ՍՆԱՆԿՈՒԹՅԱՆ ԴԱՏԱՐԱՆԻ ԴԱՏԱՎՈՐ ՍԱՄՎԵԼ ԹԱԴԵՎՈՍՅԱՆԻՆ, ...

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԲԱՐՁՐԱԳՈՒՅՆ ԴԱՏԱԿԱՆ ԽՈՐՀՈՒՐԴ

ՈՐՈՇՈՒՄ

ԲԴԽ-57-Ո-Կ-17

ՍՆԱՆԿՈՒԹՅԱՆ ԴԱՏԱՐԱՆԻ ԴԱՏԱՎՈՐ ՍԱՄՎԵԼ ԹԱԴԵՎՈՍՅԱՆԻՆ, ՎԵՐԱՔՆՆԻՉ ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿԱՆ ԴԱՏԱՐԱՆԻ ԴԱՏԱՎՈՐ ԱՍՏՂԻԿ ԽԱՌԱՏՅԱՆԻՆ, ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆԻ ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿԱՆ ՊԱԼԱՏԻ ԴԱՏԱՎՈՐՆԵՐ ԱՐՏԱԿ ԲԱՐՍԵՂՅԱՆԻՆ ԵՎ ՏԻԳՐԱՆ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆԻՆ ԿԱՐԳԱՊԱՀԱԿԱՆ ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՎՈՒԹՅԱՆ ԵՆԹԱՐԿԵԼՈՒ ՀԱՐՑԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ

(1-ին մաս)

ԲԱՐՁՐԱԳՈՒՅՆ ԴԱՏԱԿԱՆ ԽՈՐՀՈՒՐԴԸ` ՀԵՏԵՎՅԱԼ ԿԱԶՄՈՎ`

նախագահությամբ`

    Բարձրագույն դատական խորհրդի նախագահ         Կ. Անդրեասյանի

    մասնակցությամբ` անդամներ                    Ա. Աթաբեկյանի

                                                Հ. Գրիգորյանի

                                                Ե. Թումանյանցի

                                                Ն. Հովսեփյանի

                                                Ք. Մկոյանի

                                                Ա. Վարդանյանի

                                                Վ. Քոչարյանի

    Արդարադատության նախարարի տեղակալ            Լ. Բալյանի

Արդարադատության նախարարի ներկայացուցիչներ  Ա. Բադալյանի

Ա. Սուջյանի

Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի դատավոր

    Աստղիկ Խառատյանի ներկայացուցիչ              Ա. Գալստյանի

Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական պալատի

    դատավոր                                     Տ. Պետրոսյանի

Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական պալատի

    դատավոր Արտակ Բարսեղյանի ներկայացուցիչ      Է. Ամիրխանյանի

    քարտուղարությամբ`                           Թ. Ղուկասյանի

    2023 թվականի հուլիսի 3-ին                   ք. Երևանում

դռնբաց նիստում, քննության առնելով Արդարադատության նախարարի պարտականությունները կատարողի` «Սնանկության դատարանի դատավոր Սամվել Թադևոսյանին, Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի դատավոր Աստղիկ Խառատյանին, Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական պալատի դատավորներ Արտակ Բարսեղյանին և Տիգրան Պետրոսյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ միջնորդությամբ Բարձրագույն դատական խորհրդին դիմելու մասին» 2023 թվականի մայիսի 24-ի թիվ 41-Ա որոշումը և կից ներկայացված փաստաթղթերը.

ՊԱՐԶԵՑ

1. Գործի նախապատմությունը

Կարգապահական վարույթ հարուցելու առիթ է հանդիսացել վարույթ հարուցող մարմնի կողմից մարդու իրավունքների պաշտպանության ոլորտում Հայաստանի Հանրապետության ստանձնած միջազգային պարտավորությունների խախտում արձանագրող Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի (այսուհետ նաև` ՄԻԵԴ) «Շոլց ԱԳ» ընկերությունն (այսուհետ նաև` Դիմումատու կամ Դիմումատու ընկերություն) ընդդեմ Հայաստանի (գանգատ թիվ 16528/10) գործով 24.01.2019 թվականին կայացված ՄԻԵԴ վճռի ուսումնասիրության արդյունքում առերևույթ կարգապահական խախտման հատկանիշներ պարունակող արարքի հայտնաբերումը:

Արդարադատության նախարարի 27.03.2023 թվականի թիվ 20-Ա որոշմամբ Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի դատավոր Աստղիկ Խառատյանի, Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական պալատի դատավորներ Արտակ Բարսեղյանի և Տիգրան Պետրոսյանի (այսուհետ նաև` Դատավորներ) և Սնանկության դատարանի դատավոր Սամվել Թադևոսյանի նկատմամբ հարուցվել է կարգապահական վարույթ:

Արդարադատության նախարարի պարտականությունները կատարող Լևոն Բալյանը 24.05.2023 թվականի թիվ 41-Ա որոշմամբ (այսուհետ նաև` Որոշում) միջնորդություն է ներկայացրել Բարձրագույն դատական խորհուրդ (այսուհետ նաև` Խորհուրդ) Սնանկության դատարանի դատավոր Սամվել Թադևոսյանին, Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի դատավոր Աստղիկ Խառատյանին, Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական պալատի դատավորներ Արտակ Բարսեղյանին և Տիգրան Պետրոսյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ:

2. Վարույթ հարուցած մարմնի դիրքորոշումը

Սահմանադրության (2005 թվականի խմբագրությամբ) 19-րդ հոդվածի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք ունի իր խախտված իրավունքները վերականգնելու, ինչպես նաև իրեն ներկայացված մեղադրանքի հիմնավորվածությունը պարզելու համար հավասարության պայմաններում, արդարության բոլոր պահանջների պահպանմամբ, անկախ և անկողմնակալ դատարանի կողմից ողջամիտ ժամկետում իր գործի հրապարակային քննության իրավունք:

«Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի (այսուհետ նաև` Կոնվենցիա) 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն` «Յուրաքանչյուր ոք, երբ որոշվում են նրա քաղաքացիական իրավունքներն ու պարտականությունները կամ նրան ներկայացված ցանկացած քրեական մեղադրանքի առնչությամբ, ունի օրենքի հիման վրա ստեղծված անկախ ու անաչառ դատարանի կողմից ողջամիտ ժամկետում արդարացի և հրապարակային դատաքննության իրավունք (...)»:

Իրավահարաբերության ծագման պահին գործող (17.06.1998 թվականին ընդունված և 09.04.2018 թվականին ուժը կորցրած) խմբագրությամբ Քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի (այսուհետ նաև` Քաղաքացիական դատավարության օրենսգիրք) 2-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` շահագրգիռ անձն իրավունք ունի սույն օրենսգրքով սահմանված կարգով դիմել դատարան` Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ, օրենքներով և այլ իրավական ակտերով սահմանված կամ պայմանագրով նախատեսված իր իրավունքների, ազատությունների և օրինական շահերի պաշտպանության համար:

Քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 103-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետի համաձայն` դատարանը հայցը կամ դիմումը թողնում է առանց քննության, եթե` կողմերից մեկը հղում է կատարում տվյալ վեճն արբիտրաժային դատարանի քննությանը հանձնելու` կողմերի միջև առկա համաձայնությանը, և արբիտրաժային դատարան դիմելու հնարավորությունը չի վերացել:

Իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ «Առևտրային արբիտրաժի մասին» օրենքի 7-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ մասերի համաձայն` արբիտրաժային համաձայնությունը պայմանագրային կամ ոչ պայմանագրային որոշակի իրավահարաբերության կապակցությամբ կողմերի միջև կնքված համաձայնությունն է` առկա կամ հնարավոր բոլոր կամ որոշակի վեճերն արբիտրաժի լուծմանը հանձնելու վերաբերյալ: Արբիտրաժային համաձայնությունը կարող է կնքվել ինչպես պայմանագրում արբիտրաժային վերապահման, այնպես էլ առանձին պայմանագրի (արբիտրաժային համաձայնագրի) ձևով:

Արբիտրաժային համաձայնությունը կնքվում է գրավոր: Համաձայնությունը համարվում է գրավոր ձևով կնքված, եթե դա կատարվել է կողմերի ստորագրությամբ` մեկ փաստաթուղթ կազմելով, կամ կնքված է նամակներով, հեռատիպով, հեռագրով, էլեկտրոնային կամ այդպիսի համաձայնության ձևակերպումն ապահովող կապի այլ միջոցների օգտագործմամբ` հաղորդումներ փոխանակելու միջոցով կամ հայցի ու պատասխանի վերաբերյալ հաղորդումների փոխանակմամբ, որտեղ մի կողմը վկայակոչում է արբիտրաժային համաձայնության առկայությունը, իսկ մյուս կողմը չի առարկում դրա դեմ: Պայմանագրում կատարված հղումը այնպիսի փաստաթղթին, որը պարունակում է արբիտրաժային վերապահում, համարվում է արբիտրաժային համաձայնություն այն պայմանով, որ պայմանագիրը կնքված է գրավոր ձևով, և տվյալ հղումը այնպիսին է, որ նշված վերապահումը դարձնում է պայմանագրի մաս: Արբիտրաժային համաձայնությունը համարվում է գրավոր ձևով կնքված նաև, եթե արբիտրաժային համաձայնության մասին մի կողմի գրավոր առաջարկությունը որևէ ձևով ընդունել է մյուս կողմը:

Նույն օրենքի 8-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` դատարանը, որին հայց է ներկայացված այն վեճի վերաբերյալ, որի շուրջ առկա է արբիտրաժային համաձայնություն, պարտավոր է կողմերից մեկի միջնորդության հիման վրա, որը բերվել է ոչ ուշ, քան վեճի էության շուրջ այդ կողմի առաջին հայտարարության ներկայացումը, հայցը թողնել առանց քննության, բացառությամբ, եթե գտնում է, որ այդ համաձայնությունն առ ոչինչ է, ուժը կորցրել է կամ չի կարող կատարվել:

Վարույթ հարուցած մարմինը վերը նշված իրավական նորմերի համադրության արդյունքում նշել է, որ դատարանի կողմից հայցն առանց քննության թողնելու համար որպես հիմք նախատեսված է կողմերի միջև տվյալ վեճի վերաբերյալ արբիտրաժային համաձայնության առկայությունը և գործին մասնակցող համապատասխան անձի կողմից դրան կատարված հղումը: Միաժամանակ արբիտրաժային համաձայնությունը պետք է տարածվի միայն որոշակի իրավահարաբերությունների շրջանակի վրա` ներառելով վեճի վերաբերյալ ծագած իրավահարաբերությունները: Նշվածից հետևում է, որ արբիտրաժային համաձայնությունը չի կարող իրենում ներառել անորոշ շրջանակի իրավահարաբերությունների առնչությամբ ծագող վեճեր և չի կարող կախված չլինել կողմերի միջև հետագայում ծագած իրավահարաբերություններից, դրանց զարգացումից և դրանց շուրջ ձեռք բերած համաձայնություններից:

Սույն գործով առկա փաստական տվյալների համաձայն` «Ա. Սաֆարյան և ընկերներ» ՀՁ ՍՊԸ և «SCHOLZ AG» միջև կնքված 08.11.2002 թվականի պարտավորագիրը և 28.10.2005 թվականին կնքված համաձայնագրերը, որոնց հիման վրա հայց է ներկայացվել դատարան, չեն պարունակել արբիտրաժային համաձայնություն` ի տարբերություն կողմերի միջև 08.02.1999 թվականին, 10.04.2000 թվականին և 02.04.2003 թվականին կնքված պայմանագրերի (այսուհետ միասին նաև` Պայմանագրեր):

Մասնավորապես, Կողմերի միջև կնքված Պայմանագրերի առարկան է հանդիսացել վաճառողի կողմից («Ա. Սաֆարյան և ընկերներ» ՀՁ ՍՊԸ) կողմից համապատասխանաբար 50.000, 120.000 և 12.000 տոննա սև մետաղի ջարդոնի մատակարարումը գնորդին (Դիմումատու ընկերությանը և KBKS ընկերությանը` Դիմումատու ընկերության իրավանախորդին): Պայմանագրերի 7.2-րդ կետով նախատեսված արբիտրաժային համաձայնությամբ ամրագրվել է պայմանագրի կատարումից բխող ցանկացած վեճի` արբիտրաժային տրիբունալի քննությանը ենթակա լինելու պայմանը (վեճը բանակցությունների միջոցով լուծելու անհնարինության դեպքում): Արդյունքում` խնդրո առարկա գործի շրջանակներում վեճի` ՀՀ առևտրաարդյունաբերական պալատին կից մշտապես գործող արբիտրաժային դատարանի (այսուհետ նաև` Արբիտրաժային տրիբունալ) քննությանը ենթակա լինել-չլինելու հարցը դիտարկելիս, դատարանը պետք է պարզեր առաջացած վեճի` պայմանագրի կատարումից բխելու հանգամանքը:

08.11.2002 թվականին կնքված պարտավորագրով հաստատվել է Դիմումատուի կողմից «Ա. Սաֆարյան և ընկերներ» ՀՁ ՍՊԸ-ին 100.000 եվրո գումար տրամադրված լինելու փաստը և համաձայնություն է ձեռք բերվել մինչև 31.01.2001 թվականը նշված գումարը վերադարձնելու վերաբերյալ: Ընդ որում` նշված պարտավորագրով գումարը փոխանցվել է ՍՊԸ-ին` «Կոնվերս Բանկ» ՓԲԸ վարկը մարելու նպատակով: Միաժամանակ, պարտավորագիրը և համապատասխան համաձայնագրերը չեն պարունակում որևէ հիշատակում կամ հղում կողմերի` նախկինում ունեցած պայմանագրային հարաբերություններին` այդ թվում մետաղի ջարդոնի մատակարարման առնչությամբ ստեղծված հարաբերություններին: Այս առումով 28.10.2005 թվականի համաձայնագրերից առաջինի կնքման արդյունքում (որով սահմանվել է 600.000 ԱՄՆ դոլարի մարման ժամանակացույցը և Դիմումատուն հրաժարվել է մնացած 600.000 ԱՄՆ դոլարի իր պահանջից), ըստ էության, տեղի է ունեցել պարտավորության նորացում, ինչի արդյունքում` դադարել է կողմերի միջև առկա սկզբնական պարտավորությունը` տրված կանխավճարը վերադարձնելու առնչությամբ (քանի որ պարտավորության առաջացման հիմքը եղել է գնորդի կողմից վճարված առավել մեծ չափով կանխավճարը ի տարբերություն իրեն փաստացի մատակարարված մետաղի ջարդոնի ծավալի): Հետևաբար, վարույթ հարուցած մարմինը եզրակացրել է, որ առկա վեճը Պայմանագրերի կատարումից որևէ կերպ չի բխելու` հաշվի առնելով խնդրո առարկա պարտավորագրով, համաձայնագրերով, ինչպես նաև Պայմանագրերով կողմերի ստանձնած պարտավորությունները, դրանց կարգավորման առարկան, կողմերի միջև առաջացած իրավահարաբերությունների բովանդակությունն ու բնույթը:

Այնուամենայնիվ, եթե նույնիսկ ընդունելի համարենք այն, որ նշված համաձայնագրով նախատեսված պարտավորությունն ինչ-որ անուղղակի կապ է ունեցել կողմերի միջև կնքված մետաղի ջարդոնի մատակարարման Պայմանագրերի հետ, ապա 28.10.2005 թվականի մյուս համաձայնագրով և 08.11.2002 թվականի պարտավորագրով նախատեսված պարտավորությունների խախտումն առհասարակ Պայմանագրերի կատարումից բխող վեճի չի կարող հանգեցնել: Նշվածը պայմանավորված է հատկապես այն հանգամանքով, որ ըստ 08.11.2002 թվականի համաձայնագրի` Դիմումատու ընկերությունը գումար է փոխանցել «Ա. Սաֆարյան և ընկերներ» ՀՁ ՍՊԸ-ին` այլ բանկի առջև ունեցած պարտքը մարելու և հետագայում Դիմումատուին վերադարձնելու նպատակով, և որևէ կապ չի ունեցել Դիմումատուի ունեցած նախկին դրամական պարտավորությունների և առավել ևս` Պայմանագրերի հետ:

Այնինչ, Դատավորները նշված հանգամանքներին պատշաճ ուշադրություն չեն դարձրել այն դեպքում, երբ Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ համայնքների ընդհանուր իրավասության դատարան (այսուհետ նաև` Ընդհանուր իրավասության դատարան) ներկայացրած հայցադիմումով Դիմումատուն պահանջել է վերադարձնել 116.600 եվրո, որը բխում էր միայն 08.11.2002 թվականի պարտավորագրով և 28.10.2005 թվականի համաձայնագրով ստանձնած պարտավորությունների կատարումից: Արդյունքում, ՄԻԵԴ-ը նույնպես չտեսնելով որևէ, նույնիսկ անուղղակի փոխկապակցվածություն մի կողմից պարտավորագրի և համաձայնագրերի, մյուս կողմից` Պայմանագրերի միջև արձանագրել է, որ «(...) դժվար է հասկանալ, թե ինչպես դիմումատու ընկերության` միայն վարկին վերաբերող հայցը կարող էր դիտարկվել որպես բոլորը միասին վերցված` 1999 թվականի փետրվարի 8-ի, 2000 թվականի ապրիլի 10-ի և 2003 թվականի ապրիլի 2-ի պայմանագրերի մաս այն դեպքում, երբ Վարչական շրջանի դատարանում որևէ ձևով նույնիսկ հղում չի կատարվել վերոնշյալ պայմանագրերին (...)»:

Հատկանշական է նաև այն, որ պայմանագրում կատարված հղումն այնպիսի փաստաթղթին, որը պարունակում է արբիտրաժային վերապահում, համարվում է արբիտրաժային համաձայնություն այն պայմանով, որ պայմանագիրը կնքված է գրավոր ձևով, և տվյալ հղումն այնպիսին է, որ նշված վերապահումը դարձնում է պայմանագրի մաս, այնինչ խնդրո առարկա դեպքում նշված պարտավորագրում և համաձայնագրերում առհասարակ որևէ հղում չի կատարվել Պայմանագրերին:

Ըստ վարույթ հարուցած մարմնի` առանձնահատուկ ուշադրության է արժանի նաև այն հանգամանքը, որ 28.10.2005 թվականին կնքված համաձայնագրերը պարունակում են համաձայնություն` վճարման վերաբերյալ անմիջապես դատական բողոք (դատական հայցով բողոք) ներկայացվելու վերաբերյալ: Այլ խոսքով, ակնհայտ է, որ անգամ պարտավորագրի և համաձայնագրերի հիման վրա առաջացած վեճը Պայմանագրերի կատարումից բխող վեճ համարվելու պարագայում այն չէր կարող ենթակա լինել Արբիտրաժային տրիբունալի քննությանը, քանի որ կողմերը հետագայում կնքված պայմանագրով ուղղակիորեն նախատեսել են վեճի` դատական կարգով լուծման կարգը: Դատավորները նշված հանգամանքին առհասարակ անդրադարձ չեն կատարել իրենց որոշումներում, այնինչ` անգամ Պայմանագրերի և համաձայնագրերի միջև փոխկապակցվածության առկայությունն ընդունելի համարելու դեպքում ակնհայտ է եղել, որ կողմերը նախատեսել են վեճերի արդեն այլ` ներպետական դատական ընթացակարգով լուծման պայման:

Այսպիսով, գործում առկա փաստական տվյալները վկայել են այն մասին, որ հայցվոր կողմը (Դիմումատու ընկերությունը) դատարան է ներկայացրել արբիտրաժի, մասնավորապես` Արբիտրաժային տրիբունալի քննությանը ոչ ենթակա հայցադիմում, ինչի մասին, ի թիվս այլնի, փաստում է նաև այն հանգամանքը, որ նույն պահանջը 17.09.2008 թվականին ներկայացված հայցի միջոցով Դիմումատու ընկերությունը ներկայացրել է նաև Արբիտրաժային տրիբունալ (պահանջելով վճարել վարկի և տոկոսների գումարը 116.600 եվրո) և ստացել է մերժում` Արբիտրաժային տրիբունալի կողմից արբիտրաժային վարույթ սկսելու վերաբերյալ: Ընդ որում, Դիմումատու ընկերությունը հայցադիմումի մեջ նշում է կատարել այն մասին, որ «(...) ՀՀ տնտեսական դատարանի որոշումները և պայմանագրի քաղվածքները` արբիտրաժային համաձայնության վերաբերյալ ուղարկվել էին արբիտրաժային դատարանի նախագահին 23.08.2008 թվականի իմ գրությանը կից (...)»:

Այնինչ, Ընդհանուր իրավասության դատարանը, Վերաքննիչ քաղաքացիական և Վճռաբեկ դատարանները փաստել են Պայմանագրերն Արբիտրաժային տրիբունալին ներկայացնելու անհրաժեշտությունը և, ըստ էության, արձանագրել գործն Արբիտրաժային տրիբունալի քննությանը ենթակա լինելու հանգամանքը: Դատավորները եկել են այն համոզմունքին, որ Պայմանագրերն Արբիտրաժային տրիբունալին ներկայացված հայցին կից ուղարկվելու դեպքում հայցը կքննվեր տրիբունալի կողմից` միաժամանակ մեկնաբանելով Արբիտրաժային տրիբունալի կողմից կայացված որոշումը: Մասնավորապես Վերաքննիչ դատարանն իր որոշմամբ նշել է, որ «(...) արբիտրաժային դատարանին պետք է ներկայացվեին արբիտրաժային վերապահում նախատեսող ստորև թվարկված պայմանագրերը, որոնք հայցվորի կողմից չեն ներկայացվել`

1. «KBKS» գերմանական ընկերության` որպես գնորդի և «Ա. Սաֆարյան և ընկերներ» ՀՁ ՍՊ ընկերության` որպես վաճառողի, միջև կնքված սև մետաղի ջարդոնի առուվաճառքի 08.02.1999 թվականի թիվ SCH-3, 10.04.2000 թվականի թիվ SCH-4 պայմանագրերը (...)»:

Ավելին, ՄԻԵԴ-ն իր վճռի շրջանակներում, անդրադառնալով Պայմանագրերն Արբիտրաժային տրիբունալ ներկայացված լինել-չլինելու և Դիմումատուի կողմից իրավական պաշտպանության ներպետական արդյունավետ միջոցները սպառած լինելու հարցին, այնուամենայնիվ արձանագրել է արբիտրաժի վերաբերյալ կետ պարունակող պայմանագրերն Արբիտրաժային տրիբունալին տրամադրված լինելու հանգամանքը և հերքել Կառավարության այն պնդումը, թե Արբիտրաժային տրիբունալը հրաժարվել է գործը քննել ոչ թե դրա իրավասությունը չունենալու պատճառով, այլ այն պատճառով, որ նրան ներկայացված հայցադիմումին կցված չեն եղել համապատասխան փաստաթղթերը (ՄԻԵԴ վճռի 49-րդ, 52-րդ կետեր):

Հատկանշական է այս առումով ՄԻԵԴ արտահայտած դիրքորոշումը նաև առ այն, որ ըստ ՄԻԵԴ-ի հատկապես բարդ է ընդունել Ընդհանուր իրավասության (Վարչական շրջանի) դատարանի հիմնավորումները` գործը քննելն իրավասու չլինելու վերաբերյալ, ինչպես նաև Վերաքննիչ և Վճռաբեկ դատարանների կողմից իրենց որոշումներում Դիմումատու ընկերության հայցը մերժելու վերաբերյալ մեկնաբանություններ կատարելը:

Այսպիսով, Դատավորների գործողությունների ամբողջական պատկերը դիտարկելով` վարույթ հարուցող մարմինը փաստել է, որ վերջիններս առանց իրավաչափ հիմքերի հրաժարվել են գործի ըստ էության քննություն իրականացնելուց (հետևաբար նաև` արդարադատություն իրականացնելուց), իսկ ներկայացված հայցադիմումը փորձել են «վերահասցեագրել» այլ իրավասու մարմնի լուծմանը, չնայած այն հանգամանքին, որ արդեն իսկ Տնտեսական դատարանը Դիմումատուի գործը ենթակա էր համարել Արբիտրաժային տրիբունալի քննությանը և Դիմումատուն, հայցադիմում ներկայացնելով տրիբունալ, արդեն իսկ իր գործի քննության իրականացման մերժում էր ստացել: Արդյունքում, Դատավորների գործողությունների հետևանքով Դիմումատու ընկերության` Սահմանադրությամբ և Կոնվենցիայով երաշխավորված դատարանի մատչելիության իրավունքը սահմանափակվել է:

Վերոգրյալի հիման վրա վարույթ հարուցող մարմինը եզրակացրել է, որ Դատավորների կողմից թույլ են տվել դատավարական իրավունքի նորմերի` Քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 2-րդ հոդվածի 1-ին մասի, 103-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետի, Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի պահանջների խախտումներ:

Քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 233-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի համաձայն` վճռաբեկ բողոքը վերադարձվում է, եթե վճռաբեկ բողոքը չի համապատասխանում սույն օրենսգրքի 231 հոդվածի և 234 հոդվածի 1-ին կետի պահանջներին:

Նույն օրենսգրքի 234-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետի համաձայն` վճռաբեկ դատարանը բողոքն ընդունում է քննության, եթե վճռաբեկ դատարանի կարծիքով բողոքում հիմնավորված է, որ` ստորադաս դատարանի կողմից թույլ է տրված առերևույթ դատական սխալ, որը կարող է առաջացնել կամ առաջացրել է ծանր հետևանքներ:

Սույն գործի փաստական հանգամանքների համաձայն` Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատը 23.09.2009 թվականին, քննարկելով ըստ հայցի` Դիմումատու ընկերության ընդդեմ «Ա. Սաֆարյան և ընկերներ» համատեղ ձեռնարկության` 116.000 եվրո բռնագանձելու պահանջի մասին Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 21.07.2009 թվականի որոշման դեմ Դիմումատու ընկերության բերած վճռաբեկ բողոքը քննության ընդունելու հարցը, որոշել է վճռաբեկ բողոքը վերադարձնել` Քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 234-րդ հոդվածի 1-ին կետի 3-րդ ենթակետին չհամապատասխանելու հիմքով: Վճռաբեկ դատարանն իր որոշմամբ վերադարձնելով բողոքը` փաստել է այն մասին, որ բողոքը վարույթ ընդունելու վերաբերյալ բողոք բերած անձի հիմնավորումը` դատական սխալի առկայության մասին, անհիմն է, քանի որ տվյալ դեպքում հիմնավորված չէ նյութական կամ դատավարական իրավունքի այնպիսի խախտման առկայությունը, որը կարող էր ազդել գործի ելքի վրա:

Այնինչ, վարույթ հարուցող մարմինը սույն միջնորդության շրջանակներում արդեն իսկ ներկայացված փաստերի և վերլուծության հիման վրա փաստել է, որ ներկայացված վճռաբեկ բողոքը ենթակա էր վարույթ ընդունման, քանի որ ստորադաս դատական ատյանները, անհիմն կերպով սահմանափակելով դատարանի մատչելիության իրավունքը, ծանր հետևանքներ էին առաջացրել Դիմումատուի համար: Առաջացած ծանր հետևանքների մասին է վկայում նաև ՄԻԵԴ-ի կողմից Դիմումատուի` Կոնվենցիայով երաշխավորված (6-րդ հոդվածի 1-ին կետով) իրավունքների խախտման փաստի արձանագրումը, ընդ որում, այն պայմաններում, երբ ՄԻԵԴ վճռի շրջանակներում փաստվել է հատկապես Ընդհանուր իրավասության, Վերաքննիչ և Վճռաբեկ դատարանների գործողությունների և կայացրած դատական ակտերի արդյունքում Դիմումատուի իրավունքների խախտման փաստը:

Միևնույն ժամանակ Վճռաբեկ դատարանը, ներկայացված բողոքը վերադարձնելով, վերահաստատել է ստորադաս դատարանների դիրքորոշումը` հավելելով, որ Պայմանագրերն Արբիտրաժային տրիբունալ ներկայացնելուց և ընկերության կողմից հայցը չքննելու դեպքում ընկերությունը կարող է դիմել դատական պաշտպանության Քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի ընդհանուր կանոններով: Այնուամենայնիվ, ինչպես արդեն իսկ փաստվել է սույն միջնորդության շրջանակներում և հաստատվել ՄԻԵԴ-ի կողմից, Վճռաբեկ դատարանը պարտավոր էր վարույթ ընդունել ներկայացված բողոքը, քանի որ առաջին հերթին` ներկայացված հայցը ենթակա է եղել քննության Ընդհանուր իրավասության դատարանում, և երկրորդ, Դիմումատուն արդեն իսկ ստացել էր մերժում իր ներկայացրած հայցն Արբիտրաժային տրիբունալում քննելու վերաբերյալ:

Արդյունքում, Լիազոր մարմնի գնահատմամբ, Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական պալատի դատավորներ Արտակ Բարսեղյանի և Տիգրան Պետրոսյանի կողմից, ի հավելումն վերը նշված խախտումների, թույլ են տրվել նաև դատավարական իրավունքի նորմերի` Քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 233-րդ հոդվածի 1-ին մասին 1-ին կետի և 234-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետի պահանջների խախտումներ:

Վարույթ հարուցող մարմինը, անդրադառնալով մեղքի ձևին, վկայակոչելով «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքի (այսուհետ նաև` Օրենսգիրք) 142-րդ հոդվածի 4-րդ, 5-րդ մասերը, կարգապահական վարույթի փաստական հանգամանքների և կատարված իրավական վերլուծության համադրման արդյունքում փաստել է, որ Դատավորները Դիմումատու ընկերության ներկայացրած հայցադիմումն առանց քննության թողնելով (առանց քննության թողնելն իրավաչափ համարելով) «անտարբեր» վերաբերմունք են ցուցաբերել Դիմումատուի իրավունքների պաշտպանության ապահովման հարցում: Դատավորները, թեև բացահայտ չհրաժարվելով արդարադատության իրականացումից, պարզապես խուսափել են գործի քննություն իրականացնելու իրենց պարտականությունից` իրենց իրավունքների պաշտպանության համար լրացուցիչ բեռ դնելով Դիմումատուի համար, այն է` պահանջելով վերստին դիմել Արբիտրաժային տրիբունալ այն պայմաններում, երբ նշված պահանջն արդեն իսկ իրացված է եղել Դիմումատու ընկերության կողմից: Միաժամանակ վարույթի շրջանակներում չեն հայտնաբերվել Դատավորների արարքը դիտավորությամբ կատարած լինելու վերաբերյալ բավարար փաստական տվյալներ, ուստի Դատավորների կողմից դատավարական իրավունքի նորմերի խախտումները կատարվել են կոպիտ անփութությամբ, քանի որ Դատավորները չեն գիտակցել իրենց վարքագծի ոչ իրավաչափ բնույթը, թեև տվյալ իրադրությունում ակնհայտորեն կարող էին և պարտավոր էին դա անել:

Վարույթ հարուցող մարմինն անդրադառնալով դատավոր Տիգրան Պետրոսյանի կողմից ներկայացված բացատրությանը` նշել է հետևյալը.

Այսպես, անդրադառնալով Խորհրդի թիվ ԲԴԽ-81-Ո-Կ-22 և 02.09.2021 թվականի թիվ ԲԴԽ-56-Ո-Կ-18 որոշումներին և դրանց` սույն գործի նկատմամբ կիրառելի լինելու հարցին վարույթ հարուցող մարմինը նշել է, որ նշված երկու որոշումներով էլ կարգապահական վարույթի կարճման հիմք է հանդիսացել վարույթ հարուցող մարմնի` կարգապահական խախտման հիմքում ընկած դատական գործի կողմ հանդիսանալու հանգամանքը, որը կարող էր ողջամիտ կասկածներ առաջացնել վարույթ հարուցած մարմնի, տվյալ դեպքում` Արդարադատության նախարարության անաչառության վերաբերյալ: Խորհուրդը նշված որոշումներով փաստել է, որ. «Սույն գործով Բարձրագույն դատական խորհուրդն արձանագրում է, որ Դատավորի` իր գործի Բարձրագույն դատական խորհրդում արդարացի կերպով դատական քննության ենթարկվելու իրավունքի մաս է կազմում կարգապահական վարույթի հարուցման օրինականությունը, տվյալ դեպքում վարույթ հարուցող մարմնի կողմից վարույթ հարուցելու կամ վարույթի հարուցումը մերժելու մասին որոշման համար տեսանելի անաչառության առկայությունը, մինչդեռ սույն գործով հարուցող մարմինը եղել է գործով կողմը, որի միջնորդությունը մերժվել է Դատավորի կողմից: Վերջին փաստը, Խորհրդի դիտարկմամբ, պատկանում է այնպիսի հանգամանքների թվին, որոնք անկողմնակալ դիտորդի մոտ կարող են ողջամիտ կասկած հարուցել տվյալ գործով վարույթ հարուցող մարմնի անաչառության մեջ: Դատավորի` սույն գործով արդար դատաքննության իրավունքի, այդ թվում` կարգապահական վարույթի հարուցման օրինականության իրավունքի վերականգնման միակ ձևը, սույն գործով կարգապահական վարույթի կարճումն է:»:

Հետևաբար, Խորհրդի նշված որոշումներում արտահայտված իրավական դիրքորոշումը և սույն գործի փաստական հանգամանքները` երբ վարույթ է հարուցվել ՄԻԵԴ-ի կայացրած վճռի հիման վրա և Լիազոր մարմինը տվյալ գործով դատավարության մասնակից չի հանդիսացել, որևէ կերպ համեմատելի չեն միմյանց հետ:

Միաժամանակ դատավոր Տիգրան Պետրոսյանը վկայակոչել է իր վերաբերյալ գործով կարգապահական վարույթը կարճելու մասին Արդարադատության նախարարի 17.12.2021 թվականի թիվ 94-Ա որոշումը` հայտնելով, որ նշված որոշման կայացման համար Խորհրդի վերը վկայակոչված որոշումների հետ զուգահեռ հիմք է հանդիսացել այն հանգամանքը, որ կարգապահական վարույթը հարուցելու առիթ է հանդիսացել 24.05.2021 թվականին «ԷՅ ԷՄ իրավաբանական ընկերություն» ՍՊԸ-ի փաստաբանի կողմից ներկայացված հաղորդումը, իսկ նույն ընկերության բաժնետերերից է հանդիսացել վարույթ հարուցած մարմնի ղեկավարի կինը` Եվա Առաքելյանը: Արդյունքում` վկայակոչված գործի շրջանակներում շահերի բախում է առկա եղել վարույթ հարուցած մարմնի ղեկավարի և հաղորդում ներկայացրած անձի միջև և կարգապահական վարույթի իրականացման օրինականության, անաչառության, անկողմնակալության, ինչպես նաև անկողմնակալ դիտորդի մոտ ողջամիտ կասկածի հարուցումը բացառելու նպատակով վարույթը կարճելու մասին որոշում է կայացվել:

Մինչդեռ վարույթ հարուցող մարմինը նշել է, որ սույն վարույթի շրջանակներում առկա չէ որևէ կերպ համադրելի իրավիճակ, քանի որ վարույթի հարուցման առիթը ՄԻԵԴ-ի կողմից կայացված դատական ակտն է, չկա հաղորդում ներկայացրած սուբյեկտ, իսկ վարույթ հարուցած մարմնի ղեկավարը որևէ առնչություն չունի գործով շահագրգիռ անձանց հետ: Հետևաբար դատավորի պնդումներն իր կողմից վկայակոչված գործերի և դրանում արտահայտված դիրքորոշումների` սույն վարույթի նկատմամբ կիրառելի լինելու վերաբերյալ, անհիմն են:

Անդրադառնալով Լիազոր մարմնի ղեկավարի և Խորհրդի նախագահի միջև տնտեսական շահերի, նրանց ընկերներ և գաղափարակիցներ լինելու վերաբերյալ փաստարկներին` վարույթ հարուցող մարմինը նշել է, որ Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական պալատի դատավոր Սուրեն Անտոնյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցի վերաբերյալ 26.01.2023 թվականի թիվ ԲԴԽ-1-Ո-Կ-4 որոշման շրջանակներում Խորհուրդն անդրադարձել է Խորհրդի նախագահին բացարկ հայտնելու վերաբերյալ դատավորի ներկայացուցչի միջնորդությանը (հիմնված նույնաբովանդակ փաստարկների վրա) և մերժել է այն:

Հաշվի առնելով վերոգրյալը` վարույթ հարուցող մարմինը նշել է, որ դատավոր Տիգրան Պետրոսյանի կողմից չեն ներկայացվել անհրաժեշտ և բավարար փաստարկներ` Լիազոր մարմնի ղեկավարի կողմնակալության վերաբերյալ, իսկ Լիազոր մարմնի ղեկավարի և Խորհրդի անդամներից մեկի հետ ունեցած ընկերական հարաբերությունները կամ Խորհրդի անդամներից մեկի կնոջ հետ առևտրային ընկերության ընդհանուր սեփականատեր լինելու հանգամանքներն ինքնին բավարար չեն սույն կարգապահական վարույթը կարճելու հիմքերի առկայությունը և սույն վարույթով Խորհրդի անդամներից մեկի ու Լիազոր մարմնի ղեկավարի փոխադարձ շահագրգռվածության հանգամանքները փաստելու համար:

Վարույթ հարուցող մարմինը, անդրադառնալով դատավոր Աստղիկ Խառատյանի կողմից ներկայացված բացատրությանը, նշել է հետևյալը.

Թիվ ԵՔԴ/1123/02/08 քաղաքացիական գործի նյութերը ոչնչացված լինելու և առանց համապատասխան գործի ուսումնասիրման կարգապահական վարույթ հարուցված լինելու փաստարկների առնչությամբ վարույթ հարուցող մարմինը փաստել է, որ թեև Դատական դեպարտամենտի արխիվում պահվող գործի նյութերը (բացառությամբ դատական ակտերի) ոչնչացվել են, այնուամենայնիվ, Միջազգային իրավական հարցերով ներկայացուցչի 09.03.2023 թվականի թիվ 64.8/8051-2023 գրությամբ Արդարադատության նախարարությանն են տրամադրվել «Շոլց ԱԳ» ընկերությունն ընդդեմ Հայաստանի» թիվ 16528/10 գանգատի շրջանակներում Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանից կոմունիկացված նյութերը, որոնք, ըստ էության, խնդրո առարկա գործերի նյութերի էլեկտրոնային պատճեններն են: ՄԻԵԴ-ից կոմունիկացված նյութերը, Լիազոր մարմնի գնահատմամբ, ամբողջությամբ բավարար են գործի փաստական հանգամանքների վերհանման և հարուցված վարույթի պատշաճ ընթացքն ապահովելու համար: Ավելին` հատկանշական է, որ թեև Դատավորը բարձրաձայնում է նյութերի ոչնչացված լինելու պայմաններում իր` մրցակցային դատավարության և կողմերի հավասարության իրավունքների խախտված լինելու մասին, այնուամենայնիվ, նրա կողմից չի մատնանշվել որևէ փաստաթուղթ, որը կարող է տվյալ վարույթի լուծման համար էական նշանակություն ունենալ և որի բացակայությամբ գործընթացի իրականացումը կարող է հանգեցնել դատավորի իրավունքների խախտման: Արդյունքում վարույթ հարուցող մարմինը գտել է, որ վարույթի իրականացման համար անհրաժեշտ և բավարար նյութերը, այն է` Դատական դեպարտամենտի կողմից ստացված, ինչպես նաև ՄԻԵԴ-ի հետ կոմունիկացված նյութերն առկա են եղել վարույթի շրջանակներում և ամբողջությամբ տրամադրվել են Դատավորներին, հետևաբար դատավորի իրավունքների սահմանափակման մասին պնդումները հիմնավորված չեն:

Կառավարության լիազոր ներկայացուցչի կողմից գործի քննության շրջանակներում բավարար փաստարկներ չներկայացվելու և դրա` գործի ելքի վրա ունեցած բացասական ազդեցության պնդման առնչությամբ վարույթ հարուցող մարմինը հարկ է համարել արձանագրել, որ թեև դատավորի կողմից կատարվող պնդմանը, այնուամենայնիվ, գործում առկա նյութերի, մասնավորապես` ՄԻԵԴ վճռի ուսումնասիրության արդյունքում պարզ է դառնում, որ ՄԻԵԴ-ին ներկայացվել են և վերջինս անդրադարձել է պայմանագրերն Արբիտրաժային տրիբունալին ուղարկվելու, ինչպես նաև Տնտեսական դատարանի օրինական ուժի մեջ մտած դատական ակտի, տնտեսական և քաղաքացիական գործերի միջև փոխադարձ կապի խնդիրներին (տե՛ս Վճռի 49-53, 64-65-րդ կետեր)` անընդունելի համարելով միայն վարկին և տոկոսներին վերաբերող Ընդհանուր իրավասության դատարան ներկայացված հայցը արբիտրաժի քննությանը ենթակա համարելն այն պայմաններում, երբ հայցի հիմքում ընկած պայմանագրերը չեն պարունակել արբիտրաժային վերապահում:

Արդյունքում, Կառավարության կողմից ՄԻԵԴ-ին ներկայացվել են և ՄԻԵԴ-ն անդրադարձել է դատավորի կողմից բարձրաձայնված և գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող անհրաժեշտ հակափաստարկներին: Միաժամանակ, դատավորի ներկայացրած պնդումների պայմաններում թյուր տպավորություն կարող է ստեղծվել առ այն, որ ՄԻԵԴ-ը չէր կարող գործում առկա Պայմանագրերի, պարտավորագրի և համաձայնագրերի ուսումնասիրության արդյունքում եզրահանգում կատարել գործի` Ընդհանուր իրավասության դատարանում կամ Արբիտրաժային տրիբունալում քննության ենթակա լինելու մասին: Այնինչ, նշված եզրահանգումը ՄԻԵԴ կողմից կատարվել է և ամրագրվել վճռի շրջանակներում:

Արբիտրաժային տրիբունալի կողմից որևէ որոշում կայացված չլինելու փաստարկի վերաբերյալ վարույթ հարուցող մարմինը նշել է, որ իրավահարաբերության ծագման պահին գործող «ՀՀ առևտրաարդյունաբերական պալատին կից մշտապես գործող արբիտրաժային հաստատություն» հիմնարկի կանոնակարգի 12-րդ հոդվածի համաձայն` Կանոնակարգի 10-րդ հոդվածի պահանջների (հայցադիմումի բովանդակությանը և կից փաստաթղթերին վերաբերող) խախտմամբ ներկայացված հայցադիմումները չեն ընդունվում: Նշվածի արդյունքում կարելի է փաստել, որ, որպես այդպիսին, կանոնակարգով նախատեսված չի եղել հայցադիմումը չընդունվելու պայմաններում առանձին որոշում կայացնելու ուղղակի պահանջ: Այնուամենայնիվ, Արբիտրաժային տրիբունալի նախագահի կողմից ստորագրված 07.10.2008 թվականի գրությունը, նաև ՄԻԵԴ-ի գնահատմամբ, բավարար է տրիբունալի կողմից հայցը վարույթ ընդունելու փաստը հաստատված համարելու համար:

Դատավորի ներկայացրած մյուս փաստարկների կապակցությամբ Լիազոր մարմինը նշել է, որ դրանց արդեն իսկ անդրադարձ կատարվել է միջնորդության շրջանակներում:

3. Դատավորների դիրքորոշումները հարուցված կարգապահական վարույթի վերաբերյալ

Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական պալատի դատավոր Տիգրան Պետրոսյանը, վարույթ հարուցող մարմնին ներկայացրած բացատրությամբ, հղում կատարելով Խորհրդի 04.11.2021 թվականի թիվ ԲԴԽ-81-Ո-Կ-22 և 02.09.2021 թվականի թիվ ԲԴԽ-56-Ո-Կ-18 որոշումներին, խնդրել է կարճել հարուցված կարգապահական վարույթը` հաշվի առնելով Խորհրդի արտահայտած այն դիրքորոշումը, որ կողմնակալության ցանկացած դեպքում անհրաժեշտ է բացառել և կանխել նման իրավասությամբ օժտված մարմնի կողմից դատավորի նկատմամբ կարգապահական վարույթի հարուցումը` վարույթ հարուցելու հարցի լուծումը փոխանցելով մյուս իրավասու մարմնին: Միաժամանակ, դատավորի գնահատմամբ, որպես առկա կողմնակալության վերաբերյալ փաստարկ, դատավորը ներկայացրել է տեղեկություններ և փաստեր (համապատասխան հայտարարագրերը)` Լիազոր մարմնի ղեկավարի և Խորհրդի նախագահ Կարեն Անդրեասյանի կնոջ` միևնույն ՍՊԸ-ի բաժնետերեր լինելու վերաբերյալ (դատողություններ անելով Լիազոր մարմնի ղեկավարի և Խորհրդի նախագահի միջև տնտեսական շահերի առկայության մասին): Որպես կողմնակալության վերաբերյալ փաստարկ` դատավորը վկայակոչել է նաև Լիազոր մարմնի ղեկավարի և Խորհրդի նախագահի` իր գնահատմամբ ընկերներ և գաղափարակիցներ լինելու հանգամանքը:

Նշվածի հետ մեկտեղ դատավորը վկայակոչել է իր վերաբերյալ գործով կարգապահական վարույթը կարճելու մասին Արդարադատության նախարարի 17.12.2021 թվականի թիվ 94-Ա որոշումը` որպես Լիազոր մարմնի կողմից ձևավորած և սույն վարույթի նկատմամբ ևս կիրառելի պրակտիկա:

Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի դատավոր Աստղիկ Խառատյանը վարույթ հարուցող մարմին ներկայացրած բացատրությամբ միջնորդել է վերանայել իր նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու հիմքերը` հետևյալ հիմնավորումներով.

Դատավորը, անդրադառնալով Դատական դեպարտամենտի կողմից ներկայացված գրությանը, որի համաձայն` Տնտեսական դատարանի թիվ Տ-1780/2007 և Երևանի քաղաքացիական դատարանի թիվ ԵՔԴ/1123/02/08 քաղաքացիական գործերն օրենսդրությամբ սահմանված պահպանման ժամկետն անցնելու հետևանքով ոչնչացվել են (և ուղարկվել են միայն դատական ակտերի հաստատված պատճենները) և հղում կատարելով «Արխիվային գործի մասին» ՀՀ օրենքի 19-րդ հոդվածի 1-ին կետին` գտել է, որ գործերը ոչնչացվել են դրանց պահպանման ժամկետի ընթացքում` մինչև կողմերի միջև առկա վեճը սպառվելը: Նշվածի հետևանքով, տվյալ կարգապահական վարույթի շրջանակներում, դատավորի գնահատմամբ, խախտվում են իր` Սահմանադրությամբ և Կոնվենցիայով երաշխավորված արդար դատաքննության իրավունքի բաղադրատարր համարվող մրցակցային դատավարության և կողմերի հավասարության իրավունքները: Դատավորի պնդմամբ, կարգապահական վարույթ է հարուցվել առանց այն գործի ուսումնասիրման, որի քննության արդյունքում կայացված դատական ակտը հիմք է դարձել կարգապահական վարույթ հարուցելու համար:

Դատավորի գնահատմամբ` Արբիտրաժային տրիբունալը հրաժարվել է քննել գործը ոչ թե դրա իրավասությունը չունենալու, այլ այն պատճառով, որ նրան ներկայացված դիմումին կցված չեն եղել համապատասխան փաստաթղթերը: Եթե արբիտրաժային դատարանում հայցվորի հայցը մերժվեր «վեճը ենթակա չէ արբիտրաժի կողմից քննության պատճառաբանությամբ», կրկին, հայցվոր կողմի դիմումի հիման վրա, ըստ նախկինում գործող Քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 104-րդ հոդվածի 4-րդ մասի կանոնակարգումների` քաղաքացիական հայցը վերստին քննության առարկա կդառնար:

Դատավորի կարծիքով, Կառավարության լիազոր ներկայացուցիչը գործի քննության շրջանակներում չի ներկայացրել բավարար փաստարկներ, որոնք կհիմնավորեին Դիմումատուի` դատարանի մատչելիության իրավունքի սահմանափակված չլինելը (չի բացահայտել օբյեկտիվ իրականությունը): Ըստ դատավորի` Կառավարության ներկայացուցիչը ՄԻԵԴ-ին չի ներկայացրել Տնտեսական դատարանի օրինական ուժի մեջ մտած դատական ակտերը և դրանցով հաստատված փաստական հանգամանքները, տնտեսական և քաղաքացիական գործերի միջև փոխադարձ կապը: Ըստ դատավորի` ՄԻԵԴ-ի առջև չի բացահայտվել, որ Տնտեսական դատարանի օրինական ուժի մեջ մտած դատական ակտերի գոյության պայմաններում ՀՀ դատարանները քաղաքացիական հայցի կարգով չէին կարող իրականացնել գործի ըստ էության կրկնակի քննություն: Ըստ դատավորի` սահմանված ժամկետում` մինչև 18.10.2016 թվականը, Կառավարությունը չի ներկայացրել գրավոր առարկություններ, ինչն իր բացասական ազդեցությունն է ունեցել գործի քննության վրա: Դատավորը եզրակացրել է, որ ՄԻԵԴ որոշմամբ արձանագրված Կոնվենցիայի խախտումը ՄԻԵԴ-ում Կառավարության լիազոր ներկայացուցչի պաշտոնական պարտականությունների չկատարման արդյունք է:

Հակադարձելով զեկուցագրում և ՄԻԵԴ-ի կողմից կայացված վճռում նշված փաստերին` դատավորը պնդել է, որ Արբիտրաժային տրիբունալի կողմից որևէ որոշում չի կայացվել, այլ Արբիտրաժային դատարանի նախագահը գրությամբ պատասխանել է Դիմումատուին, որ վերջինիս կողմից ներկայացված փաստաթղթերն արբիտրաժային վերապահում չեն պարունակում:

Դատավորը նշել է նաև, որ Տնտեսական դատարանի կողմից կայացված և օրինական ուժի մեջ մտած դատական ակտի առկայության պայմաններում գործի ըստ էության վերստին քննությամբ կխախտվեր նախադատելիության ինստիտուտի, ինչպես նաև իրավական որոշակիության ինստիտուտի բովանդակությունը և էությունը:

Դատավորի պնդմամբ, Դիմումատուի գործողությունների հետևանքով է, որ պահանջը չի քննվել ինչպես ՀՀ առևտրաարդյունաբերական պալատին կից արբիտրաժային դատարանում, այնպես էլ ՀՀ դատական ատյաններում, քանի որ չի ներկայացրել 08.02.1999 թվականի թիվ SCH-03, 10.04.2000 թվականի թիվ SCH-4, 02.04.2003 թվականի թիվ SCH/1 պայմանագրերի բնօրինակները կամ պատշաճ վավերացված պատճենները, որոնցում ուղղակիորեն սահմանված էր արբիտրաժային վերապահում:

Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական պալատի դատավորներ Տիգրան Պետրոսյանը և Արտակ Բարսեղյանը Խորհրդին ներկայացրած համատեղ պատասխանով հայտնել են, որ իրենց կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ միջնորդությունն անհիմն է և Որոշումը կայացվել է Սահմանադրության 61-րդ, 63-րդ, 73-րդ, 164-րդ հոդվածների, Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի, Օրենսգրքի 141-րդ հոդվածի 2-րդ մասի, 142-րդ, 143-րդ հոդվածների, 144-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի, 146-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետի, 147-րդ հոդվածի 5-րդ մասի և 6-րդ մասի 1-ին կետի, 148-րդ հոդվածի և 153-րդ հոդվածի 2-րդ մասի խախտումներով, իսկ միջնորդությունը ենթակա է մերժման կամ կարգապահական վարույթը ենթակա է կարճման` ներքոնշյալ պատճառներով.

Դատավորները հայտնել են, որ իրենց դեմ կարգապահական վարույթ հարուցելու առիթ է հանդիսացել 19.03.2010 թվականին «Շոլց ԱԳ» գերմանական կորպորացիայի Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան ներկայացված գանգատի հիման վրա հարուցված գործով ՄԻԵԴ 24.01.2019 թվականի վճիռը, որով արձանագրվել է Հայաստանի Հանրապետության կողմից Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի խախտում:

Լիազոր մարմինը Սահմանադրությունը կիրառելու փոխարեն կիրառել է դրան հակասող օրենքը: Այսպես, «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքի 144-րդ հոդվածում 25.03.2020 թվականին ընդունված և 02.05.2020 թվականին ուժի մեջ մտած ՀՕ-197-Ն օրենքով և 06.07.2022 թվականին ընդունված և 13.08.2022 թվականին ուժի մեջ մտած ՀՕ-333-Ն օրենքով կատարվել են Սահմանադրության 73-րդ հոդվածի 1-ին մասի պահանջին ուղղակի հակասող (անձի իրավական վիճակը վատթարացնող օրենքները և այլ իրավական ակտերը հետադարձ ուժ չունեն) լրացումներ և փոփոխություններ, ինչի արդյունքում դատավորների նկատմամբ կարգապահական վարույթի հարուցման հիմք հանդիսացող, օրենքով նախկինում նախատեսված նյութական կամ դատավարական իրավունքի նորմի ակնհայտ և կոպիտ խախտման հիմքերը վերաշարադրվել են որպես նույն նորմերի սովորական (յուրաքանչյուր) խախտման հիմքեր, իսկ դատավորների նկատմամբ կարգապահական վարույթներ հարուցելու նախկինում սահմանված դատական վարույթն ավարտվելուց հետո հինգ տարի առավելագույն ժամկետն էլ 2020 թվականի փոփոխությամբ և լրացմամբ երկարացվել և դարձվել է` դատական ակտն օրինական ուժի մեջ մտնելուց հետո 8 տարի, 2022 թվականի փոփոխությամբ և լրացմամբ` ՄԻԵԴ վճիռն ուժի մեջ մտնելուց հետո 15 տարի: Կատարված փոփոխությունները միաժամանակ խախտել են Սահմանադրության 164-րդ հոդվածի 1-ին մասի պահանջը դատավորների անկախության վերաբերյալ, քանի որ գործադիր իշխանությանը հնարավորություն են տվել վաղեմության չափազանց երկար ժամկետներ անցած լինելու պայմաններում ձևավորել դատավորների նկատմամբ կարգապահական վարույթներ հարուցելու և նրանց պատասխանատվության ենթարկելու արատավոր պրակտիկա: Ընդ որում, հակասահմանադրական է ոչ միայն վերոհիշյալ օրենքների ընդունումը, այլև դրանց կիրառումը նախկինում կատարված կարգապահական խախտումների նկատմամբ: Նշել են, որ իրենց նկատմամբ կարգապահական վարույթը հարուցվել է Սահմանադրության 73-րդ հոդվածի 1-ին մասի և «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 28-րդ հոդվածի 2-րդ մասի կոպիտ խախտմամբ, քանի որ իրենց վիճակը վատթարացնող` պատասխանատվություն սահմանող և այդ պատասխանատվության ժամկետները երկարացնող օրենքին տրվել է հետադարձ ուժ: Հատկանշական է, որ օրենսդրական այդ փոփոխությունների կապակցությամբ բացասական կարծիքներ են հայտնել մարդու իրավունքներով և ժողովրդավարությամբ զբաղվող միջազգային կազմակերպությունները, իսկ 2022 թվականի օրենսդրական փոփոխության` Սահմանադրությանը հակասելու վերաբերյալ իր եզրակացության մեջ ուղղակիորեն նշել է նաև Ազգային ժողովի աշխատակազմի փորձագիտական և վերլուծական վարչությունը:

Դատավորները նաև նշել են, որ իրենց վերագրված կարգապահական խախտումը կատարվել է 23.09.2009 թվականին, մինչդեռ կարգապահական վարույթ է հարուցվել 24.03.2023 թվականին` ավելի քանի տասներեքուկես տարի անց: Իրենց կողմից ենթադրյալ կարգապահական խախտումը կատարվելու օրվա դրությամբ գործող Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգրքի 153-րդ հոդվածով դատավորների նկատմամբ կարգապահական վարույթի հարուցման առավելագույն ժամկետ է սահմանված եղել գործն ըստ էության լուծող դատական ակտը կայացնելուց հետո մեկ տարի, իսկ այդ ժամանակ գործող Սահմանադրության 42-րդ հոդվածը ևս սահմանել է, որ անձի իրավական վիճակը վատթարացնող օրենքները և այլ իրավական ակտերը հետադարձ ուժ չունեն: Դա նշանակում է, որ իրենց կողմից դատական ակտի կայացման օրվանից` 23.09.2009 թվականից մեկ տարի անցնելուց հետո իրենց նկատմամբ այլևս կարգապահական վարույթ չէր կարող հարուցվել: Այլ խոսքով` սույն վարույթի հարուցումն ապօրինի է, հետևաբար ապօրինի է նաև դրա ողջ ընթացքը, այդ թվում` Խորհրդին միջնորդությամբ դիմելը: Այս կապակցությամբ ի պատասխան դատավոր Ս. Թադևոսյանի փաստարկների Որոշման մեջ կատարված վերլուծությամբ եզրահանգում է կատարվել, որ կիրառվող օրենքի սահմանադրականության խնդրի պարզաբանումը դուրս է Լիազոր մարմնի իրավասությունների շրջանակից, և որ Լիազոր մարմինն իրացրել է և պարտավոր է իրացնել օրենքով իրեն վերապահված լիազորությունը: Այդ վերլուծությունը և եզրահանգումն ըստ էության չեն պատասխանում դատավորի բարձրացրած հարցին. դատավորները քաջատեղյակ են օրենքների սահմանադրականությունը վիճարկելու գործընթացից, դրա վերաբերյալ օրենսդրական կարգավորումներից և Խորհուրդ չեն դիմել օրենքի սահմանադրականությունը որոշելու պահանջով: Դրա հետ կապված Խորհրդին դատավորների կողմից առաջադրված պահանջները երկուսն են` 1) կիրառել Սահմանադրությունը և ոչ թե դրա խախտմամբ ընդունված և դրան հակասող օրենքները, 2) քանի որ ընդունված օրենքների հակասահմանադրական լինելը բավարար չափով հիմնավորվել է իրենց կողմից, յուրաքանչյուր իրավակիրառողի մոտ պետք է ողջամիտ կասկածներ առաջանան այդ օրենքների` Սահմանադրությանը հակասելու վերաբերյալ, իսկ այդպիսի կասկածների դեպքում Խորհուրդն իրավունք ունի դիմելու Սահմանադրական դատարան: Դատավորները նշել են, որ իրենք այդպիսի օրենսդրական հնարավորություն ներկայումս չունեն և դա կարող են անել միայն իրենց նկատմամբ օրենքի կիրառմամբ օրինական ուժի մեջ մտած վերջնական դատական ակտի առկայության պայմաններում: Այսպիսով, իրենց մյուս պահանջն այն է, որ Խորհուրդը կասեցնի սույն կարգապահական վարույթը և դիմի Սահմանադրական դատարան` Օրենսգրքի 144-րդ և 146-րդ հոդվածներում 2020 և 2022 թվականներին կատարված վերոհիշյալ փոփոխություններն ու լրացումները հակասահմանադրական ճանաչելու դիմումով:

Դատավորները նաև հայտնել են, որ ինչպես վարույթ հարուցած մարմինը, այնպես էլ Խորհրդին միջնորդություն ներկայացրած անձը պատշաճ չեն ուսումնասիրել ՄԻԵԴ 24.01.2019 թվականի վճիռը, ինչի արդյունքում հանգել են անհիմն հետևությունների:

Այսպես, վարույթի հարուցումից հետո դատավոր Ա. Խառատյանի կողմից փաստարկվել է, որ ՄԻԵԴ կողմից Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի խախտումը ճանաչվել է ՄԻԵԴ-ում Հայաստանի Հանրապետության ներկայացուցչի դրսևորած անգործության արդյունքում: Ի պատասխան դատավոր Ա. Խառատյանի այդ փաստարկի` միջնորդություն ներկայացրած անձը, վկայակոչելով ՄԻԵԴ վճռի որոշակի հատվածներ, հակադարձել է, թե Կառավարության կողմից ՄԻԵԴ-ին ներկայացվել են և ՄԻԵԴ-ն անդրադարձել է գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող անհրաժեշտ հակափաստարկներին:

Միաժամանակ, միջնորդություն ներկայացրած անձը սխալ է գնահատել ինչպես դատավորի առարկությունը, այնպես էլ վարույթի նյութերը, մասնավորապես` ՄԻԵԴ վճռում արձանագրված փաստերը: Այս կապակցությամբ դատավորները հարկ են համարել նշել, որ դատավորի կողմից չի վկայակոչվել այն հանգամանքը, որ ՄԻԵԴ-ն իր վճռում չի անդրադարձել որոշակի հանգամանքների: Դատավորի առարկությունը կայացել է նրանում, որ ՄԻԵԴ-ում ՀՀ ներկայացուցիչը չի ներկայացրել համապատասխան առարկություններ և ապացույցներ` հիմնավորելու Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի խախտման բացակայությունը` ՄԻԵԴ կողմից գործի ըստ էության քննության ընթացքում: Դատավորները նշել են, որ դատավորի առարկությունը տեղին է, իրենք լիովին միանում են դրան և ի հակադրություն միջնորդություն ներկայացրած անձի` այդ հարցով կատարված եզրահանգումների, հայտնել են հետևյալը.

ՄԻԵԴ վճռի 14-16-րդ էջերում շարադրվածից ակնհայտ է, որ Կառավարության ներկայացուցիչը տվյալ գործով ներկայացրել է միայն նախնական առարկություն, որն էլ ներկայացվել է դիմումի ընդունելիության փուլում` դիմումի ընդունելի կամ անընդունելի լինելու հարցի կապակցությամբ: Ասվածը հիմնավորվում է նրանով, որ ՄԻԵԴ վճռի 16-րդ էջում հստակ նշված է. «... գանգատն ընդունելի չէ այս հիմքով և, հետևաբար Կառավարության նախնական առարկությունը պետք է մերժվի»: Հատկանշական է, որ ՄԻԵԴ-ն իր այս հետևությունը կատարել է իր որոշման «Ա. Ընդունելիությունը» բաժնում (վճռի 14-16-րդ էջեր), այսինքն` դիմումի ընդունելիության հարցը քննելիս, և միայն դրանից հետո է սկսել շարադրել դիմումի ըստ էության քննության արդյունքները` «Բ. Ըստ էության քննությունը» բաժնում, իսկ այդ բաժնում էլ բառացիորեն նշված է հետևյալը. «54. Դիմումատու ընկերությունը նշել է, որ այն փաստը, որ Կառավարությունը գործում նախնական առարկությունից բացի որևէ այլ պնդում չի ներկայացրել, ցույց է տալիս, որ նրանք անուղղակիորեն ընդունել են դիմումատու ընկերության կողմից ներկայացված փաստարկները»: Այսպիսով, վճռում ուղղակիորեն նշված է, որ Կառավարությունը գործում նախնական առարկությունից բացի որևէ այլ պնդում չի ներկայացրել, իսկ վճռի հետագա շարադրանքում էլ այլևս ոչ մի նշում չկա այն մասին, որ դիմումի ըստ էության քննության ընթացքում Կառավարության ներկայացուցիչը որևէ առարկություն կամ Դիմումատուի փաստարկները հերքող որևէ ապացույց է ներկայացրել: Կառավարության ներկայացուցչի գործողությունների մասին վճռի հետագա տեքստում նշվել է նաև 22-րդ էջում. «Կառավարությունը համարել է, որ նյութական վնասի մասով պահանջը պետք է մերժվի»: ՄԻԵԴ-ում գործի ըստ էության քննության փուլում Կառավարության ներկայացուցչի անգործությունն ընդգծել է նաև Դիմումատուն` նշելով, թե` քանի որ բացի նախնական առարկությունից Կառավարությունը որևէ այլ պնդում չի ներկայացրել, ուստի ընդունել է Դիմումատու ընկերության փաստարկները:

Դատավորները հայտնել են, որ տվյալ գործով Կառավարության ներկայացուցչի անգործության ուղղակի վկայությունն է նաև այն հանգամանքը, որ ՄԻԵԴ-ն իր վճռի 20-22-րդ էջերում մի քանի անգամ գործածել է «Դժվար է հասկանալ», «Բարդ է ընդունել» արտահայտությունները, քանի որ Կառավարության ներկայացուցչի կողմից ի պատասխան Դիմումատուի փաստարկների և ապացույցների որևէ հակափաստարկ և հերքող ապացույց չներկայացնելը որոշակի երևույթներ ըմբռնելու հարցում նույնիսկ ՄԻԵԴ-ին է կանգնեցրել դժվար իրավիճակի առջև:

Հայտնի է, որ ՄԻԵԴ-ում գործերի քննության ժամանակ ևս գործում է կողմերի մրցակցության սկզբունքը և տվյալ դեպքում ՄԻԵԴ վճռից հստակ երևում է, որ Կառավարության ներկայացուցիչը դիմումի ըստ էության քննության ընթացքում իրոք անգործություն է դրսևորել և Հայաստանի Հանրապետության շահերը պատշաճ կերպով չի պաշտպանել: Հակառակ պարագայում նա կարող էր ՄԻԵԴ ներկայացնել այն ժամանակ դեռևս չոչնչացված գործի նյութեր և ապացույցներ, որոնք կարող էին հիմնավորել այն հանգամանքը, որ Դիմումատուն, չնայած իր պնդումներին և հայցադիմումում նշվածին, Արբիտրաժ չի ներկայացրել արբիտրաժային համաձայնության վերաբերյալ օրենքով պահանջվող փաստաթղթերը, ինչն ապացուցվելու դեպքում ՄԻԵԴ-ը կարող էր Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի խախտման առկայության վերաբերյալ գալ այլ եզրահանգման: Նույնը վերաբերում է նաև այն հանգամանքին, որ ՄԻԵԴ-ը միայն Դիմումատուի կողմից ներկայացված փաստաթղթի` 28.10.2005 թվականի համաձայնագրի հիման վրա է հանգել այն եզրահանգման, որ դա այլևս արբիտրաժային համաձայնություն չէր պարունակում, իսկ ծագած վեճը պետք է լուծվեր դատական կարգով: Մինչդեռ, եթե Կառավարության ներկայացուցիչը ներկայացներ համապատասխան առարկություններ և ներպետական դատարաններում քննված գործերում գտնվող ապացույցներ, հնարավոր է, որ ՄԻԵԴ-ը գար այլ եզրահանգման, քանի որ, ինչպես հետևում է քննարկվող փաստաթղթից, 28.10.2005 թվականի համաձայնագրում նշված գումարների վեճը ևս կապված է եղել 08.04.2002 թվականին և 08.11.2002 թվականին կնքված համաձայնագրի և պայմանագրի հետ, որոնք նախատեսել են վեճերի լուծման արբիտրաժային կարգ, իսկ 28.10.2005 թվականի համաձայնագրում վեճը դատական կարգով լուծելու մասին նշումը չէր կարող միանշանակ մեկնաբանվել այնպես, որ դրանում նշված «դատական կարգով» արտահայտությունը վերաբերել է ընդհանուր իրավասության դատարանին: Հատկանշական է, որ ՄԻԵԴ կողմից իր վճռում մեջբերված, այն ժամանակ գործող Քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 103-րդ հոդվածի 3-րդ կետով նախատեսվում էր, որ հայցը կամ դիմումը թողնվում է առանց քննության, եթե կողմերից մեկը հղում է կատարում տվյալ վեճն արբիտրաժային դատարանի քննությանը հանձնելու` կողմերի միջև առկա համաձայնությանը, և արբիտրաժային դատարան դիմելու հնարավորությունը չի վերացել: Եթե Կառավարության ներկայացուցիչն առարկություն ներկայացներ այն մասին, որ ՀՀ օրենսդրությամբ դատարան է կոչվել ոչ միայն ընդհանուր իրավասության դատարանը, այլև արբիտրաժը (արբիտրաժային դատարան), ապա այդ պայմաններում հայտնի չէ` արդյո՞ք ՄԻԵԴ-ը կգար այն եզրահանգման, որ 28.10.2005 թվականի համաձայնագրում նշվածը վերաբերել է հատկապես ընդհանուր իրավասության դատարանին: Ակնհայտ է, որ Կառավարության ներկայացուցչի անգործության պայմաններում ՄԻԵԴ-ն իր եզրահանգումները կատարել է Դիմումատուի ներկայացրած փաստարկների, ապացույցների հիման վրա, և դրանք հերքող այլ փաստարկներ ու ապացույցներ չներկայացվելու պայմաններում դա լիովին իրավաչափ է` ելնելով կողմերի մրցակցության սկզբունքից:

Մինչդեռ, ըստ դատավորների միջնորդություն ներկայացրած անձը խեղաթյուրել է այս հարցի կապակցությամբ դատավոր Ա. Խառատյանի առարկությունների էությունը և վերոհիշյալ հարցերին չի պատասխանել: Ավելին, դատավորները նշել են, որ իրենց մեղքը հերքող գործերի նյութերն ապօրինաբար ոչնչացված լինելու պայմաններում ներկայումս իրենք զրկված են իրենց կողմից խախտում թույլ տրված չլինելու փաստն ապացուցելու հնարավորությունից: Դա իր հերթին նշանակում է, որ կարգապահական վարույթն ընթանում է Օրենսգրքի 153-րդ հոդվածի 2-րդ մասում վկայակոչված` Սահմանադրության 61-րդ և 63-րդ հոդվածներով նախատեսված երաշխիքների կոպիտ խախտմամբ: Վարույթների ոչնչացված լինելու պայմաններում ոչ վարույթ հարուցած, ոչ միջնորդություն ներկայացրած անձը և ոչ էլ Խորհուրդը ցանկության դեպքում անգամ չեն կարող ամբողջական ուսումնասիրել վարույթի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող հանգամանքները, առավել ևս դրանք կարողանան արտացոլել իրենց որոշումներում` Օրենսգրքի 148-րդ հոդվածի 4-րդ մասով և 155-րդ հոդվածի 3-րդ մասով նախատեսված որոշումների նկարագրական-պատճառաբանական մասերին ներկայացվող պահանջները կատարելու համար: Նշել են նաև, որ իրենց նկատմամբ դրսևորվող ակնհայտ կողմնակալության պայմաններում վարույթ հարուցող և միջնորդություն ներկայացրած անձինք չեն կատարել Օրենսգրքի 143-րդ հոդվածի 2-րդ մասի պահանջն այն մասին, որ դատավորի կողմից կատարված կարգապահական խախտման վերաբերյալ չփարատված կասկածները մեկնաբանվում են դատավորի օգտին:

Դատավորները հայտնել են, որ Որոշումն անհիմն է, թերի և չի համապատասխանում Օրենսգրքի 148-րդ հոդվածի պահանջներին:

Թեև միջնորդություն ներկայացրած անձը փորձել է տպավորություն ստեղծել, թե իբր կարգապահական վարույթի հարուցումից հետո լրացուցիչ ուսումնասիրություններ են կատարվել, որոնք էլ հիմք են հանդիսացել միջնորդություն ներկայացնելու համար, սակայն Որոշման ամբողջ բովանդակությունից երևում է, որ վարույթի հարուցումից հետո որևէ նոր տվյալ, տեղեկություն, ապացույց ձեռք չի բերվել, փաստերի որևէ նոր ուսումնասիրություն չի կատարվել: Որոշումը հիմնականում կրկնում է վարույթի հարուցման որոշման պնդումները, իսկ Դատավորների առարկություններն ու միջնորդությունները ներկայացված են թերի, աղավաղված և ըստ դրանց որևէ պատասխան տալու հնարավորության և նպատակահարմարության, Որոշումն անդրադարձ չի պարունակում Դատավորների կողմից բարձրացված վարույթի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող հանգամանքներին, իսկ դրանում կատարված եզրահանգումներն էլ սխալ են և հիմնված միայն վարույթ հարուցելու որոշման մեջ նշված ապացույցների վրա:

-------------------------------------------------------

ԻՐՏԵԿ - շարունակությունը հաջորդ մասերում

________________

ԻՐՏԵԿ - Դատավոր Վ. Քոչարյանի հատուկ կարծիքը մինչ հիմա չի հրապարակվել: