040.1139.140912
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ
ՈՐՈՇՈՒՄ
6 սեպտեմբերի 2012 թվականի N 1139-Ն
ՀՅՈՒՍԻՍ-ՀԱՐԱՎ ՃԱՆԱՊԱՐՀԱՅԻՆ ՄԻՋԱՆՑՔԻ ՆԵՐԴՐՈՒՄԱՅԻՆ ԾՐԱԳՐԻ ՏՐԱՆՇ-2 (ԱՇՏԱՐԱԿ-ԹԱԼԻՆ) ՃԱՆԱՊԱՐՀԱՀԱՏՎԱԾԻ ՀՈՂԻ ՕՏԱՐՄԱՆ ԵՎ ՏԱՐԱԲՆԱԿԵՑՄԱՆ ԾՐԱԳԻՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ԵՎ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ 2010 ԹՎԱԿԱՆԻ ՍԵՊՏԵՄԲԵՐԻ 16-Ի N 1274-Ն ՈՐՈՇՄԱՆ ՄԵՋ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
(5-րդ մաս)
viii. Ժամանակավոր ազդեցության ենթարկված հողերը և կոմունալ ենթակառուցվածքները կվերականգնվեն` բերվելով մինչ Ծրագրի իրականացումը եղած կամ ավելի լավ վիճակի:
ix. ԱԵԱ-ներն ապահովվել են և հետագայում նույնպես կապահովվեն լիարժեք խորհրդատվությամբ, ինչպես նաև կմասնակցեն ՏԾ-ի պատրաստմանը, նորացմանը, իրականացմանը, մոնիտորինգին և գնահատմանը: Ազդեցության ենթարկված անձանց մեկնաբանություններն ու առաջարկները հաշվի են առնվել վերաբնակեցման գործողությունների նախագծային և իրականացման փուլերում: Այս մոտեցումը կշարունակվի նաև հետագայում:
x. Վերաբնակեցման ծրագրի իրականացման ընթացքում կգործի բողոքները/դժգոհությունները լսելու և դրանց լուծում տալու արդյունավետ մեխանիզմ:
xi. Առավելագույնս հարգանքով պետք է վերաբերվել և պահպանել գոյություն ունեցող մշակութային և կրոնական կողմնորոշվածությունը:
xii. Վերականգնողական հատուկ միջոցառումներ կկիրառվեն խոցելի խմբերի և խիստ ազդեցության ենթակա ՏՏ-ների նկատմամբ:
xiii. ՀՕՏԾ փոխհատուցման/վերականգնողական ծրագրի իրականացման նպատակով ժամանակին կհատկացվեն ֆինանսական միջոցները`մինչ ՀՕՏԾ իրականացումը:
xiv. Որպես վերաբնակեցման կառավարման համակարգի մաս, տեղում կստեղծվեն հաշվետվության, մոնիտորինգի և գնահատման համապատասխան մեխանիզմներ: Հողի օտարման, վերաբնակեցման և վերականգնողական գործընթացի մոնիտորինգն ու գնահատումը վերջնական արդյունքներով կիրականացվի Արտաքին մոնիտորինգի գործակալության (ԱՄԳ) կողմից, որն արդեն նշանակվել է.24:
_________________
24) Արտաքին մոնիտորինգի գործակալություն - Տնտեսական զարգացման հետազոտությունների կենտրոն (ՏԶՀԿ)
xv. ՏԾ-ն կթարգմանվի հայերեն և կտրվի գյուղապետարաններին, կտեղադրվի այլ համապատասխան վայրերում` ի գիտություն ԱԵԱ-ներին ու այլ հետաքրքրված խմբերին:
xvi. Կապալառուները չեն սկսի շինարարական աշխատանքները ՀՕՏ ազդեցության ենթակա Ծրագրի տարածքում, քանի դեռ (ա) ՀՕՏԾ-ն իրականացված չէ ամբողջությամբ, (բ) համաձայնեցված փոխհատուցման վճարումը վերականգնողական աջակցությունն առկա չլինի, և (գ) ազդեցության ենթակա տարածքն ազատ չլինի բոլոր տեսակի խոչընդոտներից:
II. ԻՐԱՎԱՍՈՒԹՅՈՒՆԸ
90. Հաստատված ՀՕՏԾ հիման վրա փոխհատուցման կամ առնվազն վերականգնման իրավասություն ունեցող ԱԵԱ-ներն են.
. հողը կորցնող բոլոր ԱԵԱ-ները, ովքեր ունեն հողի սեփականության իրավունք, ենթակա են օրինականացման կամ չունեն իրավական կարգավիճակ;
. չձևակերպված օգտագործողները և վարձակալները` անկախ նրանից գրանցված են, թե` ոչ;
. շինությունների, բերքի, մշակաբույսերի կամ հողին ամրագրված այլ օբյեկտների սեփականատերերը և, ինքնակամ կառույց իրականացրած անձինք;
. բիզնեսը, եկամուտը և աշխատավարձերը կորցնող ԱԵԱ-ները:
(90-րդ կետը փոփ. 29.06.17 թիվ 752-Ն որոշում)
91. Կասեցման ամսաթվից հետո ազդեցության ենթակա տարածքներում բնակություն հաստատող կամ տներ/շինություններ կառուցող/ընդլայնող ԱԵԱ-ները փոխհատուցում ստանալու իրավասություն չեն ունենա: Նրանց համապատասխան ծանուցում կներկայացվի կանխավ, որով վերջիններիս կխնդրվի ազատել տարածքները, ապամոնտաժել կառուցված շինությունները նախքան Ծրագրի իրականացումն սկսելը:
III. ՓՈԽՀԱՏՈՒՑՄԱՆ ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐԸ
92. ԱԵԱ-ների իրավասությունների վերաբերյալ դրույթները ներառում են հողի, շինության, մշակաբույսերի և ծառերի կորստի և հարկային հայտարարագրի հիման վրա և/կամ միանվագ վճարման տեսքով բիզնեսի կորստի դիմաց, ինչպես նաև խիստ ազդեցության, վերաբնակեցման և խոցելիության նպաստների մասին դրույթներ: Այս իրավունքները մանրամասն ներկայացված են ստորև:
. Գյուղատնտեսական և ոչ գյուղատնտեսական հողերի վրա ազդեցությունը
- Իրավական կարգավիճակ ունեցող ԱԵԱ-ները կստանան դրամական փոխհատուցում շուկայական կամ կադաստրային արժեքով (որն ավելի բարձր է) գումարած 15% օժանդակություն:
- Վարձակալը կստանա դրամական փոխհատուցում, որը համարժեք է ազդեցության ենթակա հողի շուկայական կամ էլ կադաստրային արժեքին (որն ավելի բարձր է) գումարած 15% օժանդակություն` կախված վարձակալության մնացած տարիների թվից հետևյալ կերպ`ա) մինչև 1 տարի` հողի արժեքի 5%-ը; բ) մինչև 15 տարի` հողի արժեքի 14%-ը; գ) մինչև 25 տարի` հողի արժեքի 20%-ը; դ) 25 տարի` հողի արժեքի 25%-ը:
- Չձևակերպված օգտագործողները չեն փոխհատուցվի հողի կորստի դիմաց: Միայն կփոխհատուցվեն կարճաժամկետ ներդրումները, եթե այդպիսիք կան:
- Եթե ազդեցության է ենթարկվել ԱԵԱ-ի գյուղատնտեսական նշանակության հողի ավելի քան 10%-ը, ԱԵԱ-ն (սեփականատերերը, վարձակալները և չձևակերպված օգտագործողները) պետք է խիստ ազդեցության համար լրացուցիչ նպաստ ստանան, որը համարժեք է կորցրած հողից ստացված տարեկան համախառն եկամտի շուկայական արժեքին (2011թ. համար) կամ միանվագ փոխհատուցում, որը համարժեք է վեց ամսվա աշխատավարձին, եթե 2011թ. որևէ բերք չի եղել, սակայն եղել է 2010թ.:
. Բնակելի շինություններ
- Բնակելի շենքերի և շինությունների համար փոխհատուցում պետք է տրամադրվի բոլոր ԱԵԱ-ներին փոխարինման արժեքով + 15% օժանդակություն` անկախ ԱԵԱ-ի գրանցման կարգավիճակից:
- Փոխհատուցումը տրամադրվելու է առանց ամորտիզացիոն մասնահանումների, գործարքի համար ծախսերի և այլն:
- Մասնակիորեն ազդեցություն կրելու դեպքում և այն դեպքում, երբ սեփականատերը չի ցանկանում տեղափոխել շինությունը, ազդեցությունները կընդգրկեն միայն շինության ազդեցության ենթարկված մասը և այդ մասի լիարժեք վերականգնումը շահագործման համար պիտանիության նախկին վիճակին:
- Վերաբնակեցված սեփականատերերին կտրվի վերաբնակեցման և խիստ ազդեցություն կրելու միանվագ նպաստ:
Ոչ բնակելի շինություններ
ա. ԱԵԱ-ներին սեփականության իրավունքով պատկանող, օրինական շենքի, շինության և ցանկացած այլ ոչ բնակելի անշարժ գույքի կորստի դեպքում` սեփականատերերին կտրամադրվի փոխհատուցում` կառույցի, շենքի, շինության փոխարինման ամբողջ արժեքի չափով, և օժանդակություն` գույքի փոխարինման արժեքի 15 տոկոսի չափով:
բ. Ինքնակամ կառույցի կորստի դեպքում`
քաղաքացիներին կամ իրավաբանական անձանց սեփականության իրավունքով պատկանող հողամասերում գտնվող` ոչ բնակելի ինքնակամ կառույցների կորստի դեպքում հողամասի սեփականատեր հանդիսացող` ինքնակամ կառույց իրականացրած ԱԵԱ-ներին կտրամադրվի դրամական փոխհատուցում` շենքի, շինության փոխարինման ամբողջ արժեքի չափով (ոչ պակաս, քան շուկայական արժեքը)` առանց 15 տոկոս հավելավճարի.
համայնքային կամ պետական սեփականություն հանդիսացող հողամասերի վրա ինքնակամ կառույց իրականացրած անձանց կտրամադրվի վերականգնման օժանդակություն` ինքնակամ կառույցի փոխարինման ամբողջ արժեքի չափով (ոչ պակաս, քան շուկայական արժեքը)` հանած օրինականացման ծախսերը:
գ. Ինքնակամ կառույցների օրինականացումը սույն ենթակետի «բ» պարբերությամբ սահմանված դեպքերի համար պարտադիր չէ:
դ. Վերաբնակեցվող վարձակալներին կտրվի վերաբնակեցման և էական ազդեցություն կրելու նպաստ (տես ստորև).
. Մշակաբույսեր
- Մեկ տարվա բերքի համախառն արժեքի շուկայական ընթացիկ դրույքաչափերին (ներառյալ ներդրումները) համապատասխան լռելյայն դրամական փոխհատուցում: Բերքի կորստի լրացուցիչ տարիները կգնահատվեն զուտ արժեքով (առանց ներդրումների):
- Մշակաբույսերի դիմաց փոխհատուցում պետք է վճարվի վերոնշյալ սահմանումով ինչպես սեփականատերերին, այնպես էլ համայնքային և մասնավոր հողերի վարձակալներին և չձևակերպված օգտագործողներին:
. Ծառեր
- Շուկայական դրույքաչափերին համապատասխան դրամական փոխհատուցում` հիմնվելով ծառերի տեսակի, բերքատվության (մրգատու և փայտանյութ հանդիսացող ծառերի դեպքում) և վերարտադրության արժեքի վրա:
- Ծառերի դիմաց փոխհատուցումը պետք է տրվի սեփականատերերին և վարձակալներին կամ չձևակերպված օգտագործողներին (երբ նրանք ցուցադրաբար տնկել են ծառեր): Մասնավոր հողերը չձևակերպված օգտագործողները կփոխհատուցվեն մեկ տարվա բերքի արժեքի չափով բերքատվության տարիքի մրգատու ծառերի և խաղողի վազերի դիմաց:
. Մշտական և ժամանակավոր ազդեցություններ բիզնեսների վրա
- Մշտական ազդեցության դեպքում բիզնեսի սեփականատերերը (անհատ ձեռնարկատերեր), ովքեր ներկայացրել են հարկային հայտարարագիր, կփոխհատուցվեն 1 տարվա գնահատված եկամտի չափով, ինչպես նաև այն բոլոր ծախսերի համար, որոնք կատարվել են պետական գրանցում ստանալու և օտարման ենթակա հողակտորների վրա գործունեություն ծավալելու լիցենզիա ստանալու նպատակով:
- Ժամանակավոր ազդեցության դեպքում, փոխհատուցումը բիզնեսների սեփականատերերին (անհատ ձեռնարկատերեր, ովքեր ներկայացրել են հարկային հայտարարագիր) փոխհատուցվում է նույն ընթացակարգով, սակայն հաշվարկվում է բիզնեսի դադարեցման ամիսների քանակի հիման վրա: Կիրառելի ամիսների քանակը հաշվարկվում է ճանապարհի տվյալ հատված շինարարական աշխատանքների ժամանակացույցի հիման վրա և հաշվարկվել է վեց ամիս: Եթե իրական դադարն ավելի երկար է, ապա ԱԵԱ-ն կստանա լրացուցիչ փոխհատուցում առավելագույնը մինչև 12 ամիս:
- Մշտական ազդեցության դեպքում բիզնեսի սեփականատերերը (անհատ ձեռնարկատերեր), ովքեր չեն ներկայացրել հարկային հայտարարագիր, կփոխհատուցվեն 1 տարվա պաշտոնական նվազագույն աշխատավարձի չափով և այն բոլոր ծախսերի համար, որոնք կատարվել են պետական գրանցում ստանալու և օտարման ենթակա հողակտորների վրա գործունեություն ծավալելու լիցենզիա ստանալու նպատակով:
- Ժամանակավոր ազդեցության դեպքում, բիզնեսների սեփականատերերը (անհատ ձեռնարկատերեր, ովքեր չեն ներկայացրել հարկային հայտարարագիր) կփոխհատուցվեն հիմնվելով պաշտոնական նվազագույն աշխատավարձի վրա (32,500 ՀՀ դրամ) բիզնեսի դադարեցման ամիսների քանակի համաձայն: Կիրառելի ամիսների քանակը հաշվարկվում է ճանապարհի տվյալ հատված շինարարական աշխատանքների ժամանակացույցի հիման վրա և հաշվարկվել է վեց ամիս: Եթե իրական դադարն ավելի երկար է, ապա ԱԵԱ-ն կստանա լրացուցիչ փոխհատուցում առավելագույնը մինչև 12 ամիս:
. Բիզնեսում ընդգրկված աշխատողներ
- Կազմակերպության կամ ձեռնարկատիրական գործունեության մշտական կամ ժամանակավոր դադարեցման դեպքում աշխատողը կստանա միանվագ փոխհատուցում վեց ամսվա կորցրած աշխատավարձի դիմաց յուրաքանչյուր ամսվա համար միջին ամսական աշխատավարձի չափով:
. Վերաբնակեցման նպաստ
- ԱԵԱ-ները, որոնք պետք է վերաբնակեցվեն, 1 ամսվա կենսապահովման ծախսերի համար կստանան վերաբնակեցման նպաստ նվազագույն աշխատավարձի չափով (32,500 ՀՀ դրամ), և ՀՀ դրամ սուբսիդիա տրանսպորտային ծախսերի համար:
- Օժանդակություն խիստ ազդեցությունների դեպքում (այս օժանդակությունը տրամադրվում է այն ԱԵՏՏ-ներին, որոնք կորցնում են գյուղատնտեսական հողի 10 և ավել տոկոսը կամ վերաբնակեցվող ԱԵՏՏ-ներին)
- Այն ԱԵՏՏ-ները, որոնք կորցնում են գյուղատնտեսական հողի 10 և ավել տոկոսը, կստանան խիստ ազդեցության նպաստ 1 լրացուցիչ բերքի փոխհատուցման չափով, որը հավասար է 1 տարվա բերքի արժեքին:
- Վերաբնակեցվող ԱԵՏՏ-ները կստանան խիստ ազդեցության նպաստ 6 ամսվա նվազագույն աշխատավարձի չափով (ամսական 32,500 ՀՀ դրամ):
- ԱԵՏՏ-ները, որոնք որևէ բերք չեն ունեցել գույքագրման ժամանակ, սակայն ունեցել են բերք նախորդ տարում, կփոխհատուցվեն 6 ամսվա նվազագույն աշխատավարձի չափով (ամսական 32,500 ՀՀ դրամ) օժանդակությամբ:
. Օժանդակություն խոցելի ԱԵՏՏ-ներին
- ԱԵՏՏ-ներին, որոնք գրանցված են Ընտանեկան նպաստի համակարգում, ինչպես նաև կանանց և տարեցների կողմից ղեկավարվող տնային տնտեսություններին կտրամադրվի 6 ամսվա նվազագույն աշխատավարձի չափով (ամսական 32,500 ՀՀ դրամ) օժանդակություն:
(92-րդ կետը փոփ. 29.06.17 թիվ 752-Ն որոշում)
IV. ՓՈԽՀԱՏՈՒՑՄԱՆ ՄԻԱՎՈՐԻ ԱՐԺԵՔԻ ԳՆԱՀԱՏՈՒՄ
93. Անշարժ գույքի գնահատումն իրականացվել է «Անշարժ գույքի գնահատման գործունեության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով: Միավորի դիմաց փոխհատուցման դրույքաչափերը կգնահատվեն հավատարմագրված անկախ գնահատողի կողմից` հիմնվելով ԱԶԲ-ի համար ընդունելի հստակ և թափանցիկ մեթոդաբանության վրա (տես Հավելված E1. Գնահատման մեթոդոլոգիան և գնահատման հաշվետվության օրինակը): Հաշվի են առնվել հետևյալ ուղղորդող սկզբունքները որոշակի գույքի/կորստի փոխհատուցման դրույքաչափերը գնահատելիս.
(i) Հողի գնահատումը իրականացվել է շուկայական դրույքաչափով` ազդեցությունների ուսումնասիրությանը նախորդող տարում անցկացված հողի վաճառքի ուսումնասիրության հիման վրա. 25:
_____________________
25 Օգտագործվել են տվյալներ, որոնք տրամադրվել են «Հողշինմոնիտորինգ» ՊՈԱԿ-ի կողմից, ինչպես նաև ստացվել են գնահատող կազմակերպության անշարժ գույքի ուսումնասիրությունների արդյունքում:
(ii) Առանձնատները/շինությունները գնահատվել են` համաձայն շինարարության տեսակի, նյութերի, արժեքի, աշխատուժի, տրանսպորտի և շինարարական այլ ծախսերի, ինչպես նաև հետագա գործարքային ծախսերի: Փոխհատուցման գումարից ամորտիզացիոն/փրկված նյութերի/հարկերի կամ վարձավճարների դիմաց նվազեցում չի կատարվել: Եթե ԱԵԱ-ներից որևէ մեկը չի ցանկանա տեղափոխվել, ապա մասնակի ազդեցությունների դիմաց հնարավոր է վճարել բացառապես շինության վնասված մասնաբաժնի կամ վերջինիս վերանորոգման համար: Ազդեցության ենթակա հողի վրա առկա ինքնակամ շինությունների օրինականացման ծախսերը հաշվարկվում են անկախ գնահատողի կողմից` Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2006 թվականի մայիսի 18-ի N 912-Ն որոշմամբ սահմանված դրույքաչափերով:
(iii) Տարեկան մշակաբույսերը գնահատվել են շուկայական գների համաձայն (ներառյալ ներդրումները)` նախորդ տարվա բերքի մեծածախ առևտրի արժեքի դիմաց: Այն դեպքերում, երբ բերքի դիմաց ավելի քան 1 տարվա փոխհատուցում պետք է վճարվի ԱԵԱ-ներին, ապա դա պետք է փոխհատուցվի շուկայի համախառն արժեքով:
(iv) Ծառերը գնահատվել են տարբեր մեթոդաբանությունների համաձայն` պայմանավորված նրանով պտղատու է, թե ծառայում է որպես փայտանյութ:
ա. Մրգատու ծառերը կգնահատվեն տարիքային կատեգորիայի համաձայն (ա. նորատունկ, mu. մեծ, սակայն ոչ մրգատու, (հիմնված տարեկան աճի համար պահանջվող ներդրումներ x առավելագույն տարիների քանակը, որն անհրաժեշտ է ծառը լիարժեք բերքատվության տարիքին աճեցնելու համար) և գ. մրգատու ծառեր (հիմնվելով 1 տարվա եկամուտը x տարիների քանակը, որն անհրաժեշտ է ծառը լիարժեք բերքատվության տարիքին աճեցնելու համար):
բ. Փայտանյութ հանդիսացող ծառերը գնահատվել են ըստ տարիքային կատեգորիայի (ա. նորատունկ; բ. միջին տարիք և գ. մեծ ծառեր) և փայտի ծավալի արժեքի:
(93-րդ կետը փոփ. 29.06.17 թիվ 752-Ն որոշում)
94. ԱԵԱ-ներին փոխհատուցման ենթակա փոխարինման արժեքը որոշելիս հաշվի չեն առնվում ակտիվների ամորտիզացիոն վճարները, ինչպես նաև փրկված նյութերի գինը և ազդեցության ենթակա ակտիվների գնահատումից հանած Ծրագրից ստացվող օգուտների արժեքը: Այն դեպքում, երբ ՀՀ օրենքներն ու կանոնակարգերը չեն համապատասխանում փոխարինման ամբողջ արժեքի դիմաց փոխհատուցման չափորոշիչին, կկիրառվեն փոխարինման արժեքով փոխհատուցման ԱԶԲ ուղեցույցերն ու տեխնիկական մասնագրերը:
V. ՀԱՐԿԱԴԻՐ ՕՏԱՐՄԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԸ ԵՎ ԸՆԹԱՑԱԿԱՐԳԵՐԸ
95. ՀՀ հողի օտարման գործընթացների հիման վրա հարկադիր օտարման դեպքերի սահմանումը սույն ՀՕՏԾ համար սկսվել է ԱԵՏՏ-ներին ազդեցությունների և դրանց դիմաց համապատասխան փոխհատուցման մասին ծանուցումով: Հարկադիր օտարման ցուցակում ընդգրկված են այն ԱԵՏՏ-ները, որոնք կրկին մերժել են ծանուցումը պաշտոնական ստուգումից հետո և, եթե երաշխավորված է, ազդեցության չափը և պատշաճ փոխհատուցումը ճշգրտելուց հետո: Ինչպես նաև հարկադիր օտարման ցուցակում ընդգրկված են բոլոր այն դեպքերը, երբ գույքի սեփականատերերը մահացել են առանց ժառանգների, չեն հայտնաբերվել կամ ապրում են արտերկրում և նրանց հետ կապ չի հաստատվել: Ընդհանուր առմամբ հողը հարկադիր կերպով կօտարվի 91 հողը կորցնող ԱԵՏՏ-ներից: Այս թիվն ընդգրկում է` a) 31 հողի սեփականատերեր, որոնք մահացել են առանց բացահայտված ժառանգների; 19 անհայտ սեփականատերեր; 32 արտերկրում բնակվող հողի սեփականատերեր, որոնց հետ կապ չի հաստատվել, և 9 հողի սեփականատերեր, ովքեր մերժել են ստորագրել օտարվող սեփականության նկարագրության արձանագրությունը/պայմանագրի նախագիծը: Այս նպատակով իրականացվեցին հետագա խորհրդատվություններ` պարզաբանելու ցանկացած թյուրիմացություն, ինչպես նաև կրկին ուսումնասիրվեց և ստուգվեց նրանց գույքի գնահատումը և, համապատասխան դեպքերում, ճշգրտվեց: Համաձայնություն ձեռք չբերելու դեպքում, նախաձեռնվեց հարկադիր օտարման գործընթացը: Տեղական համայնքների ղեկավարները հատուկ ջանքեր գործադրեցին` բացահայտելու անհայտ սեփականատերերին կամ արտերկրում բնակվող սեփականատերերին և մահացած սեփականատերերի հնարավոր ժառանգներին: Ավելին, ուղարկվեցին պաշտոնական ծանուցագրեր անշարժ գույքի բոլոր սեփականատերերին նրանց գրանցման հասցեներով կամ անշարժ գույքի գտնվելու վայրի հասցեով: Ի վերջո, համոզվելով, որ բոլոր ԱԵԱ-ները տեղեկացված են սույն Ծրագրի շրջանակում հողի օտարման ծրագրի մասին, ՏԿՆ ինտերնետային կայքէջի (06.05,2012) և տեղական ու ազգային զանգվածային լրատվամիջոցների, «Հայաստանի Հանրապետություն» օրաթերթի (N 102 (5431); 01.05.2012) միջոցով հայտարարվեցին հարկադիր օտարման ենթակա հողակտորները:
96. Հարկադիր օտարման վարույթը Ծրագրի համար կնախաձեռնվի միայն ծայրահեղ դեպքերում, երբ բանակցությունները ԱԵԱ-ների և ՏԿՆ միջև ձախողվում են և չկա այլընտրանքային հող Ծրագրի իրականացման համար: Հարկադիր օտարման գործընթացը կիրականացվի երկու փուլով. 1) նախապատրաստական փուլ` ՀՕՏԾ մշակման ժամանակահատվածում, որը ներառում է անհրաժեշտ բոլոր առաջադրանքների պլանավորումը և պահանջվող բոլոր փաստաթղթերի պատրաստումը, և 2) հարկադիր օտարման փուլ, որն ընդգրկում է փոխհատուցման գումարի փոխանցումը դատարանի դեպոզիտային հաշվին, մասնակցությունը դատական գործընթացներին և հարկադիր օտարման մասին որոշման կայացումը, որոնք կկատարվեն ՀՕՏԾ իրականացման ընթացքում` ՀՀ կառավարության և ԱԶԲ կողմից ՀՕՎԾ հաստատումից հետո: ՏԿՆ-ն չի զբաղեցնի անհրաժեշտ հողակտորները մինչև: (i) օրենքով սահմանված կարգով համապատասխան դատական վարույթ չսկսվի; (ii) ձեռք չբերվի դատարանի որոշումը և ըստ պատշաճին չհաղորդվի ԱԵՏՏ/ԱԵԱ-ներին; և (iii) փոխհատուցման/վերականգնման գումարները չփոխանցվեն էսքրո հաշվին:
97. Համաձայն ՀՀ Հասարակության և պետության կարիքների համար սեփականության օտարման մասին օրենքի.26` հարկադիր օտարման վարույթը կնախաձեռնվի ըստ հետևյալ գործընթացների.
__________________
26) Գերակա հանրային շահ ճանաչելու մասին օրենք, հոդված 10.2
. Ձեռքբերողը (ՏԿՆ) պետք է փոխանցի Սեփականության օտարման պայմանագրի նախագիծը (ներառյալ`վերագնահատումը, եթե այդպիսին կա) սեփականատիրոջը և օտարվող գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունք կամ որևէ այլ իրավասություն ունեցող մնացած բոլոր անձանց:
. Այն դեպքում, երբ Հողի օտարման պայմանագիրը չի ստորագրվել Պայմանագրի նախագիծը տրամադրելուց հետո 3 ամսվա ընթացքում, ՏԿՆ-ն կարող է սկսել դատական գործընթաց` Ձեռքբերողի սեփականության իրավունքի փոխանցման մասին հաստատող որոշման համար:
. Գործընթացը սկսելու համար ՏԿՆ-ն պետք է ԱԵԱ-ին վճարվելիք փոխհատուցման հաշվարկված գումարը ի պահ տա (կոչվում է «դեպոզիտ») դատարանին և այդ մասին պետք է ծանուցի սեփականատիրոջը և գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունք ունեցող անձանց: Եթե ԱԵԱ-ն տիրապետում է տվյալ ֆինանսական միջոցները հաշվից հանելու իրավունքին, ապա դատարանի կողմից դա համարվում է Օտարման պայմանագրի ընդունմանն ու ստորագրմանը համարժեք: ՏԿՆ-ն ունի դատարանի դեպոզիտ հաշվի անհրաժեշտ բոլոր տվյալները: Այս փոխանցումները կատարելու համար կպահանջվի մեկ բանկային օր:
. Եթե Օտարման պայմանագիրը չի ստորագրվում փոխհատուցման գումարը դեպոզիտ հանձնելուց հետո 7 օրվա ընթացքում, ապա ՏԿՆ-ն պետք է դատարանին ներկայացնի Սեփականության օտարման հայցադիմում փոխհատուցման գումարը դեպոզիտ հանձնելուց հետո 1 ամսվա ընթացքում: Հայցը լսելիս միայն առաջարկվող փոխհատուցման գումարը կարող է վիճարկվել դատարանում: Ձեռքբերողի սեփականության հարկադիր օտարման իրավունքը վիճարկման ենթակա չէ:
. ՏԿՆ-ն բռնագրավված գույքի նկատմամբ կունենա սեփականության իրավունք դատարանի որոշումն ուժի մտնելուց անմիջապես հետո:
98. Հարկադիր օտարման գործընթացը նախապատրաստելիս ԾԻԿ-ի իրավաբանական աշխատախումբը
. որոշել է այն հողակտորները, որոնք պետք է օտարվեն այս գործընթացով: Սա իրականացվել է արձանագրությունները և հողի օտարման պայմանագրերի նախագծերը սեփականատերերին փոխանցելիս, բանակցություններից հետո և ԱԵԱ-ների կողմից կամովին համաձայնության գալու մերժման դեպքում պաշտոնական ստուգման ժամանակաշրջանում: Մանրամասները ներկայացված են Աղյուսակ E2-ում:
. Սահմանել և պատրաստել է յուրաքանչյուր դեպքին աջակցելու համար անհրաժեշտ իրավական փաստաթղթերը.27
___________________
27) Օտարված հողակտորների ցուցակը, Կառավարության որոշումը (Բացառիկ` գերակա հանրային շահ 931-Ն, 977, 70-Ն), պայմանագրի նախնական տարբերակի ստացականի կրկնօրինակը, գնահատման և/վերագնահատման հաշվետվությունը
. Ճշտել է.28, թե որ դատարանը պետք է զբաղվի յուրաքանչյուր դեպքով (տեղական, թե` ազգային),
________________
28) Դատարանում դեպքերի լսումները տեղի կունենան Արագածոտնի Ընդհանուր իրավասության դատարանում, որն ունի իր գրասենյակները մարզի երեք քաղաքներում: Օրինակ` Թալին համայնքի հողակտորների առնչությամբ դեպքերը կլսվեն Թալինի դատարանում, իսկ Աշտարակի դեպքերը` Աշտարակի դատարանում:
. Գնահատել և քննարկել է գործընթացի հավանական ժամանակացույցը: Դատարանի հետ այդ քննարկումների եզրակացությունների արդյունքում մոտ 1-2 ամիս կպահանջվի իրականացման ժամանակահատվածում դատարանների միջոցով հարկադիր օտարման գործընթացն ավարտելու համար:
Աղյուսակ E2: Հարկադիր օտարման դեպքերի ներկա կարգավիճակը
.____________________________________________________________________.
|Դատարանի որոշման համաձայն օտարման ենթակա դեպքերի | N |
|նկարագրությունը | |
|_______________________________________________________________|____|
|Կատեգորիա 1. Արտերկրում գտնվող սեփականատերեր | 32|
|(անհայտ հասցեներ) | |
|_______________________________________________________________|____|
|Կատեգորիա 2. Մահացած և առանց ժառանգների սեփականատերեր (չունեն | 31|
|բացահայտված ժառանգներ) | |
|_______________________________________________________________|____|
|Կատեգորիա 3. Անհայտ սեփականատերեր | 19|
|_______________________________________________________________|____|
|Կատեգորիա 4. ԱԵԱ-ներ, ովքեր մերժել են ստորագրել | 9|
|_______________________________________________________________|____|
|Ընդամենը | 91|
.____________________________________________________________________.
99. Համաձայն 1998թ. հունիսի 17-ին ՀՀ Ազգային ժողովի կողմից ընդունված ՀՀ Քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի Գլուխ 10-ի`»Դատավարական ժամկետները» և Գլուխ 19-ի` «Արագացված դատաքննություն», և խորհրդակցելով քաղաքացիական իրավունքի գծով խորհրդատուի հետ` միջինում 10-15 աշխատանքային օրը նորմալ է հարկադիր օտարման յուրաքանչյուր դեպքի լսման համար, ներառյալ`վճռաբեկ դատարանի որոշումը (մանրամասների համար տես Հավելված E2):
100. Նախնական բացահայտումների համաձայն` Տրանշ 2-ի կմ 41.2 -ում Ներքին Բազմաբերդ-Կաթնաղբյուր համայնքներով անցնող 7 կմ ճանապարհահատվածում չկան հարկադիր օտարման դեպքեր: Հետևաբար, այս հատվածում շինարարական աշխատանքները կարող են մեկնարկել Օտարման պայմանագրերը այդ հատվածի բոլոր ԱԵԱ-ների հետ ստորագրելուց և նրանց ամբողջական փոխհատուցումից հետո:
Զ. ՀԱՆՐԱՅԻՆ ԼՍՈՒՄՆԵՐԸ, ՄԱՍՆԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ԲԱՑԱՀԱՅՏՈՒՄՆԵՐԸ
101. Սույն գլուխը նկարագրում է ԱԵԱ-ների հետ հանրային լսումների (այսուհետ` ՀԼ) գործընթացը: Հարկ է նշել, որ մանրամասն նախագծման փուլում նախագծային փոփոխությունների հետևանքով համայնքներում ԱԵԱ-ների հետ կազմակերպվել են փուլային հանրային լսումներ.
. հանրային լսումների առաջին փուլն իրականացվեց 2010թ. մարտին,
. հանրային լսումների երկրորդ փուլը` 2010թ. սեպտեմբերին,
. հանրային լսումների երրորդ փուլը` 2011թ. օգոստոսին:
I. ՀԱՆՐԱՅԻՆ ԼՍՈՒՄՆԵՐ
102. 2010թ. մարտ ամսվա ընթացքում երկու քննարկումներ են կայացել Արագածոտնի և Շիրակի մարզերի մարզպետարաններում ազդեցության ենթակա համայնքների ղեկավարների, տարածքային իշխանությունների և տարածքային կադաստրի գրասենյակների ներկայացուցիչների մասնակցությամբ: Այնուհետև, 2010թ. օգոստոսի 5-ին ՀՀ կառավարության կողմից Հանրային գերակա շահ ճանաչելու մասին որոշման հրապարակումից և 2010թ. օգոստոսի 15-ին վերջինիս ուժի մեջ մտնելուց հետո 2010թ. սեպտեմբերին պաշտոնական ծանուցագրեր ուղարկվեցին ցուցակում ընդգրկված բոլոր ԱԵԱ-ներին: ՀՀ կառավարության կողմից Հանրային գերակա շահ ճանաչելու մասին որոշման օրինակը և ԱԵԱ-ներին պատկանող հողի մանրամասն տվյալները` կադաստրային լոտը և օտարման ենթակա հողակտորի կոդը, փոստով ուղարկվեցին ԱԵԱ-ներին: Սրան հետևեցին հետագա ՀԼ-ները` նախապես որոշված օրով և ժամով, որոնց նպատակն էր պատասխանել ԱԵԱ-ների կողմից բարձրացված հարցերին:
103. 2011թ. հուլիսի 19-ին ՀՀ կառավարության կողմից Հանրային գերակա շահ ճանաչելու մասին որոշման հրապարակումից և 2011թ. օգոստոսի 6-ին վերջինիս ուժի մեջ մտնելուց հետո 2011թ. սեպտեմբերին ԾԻԿ-ի ՍՊՎԲԲ նախաձեռնությամբ և նախագծային խորհրդատուի աջակցությամբ ու մասնակցությամբ կազմակերպվեց ՀԼ երրորդ փուլը: Ստորև բերված Աղյուսակ F1-ում ամփոփված են համայնքների անվանումները, որտեղ տեղի են ունեցել հանրային լսումները, վերջիններիս ամսաթվերը և մասնակիցների քանակը (Հավելված Զ1. Հանդիպումների արձանագրությունը):
Աղյուսակ Զ1: Հանդիպումների մասնակիցները
.____________________________________________.
|N |Ազդեցության ենթակա |Ամսաթիվը |Մասնակից |
| |համայնքները |2011թ. |ԱԵԱ-ների |
| | | |և ԱԵՏՏ |
| | | |անդամները|
|__|___________________|___________|_________|
|1 |Ոսկեվազ |Օգոստոսի 17| 19 |
|__|___________________|___________|_________|
|2 |Աղձք |Օգոստոսի 17| 9 |
|__|___________________|___________|_________|
|3 |Կոշ |Օգոստոսի 18| 24 |
|__|___________________|___________|_________|
|4 |ՈՒջան |Օգոստոսի 19| 49 |
|__|___________________|___________|_________|
|5 |Արուճ |Օգոստոսի 19| 13 |
|__|___________________|___________|_________|
|6 |Շամիրամ |Օգոստոսի 20| 7 |
|__|___________________|___________|_________|
|7 |Կաքավաձոր |Օգոստոսի 20| 2 |
|__|___________________|___________|_________|
|8 |Ագարակ |Օգոստոսի 18| 29 |
|__|___________________|___________|_________|
|9 |Ներքին Բազմաբերդ |Օգոստոսի 22| 22 |
|__|___________________|___________|_________|
|10|Դավթաշեն |Օգոստոսի 22| 13 |
|__|___________________|___________|_________|
|11|Ներքին Սասնաշեն |Օգոստոսի 22| 1 |
|__|___________________|___________|_________|
|12|Վերին Սասնաշեն |Օգոստոսի 22| 1 |
|__|___________________|___________|_________|
|13|Կաթնաղբյուր |Օգոստոսի 23| 24 |
|__|___________________|___________|_________|
|14|Եղնիկ |Օգոստոսի 23| 11 |
|__|___________________|___________|_________|
|15|Թալին |Օգոստոսի 24| 7 |
|__|___________________|___________|_________|
|16|Փարպի |Օգոստոսի 24| 4 |
|______________________|___________|_________|
|Ընդամենը | | 235 |
.____________________________________________.
104. Մասնակից ԱԵԱ-ները թվում է բավարարված էին հանրային լսումների գործընթացից: Ազդեցության ենթակա համայնքների ԱԵԱ-ների մեծ մասը կամ նրանց հարազատները/ներկայացուցիչները մասնակցեցին հանրային լսումներին: Շատ տեղերում, որտեղ հաճախելիությունը ցածր էր, պայմանավորված էր տվյալ համայնքում ազդեցության ենթակա անձանց փոքր քանակով: Բոլոր համայնքապետերը ներկա էին իրենց համայնքներում կազմակերպված ՀԼ-ներին:
105. Հանդիպումների ժամանակ ներկայացվեցին տարաբնակեցման գործընթացի հիմնական փուլերը, ներառյալ` իրավունքների մատրիցան, ԱԵԱ-ների իրավունքները, բողոքների և դժգոհությունների լուծման մեխանիզմները, ինչպես նաև զանազան առանձին դեպքեր, որոնք քննարկվեցին ԱԵԱ-ների և համայնքային ղեկավարության հետ: Քննարկված հիմնական հարցերն ու պատասխանները, ինչպես նաև առանցքային խնդիրներն ու մտահոգությունները ներկայացված են Աղյուսակ Զ2-ում և Աղյուսակ Զ3-ում:
Աղյուսակ Զ2. ՀԼ-ների ընթացքում քննարկված խնդիրները
._____________________________________________________________________.
|Հարց | Պատասխան |
|__________________________________|__________________________________|
|Ո՞վ է հաշվարկելու հողերի, գույքի |Փոխհատուցման գումարը կհաշվարկվի |
|և այգիների գինը: |լիցենզավորված անկախ գնահատողի |
| |կողմից` համաձայն ԱԶԲ ուղեցույցերի |
| |և ՀՀ օրենսդրության: |
|__________________________________|__________________________________|
|Ինչպե՞ս կփոխհատուցվեն |Գյուղատնտեսական հողատարածքների |
|գյուղատնտեսական հողատարածքները: |փոխհատուցումը կհիմնվի ՀՕՏՇ-ով |
| |սահմանված սկզբունքների վրա, |
| |մասնավորապես` ազդեցության ենթակա |
| |գյուղատնտեսական հողերը |
| |կփոխհատուցվեն շուկայական արժեքով |
| |+ 15% օժանդակություն: |
| |Օրինականացման խնդիրը և |
| |ընթացակարգը բացատրվեց |
| |մասնակիցներին: Նշվեց, որ խիստ |
| |ազդեցության նպաստ կտրվի այն |
| |ՏՏ-ներին, որոնք կորցնում են իրենց |
| |գյուղատնտեսական եկամտի 10%-ը կամ |
| |ավելին, և այն ՏՏ-ներին, որոնք |
| |կվերաբնակեցվեն (ներառյալ |
| |վարձակալները/ օգտագործողները/ |
| |բնակվողները): |
|__________________________________|__________________________________|
|Ինչպե՞ս կփոխհատուցվեն ոչ |Ոչ գյուղատնտեսական հողատարածքների |
|գյուղատնտեսական հողատարածքները: |փոխհատուցումը կհիմնվի ՀՕՏՇ-ով |
| |սահմանված սկզբունքների վրա, |
| |մասնավորապես` ոչ գյուղատնտեսական |
| |հողերի (բնակելի, առևտրային) |
| |սեփականատերերը կստանան |
| |փոխհատուցում շուկայական արժեքով |
| |+ 15% օժանդակություն: |
| |Օրինականացման խնդիրը և |
| |ընթացակարգը բացատրվեց |
| |մասնակիցներին: Նշվեց, որ խիստ |
| |ազդեցության նպաստ կտրվի խիստ |
| |ազդեցության ենթակա տնային |
| |տնտեսություններին: (ԽԱԵՏՏ) |
|__________________________________|__________________________________|
|Ինչպե՞ս կփոխհատուցվեն ազդեցության |Շենքերի և շինությունների համար |
|ենթակա շենքերը/շինությունները: |փոխհատուցումը պետք է հիմնվի |
| |ՀՕՏՇ-ով սահմանված հետևյալ |
| |սկզբունքների վրա. բնակելի |
| |շինությունները կփոխհատուցվեն |
| |անկախ ԱԵԱ-ի գրանցման |
| |կարգավիճակից` փոխարինման արժեքով |
| |+ 15% օժանդակություն: |
| |Այնուամենայնիվ, տան |
| |սեփականատերերը, որոնք գրանցում |
| |չունեն, պետք է օրինականացվեն |
| |փոխհատուցում ստանալու նպատակով: |
| |Փոխհատուցումը տրամադրվելու է |
| |առանց ամորտիզացիոն |
| |մասնահանումների, գործարքի համար |
| |ծախսերի և փրկված նյութերի: |
| |Օտարման ենթակա շենքերը և |
| |շինությունները կգնահատվեն ըստ |
| |շինարարական նյութերի: Ոչ բնակելի |
| |շենքերի և շինությունների համար |
| |փոխհատուցում կտրամադրվի ինչպես |
| |բնակելի շինությունների դեպքում |
| |միայն այն ԱԵԱ-ներին, որոնց |
| |պատկանող գույքը օրինականորեն |
| |գրանցված է: Այնուամենայնիվ, |
| |գրանցում չունեցող ԱԵԱ-ները |
| |կփոխհատուցվեն օրինականացումից |
| |հետո: Շինություններն |
| |օրինականացնելու համար ԱԵԱ-ները |
| |պետք է վճարեն գրանցման համար |
| |պահանջվող գումարները: |
| |Վերաբնակեցվող վարձակալներին կտրվի |
| |վերաբնակեցման և խիստ |
| |ազդեցություն կրելու նպաստ: |
|__________________________________|__________________________________|
|Արդյոք նախատեսվում է փոխհատուցում |Մշակաբույսերի դեպքում նախատեսվում |
|մշակաբույսերի և ծառերի կորստի |է մեկ տարվա բերքի համախառն արժեքի |
|դիմաց: |շուկայական ընթացիկ դրույքաչափերին |
| |համապատասխան լռելյայն դրամական |
| |փոխհատուցում: Մշակաբույսերի |
| |փոխհատուցման գումարը կվճարվի հողի |
| |սեփականատիրոջը և վարձակալներին |
| |իրենց բնավարձակալության |
| |պայմանագրերի հիման վրա: Ծառերի |
| |դեպքում դրամական փոխհատուցումը |
| |կտրվի շուկայական դրույքաչափերին |
| |համապատասխան` հիմնվելով ծառերի |
| |տեսակի, տարիքի և բերքատվության |
| |վրա: |
|__________________________________|__________________________________|
|Ինչպե՞ս կհաշվարկվի բիզնեսի |Բիզնեսի մշտական կորստի դեպքում |
|փոխհատուցումը: |փոխհատուցումը կկազմի ֆիզիկական |
| |անձի մեկ տարվա զուտ եկամտին |
| |համարժեք գումարը` հարկերի մասին |
| |հայտարարագրերի հիման վրա: |
| |Ժամանակավոր կորստի դեպքում |
| |փոխհատուցումը կկազմի ըստ հարկերի |
| |մասին հայտարարագրերի ամսական |
| |եկամտի գումարը` բիզնեսի |
| |դադարեցման ամիսների քանակի |
| |համաձայն: Հարկերի մասին |
| |հայտարարագրերի բացակայության |
| |դեպքում այս ԱԵԱ-ները |
| |կփոխհատուցվեն վերոնշյալ ձևով, |
| |սակայն հիմնվելով օրենքով |
| |թույլատրելի առավելագույն չհարկվող |
| |աշխատավարձի վրա: |
|__________________________________|__________________________________|
|Ի՞նչ կպատահի համայնքային |Համայնքային ենթակառուցվածքները, |
|ենթակառուցվածքների հետ ազդեցության|որոնք ազդեցության են ենթարկվել |
|ենթակա տարածքներում: |ծրագրի ընթացքում, ամբողջությամբ |
| |պետք է փոխարինվեն կամ |
| |վերականգնվեն այնպես, որ կարողանան |
| |իրականացնել ծրագրից առաջ ունեցած |
| |գործառույթները: |
|__________________________________|__________________________________|
|Ինչպե՞ս կարող է ԱԵԱ-ն բողոքարկել |ԱԵԱ-ները պատշաճ կերպով կտեղեկացվեն|
|որոշումները, որոնց հետ համաձայն չէ|իրենց իրավունքների և բողոքները |
|և ստանալ իր բողոքի լուծումը` |ներկայացնելու գործընթացի մասին: |
|կապված հողի/գույքի օտարման |Բողոքների լուծման գործընթացը, որը |
|փոխհատուցման հետ: |նկարագրված է ՀՕՏՇ-ում, բացատրվել |
| |մասնակիցներին մանրամասնորեն: |
| |Հաստատվել է նաև, որ բողոքարկման |
| |մեխանիզմը չի սահմանափակում ԱԵԱ-ի |
| |դատարան դիմելու իրավունքը |
| |բողոքների լուծման գործընթացից գոհ |
| |չլինելու դեպքում: |
| | |
|__________________________________|__________________________________|
|ՈՒջան համայնքի ԱԵԱ-ները մտահոգված |Մասնակիցներին բացատրվեց, որ |
|էին առաջարկվող ծրագծի վերաբերյալ, |քննարկումներ են տեղի ունեցել |
|որը կբաժանի իրենց այգիները երկու |նախնական նախագծով առաջարկվող |
|մասի: |ծրագծի վերաբերյալ: Հաստատվեց |
| |նաև, որ նրանց մտահոգությունը |
| |կհաղորդվի համապատասխան |
| |իշխանություններին: |
._____________________________________________________________________.
Աղյուսակ Զ3. Բարձրացված և քննարկված մտահոգությունները
._____________________________________________________________________.
|Մտահոգություններ | Քննարկումներ |
|___________________________________|_________________________________|
|Այս պահի դրությամբ ԱԵԱ-ները չեն |Քննարկվել է, որ ԱԵԱ-ներին |
|կարողանում վերջնական որոշում |հնարավորություն կընձեռվի |
|կայացնել ամբողջ հողի կամ միայն |ներկայացնել իրենց վերջնական |
|վերջինիս օտարման ենթակա մասից |որոշումը արձանագրությունը |
|հրաժարվելու վերաբերյալ: |ստորագրելիս: Օրենքը թույլատրում է|
| |ԱԵԱ-ին օտարման մասին |
| |Կառավարության համապատասխան |
| |որոշումն ուժի մեջ մտնելուց |
| |հետո 2 ամսվա ընթացքում որոշում |
| |կայացնել հողն ամբողջությամբ |
| |կամ միայն դրա ազդեցության ենթակա |
| |մասը վաճառելու վերաբերյալ: |
|___________________________________|_________________________________|
|ԱԵԱ-ների համար խիստ մտահոգիչ են |ԱԵԱ-ներին կտրվի հնարավորություն |
|խնդիրները` կապված պայմանագրի |ստուգել իրենց գույքը նկարագրող |
|ստորագրման, վճարումները ստանալու, |արձանագրությունները դրանք |
|բանկային հաշիվները բացելու և այլնի|ստորագրելիս: Այնուհետև, դրանց և |
|հետ: |մանրամասն գնահատման տվյալների |
| |հիման վրա կպատրաստվեն |
| |պայմանագրերի նախնական |
| |տարբերակները և կուղարկվեն բոլոր |
| |ԱԵԱ-ներին: ԱԵԱ-ները կարող են |
| |չհամաձայնել պայմանագրի նախնական |
| |տարբերակի պայմաններին և կարող են|
| |ուղարկել իրենց գրավոր |
| |մեկնաբանությունները վերջիններիս |
| |վերաբերյալ պայմանագրի նախնական |
| |տարբերակը ստանալուց հետո: |
| |Պայմանագրի նախնական տարբերակի |
| |ժամանակ ԱԵԱ-ները կարող են ԾԻԿ-ին |
| |ներկայացնել իրենց բանկային |
| |հաշիվները փոխհատուցման գումարների|
| |փոխանցման համար: Եթե ԱԵԱ-ն չունի |
| |բանկային հաշիվ, ապա ԾԻԿ-ը կաջակցի|
| |բացել նոր բանկային հաշիվ ԱԵԱ-ի |
| |անունով: |
|___________________________________|_________________________________|
|ԱԵԱ-ները մտավախություն ունեին, որ |Գնահատող ընկերության |
|հողի շուկայական գինը` հաշվարկված |ներկայացուցիչները ներկայացրեցին |
|հիմնվելով վերջին գործարքների վրա, |գնահատման գործընթացը` |
|չի արտացոլի շուկայի իրական |մասնավորապես նշելով, որ գնահատման|
|իրավիճակը, քանի որ գրանցված գներն |գործընթացում հաշվի են առնվել ոչ |
|ավելի ցածր են, քան շուկայական գինը:|միայն գոյություն ունեցող |
| |գործարքային ծախսերը, այլև |
| |շուկայի ներկայիս պայմանները`ըստ |
| |առաջարկի և պահանջարկի և |
| |գովազդի/հայտարարությունների: |
| |Անշարժ գույքի գործակալության |
| |կողմից տրամադրված տվյալների |
| |վերլուծությունը նույնպես հաշվի է |
| |առնվել: |
|___________________________________|_________________________________|
|Մշակաբույսերի/ծառերի գնահատումը ևս |Բոլոր ԱԵՏՏ-ները կփոխհատուցվեն` |
|մտահոգության առարկա էր ԱԵԱ-ների |անկախ իրենց իրավական |
|համար: |կարգավիճակից: Մշակաբույսերի |
| |դեպքում նախատեսվում է մեկ տարվա |
| |բերքի համախառն արժեքի շուկայական |
| |ընթացիկ դրույքաչափերին |
| |համապատասխան լռելյայն դրամական |
| |փոխհատուցում: Դրամական |
| |փոխհատուցումը կտրվի շուկայական |
| |դրույքաչափերին համապատասխան` |
| |հիմնվելով ծառերի տեսակի, տարիքի |
| |և բերքատվության վրա: |
|___________________________________|_________________________________|
|Մարդիկ կարծում էին, որ հողի վրա |Որոշվեց, որ բոլոր ժամանակավոր |
|ժամանակավոր ազդեցությունները |ազդեցությունները, որոնք |
|հստակորեն չեն սահմանված: |կհայտնաբերվեն շինարարական |
| |աշխատանքների ժամանակ, կգրանցվեն |
| |և պատշաճ կփոխհատուցվեն ծրագրի |
| |կողմից: |
|___________________________________|_________________________________|
|ԱԵԱ-ները հարցրեցին, թե արդյոք նրանք|ԱԵԱ-ները կարող են ցանել հողի այն |
|կարող են աշնանը ցանել հողը: |մասը, որը օտարման ենթակա չէ: |
| |Ցանկացած բարելավում ազդեցության |
| |ենթակա հողի վրա չի փոխհատուցվի: |
|___________________________________|_________________________________|
|ԱԵԱ-ներն առաջարկեցին, որ իրենց |ՀՕՏՇ-ն թույլատրում է ապամոնտաժված|
|թույլատրվի օգտագործել օտարված |շինություններից փրկված նյութերի |
|կտրված ծառերը, մշակաբույսերը, |յուրացումը, մինչդեռ կտրված ծառերի|
|շինությունների նյութերը և այլն: |օգտագործման հարցը ենթակա է |
| |քննարկման ՀՀ կառավարության հետ: |
|___________________________________|_________________________________|
|ԱԵԱ-ները բարձրացրեցին հողի |ԾԻԿ-ը անհրաժեշտության դեպքում |
|օրինականացման/գրանցման հարցը |կաջակցի և կօժանդակի գրանցման |
|ժառանգությունը փոխելիս: Որոշ |գործընթացին: |
|դեպքերում նրանք երկար տարիներ | |
|օգտագործել են հողը առանց փոխելու | |
|սեփականատիրոջ անունը իրենց | |
|նախնիների և բարեկամների մահից | |
|հետո: | |
|___________________________________|_________________________________|
|Մարդիկ բարձրացրեցին ստորգետնյա |Ներկայացվեցին Տ2 ճանապարհի |
|անցումների հարցը ճանապարհի երկու |նախագծի որոշ ասպեկտներ: |
|կողմից հողատարածքներ մուտք գործելու|Մասնավորապես, նախատեսված են 8 |
|համար: |գյուղատնտեսական ստորգետնյա |
| |անցումներ (3մ բարձրությամբ և 5 մ|
| |լայնությամբ) կենդանիների և |
| |հետիոտների համար, և |
| |10-ը`գյուղատնտեսական մեխանիզմների|
| |և սարքավորումների համար (4.5մ |
| |բարձրությամբ և 6մ լայնությամբ): |
| |Ինը տարամակարդակ փոխհատումները |
| |կապահովեն կապը նոր մայրուղու և |
| |տեղական ճանապարհների ու |
| |համայնքների միջև: Այս |
| |փոխհատումներից երեքը հանդիսանում |
| |են ուղեանցեր, իսկ վեցը` |
| |ստորգետնյա անցումներ: |
|___________________________________|_________________________________|
|Որոշ ԱԵԱ-ներ պահանջեցին աշխատանք` |ԱԵԱ-ները, մասնավորապես խոցելի |
|որպես այլընտրանքային կենսապահովման |ԱԵԱ-ները, առավելություն կունենան |
|միջոց: |ճանապարհի շինարարական |
| |աշխատանքների ընթացքում: |
|___________________________________|_________________________________|
|Որոշ ԱԵԱ-ներ ունեն վարկի դիմաց գրավ|Բացատրվեց, որ պայմանագիր |
|դրված հողեր և վերցրած վարկեր: |կստորագրվի ԱԵԱ-ի և բանկի հետ: |
|Նրանց հետաքրքրում էր, թե ինչպիսի |ԾԻԿ-ը կմշակի մանրամասն մեխանիզմ |
|ազդեցության կենթարկվեն իրենք և |յուրաքանչյուր դեպքի համար: |
|ինչպիսին կլինի փոխհատուցման | |
|գործընթացը: | |
|___________________________________|_________________________________|
|Կան մի շարք դեպքեր, երբ ԱԵՏՏ-ները |Բոլոր խոցելի ԱԵՏՏ-ները կստանան |
|խոցելի են մի շարք խոցելիության |195 000 ՀՀ դրամ փոխհատուցում (6 |
|կատեգորիաներով: Նրանց հետաքրքրում |ամսվա նվազագույն աշխատավարձի |
|էր, թե ինչպես իրենց կփոխհատուցեն: |չափով): |
._____________________________________________________________________.
II. ՀՕՏ ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐԻ ՀՐԱՊԱՐԱԿՈՒՄԸ
106. ՀՕՏԾ պատրաստման ընթացքում տեղեկատվական նյութեր են պատրաստվել և փոստի միջոցով բաժանվել ԱԵԱ-ներին Հանրային գերակա շահ ճանաչելու մասին ՀՀ կառավարության որոշումից հետո, որպեսզի ԱԵԱ-ներն իրազեկվեն իրենց իրավունքների, փոխհատուցման գործընթացի և բողոքների լուծման մեխանիզմի մասին: Հայերեն լեզվով պատրաստվել է և ՀԼ վերջին փուլերում համայնքներին է բաժանվել նաև նախնական բրոշյուր, որը բացատրում է Ծրագրի նպատակն ու շրջանակը, ինչպես նաև ԱԵԱ-ների իրավունքներն ու փոխհատուցման գործընթացը, բողոքների լուծման մեխանիզմը:
107. Վերջնական ՀՕՏԾ-ն թարգմանվել է հայերեն: ՀՕՏԾ անգլերեն տարբերակը կտեղադրվի ԱԶԲ և ՏԿՆ կայքէջերում: ՀՕՏԾ հայերեն տարբերակը կտեղադրվի միայն ՏԿՆ կայքէջում:
108. Ծրագրի իրականացման վերջնական պամֆլետը, որը կամփոփի ազդեցությունները, իրականացման միջոցառումները և ՀՕՏԾ փոխհատուցման քաղաքականությունը, կուղարկվի բոլոր ԱԵԱ-ներին վերջնական ՀՕՏԾ-ի հաստատումից անմիջապես հետո (Հավելված B. Ծրագրի իրականացման պամֆլետ):
Է. ԻՆՍՏԻՏՈՒՑԻՈՆԱԼ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄ
109. Տրանսպորտի և կապի նախարարությունը (ՏԿՆ) հանդիսանում է Գործադիր մարմին (ԳՄ), իսկ ԾԻԿ-ը հանդիսանում է Իրականացնող գործակալություն (ԻԳ) Ծրագրի համար: ԾԻԿ-ն ունի Սոցիալական պաշտպանության, վերաբնակեցման և բնապահպանական բաժին (ՍՊՎԲԲ), որը մշակում և իրականացնում է ՀՕՏԾ-ն` հիմնվելով ՀՕՏՇ-ում սահմանված քաղաքականության և ընթացակարգերի վրա: ՀՕՏՇ-ում նկարագրված փոխհատուցման/վերականգնման առաջադրանքները ներառում են հստակ գործընթացներ և գործողություններ, որոնց իրականացումը ենթադրում է տարբեր կառույցների ներգրավումը:
110. Մի քանի այլ պետական գործակալություններ իրենց կարևոր դերերը կունենան ՀՕՏԾ-ի իրականացման գործում: ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեն և իր տարածքային գրասենյակները պատասխանատու կլինեն անշարժ գույքի սեփականության գրանցման և սեփականության իրավունքների մասին տեղեկությունը տրամադրելու համար: Սերտորեն կներգրավվեն նաև տեղական ինքնակառավարման մարմինները: Վերոնշյալ որոշ կառույցների դերը նկարագրվում է ստորև:
I. ՏԿՆ/ԾԻԿ
111. ՏԿՆ-ն կրում է ամբողջական պատասխանատվություն Ծրագրի համար: Դա ներառում է ՀՕՏ-ի բոլոր առաջադրանքների նախապատրաստումը, իրականացումը և ֆինանսավորումը, ինչպես նաև գործակալությունների փոխհամագործակցության և փոխկապվածության համակարգումը: ՏԿՆ-ն կիրականացնի իր պարտավորությունները ԾԻԿ-ի միջոցով: ԾԻԿ-ը պատասխանատու կլինի ՀՕՏ-ի բոլոր առաջադրանքների պլանավորման և իրականացման համար:
112. ԾԻԿ-ը պատասխանատու է (i) կադաստրի գրասենյակի և տեղական ինքնակառավարման մարմինների աշխատանքի համակարգման համար; (ii) կադաստրային քարտեզների և հողատարածքների տվյալների ձեռք բերման համար; (iii) խորհրդատուներին քարտեզավորման, հետազոտման և ճշգրտման գործունեություններում աջակցության համար; (iv) Խորհրդատուներին գույքի անկախ գնահատողներ վարձելու; (v) խորհրդատուների և տեղական ինքնակառավարման մարմինների աջակցությամբ հանրային լսումների կազմակերպման և իրականացման համար; (vi) ՀՕՏԾ-ի ներկայացումը ԱԶԲ-ին ընթերցման համար; (vii) ՀՕՏԾ-ն տեղեկատվական ձեռնարկ հրապարակելու համար; (viii) ՀՕՏԾ-ի իրականացումը պլանավորելու և կառավարելու և փոխհատուցումը բաշխելու համար; (ix) վերջնական բռնագրավման գործընթացները նախաձեռնելու և ըստ անհրաժեշտության դատարանների հետ համակարգելու համար; (x) անհատական բողոքարկումների դեպքում աջակցություն ցուցաբերելու համար; (xi) պատշաճ ներքին մոնիտորինգը ապահովելու համար; (xii) Արտաքին մոնիտորինգի գործակալությունը (ԱՄԳ) վարձելու համար; (xiii) ԱԵԱ-ների տեղեկատվական բազան պահպանելու համար; և (xiv) անհրաժեշտ փաստաթղթերը տրամադրելու և ԱԵԱ-ներին ՀՕՏ բյուջեներից փոխհատուցումների արագ տրամադրումն ապահովելու նպատակով համապատասխան պետական գործակալությունների հետ աշխատանքը համակարգելու համար, ինչպես նաև ՀՕՏ-ին վերաբերվող բոլոր գործունեությունների համակարգումը իրականացնելու համար; և ցանկացած այլ խնդիրների համար, որոնք կապված են ԱԵԱ-ների տարաբնակեցման և վերականգնման հետ:
113. ԾԻԿ-ի ՍՊՎԲԲ-ն կունենա համապատասխան աշխատակազմ ՀՕՏԾ-ն իրականացնելու համար: ԾԻԿ-ը կհավաքագրի և կստեղծի Իրականացնող թիմ (ԻԹ), որը կներառի 4 մասնագետներ` 2 իրավաբան և 2 սոցիալական զարգացման մասնագետ գործողությունների իրականացման համար: ԻԹ-ն աշխատանքի կանցնի և կմոբիլիզացվի ՀՀ կառավարության կողմից համապատասխան որոշմամբ ՀՕՏԾ-ն հաստատվելուց և ՀՕՏ ֆինանսական միջոցների հատկացումից անմիջապես հետո: ՍՊՎԲԲ ղեկավարը կհանդիսանա նաև ԻԹ ղեկավար: ԻԹ հիմնական առաջադրանքներն ընդգրկում են հետևյալը.
. աջակցել ՍՊՎԲԲ-ԾԻԿ-ին նախաձեռնելու հանրային իրազեկման արշավներ ազդեցության ենթակա համայնքներին Տարաբնակեցման քաղաքականությանը և իրավունքների փաթեթներին տեղեկացնելու նպատակով:
. Հանդիսանալ կապող օղակ ՍՊՎԲԲ-ԾԻԿ և ԱԵԱ-ների միջև կանոնավորապես կազմակերպվող հանդիպումների միջոցով, մասնավորապես` Բողոքների լուծման խմբի (ԲԼԽ) միջոցով:
. Աջակցել ԱԵԱ-ներին իրենց բողոքները ՀՕՏԾ-ով սահմանված բողոքների լուծման մեխանիզմի միջոցով լուծելիս և աջակցել այն ԱԵԱ-ներին, ովքեր իրենց բողոքների համար հետամուտ են լինում հարմար լուծումների:
. Անհրաժեշտության դեպքում դիտարկել և լուծում տալ պայմանագրերի նախնական օրինակների վերաբերյալ ԱԵԱ-ների ուղարկած մեկնաբանություններին և արձագանքել դրանց:
. Կազմակերպել պայմանագրերի ստորագրման գործընթացը:
. Բանկային հաշիվներ բացելիս աջակցել այն ԱԵԱ-ներին, ովքեր դեռևս չեն բացել բանկային հաշիվներ:
. Օրինականացման գործընթացում աջակցել և խորհրդատվությամբ ապահովել օրինականացման ենթակա ԱԵԱ-ներին, եթե կան այդպիսիք:
. Աջակցել ԱԵԱ-ներին ստանալ փոխհատուցում Ծրագրի նպատակներով օտարված իրենց հողերի և գույքի դիմաց:
. Աջակցել ԱԵԱ-ներին ստուգել ըստ իրենց իրավունքների իրենց հատկացված փոխհատուցման համապատասխանությունը: Որևէ անհամապատասխանության դեպքում ԻԹ-ն պարտավոր է օգնել ԱԵԱ-ին խնդիրը բողոքների լուծման մեխանիզմի միջոցով կարգավորելու համար:
. Աջակցել ՍՊՎԲԲ-ԾԻԿ-ին սահուն կազմակերպելու ԱԵԱ-ների և նրանց բիզնեսների տեղափոխությունը:
. Աջակցել ԱԵԱ-ներին աշխատանք ձեռք բերել Կապալառուի մոտ շինարարության ընթացքում` ունեցած հմտությունների համապատասխան և ըստ Կապալառուի պահանջի:
. Անհրաժեշտության դեպքում այլ առաջադրանքներ:
114. Հավելված G1-ը նկարագրում է ԻԹ Պարտականությունների շրջանակը ՀՕՏԾ իրականացման համար:
115. ԱԶԲ միջազգային խորհրդատուների կողմից ԱԶԲ Սոցիալական անվտանգության քաղաքականության վերաբերյալ կազմակերպվեց մեկօրյա ուսուցում ԾԻԿ-ի, ՄՉՀ և գնահատող խորհրդատուի, վերահսկող խորհրդատուների համար:
116. Ծրագրի կառավարման խորհուրդը (ԾԿԽ), որը կազմված է ՀՀ վարչապետի նախագահությամբ շահառու կողմ հանդիսացող նախարարությունների ներկայացուցիչներից, ստեղծվել է Ծրագիրը վերահսկելու և բարձրաստիճան որոշումներ կայացնելու, ներառյալ` ԱԵԱ-ների բողոքարկումները լուծելու կամ ԱԵԱ-ների բողոքների վերաբերյալ վերջնական որոշում կայացնողի դերը ստանձնելու համար, ԱԵԱ-ների կողմից դատարան դիմելու նախադեպերից խուսափելու նպատակով:
II. ՏԵՂԱԿԱՆ ԻՆՔՆԱԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՄԱՐՄԻՆՆԵՐԸ
117. Համայնքային իշխանությունները տրամադրեցին և կշարունակեն տրամադրել տեղեկատվություն ԱԵԱ-ների վերաբերյալ: Համայնքային իշխանություններն աջակցում էին սոցիալական հետազոտությունների իրականացմանը, հողի չափագրումներին և հողի տեսակի որոշմանը և աջակցում էին համայնքային և ԱԵԱ-ների հետ խորհրդակցությունների կազմակերպմանը: Անհրաժեշտության դեպքում նրանք կաջակցեն նաև բողոքների և այլ խնդիրների լուծման գործում: Չնայած փոխհատուցման գումարն անմիջապես կվճարվի ԱԵԱ-ների բանկային հաշվին` տեղական իշխանությունների աջակցությունը կպահանջվի ԱԵԱ-ներին փոխհատուցումների մասին տեղեկացնելու համար:
III. ԱՍԻԱԿԱՆ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ԲԱՆԿ
118. ԱԶԲ-ն պարբերաբար կստուգի Ծրագրի և ՀՕՏԾ-ի իրականացումը:
IV. ԱՅԼ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ, ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ԳԵՐԱՏԵՍՉՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
119. Մի քանի գերատեսչություններ արդեն մասնակցել են և կմասնակցեն ՀՕՏ առաջադրանքների պատրաստմանը և իրականացմանը: Դրանցից են.
i. Ֆինանսների նախարարություն. ՀՕՏԾ-ի իրականացման համար բյուջեները տրամադրվելու են ՏԿՆ-ին Ֆինանսների նախարարության կողմից վերջնական ՀՕՏԾ-ի պաշտոնական հաստատումից հետո:
ii. ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտե. պատասխանատու է անշարժ գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունքի մասին տեղեկությունը տրամադրելու համար, ինչպես նաև սեփականության իրավունքի պետական գրանցման համար:
iii. Տեղական դատարաններ մարզերում. բռնագրավման խնդիրների դեպքում ՏԿՆ-ն ստիպված է հենվել մարզերում տեղական դատարանների վրա, որոնք պատշաճ դատական կարգով պետք է ուսումնասիրեն բռնագրավման հետ կապված դեպքերը, իրականացնեն դատական լսումներ և որոշեն` արդյոք հողերը կարող են բռնագրավվել և ինչ գնով:
iv. Խորհրդատուներ` ընդգրկված ՀՕՏԾ առաջադրանքներում.
. Նախագծող խորհրդատուներ. ՀՕՏ միջազգային և տեղական մասնագետներն են, որոնք կվերանայեն և կամփոփեն Տրանշ 2-ի ՀՕՏԾ-ն:
. Գույքի անկախ գնահատողներ. Դրանք հավաստագրված մասնավոր կազմակերպություններն են, որոնք վարձվում են ԾԻԿ-ի կողմից ազդեցությանը ենթարկվող գույքը գնահատելու համար:
. Արտաքին մոնիտորինգի գործակալություն (ԱՄԳ). Գործակալություն, որը վարձվում է Տրանշ 2-ի ՀՕՏԾ-ի իրականացման արտաքին մոնիտորինգը և գնահատումը կատարելու համար: ԱՄԳ-ն կհանձնի անկախ մոնիտորինգի և գնահատման հաշվետվություն ՀՕՏ իրականացման վերաբերյալ ՏԿՆ-ի ԾԻԿ-ին (ՍՊՎԲԲ) և ԱԶԲ-ին:
. Կնշանակվի Ծրագրի կառավարման խորհրդատու (ԾԿԽ) Ծրագրի իրականացումը մոնիտորինգի ենթարկելու և ՏԿՆ-ին ու ԱԶԲ-ին հաշվետվություն ներկայացնելու համար` ապահովելով սոցիալական և բնապահպանական պահանջների և նախագծային լուծումների համապատասխանությունը: ԾԿԽ-Ն կմշակի Ծրագրի իրականացման մոնիտորինգի համակարգ (ԾԻՄՀ): ԾԻՄՀ-ն կներառի աղքատության և սոցիալ-տնտեսական առանցքային ցուցանիշները և համապատասխանությունը Ծրագրի երաշխիքներին: ԾԿԽ-ն կներառի միջազգային և տեղական մասնագետներ, ովքեր կաջակցեն ՀՕՏԾ իրականացման ընդհանուր վերահսկողությանը և կապահովեն ճիշտ մեթոդոլոգիաների և փորձի կիրառությունը ՀՕՏԾ իրականացման գործընթացում: Մասնագետները խորհուրդ կտան աշխատանքների իրականացման փոփոխությունները մշակելիս:
--------------------------------------------------------------------
ԻՐՏԵԿ - շարունակությունը հաջորդ մասերում