ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ
ՀՀ տնտեսական դատարան Քաղաքացիական գործ թիվ 3-1765 (ՏԴ)
Քաղաքացիական գործ թիվ Տ-2494/2007 թ. 2007 թ.
Նախագահող դատավոր` Ա. Բարսեղյան
ՈՐՈՇՈՒՄ ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական պալատը (այսուհետ` Վճռաբեկ դատարան)
նախագահությամբ` Ա. Մկրտումյանի
մասնակցությամբ դատավորներ` Ս. Սարգսյանի
Վ. Աբելյանի
Ս. Անտոնյանի
Ս. Գյուրջյանի
Է. Հայրիյանի
2007 թվականի դեկտեմբերի 25-ին
դռնբաց դատական նիստում, քննելով ՀՀ կառավարությանն առընթեր հարկային պետական ծառայության (այսուհետ` Ծառայություն) վճռաբեկ բողոքը ՀՀ տնտեսական դատարանի 25.09.2007 թվականի վճռի դեմ ըստ «Մուստանգ» արտադրական կոոպերատիվի (այսուհետ` Կոոպերատիվ) դիմումի ընդդեմ Ծառայության Էրեբունու հարկային տեսչության` 13.06.2007 թվականի թիվ 1023320 ստուգման ակտն անվավեր ճանաչելու պահանջի մասին,
ՊԱՐԶԵՑ
1. Գործի դատավարական նախապատմությունը.
Դիմելով դատարան` Կոոպերատիվը պահանջել է անվավեր ճանաչել Ծառայության 13.09.2007 թվականի թիվ 1023320 ստուգման ակտը:
ՀՀ տնտեսական դատարանի (այսուհետ` Դատարան) 25.09.2007 թվականի վճռով ակտի 8-րդ կետը ճանաչվել է անվավեր:
Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Ծառայությունը:
Վճռաբեկ բողոքին պատասխան չի ներկայացվել:
2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, փաստարկները և պահանջը.
Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքերի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.
1) Դատարանը սխալ է մեկնաբանել «Պարզեցված հարկի մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածը, կիրառել է ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 594-րդ հոդվածի 1-ին մասը, որը չպետք է կիրառվեր:
Բողոք բերող անձը նշված պնդումը պատճառաբանում է հետևյալ փաստարկներով.
«Պարզեցված հարկի մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` այդ հարկով հարկման օբյեկտ է համարվում հաշվետու ժամանակաշրջանի ընթացքում պարզեցված հարկ վճարողի կողմից մատակարարված ապրանքների և մատուցված ծառայությունների իրացման շրջանառությունը:
Ծառայության պետի 15.05.2003 թվականի «Պարզեցված հարկի հաշվարկման և վճարման կարգի մասին» հրահանգի 2-րդ կետի 2.1 և 2.2 ենթակետերի պահանջների համաձայն` ապրանքների մատակարարում է համարվում նաև հիմնական միջոցի սեփականության իրավունքն այլ անձի փոխանցելը:
Դատարանը տվյալ վեճի նկատմամբ կիրառելի է համարել ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 594-րդ հոդվածի 1-ին մասը, գալով այն հետևության, որ տվյալ դեպքում գործ ունենք նվիրատվության պայմանագրի հետ:
Դատարանի եզրահանգումը հիմնավոր չէ, քանի որ Կոոպերատիվին առաջադրված լրացուցիչ հարկային պարտավորությունը պարզեցված հարկի գծով է, որն «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» ՀՀ օրենքի 40-րդ հոդվածի առաջին պարբերության և «Պարզեցված հարկի մասին» ՀՀ օրենքի 2-րդ հոդվածի առաջին կետի համաձայն` փոխարինում է ավելացված արժեքի հարկին, այսինքն` տվյալ դեպքում այն հարցը, թե Կոոպերատիվը եկամուտ ստացել է, թե ոչ, որևէ էական նշանակություն չունի:
2) Դատարանը չի կիրառել «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 22-րդ հոդվածը և ՀՀ կառավարության 18.09.1998 թվականի թիվ 580 որոշմամբ հաստատված կարգի 3.1 մասի 6-րդ կետի «գ» ենթակետը, որոնք պետք է կիրառեր:
Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանում է հետևյալ փաստարկներով.
«Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 22-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն` եթե հարկ վճարողը չի ներկայացնում հարկվող օբյեկտների գծով հաշվապահական հաշվառման (հարկային օրենսդրությամբ կամ ՀՀ կառավարության որոշումներով նախատեսված դեպքերում` նաև այլ հաշվառման և (կամ) գրանցումների վերաբերող) սահմանված փաստաթղթերը կամ դրանք վարում է սահմանված կարգի կոպիտ խախտումներով կամ ակնհայտ կեղծ տվյալներ է մտցնում հարկային տեսչություն ներկայացրած հաշվետվություններում, հաշվարկներում, հայտարարագրերում և այլ փաստաթղթերում, որի հետևանքով անհնար է դառնում հարկային օրենսդրությամբ սահմանված կարգով հաշվարկել հարկ վճարողի հարկային պարտավորությունը, ապա հարկվող օբյեկտները և հարկային պարտավորությունները հաշվարկում է հարկային տեսչությունը` ՀՀ կառավարության սահմանած կարգով, մասնավորապես, հիմնվելով հարկ վճարողի ակտիվների, հարկ վճարողի իրացման շրջանառության ծավալների, հարկ վճարողի արտադրության և շրջանառության ծախսերի, գույքագրման և չափագրման տվյալների, օրենքով սահմանված կարգով երրորդ անձից ստացված տեղեկությունների, համանման պայմաններում գործող այլ սուբյեկտների միջև կիրառված գների և այլ ցուցանիշների, հասույթի հաշվարկային 25 տոկոս վերադիրի, այդ հարկ վճարողի վաճառվող ապրանքների, աշխատանքների, ծառայությունների իրացման փաստացի գների ամրագրմանը և հսկիչ-դրամարկղային մեքենաների շահագործման կանոնների պահպանման ճշտությանն ուղղված հսկիչ գնումների օրենսդրությամբ սահմանված կարգով փաստաթղթավորված տվյալների վրա:
ՀՀ կառավարության 18.09.1998 թվականի թիվ 580 որոշմամբ հաստատված կարգի 3.1 մասի 6-րդ կետի «գ» ենթակետի համաձայն` հաշվետու (ստուգվող) ժամանակաշրջանի համար ակտիվների շարժի (օգտագործման) (այլ ակտիվների ավելացման (աճի), պարտավորությունների նվազման, հարկվող օբյեկտի հաշվարկման ժամանակ հաշվի առնվող նվազեցումների, հարկվող օբյեկտների հաշվարկման ժամանակ հաշվի չառնվող նվազեցումների հանրագումար) չափի մնացորդի որոշման համար հիմք է ընդունվում սահմանված կարգով երրորդ անձանցից ստացված տեղեկությունները:
Հիմք ընդունելով վերը նշված դրույթների պահանջները` երրորդ անձանցից ստացված տեղեկությունների հիման վրա Կոոպերատիվի նկատմամբ հաշվարկվել են հարկային պարտավորություններ: Այս կապակցությամբ Դատարանը գտել է, որ տվյալ դեպքում բացակայել է «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 22-րդ հոդվածի կիրառման հիմքը, քանի որ Կոոպերատիվը նվիրատվության գործարքից եկամուտներ չի ստացել և իր հաշվառման վայրի հարկային տեսչություն է ներկայացրել զրոյական հաշվետվություններ, ինչից հետևում է, որ հաշվետվության մեջ կեղծ տվյալներ չեն մտցվել:
Մինչդեռ Դատարանի եզրահանգումը հիմնավոր չէ, քանի որ ըստ «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 22-րդ հոդվածի երկրորդ մասի համաձայն` հարկային տեսչությունը, մասնավորապես, կարող է հաշվարկել հարկային պարտավորությունները` հիմք ընդունելով երրորդ անձանցից ստացված տվյալները, եթե հիմք ունի ենթադրելու, որ հարկ վճարողը կեղծ տվյալներ է մտցրել հարկային տեսչությանը ներկայացված հաշվետվություններում: Հարկային տեսչությունը տվյալ դեպքում առաջնորդվել է «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի նշված դրույթով, քանի որ բավարար հիմքեր է ունեցել կասկածելու, որ ներկայացվել են կեղծ տվյալներ:
Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Դատարանի 25.09.2007 թվականի վճիռը:
3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը.
Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը`
1) 20.10.2006 թվականին կայացած Կոոպերատիվի ընդհանուր ժողովը որոշել է այն լուծարել:
2) Կոոպերատիվի երկու փայատերերն ամբողջապես հրաժարվել են կոոպերատիվում ունեցած իրենց փայաբաժիններից` հօգուտ երրորդ փայատեր Ռոբերտ Սահակյանի:
3) 04.12.2006 թվականին կնքված նվիրատվության պայմանագրով Կոոպերատիվը քաղաքացի Ռոբերտ Սահակյանին է նվիրել Երևանի Նուբարաշեն 9 փողոցի թիվ 1 հասցեի խանութը:
4) Նշված հաշվետու ժամանակահատվածի համար Կոոպերատիվը հարկային տեսչություն է ներկայացրել զրոյական հաշվետվություններ:
5) Ծառայության կողմից Կոոպերատիվում իրականացվել է ստուգում, ինչի արդյունքում 13.06.2007 թվականին կազմվել է թիվ 1023320 ստուգման ակտը, որով Կոոպերատիվին առաջադրվել է պարզեցված հարկի գծով 1.658.400 դրամի չափով (ներառյալ տույժի և տուգանքի գումարները) լրացուցիչ պարտավորություններ:
6) Ծառայությունն ակտով առաջադրված պարտավորությունների հաշվարկի հիմքում դրել է Երևանի Նուբարաշեն թաղային համայնքի ֆինանսաբյուջետային բաժնի 08.06.2007 թվականի տեղեկանքն այն մասին, որ խանութի արժեքը կազմում է 14.463.000 դրամ:
7) Երրորդ անձից ստացված վերը նշված տեղեկատվությունը չի տրամադրվել Կոոպերատիվին, ինչի հետևանքով վերջինս հնարավորություն չի ունեցել ծանոթանալ դրան և տալ համապատասխան բացատրություններ:
4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները.
Քննելով վճռաբեկ բողոքը նշված հիմքերի սահմաններում` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ`
1) բողոքն առաջին հիմքով հիմնավոր է հետևյալ պատճառաբանությամբ.
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 594-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` նվիրատվության պայմանագրով մի կողմը (նվիրատուն) մյուս կողմի (նվիրառուի) սեփականությանն անհատույց հանձնում է կամ պարտավորվում է հանձնել գույք կամ իրեն, կամ երրորդ անձին ուղղված գույքային իրավունք (պահանջ), կամ ազատում է, կամ պարտավորվում է նրան ազատել իր կամ երրորդ անձի հանդեպ ունեցած գույքային պարտավորությունից:
«Պարզեցված հարկի մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածի համաձայն` հարկով հարկվող օբյեկտ է համարվում հաշվետու ժամանակաշրջանի ընթացքում պարզեցված հարկ վճարողի կողմից մատակարարված ապրանքների և մատուցված ծառայությունների իրացման շրջանառությունը...: Նույն հոդվածի պարզեցված հարկով հարկվող շրջանառությունը որոշելիս շենքերի, շինությունների օտարումից եկամուտը հաշվարկվում է գույքահարկով հարկման նպատակով` դրանց համար օրենքով սահմանված կարգով որոշվող արժեքից ոչ պակաս չափով: Այդ չափից պակաս հատուցման դեպքում տարբերությունը գործարքի կատարման օրը դիտվում է որպես նոր սեփականատիրոջը ներված պարտավորություն:
Սույն գործի փաստերի համաձայն` Կոոպերատիվը նվիրատվության պայմանագրով սեփականության ներքո գտնվող շինությունն օտարել է Ռոբերտ Սահակյանին:
Վերը նշված նորմերի վերլուծության հիման վրա` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ սույն գործով պարզեցված հարկով հարկվող շրջանառությունը կազմում է տվյալ շինության գույքահարկով հարկման նպատակով դրա համար օրենքով սահմանված կարգով որոշվող արժեքից ոչ պակաս, իսկ այդ արժեքից պակաս հատուցման դեպքում տարբերությունը պետք է դիտվի որպես նոր սեփականատիրոջը ներված պարտավորություն: Հետևաբար, Վճռաբեկ դատարանը «Պարզեցված հարկի մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածի սխալ մեկնաբանության և ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 594-րդ հոդվածի 1-ին մասը կիրառման ենթակա չլինելու վերաբերյալ սույն բողոքի առաջին հիմքը հիմնավոր է համարում.
2) բողոքը երկրորդ հիմքով անհիմն է հետևյալ պատճառաբանությամբ.
«Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 22-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն` եթե հարկ վճարողը չի ներկայացնում հարկվող օբյեկտների գծով հաշվապահական հաշվառման (հարկային օրենսդրությամբ կամ ՀՀ կառավարության որոշումներով նախատեսված դեպքերում` նաև այլ հաշվառման և (կամ) գրանցումներին վերաբերող) սահմանված փաստաթղթերը կամ դրանք վարում է սահմանված կարգի կոպիտ խախտումներով կամ ակնհայտ կեղծ տվյալներ է մտցնում հարկային տեսչություն ներկայացրած հաշվետվություններում, հաշվարկներում, հայտարարագրերում և այլ փաստաթղթերում, որի հետևանքով անհնար է դառնում հարկային օրենսդրությամբ սահմանված կարգով հաշվարկել հարկ վճարողի հարկային պարտավորությունը, ապա հարկվող օբյեկտները և հարկային պարտավորությունները հաշվարկում է հարկային տեսչությունը` ՀՀ կառավարության սահմանած կարգով, մասնավորապես, հիմնվելով` հարկ վճարողի ակտիվների, հարկ վճարողի իրացման շրջանառության ծավալների, հարկ վճարողի արտադրության և շրջանառության ծախսերի, գույքագրման և չափագրման տվյալների, օրենքով սահմանված կարգով երրորդ անձից ստացված տեղեկությունների, համանման պայմաններում գործող այլ սուբյեկտների միջև կիրառված գների և այլ ցուցանիշների, հասույթի հաշվարկային 25 տոկոս վերադիրի, այդ հարկ վճարողի վաճառվող ապրանքների, աշխատանքների, ծառայությունների իրացման փաստացի գների ամրագրմանը և հսկիչ-դրամարկղային մեքենաների շահագործման կանոնների պահպանման ճշտությանն ուղղված հսկիչ գնումների օրենսդրությամբ սահմանված կարգով փաստաթղթավորված տվյալների վրա:
ՀՀ կառավարության 18.09.1998 թվականի թիվ 580 որոշմամբ հաստատված կարգի 3.1 մասի 6-րդ կետի «գ» ենթակետի համաձայն` հաշվետու (ստուգվող) ժամանակաշրջանի համար ակտիվների շարժի (օգտագործման) (այլ ակտիվների ավելացման (աճի), պարտավորությունների նվազման, հարկվող օբյեկտի հաշվարկման ժամանակ հաշվի առնվող նվազեցումների, հարկվող օբյեկտների հաշվարկման ժամանակ հաշվի չառնվող նվազեցումների հանրագումար) չափի մնացորդի որոշման համար հիմք է ընդունվում սահմանված կարգով երրորդ անձանցից ստացված տեղեկությունները:
Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 22-րդ հոդվածի 2-րդ մասը և ՀՀ կառավարության 18.09.1998 թվականի թիվ 580 որոշմամբ հաստատված կարգի 3.1 մասի 6-րդ կետի «գ» ենթակետը սույն գործով կիրառելի չեն, հետևյալ պատճառաբանությամբ.
Սույն գործի փաստերի համաձայն` Կոոպերատիվը վիճելի ժամանակահատվածի համար սահմանված կարգով ներկայացրել է զրոյական հաշվետվություններ: Վերը նշված նորմերի կիրառման նախապայման են հանդիսանում հարկատուի հետևյալ գործողությունները.
- հարկ վճարողը չի ներկայացնում հարկվող օբյեկտների գծով հաշվապահական հաշվառման սահմանված փաստաթղթերը,
- դրանք վարում է սահմանված կարգի կոպիտ խախտումներով,
- ակնհայտ կեղծ տվյալներ է մտցնում հարկային տեսչություն ներկայացրած հաշվետվություններում, հաշվարկներում, հայտարարագրերում և այլ փաստաթղթերում, որի հետևանքով անհնար է դառնում հարկային օրենսդրությամբ սահմանված կարգով հաշվարկել հարկ վճարողի հարկային պարտավորությունը:
Սույն գործի դատաքննությամբ Կոոպերատիվի կողմից հարկվող օբյեկտների գծով հաշվապահական հաշվառման սահմանված փաստաթղթերը չներկայացնելու կամ դրանք սահմանված կարգի կոպիտ խախտումներով վարելու կամ հարկային տեսչություն ներկայացրած հաշվետվություններում, հաշվարկներում, հայտարարագրերում և այլ փաստաթղթերում ակնհայտ կեղծ տվյալներ մտցնելու հանգամանքները չեն ապացուցվել:
Այսպիսով, վճռաբեկ բողոքի առաջին հիմքի առկայությունը բավարար է, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 226-րդ հոդվածի համաձայն, Դատարանի վճիռը բեկանելու համար:
Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 236-239 հոդվածներով` Վճռաբեկ դատարանը
ՈՐՈՇԵՑ
1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել: Բեկանել ՀՀ տնտեսական դատարանի 25.09.2007 թվականի վճիռը և գործն ուղարկել նույն դատարան` նոր քննության:
2. Սույն որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից և ենթակա չէ բողոքարկման:
Նախագահող` Ա. Մկրտումյան
Դատավորներ` Ս. Սարգսյան
Վ. Աբելյան
Ս. Անտոնյան
Ս. Գյուրջյան
Է. Հայրիյան