319.0022.070901
ԳՐԱՆՑՎԱԾ Է
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ԱՐԴԱՐԱԴԱՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅԱՆ ԿՈՂՄԻՑ
«07» 09 2001 Թ.
ՊԵՏԱԿԱՆ ԳՐԱՆՑՄԱՆ ԹԻՎ 31901143
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆՆ ԱՌԸՆԹԵՐ ՍՏԱՆԴԱՐՏԱՑՄԱՆ, ՉԱՓԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՍԵՐՏԻՖԻԿԱՑՄԱՆ ՎԱՐՉՈՒԹՅՈՒՆ (ՀԱՅՊԵՏՍՏԱՆԴԱՐՏ) ՀՐԱՄԱՆ
15 հունիսի 2001 թվականի N 22-Վ
i
ՆԵՐՔԻՆ ԱՅՐՄԱՆ ՇԱՐԺԻՉՆԵՐԻ ՎԱՌԵԼԻՔՆԵՐԻ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ՑՈՒՑԱՆԻՇՆԵՐԸ, ՓՈՐՁԱՐԿՄԱՆ ՄԵԹՈԴՆԵՐԸ ԵՎ ԴՐԱՆՑ ՊԱՀՄԱՆ, ՓՈԽԱԴՐՄԱՆ, ԻՐԱՑՄԱՆ ՈՒ ՕԳՏԱԳՈՐԾՄԱՆ ՓՈՒԼԵՐՈՒՄ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ԱՊԱՀՈՎՄԱՆ ԵՎ ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՊԱՀՊԱՆՄԱՆ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
Ի կատարումն Հայաստանի Հանրապետության Վարչապետի 2000 թ. դեկտեմբերի 22-ի N 852 որոշմամբ հաստատված «Հայաստանի Հանրապետությունում 2001-2004 թվականների ընթացքում համապատասխան բնագավառների տեխնիկական կանոնակարգերի մշակման ժամանակացույցի» 2-րդ կետի
ՀՐԱՄԱՅՈՒՄ ԵՄ
Հաստատել ներքին այրման շարժիչների վառելիքների անվտանգության ցուցանիշները, փորձարկման մեթոդները և դրանց պահման, փոխադրման, իրացման ու օգտագործման փուլերում անվտանգության ապահովման և շրջակա միջավայրի պահպանման պահանջները (կցվում է):
ՀԱՄԱՁԱՅՆԵՑՎԱԾ Է ՀԱՍՏԱՏՎԱԾ Է
ՀՀ առողջապահության նախարար ՀՀ կառավարությանն առընթեր
Ա Մկրտչյան ստանդարտացման, չափագիտության և
Նամակ N 12/4-04-1666 26.04.2001 թ. սերտիֆիկացման վարչության պետ
Ա. Մալխասյանի
2001 թ. հունիսի 15-ի
N 22-Վ հրամանով
ՀԱՄԱՁԱՅՆԵՑՎԱԾ Է ՀԱՄԱՁԱՅՆԵՑՎԱԾ Է
ՀՀ արդյունաբերության և ՀՀ էներգետիկայի նախարար
առևտրի նախարար Կ. Ճշմարիտյան Կ. Գալուստյան
Նամակ N 04-19/8-479 29.05.2001 թ. Նամակ N 1/12-16 16.01.2001 թ.
ՀԱՄԱՁԱՅՆԵՑՎԱԾ Է ՀԱՄԱՁԱՅՆԵՑՎԱԾ Է
ՀՀ բնապահպանության նախարար ՀՀ տրանսպորտի է կապի նախարար
Մ. Մուրադյան Ե. Զախարյան
Նամակ N 1-15/94 24.01.2001 թ. Նամակ N 01-07/743 20.03.2001 թ.
Ներքին այրման շարժիչների վառելիքների անվտանգության ցուցանիշները, փորձարկման մեթոդները է դրանց պահման, փոխադրման, իրացման ու օգտագործման փուլերում անվտանգության ապահովման է շրջակա միջավայրի պահպանման պահանջները
1. Սույնով սահմանվում են ներքին այրման շարժիչների վառելիքների (ավտոմոբիլային բենզինի, դիզելային ու շարժիչային վառելիքների) անվտանգությունը բնութագրող որակի ցուցանիշները, փորձարկման մեթոդները, ինչպես նաև վառելիքների պահման, փոխադրման, իրացման և օգտագործման փուլերում անվտանգության ապահովման և շրջակա միջավայրի պահպանման վերաբերյալ պահանջները:
2. Սույն պահանջները չեն տարածվում ավիացիոն բենզինի և ռեակտիվային շարժիչների վառելիքների վրա:
3. Ավտոմոբիլային բենզինին, դիզելային ու շարժիչային վառելիքներին ներկայացվող սույն պահանջները պարտադիր պետք է ընդգրկված լինեն դրանց նորմատիվ և տեխնիկական փաստաթղթերում:
I. Նորմատիվ վկայակոչումներ
4. Սույն պահանջներում վկայակոչված նորմատիվ փաստաթղթերի ցանկը տրված է հավելվածում:
II. Հասկացություններ
5. Սույն պահանջներում կիրառված են հետևյալ հասկացությունները`
ա) բենզին` հեղուկ նավթային վառելիք, որն օգտագործվում է կայծային վառման մխոցային շարժիչներում.
բ) դիզելային վառելիք` հեղուկ նավթային վառելիք, որն օգտագործվում է վառելիքաօդային խառնուրդի սեղմումից բոցավառվող շարժիչներում.
գ) ավտոմոբիլային բենզին` բենզին, որն օգտագործվում է վերգետնյա տեխնիկայի շարժիչներում.
դ) ճայթյունակայունություն` ֆիզիկաքիմիական հատկություն, որը որոշում է կայծային վառման շարժիչներում, առանց պայթյունի, բենզինի այրման ունակությունը.
ե) օկտանային թիվ` ցուցանիշ, որը ցույց է տալիս բենզինի ճայթյունակայունությունը էտալոնային սանդղակի միավորներով արտահայտված.
զ) ցետանային թիվ` ցուցանիշ, որը ցույց է տալիս վառելիքաօդային խառնուրդի սեղմումից բոցավառվող մխոցային շարժիչներում հեղուկ նավթային վառելիքի այրման ժամանակ ճնշման աճի արագությունը` արտահայտված էտալոնային սանդղակի միավորներով.
է) գազատուրբինային վառելիք` հեղուկ նավթային վառելիք վերգետնյա և նավերի գազատուրբինային շարժիչներում կիրառելու համար.
ը) բռնկման ջերմաստիճան` փորձարկման պայմաններում այն նվազագույն ջերմաստիճանը, որի դեպքում բոցից տեղի է ունենում նավթամթերքի գոլորշիների կարճատև բոցավառում.
թ) կոքսելիություն` ցուցանիշ, որը ցույց է տալիս նավթամթերքի այրման ժամանակ կոքսային նստվածք առաջացնելու հակվածությունը.
ժ) նավթամթերքի թունավորություն` շահագործական հատկություն, որը բնութագրում է մարդու և շրջակա միջավայրի վրա նավթամթերքի կամ դրա այրման և տրոհման արգասիքների ազդեցությունը.
ժա) ֆրակցիոն կազմ` նավթամթերքի կազմ, որը որոշում է թորման ժամանակ որոշակի ջերմաստիճանային սահմաններում շոգիացված ֆրակցիաների քանակական պարունակությունը, մնացորդը և կորուստները:
III. Վառելիքներին ներկայացվող տեխնիկական պահանջները է փորձարկման մեթոդները
6. Ներքին այրման շարժիչների վառելիքները (այսուհետև` վառելիքներ) կարող են առաքվել շուկա միայն այն դեպքում, երբ դրանք անվտանգ են սպառողների կյանքի, առողջության և գույքի, ինչպես նաև շրջակա միջավայրի պահպանման համար և համապատասխանում են սույնով սահմանված պահանջներին:
7. Ավտոմոբիլային բենզինի անվտանգությունը բնութագրող որակի ցուցանիշները և դրանց փորձարկման մեթոդները տրված են 1 աղյուսակում:
Աղյուսակ 1
._________________________________________________________________________.
|Ցուցանիշի անվանումը | Նորմն ըստ բենզինի տիպի | Փորձարկման |
| |___________________________________| մեթոդը |
| | I II III IY | |
| |(նոր- (Ռեգուլ- (Պրե- (Սու- | |
| |մալ) յար) միում) պեր) | |
|______________________|___________________________________|______________|
|1. Ճայթյունակայու- | | ԳՕՍՏ 8226, |
|նությունը | | ԳՕՍՏ 511 |
| | | |
|օկտանային թիվը որոշ- | | |
|ված հետազոտման | | ԻՍՕ 5163 |
|մեթոդով |80 91 95 98 | ԻՍՕ 5164 |
| | | |
|օկտանային թիվը որոշ- | | |
|ված շարժիչային | | |
|մեթոդով |76 82,5 85 88 | |
| | | |
|2. Կապարի պարունակու- | | |
|թյունը, գ/դմ խոր. | | ԳՕՍՏ 28828 |
|(գ/լ), ոչ ավել | | ԻՍՕ 3830 |
|- ոչ էթիլացված | 0,013 | ԵՆ 237 |
|- էթիլացված |0,15 - - - | |
| | | |
|3. Բենզինի հագեցած | | |
|գոլորշիների ճնշումը, | | ԳՕՍՏ 1756, |
|կՊա | | ԳՕՍՏ 2878 |
| | 35-100 | ԵՆ 12 |
| | | |
|4. Ծծմբի զանգվածային | | ԳՕՍՏ 19121, |
|մասը, օ/օ, ոչ ավել |0,10 0,05 | ԻՍՕ 8754 |
| | | |
|5. Բենզոլի ծավալային | | ԳՕՍՏ 29040, |
|մասը, օ/օ, ոչ ավել | 5 | ԵՆ 238 |
| | | |
|6. Ֆրակցիոն կազմը` | | ԳՕՍՏ 2177, |
| | | ԻՍՕ 3405 |
|90 օ/օ բենզինի թորման | | |
|ջերմաստիճանը, օC, ոչ | | |
|ավել |190 185 180 170 | |
| | | |
|բենզինի եռման վերջը, | | |
|օC, ոչ ավել կոլբայում | | |
|մնացորդի ծավալային | 215 | |
|մասը, օ/օ, ոչ ավել | 1,5 | |
| | | |
|Ծանոթություններ: |
|1. «Բենզինի հագեցած գոլորշիների ճնշումը» ցուցանիշի նվազագույն և |
|առավելագույն նորմերը սահմանվում են ավտոմեքենայի բենզինի կոնկրետ մակնիշի |
|նորմատիվ փաստաթղթերում ելնելով ԳՕՍՏ 16350 սահմանված կլիմայական շրջանի և |
|շահագործման մասնաժամկետի (սեզոնի) պայմաններից: |
|2. Թույլատրվում է մինչև 2003 թվականի հունվարի 1-ը օգտագործել (սահմանել)|
|II, III, IY տիպերի ավտոմեքենայի բենզինի ծծմբի զանգվածային մասի 0,1 օ/օ ոչ|
|ավել: |
|3. Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 1999 թվականի դեկտեմբերի 31-ի |
|«Կապար պարունակող բենզինի օգտագործումը կարգավորելու մասին» թիվ 799 |
|որոշմամբ Հայաստանի Հանրապետությունում էթիլացված բենզինի արտադրությունը |
|արգելվում է: |
._________________________________________________________________________.
8. Վերգետնյա նավային տեխնիկայի արագընթաց դիզելային և գազատուրբինային շարժիչների վառելիքների (այսուհետև` դիզելային վառելիքներ) անվտանգությունը բնութագրող որակի ցուցանիշները և դրանց փորձարկման մեթոդները տրված են 2 աղյուսակում:
Աղյուսակ 2
._________________________________________________________________________.
| Ցուցանիշի անվանումը | Նորմն ըստ մակնիշի | Փորձարկման |
| |____________________________| մեթոդը |
| | A Յ | |
| |(ամառային) (ձմեռային) | |
|_________________________|____________________________|__________________|
|1. Ցետանային թիվը ոչ | | ԳՕՍՏ 3122, |
|պակաս | 45 45 | ԻՍՕ 4264 |
| | | |
|2. Ֆրակցիոն կազմը` | | ԳՕՍՏ 2177, |
| | | ԻՍՕ 3405 |
|50 օ/օ թորման ջերմաստի- | | |
|ճանը, oC, ոչ ավել, | 285 280 | |
| | | |
|65 օ/օ թորման ջերմաստի- | | |
|ճանը (թորման վերջը), | | |
|օC, ոչ ավել | 370 340 | |
| | | |
|3. Կինեմատիկական մածու- | | |
|ցիկությունը 20 օC | | ԳՕՍՏ 33, |
|դեպքում, մմ քառ. րոպե | 3,0-6,0 1,8-5,0 | ԻՍՕ 3104 |
| | | |
|4. Պնդացման ջերմաստիճանը,| | |
|օC, ոչ ավել | - 10 - 35 | ԳՕՍՏ 20287 |
| | | (ԳՕՍՏ 305 կետ |
| | | 5,2 լրացումով) |
| | | |
|5. (5-րդ կետը հանվել է 05.11.01 թիվ 46-Վ հրաման) |
i
| | | |
|6. Բռնկման ջերմաստիճանը | | ԳՕՍՏ 6356, |
|որոշված փակ հալքանոթում, | | ԻՍՕ 2592 |
|օC, ոչ պակաս | | |
| | | |
|ընդհանուր նշանակման | | |
|դիզելների համար, | 40 35 | |
| | | |
|ջերմաքարշ և նավային | | |
|դիզելների ու գազատուրբին-| | |
|ների համար | 61 40 | |
| | | |
|7. Ծծմբի զանգվածային մասը| | |
|օ/օ, ոչ ավել` | | ԳՕՍՏ 19121, |
|I տիպի վառելիքում | 0,2 0,2 | ԻՍՕ 4260, |
|II տիպի վառելիքում | 0,5 0,5 | ԻՍՕ 2192 |
| | | |
|8. Մերկապտանային ծծմբի | | |
|զանգվածային մասը, օ/օ, | | ԳՕՍՏ 17323, |
|ոչ ավել | 0,01 0,01 | ԻՍՕ 3012 |
| | | |
|9. Ծծմբաջրածնի | Բացակայում է | ԳՕՍՏ 17323, |
|պարունակությունը | | |
| | | |
|10. Կոքսելիությունը 10օ/օ| | ԳՕՍՏ 19932, |
|նստվածքի, օ/օ, ոչ ավել | 0,20 0,30 | ԻՍՕ 4262, |
| | | ԻՍՕ 6615 |
._________________________________________________________________________.
9. Միջին և փոքր պտույտներով դիզելների շարժիչային վառելիքները (այսուհետև` շարժիչային վառելիքներ) դասակարգվում են`
բարձր տեսակի ցածր ծծմբային և ծծմբային վառելիքի - ԴՏ-1,
առաջին տեսակի ցածր ծծմբային և ծծմբային վառելիքի -ԴՏ-2,
ծծմբային վառելիքի - ԴՏ-3:
Շարժիչային վառելիքների անվտանգությունը բնութագրող որակի ցուցանիշները և դրանց փորձարկման մեթոդները տրված են 3 աղյուսակում:
Աղյուսակ 3
._________________________________________________________________________.
| Ցուցանիշի անվանումը | Նորմն ըստ մակնիշի | Փորձարկման |
| |__________________________________| մեթոդը |
| | DT-1 | DT-2 | DT-3 | |
|_____________________|_________|_____________|__________|________________|
|1. Խտությունը 20 օC | 0,93 | 0,92 | 0,97 | ԳՕՍՏ 3900, |
|դեպքում, գ/սմ խոր., | | | | ԻՍՕ 3674 |
|ոչ ավել | | | | |
| | | | | |
|2. Ֆրակցիոն կազմը` | | | | |
|թորման ջերմաստիճանը | 15 | 15 | 15 | ԳՕՍՏ 2177, |
|մինչև 250 օC, օ/օ, | | | | ԻՍՕ 3405 |
|ոչ ավել | | | | |
| | | | | |
|3. Մածուցիկությունը | | | | ԳՕՍՏ 33, |
|50օC դեպքում` | | | | ԻՍՕ 3104 |
|ա) կինեմատիկական, | | | | |
|մ քառ./րոպե, ոչ ավել | | | | |
| | | | | |
|բ) համապատասխան | | | | |
|պայմանական աստիճաննե-| | | | ԳՕՍՏ 6258 |
|րով, ոչ ավել | 2,95 | 5,0 | 17,4| |
| | | | | |
|4. Կոքսելիությունը, | | | | ԳՕՍՏ 19932, |
|օ/օ ոչ ավել | 3,0 | 3,0 | 3,0| ԻՍՕ 6615 |
| | | | | |
|5. Պնդացման ջերմաս- | | | | |
|տիճանը, օC, ոչ ավել | -5 | -5 | 10 | ԳՕՍՏ 20287 |
| | | | | |
|6. Ծծմբի զանգվածային | | | | ԳՕՍՏ 1437, |
|մասը, օ/օ, ոչ ավել` | | | | ԻՍՕ 4260 |
|ա) ցածր ծծմբային | | | | |
|վառելիքում | 0,5 | 0,5 | - | |
| | | | | |
|բ) ծծմբային վառելի- | | | | |
|քում | 1,5 | 1,5 | 2,0| ԻՍՕ 2192 |
| | | | | |
|7. Մեխանիկական խառ- | | | | ԳՕՍՏ 6370, |
|նուկի զանգվածային | | | | ԻՍՕ 15167 |
|մասը, օ/օ, ոչ ավել | 0,05 | 0,05 | 0,1| |
| | | | | |
|8. Ջրի զանգվածային | | | | |
|մասը, օ/օ, ոչ ավել | 0,1 | 0,5 | 0,5| ԳՕՍՏ 2477 |
|_____________________|_________|_____________|__________|________________|
|9. Բռնկման ջերմաս- | | | | ԳՕՍՏ 6356, |
|տիճանը որոշված փակ | | | | ԻՍՕ 2592 |
|հալքանոթում, օC, ոչ | | | | |
|ավել | 70 | 65 | 8,5| ԻՍՕ 13736 |
|_________________________________________________________________________|
|Ծանոթություններ: |
|1. Թույլատրվում է նավերի միջին և փոքր պտույտներով դիզելների շարժիչների |
|վառելիքում ջրի զանգվածային մասը 2 օ/օ ոչ ավել: |
|2. Թույլատրվում է ծծմբային նավթից պատրաստված DT մակնիշի վառելիքի |
|ներմուծումը ծծմբի զանգվածային մասով 2 օ/օ ոչ ավել, կոքսելիությունը 4 օ/օ |
|ոչ ավել: |
._________________________________________________________________________.
10. Փորձարկման մեթոդների ստանդարտները վկայակոչված 1-3 աղյուսակներում ունեն ընտրովի կարգավիճակ:
Թույլատրվում է կիրառել փորձարկման այլ մեթոդներ, եթե դրանք ապահովում են փորձարկման արդյունքների նույն ճշտությունը և սահմանված են կոնկրետ վառելիքների նորմատիվ փաստաթղթերով:
IV. Վառելիքների մակնշումը
11. Վառելիքների յուրաքանչյուր փոխադրական տարայի վրա պետք է լինի մակնշվածք հետևյալ բովանդակությամբ`
ա) վառելիքի անվանումը, մակնիշը.
բ) թողարկող, մատակարարող կազմակերպության անվանումը և ապրանքային նշանը (դրա առկայության դեպքում).
գ) համաքաշը և զտաքաշը.
դ) թողարկման թվականը.
ե) «Պահպանել տաքացումից» և «Թույն» (էթիլացված բենզինի համար) մակագրությունները.
զ) նորմատիվ փաստաթղթի նշագիրը:
12. Փոխադրական տարայի վրա մակնշում են նաև փոխադրական և վարվելակարգային «Պահպանել տաքացումից» նշաններն ըստ ԳՕՍՏ 14192 և բեռների փոխադրման վտանգավորությունը բնութագրող «3 դաս», «3.1 ենթադաս», վտանգավորության նշանը` «3», դասակարգման ծածկագիրը «3111» «ԿԿծ 1203» համարը ԳՕՍՏ 19433 ստանդարտի պահանջներին համապատասխան:
13. Փոխադրական տարայի վրայի մակնշվածքները պետք է ապահովված լինեն ջրով և նավթամթերքներով լվացումից ամրությունը չկորցնելու հատկությամբ:
14. Էթիլացված բենզինի ուղեկցող փաստաթղթերում չի թույլատրվում վառելիքի անվանման կրճատում: Բոլոր փաստաթղթերի վրա հստակ պետք է նշված լինի «Էթիլացված բենզին. Թույն. Պիտանի է միայն որպես շարժիչային վառելիք» մակագրությունը:
i
15. Վառելիքների լցման կետերի բաշխիչ պոմպասյուների վրա մակնշվածքների բովանդակությունը և մակնշման ձևը պետք է համապատասխանի ՀՍՏ 193 ստանդարտի պահանջներին:
16. Վառելիքների պահեստարանների, ավտոլցման կայանների և լցման կետերի վրա պետք է մակնշված լինեն սույն պահանջների 11 կետով սահմանված տվյալները:
V. Վառելիքների փաթեթավորումը, փոխադրումը է պահումը
17. Ավտոմոբիլային բենզինի պահման համար օգտագործում են հետևյալ տարաները`
ա) քարաղի, գիպսի, անհիդրիդի, դոլոմիտի կավակրաքարի, կավի, մագմայական և հավերժասառացվածքային ապարների նստվածքներում ստորգետնյա պահեստարաններ:
բ) հորիզոնական, ցածր ճնշման մետաղական անշարժ և շարժական պահոցներ.
գ) հորիզոնական և գնդային, բարձր ճնշման մետաղական անշարժ և շարժական պահոցներ.
դ) ուղղաձիգ` կամրջակով, լողացող կափարիչով, գազային եզրակապով մետաղական անշարժ և շարժական պահոցներ:
18. Դիզելային և շարժիչային վառելիքների պահման համար օգտագործվում են հետևյալ տարաները`
ա) սույն փաստաթղթի 17 կետի «ա» և «բ» ենթակետերով սահմանված պահեստարանները և պահոցները.
բ) ուղղաձիգ` առանց կամրջակի, գազային եզրակապով և այլն մետաղական անշարժ և շարժական պահոցները:
19. Վառելիքների պահեստարանները պետք է ունենան լողացող կափարիչներ կամ պոնտոններ, կամ գազային եզրակապեր, կախված պահեստարանների շահագործման պայմաններից:
20. Տարաները վառելիքներով լցնելուց առաջ անհրաժեշտ է դրանք զննել: Տարաները կեղտոտ լինելու դեպքում դրանք լվանում են նավթի լուծիչ խառնած տաք ջրով կամ շոգեմաքրում են մինչև վառելիքների ու մեխանիկական խառնուկների նստվածքների լրիվ հեռացումը և չորացնում են:
Վառելիքների մետաղական պահոցները, բացառությամբ վառելիքի երկարատև պահման համար նախատեսվածները, 2 տարուց ոչ պակաս պարբերականությամբ ենթակա են մաքրման:
21. Վառելիքների պահման համար նախատեսվող մետաղական պահոցների նորմատիվ և տեխնիկական փաստաթղթերում պետք է նախատեսվի դրանց ներսի մակերեսներին հակաքայքայիչ պատվածքի առկայության անհրաժեշտության վերաբերյալ պահանջը:
Հակաքայքայիչ պատվածքը պետք է դիմացկուն լինի վառելիքների, ապրանքատակային ջրերի, գոլորշու (կամ տաք ջրի) ազդեցության նկատմամբ:
Վառելիքները պահոցներում պահելու ընթացքում չի թույլատրվում ապրանքատակային ջրերի նվազագույն մակարդակի բարձրացում, որը ապահովվում է ջրաքաշման համար նախատեսված սարքով:
22. Վառելիքների փոխադրումը իրականացնում են համապիտանի հեղուկաթափման և լցման սարքով համալրված վագոն-ցիստեռններով և ավտոցիստեռններով:
Ավտոմոբիլային բենզինի և դիզելային վառելիքների փոխադրումը իրականացնում են նաև վառելիքներ ինքնալցավորող փոխադրական միջոցներով և անշարժ ու շարժական խողովակաշարով:
Տարաների լցման աստիճանը պետք է լինի 95%-ից ոչ ավելի ծավալով, եթե նման պահանջ սահմանված չէ կոնկրետ վառելիքի նորմատիվ փաստաթղթերով:
23. Վառելիքների փոխադրման համար, որպես փոխադրական տարա, օգտագործում են մետաղական կանիստրներ, իսկ որպես սպառողական տարա` մետաղական թիթեղամաններ (բիդոններ):
Վառելիքներով տարաները հերմետիկ փակում են խցանափակման միջոցներով տվյալ տարայի կառուցվածքը սահմանող նորմատիվ փաստաթղթին համապատասխան:
24. Վառելիքներով լցված տարաների փոխադրումը պետք է կատարվի համաձայն երկաթգծային և ավտոմոբիլային տրանսպորտով բեռների փոխադրման համար գործող կանոնների:
25. Վագոն-ցիստեռնները և ավտոցիստեռնները, որոնց մեջ լցվում են վառելիքները, պետք է ուղեկցվեն փաստաթղթերով, որոնք պետք է բովանդակեն լցված վառելիքի անվանումը և սույն փաստաթղթի 11 կետով սահմանված տվյալները: Դրանց բացակայության դեպքում վառելիքների տեսակները սահմանվում են ցիստեռններում առկա նյութի վերլուծությունով:
26. Վառելիքների պահման երաշխիքային ժամկետը սահմանվում է թողարկողի, մատակարարողի կողմից և տրվում է կոնկրետ վառելիքի նորմատիվ և շահագործման փաստաթղթերում:
VI. Վառելիքների անվտանգության է շրջակա միջավայրի պահպանության պահանջները
27. Վառելիքները քիչ վտանգավոր արտադրանք են և ԳՕՍՏ 12.1.007 համապատասխան ըստ օրգանիզմի վրա ազդեցության աստիճանի դասվում են վտանգավորության 4-րդ դասին:
28. Ավտոմոբիլային բենզինի ածխաջրածինների գոլորշիների սահմանային թույլատրելի խտությունը արտադրական շինությունների աշխատանքային գոտու օդում համաձայն ԳՕՍՏ 12.1.005 կազմում է 100 մգ/մ3, իսկ դիզելային և շարժիչային վառելիքներինը` 300 մգ/մ3:
29. Վառելիքները ԳՕՍՏ 12.1.044 ստանդարտին համապատասխան շուտ բռնկվող հեղուկներ են, որոնց հրդեհապայթավտանգավորության բնութագրերը և նորմերը տրված են 4 աղյուսակում:
Աղյուսակ 4
._________________________________________________________________________.
| Ցուցանիշի անվանումը | Նորմը |
| |____________________________________________ |
| | ավտոմոբիլային | դիզելային | շարժիչային |
| | բենզինի | վառելիքի | վառելիքի |
|___________________________|________________|____________|_______________|
|Ինքնաբռնկման ջերմաստիճանը, | 233-370 | 300-330 | 350-370 |
|օC | | | |
|___________________________|________________|____________|_______________|
|Բռնկման ջերմաստիճանի | մինուս 20-ից | 57-ից | 91-ից մինչև |
|սահմանները, օC | մինչև մինուս | մինչև 69 | 99 |
|ստորին | 39 | | |
| |________________|____________|_______________|
|վերին | մինուս 8-ից | 100-ից | 137-ից մինչև |
| | մինչև մինուս | մինչև 119| 155 |
| | 27 | | |
|___________________________|________________|____________|_______________|
|Բոցի տարածման խտության | | | |
|սահմանները ըստ ծավալի, | | | |
|օ/օ | | | |
|ստորին | 1 | 2-3 | 2-3 |
| |________________| | |
|վերին | 6 | | |
._________________________________________________________________________.
31. Վառելիքների բռնկման դեպքում օգտագործում են հրդեհաշիջման հետևյալ միջոցները` փոշիացված ջուր, փրփուր, իսկ ծավալային հրդեհաշիջման դեպքում` ածխաթթու գազ, ՍԺԲ, «3,5» բաղադրություններ, գոլորշի:
32. Վառելիքների պահման, օգտագործման, վաճառքի կետերի շինություններում չի թույլատրվում բաց կրակի օգտագործում:
Էլեկտրական սարքերը և ցանցերը ու արհեստական լուսավորությունները պետք է լինեն պայթանվտանգ:
Վառելիքների հետ աշխատելիս չի թույլատրվում օգտագործել գործիքներ, որոնց հարվածի դեպքում անջատվում են կայծեր:
33. Վառելիքների պահման և փոխադրման համար նախատեսված տարողությունների և խողովակաշարերի կառուցվածքները և շահագործման, ինչպես նաև վառելիքների լցման և դատարկման պայմանները, պետք է բավարարեն էլեկտրաստատիկ կայծանվտանգության պահանջներին սահմանված ԳՕՍՏ 12.1.018 ստանդարտով:
34. Վառելիքների պահեստարանների, ավտոլցման կայանների և լցման կետերի շահագործման ժամանակ պետք է ղեկավարվել պահեստարանների, ավտոլցման կայանների և լցման կետերի շահագործման փաստաթղթերով և Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կանոններով:
35. Վառելիքների լցման, դատարկման և պահման գործընթացներում կիրառվող սարքավորումներն ու ապարատները պետք է լինեն հերմետիկացված` վառելիքների թափանցումը կենցաղային, արդյունաբերական և հեղեղատար կոյուղիների համակարգերի, ստորգետնյա ջրերի, խմելու ջրի աղբյուրների, ջրամատակարարման ցանցերի, ինչպես նաև բնահողի ու բաց ջրամբարների մեջ, իսկ վառելիքների գոլորշիների թափանցումը օդային միջավայր բացառելու նպատակով:
36. Վառելիքների հետ աշխատելու համար նախատեսված շինությունները պետք է սարքավորված լինեն ընդհանուր օդափոխիչներով, դրանց գոլորշու ինտենսիվ անջատման տեղերում պետք է տեղադրված լինեն ներծծող և արտամղող օդափոխիչներ:
37. Վառելիքների հետ աշխատելու ժամանակ անհրաժեշտ է կիրառել անհատական պաշտպանական միջոցներ ԳՕՍՏ 12.4.011 ստանդարտին համապատասխան:
38. Բարձր խտությամբ հագեցված վառելիքների գոլորշու գոտում աշխատանքները անհրաժեշտ է կատարել շնչառական օրգանների պաշտպանական միջոցներով`
ա) կարճաժամկետի դեպքում` «A» մակնիշի մաքրող հակագազերով.
բ) երկարաժամկետի դեպքում` ճկուն փողակային հակագազերով:
39. Էթիլացված բենզինի պահման, փոխադրման և օգտագործման ժամանակ անհրաժեշտ է պահպանել կոնկրետ էթիլացված բենզինների շահագործման փաստաթղթերով սահմանված, դրանց հետ վարվելու պահանջները:
40. Մարմնի բաց մասերի վրա վառելիքներ ընկնելու դեպքում այն անհրաժեշտ է հեռացնել և մաշկը լվանալ գոլ օճառաջրով: Աչքի լորձաթաղանթի վրա այն ընկնելու դեպքում, աչքը լվանալ առատ գոլ ջրով, իսկ բորբոքման դեպքում դիմել բժշկի օգնությանը:
41. Վառելիքների հետ աշխատելու համար աշխատանքի ընդունվողները և բոլոր աշխատողները պետք է անցնեն նախնական և ընթացիկ բժշկական զննումներ` Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության կողմից սահմանված կարգով:
42. Ավտոմեքենաների համակարգը պահպանելու համար չի թույլատրվում ոչ էթիլային բենզինի մեջ ֆոսֆոր պարունակող միացությունների առկայություն:
Հավելված
Ներքին այրման շարժիչների վառելիքների
անվտանգության ցուցանիշները,
փորձարկման մեթոդները է դրանց պահման, փոխադրման,
իրացման ու օգտագործման փուլերում
անվտանգության ապահովման է շրջակա
միջավայրի պահպանման պահանջների
ՀԱՎԵԼՎԱԾ
ՑԱՆԿ
Վկայակոչված նորմատիվ փաստաթղթերի
1. ՀՍՏ 193-2000 Վառելիքներ ներքին այրման շարժիչների համար. Ոչ էթիլացված բենզին. Տեխնիկական պահանջներ և փորձարկման մեթոդներ
2. ԳՕՍՏ 12.1.005-88 Աշխատանքի անվտանգության ստանդարտների համակարգ. Աշխատանքային գոտու օդի նկատմամբ ընդհանուր սանիտարահիգիենիկ պահանջներ
3. ԳՕՍՏ 12.1.007-76 Աշխատանքի անվտանգության ստանդարտների համակարգ. Վնասակար նյութեր. Դասակարգում և անվտանգության ընդհանուր պահանջներ
4. ԳՕՍՏ 12.1.018-93 Աշխատանքի անվտանգության ստանդարտների համակարգ. Էլեկտրաստատիկական հրդեհապայթանվտանգություն. Ընդհանուր պահանջներ
5. ԳՕՍՏ 12.1.044-89 Աշխատանքի անվտանգության ստանդարտների համակարգ. Հրդեհապայթավտանգ նյութեր. Անվանացանկ ցուցանիշների և դրանց փորձարկման մեթոդների
6. ԳՕՍՏ 12.4.011-89 Աշխատանքի անվտանգության ստանդարտների համակարգ. Աշխատողների պաշտպանության միջոցներ. Ընդհանուր պահանջներ և դասակարգում
7. ԳՕՍՏ 33-82 Նավթամթերք. Կինեմատիկական մածուցիկության որոշման մեթոդ և դինամիկական մածուցիկության հաշվարկ
8. ԳՕՍՏ 305-82 Վառելիք դիզելային. Տեխնիկական պայմաններ
9. ԳՕՍՏ 511-82 Վառելիքներ շարժիչների համար. Օկտանային թվի որոշման շարժիչային մեթոդ
10. ԳՕՍՏ 1437-75 Նավթամթերք մուգ. Ծծմբի որոշման արագացված մեթոդ
11. ԳՕՍՏ 2177-99 Նավթամթերք. Ֆրակցիոն կազմի որոշման մեթոդ
12. ԳՕՍՏ 2477-65 Նավթամթերք. Ծծմբի որոշման մեթոդ կալորիմետրիկ ռումբի մեջ այրելով
13. ԳՕՍՏ 3122-67 Վառելիքներ դիզելային. Ցետանային թվի որոշման մեթոդ
14. ԳՕՍՏ 3900-85 Նավթ և նավթամթերք. Խտության որոշման մեթոդ
15. (15-րդ կետը հանվել է 05.11.01 թիվ 46-Վ հրաման)
16. ԳՕՍՏ 6356-75 Նավթամթերք. Փակ հալքանոթում բոցավառման ջերմաստիճանի որոշման մեթոդ
17. ԳՕՍՏ 6370-83 Նավթ, նավթամթերք և հավելանյութեր. Մեխանիկական խառնուրդների որոշման մեթոդ
18. ԳՕՍՏ 8226-82 Վառելիքներ շարժիչային. Օկտանային թվի որոշման հետազոտական մեթոդ
19. ԳՕՍՏ 14192-96 Մակնշում բեռների
20. ԳՕՍՏ 16350-80 ԽՍՀՄ կլիմա. Կլիմայական գործոնների շրջանայնացումը և վիճակագրական պարամետրերը տեխնիկական նպատակների համար
21. ԳՕՍՏ 17323-71 Վառելիք շարժիչների համար. Մերկապտանային և ծծմբաջրածնային ծծմբի պոտենցիոմետրիկ տիտրմամբ որոշման մեթոդ
22. ԳՕՍՏ 19121-73 Նավթամթերք. Ծծմբի պարունակության որոշման մեթոդներ այրելով լամպի մեջ
23. ԳՕՍՏ 19433-88 Բեռներ վտանգավոր. Դասակարգում և մակնշում
24. ԳՕՍՏ 19932-74 Նավթամթերք. Կոքսելիության որոշման մեթոդ ըստ Կոնրադսոնի
25. ԳՕՍՏ 20287-91 Նավթամթերք. Սառեցման ջերմաստիճանի որոշման մեթոդ
26. ԳՕՍՏ 28828-90 Բենզիններ. Կապարի որոշման մեթոդ
27. ԳՕՍՏ 29040-91 Բենզիններ. Բենզոլի և արոմատիկ ածխաջրածինների գումարային պարունակության որոշման մեթոդ
28. ԵՆ 12 Հեղուկ նավթամթերքներ. Հագեցած գոլորշիների ճնշման որոշման մեթոդ (թաց եղանակ)
29. ԵՆ 237 Հեղուկ նավթամթերք. Կապարի փոքր կոնցենտրացիաների որոշման ատոմա-աբսորբցիոն սպեկտրոմետրիայի մեթոդ
30. ԵՆ 238 Հեղուկ նավթամթերք. Բենզոլի պարունակության որոշում ինֆրակարմիր սպեկտրոմետրիայի մեթոդով
31. ԻՍՕ 2592:2000 Նավթամթերքներ. Բռնկման և այրման ջերմաստիճանների որոշում Կլիվլենդի բաց անոթի մեջ
32. ԻՍՕ 3104:1994 Նավթամթերքներ. Թափանցիկ և մուգ հեղուկներ. Կինեմատիկական մածուցիկության որոշում և դինամիկական մածուցիկության հաշվարկ
33. ԻՍՕ 3675:1998 Նավթ և հեղուկ վառելիքներ. Խտության լաբորատոր որոշման մեթոդ. Հիդրոմետրիկ եղանակ
34. ԻՍՕ 3705-1988 Նավթամթերքներ. Թորազատիչ կազմի որոշման մեթոդ
35. ԻՍՕ 3830-1993 Նավթամթերքներ. Կապարի պարունակության որոշումը բենզինում. Մոնոքլորիդային մեթոդ
36. ԻՍՕ 4260-1987 Նավթամթերքներ և ածխաջրածիններ. Ծծմբի պարունակության որոշում այրման մեթոդով
37. ԻՍՕ 4262-1993 Նավթամթերքներ. Ածխածնի նստվածքի որոշումը
38. ԻՍՕ 5163-1990 Շարժիչային և ավիացիոն վառելիքներ. Դետոնացիոն բնութագրերի որոշում շարժիչային մեթոդով
39. ԻՍՕ 5164-1990 Շարժիչային վառելիքներ. Դետոնացիոն բնութագրերի որոշման մեթոդ. Հետազոտական մեթոդ
40. ԻՍՕ 6615-1993 Ածխածնի նստվածքի որոշում. Կոնրադսոնի մեթոդ
41. ԻՍՕ 8754-1992 Նավթամթերքներ. Ծծմբի պարունակության որոշում ոչ դիսպերսիոն ռենտգեն-ֆլուորեսցենտային մեթոդով
42. ԻՍՕ 13736-1997 Նավթամթերքներ և այլ հեղուկներ. Բռնկման ջերմաստիճանի որոշումը Աբելի փակ հալքանոթի միջոցով
43. ԻՍՕ 15167-1999 Նավթամթերքներ միջին թորված վառելիքներում. Մեխանիկական խառնուկների որոշման մեթոդ