ԱՎԻԱՑԻԱՅԻ ՄԱՍԻՆ (2-ՐԴ ՄԱՍ)

(ուժը կորցրել է 22.02.07 ՀՕ-81-Ն օրենք )

010.0327.010602

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ՕՐԵՆՔԸ

Ընդունված է 2002 թվականի մայիսի 20-ին

ԱՎԻԱՑԻԱՅԻ ՄԱՍԻՆ

(2-րդ մաս)

1. Օդանավի հրամանատարը միջոցներ է ձեռնարկում ՔԱԱ-ին հայտնելու, մարդկանց մահվամբ կամ ծանր մարմնական վնասվածքներով, օդանավին կամ դրանով չտեղափոխվող գույքին պատճառված էական վնասով ուղեկցվող ավիացիոն պատահարների մասին և դրանց վերաբերյալ ներկայացնում է գրավոր զեկուցագիր (զեկուցագիր պատահարի մասին): Զեկուցագիր ներկայացվում է նաև նման պատահարի լուրջ վտանգ առաջանալու դեպքերում (զեկուցագիր միջադեպի մասին):

2. Եթե օդանավի հրամանատարը չի կարող տեղեկացնել և զեկուցել պատահարի մասին, ապա դա պարտավոր է իրականացնել օդանավի սեփականատերը կամ շահագործողը:

3. Պատահարների և միջադեպերի մասին զեկուցագրերի ներկայացման կարգը սահմանում է ՔԱԱ-ն:

Օտարերկրյա պետությունում գրանցված օդանավի հրամանատարը, որը օդանավի թռիչքային պիտանիության վերահսկման համար պատասխանատու պետության օրենսդրության համաձայն ունի սույն օրենքի 35-րդ և 36-րդ հոդվածներով սահմանված իրավունքներ և կրում է պարտականություններ, ունի նույն լիազորությունները նաև Հայաստանի Հանրապետության տարածքում: Հայաստանի Հանրապետության տարածքում օտարերկրյա պետությունում գրանցված օդանավի նկատմամբ սույն գլխի այլ դրույթները կիրառվում են սահմանված դեպքերում և կարգով:

ԳԼՈՒԽ 8.
ՕԴԱՅԻՆ ՀԱՂՈՐԴԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ԵՎ ՕԴԱՆԱՎԻ ՇԱՀԱԳՈՐԾՈՂՆԵՐԸ

1. Հայաստանի Հանրապետության տարածքում վճարովի օդային հաղորդակցությունները կարող են իրականացվել միայն սույն գլխով սահմանված կարգով` օդանավի շահագործողի սերտիֆիկատի, օդային հաղորդակցության իրականացման լիցենզիայի և թույլտվության հիման վրա:

2. Վճարովի օդային հաղորդակցություններ իրականացնելը Հայաստանի Հանրապետության տարածք, տարածքի ներսում կամ դրանից դուրս արգելվում է, եթե հաղորդակցությունն իրականացնողը չունի ՔԱԱ-ի կողմից տրված օդանավի շահագործողի սերտիֆիկատ` համաձայն Չիկագոյի կոնվենցիայի 6-րդ հավելվածում նշված ստանդարտների և առաջարկվող գործելաձևերի հիման վրա մշակված պահանջների, կամ համանման պայմանների կիրառմամբ օտարերկրյա պետության համապատասխան լիազոր մարմնի կողմից տրված սերտիֆիկատը, որը, միջազգային կոնվենցիաների և համաձայնագրերի համաձայն, ճանաչվում է Հայաստանի Հանրապետությունում:

1. Օդանավի շահագործողի սերտիֆիկատը տալիս է ՔԱԱ-ն`

ա) Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիներին.

բ) Հայաստանի Հանրապետությունում գրանցված իրավաբանական անձանց, որոնց բաժնեմասերի (բաժնետոմսերի, փայի և այլն) առնվազն 51 տոկոսը սեփականության իրավունքով պատկանում է Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիներին և (կամ) Հայաստանի Հանրապետությունում ստեղծված (պետական գրանցում ստացած) իրավաբանական անձանց.

գ) Հայաստանի Հանրապետության կառավարության լիազորած մարմնին:

2. Հայաստանի Հանրապետության շահերից ելնելով` ՔԱԱ-ն սույն հոդվածի 1-ին կետի պայմաններից կարող է կիրառել բացառություններ, եթե կան հատուկ պատճառներ, և օդանավի շահագործողը բազավորվելու է Հայաստանի Հանրապետությունում:

1. Օդային տրանսպորտի ապահովության նպատակով օդանավի շահագործողի սերտիֆիկատի նկատմամբ պահանջները և տալու կարգը` օդային հաղորդակցությունների տարբեր տեսակների համար, սահմանում է ՔԱԱ-ն: Օդանավի շահագործողի սերտիֆիկատ է տրվում, եթե հայտատուն ունի Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ և ՔԱԱ-ի սահմանած կարգով պահանջվող ֆինանսական միջոցներ, հմտություններ, գիտելիքներ, փորձառություն, անձնակազմ, հարմարություններ և սարքավորումներ, որոնք անհրաժեշտ են սերտիֆիկատով նախատեսված գործունեությունն անվտանգ և հուսալիորեն իրականացնելու համար:

2. Օդանավի շահագործողի սերտիֆիկատը տրվում է դրանում նշված որոշակի գործողության ժամկետով: Օդանավի շահագործողի սերտիֆիկատի գործողության ժամկետը կարող է երկարաձգվել, եթե սերտիֆիկացված անձն այդ պահին բավարարում է սերտիֆիկացման համար ներկայացվող պահանջները:

3. Օդանավի շահագործողի սերտիֆիկատի հետ տրվում է նաև գործունեության մասնագիր, որտեղ նշվում են թույլատրվող գործունեության մանրամասները և սերտիֆիկատի նկատմամբ կիրարկելի հատուկ պայմաններն ու սահմանափակումները: Գործունեության մասնագրի գործողության ժամկետի սահմանափակումները, ինչպես նաև դրանում փոփոխություններ կատարելու կարգը սահմանում է ՔԱԱ-ն:

4. Օդանավի շահագործողի սերտիֆիկատ ստացած անձը պարտավոր է ծանուցել սերտիֆիկատ կամ շահագործման մասնագիր տալու ժամանակ հիմք ծառայած պայմանների վրա հնարավոր ազդեցություն ունեցող ցանկացած փոփոխության մասին: Սերտիֆիկատ ստացած անձն իրավունք չունի իրականացնել սերտիֆիկատով նախատեսվող գործունեությունը` մինչև շահագործողի սերտիֆիկատում սահմանված կարգով համապատասխան փոփոխության կատարումը:

1. Օդաչուների թռիչքային ուսուցմամբ կամ ավիացիոն հատուկ բնույթի գործունեությամբ զբաղվելու համար օդանավի շահագործողի սերտիֆիկատ տալու կարգը սահմանում է ՔԱԱ-ն:

2. Օդային ցուցադրական ելույթների, օդային մրցումների և այլ հատուկ գործունեության իրականացման համար տրվող հատուկ թույլտվությունների կարգը սահմանում է ՔԱԱ-ն: Թույլտվությունները տրվում են, եթե օդային ցուցադրական ելույթները, օդային մրցումները կամ այլ հատուկ գործունեությունը չի վնասում շրջակա միջավայրին և վտանգ չի սպառնում մարդկանց կյանքին և առողջությանը գետնի վրա:

Տրված թույլտվությունների և օդանավի շահագործողի սերտիֆիկատներ ունեցող անձանց գործունեության նկատմամբ վերահսկողություն իրականացնելու համար ՔԱԱ-ն իրավասու է անցկացնել ուսումնասիրություններ և տեսչական ստուգումներ` սույն օրենքի համաձայն, որքանով որ դրանք վերաբերում են սերտիֆիկատներով և թույլտվություններով սահմանված պահանջների պահպանմանը:

Օդանավի շահագործողներն օդանավակայանում տարածքների օգտագործման և գործունեության իրականացման հարցերում առաջնորդվում են օդանավակայանի կառավարչի սահմանած կանոններով և ենթարկվում են նրա սահմանած պայմաններին:

Օդանավի շահագործողի սերտիֆիկատով կամ թույլտվությամբ նախատեսված գործունեությունն օրենքների և այլ իրավական ակտերի, սերտիֆիկատում կամ թույլտվությունում նշված հատուկ պայմանների և սահմանափակումների խախտումներով կամ շահագործման մասնագրի շրջանակներից դուրս իրականացնելու դեպքում օդանավի շահագործողի սերտիֆիկատի կամ թույլտվության գործողությունը կարող է դադարեցվել կամ կասեցվել մինչև խախտումների վերացումը կամ մանրամասն ուսումնասիրությունների անցկացումը: Անվտանգության պահանջներից ելնելով` ՔԱԱ-ն իրավունք ունի մինչև խախտումների վերացումը, որպես այլընտրանքային միջոց, շահագործման մասնագրի նկատմամբ սահմանել լրացուցիչ սահմանափակումներ:

1. Միջազգային և ներքին օդային հաղորդակցություններ իրականացնելու համար օդանավի շահագործողին կարող է տրվել օդային հաղորդակցության լիցենզիա: Օդային հաղորդակցության լիցենզիա տալու համար ներկայացվող պահանջները, պայմանները և կարգը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը:

2. Օտարերկրյա օդանավի շահագործողի կողմից կանոնավոր օդային հաղորդակցություններ կարող են իրականացվել Հայաստանի Հանրապետության տարածք, տարածքից դուրս և դրա ներսում, եթե դա նախատեսված է Հայաստանի Հանրապետության միջազգային համաձայնագրով, կամ եթե օդային հաղորդակցություններ իրականացնելու համար ՔԱԱ-ի կողմից տրվել է համապատասխան թույլտվություն` սույն օրենքի 42-րդ հոդվածի 2-րդ կետի պահանջի պահպանմամբ:

3. ՔԱԱ-ն սահմանում է տրված թույլտվության, Հայաստանի Հանրապետության միջազգային համաձայնագրերով իրականացվող օդային հաղորդակցությունների պայմանները, հաստատում է կիրառվող սակագներն ու չվերթերի ծրագրերը` համաձայնագրերով կամ տրված թույլտվությամբ նախատեսված ծավալով:

1. Սույն օրենքի 48-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն` Հայաստանի Հանրապետության օդային հաղորդակցությունների լիցենզիա ունեցող անձինք կարող են ոչ կանոնավոր օդային հաղորդակցություններ իրականացնել առանց լրացուցիչ թույլտվության, եթե նրանք ունեն օտարերկրյա պետությունների պահանջվող թույլտվությունները:

2. Օտարերկրյա օդանավի շահագործողի կողմից կանոնավոր օդային հաղորդակցություններ չհանդիսացող այլ առևտրային օդային հաղորդակցություններ իրականացնելու համար ՔԱԱ-ի սահմանած կարգով տրվում են օդային երթևեկության թույլտվություններ, եթե ՔԱԱ-ն համարում է, որ օտարերկրյա օդանավ շահագործողի սերտիֆիկատը բավարարում է սույն օրենքի 42-րդ հոդվածի 2-րդ կետի պահանջները: Ոչ կանոնավոր օդային հաղորդակցություններ իրականացնելու իրավունքը կարող է տրվել նաև սույն օրենքի 48-րդ հոդվածի 2-րդ կետում նշված համաձայնագրերով և թույլտվություններով:

3. Սույն հոդվածի 2-րդ կետով սահմանված թույլտվությունների տրման կարգը հաստատում է ՔԱԱ-ն:

4. Օդային հաղորդակցությունների որոշակի տեսակների ցանկը, որոնց համար թույլտվություն չի պահանջվում, հաստատում է ՔԱԱ-ն:

1. ՔԱԱ-ի կողմից տրամադրված օդանավը շահագործողի սերտիֆիկատն ստացած անձը, առանց համապատասխան ապահովագրության կամ ՔԱԱ-ի կողմից սահմանված ընդունելի համարժեք գրավի, որը նախատեսված է նրա գործունեության հետևանքով պատճառված հնարավոր վնասները փոխհատուցելու համար, չի կարող իրականացնել իր սերտիֆիկատով նախատեսված գործունեությունը: Օդանավի շահագործողների նշված հնարավոր փոխհատուցման գումարները ներառում են օդանավի անձնակազմի անդամների նկատմամբ պատասխանատվությունը, որը չի կարող սույն օրենքի 64-րդ հոդվածով սահմանված չափից ցածր լինել:

2. Օդանավերի օտարերկրյա շահագործողները դեպի Հայաստանի Հանրապետություն, Հայաստանի Հանրապետությունից դուրս կամ Հայաստանի Հանրապետության սահմաններում գործունեություն իրականացնելիս չեն օգտվում սույն գլխի դրույթների հիման վրա իրենց տրամադրված արտոնություններից, առանց համապատասխան ապահովագրության կամ ՔԱԱ-ի սահմանած ընդունելի համարժեք գրավի, որը նախատեսված է նրանց գործունեության հետևանքով պատճառված հնարավոր վնասները փոխհատուցելու համար:

ԳԼՈՒԽ 9.
ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿԱՆ ԱՎԻԱՑԻԱՅԻ ՈԼՈՐՏՈՒՄ ԹՌԻՉՔԱՅԻՆ ԵՎ ԱՎԻԱՑԻՈՆ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ԼՐԱՑՈՒՑԻՉ ԿԱՆՈՆՆԵՐ

1. Օդանավերի շահագործման կարգն ավիացիոն պատահարների, ինչպես նաև օդանավերի վնասումների ու խափանումների կանխարգելման նպատակով սահմանում է ՔԱԱ-ն:

2. Վտանգավոր համարվող, սակայն օդային փոխադրման համար չարգելված բեռների օդային փոխադրման կարգը հաստատում է ՔԱԱ-ն` Չիկագոյի կոնվենցիայի 18-րդ հավելվածի հիման վրա, օգտագործելով դրանից բխող ԻԿԱՕ-ի կանոնակարգերը:

3. Հասարակական կարգի պահպանման և անվտանգության պահանջներից ելնելով` ՔԱԱ-ն իրավասու է օդային երթևեկության կառավարման ծառայության միջոցով օդանավի հրամանատարից պահանջել անմիջապես վայրէջք կատարել նպատակահարմար հանդիսացող ամենամոտ օդանավակայանում:

4. Առանց օդաչուի ղեկավարման, էլեկտրական սնուցումից զրկված կամ այլ արտակարգ իրավիճակում հայտնված օդանավերի նկատմամբ սույն օրենքի 4-7-րդ գլուխների դրույթները չեն տարածվում: Առանց օդաչուի ղեկավարման, էլեկտրական սնուցումից զրկված կամ այլ առումով արտակարգ իրավիճակում հայտնված օդանավերի նկատմամբ պահանջները սահմանում է ՔԱԱ-ն: Սահմանվող պահանջները չպետք է սպառնան հասարակական կամ թռիչքային և ավիացիոն անվտանգությանը:

5. Օդանավում, ինչպես նաև քաղաքացիական ավիացիայի բնագավառում օգտագործվող վերգետնյա ռադիոսարքավորումների տեղադրման և շահագործման կարգն ու պայմանները հաստատում է ՔԱԱ-ն` Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով:

6. Օդանավի փաստաթղթերին և օդանավում դրանց առկայությանը ներկայացվող պահանջները սահմանում է ՔԱԱ-ն: Անհրաժեշտության դեպքում ՔԱԱ-ն կարող է ստուգել օդանավը, օդանավի, օդանավի անձնակազմի կամ այլ փաստաթղթերը:

1. Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերի պահանջներից բխող` քաղաքացիական ավիացիայի անվտանգությունն ապահովող համապատասխան իրավական ակտերը հաստատում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը:

2. Միջազգային և ներքին քաղաքացիական ավիացիայի անվտանգության, անխափան և արդյունավետ գործունեության ապահովման նպատակով Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը հաստատում է քաղաքացիական ավիացիայի անվտանգության ազգային ծրագիրը և ստեղծում է ավիացիոն անվտանգության միջգերատեսչական հանձնաժողով, որը մշակում է ավիացիոն անվտանգության բնագավառում վարվող պետական քաղաքականության հիմնադրույթները և բնագավառին վերաբերող իրավական ակտերի նախագծերը, իրականացնում է քաղաքացիական ավիացիայի գործունեության ուսումնասիրությունն ու վերլուծությունը:

Օդանավակայանի կոնցեսիոներները, ինչպես նաև օդային երթևեկության կոնցեսիոներներն իրավասու են մասնակցել և իրենց տեսակետը ներկայացնել ավիացիոն անվտանգության միջգերատեսչական հանձնաժողովի նիստերին:

3. Հայաստանի Հանրապետությունում քաղաքացիական ավիացիայի անվտանգության միջոցառումների իրականացման հարցերը համակարգող լիազոր մարմնի իրավասությունը վերապահվում է ՔԱԱ-ին, որը`

ա) պատասխանատու է քաղաքացիական ավիացիայի անվտանգության ազգային ծրագրի իրականացման համար.

բ) ապահովում է Հայաստանի Հանրապետության պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմինների ու կազմակերպությունների և քաղաքացիական ավիացիայի անվտանգության ազգային ծրագրի տարբեր ոլորտների համար պատասխանատու մարմինների գործողությունների փոխհամաձայնեցմանն ուղղված միջոցառումների իրականացումը.

գ) Հայաստանի Հանրապետության պետական կառավարման և տեղական ինքնակառավարման մարմինների, օդանավակայանների, օդանավի շահագործողների և այլ անձանց հետ համատեղ իրականացնում է քաղաքացիական ավիացիայի անվտանգության ազգային ծրագրով նախատեսված խնդիրները.

դ) համագործակցում է օտարերկրյա պետությունների համապատասխան իրավասու մարմինների հետ` ըստ անհրաժեշտության քաղաքացիական ավիացիայի անվտանգության ազգային ծրագրերի փոխհամաձայնեցման նպատակով:

Սույն հոդվածով նախատեսված պարտականությունների կատարման նպատակով ՔԱԱ-ն սահմանում է կանոնակարգեր` հիմնվելով Չիկագոյի կոնվենցիայի 17-րդ հավելվածի դրույթների վրա:

4. Միջազգային և ներքին օդային երթևեկության պահանջներին համապատասխանող օդանավակայանային անվտանգության ծրագրերը սահմանվում և վարվում են այդ երթևեկությունն սպասարկող յուրաքանչյուր օդանավակայանի համար և, որպես օդանավակայանի սերտիֆիկատի տրամադրման նախապայման, հաստատվում են ՔԱԱ-ի կողմից:

5. Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը պատասխանատվություն է կրում օդանավակայանի անվտանգության համար:

6. Հայաստանի Հանրապետության տարածքից միջազգային օդային հաղորդակցություններ կամ ներքին կանոնավոր առևտրային օդային հաղորդակցություններ իրականացնող յուրաքանչյուր օդանավի շահագործող ՔԱԱ է ներկայացնում և ներդնում ավիացիոն անվտանգության ծրագիր, որը պետք է համապատասխանի քաղաքացիական ավիացիայի անվտանգության ազգային ծրագրի պահանջներին:

7. Ավիացիոն անվտանգությունն ապահովում են օդանավակայանների ավիացիոն անվտանգության ծառայությունները, որոնք հանդիսանում են հատուկ կանոնադրական խնդիրներ իրականացնող ծառայություններ: Ներքին գործերի և ազգային անվտանգության մարմինները գործում են օրենքով իրենց վերապահված լիազորությունների շրջանակներում:

Ավիացիոն անվտանգության ծառայությունների աշխատակիցներին ծառայողական պարտականությունների կատարման ընթացքում թույլատրվում է կրել և կիրառել ծառայողական զենք` Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով:

8. Ավիացիոն անվտանգությունն իրականացվում է`

ա) օդանավով զենքի, ռազմամթերքի, պայթուցիկ, ռադիոակտիվ, թունավոր, դյուրավառ նյութերի և այլ վտանգավոր առարկաների ու նյութերի ապօրինի փոխադրումը բացառելու նպատակով, իսկ դրանց օրինական փոխադրման ընթացքում` նախազգուշական միջոցառումների կիրառմամբ.

բ) ուղևորների, օդանավի անձնակազմի անդամների, նրանց ձեռքի իրերի, ուղեբեռի, բեռների, փոստի և օդանավային պիտույքների, շահագործողի համաձայնությամբ` նաև օդանավի ավիացիոն անվտանգության նախաթռիչքային հսկողության իրականացման միջոցով: Անհրաժեշտության դեպքում կատարվում է ուղևորի անձնական զննում, ինչպես նաև ուղևորի զննում օդանավում` օդանավի հրամանատարի պահանջով.

գ) օդանավակայանի վերահսկելի և հատուկ վերահսկելի գոտիներում անցագրային ու ներօբյեկտային վերահսկողություն սահմանելու ճանապարհով.

դ) քաղաքացիական ավիացիայի գործունեությանն անօրինական միջամտության գործողություններին հակազդելու միջոցառումների, այդ թվում նաև` իրավապահ մարմինների մասնակցությամբ իրականացվող միջոցառումների կիրառմամբ:

9. Ավիացիոն անվտանգության նախաթռիչքային հսկողությունից` զննումից ուղևորի հրաժարվելու դեպքում ուղևորը չի թույլատրվում թռիչքի:

1. Քաղաքացիական օդանավով ռազմամթերքի օդային փոխադրումները կարող են իրականացվել Հայաստանի Հանրապետության կառավարության սահմանած կարգով:

2. Առևտրային օդային փոխադրումներ իրականացնող օդանավի ուղևորային բաժանմունքում հրազեն տեղափոխելն արգելվում է, բացառությամբ, եթե այն գտնվում է այդ պահին Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ կամ միջազգային պայմանագրերով նախատեսված ծառայողական պարտականություններ կատարող անձի մոտ` այդ մասին նախապես տեղեկացնելով օդանավի շահագործողին և օդանավի հրամանատարին:

3. Հասարակական կարգի պահպանման և անվտանգության անհրաժեշտությունից ելնելով` Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը կարող է արգելել նաև ռազմամթերքից բացի այլ հատուկ միջոցների օդային փոխադրումը:

4. Արգելվում է քաղաքացիական օդանավով Հայաստանի Հանրապետության տարածք, տարածքից դուրս կամ տարածքում Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ արգելված կամ առանձնապես վտանգավոր համարվող ցանկացած գույքի փոխադրումը` առանց նման փոխադրման համար օրենքով սահմանված կանոնների պահպանման:

5. ՔԱԱ-ի պետը կամ նրա լիազորած անձինք կարող են արգելել օդանավի օդ բարձրանալը, եթե հիմք կա ենթադրելու, որ օդանավը թռիչքի համար պիտանի չէ կամ համալրված չէ անհրաժեշտ անձնակազմով, կամ պահպանված չեն սույն օրենքով կամ սույն օրենքին համապատասխան սահմանված` թռիչքի կանոնները:

ԳԼՈՒԽ 10.
ԱՎԻԱՑԻՈՆ ՊԱՏԱՀԱՐՆԵՐ ԵՎ ՄԻՋԱԴԵՊԵՐ

1. Եթե օդանավի թռիչքի ժամանակահատվածում տեղի է ունենում պատահար, որն առաջացնում է մարդկային զոհ կամ ծանր մարմնական վնասվածք, կամ էական վնաս է պատճառում օդանավին կամ օդանավում չգտնվող գույքին, ապա պատահարի պատճառները և պատճառված վնասի չափը պարզելու համար անցկացվում է պատահարի մասնագիտական քննություն (այսուհետ` քննություն):

2. Քննությունն իրականացվում է նաև պատահարի վտանգ պարունակող միջադեպեր առաջանալիս, կամ եթե տեղի է ունեցել օդանավում, վերգետնյա ավիացիոն միջոցներում կամ ծառայություններում առկա լուրջ թերությունների մասին վկայող որևէ դեպք:

3. Պատահարների կամ միջադեպերի քննության անցկացման նպատակն է դրանց կանխարգելումը և պատճառների բացահայտումը: Քննությունը նպատակ չունի ճանաչել մեղավորներին և որոշել նրանց պատասխանատվության աստիճանը:

4. Հայաստանի Հանրապետությունում ավիացիոն պատահարների և միջադեպերի քննության անցկացման, դասակարգման և հաշվառման կարգը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը: Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունն առանձին դեպքերում նշանակում է քննություն անցկացնող հատուկ հանձնաժողով: Մնացած դեպքերում հանձնաժողովը նշանակում է ՔԱԱ-ն:

5. Հանձնաժողովը քննություն անցկացնելու նպատակով պետք է անհրաժեշտ գործնական, տեխնիկական և իրավական փորձաքննություն անցկացնելու հնարավորություն ունենա: Անհրաժեշտության դեպքում հանձնաժողովը նշանակող մարմինը կարող է աջակցություն խնդրել օտարերկրյա պետությունների քաղաքացիական ավիացիայի բնագավառի իրավասու մարմիններից կամ պատահարներ քննող այլ մարմիններից:

6. Պատահարի կամ միջադեպի հետ առնչություն ունեցող անձինք քննության աշխատանքներն սկսելու ու ավարտի մասին ծանուցվում են ՔԱԱ-ի կողմից: Նրանք տեղյակ են պահվում քննության ընթացքի մասին այնքանով, որքանով որ դա չի խանգարում քննությանը:

7. Հանձնաժողովը կարող է քննության ներգրավել բոլոր այն անձանց, ովքեր կարող են տրամադրել քննության ընթացքի համար կարևոր տեղեկություններ, ինչպես նաև կարող է հետազոտել կարևորություն ունեցող փաստաթղթերը, գրառումները և համակարգչային տեղեկությունները:

1. Չիկագոյի կոնվենցիայի 13-րդ հավելվածի համաձայն ՔԱԱ-ն օդանավերի պատահարների մասին ծանուցում է ԻԿԱՕ-ին և պայմանավորվող պետություններին:

2. Պատահարի կամ միջադեպի քննության արդյունքների վերաբերյալ կազմվում է զեկույց` համաձայն Չիկագոյի կոնվենցիայի 13-րդ հավելվածի հիման վրա Հայաստանի Հանրապետությունում սահմանված ձևի, որը համապատասխան հանձնաժողովը ներկայացնում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարություն կամ ՔԱԱ: Զեկույցի ուսումնասիրության հիման վրա դրանում զետեղված առաջարկությունների վերաբերյալ ընդունվում է համապատասխան որոշում:

1. Պատահարի վայրում անհրաժեշտության դեպքում ոստիկանությունն աջակցում է հանձնաժողովին:

2. Մինչև դեպքի վայրում հանձնաժողովի գործունեության սկիզբը ոստիկանությունը և (կամ) որոնողափրկարարական ծառայությունները ձեռնարկում են միջոցներ` պատահարի վայրը պաշտպանելու և դրա ուսումնասիրությանն աջակցելու նպատակով:

3. Օդանավ, դրանում տեղափոխվող իրեր կամ օդանավին կամ նման իրերին առնչվող այլ առարկաներ հայտնաբերելիս, եթե հիմքեր կան ենթադրելու, որ տեղի է ունեցել օդանավի վթար, արգելվում է դրանք տեղաշարժել կամ տեղափոխել առանց ոստիկանության կամ հանձնաժողովի թույլտվության, բացառությամբ մարդկանց կյանքը փրկելու նպատակով կամ այլ բացառիկ դեպքերի:

4. Եթե հայտնվում է սույն հոդվածի 3-րդ կետում նշված գույքի սեփականատերը, ապա վերջինս այդ մասին անհապաղ տեղեկացնում է ոստիկանությանը կամ հանձնաժողովին, որն իրավասու է գույքը պահել իր հսկողության ներքո` մինչև դրա անհրաժեշտության վերանալը:

ԳԼՈՒԽ 11.
ՕԴԱՅԻՆ ՓՈԽԱԴՐՈՒՄՆԵՐ

1. Սույն գլխի դրույթները կիրառվում են օդային տրանսպորտով ինչպես վճարովի, այնպես էլ անվճար իրականացվող ուղևորների, ուղեբեռների և բեռների փոխադրման ժամանակ:

2. Օդային փոխադրումների իրականացման ժամանակ փոխադրողները պարտավոր են պահպանել ուղևորների, ուղեբեռի, բեռների` Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ, Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերով սահմանված` օդային փոխադրումների ընդհանուր կանոնները:

Փոխադրողներն իրավունք ունեն սահմանել օդային փոխադրումների իրենց կանոնները, որոնք չեն կարող հակասել օդային փոխադրումների ընդհանուր կանոններին և վատթարացնել դրանցով սահմանված ուղևորների, բեռների առաքողների և ստացողների սպասարկման պայմանները:

3. Սույն գլխի դրույթները չեն տարածվում օդային տրանսպորտով փոստի փոխադրումների վրա: Օդային տրանսպորտով փոստի փոխադրման կանոնները հաստատում է ՔԱԱ-ն` համաձայնեցնելով այդ բնագավառում պետական կառավարման լիազոր մարմնի հետ:

1. Ուղևորի փոխադրման նպատակով տրվում է տոմս, որտեղ`

ա) նշվում են մեկնման և ժամանման վայրերը.

բ) եթե մեկնման և ժամանման վայրերը գտնվում են միևնույն պետության տարածքում, և նախատեսված են մեկ կամ մի քանի համաձայնեցված կանգառներ մեկ այլ պետության տարածքում գտնվող վայրերում, ապա նշվում է առնվազն մեկ նման կանգառի համար նախատեսված վայրը.

գ) ուղևորին հանձնվում է գրավոր նշում առ այն, որ «Միջազգային օդային փոխադրումներին առնչվող որոշ կանոնների միասնականացման կոնվենցիան» Հայաստանի Հանրապետության կողմից վավերացված դրա լրացումներով ու փոփոխություններով (հետագայում` Վարշավյան կոնվենցիա) և համապատասխան օրենսդրական ակտերը վավերական են փոխադրման առնչությամբ, և որ Վարշավյան կոնվենցիան ու օրենսդրական ակտերը, որպես կանոն, սահմանափակում են փոխադրողի պատասխանատվությունն ուղևորի մահվան կամ վնասվածքի և ուղեբեռի կորստի, վնասվելու կամ ոչնչացման դեպքում:

2. Տոմսի բացակայությունը, սխալ լրացված լինելը կամ կորուստը չի ազդում փոխադրման պայմանագրի վավերականության վրա, որը պետք է համապատասխանի սույն գլխով սահմանված կանոններին:

3. Եթե փոխադրողի համաձայնությամբ ուղևորն օդանավ է մտել առանց տոմսի, կամ եթե տոմսի հետ ուղևորին չի հանձնվել սույն հոդվածի 1-ին կետի «գ» ենթակետով նախատեսված նշումը, ապա փոխադրողն իրավունք չունի իրեն վերապահել սույն օրենքի 64-րդ հոդվածով սահմանված պատասխանատվության սահմանափակումները:

1. Գրանցված ուղեբեռի փոխադրման համար տրվում է ուղեբեռի կտրոն: Եթե ուղեբեռի կտրոնը զետեղված կամ կցված չէ սույն օրենքի 58-րդ հոդվածի 1-ին կետի դրույթները բավարարող տոմսին, ապա այն պետք է պարունակի սույն օրենքի 58-րդ հոդվածով պահանջվող տեղեկատվությունը:

2. Ուղեբեռի կտրոնի բացակայությունը, սխալ լրացված լինելը կամ կորուստը չի ազդում փոխադրման պայմանագրի վավերականության վրա, որը պետք է համապատասխանի սույն գլխով սահմանված կանոններին: Եթե փոխադրողն իր վրա է վերցրել ուղեբեռի փոխադրման պարտականությունը` առանց տրամադրելու ուղեբեռի կտրոն, կամ եթե ուղեբեռի կտրոնը կամ տոմսը, որում զետեղված կամ կցված է կտրոնը, չի պարունակում սույն օրենքի 58-րդ հոդվածի 1-ին կետի «գ» ենթակետով նախատեսված նշումը, ապա փոխադրողն իրավունք չունի իրեն վերապահել սույն օրենքի 64-րդ հոդվածով սահմանված պատասխանատվության սահմանափակումները:

1. Բեռի փոխադրման նպատակով բեռ առաքողը լրացնում և փոխադրողին է հանձնում բեռի վերաբերյալ փաստաթուղթ` բեռնագիր:

2. Բեռնագրի բացակայությունը, սխալ լրացնելը կամ կորուստը չի ազդում փոխադրման պայմանագրի վավերականության վրա, որը պետք է սույն օրենքի 63-րդ հոդվածից բխող բացառությունների հետ միասին համապատասխանի սույն գլխով սահմանված կանոններին:

3. Բեռնագիրը կազմվում է բեռ առաքողի կողմից երեք օրինակից և հանձնվում է բեռի հետ միասին: Առաջին օրինակը կրում է «փոխադրողի համար» նշումը և ստորագրվում է բեռն առաքողի կողմից: Երկրորդ օրինակը կրում է «բեռն առաքողի համար» նշումը և ստորագրվում է բեռն առաքողի ու փոխադրողի կողմից և ուղեկցում է բեռը: Երրորդ օրինակն ստորագրվում է փոխադրողի կողմից և բեռի ստացումից հետո նրա կողմից հանձնվում է բեռն առաքողին:

4. Փոխադրողը և բեռն առաքողն ստորագրում են բեռնագիրը` նախքան բեռի օդանավ բարձելը:

5. Եթե բեռն առաքողի պահանջով բեռնագիրը կազմել է փոխադրողը, ապա համարվում է, որ նա արել է այդ բանը բեռն առաքողի անունից, եթե հակառակը չի ապացուցված:

6. Եթե փոխադրումն ընդգրկում է մեկից ավելի տեղերով բեռներ, ապա փոխադրողը կարող է պահանջել բեռն առաքողից կազմելու առանձին բեռնագրեր:

7. Բեռնագրում`

ա) նշվում են մեկնման և ժամանման վայրերը.

բ) եթե մեկնման և ժամանման վայրերը գտնվում են միևնույն պետության տարածքում և նախատեսված են մեկ կամ մի քանի համաձայնեցված կանգառներ մեկ այլ պետության տարածքում գտնվող վայրերում, ապա նշվում է առնվազն մեկ նման կանգառի համար նախատեսված վայրը.

գ) տրվում է ծանուցում առ այն, որ Վարշավյան կոնվենցիան և համապատասխան օրենսդրական ակտերը վավերական են փոխադրման առնչությամբ, և որ կոնվենցիան կամ օրենսդրական ակտերը, որպես կանոն, սահմանափակում են փոխադրողի պատասխանատվությունը բեռի կորստի, փչացման կամ վնասվելու դեպքում:

8. Եթե փոխադրողի համաձայնությամբ բեռը բարձվել է օդանավ առանց բեռնագիր կազմելու, կամ եթե բեռնագիրը չի ընդգրկում սույն հոդվածի 7-րդ կետի «գ» ենթակետով նախատեսված նշումը, ապա փոխադրողն իրավունք չունի իրեն վերապահել սույն օրենքի 64-րդ հոդվածով սահմանված պատասխանատվության սահմանափակումները:

9. Եթե հակառակը չի ապացուցված, ապա բեռնագիրը հանդիսանում է բեռի ընդունման և փոխադրման պայմանների կապակցությամբ կնքված պայմանագրի վկայություն:

10. Եթե հակառակը չի ապացուցված, ապա բեռնագրում նշված քաշին, չափերին, բեռի տեղերի քանակին և փաթեթավորմանը վերաբերող տվյալները համարվում են հավաստի: Միաժամանակ, բեռնագրում նշված այլ նշումները, որոնք վերաբերում են բեռի քանակին կամ ծավալին, ինչպես նաև բեռի վիճակին, չեն կարող ծառայել որպես ապացույց ընդդեմ փոխադրողի, բացառությամբ այն դեպքերի, եթե նա բեռն առաքողի ներկայությամբ ստուգում է տեղեկությունները և հաստատում է այդ փաստը բեռնագրում, կամ երբ նշումները վերաբերում են բեռի արտաքին վիճակին:

11. Բեռն առաքողը փոխհատուցում է իր կողմից բեռնագրում զետեղված բեռի մասին սխալ, ոչ ճշգրիտ կամ ոչ լիարժեք տեղեկությունների պատճառով փոխադրողի կամ ցանկացած այլ անձի կողմից կրած վնասները, որի առջև փոխադրողը պատասխանատվություն է կրում:

1. Բեռն առաքողի համաձայնությամբ բեռնագրի փոխարեն կարող է օգտագործվել փոխադրման մասին գրառումը պահպանող ցանկացած այլընտրանքային միջոց: Այլընտրանքային միջոց օգտագործելիս փոխադրողը բեռն առաքողի պահանջով նրան է փոխանցում բեռնային անդորրագիրը, որը հնարավորություն է տալիս որոշարկել բեռը և նրան հասանելի է դարձնում այլընտրանքային միջոցներով պահպանվող գրառումներում պարունակվող տեղեկությունները:

2. Տարանցիկ կետերում և ժամանման վայրում սույն հոդվածի 1-ին կետում նշված փոխադրման մասին գրառումները պահպանող այլընտրանքային միջոցների օգտագործման անհնարինությունն իրավունք չի տալիս փոխադրողին մերժել բեռի փոխադրումը:

Բեռի տիրապետման և առաքման հետ կապված հարաբերությունները կարգավորվում են Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ և Վարշավյան կոնվենցիայով:

1. Փոխադրողը պատասխանատվություն է կրում ուղևորի ստացած վնասվածքների համար, եթե միջադեպը, որի հետևանքով հասցվել է վնասվածքը, տեղի է ունեցել օդանավում կամ ուղևորի օդանավ նստելու և իջնելու ընթացքում, բացառությամբ սույն հոդվածի 5-րդ և 6-րդ կետերով նախատեսված դեպքերի:

2. Փոխադրողը պատասխանատվություն է կրում գրանցված ուղեբեռի կամ բեռի կորստի, ոչնչացման կամ վնասման համար, եթե պատճառ հանդիսացող միջադեպը տեղի է ունեցել ուղեբեռի կամ բեռի` փոխադրողի հսկողության տակ գտնվելու ժամանակահատվածում` օդանավակայանում կամ օդանավում կամ, եթե օդանավը վայրէջք է կատարում օդանավակայանից դուրս, բեռի գտնվելու վայրում, բացառությամբ սույն հոդվածի 5-րդ և 6-րդ կետերով նախատեսված դեպքերի:

3. Բեռնման, առաքման կամ վերաբեռնման նպատակով օդանավակայանից դուրս իրականացված վերգետնյա, ծովային փոխադրման գործողությունների ընթացքում ուղեբեռի և բեռի վնասվելը համարվում է որպես սույն հոդվածի 2-րդ կետում նշված ժամանակահատվածում տեղի ունեցած պատահարի արդյունք միայն այն դեպքում, եթե այդ փոխադրումները նախատեսված են փոխադրման պայմանագրով, և եթե փոխադրողի կողմից հակառակը չի ապացուցվել:

4. Եթե ստորև այլ կերպ նախատեսված չէ, փոխադրողը պատասխանատու է ուղևորների, գրանցված ուղեբեռի կամ բեռի օդային փոխադրման ցանկացած ուշացմամբ պայմանավորված վնասի համար:

5. Փոխադրողը պատասխանատվություն չի կրում, եթե կարողանում է ապացուցել, որ ինքը և իր գործակալները վնասումներից խուսափելու նպատակով ձեռնարկել են բոլոր անհրաժեշտ միջոցները, կամ որ անհնար էր իր կամ գործակալի կողմից ձեռնարկել նման միջոցներ:

6. Փոխադրողը կարող է պատասխանատվություն չկրել, կամ նրա պատասխանատվության չափը կարող է սահմանափակվել, եթե ապացուցվում է, որ վնաս կրած անձն իր անփութությամբ նպաստել է դրան:

1. Ուղևորի մահվան կամ անձնական վնասվածքի, գրանցված ուղեբեռի կամ բեռի, ինչպես նաև ուղևորի հսկողության ներքո պահվող իրերի համար փոխադրողը կրում է սահմանափակ պատասխանատվություն: Փոխադրողի պատասխանատվության չափը սահմանվում է Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ և Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերով:

2. Եթե ուղևորի մահվան կամ անձնական վնասվածքի դիմաց ամբողջական փոխհատուցումն իրականացվում է պարբերաբար կատարվող վճարումների միջոցով, ապա նշված վճարումների ընդհանուր գումարային արժեքը չպետք է գերազանցի սույն հոդվածի 1-ին կետում նշված չափը:

3. Եթե ուղևորը (առաքողը) ուղեբեռը կամ բեռը փոխադրողին հանձնելիս կազմել է ժամանման վայր առաքման շուրջ շահագրգռվածության մասին հատուկ հայտարարագիր և վճարել լրացուցիչ վճար, ապա փոխադրողը պարտավոր է վճարել հայտարարագրված գումարը չգերազանցող գումար, եթե չի ապացուցվում, որ այդ գումարն ավելի մեծ է, քան առաքման կապակցությամբ ուղևորի (առաքողի) իրական շահագրգռվածությունը:

4. Եթե առկա է գրանցված ուղեբեռի կամ բեռի կորուստ, վնասվածք կամ ուշացում, ապա փոխադրողի պատասխանատվության չափը որոշելիս հաշվի է առնվում համապատասխան բեռնային տեղի կամ տեղերի միայն ընդհանուր քաշը: Եթե վնասն անդրադարձել է միևնույն ուղեբեռի կտրոնում կամ բեռնագրում զետեղված այլ տեղերի արժեքի վրա, ապա պատասխանատվության չափը որոշելիս նման տեղի կամ տեղերի ընդհանուր քաշը նույնպես հաշվի է առնվում:

Փոխադրողի պատասխանատվությանը, ինչպես նաև ըստ պայմանագրի փոխադրող չհանդիսացող անձի կողմից իրականացվող օդային փոխադրմանը, համատեղ փոխադրմանը և այլ հատուկ խնդիրներին վերաբերող լրացուցիչ կանոնները սահմանվում են Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ և Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերով:

ԳԼՈՒԽ 12.
ՕԴԱՆԱՎՈՎ ՉՓՈԽԱԴՐՎՈՂ ԱՆՁԻՆ ԿԱՄ ԳՈՒՅՔԻՆ ԱՎԻԱՑԻԱՅԻ ՊԱՏՃԱՌԱԾ ՎՆԱՍԻ ԴԻՄԱՑ ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆԸ

1. Օդանավի սեփականատերը պատասխանատվություն է կրում օդանավով չտեղափոխվող անձին կամ գույքին օդանավի շահագործմամբ պատճառված վնասի կամ վնասվածքի նկատմամբ, եթե նույնիսկ նա չի պատճառել վնասը և կարիք չունի արդարացման: Պատասխանատվության չափը կարող է նվազեցվել, եթե տուժած անձը որևէ կերպ նպաստել է վնասին կամ վնասվածքին:

2. Եթե վնասը կամ վնասվածքը պատճառվել է երկու կամ մի քանի օդանավերի շահագործման հետևանքով, ապա օդանավերի սեփականատերերը կիսում են վճարման պատասխանատվությունը` դատարանի որոշման համաձայն: Եթե նման շահագործման պատճառով օդանավերից որևէ մեկին կամ օդանավերից որևէ մեկով տեղափոխվող անձին կամ գույքին պատճառվել է վնաս կամ վնասվածք, ապա նման վնասի կամ վնասվածքի առնչությամբ սույն հոդվածի 1-ին կետի դրույթները չեն կիրառվում:

3. Եթե անձն օգտագործում է օդանավն առանց դրա սեփականատիրոջ հետ համաձայնության, ապա դրա հետևանքով առաջացած վնասի կամ վնասվածքի դիմաց պատասխանատվությունը սեփականատիրոջ փոխարեն կրում է օգտագործողը:

4. Օդանավն ապառիկ գնման հիմունքներով, հետ վերադարձնելու իրավունքով տնօրինելու դեպքում պատասխանատվությունը կրում է գնորդը` սույն օրենքի համաձայն:

5. Օդանավն օգտագործման իրավունքով ձեռք բերելու դեպքում օդանավի սեփականատիրոջ փոխարեն պատասխանատվությունը կրում է օգտագործողը, եթե`

ա) սեփականատիրոջ և օգտագործողի միջև կնքված է պայմանագիր, ըստ որի պատասխանատվությունն ընկնում է օգտագործողի վրա.

բ) օգտագործման իրավունքը վավերական է առնվազն մեկ տարի.

գ) օգտագործողը պայմանագրի համաձայն իրավունք ունի նշանակել օդանավի օդաչուներին կամ օգտագործել օդանավը վարձավճար ստանալու նպատակով.

դ) օդանավերի ռեգիստրում օգտագործման իրավունքի վերաբերյալ կատարվել է գրառում:

6. Եթե օդանավը ձեռք է բերվել օգտագործման իրավունքով, սակայն չեն պահպանված սույն հոդվածի 5-րդ կետի «բ» ենթակետով նախատեսված պայմանները, ապա օգտագործողն ու սեփականատերը պատասխանատվություն են կրում սույն օրենքի համաձայն, եթե օգտագործողը`

ա) օդանավի սեփականատիրոջ հետ կնքած պայմանագրի համաձայն իրավունք ունի նշանակել օդանավի օդաչուներին.

բ) չունենալով օդաչու նշանակելու իրավունք` նշանակել է օդանավի սեփականատիրոջ մոտ չաշխատող օդաչուի, և վնասը տեղի է ունեցել այդ պատճառով:

7. Օդանավի սեփականատերը կամ այլ անձինք, որոնք սույն օրենքի հիման վրա կատարել են վճարումներ, կարող են հետ ստանալ այդ գումարները վնաս կամ վնասվածք պատճառած անձից` դատական կարգով:

8. Օդանավում իր աշխատանքային պարտականությունները կատարող անձն իր պարտականությունները սխալ կամ թերի կատարելու համար ենթարկվում է պատասխանատվության` Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով:

9. Սույն հոդվածի 2-րդ կետի դրույթները կիրառվում են նաև օդանավակայանում, օդային երթևեկության ծառայություններում կամ այլ տեղ իրենց աշխատանքային պարտականությունները կատարող անձանց նկատմամբ:

ԳԼՈՒԽ 13.
ԵԶՐԱՓԱԿԻՉ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

Հայաստանի Հանրապետության օդային օրենսդրության խախտումներն առաջացնում են պատասխանատվություն` Հայաստանի Հանրապետության օրենքներով սահմանված կարգով:

1. Սույն օրենքն ուժի մեջ է մտնում 2002 թվականի հունիսի 1-ից:

2. Սույն օրենքի ուժի մեջ մտնելու պահից ուժը կորցրած ճանաչել «Օդային տարածքի օգտագործման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքը:

Սույն օրենքի դրույթները կիրառվում են այն քաղաքացիական իրավահարաբերությունների նկատմամբ, որոնք ծագել են սույն օրենքն ուժի մեջ մտնելուց հետո:

1 հունիսի 2002 թ.

ՀՕ-327