ՆԵՐՔԻՆ ԱՈՒԴԻՏԻ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՄԱՆ, «ՆԵՐՔԻՆ ԱՈ ...

 

040.1233.010911

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

ՈՐՈՇՈՒՄ

 

11 օգոստոսի 2011 թվականի N 1233-Ն

 

i

ՆԵՐՔԻՆ ԱՈՒԴԻՏԻ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՄԱՆ, «ՆԵՐՔԻՆ ԱՈՒԴԻՏԻ ՄԱՍԻՆ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔՈՎ ՆԱԽԱՏԵՍՎԱԾ ԼԻԱԶՈՐ ՄԱՐՄՆԻ ՍԱՀՄԱՆՄԱՆ ԵՎ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ 2008 ԹՎԱԿԱՆԻ ՄԱՅԻՍԻ 15-Ի N 503-Ն ՈՐՈՇՄԱՆ ՄԵՋ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՈՒ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

(1-ին մաս)

 

Հիմք ընդունելով «Ներքին աուդիտի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 13-րդ հոդվածը և 15-րդ հոդվածի 3-րդ կետը` Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

1. Հաստատել`

1) Հայաստանի Հանրապետության ներքին աուդիտի մասնագիտական գործունեության ստանդարտները` համաձայն N 1 հավելվածի.

2) Հայաստանի Հանրապետության ներքին աուդիտորների վարքագծի կանոնները` համաձայն N 2 հավելվածի.

3) կազմակերպություններում «Ներքին աուդիտի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի համաձայն ներքին աուդիտի համակարգի ներդրման ժամանակացույցը` համաձայն N 3 հավելվածի:

2. Սահմանել, որ`

1) «Ներքին աուդիտի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված լիազոր մարմինը Հայաստանի Հանրապետության ֆինանսների նախարարությունն է,

2) «Ներքին աուդիտի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 13-րդ հոդվածի 4-րդ կետի 4-րդ ենթակետով նախատեսված ներքին աուդիտի համակարգի մասին նախորդ տարվա հաշվետվությունը հաստատվում է Հայաստանի Հանրապետության ֆինանսների նախարարի կողմից և հրապարակվում Հայաստանի Հանրապետության ֆինանսների նախարարության պաշտոնական կայքում:

3. Հայաստանի Հանրապետության ֆինանսների նախարարության աշխատակազմի ներքին աուդիտի բաժինը վերակազմավորել աշխատակազմի ներքին աուդիտի վարչության:

4. Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2008 թվականի մայիսի 15-ի «Հայաստանի Հանրապետության ֆինանսների նախարարության կանոնադրությունն ու աշխատակազմի կառուցվածքը հաստատելու և Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2002 թվականի հուլիսի 11-ի N 1460-Ն որոշումն ուժը կորցրած ճանաչելու մասին» N 503-Ն որոշման մեջ կատարել հետևյալ փոփոխություններն ու լրացումները`

1) որոշման N 1 հավելվածում`

i

ա. ուժը կորցրած ճանաչել 8-րդ կետի 4-րդ ենթակետի «ժէ» պարբերությունը,

բ. 8-րդ կետը լրացնել հետևյալ բովանդակությամբ նոր` 5.1-ին ենթակետով.

«5.1. ներքին աուդիտի ոլորտում`

ա. ներքին աուդիտի համակարգի զարգացման և մեթոդաբանության կատարելագործման նպատակով պարբերաբար դիտարկումներ (մոնիթորինգ) է իրականացնում «Ներքին աուդիտի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի, ներքին աուդիտի մեթոդաբանության, ներքին աուդիտի ստանդարտների և ներքին աուդիտորների վարքագծի կանոնների պահանջների կիրառման նկատմամբ,

բ. Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով ապահովում է`

- ներքին աուդիտի գործընթացի համակարգումը և ներդաշնակեցումը,

- ներքին աուդիտորների ուսուցման և շարունակական մասնագիտական վերապատրաստման համակարգի առկայությունը,

- ներքին աուդիտորի արհեստավարժության համապատասխան աստիճանը հաստատող որակավորման քննությունների կազմակերպման համակարգի առկայությունը,

- մինչև յուրաքանչյուր տարվա մայիսի 1-ը ներքին աուդիտի համակարգի մասին նախորդ տարվա հաշվետվության հրապարակումը,

- ներքին աուդիտորների` որակավորված անհատների և կազմակերպությունների, ինչպես նաև Հայաստանի Հանրապետությունում ընդունելի` միջազգայնորեն ճանաչված աուդիտորի որակավորում ունեցող անձանց հաշվառումը և նրանց ցանկի հրապարակումը,

- Հայաստանի Հանրապետության և այլ երկրների ներքին աուդիտի ոլորտի հաստատությունների ու մարմինների հետ համագործակցությունը,

- կազմակերպությունների ներքին աուդիտի ստորաբաժանումների, ներքին աուդիտորների, ինչպես նաև ներքին աուդիտի ստորաբաժանումների կանոնակարգերի գրանցամատյանի ստեղծումը և վարումը:».

2) որոշման N 1 հավելվածը լրացնել հետևյալ բովանդակությամբ նոր` 12.1-ին կետով.

«12.1. Նախարարը, «Ներքին աուդիտի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքին համապատասխան, ապահովում է ներքին աուդիտի համակարգի առկայությունը և գործունեությունը:».

3) որոշման N 2 հավելվածի 1-ին բաժնի`

i

ա. 1-ին կետը լրացնել «Ներքին աուդիտի վարչություն» բառերով,

բ. 3-րդ կետից հանել «Ներքին աուդիտի բաժին» բառերը:

5. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող օրվանից:

 

ՍՏՈՐԱԳՐՎԵԼ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՎԱՐՉԱՊԵՏԻ ԿՈՂՄԻՑ

2011 ԹՎԱԿԱՆԻ ՍԵՊՏԵՄԲԵՐԻ 1-ԻՆ

 

Հավելված N 1

ՀՀ կառավարության

2011 թվականի օգոստոսի 11-ի

N 1233-Ն որոշման

 

ՍՏԱՆԴԱՐՏՆԵՐ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԵՐՔԻՆ ԱՈՒԴԻՏԻ ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ

 

ԲԱԺԻՆ I. ՆԵՐԱԾՈՒԹՅՈՒՆ

 

1. Հայաստանի Հանրապետության ներքին աուդիտի մասնագիտական գործունեության ստանդարտները (այսուհետ` ստանդարտներ) կիրառվում են «Ներքին աուդիտի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով (այսուհետ` օրենք) սահմանված հանրային հատվածի կազմակերպություններում ներքին աուդիտի իրականացման ժամանակ ներքին աուդիտի ստորաբաժանման աշխատողների կողմից, իսկ ստորաբաժանման բացակայության դեպքում` օրենքով սահմանված հրավիրված անձանց կողմից:

2. Օրենքում օգտագործվող հիմնական հասկացությունները ստանդարտներում և վարքագծի կանոններում օգտագործվում են նույն իմաստով:

3. Ստանդարտները կազմված են`

1) բնութագրող ստանդարտներից (Attribute Standards).

2) գործառնական ստանդարտներից (Performance Standards).

3) կիրառական ստանդարտներից (Implementation Standards):

4. Բնութագրող ստանդարտներում դիտարկվում են ներքին աուդիտով զբաղվող կազմակերպությունների և կողմերի հիմնական հատկորոշիչ առանձնահատկությունները:

5. Գործառնական ստանդարտները նկարագրում են ներքին աուդիտի էությունը և տալիս ներքին աուդիտի գործունեության գնահատման որակական չափորոշիչները:

6. Եթե բնութագրող և գործառնական ստանդարտները վերաբերում են ներքին աուդիտին` ընդհանուր առմամբ, ապա կիրառական ստանդարտները վերաբերում են աուդիտորական գործունեության կոնկրետ տեսակներին: Կիրառական ստանդարտները տարբեր են աուդիտորական գործունեության տարբեր տեսակների համար: Մասնավորապես, կիրառական ստանդարտները վերաբերում են աուդիտորական հավաստիացումների տրամադրման գործունեությանը («Հ» կոդավորմամբ ստանդարտներ` {XXXX. Հ X}) և խորհրդատվական գործունեությանը (»Խ» կոդավորմամբ ստանդարտներ` {XXXX. Խ X}):

7. Հավաստիացման ծառայությունները ներառում են աուդիտորական ապացույցների օբյեկտիվ գնահատականը` տրված ներքին աուդիտի կողմից, որը ներկայացնում է անկախ կարծիք կամ տալիս եզրակացություն գործընթացի, համակարգի կամ աուդիտի այլ օբյեկտի վերաբերյալ: Հավաստիացումն ապահովելու նպատակով իրականացվող աուդիտի բնույթը և ծավալը որոշվում են ներքին աուդիտորի կողմից: Ընդհանուր առմամբ` հավաստիացման ծառայությունների տրամադրման գործընթացում ներգրավված է երեք կողմ`

1) անձը կամ անձանց խումբը, որոնք ուղղակիորեն պատասխանատու են գործընթացի, համակարգի կամ աուդիտի այլ օբյեկտի համար` գործընթացի համար պատասխանատու.

2) գնահատող անձը կամ անձանց խումբը` ներքին աուդիտոր.

3) անձը կամ անձանց խումբը, որոնք կոնկրետ նպատակներով օգտագործում են աուդիտի գնահատականը` օգտագործող:

8. Խորհրդատվական ծառայությունները, որպես կանոն, տրամադրվում են այդ աշխատանքները պատվիրողի` կազմակերպության ղեկավարի հատուկ պահանջով: Խորհրդատվական ծառայությունների բնույթը և ծավալները կազմակերպության ղեկավարի հետ բանակցությունների առարկա են:

9. Ընդհանուր առմամբ` խորհրդատվական ծառայությունների մատուցման գործընթացում ներգրավված է երկու կողմ`

1) անձը կամ անձանց խումբը, որոնք տրամադրում են խորհրդատվություն` ներքին աուդիտոր.

2) անձը կամ անձանց խումբը, որոնք պատվիրում և ստանում են խորհրդատվություն` պատվիրատու կամ կազմակերպության ղեկավար:

10. Խորհրդատվական ծառայությունների տրամադրման ընթացքում ներքին աուդիտորը պետք է պահպանի օբյեկտիվությունը և զերծ մնա կառավարչական պատասխանատվությունների ստանձնումից:

 

ԲԱԺԻՆ II. ԲՆՈՒԹԱԳՐՈՂ ՍՏԱՆԴԱՐՏՆԵՐ

 

ԳԼՈՒԽ 1
1000 - Նպատակը, լիազորությունները և պարտականությունները

 

11. Ներքին աուդիտի գործունեության նպատակը, լիազորությունները և պարտականությունները պետք է սահմանվեն ներքին աուդիտի կանոնակարգով ու համահունչ լինեն ներքին աուդիտի սահմանմանը, ստանդարտներին և վարքագծի կանոններին: Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը պետք է պարբերաբար վերանայի ներքին աուդիտի կանոնակարգը և այն ներկայացնի կազմակերպության ղեկավարի հաստատմանը:

1) Մեկնաբանություն. Ներքին աուդիտի կանոնակարգը, կազմակերպության ներքին աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարի ներկայացմամբ, կազմակերպության ղեկավարի կողմից հաստատված փաստաթուղթ է, որով սահմանվում են ներքին աուդիտի նպատակը, լիազորությունները և պարտականությունները: Այլ պայմաններից բացի, կանոնակարգը նաև`

ա. մատնանշում է կազմակերպությունում ներքին աուդիտի դիրքը,

բ. սահմանում է ներքին աուդիտի շրջանակը,

գ. կարգավորում է ներքին աուդիտորների համար աուդիտորական առաջադրանքների կատարման նպատակով անհրաժեշտ փաստաթղթերի, աշխատակազմի և գույքի հետ կապված հարցերը:

12. Կիրառական ստանդարտներն են`

1) 1000.Հ1 - Կազմակերպությանը մատուցվող հավաստիացման ծառայությունների բնույթը պետք է սահմանվի ներքին աուդիտի կանոնակարգով: Եթե հավաստիացումը տրվում է կազմակերպությունից դուրս գտնվող կողմերին, ապա ներքին աուդիտի կանոնակարգով պետք է սահմանվի նաև այս ծառայությունների բնույթը.

2) 1000.Խ1 - Խորհրդատվական ծառայությունների բնույթը պետք է սահմանվի ներքին աուդիտի կանոնակարգով:

 

ԳԼՈՒԽ 2
1010 - Ներքին աուդիտի ստանդարտների և վարքագծի կանոնների ճանաչումը ներքին աուդիտի կանոնակարգով

 

13. Ներքին աուդիտի կանոնակարգով պետք է ճանաչվի ներքին աուդիտի ստանդարտների և վարքագծի կանոնների պարտադիր բնույթը: Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը պետք է կազմակերպության ղեկավարի ու ներքին աուդիտի կոմիտեի հետ քննարկի ներքին աուդիտի ստանդարտները և վարքագծի կանոնները:

 

ԳԼՈՒԽ 3
1100 - Անկախությունը և օբյեկտիվությունը

 

14. Ներքին աուդիտի գործառույթները պետք է լինեն անկախ, և ներքին աուդիտորները պետք է լինեն օբյեկտիվ` իրենց աշխատանքն իրականացնելիս:

1) Մեկնաբանություն. Անկախությունը ներքին աուդիտի գործառույթի` կազմակերպության այլ գործառույթներից առանձնացված իրականացումն է: Անկախությունը ներքին աուդիտի գործառույթի ազատությունն է ներքին աուդիտի պարտականությունների անկողմնակալ իրականացումը վտանգող պայմաններից: Ներքին աուդիտի գործառույթի իրականացման համար անհրաժեշտ անկախության մակարդակն ապահովելու նպատակով ներքին աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարն իրավունք ունի կազմակերպության ղեկավարի և ներքին աուդիտի կոմիտեի հետ անմիջական և անսահմանափակ հաղորդակցության: Դա հնարավոր է ապահովել երկակի հաշվետվողական հարաբերությունների միջոցով: Անկախությանն սպառնացող վտանգները պետք է կարգավորվեն անհատ աուդիտորի, աուդիտորական առաջադրանքի, գործառութային և կազմակերպական մակարդակներով.

2) Մեկնաբանություն. Օբյեկտիվությունը ներքին աուդիտորների կողմից աուդիտի ընթացքում տեղեկությունների հավաքագրման, գնահատման և փոխանակման գործընթացում մասնագիտական անշահախնդրության անվերապահ ցուցաբերումն է: Ներքին աուդիտորներն իրականացնում են բոլոր հանգամանքների հավասարակշռված և համարժեք գնահատում և չեն ենթարկվում սեփական հետաքրքրությունների կամ այլ անձանց դատողությունների անհարկի ազդեցությանը: Օբյեկտիվությունն անկողմնակալ մոտեցում է, որը հնարավորություն է ընձեռում ներքին աուդիտորին աուդիտորական առաջադրանքներն իրականացնելու այնպիսի եղանակով, որը նրան վստահություն է ներշնչում իր աշխատանքի արդյունքի հանդեպ և համոզում, որ որակի հարցում զիջողություններ չեն կատարվել: Օբյեկտիվությանն սպառնացող վտանգները պետք է կարգավորվեն անհատ աուդիտորի, աուդիտորական առաջադրանքի, գործառութային և կազմակերպական մակարդակներով:

 

ԳԼՈՒԽ 4
1110 - Կազմակերպական անկախությունը

 

15. Կազմակերպության ներսում ներքին աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը պետք է հաշվետու լինի կազմակերպության ղեկավարին և ներքին աուդիտի կոմիտեին, ինչը պետք է հնարավորություն ընձեռի ներքին աուդիտի ստորաբաժանմանը լիարժեքորեն իրականացնելու իր աշխատանքային պարտականությունները:

1) Մեկնաբանություն. Կազմակերպական անկախությունը հնարավոր է արդյունավետորեն ապահովել այն դեպքում, երբ ներքին աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը գործառութային տեսանկյունից հաշվետու է կազմակերպության ղեկավարին և ներքին աուդիտի կոմիտեին:

16. Կիրառական ստանդարտներն են`

1110.Հ1 - Չպետք է թույլատրել երրորդ անձանց միջամտությունը ներքին աուդիտի շրջանակների սահմանման, աշխատանքների իրականացման և արդյունքների մասին հաշվետվությունները ներկայացնելու գործընթացին:

 

ԳԼՈՒԽ 5
1111 - Անմիջական փոխհարաբերությունները կազմակերպության ղեկավարի և ներքին աուդիտի կոմիտեի հետ

 

17. Ներքին աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը պետք է ուղղակիորեն շփվի և փոխհարաբերվի կազմակերպության ղեկավարի ու ներքին աուդիտի կոմիտեի հետ:

 

ԳԼՈՒԽ 6
1120 - Անհատական օբյեկտիվությունը

 

18. Ներքին աուդիտորները պետք է ցուցաբերեն օբյեկտիվ ու անաչառ մոտեցում և խուսափեն շահերի բախման դեպքերից:

1) Մեկնաբանություն. Շահերի բախումն այնպիսի իրավիճակ է, երբ ներքին աուդիտորի մոտ առկա է մասնագիտական (պաշտոնական) և անձնական շահերի հակասություն: Նման հակասական շահերը կարող են դժվարություն առաջացնել նրա պարտականությունների անկողմնակալ իրականացման գործում: Շահերի բախում կարող է լինել նույնիսկ այն դեպքում, երբ տեղի չի ունենում վարքագծի կանոնների խախտում կամ ոչ պատշաճ գործողություն: Շահերի բախումը կարող է ստեղծել անհարկի տպավորություն, որը կարող է խաթարել վստահությունը ներքին աուդիտորի, ներքին աուդիտի գործառույթի և ներքին աուդիտի մասնագիտության նկատմամբ: Շահերի բախումը կարող է խաթարել սեփական պարտականություններն ու պատասխանատվությունն օբյեկտիվորեն իրականացնելու անհատի ունակությունը:

 

ԳԼՈՒԽ 7
1130 -Անկախության կամ օբյեկտիվության խախտումը

 

19. Եթե ներքին աուդիտորի անկախությունը կամ օբյեկտիվությունը ենթարկվում է կամ կարող է ենթարկվել բացասական ներգործության, ապա նման ներգործության մանրամասները պետք է ներկայացվեն համապատասխան կողմերին: Ներկայացված տեղեկատվության բնույթը կախված է բացասական ներգործության էականությունից:

1) Մեկնաբանություն. Կազմակերպական անկախության և անհատական օբյեկտիվության խախտումը կարող է ընդգրկել անհատական շահերի բախման, աուդիտի շրջանակի, փաստաթղթերի, անձնակազմի, գույքի մատչելիության, ռեսուրսների սահմանափակումների (օրինակ, ֆինանսավորման) և այլ դեպքեր: Համապատասխան կողմերի սահմանումը, որոնց պետք է տրամադրվեն անկախության կամ օբյեկտիվության խախտման մանրամասները, բխում է ներքին աուդիտի գործառույթի ակնկալիքներից, կազմակերպության ղեկավարի և ներքին աուդիտի կոմիտեի առջև աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարի` ներքին աուդիտի կանոնակարգով սահմանված պարտականություններից ու խախտման էությունից և էականությունից: Էական են համարվում այն խախտումները, որոնց հետևանքը կարող է ազդել աուդիտի արդյունքներով կազմված հաշվետվության կամ եզրակացության որակի, ինչպես նաև կազմակերպության ղեկավարի որոշումների ընդունման վրա:

20. Կիրառական ստանդարտներն են`

1) 1130.Հ1 - Ներքին աուդիտորները պետք է զերծ մնան այնպիսի գործառույթների գնահատումից, որոնց համար նախկինում պատասխանատու են եղել: Համարվում է, որ օբյեկտիվությունը ենթարկվում է բացասական ներգործության, եթե ներքին աուդիտորը տալիս է հավաստիացում` այնպիսի գործառույթների գծով, որոնց համար նա պատասխանատու է եղել նախորդ տարվա ընթացքում.

2) 1130.Հ2 - Ներքին աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարի պատասխանատվության ներքո գտնվող գործառույթների գծով իրականացվող աուդիտորական աշխատանքները պետք է վերահսկվեն երրորդ անձի կողմից.

3) 1130.Խ1 - Ներքին աուդիտորները կարող են տրամադրել խորհրդատվական ծառայություններ, որոնք առնչվում են այն գործառույթներին, որոնց գծով նրանք նախկինում պատասխանատու են եղել.

4) 1130.Խ2 - Եթե առաջարկվող խորհրդատվական ծառայությունների հետ կապված` ծագում է ներքին աուդիտորների անկախության կամ օբյեկտիվության վրա բացասական ներգործության հավանական վտանգ, ապա մինչև բուն աշխատանքների իրականացումը` անհրաժեշտ է դրա մասին տեղեկացնել ներքին աուդիտի ենթարկված միավորի և կազմակերպության ղեկավարներին:

 

ԳԼՈՒԽ 8
1200 - Կարողունակությունը և պատշաճ մասնագիտական վերաբերմունքը

 

21. Ներքին աուդիտորներն աշխատանքները պետք է իրականացնեն հմտորեն և պատշաճ մասնագիտական վերաբերմունքով:

 

ԳԼՈՒԽ 9
1210 - Կարողունակությունը

 

22. Ներքին աուդիտորները պետք է տիրապետեն այնպիսի գիտելիքների և հմտությունների, որոնք անհրաժեշտ են իրենց աշխատանքային պարտականություններն իրականացնելու համար: Ընդհանուր առմամբ` ներքին աուդիտի գործունեությունը պետք է հիմնվի անհրաժեշտ գիտելիքների ու հմտությունների վրա:

1) Մեկնաբանություն. Գիտելիքները, հմտությունները և այլ ունակություններ հավաքական բառեզր է, որը վերաբերում է մասնագիտական կարողունակությանը, որը պահանջվում է ներքին աուդիտորից` մասնագիտական պարտականություններն արդյունավետ կերպով իրականացնելու համար:

23. Կիրառական ստանդարտներն են`

1) 1210.Հ1 - Այն դեպքերում, երբ ներքին աուդիտորներն աուդիտի առաջադրանքի կամ դրա մի մասի իրականացման համար չեն տիրապետում բավարար գիտելիքների ու հմտությունների, ապա կազմակերպության ղեկավարը պետք է ապահովի, որ աուդիտի ստորաբաժանումն ստանա անհրաժեշտ խորհրդատվություն կամ աջակցություն.

2) 1210.Հ2 - Ներքին աուդիտորները պետք է ունենան բավարար գիտելիքներ, որպեսզի գնահատեն խարդախությունների հետ կապված ռիսկերը և այն եղանակը, որով կազմակերպությունը կառավարում է դրանք, սակայն չի ակնկալվում, որ ներքին աուդիտորները պետք է ունենան խարդախությունների բացահայտման և հետաքննության համար առաջնային պատասխանատվություն կրող անձին հարիր մասնագիտական հմտություններ.

3) 1210.Հ3 - Իրենց պարտականություններն իրականացնելու համար ներքին աուդիտորները պետք է տիրապետեն տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտի հիմնական ռիսկերի և հսկողության մեթոդների վերաբերյալ բավարար գիտելիքների: Ընդ որում, չի ենթադրվում, որ բոլոր ներքին աուդիտորները պետք է ունենան տեղեկատվական տեխնոլոգիաների աուդիտի գծով խոր մասնագիտական գիտելիքներ, որոնք պահանջվում են տեղեկատվական տեխնոլոգիաների աուդիտում մասնագիտացած աուդիտորներից.

4) 1210.Խ1 - Եթե ներքին աուդիտորները չունեն բավարար գիտելիքներ կամ հմտություններ` խորհրդատվական ծառայությունների գծով աուդիտի հանձնարարությունը կամ դրա մի մասն իրականացնելու համար, ապա աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը կամ պետք է կազմակերպության ղեկավարին տեղեկացնի այդպիսի խորհրդատվական ծառայությունների մատուցման անհնարինության մասին` առաջարկելով վերանայել հանձնարարությունը, կամ պետք է նրան առաջարկի միջոցներ ձեռնարկել անհրաժեշտ խորհրդատվություն կամ օժանդակություն ստանալու համար:

 

ԳԼՈՒԽ 10
1220 - Պատշաճ մասնագիտական վերաբերմունքը

 

24. Ներքին աուդիտորները պետք է աշխատանքին մոտենան գործիմաց և իրազեկ, ներքին աուդիտորին հարիր հմտությամբ ու պատշաճ վերաբերմունքով: Պատշաճ մասնագիտական վերաբերմունքը չի ենթադրում անսխալականություն:

25. Կիրառական ստանդարտներն են`

1) 1220.Հ1 - Ներքին աուդիտորները պետք է ցուցաբերեն պատշաճ մասնագիտական վերաբերմունք` հաշվի առնելով`

ա. աուդիտի նպատակներին հասնելու համար անհրաժեշտ աշխատանքի ծավալները,

բ. այն հարցերի հարաբերական բարդությունը, էականությունը և նշանակալիությունը, որոնց վերաբերյալ տրվում է հավաստիացում,

գ. կազմակերպության կառավարչական գործընթացների, հսկողության և ռիսկերի կառավարման գործընթացների արդյունավետությունն ու համարժեքությունը,

դ. էական սխալների, խարդախությունների և անհամապատասխանությունների հավանականությունը,

ե. հավաստիացման աշխատանքների գծով ծախսերը` պոտենցիալ օգուտների հետ համեմատած.

2) 1220.Հ2 - Պատշաճ մասնագիտական վերաբերմունք ցուցաբերելիս` ներքին աուդիտորը պետք է հաշվի առնի տեխնոլոգիաների վրա հիմնված աուդիտի և տվյալների վերլուծության այլ մեթոդների կիրառման հնարավորությունը:

3) 1220.Հ3 - Ներքին աուդիտորը պետք է զգոնություն ցուցաբերի էական ռիսկերի նկատմամբ, որոնք կարող են ազդել կազմակերպության նպատակների, գործունեության և ռեսուրսների վրա: Այնուամենայնիվ, միայն աուդիտորական հավաստիացման հետ կապված գործառույթները, որպես այդպիսիք, չեն կարող երաշխավորել բոլոր էական ռիսկերի բացահայտումը` նույնիսկ այն դեպքերում, երբ դրանք իրականացվել են պատշաճ մասնագիտական մակարդակով.

4) 1220.Խ1 - Ներքին աուդիտորները, խորհրդատվական ծառայություններ մատուցելիս, պետք է ցուցաբերեն պատշաճ մասնագիտական վերաբերմունք` հաշվի առնելով`

ա. պատվիրատուի կարիքները և ակնկալիքները` ներառյալ արդյունքների վերաբերյալ հաշվետվությունը ներկայացնելու բնույթը, ժամկետները և եղանակները,

բ. աուդիտի նպատակներին հասնելու համար անհրաժեշտ աշխատանքների բարդությունը և ծավալը,

գ. խորհրդատվության գծով ծախսերը` պոտենցիալ օգուտների հետ համեմատած:

 

ԳԼՈՒԽ 11
1230 - Շարունակական մասնագիտական վերապատրաստումը

 

26. Ներքին աուդիտորներն իրենց գիտելիքները և հմտությունները պետք է կատարելագործեն շարունակական մասնագիտական վերապատրաստման միջոցով:

 

ԳԼՈՒԽ 12
1300 - Ներքին աուդիտի որակի երաշխավորման և բարելավման ծրագիրը

 

27. Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը պետք է մշակի և կիրառի ներքին աուդիտի որակի երաշխավորման ու բարելավման ծրագիր, որն ընդգրկում է ներքին աուդիտի գործառույթների բոլոր կողմերը:

1) Մեկնաբանություն. Որակի երաշխավորման և բարելավման ծրագիրը մշակվում է ներքին աուդիտի սահմանմանն ու ստանդարտներին ներքին աուդիտի գործառույթի համապատասխանությունը և ներքին աուդիտորների կողմից վարքագծի կանոնների կիրառումը գնահատելու հնարավորություն ընձեռելու համար: Ծրագիրը գնահատում է նաև ներքին աուդիտի գործառույթի արդյունավետությունն ու օգտավետությունը, ինչպես նաև բացահայտում է բարելավման հնարավորությունները:

 

ԳԼՈՒԽ 13
1310 - Ներքին աուդիտի որակի երաշխավորման և բարելավման ծրագրի գնահատումը

 

28. Ներքին աուդիտի որակի երաշխավորման և բարելավման ծրագիրը պետք է ենթարկվի ինչպես ներքին, այնպես էլ արտաքին գնահատման:

 

ԳԼՈՒԽ 14
1311 - Ներքին գնահատումը

 

29. Ներքին գնահատումը պետք է ներառի ներքին աուդիտի գործունեության ընթացիկ դիտարկումը և պարբերաբար կատարվող ուսումնասիրությունները, որոնք իրականացվում են ներքին աուդիտորների կողմից` ինքնագնահատման միջոցով, կամ կազմակերպության այլ աշխատողների կողմից, ովքեր ունեն ներքին աուդիտի վերաբերյալ բավարար գիտելիքներ:

1) Մեկնաբանություն. Ընթացիկ դիտարկումը ներքին աուդիտի գործառույթի ամենօրյա վերահսկողության, ուսումնասիրության և գնահատման անբաժանելի մասն է: Ընթացիկ դիտարկումն ընդգրկված է ներքին աուդիտի գործառույթը կառավարելու համար կիրառվող առօրյա քաղաքականության մեջ ու պրակտիկայում: Այն կիրառում է գործընթացներ, գործիքներ և տեղեկություններ, որոնք անհրաժեշտ են ներքին աուդիտի սահմանմանը, ստանդարտներին ու վարքագծի կանոններին` ներքին աուդիտի գործառույթի համապատասխանությունը գնահատելու համար.

2) Մեկնաբանություն. Պարբերաբար կատարվող ուսումնասիրությունները գնահատումներ են, որոնք կատարվում են ներքին աուդիտի սահմանմանը, ստանդարտներին և վարքագծի կանոններին ներքին աուդիտի գործառույթի համապատասխանությունը գնահատելու համար.

3) Մեկնաբանություն. Ներքին աուդիտի պրակտիկայի բավարար իմացությունն առնվազն պահանջում է մասնագիտական գործունեության միջազգային համակարգի բոլոր տարրերի իմացություն:

 

ԳԼՈՒԽ 15
1312 - Արտաքին գնահատումը

 

30. Արտաքին գնահատումը պետք է իրականացվի առնվազն յուրաքանչյուր հինգ տարին մեկ անգամ` կազմակերպության աշխատող չհանդիսացող որակավորված անկախ անձի կամ խմբի կողմից: Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը կազմակերպության ղեկավարի հետ պետք է քննարկի հետևյալ` ավելի հաճախ արտաքին գնահատում իրականացնելու անհրաժեշտության և արտաքին գնահատող անձի կամ խմբի որակավորման ու անկախության հարցերը` ներառյալ պոտենցիալ շահերի բախումը.

1) Մեկնաբանություն. Որակավորված գնահատողը կամ խումբը պետք է կարողունակություն ցուցաբերի հետևյալ երկու բնագավառներում` ներքին աուդիտի մասնագիտական պրակտիկա և արտաքին գնահատման գործընթաց: Կարողունակությունը կարելի է ցուցաբերել փորձի և տեսական գիտելիքների համադրության միջոցով: Նույնատիպ չափերի, բարդության, ոլորտային կամ ճյուղային պատկանելության և նույնանման տեխնիկական խնդիրներ դիմագրավող կազմակերպություններում կուտակված փորձն ավելի արժեքավոր է, քան այլ` նվազ կիրառելի փորձը: Գնահատող խմբի ոչ բոլոր անդամներից է պահանջվում ունենալ բոլոր գիտելիքներն ու հմտությունները. որակավորում պահանջվում է մեկ ամբողջականություն կազմող խմբից: Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը կիրառում է մասնագիտական դատողություն, երբ գնահատում է, թե, արդյո՞ք, արտաքին գնահատողը կամ գնահատող խումբը որակավորվելու համար ցուցաբերում է բավարար կարողունակություն.

2) Մեկնաբանություն. Անկախ գնահատողը կամ խումբը պետք է զերծ լինի իրական կամ թվացյալ շահերի բախումից և չհանդիսանա ներքին աուդիտի գործառույթն իրականացնող կազմակերպության մաս, ինչպես նաև չգտնվի վերջինիս հսկողության ներքո:

 

ԳԼՈՒԽ 16
1320 - Ներքին աուդիտի որակի երաշխավորման և բարելավման ծրագրի մասին հաշվետվությունը

 

31. Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը պետք է կազմակերպության ղեկավարին և ներքին աուդիտի կոմիտեին զեկուցի ներքին աուդիտի որակի երաշխավորման և բարելավման ծրագրի արդյունքների մասին:

1) Մեկնաբանություն. Որակի երաշխավորման և բարելավման ծրագրի արդյունքների մասին հաշվետվությունների ձևաչափը, բովանդակությունը և դրանք ներկայացնելու հաճախականությունը որոշվում են կազմակերպության ղեկավարի ու ներքին աուդիտի կոմիտեի հետ քննարկումների արդյունքում, և հաշվի են առնվում ներքին աուդիտի գործառույթի ու ներքին աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարի` ներքին աուդիտի կանոնակարգում սահմանված պարտականությունները: Ներքին աուդիտի սահմանմանը, ստանդարտներին և վարքագծի կանոններին ներքին աուդիտի գործառույթի համապատասխանությունը ցուցադրելու նպատակով` արտաքին և պարբերական ներքին գնահատումների արդյունքների մասին հաշվետվություններ են ներկայացվում նման գնահատումների ավարտին, իսկ ընթացիկ դիտարկման արդյունքների վերաբերյալ` առնվազն տարեկան մեկ անգամ: Արդյունքներն ընդգրկում են համապատասխանության մակարդակի վերաբերյալ գնահատողի կամ գնահատող խմբի գնահատականը:

 

ԳԼՈՒԽ 17
1321 - «Իրականացվել է ներքին աուդիտի ստանդարտներին համապատասխան» արտահայտության օգտագործումը

 

32. Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը կարող է հայտարարել, որ ներքին աուդիտի գործառույթները համապատասխանում են ներքին աուդիտի ստանդարտներին և դրանց կիրառման ցուցումներին` միայն այն դեպքում, երբ դրա մասին են վկայում ներքին աուդիտի որակի երաշխավորման ու բարելավման ծրագրի արդյունքները:

1) Մեկնաբանություն. Ներքին աուդիտի գործառույթը համապատասխանում է ստանդարտներին, եթե այն ապահովում է ներքին աուդիտի սահմանման մեջ, ստանդարտներում և վարքագծի կանոններում նկարագրված արդյունքները: Որակի երաշխավորման և բարելավման ծրագրի արդյունքներն ընդգրկում են թե՛ ներքին, թե՛ արտաքին գնահատումների արդյունքները: Ներքին աուդիտի բոլոր գործառույթները պետք է ունենան ներքին գնահատման արդյունքներ: Ներքին աուդիտի` առնվազն հինգ տարվա վաղեմություն ունեցող գործառույթները պետք է ունենան նաև արտաքին գնահատումների արդյունքներ:

 

ԳԼՈՒԽ 18
1322 - Անհամապատասխանությունների բացահայտումը

 

33. Ներքին աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը ներքին աուդիտի իրականացման ընթացքում ներքին աուդիտի սահմանման, ստանդարտների ու վարքագծի կանոնների չպահպանման` անհամապատասխանությունների և դրանց հետևանքների մասին պետք է տեղեկացնի կազմակերպության ղեկավարին ու ներքին աուդիտի կոմիտեին, եթե դրանք ազդում են ներքին աուդիտի ընդհանուր գործունեության կամ շրջանակների վրա:

 

ԲԱԺԻՆ III. ԳՈՐԾԱՌՆԱԿԱՆ ՍՏԱՆԴԱՐՏՆԵՐ

 

ԳԼՈՒԽ 19
2000 - Ներքին աուդիտի գործունեության կառավարումը

 

34. Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը պետք է արդյունավետ կերպով կառավարի ներքին աուդիտի գործունեությունը` երաշխավորելով, որ այն ավելացնում և բարելավում է կազմակերպության գործունեության արդյունքը:

1) Մեկնաբանություն. Ներքին աուդիտի գործունեությունն արդյունավետ կերպով է կառավարվում, երբ`

ա. ներքին աուդիտի գործունեության արդյունքներն ապահովում են ներքին աուդիտի կանոնակարգով ամրագրված նպատակների և պարտականությունների իրագործումը,

բ. ներքին աուդիտի գործունեությունը համապատասխանում է ներքին աուդիտի սահմանմանն ու ստանդարտներին,

գ. ներքին աուդիտորները գործում են վարքագծի կանոններին և ստանդարտներին համապատասխան.

2) Մեկնաբանություն. Ներքին աուդիտի գործունեությունն ավելացնում և բարելավում է կազմակերպության գործունեության արդյունքը, երբ այն ապահովում է օբյեկտիվ ու պատշաճ հավաստիացում, ինչպես նաև նպաստում է կազմակերպության կառավարչական գործընթացների, ռիսկերի կառավարման և հսկողության գործընթացների արդյունավետությանն ու օգտավետությանը:

 

ԳԼՈՒԽ 20
2010 - Պլանավորումը

 

35. Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը պետք է կազմի ռիսկերի վրա հիմնված ծրագրեր` կազմակերպության նպատակներին համահունչ` ներքին աուդիտի աշխատանքների առաջնահերթությունները սահմանելու համար:

1) Մեկնաբանություն. Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը պատասխանատու է ռիսկերի վրա հիմնված ծրագրի մշակման համար: Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը հաշվի է առնում կազմակերպության ռիսկերի կառավարման համակարգը, այդ թվում` կազմակերպության տարբեր գործառույթների կամ ստորաբաժանումների համար ղեկավարության կողմից սահմանված ռիսկային միտումների մակարդակները: Համակարգի բացակայության դեպքում աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը ռիսկերի վերաբերյալ կատարում է սեփական դատողություններ` կազմակերպության ղեկավարի և ներքին աուդիտի կոմիտեի հետ խորհրդակցելուց հետո:

36. Կիրառական ստանդարտներն են`

1) 2010.Հ1 - Ներքին աուդիտի աշխատանքային ծրագրերը պետք է հիմնվեն ռիսկերի փաստաթղթավորված գնահատականի վրա, որը պետք է իրականացվի առնվազն տարեկան մեկ անգամ: Աշխատանքային ծրագրերը կազմելիս` պետք է հաշվի առնվեն նաև կազմակերպության ղեկավարի և ներքին աուդիտի կոմիտեի առաջարկները.

2) 2010.Հ2 - Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը պետք է հաշվի առնի ներքին աուդիտի արդյունքների վերաբերյալ կազմակերպության ղեկավարության, ներքին աուդիտի կոմիտեի և այլ շահագրգիռ կողմերի ակնկալիքները.

3) 2010.Խ1 - Խորհրդատվական ծառայությունների գծով առաջադրանքների իրականացման նպատակահարմարությունը քննարկելիս` աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը պետք է գնահատի առաջադրանքի իրականացման արդյունքում հնարավոր օգուտները` կապված կազմակերպության գործունեության և ռիսկերի կառավարման բարելավման հետ: Հաստատված առաջադրանքները պետք է ներառվեն աուդիտի ծրագրում:

 

ԳԼՈՒԽ 21
2020 - Ծրագրերը ներկայացնելը և հաստատելը

 

37. Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը կազմակերպության ղեկավարի և ներքին աուդիտի կոմիտեի հետ պետք է քննարկի ներքին աուդիտի ծրագրերի նախագծերը և դրանց էական փոփոխությունները, և իր կողմից հաստատված ծրագրերը պետք է ներկայացնի կազմակերպության ղեկավարին` վավերացման: Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը պարտավոր է զեկուցել ռեսուրսների սահմանափակումների հետևանքների մասին:

 

ԳԼՈՒԽ 22
2030 - Ռեսուրսների կառավարումը

 

38. Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը պետք է ապահովի ներքին աուդիտի ռեսուրսների բավարարությունը, համարժեքությունը և արդյունավետ օգտագործումը` հաստատված ծրագիրն իրականացնելու համար:

1) Մեկնաբանություն. Ռեսուրսների համարժեքությունը վերաբերում է գիտելիքների, հմտությունների և այլ ունակությունների համադրությանը, որն անհրաժեշտ է ծրագիրն իրականացնելու համար: Ռեսուրսների բավարարությունը ռեսուրսների այն քանակությունն է, որը պահանջվում է ծրագիրն իրականացնելու համար: Ռեսուրսներն օգտագործվում են արդյունավետ կերպով, երբ դրանց օգտագործման եղանակն օպտիմալացնում է հաստատված ծրագրի իրականացումը:

 

ԳԼՈՒԽ 23
2040 - Քաղաքականությունը և ընթացակարգերը

 

39. Կազմակերպության ղեկավարը պետք է սահմանի քաղաքականություն և ընթացակարգեր` ներքին աուդիտի աշխատանքներն ուղղորդելու համար:

1) Մեկնաբանություն. Քաղաքականության և ընթացակարգերի ձևն ու բովանդակությունը կախված են ներքին աուդիտի գործունեության ծավալներից և կառուցվածքից, ինչպես նաև` դրա աշխատանքի բարդությունից:

 

ԳԼՈՒԽ 24
2050 - Համակարգումը

 

40. Աուդիտի անհրաժեշտ ծավալների ապահովման և աշխատանքների կրկնությունը նվազագույնի հասցնելու համար աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը պետք է տեղեկատվություն փոխանակի խորհրդատվական և հավաստիացման բնույթի ծառայություններ մատուցող այլ ներքին ու արտաքին միավորների հետ և նրանց հետ համակարգի աշխատանքները:

 

ԳԼՈՒԽ 25
2060 - Ղեկավարությանը ներկայացվող հաշվետվությունները

 

41. Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը պետք է կազմակերպության ղեկավարին և ներքին աուդիտի կոմիտեին պարբերաբար ներկայացնի հաշվետվություն ներքին աուդիտի գործունեության նպատակների, լիազորությունների, պարտականությունների և ծրագրերի համեմատ կատարողականի մասին: Հաշվետվության մեջ պետք է ներկայացվի նաև տեղեկատվություն էական ռիսկերի և հսկողության խնդիրների, այդ թվում` խարդախությունների ռիսկերի, կազմակերպության կառավարչական գործընթացների հետ կապված խնդիրների և այլ հարցերի մասին, որոնք բարձրացվել են կազմակերպության ղեկավարի և ներքին աուդիտի կոմիտեի կողմից:

1) Մեկնաբանություն. Հաշվետվությունները ներկայացնելու հաճախականությունն ու դրանց բովանդակությունը որոշվում են կազմակերպության ղեկավարի ու ներքին աուդիտի կոմիտեի հետ քննարկումների արդյունքում և կախված են հաղորդվելիք տեղեկությունների կարևորությունից ու կազմակերպության ղեկավարի և ներքին աուդիտի կոմիտեի կողմից ձեռնարկվելիք հետագա գործողությունների հրատապությունից:

 

ԳԼՈՒԽ 26
2070 - Ներքին աուդիտի իրականացման համար հրավիրված անձինք և նրանց կազմակերպական պատասխանատվությունը

 

42. Երբ ներքին աուդիտի գործառույթն իրականացնում է հրավիրված անձը, ապա նա կազմակերպությանը պետք է իրազեկի այն մասին, որ կազմակերպությունն ունի ներքին աուդիտի արդյունավետ համակարգ (գործառույթ) ունենալու պատասխանատվություն:

1) Մեկնաբանություն. Այս պատասխանատվությունը ներկայացվում է որակի երաշխավորման և բարելավման ծրագրի միջոցով, որով գնահատվում է համապատասխանությունը ներքին աուդիտի սահմանմանը, վարքագծի կանոններին ու ստանդարտներին:

 

ԳԼՈՒԽ 27
2100 - Աշխատանքի բնույթը

 

43. Կիրառելով համակարգված և կազմակերպված մոտեցում` ներքին աուդիտը պետք է գնահատի կազմակերպության կառավարչական գործընթացները, ռիսկերի կառավարման և հսկողության գործընթացները` միաժամանակ նպաստելով դրանց բարելավմանը:

 

ԳԼՈՒԽ 28
2110 - Կառավարչական գործընթացները

 

44. Ներքին աուդիտը պետք է գնահատի կազմակերպության կառավարչական գործընթացները և ներկայացնի դրանց բարելավման վերաբերյալ համապատասխան առաջարկություններ` հետևյալ նպատակների իրագործման համար`

1) կազմակերպության ներսում էթիկական մշակույթի համապատասխան կանոնների և արժեքների ամրապնդում.

2) կազմակերպության գործունեության արդյունավետ կառավարման և հաշվետվողականության ապահովում.

3) կազմակերպության համապատասխան ստորաբաժանումներին ռիսկերի և հսկողությունների մասին տեղեկատվության հաղորդում.

4) արտաքին ու ներքին աուդիտորների և կազմակերպության ղեկավարության աշխատանքների արդյունավետ համակարգում ու դրանց միջև տեղեկատվության հոսքերի ապահովում:

45. Կիրառական ստանդարտներն են`

1) 2110.Հ1 - Ներքին աուդիտը պետք է գնահատի էթիկական մշակույթի հետ կապված կազմակերպության նպատակների, ծրագրերի և գործառույթների էությունը, իրականացումն ու արդյունավետությունը.

2) 2110.Հ2 - Ներքին աուդիտը պետք է գնահատի` թե, արդյոք, կազմակերպության ներսում տեղեկատվական տեխնոլոգիաների կառավարումն աջակցո՞ւմ է կազմակերպության ռազմավարության և նպատակների իրագործման գործին:

 

ԳԼՈՒԽ 29
2120 - Ռիսկերի կառավարումը

 

46. Ներքին աուդիտը պետք է գնահատի ռիսկերի կառավարման համակարգի արդյունավետությունը և նպաստի այդ համակարգի բարելավմանը:

1) Մեկնաբանություն. Ռիսկերի կառավարման գործընթացներն արդյունավետ կերպով ճանաչելը դատողություն է, որը հիմնված է ներքին աուդիտորի կատարած հետևյալ եզրահանգումների վրա`

ա. կազմակերպության նպատակներն աջակցում են և համահունչ են կազմակերպության առաքելությանը,

բ. նշանակալից ռիսկերը բացահայտված և գնահատված են,

գ. ընտրված են ռիսկերին արձագանքելու պատշաճ մեխանիզմներ, որոնք համապատասխանեցնում են դրանք կազմակերպության ռիսկերի թույլատրելի մակարդակին,

դ. ռիսկերին առնչվող համապատասխան տեղեկությունները հավաքագրվել և ժամանակին հաղորդվել են կազմակերպությանը, պատասխանատու աշխատակազմին, ղեկավարությանը և ներքին աուդիտի կոմիտեին, որպեսզի նրանք կատարեն իրենց պարտականությունները.

2) Մեկնաբանություն. Գնահատմանն աջակցելու համար անհրաժեշտ է հավաքագրել տեղեկատվություն ներքին աուդիտի տարբեր առաջադրանքների ընթացքում: Հավաքագրված տեղեկատվության համատեղ դիտարկումը տալիս է պատկերացում կազմակերպության ռիսկերի կառավարման գործընթացների և դրանց արդյունավետության մասին.

3) Մեկնաբանություն. Ռիսկերի կառավարման գործընթացները մշտադիտարկվում են կառավարման ընթացիկ գործողությունների, առանձին գնահատումների կամ այդ երկուսի համադրության միջոցով:

47. Կիրառական ստանդարտներն են`

1) 2120.Հ1 - Ներքին աուդիտը պետք է գնահատի կազմակերպության կառավարչական գործընթացների, գործառնությունների և տեղեկատվական համակարգերի հետ կապված ռիսկերը, որոնք վերաբերում են ֆինանսական և գործառնական տեղեկատվության հուսալիությանն ու ամբողջականությանը, ծրագրերի և գործառնությունների արդյունավետությանն ու օգտավետությանը, ակտիվների ապահով պահպանմանը, օրենքներին, կանոնակարգերին, ընթացակարգերին և պայմանագրերին համապատասխանությանը.

2) 2120.Հ2 - Ներքին աուդիտը պետք է գնահատի խարդախությունների ի հայտ գալու հնարավորությունը և այն, թե ինչպես է կազմակերպությունը կառավարում խարդախությունների հետ կապված ռիսկերը.

3) 2120.Խ1 - Խորհրդատվական բնույթի առաջադրանքներ իրականացնելիս` ներքին աուդիտորները պետք է ուշադրություն դարձնեն ռիսկերին` ելնելով առաջադրանքի նպատակներից, և պետք է ուշադիր լինեն այլ էական ռիսկերի նկատմամբ.

4) 2120.Խ2 - Կազմակերպության ռիսկերի կառավարման գործընթացի գնահատման ընթացքում ներքին աուդիտորները պետք է կիրառեն խորհրդատվական ծառայությունների մատուցման արդյունքում ռիսկերի վերաբերյալ իրենց ձեռք բերած գիտելիքները.

5) 2120.Խ3 - Ռիսկերի կառավարման գործընթացների ներդրման կամ բարելավման հարցերում ղեկավարությանն աջակցելիս` ներքին աուդիտորները պետք է զերծ մնան ռիսկերի փաստացի կառավարման հետ կապված որևէ պատասխանատվության ստանձնումից:

 

ԳԼՈՒԽ 30
2130 - Հսկողություն

 

48. Ներքին աուդիտը պետք է կազմակերպությանն աջակցի արդյունավետ հսկողության համակարգի ապահովման գործում` վերջինիս արդյունավետությունը գնահատելու և շարունակական բարելավման գործում աջակցելու միջոցով:

49. Կիրառական ստանդարտներն են`

1) 2130.Հ1 - Ներքին աուդիտը պետք է գնահատի կազմակերպության կառավարչական գործընթացների, գործառնությունների և տեղեկատվական համակարգերի ռիսկերի գծով հսկողության արդյունավետությունն ու համարժեքությունը, այդ թվում` ֆինանսական և գործառնական տեղեկատվության հուսալիությունն ու ամբողջականությունը, ծրագրերի և գործառնությունների արդյունավետությունն ու օգտավետությունը, ակտիվների ապահով պահպանումը, օրենքներին, կանոնակարգերին, ընթացակարգերին և պայմանագրերի դրույթներին համապատասխանությունը.

2) 2130.Խ1 - Ներքին աուդիտորները պետք է կիրառեն խորհրդատվական ծառայությունների մատուցման ընթացքում հսկողության վերաբերյալ իրենց ձեռք բերած գիտելիքները` կազմակերպության հսկման գործընթացի գնահատման ժամանակ:

 

ԳԼՈՒԽ 31
2200 - Աուդիտի պլանավորումը

 

50. Ներքին աուդիտորները պետք է կազմեն և փաստաթղթավորեն յուրաքանչյուր աուդիտի ծրագիրը` ներառյալ աուդիտի շրջանակները, նպատակները, ժամկետները և ռեսուրսների բաշխումը:

 

ԳԼՈՒԽ 32
2201 - Պլանավորման հետ կապված հարցերը

 

51. Աուդիտի աշխատանքների պլանավորման ժամանակ ներքին աուդիտորները պետք է հաշվի առնեն հետևյալը`

1) ուսումնասիրման ենթակա գործառույթների նպատակները և այդ գործառույթների իրականացման նկատմամբ հսկողության ձևերը.

2) ուսումնասիրման ենթակա գործառույթների, նպատակների, ռեսուրսների ու գործունեության հետ կապված էական ռիսկերը և այն միջոցները, որոնք օգտագործվում են ռիսկերի հնարավոր ազդեցությունը թույլատրելի մակարդակի վրա պահելու համար.

3) ուսումնասիրման ենթակա գործառույթների հետ կապված ռիսկերի կառավարման և հսկողության գործընթացների համարժեքությունն ու արդյունավետությունը` տվյալ գործառույթների նկատմամբ հսկողության առավել ընդունելի համակարգի կամ մոդելի հետ համեմատած.

4) ուսումնասիրման ենթակա գործառույթների հսկողության և ռիսկերի կառավարման համակարգերի էական բարելավման հնարավորությունները:

52. Կիրառական ստանդարտներն են`

1) 2201.Հ1 - Այն դեպքում, երբ աուդիտի արդյունքների օգտագործողներ են արտաքին կողմերը, աուդիտի աշխատանքները պլանավորելիս, ներքին աուդիտորը պետք է գրավոր համաձայնության գա վերջիններիս հետ` նպատակների, ծավալների, համապատասխան պարտավորությունների և այլ ակնկալիքների վերաբերյալ` ներառյալ աուդիտի արդյունքների տարածման և աուդիտորական փաստաթղթերի ստացման հետ կապված սահմանափակումները.

2) 2201.Խ1 - Ներքին աուդիտորները, խորհրդատվական ծառայությունների գծով առաջադրանքների դեպքում պետք է ծառայություններն ստացողների հետ համաձայնեցնեն առաջադրանքի նպատակները, շրջանակները, պատասխանատվության հարցերը և այլ ակնկալիքներ: Առավել կարևոր առաջադրանքների դեպքում նման համաձայնեցումը պետք է փաստաթղթավորվի:

 

ԳԼՈՒԽ 33
2210 - Աուդիտի նպատակները

 

53. Յուրաքանչյուր աուդիտի համար պետք է սահմանվեն նպատակներ:

54. Կիրառական ստանդարտներն են`

1) 2210.Հ1 - Ներքին աուդիտորները պետք է իրականացնեն աուդիտի ենթարկվող գործառույթների հետ կապված ռիսկերի նախնական գնահատում: Աուդիտի նպատակները պետք է համահունչ լինեն այդ գնահատման արդյունքներին.

2) 2210.Հ2 - Աուդիտի նպատակները սահմանելիս` ներքին աուդիտորները պետք է գնահատեն էական սխալների, խարդախությունների, անհամապատասխանությունների և այլ ռիսկային գործոնների ի հայտ գալու հավանականությունը.

3) 2210.Հ3 - Հսկողության մեխանիզմները գնահատելու համար անհրաժեշտ են համապատասխան չափորոշիչներ: Ներքին աուդիտը պետք է պարզի, թե նպատակների և խնդիրների ապահովումը գնահատելու համար ղեկավարության սահմանած չափորոշիչները որքանով են համարժեք: Չափորոշիչները համարժեք գնահատվելու դեպքում ներքին աուդիտորները պետք է նման չափանիշները կիրառեն սեփական գնահատումների ժամանակ: Ոչ համարժեք գնահատվելու դեպքում ներքին աուդիտորները պետք է աշխատեն ղեկավարության հետ` համարժեք գնահատման չափորոշիչներ մշակելու համար.

4) 2210.Խ1 - Խորհրդատվական ծառայությունների դեպքում ներքին աուդիտի առաջադրանքի նպատակները պետք է ներառեն կազմակերպության կառավարչական գործընթացների, հսկողության և ռիսկերի կառավարման գործընթացների ուսումնասիրությունը` ծառայություններն ստացողների հետ համաձայնեցված շրջանակներում.

5) 2210.Խ2 - Խորհրդատվական ծառայությունների դեպքում ներքին աուդիտի առաջադրանքի նպատակները պետք է համահունչ լինեն կազմակերպության արժեքներին, ռազմավարությանը և նպատակներին:

 

ԳԼՈՒԽ 34
2220 - Աուդիտի շրջանակները

 

55. Աուդիտի շրջանակները պետք է լինեն բավարար` աուդիտի նպատակներին հասնելու համար:

56. Կիրառական ստանդարտներն են`

1) 2220.Հ1 - Աուդիտորական առաջադրանքի շրջանակները պետք է ներառեն ներքին աուդիտի ենթարկված միավորի, ինչպես նաև երրորդ անձանց հսկողության ներքո գտնվող համապատասխան համակարգերի, գրանցումների, անձնակազմի և նյութական ակտիվների ուսումնասիրությունը.

2) 2220.Հ2 - Եթե աուդիտորական հավաստիացման գծով առաջադրանքի իրականացման ընթացքում ի հայտ է գալիս խորհրդատվական ծառայությունների տրամադրման էական հնարավորություն, ապա պետք է հատուկ գրավոր համաձայնություն ստացվի դրանց ծավալների, նպատակների, պատասխանատվության և այլ սպասումների վերաբերյալ, և խորհրդատվական ծառայությունների առաջադրանքի արդյունքների մասին պետք է տեղեկացվեն շահագրգիռ կողմերը` խորհրդատվական գործունեության ստանդարտներին համապատասխան.

3) 2220.Խ1 - Խորհրդատվական ծառայությունների իրականացման ժամանակ ներքին աուդիտորները պետք է ապահովեն առաջադրանքի շրջանակների բավարար լինելը` համաձայնեցված նպատակների ձեռքբերման համար: Եթե առաջադրանքի իրականացման ընթացքում ներքին աուդիտորի մոտ մտահոգություն է առաջանում աշխատանքների շրջանակի համար, ապա նման մտահոգությունները պետք է քննարկվեն խորհրդատվական ծառայություններ ստացողի հետ, որպեսզի ընդունվի որոշում առաջադրանքի իրականացման գծով աշխատանքները շարունակելու վերաբերյալ.

4) 2220.Խ2 - Խորհրդատվական ծառայությունների գծով առաջադրանք իրականացնելիս` ներքին աուդիտորները պետք է կենտրոնանան հսկողության մեխանիզմների վրա` ելնելով առաջադրանքի նպատակներից և ուշադրություն դարձնելով հսկողության մեխանիզմներին առնչվող էական խնդիրներին:

 

ԳԼՈՒԽ 35
2230 - Աուդիտի իրականացման նպատակով ռեսուրսների բաշխումը

 

57. Աուդիտի նպատակներին հասնելու համար ներքին աուդիտորները պետք է նախատեսեն բավարար ռեսուրսներ` հիմնվելով յուրաքանչյուր աուդիտի բնույթի, բարդության, ժամանակային սահմանափակումների և առկա ռեսուրսների գնահատականների վրա:

 

ԳԼՈՒԽ 36
2240 - Աուդիտի աշխատանքային ծրագիրը

 

58. Ներքին աուդիտորները պետք է փաստաթղթային տեսքով կազմեն աշխատանքային ծրագրեր, որոնք հնարավորություն կտան հասնելու աուդիտի նպատակներին:

59. Կիրառական ստանդարտներն են`

1) 2240.Հ1 - Աշխատանքային ծրագրով պետք է սահմանվեն աուդիտի ընթացքում տեղեկատվության բացահայտման, վերլուծության, գնահատման և փաստաթղթավորման ընթացակարգերը: Աշխատանքային ծրագիրը հաստատվում է նախքան աուդիտի սկիզբը, իսկ դրանում կատարվող ցանկացած փոփոխություն հաստատվում է ողջամիտ ժամկետներում.

2) 2240.Խ1 - Խորհրդատվական առաջադրանքների աշխատանքային ծրագրերը կարող են տարբերվել իրենց ձևով և բովանդակությամբ` պայմանավորված առաջադրանքի բնույթով:

 

ԳԼՈՒԽ 37
2300 - Աուդիտի իրականացումը

 

60. Ներքին աուդիտորները պետք է հավաքեն, վերլուծեն, գնահատեն և փաստաթղթավորեն բավարար տեղեկատվություն` աուդիտի նպատակներին հասնելու համար:

 

ԳԼՈՒԽ 38
2310 - Տեղեկատվության հավաքագրումը

 

61. Ներքին աուդիտորները պետք է ձեռք բերեն բավարար քանակությամբ հուսալի, օգտակար և համապատասխան տեղեկատվություն` աուդիտի նպատակներին հասնելու համար:

1) Մեկնաբանություն. Բավարար ծավալի տեղեկատվությունը փաստացի է, համարժեք և համոզիչ, եթե խելամիտ և տեղեկացված անձը կհանգի այն նույն եզրակացություններին, ինչ` աուդիտորը: Հուսալի տեղեկատվությունն առաջադրանքի համապատասխան մեթոդների կիրառման միջոցով ձեռք բերվող լավագույն տեղեկություններն են: Համապատասխան տեղեկատվությունը նպաստում է առաջադրանքի շրջանակներում կատարված դիտարկումների իրականացմանն ու առաջարկություններ ներկայացնելուն, ինչպես նաև համահունչ է առաջադրանքի նպատակներին: Օգտակար տեղեկատվությունը կազմակերպությանն օգնում է իրագործել սեփական նպատակները:

 

ԳԼՈՒԽ 39
2320 - Վերլուծությունը և գնահատումը

 

62. Ներքին աուդիտորների եզրակացությունները և աուդիտի արդյունքները պետք է հիմնվեն համապատասխան վերլուծության ու գնահատականների վրա:

 

ԳԼՈՒԽ 40
2330 - Տեղեկատվության փաստաթղթավորումը

 

63. Ներքին աուդիտորները պետք է փաստաթղթավորեն համապատասխան տեղեկատվությունը` եզրակացությունները և աուդիտի արդյունքները հիմնավորելու նպատակով:

64. Կիրառական ստանդարտներն են`

1) 2330.Հ1 - Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը պետք է իրականացնի աուդիտի փաստաթղթերի հասանելիության նկատմամբ հսկողություն: Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը պետք է ստանա կազմակերպության ղեկավարի համաձայնությունը` նախքան նման փաստաթղթերը երրորդ կողմին տրամադրելը (եթե ներքին աուդիտի կանոնակարգով այլ բան չի նախատեսվում).

2) 2330.Հ2 - Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը պետք է մշակի աուդիտին վերաբերող փաստաթղթերի պահպանման պահանջներ: Այս պահանջները պետք է համահունչ լինեն կազմակերպության ներքին կանոնակարգերին և գործող օրենսդրության պահանջներին.

3) 2330.Խ1 - Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը պետք է մշակի աուդիտին առնչվող փաստաթղթերի հավաքագրման ու պահպանման, ինչպես նաև այդ փաստաթղթերը ներքին և արտաքին կողմերին տրամադրելու քաղաքականություն: Այս քաղաքականությունը պետք է համահունչ լինի կազմակերպության ներքին կանոնակարգերին և գործող օրենսդրության պահանջներին:

 

ԳԼՈՒԽ 41
2340 - Աուդիտի իրականացման նկատմամբ վերահսկողությունը

 

65. Աուդիտի իրականացումը պետք է վերահսկվի պատշաճ կերպով, որպեսզի երաշխավորվեն նպատակների իրականացումը, պահանջվող որակը և աշխատակազմի որակավորման բարձրացումը:

1) Մեկնաբանություն. Պահանջվող վերահսկողության մակարդակը պայմանավորված է ներքին աուդիտորների կարողունակությամբ և փորձով, ինչպես նաև առաջադրանքի բարդությամբ: Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը կրում է առաջադրանքը վերահսկելու ընդհանուր պատասխանատվություն` անկախ այն հանգամանքից, թե տվյալ առաջադրանքն իրականացնում է ներքին աուդիտի ստորաբաժանումը, թե այն իրականացվում է վերջինիս համար, ինչպես նաև ուսումնասիրություն իրականացնելու համար նա կարող է նշանակել ներքին աուդիտի ստորաբաժանման պատշաճ փորձ ունեցող անդամներ: Վերահսկողության համապատասխան ապացույցները փաստաթղթավորվում և պահվում են:

 

ԳԼՈՒԽ 42
2400 - Աուդիտի արդյունքների մասին հաշվետվություն ներկայացնելը

 

66. Ներքին աուդիտորները պետք է ներկայացնեն աուդիտի արդյունքների մասին հաշվետվություն:

 

ԳԼՈՒԽ 43
2410 - Հաշվետվությունները ներկայացնելու չափանիշները

 

67. Ներկայացվող հաշվետվությունները պետք է ներառեն աուդիտի նպատակները և շրջանակները, ինչպես նաև համապատասխան եզրակացությունները, առաջարկությունները և գործողությունների ծրագրերը:

68. Կիրառական ստանդարտներն են`

1) 2410.Հ1 - Աուդիտի արդյունքների մասին վերջնական հաշվետվությունը պետք է պարունակի ներքին աուդիտորի ամփոփ կարծիքը և (կամ) եզրակացությունը: Ներկայացված կարծիքի կամ եզրակացության մեջ պետք է հաշվի առնվեն ղեկավարության, ներքին աուդիտի կոմիտեի և այլ շահագրգիռ կողմերի ակնկալիքները, և այն պետք է հիմնավորվի բավարար, հուսալի, համապատասխան և օգտակար տեղեկատվությամբ:

ա. Մեկնաբանություն. Առաջադրանքի մակարդակով ներկայացվող կարծիքները կարող են լինել վարկանիշեր, եզրակացություններ կամ արդյունքների այլ նկարագրություններ: Նման առաջադրանքը կարող է առնչվել որոշակի գործընթացին, ռիսկին կամ բիզնես միավորին առնչվող հսկողության մեխանիզմներին: Նման կարծիքների ձևակերպումը պահանջում է հաշվի առնել առաջադրանքի արդյունքները և դրանց կարևորությունը.

2) 2410.Հ2 - Եթե աուդիտի օբյեկտի գործունեության արդյունքները գնահատվում են բավարար, ապա ներքին աուդիտորները պետք է դրա մասին նշում կատարեն աուդիտի հաշվետվության մեջ.

3) 2410.Հ3 - Եթե աուդիտի հաշվետվությունը տրամադրվում է երրորդ անձանց, այն պետք է պարունակի ցուցումներ աուդիտի արդյունքների տարածման և օգտագործման սահմանափակումների վերաբերյալ.

4) 2410.Խ1 - Խորհրդատվական առաջադրանքների ընթացքի և արդյունքների մասին հաշվետվությունները կարող են տարբերվել իրենց ձևով և բովանդակությամբ` պայմանավորված առաջադրանքի բնույթով և խորհրդատվություն ստացողի պահանջներով:

 

ԳԼՈՒԽ 44
2420 - Հաշվետվությունների որակը

 

69. Հաշվետվությունները պետք է լինեն ճշգրիտ, օբյեկտիվ, հստակ, հակիրճ, կառուցողական, ավարտուն և ժամանակին:

1) Մեկնաբանություն. Ճշգրիտ հաշվետվությունը զերծ է սխալներից և խեղաթյուրումներից, համապատասխանում է հիմքում ընկած փաստերին: Օբյեկտիվ հաշվետվությունն արդարացի է, անկողմնակալ և անաչառ, բոլոր առնչվող փաստերի և հանգամանքների համարժեք և հավասարակշռված գնահատման արդյունքն է: Հստակ հաշվետվությունը դյուրընկալելի է և տրամաբանական, բացառում է անհարկի տեխնիկական տերմինները և ներկայացնում էական ու կարևոր ամբողջ տեղեկատվությունը: Հակիրճ հաշվետվությունը ներկայացնում է ըստ էության տեղեկություններ և բացառում է անտեղի բարդացումները, ավելորդ մանրամասները, կրկնությունն ու երկար մտքերը: Կառուցողական հաշվետվությունն օգտակար է աուդիտի առաջադրանքի պատվիրատուի ու կազմակերպության համար և հանգեցնում է անհրաժեշտ փոփոխությունների: Ավարտուն հաշվետվությունը բաց չի թողնում թիրախային հասցեատերերի համար էական նշանակություն ունեցող որևէ տվյալ և առաջարկություններն ու եզրակացությունները հիմնավորելու նպատակով ներառում է նշանակալից ու կարևոր բոլոր տեղեկություններն ու դիտարկումները: Ժամանակին ներկայացված հաշվետվությունը պատեհաժամ է ու կիրառական և, խնդրի կարևորությունից ելնելով, հնարավորություն է ընձեռում ղեկավարությանը ձեռնարկելու համապատասխան ուղղիչ գործողություն:

 

ԳԼՈՒԽ 45
2421 - Սխալներ և բացթողումներ

 

70. Եթե հաշվետվության վերջնական տարբերակում առկա են էական սխալներ կամ բացթողումներ, ապա աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը պետք է ճշգրտված տեղեկատվությունը տրամադրի այն բոլոր անձանց, ովքեր ստացել են հաշվետվության բնօրինակը:

 

ԳԼՈՒԽ 46
2430 - «Իրականացվել է ներքին աուդիտի ստանդարտներին համապատասխան» արտահայտության օգտագործումը

 

71. Խրախուսվում է, որպեսզի ներքին աուդիտորները հայտարարեն, որ իրենց կողմից աուդիտն «Իրականացվել է ներքին աուդիտի ստանդարտներին համապատասխան»: Ներքին աուդիտորները կարող են նման արտահայտություն օգտագործել միայն այն դեպքում, երբ դրա մասին են վկայում ներքին աուդիտի որակի երաշխավորման և բարելավման ծրագրի արդյունքները:

 

ԳԼՈՒԽ 47
2431 - Անհամապատասխանությունների մասին տեղեկատվության բացահայտումը

 

72. Ներքին աուդիտի առանձին առաջադրանքի շրջանակներում տեղ գտած ներքին աուդիտի սահմանմանը, ստանդարտներին և վարքագծի կանոններին անհամապատասխանության դեպքերի մասին ներքին աուդիտի հաշվետվությունում պետք է ներկայացվեն հետևյալ բացատրությունները`

1) այն ստանդարտը (ստանդարտները) կամ վարքագծի կանոնը (կանոնները), որը (որոնք) ամբողջությամբ կամ մասամբ չի (չեն) պահպանվել.

2) անհամապատասխանության պատճառը (պատճառները).

3) անհամապատասխանության ազդեցությունն աուդիտի արդյունքների վրա:

 

ԳԼՈՒԽ 48
2440 - Աուդիտի արդյունքների մասին հաշվետվություն ստացողները

 

73. Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը պետք է աուդիտի կատարման արդյունքները տրամադրի համապատասխան կողմերին` կազմակերպության ղեկավարին, աուդիտի կոմիտեին, ներքին աուդիտի ենթարկված միավորի ղեկավարին և այլն:

1) Մեկնաբանություն. Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարն ուսումնասիրում և հաստատում է ներքին աուդիտի վերջնական հաշվետվությունը` նախքան դրա տարածումը, և որոշում է ո՞ւմ և ինչպե՞ս է հաշվետվությունը տրամադրվում:

74. Կիրառական ստանդարտներն են`

1) 2440.Հ1 - Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը պատասխանատու է աուդիտի վերջնական արդյունքներն այն կողմերին տրամադրելու համար, որոնք կարող են ապահովել, որպեսզի այդ արդյունքները պատշաճ ուշադրության արժանանան.

2) 2440.Հ2 - Եթե իրավական ակտերով, կանոնադրական փաստաթղթերով կամ կանոնակարգերով այլ բան չի նախատեսվում, ապա աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը, նախքան աուդիտի արդյունքներին վերաբերող փաստաթղթերի տրամադրումը երրորդ կողմերին, պետք է գնահատի կազմակերպության հնարավոր ռիսկերը, անհրաժեշտության դեպքում խորհրդակցի կազմակերպության ղեկավարի և (կամ) իրավաբանի հետ, հսկի աուդիտի արդյունքների տարածումը` դրանց օգտագործման վրա դնելով սահմանափակումներ.

3) 2440.Խ1 - Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը պարտավոր է խորհրդատվական բնույթի առաջադրանքի վերջնական արդյունքները տրամադրել այդ ծառայություններն ստացող կողմերին.

4) 2440.Խ2 - Խորհրդատվական բնույթի առաջադրանքների իրականացման ընթացքում կարող են հայտնաբերվել խնդիրներ` կապված կազմակերպության կառավարչական գործընթացների, հսկողության և ռիսկերի կառավարման հետ: Այն դեպքերում, երբ նշված խնդիրներն էական են, դրանց մասին պետք է տեղյակ պահվի կազմակերպության ղեկավարին և ներքին աուդիտի կոմիտեին:

 

ԳԼՈՒԽ 49
2450 - Ընդհանուր կարծիքներ

 

75. Երբ ներկայացվում է ընդհանուր կարծիք, նրանում պետք է հաշվի առնվեն ղեկավարության, ներքին աուդիտի կոմիտեի և այլ շահագրգիռ կողմերի ակնկալիքները, և այն պետք է հիմնավորվի բավարար, հուսալի, համապատասխան և օգտակար տեղեկատվությամբ:

1) Մեկնաբանություն. Հաշվետվության մեջ նշվում են`

ա. շրջանակը, այդ թվում` ժամանակահատվածը, որին վերաբերում է կարծիքը,

բ. շրջանակի սահմանափակումները,

գ. առնչվող բոլոր ծրագրերի դիտարկումը, այդ թվում` կախվածությունը հավաստիացման այլ աղբյուրներից,

դ. ռիսկը կամ հսկողության համակարգը, կամ այլ չափորոշիչներ, որոնք ընկած են ընդհանուր կարծիքի հիմքում,

ե. ընդհանուր կարծիքը, դատողությունը կամ եզրահանգումը.

2) Պետք է պարտադիր նշվեն ընդհանուր բացասական կարծիք հայտնելու պատճառները:

 

ԳԼՈՒԽ 50
2500 - Աուդիտի արդյունքներից բխող միջոցառումների ընթացքի դիտարկում (մոնիթորինգ)

 

76. Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը պետք է ներդնի աուդիտի արդյունքների հիման վրա ղեկավարության կողմից իրականացված միջոցառումների գնահատման և դիտարկման (մոնիթորինգի) համակարգ:

77. Կիրառական ստանդարտներն են`

1) 2500.Հ1 - Աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը պետք է ներդնի գնահատման և դիտարկման (մոնիթորինգի) համակարգ, որի նպատակն է համոզվելը, որ ղեկավարությունը ձեռնարկել է աուդիտի արդյունքներից բխող արդյունավետ քայլեր, կամ կազմակերպության բարձրագույն ղեկավարությունն իր վրա է վերցնում ներքին աուդիտորների կողմից ներկայացված առաջարկությունների չիրականացման հետ կապված ռիսկերը.

2) 2500.Խ1 - Ներքին աուդիտը պետք է դիտարկումների (մոնիթորինգի) ենթարկի խորհրդատվական առաջադրանքների արդյունքներից բխող գործողությունները` խորհրդատվական ծառայություններ ստացած կողմի հետ համաձայնեցված շրջանակներում:

 

ԳԼՈՒԽ 51
2600 - Ղեկավարության կողմից ռիսկերի ստանձնումը

 

78. Եթե աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը գտնում է, որ կազմակերպության առանձին ղեկավար պաշտոնատար անձն ստանձնել է մնացորդային ռիսկերի այնպիսի մակարդակ, որն անընդունելի է կազմակերպության համար, ապա աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը պետք է այդ հարցը քննարկի նրա հետ: Եթե մնացորդային ռիսկերի հետ կապված հարցը լուծում չի ստանում, ապա աուդիտի ստորաբաժանման ղեկավարը դրա մասին պետք է զեկուցի կազմակերպության ղեկավարին և ներքին աուդիտի կոմիտեին:

 

-------------------------------------------------

ԻՐՏԵԿ - շարունակությունը հաջորդ մասում