ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ՆԻՍՏԻ
ԱՐՁԱՆԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆԻՑ ՔԱՂՎԱԾՔ
5 հոկտեմբերի 2017 թվականի N 42
45. ՊԵՏԱԿԱՆ ԵԿԱՄՈՒՏՆԵՐԻ ԵՎ ԾԱԽՍԵՐԻ ՎՐԱ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅՈՒՆ ՈՒՆԵՑՈՂ ՌԱԶՄԱՎԱՐԱԿԱՆ ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐԻ ՄՇԱԿՄԱՆ, ՆԵՐԿԱՅԱՑՄԱՆ ԵՎ ՀՍԿՈՂՈՒԹՅԱՆ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ՄԵԹՈԴԱԿԱՆ ՀՐԱՀԱՆԳԻՆ ՀԱՎԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՏԱԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
1. Հավանություն տալ պետական եկամուտների և ծախսերի վրա ազդեցություն ունեցող ռազմավարական փաստաթղթերի մշակման, ներկայացման և հսկողության իրականացման մեթոդական հրահանգին` համաձայն հավելվածի:
2. ՈՒժը կորցրած ճանաչել Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2015 թվականի հունվարի 22-ի նիստի N 2 արձանագրության 5-րդ կետով հավանության արժանացած «Հայեցակարգերի, ռազմավարությունների, ծրագրերի կազմման մեթոդական ուղեցույցին հավանություն տալու մասին» Հայաստանի Հանրապետության կառավարության արձանագրային որոշումը:
3. Հանրապետական գործադիր մարմինների ղեկավարներին` ըստ ոլորտների 3-ամսյա ժամկետում վերանայել միջին մակարդակի ռազմավարական փաստաթղթերը և Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմ ներկայացնել`
1) առաջարկություններ սույն արձանագրային որոշմամբ սահմանված պահանջները չբավարարող փաստաթղթերն ուժը կորցրած ճանաչելու վերաբերյալ, կամ
2) սահմանված կարգով մշակված և շրջանառված նախագծեր` նշված փաստաթղթերը սույն արձանագրային որոշման պահանջներին համապատասխանեցնելու վերաբերյալ:
4. Հայաստանի Հանրապետության ֆինանսների նախարարին` 3-ամսյա ժամկետում վերանայել Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2014 թվականի մարտի 27-ի N 442-Ն որոշմամբ հաստատված` Հայաստանի Հանրապետության 2014-2025 թվականների հեռանկարային զարգացման ռազմավարական ծրագրի իրականացման նկատմամբ հսկողության մեխանիզմները և ներկայացնել առաջարկություններ հսկողություն և մոնիթորինգ իրականացնող մարմինների գործառույթների հստակ տարանջատման վերաբերյալ:
ՍՏՈՐԱԳՐՎԵԼ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՎԱՐՉԱՊԵՏԻ ԿՈՂՄԻՑ
2017 ԹՎԱԿԱՆԻ ՀՈԿՏԵՄԲԵՐԻ 16-ԻՆ
Հավելված
ՀՀ կառավարության
2017 թ. հոկտեմբերի 5-ի նիստի
N 42 արձանագրային որոշման
ՄԵԹՈԴԱԿԱՆ ՀՐԱՀԱՆԳ ՊԵՏԱԿԱՆ ԵԿԱՄՈՒՏՆԵՐԻ ԵՎ ԱՆՄԻՋԱԿԱՆ ԾԱԽՍԵՐԻ ՎՐԱ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅՈՒՆ ՈՒՆԵՑՈՂ ՌԱԶՄԱՎԱՐԱԿԱՆ ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐԻ ԿԱԶՄՄԱՆ, ՆԵՐԿԱՅԱՑՄԱՆ ԵՎ ՀՍԿՈՂՈՒԹՅԱՆ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ
I. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ
1. Սույն մեթոդական հրահանգի (այսուհետ` հրահանգ) նպատակն է կանոնակարգել պետական եկամուտների և անմիջական ծախսերի վրա ազդեցություն ենթադրող ռազմավարական փաստաթղթերի կազմման, ներկայացման և հսկողության իրականացման գործընթացը: Սույն հրահանգը տարածվում է միայն ՀՀ այն ռազմավարական փաստաթղթերի վրա, որոնք ունեն կամ ենթադրում են անմիջական ազդեցություն պետական եկամուտների և ծախսերի վրա:
2. Հրահանգում օգտագործվում են հետևյալ հիմնական հասկացությունները.
1) Համապարփակ ռազմավարական փաստաթուղթ` բոլոր կամ գրեթե բոլոր հիմնական ֆունկցիոնալ ոլորտներն ընդգրկող երկարաժամկետ ռազմավարական փաստաթուղթ:
2) Միջին մակարդակի ռազմավարական փաստաթուղթ` առանձին ֆունկցիոնալ ոլորտի կամ բնագավառին առնչվող միջնաժամկետ կամ երկարաժամկետ ռազմավարական փաստաթուղթ:
3) Բյուջետային ծրագրի ռազմավարություն` բյուջետային ծրագրի բաղկացուցիչ մաս, որը սահմանում է բյուջետային ծրագրի նպատակը և նկարագրում է այդ նպատակին հասնելու համար ընտրված ուղին: Ծրագրային բյուջետավորման ռազմավարական փաստաթղթի օրինակներ կարող են դիտարկվել Բարձրագույն կրթության զարգացման պետական ծրագիրը (կցվում է) կամ «Երեխաների եվ դեռահասների առողջության բարելավման ռազմավարությանը և 2016-2020 թվականների գործողությունների ծրագրին հավանություն տալու մասին» ՀՀ կառավարության 02.09.2016 թվականի N 34 արձանագրային որոշումը, «Հայաստանի Հանրապետության բնակչության շտապ բժշկական օգնության և սպասարկման 2016-2020 թվականների ռազմավարությանը հավանություն տալու մասին» ՀՀ կառավարության 15.04.2016 թվականի N 14 արձանագրային որոշումը:
4) Կառավարության ծրագիր` ՀՀ սահմանադրության Հոդված 151 համաձայն ՀՀ վարչապետի կողմից ՀՀ Ազգային ժողովին ներկայացվող ծրագիր:
5) Միջնաժամկետ ծախսերի ծրագիր (ՄԺԾԾ)` «Հայաստանի Հանրապետության բյուջետային համակարգի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 21-րդ հոդվածի 2,2-ից 2.10-րդ կետերին համապատասխան մշակվող և հաստատվող ծրագիր:
6) Բյուջետային ծրագիր` որևէ նպատակին (ուղղակի սահմանված արդյունքին) հասնելուն ուղղված քաղաքականության իրագործման միջոցառումների (այսուհետ` ծրագրի միջոցառումներ) տրամաբանական խմբավորումն է` համապատասխան ֆինանսավորմամբ, «Հայաստանի Հանրապետության բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 1.2-ի հոդվածի 2-րդ, 9-րդ, 17-րդ, 18-րդ կետերին համապատասխան:
7) Բյուջետային ծրագրի միջոցառում` ծրագրի շրջանակներում պետության քաղաքականության իրագործման նպատակով իրականացվող պետության միջամտություններն են (ծառայությունների մատուցում, տրանսֆերտների տրամադրում և այլն), որոնք նպատակաուղղված են տվյալ ծրագրի համար սահմանված նպատակի իրագործմանը «Հայաստանի Հանրապետության բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 1.2. հոդվածի 2-րդ, 9-րդ, 17-րդ, 18-րդ կետերին համապատասխան համապատասխան:
8) Ռազմավարական նպատակ` ռազմավարությամբ սահմանված խնդիրների լուծման հետևանքով ակնկալվող արդյունք(ներ)
9) Արդյունք` սոցիալական, տնտեսական, մշակութային, շրջակա միջավայրի կամ այլ բնույթի փոփոխություններ (ազդեցություններ) են, որոնց ձգտում է հասնել պետությունը հանրության համար:
ա. Վերջնական արդյունք` արտահայտում է ընդհանրական արդյունքներ համապետական, ոլորտային կամ բնագավառի մակարդակով:
բ. Միջանկյալ արդյունք` արտահայտում է արդյունքներ ենթաոլորտի կամ կոնկրետ երևույթի մակարդակով, որը նպաստում է որևէ կոնկրետ վերջնական արդյունքին հասնելուն:
գ. ՈՒղղակի արդյունք` արտահայտում է կոնկրետ բյուջետային ծրագրի շրջանակներում միջոցառումների իրականացմամբ պայմանավորված անմիջական արդյունքները, որոնց իրագործումը նպաստում է կոնկրետ միջանկյալ կամ վերջնական արդյունքին հասնելուն:
10) Ծախսերի ուսումնասիրություն` փաստացի տվյալների հիման վրա կատարված վերլուծություն, որը հիմնավորում է ռազմավարական փաստաթղթով առաջադրված պետական ծախսերի կատարման նպատակահարմարությունը` ռազմավարական փաստաթղթով նախանշված արդյունքներին առավել համապատասխան և արդյունավետ ճանապարհով հասնելու առումով:
II. ՌԱԶՄԱՎԱՐԱԿԱՆ ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐԻ ՀԻԵՐԱՐԽԻԱՆ ԵՎ ԴՐԱՆՑ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
3. Ընդգրկման շրջանակներով, ժամկետայնությամբ և պետական ծախսերի վրա ազդեցության շրջանակներով պայմանավորված, ռազմավարական փաստաթղթերը դասակարգվում են հետևյալ 3 հիմնական խմբերում` համապարփակ ռազմավարական փաստաթղթեր, միջին մակարդակի ռազմավարական փաստաթղթեր, բյուջետային ծրագրերի ռազմավարություններ:
4. Սույն հրահանգը չի տարածվում ՀՀ կառավարության ծրագրի և ՄԺԾԾ վրա: ՀՀ կառավարության ծրագիրը և ՄԺԾԾ հանդիսանում են ռազմավարական փաստաթղթեր, որոնց մշակման, հաստատման և հաշվետվողականության ժամկետները և կարգը սահմանված են ՀՀ Սահմանադրությամբ և ՀՀ օրենքներով:
5. Ռազմավարական փաստաթղթերը պետք է պարունակեն փաստաթղթում նշված նպատակներին հասնելու ճանապարհների, գործողությունների կամ միջոցառումների նկարագրությունը` հիմնավորելով այդ գործողությունների հստակ կապը նախատեսվող արդյունքների հետ: Դրանք կարող են փաստաթղթին կցվել հավելվածի տեսքով, հստակ նշելով, թե միջոցառումը, գործողությունը ռազմավարական որ նպատակի իրագործմանն է ուղղված, կամ նկարագրվել փաստաթղթի տեքստային մասում` յուրաքանչյուր ռազմավարական նպատակի հիմնավորման, ակնկալվող արդյունքի հետ միաժամանակ:
Համապարփակ ռազմավարական փաստաթղթերը
6. Ընդգրկումը. Համապարփակ ռազմավարական փաստաթղթերը (ՀՌՓ) հանդիսանում են համապետական նշանակության (միջոլորտային) երկարաժամկետ ռազմավարություններ: Վերջիններս ընդգրկում են բոլոր կամ գրեթե բոլոր ֆունկցիոնալ ոլորտները:
7. Ժամկետայնությունը. ՀՌՓ պետք է ընդգրկի որպես կանոն 5 և ավելի տարիների ժամանակահատված:
8. Մշակման հիմքերը. ՀՌՓ նախաձեռնվում և վերանայվում են ՀՀ կառավարության որոշմամբ: Դրանք անմիջականորեն բխում են ՀՀ սահմանադրությունից, մասնավորապես Հոդված 86, ՀՀ օրենքներից, ՀՀ կառավարության ծրագրից և ՀՀ միջազգային պարտավորություններից:
9. Ակնկալվող արդյունքները. ՀՌՓ սահմանվում են երկրի երկարատև զարգացման ռազմավարական նպատակները: Դրանք սահմանվում են առնվազն ոլորտային մակարդակում` երկարաժամկետ վերջնական արդյունքների (ազդեցությունների) տեսքով:
10. Մշակող և հաստատող մարմինը. ՀՌՓ մշակվում են Ռազմավարական նախաձեռնությունների կենտրոնի, կամ այդ նպատակով ստեղծված միջգերատեսչական հանձնաժողովների կողմից և հաստատվում են ՀՀ կառավարության կողմից:
11. Իրականացնող մարմինը. Որպես կանոն, ՀՌՓ իրականացվում են մեկից ավելի պետական կառավարման համակարգի մարմինների կողմից, իսկ այդ ռազմավարությունների իրականացման աշխատանքների համակարգումը, մեթոդական ուղղորդումն, դրանց իրականացման առաջընթացի մշտադիտանցման արդյունքների ամփոփումը և ընդհանուր հսկողությունն իրականացվում է ՀՀ կառավարության աշխատակազմի Ռազմավարական պլանավորման կառուցվածքային միավորի կողմից:
12. Հաշվետվողականություն, մշտադիտարկում և առաջընթացի գնահատում. Յուրաքանչյուր տարի (ռազմավարության ընդգրկման ժամանակահատվածի երկրորդ տարվանից սկսած) մինչև մարտի 15-ը պատասխանատու պետական կառավարման համակարգի մարմինները ՀՀ կառավարության աշխատակազմ են ներկայացնում ռազմավարության առաջընթացի հաշվետվությունը, որի նկատմամբ պահանջները սահմանվում են ռազմավարությամբ, իսկ անհրաժեշտության դեպքում` նաև ՀՀ վարչապետի որոշմամբ: Առաջընթացի ամփոփ հաշվետվությունը ներկայացվում է ՀՀ կառավարության հավանությանը մինչև ապրիլի 15-ը:
13. Պետական ծախսերի վրա ազդեցությունը. Պետական ծախսերի վրա ազդեցության առումով, ՀՌՓ-ները, որպես կանոն, կարող են հանգեցնել երկարաժամկետ հատվածում պետական ծախսերի ընդհանուր մակարդակի ավելացման կամ նվազեցման: ՀՌՓ-ով, որպես կանոն, 2-րդ տարվանից սկսած, պետք է սահմանվեն պետական ծախսերի ցուցիչի սահմանաքանակները` ՀՆԱ-ի նկատմամբ տոկոսների և/կամ իրական արժեքների և/կամ պետական բյուջեում տեսակարար կշիռների տեսքով` հիմնականում ըստ առանձին ֆունկցիոնալ խոշորացված ոլորտների: ՀՌՓ պետական ծախսերի գնահատականները տրվում են` հիմք ընդունելով տվյալ ֆունկցիոնալ ոլորտում իրականացված ծախսային ուսումնասիրությունները, միջազգային համեմատականները, ինչպես նաև երկարաժամկետ մակրո-ֆիսկալ և ժողովրդագրական կանխատեսումները: Ծախսային գնահատականների հիմնական նպատակն է` սահմանել երկարաժամկետ միջոլորտային համամասնությունները, ինչպես նաև ընթացիկ/կապիտալ ծախսերի համամասնությունները, որոնք առավել չափով նպաստելու են ՀՌՓ ակնկալվող արդյունքներին հասնելուն: ՀՌՓ մշակման նպատակով իրականացված պետական ծախսերի գնահատականները պետք է բոլոր պետական կառավարման համակարգի մարմինների համար հետագայում հիմք հանդիսանան ապագա միջին մակարդակի ռազմավարությունների, ՄԺԾԾ և բյուջետային ծրագրերի մշակման և վերանայման համար: ՀՌՓ պետական ծախսերի գնահատականները կարող են նաև հրապարակվել ընդհանրական տեսքով:
14. ՀՌՓ-ները, որպես կանոն, ենթակա են վերանայման ոչ շուտ քան երեք տարին մեկ անգամ:
Միջին մակարդակի ռազմավարական փաստաթղթերը
15. Ընդգրկումը. Միջին մակարդակի ռազմավարական փաստաթղթերը (ՄՄՌՓ) հանդիսանում են ոլորտային միջնաժամկետ կամ երկարաժամկետ ռազմավարություններ: Վերջիններս ընդգրկում են մեկ կոնկրետ ոլորտ կամ բնագավառ (օրինակ` սոցիալական պաշտպանության ոլորտը, մշակույթի ոլորտը, տարածքային զարգացման բնագավառը և այլն):
16. Ժամկետայնությունը. ՄՄՌՓ պետք է ընդգրկի, որպես կանոն, 5 և ավելի տարիների ժամանակահատված:
17. Մշակման հիմքերը. ՄՄՌՓ մշակման նախաձեռնությունը ներկայացվում է ՀՀ համապատասխան ոլորտային նախարարների կողմից: ՄՄՌՓ մշակվում և վերանայվում են ՀՀ վարչապետի որոշմամբ: ՄՄՌՓ մշակման կամ վերանայման նախաձեռնությամբ պետք է հիմնավորվի ՄՄՌՓ մշակման կամ վերանայման անհրաժեշտությունը, մասնավորապես, դրա իրավական, տնտեսական, սոցիալական և/կամ այլ հիմքերը, ներկա իրավիճակի համառոտ նկարագիրը, ակնկալվող արդյունքները և պետական ծախսերի վրա ազդեցության նախնական գնահատականները, ինչպես նաև մշակման համար պահանջվող ռեսուրսները և մշակման ժամկետները: ՄՄՌՓ պետք է անմիջականորեն բխեն ՀՌՓ-ից կամ Կառավարության ծրագրից, ինչպես նաև սույն հրահանգով ՀՌՓ համար սահմանված հիմքերից, եթե ՄՄՌՓ մշակման որոշման ընդունման պահին ՀՌՓ-երից որևէ մեկը չի ընդգրկում տվյալ ոլորտը կամ բնագավառը:
18. Ակնկալվող արդյունքները. ՄՄՌՓ ռազմավարական նպատակները սահմանվում են առնվազն ենթաոլորտային կամ կոնկրետ երևույթի մակարդակում` միջանկյալ և ուղղակի արդյունքների տեսքով: ՄՄՌՓ-ներով պարտադիր պետք է ներկայացվի, ակնկալվող արդյունքների ստորադասություն, այսինքն, թե նախատեսվող միջանկյալ արդյունքները հիմնականում, որ վերջնական արդյունք(ներ)ին են նպաստելու: Իրենց հերթին, յուրաքանչյուր միջանկյալ արդյունք պետք է ներկայացվի նաև դրան նպաստող մեկից ավելի ուղղակի արդյունքների տեսքով: Եթե ՄՄՌՓ-ով որևէ միջանկյալ արդյունք չի նախատեսում մեկից ավելի ուղղակի արդյունքներ, ապա համարվում է, որ տվյալ միջանկյալ արդյունքը իրենից ներկայացնում է նաև ուղղակի արդյունք: Պետք է նկատի ունենալ, որ ուղղակի արդյունքներից յուրաքանչյուրը հիմք է հանդիսանում բյուջետային մեկ ծրագրի համար:
19. Մշակող և հաստատող մարմինը. Միջին մակարդակի ռազմավարական փաստաթղթերը մշակվում են համապատասխան ոլորտային պատասխանատու պետական կառավարման համակարգի մարմինների կողմից և հաստատվում են ՀՀ կառավարության կողմից, իսկ օրենքով սահմանված դեպքերում` նաև ՀՀ Ազգային Ժողովի կողմից:
20. Իրականացնող մարմինը. Որպես կանոն, ՄՄՌՓ իրականացվում են այն մշակող և ներկայացնող պետական կառավարման համակարգի մարմնի կողմից, իսկ այդ ռազմավարությունների իրականացման աշխատանքների համակարգումն ու դրանց իրականացման նկատմամբ ընդհանուր հսկողությունն իրականացվում է ՀՀ կառավարության աշխատակազմի Ռազմավարական պլանավորման կառուցվածքային միավորի կողմից:
21. Հաշվետվողականություն, մշտադիտարկում և առաջընթացի գնահատում. Յուրաքանչյուր տարի (ռազմավարության ընդգրկման ժամանակահատվածի երկրորդ տարվանից սկսած) մինչև ապրիլի 15-ը պատասխանատու պետական կառավարման համակարգի մարմինները ՀՀ կառավարության աշխատակազմ են ներկայացնում ռազմավարության առաջընթացի հաշվետվությունը, որի նկատմամբ պահանջները սահմանվում են ռազմավարությամբ, միաժամանակ այն հրապարակելով պետական կառավարման համակարգի մարմնի պաշտոնական կայքում:
22. Պետական ծախսերի վրա ազդեցությունը. Պետական ծախսերի վրա ազդեցության առումով, ՄՄՌՓ-ները, որպես կանոն, կարող են հանգեցնել ՄԺԾԾ ընդհանուր և ոլորտային սահմանաչափերի ներսում միջծրագրային վերաբաշխումների, այդ թվում նոր բյուջետային ծրագրերի նախատեսմամբ և/կամ գործող բյուջետային ծրագրերի դադարեցմամբ: Միջին մակարդակի ռազմավարությունները պահանջում են ուղղակի արդյունքների մասով պետական ծախսերի ուսումնասիրությունների իրականացում:
23. Միջին մակարդակի ռազմավարական փաստաթղթի օրինակ կարող է դիտարկվել Կրթության ոլորտի զարգացման ծրագիրը:
Բյուջետային ծրագրերի ռազմավարությունները
24. Ընդգրկումը. Բյուջետային ծրագրի ռազմավարությունը (ԲԾՌ) հանդիսանում է բյուջետային ծրագրի բաղկացուցիչ մասը, որը սահմանում է բյուջետային ծրագրի նպատակը և նկարագրում է այդ նպատակին հասնելու համար ընտրված ուղին: Յուրաքանչյուր կոնկրետ ծրագրի դեպքում, այն ընդգրկում է այդ ծրագրի իրականացման համար պատասխանատու կոնկրետ պետական կառավարման համակարգի մարմնի իրավասության ներքո գտնվող ենթաոլորտները:
25. Ժամկետայնությունը. ԲԾՌ, որպես կանոն, պետք է ընդգրկի առնվազն 3 տարվա ժամանակահատված:
26. Մշակման հիմքերը. ԲԾՌ մշակվում և վերանայվում են համապատասխան բյուջետային ծրագիրն իրականացնող պետական կառավարման համակարգի մարմնի նախաձեռնությամբ` ՀՀ ֆինանսների նախարարության համաձայնությամբ: Յուրաքանչյուր բյուջետային ծրագիր պարտադիր պետք է պարունակի ԲԾՌ բաղադրիչը, ուստի նոր բյուջետային ծրագրերի դեպքում ԲԾՌ-ի մշակումն իրականացվում է ծրագրի այլ բաղադրիչների նախագծման հետ միաժամանակ: ԲԾՌ վերանայումը ենթադրում է բյուջետային ծրագրի նպատակի կամ դրան հասնելու եղանակի վերանայում, ուստի նման նախաձեռնության պարագայում, համապատասխան նախաձեռնությամբ պետք է հիմնավորվի ԲԾՌ վերանայման անհրաժեշտությունը, մասնավորապես դրա հիմքերը, ներկա իրավիճակի համառոտ նկարագիրը, ակնկալվող արդյունքները և պետական ծախսերի վրա ազդեցության նախնական գնահատականները, ինչպես նաև վերանայման համար պահանջվող ռեսուրսները և դրա ժամկետները: ԲԾՌ պետք է անմիջականորեն բխեն համապատասխան ՄՄՌՓ-ներից, ինչպես նաև սույն հրահանգով ՀՌՓ-երի կամ ՄՄՌՓ-ների համար սահմանված հիմքերից, եթե ԲԾՌ մշակման/վերանայման որոշման ընդունման պահին ՀՌՓ-ից կամ ՄՄՌՓ ներից որևէ մեկը չի ընդգրկում առաջադրվող նպատակը` ուղղակի արդյունքի տեսքով: ԲԾՌ-ները մշակելիս կամ վերանայելիս անհրաժեշտ է հաշվի առնել նաև այդ պահին գործող ՄԺԾԾ փաստաթղթով համապատասխան տարիների համար նախատեսված ոլորտային կամ ծրագրային սահմանափակումները:
27. Ակնկալվող արդյունքները. Յուրաքանչյուր ծրագրի ԲԾՌ-ով պետք է սահմանվի մեկ ռազմավարական նպատակ` ուղղակի արդյունքի տեսքով: ԲԾՌ-ով պարտադիր պետք է ներկայացվի, թե որ միջանկյալ, իսկ դրա բացակայության դեպքում, որ վերջնական արդյունքին է հիմնականում նպաստելու նախատեսվող ուղղակի արդյունքը: Պետք է նկատի ունենալ, որ բյուջետային ծրագրի համապատասխան ծրագրային միջոցառումների իրականացման միջոցով պետք է հնարավոր լինի անմիջականորեն իրագործել ԲԾՌ նպատակը (ակնկալվող ուղղակի արդյունքը):
28. Մշակող և հաստատող մարմինը. ԲԾՌ-ները մշակվում և հաստատվում են համապատասխան ոլորտային պատասխանատու պետական կառավարման համակարգի մարմինների կողմից, ՀՀ ֆինանսների նախարարության համաձայնությամբ: Հաստատված ԲԾՌ-ները պետք է գրանցվեն ՀՀ ֆինանսների նախարարությունում:
29. Իրականացնող մարմինը. Որպես կանոն, այդ ռազմավարություններն իրականացվում են այն մշակող և հաստատող պետական կառավարման համակարգի մարմնի կողմից` ՄԺԾԾ և բյուջետային ծրագրի իրականացման շրջանակներում, իսկ այդ ռազմավարությունների մշակման աշխատանքների համակարգումը, մեթոդական ուղղորդումն ու դրանց իրականացման նկատմամբ ընդհանուր հսկողությունն իրականացվում է ՀՀ ֆինանսների նախարարությունը:
30. Հաշվետվողականություն, մշտադիտարկում և առաջընթացի գնահատում. ԲԾՌ-ներով սահմանված պահանջների վերաբերյալ հաշվետվողականությունը, մշտադիտարկումն ու առաջընթացի գնահատումն իրականացվում է այդ գործընթացների համար ՀՀ բյուջետային օրենսդրությամբ ՄԺԾԾ և տարեկան բյուջեի համար սահմանված գործընթացների շրջանակներում և դրանց համապատասխան:
31. Պետական ծախսերի վրա ազդեցությունը: Պետական ծախսերի վրա ազդեցության առումով, ԲԾՌ-ները, որպես կանոն, կարող են հանգեցնել ՄԺԾԾ ծրագրային սահմանաչափերի ներսում ներծրագրային` ծրագրային միջոցառումների միջև վերաբաշխումների, այդ թվում նոր ծրագրային միջոցառումների տեսքով և/կամ գործող ծրագրային միջոցառումների դադարեցմամբ: Այդ ռազմավարությունները պահանջում են ծրագրի միջոցառումների մակարդակում պետական ծախսերի ուսումնասիրությունների իրականացում:
III. ՌԱԶՄԱՎԱՐԱԿԱՆ ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐԻ ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅԱՆԸ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
32. Ստորև ներկայացված բովանդակային պահանջները տարածվում են բոլոր մակարդակի ռազմավարական փաստաթղթերի համար, բացառությամբ ՀՀ կառավարության ծրագրի և ՄԺԾԾ փաստաթղթերի: ՀՀ կառավարության ծրագրի բովանդակությունը հիմնականում ձևավորվում է քաղաքական գործընթացների արդյունքում և դրանց համար նշված պահանջների կիրառությունն ունի բացառապես հայեցողական բնույթ:
Ռազմավարական նպատակների սահմանումը
33. Ռազմավարական նպատակները պետք է ուղղված լինեն ռազմավարական հիմնախնդիրների լուծմանը և նկարագրեն ռազմավարության իրագործմամբ ակնկալվող այն արդյունքները, որոնց ցանկանում է հասնել պետությունը կամ կառավարությունը հանրության համար: Ընդ որում, ակնկալվող արդյունքները կարող են դիտարկվել որպես հասարակության/հանրության կյանքի պայմանների բարելավում կամ դրան նպաստող դրական փոփոխություն և պետք է ներկայացվեն որպես տնտեսական, սոցիալական, մշակութային, շրջակա միջավայրի կամ այլ բնույթի փոփոխություն, որին փորձում է ներազդել պետությունն իր գործունեությամբ:
34. Ռազմավարական նպատակների սահմանումը (դրանց հիերարխիան) պետք է նախապայման հանդիսանա բյուջետային ծրագրերի և միջոցառումների ձևավորման համար, որոնք վերջին հաշվով, պետք է նպաստեն այդ նպատակների իրագործմանը:
35. Ռազմավարական նպատակները կարող են սահմանվել տարբեր մակարդակներում, ուստի դրանց հիերարխիան պետք է հնարավորինս արտացոլի համապատասխան ռազմավարական փաստաթղթերի հիերարխիան: Ավելի ցածր մակարդակի ռազմավարական փաստաթղթերով սահմանվող նպատակները պետք է անմիջականորեն բխեն ավելի բարձր մակարդակի համապատասխան ռազմավարություններով սահմանված նպատակներից և հստակեցնեն դրանց իրագործման տրամաբանությունը:
36. Սույն հրահանգի իմաստով ռազմավարական նպատակները պետք է ունենան վերջնական, միջանկյալ և ուղղակի արդյունքներ
36.1 Վերջնական արդյունքները հանդիսանում են ռազմավարական նպատակների հիերարխիայի բարձրագույն մակարդակը և սովորաբար արտահայտում են ընդհանրական արդյունքներ համապետական, ոլորտային կամ բնագավառի մակարդակով: Դրանք ըստ էության հանդիսանում են ընդհանուր կամ ոլորտային մակարդակի տնտեսական, սոցիալական կամ այլ ազդեցություններ (օրինակ` աղքատության մակարդակի նվազեցում, տնտեսական աճի տեմպի բարձրացում և այլն): Վերջնական արդյունքները կարող են կենտրոնանալ ընդհանուր բարելավումների, նպատակային արդյունավետության, ռիսկերի նվազեցման հարցերի վրա:
36.2 Միջանկյալ արդյունքները հանդիսանում են ռազմավարական նպատակների հիերարխիայի միջին մակարդակը և սովորաբար արտահայտում են արդյունքներ (ազդեցություններ) ենթաոլորտի կամ կոնկրետ երևույթի մակարդակով: Միջանկյալ արդյունքները կարող են արտահայտել վարքագծի և կենսաձևի փոփոխություններ, ռիսկերի նվազեցում և այլն: Որպես կանոն, միջանկյալ արդյունքներն անմիջականորեն բխում են համապատասխան վերջնական արդյունքներից և նպաստում են դրանց իրագործմանը:
36.3 ՈՒղղակի արդյունքները հանդիսանում են ռազմավարական նպատակների հիերարխիայի ստորին մակարդակը և որպես կանոն, արտահայտում են կարճաժամկետ (արագ) ազդեցություններ առավել ցածր մակարդակում (օրինակ` շահառուների մակարդակում և այլն): ՈՒղղակի արդյունքները կարող են արտահայտել ավարտվածության մակարդակ, ստացված օգուտներ, շարժառիթների փոփոխություն, հերթերի կրճատում և այլն: Որպես կանոն, ուղղակի արդյունքներն անմիջականորեն բխում են համապատասխան միջանկյալ արդյունքներից և ուղղակիորեն նպաստում են դրանց իրագործմանը:
37. Ընդհանրական բնույթի ռազմավարական նպատակների (հատկապես, վերջնական արդյունքների) հետ անմիջական կապը կարող է բյուջետային ծրագրերը դարձնել չափից դուրս ընդգրկուն և ոչ թիրախավորված: Այդ առումով, բյուջետային ծրագրերի նպատակները պետք է սահմանվեն ուղղակի արդյունքների մակարդակով: Դրանք պետք է արտահայտեն այն անմիջական (կարճաժամկետ) արդյունքները, որոնց ձեռք բերումը անմիջականորեն պայմանավորված է ծրագրի շրջանակներում միջոցառումների իրականացմամբ, և որոնք իրենց հերթին նպաստում են համապատասխան միջանկյալ կամ վերջնական արդյունքների ձեռքբերմանը:
38. Ցանկացած մակարդակում, ռազմավարական նպատակները (ակնկալվող արդյունքները) պետք է սահմանվեն հնարավորինս հստակ և չափելի արդյունքային ցուցանիշներով: Դրանք պետք է հնարավոր լինի ներկայացնել թվային տեսքով և քանակապես` որոշակի հենանիշի կամ ժամանակահատվածի նկատմամբ, որպեսզի հնարավոր լինի մշտադիտարկման ենթարկել դրա իրագործումը: Այլ կերպ ասած, անհնար է հասկանալ և գնահատել որևէ նպատակի իրագործումը կամ դրա գծով առաջընթացը, եթե այն չափելի չի:
39. Նպատակը և դրա իրականացման ժամկետը պետք է լինեն փոխկապակցված: Նպատակը համարվում է ժամկետի հետ փոխկապակցված, եթե այն օբյեկտիվորեն կարող է իրականացվել որոշակի ժամանակի ընթացքում և դրա իրագործման համար կարող է սահմանվել վերջնաժամկետ:
40. Պետք է, նկատի ունենալ, որ ի տարբերություն ուղղակի արդյունքների, երբեմն դժվար է լինում գնահատել կոնկրետ բյուջետային ծրագրի ազդեցությունը համապատասխան վերջնական (հաճախ նաև միջանկյալ) արդյունքների իրագործման վրա, քանզի վերջինիս վրա, բացի բյուջետային ծրագրի շրջանակներում իրականացվող միջոցառումներից, ազդում են նաև բազմաթիվ այլ ներքին և արտաքին գործոններ: Այդ առումով, վերջնական (ավելի քիչ չափով նաև միջանկյալ) արդյունքները լիովին վերահսկելի չեն ու թեև կառավարությունը պլանավորում է վերջնական արդյունքի նպատակային ցուցանիշները, հետևում է դրանց իրագործմանը և հաշվի է առնում հաջորդող ժամանակաշրջանի պլանավորման փուլում, սակայն առանձին պետական կառավարման համակարգի մարմինները չեն կարող պատասխանատու լինել համապատասխան վերջնական արդյունքների իրագործման համար:
Արդյունքային ցուցանիշների սահմանումը
41. Ռազմավարական նպատակների համար պետք է սահմանվեն իրատեսական, որակական և քանակական արդյունքային ցուցանիշներ, որոնք հետագայում հիմք կհանդիսանան ծրագրերի նպատակների չափման, առաջընթացի և արդյունավետության գնահատման համար:
42. Հիմնական արդյունքային ցուցանիշները դրանք այն հիմնական բնութագրերն են, որոնց միջոցով գնահատվում և չափվում է նպատակների իրականացումը: Արդյունքային ցուցանիշները նկարագրում են արդյունքների այն կոնկրետ մակարդակը, որը պետք է ապահովվի հաշվետու ժամանակահատվածում: Արդյունքային ցուցանիշները կարող են արտահայտվել բացարձակ թվերով, տոկոսներով կամ հարաբերակցությամբ:
43. Ռազմավարական փաստաթղթերում արդյունքների ցուցանիշները սահմանելիս, դրանցից յուրաքանչյուրի գծով պարտադիր պետք է սահմանվեն ինչպես համապատասխան թիրախային, այնպես էլ դրանց բազային ցուցանիշները: Բազային ցուցանիշները նկարագրում են համապատասխան ցուցանիշի այն փաստացի մակարդակը, որի նկատմամբ սահմանվել են թիրախային ցուցանիշները և որի նկատմամբ նաև հետագայում գնահատվելու է համապատասխան արդյունքի գծով առաջընթացը: Թիրախային ցուցանիշներն արտահայտում են համապատասխան ցուցանիշի նպատակային (ցանկալի) մակարդակը, որին ձգտում է հասնել պետությունը համապատասխան միջամտությունների միջոցով: Ընդ որում, պետք է նկատի ունենալ, որ թիրախային ցուցանիշները սահմանելիս, դրանք պարտադիր կարգով պետք է կապվեն կոնկրետ ժամկետների կամ ժամանակահատվածի հետ, այսինքն պետք է հստակ լինեն այդ ցուցանիշներին հասնելու համար նախատեսված ժամկետները: Երկարաժամկետ ռազմավարությունների դեպքում, երբ կոնկրետ տարվա համար չկան սահմանված թիրախային ցուցանիշներ, ապա ծրագրի (արդյունքների) գնահատականի համար հիմք է ընդունվում մոտակա թիրախային ցուցանիշները:
44. Ծրագրի ուղղակի արդյունքների ցուցանիշները պետք է հիմք հանդիսանան ծրագրի միջոցառումների գծով թիրախային կատարողական ցուցանիշների սահմանման համար, քանզի այդ միջամտությունների միջոցով է, որ պետական կառավարման համակարգի մարմինները փորձում են իրագործել համապատասխան նպատակներն ու վերջնական արդյունքները:
50. Որևէ նպատակի չափման համար արդյունքային ցուցանիշը որակյալ և օգտակար համարվելու համար այն պետք է համապատասխանի հետևյալ չափանիշներին.
1) Ցուցանիշների սահմանման ժամանակ անհրաժեշտ է խուսափել ընդհանրական, անորոշ, ոչ հստակ բնույթի արտահայտություններից (օրինակ` «բարձր որակով», «տարվա ընթացքում», «պատշաճ մակարդակով» և այլ արտահայտություններից),
2) Ցուցանիշը պետք է լինի հնարավորինս հստակ և պարզ ձևակերպված, խուսափելով այնպիսի տերմիններից, որոնք անհասկանալի են միջին տեղեկացվածության մարդկանց համար,
3) Ցուցանիշը կարող է լինել որակական կամ քանակական, ընդ որում քանակական ցուցանիշը պետք է լինի չափելի իսկ որակականը` գնահատվող
4) Ցուցանիշի վերաբերյալ տեղեկատվությունը պետք է լինի հավաքագրման համար էական և օգտագործման համար արժեքավոր,
5) Ցուցանիշը պետք է տրամաբանորեն կապված լինի համապատասխան նպատակների կամ արդյունքների հետ և նկարագրի դրանք` շեշտադրելով այն արդյունքները, որոնք որոշում են, թե արդյոք ծրագրի կամ ավելի բարձր մակարդակի ռազմավարական նպատակները/թիրախները նվաճվել են,
6) Ցուցանիշը պետք է լինի համադրելի, այսինքն միևնույն ցուցանիշը պետք է հնարավոր լինի ուսումնասիրել ժամանակի մեջ` համեմատություններ կատարելու համար,
7) Ցուցանիշը պետք է կիրառական լինի կառավարման տեսանկյունից,
8) Ցուցանիշի վերաբերյալ տեղեկատվությունը պետք է լինի ճշգրիտ, գրանցված և հասանելի,
9) Ցուցանիշի վերաբերյալ պետք է լինի պատշաճ հաշվետվողականություն, եթե անգամ այն լավը չէ,
10) Ցուցանիշը պետք է հնարավորինս կապված լինի ֆինանսավորման հետ: Այսինքն այն ցուցանիշները, որոնք ուղղակիորեն կամ անուղղակիորեն հանգեցնում են կամ հանգեցնելու են օրենքով թույլատրելի աղբյուրներից ֆինանսավորման:
51. Որպեսզի ռազմավարություններով սահմանված արդյունքային ցուցանիշները հնարավոր լինի կիրառել բյուջետավորման նպատակներով, անհրաժեշտ է, որ այդ ցուցանիշները լինեն հստակ նկարագրված և զուրկ լինեն այլընտրանքային մեկնաբանություններից: Այդ առումով, կարևոր է, որ ռազմավարություններին կից հավելվածներում նկարագրվեն դրանցում սահմանված հիմնական արդյունքային ցուցանիշները:
52. Ստորև ներկայացված է արդյունքային ցուցանիշների նկարագրության ձևաչափի օրինակ.
._____________________________________________________________________.
|Ցուցանիշի անվանումը |Ներկայացվում է արդյունքային ցուցանիշի անվանումը|
|_____________________|_______________________________________________|
|Համառոտ |Ներկայացվում է արդյունքային ցուցանիշի համառոտ |
|նկարագրությունը |նկարագրությունը |
|_____________________|_______________________________________________|
|Նպատակը/ |Բացատրվում է թե ինչ է ցույց տալիս ցուցանիշը և |
|կարևորությունը |ինչու է այն կարևոր |
|_____________________|_______________________________________________|
|Տեղեկատվության |Նկարագրվում է թե որտեղից է ստացվում |
|հավաքագրումը աղբյուրը|տեղեկատվությունը և ինչպես է այն հավաքագրվում |
|_____________________|_______________________________________________|
|Հաշվարկման մեթոդը |Հստակորեն նկարագրվում է թե ինչպես է ցուցանիշը |
| |հաշվարկվում |
|_____________________|_______________________________________________|
|Տեղեկատվության |Բացահայտվում են ցուցանիշի հետ կապված |
|սահմանափակումները |տեղեկատվության բոլոր սահմանափակումները, |
| |ներառյալ գործոնները, որոնք դուրս են ոլորտային |
| |գերատեսչությունների վերահսկողությունից |
|_____________________|_______________________________________________|
|Ցուցանիշի տեսակը |Ներկայացվում է, թե ինչ է չափում ցուցանիշը |
| |(վերջնական, միջանկյալ կամ ուղղակի արդյունք, կամ|
| |կատարողականի այլ չափումներ` |
| |ծախսարդյունավետություն, նպատակային |
| |արդյունավետություն) |
|_____________________|_______________________________________________|
|Չափման միավորը |Նկարագրում է, ցուցանիշի չափման միավորը (տոկոս, |
| |մաս, հատ և այլն) |
|_____________________|_______________________________________________|
|Ներկայացման եղանակը |Նկարագրում է, թե ինչպես է ներկայացվում |
| |կատարողականը` կուտակային թե ոչ կուտակային |
| |եղանակով |
|_____________________|_______________________________________________|
|Հաշվետվողականության |Ներկայացվում է ցուցանիշի հաշվետվողականության |
|ցիկլը |պարբերականությունը` ամսական, եռամսյակային կամ |
| |տարեկան |
|_____________________|_______________________________________________|
|Թույլատրելի շեղումը |Բացահայտում է, թե թիրախային մակարդակի համեմատ |
| |փաստացի ցուցանիշի քանի տոկոսային կետով շեղումն |
| |է համարվում թույլատրելի |
|_____________________|_______________________________________________|
|Պատասխանատվությունը |Ներկայացնում է ցուցանիշի ձեռք բերման և |
| |հաշվետվողականության համար պատասխանատու միավորը |
._____________________________________________________________________.
53. Վերոհիշյալ պահանջները պետք է վերաբերվեն ինչպես ռազմավարական նպատակները նկարագրող արդյունքային ցուցանիշներին, այնպես էլ կարող են վերաբերվել այդ նպատակների հասնելու համար իրականացվող ծրագրի միջոցառումների համար սահմանվող հիմնական կատարողական ցուցանիշներին:
Գերակայությունների սահմանումը
54. Բյուջետային (ՄԺԾԾ) փուլում բյուջետային ծրագրերի/ծախսերի միջև գերակայությունների սահմանումը պետք է հնարավորինս փոխկապակցվի/բխի ռազմավարություններում սահմանված ռազմավարական նպատակների գերակայություններից:
55. Այդ առումով, ռազմավարություններում պետք է սահմանվեն հստակ գերակայություններ կամ առաջնահերթություններ ռազմավարական նպատակների և միջոցառումների միջև: Այդ գերակայությունները սահմանելիս անհրաժեշտ է հաշվի առնել, որ վերջիններս բյուջետավորման փուլում պետք է դրվեն այդ նպատակների իրագործմանն ուղղված բյուջետային ծրագրերի/միջոցառումների միջև գերակայությունների/առաջնահերթությունների սահմանման հիմքում:
56. Կարևոր է, որ ռազմավարական նպատակների միջև սահմանվող գերակայություններն իրենց անմիջական արտացոլումը գտնեն նաև համապատասխան ծախսային գնահատականների (ֆինանսական ռեսուրսների բաշխման) տրամաբանության մեջ: Այսինքն, ավելի գերակա նպատակների կամ ոլորտների համար նախատեսվող ծախսային գնահատականները ռազմավարության շրջանակներում կարող է ենթադրեն ավելի բարձր աճի տեմպեր:
57. Կարևոր է, որ ոլորտային նպատակների համար գերակայությունները սահմանվեն քաղաքականության շուրջ շահագրգիռ կողմերի հետ (ներառյալ քաղաքացիական հասարակությունը) քննարկումներից հետո:
Ծախսային գնահատականների ներկայացումը
58. Ռազմավարությունների (ռազմավարական նպատակներն ու դրանց գծով արդյունքային ցուցանիշները) իրատեսականությունն ապահովելու նպատակով անհրաժեշտ է, որ բոլոր ռազմավարություններն ունենան հստակ ծախսային գնահատականներ: Այդ ծախսային գնահատականները պետք է լինեն հիմնավոր ու իրատեսական և ընդգրկեն ռազմավարություններով սահմանված բոլոր նպատակներն ու ծրագրերը:
59. Կարևոր է, որ հիշյալ ծախսային գնահատականներն ընդգրկեն ռազմավարությունների իրականացման հետ կապված բոլոր ծախսերը (ինչպես ընթացիկ, այնպես էլ կապիտալ բնույթի), ընդգրկեն ռազմավարության ողջ ժամանակահատվածը և հնարավորինս բխեն միջնաժամկետ և երկարաժամկետ հարկաբյուջետային կանխատեսումներից, ինչպես նաև հիմնավորվեն հիմնական կատարողական ցուցանիշների կանխատեսվող դինամիկայով:
60. Ռազմավարություններին առնչվող ծախսային գնահատականները պետք է սահմանվեն ոչ միայն ողջ ռազմավարության, այլ նաև դրա շրջանակներում իրականացվելիք նպատակների և/կամ ռազմավարական ծրագրերի/միջոցառումների մակարդակով, որոնք այնուհետև բյուջետային ծրագրերի միջոցով պետք է փոխանցվեն բյուջետավորման համակարգ և հիմք հանդիսանան ՄԺԾԾ և բյուջետային հատկացումների սահմանման համար:
61. Ռազմավարություններում ծախսային գնահատականները կազմելիս պետք է հնարավորինս հաշվի առնվեն նաև տվյալ ծրագրի/միջոցառման գծով ծախսերի և կատարողականի նախորդ տարիների միտումները և գործող ՄԺԾԾ-ով սահմանված ծախսային գնահատականներն ու սահմանափակումները:
62. Ռազմավարություններում պետք է ներկայացվեն ծախսային միտումները և այդ ծախսերի համար պահանջվող ռեսուրսների ակնկալվող աղբյուրները, ինչպես նաև ներկայացվեն դրանց հետ կապված հիմնական ռիսկերը:
63. Ոչ բյուջետային աղբյուրներից ակնկալվող միջոցների նախատեսման դեպքում պետք է հստակորեն ներկայացվեն նաև այդ միջոցների չստացման հետ կապված ռիսկերը և այդ ռիսկերի նվազեցմանն ուղղված միջոցառումները:
IV. ՌԱԶՄԱՎԱՐԱԿԱՆ ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐԻ ԿԱԶՄՄԱՆ ԵՎ ՆԵՐԿԱՅԱՑՄԱՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄԸ
Ռազմավարական փաստաթղթերի կազմման և ներկայացման գործընթացի կազմակերպումը պետական կառավարման համակարգի մարմիններում
64. Ռազմավարական (բացառությամբ ՀՌՓ-ների) փաստաթղթերը մշակվում են համապատասխան ոլորտային պետական կառավարման համակարգի մարմինների կողմից: ՀՌՓ-ները նախաձեռնվում և մշակվում են ՀՀ կառավարությանը կից Ռազմավարական նախաձեռնությունների կենտրոնի կամ այդ նպատակով ստեղծված միջգերատեսչական հանձնաժողովների կողմից:
65. Պետական կառավարման համակարգի մարմիններում ռազմավարական պլանավորման գործառույթները կազմակերպվում և իրականացվում են այդ գերատեսչությունների Ռազմավարական պլանավորման գործառույթների իրականացման համար պատասխանատու ստորաբաժանումների կամ անձնակազմի կողմից: Վերջիններս.
1) Նախաձեռնում, իրականացնում կամ կազմակերպում են համապատասխան ոլորտային ՄՄՌՓ (ոլորտային ռազմավարական փաստաթղթերի) և ԲԾՌ-ների նախագծման և շահագրգիռ գերատեսչությունների հետ համաձայնեցման աշխատանքները` ներառյալ առկա փաստաթղթերի թարմացումները: Այդ աշխատանքներն իրականացնելիս նշված միավորներն ապահովում են նշված փաստաթղթերի համահունչությունն ու կապը ավելի բարձր մակարդակի գործող ռազմավարություններով, օրենքներով և միջազգային համաձայնագրերով` ոլորտի կամ գերատեսչության համար սահմանված ռազմավարական նպատակների և թիրախների հետ, ինչպես նաև ապահովում է այդ փաստաթղթերի բովանդակության և կառուցվածքի համապատասխանությունը վերջիններիս մշակման և ներկայացման համար սահմանված օրենսդրական և մեթոդաբանական պահանջներին:
2) Կազմակերպում և իրականացնում են ռազմավարության ազդեցության գնահատումներ: Ռազմավարության ազդեցության գնահատումների (ՌԱԳ) նպատակն է պարզել, թե որքանով են ռազմավարությամբ առաջարկվող կամ սահմանված միջոցառումներն ու ցուցանիշները նպաստում (արդյունավետ) ռազմավարության հիմքում դրված նպատակների իրագործմանը: Պետական կառավարման համակարգի մարմինների կողմից ՌԱԳ-երը պետք է իրականացվեն պարբերաբար` առնվազն դրանց մշակման, վերանայման և արդյունքների գնահատման փուլերում` այդ աշխատանքներում անհրաժեշտության դեպքում ներգրավելով համապատասխան մասնագիտացված արտաքին հետազոտական և վերլուծական կառույցների:
3) Իրականացնում է մշտադիտարկում համապատասխան ոլորտային ռազմավարությունների և ԲՌԾ-ների կատարման ընթացքի նկատմամբ և այդ փաստաթղթերի կատարման ընթացքի վերաբերյալ հաշվետվություններ է կազմում և պարբերաբար ներկայացում ՀՀ կառավարության աշխատակազմ:
4) Ներգրավվում է ոլորտի/ գերատեսչության ՄԺԾԾ մշակման գործընթացում` հիմնականում ռազմավարական և ոչ ֆինանսական հարցերում:
5) ԲԾՌ-ները հաստատվում են պետական կառավարման համակարգի մարմինների կողմից, իսկ միջին (ոլորտային) մակարդակի ռազմավարական փաստաթղթերը հաստատման նպատակով պետական կառավարման համակարգի մարմինների կողմից ներկայացվում են ՀՀ կառավարություն:
66. Անկախ դրանց մակարդակից, բոլոր ռազմավարական փաստաթղթերը, նախքան դրանց հաստատումը, պետք է պարտադիր դրվեն հանրային քննարկումների` ՀՀ օրենսդրությամբ հանրային քննարկումների կազմակերպման և իրականացման համար սահմանված ընթացակարգերին համապատասխան:
67. Պետական եկամուտների և ծախսերի վրա ազդեցություն ենթադրող բոլոր ռազմավարություններին կից կազմվում են Ռազմավարական փաստաթղթի տիտղոսաթերթեր, որում ներկայացվում է ամփոփ տեղեկատվություն ռազմավարական փաստաթղթի անվանման, մշակող մարմնի, կարգավիճակի (նոր/վերանայված ծրագիր), մշակման հիմքերի, պետական ծախսերի վրա ազդեցության գնահատականի, ընդգրկման ժամանակահատվածի, ներառված ոլորտների, նպատակների և կատարողական ցուցանիշների վերաբերյալ:
68. Պետական ծախսերի վրա ազդեցության գնահատականները պետք է հստակեցնեն այդ ազդեցության ուղղություններն ու չափերը: Մասնավորապես պետք է հստակեցվեն եկամուտների և ծախսերի ընդհանուր մակարդակի նվազեցման կամ ավելացման հանգեցնող դեպքերը, ինչպես նաև ոլորտային, ենթաոլորտային և ծրագրային վերաբաշխումներ առաջացնելու հանգամանքը:
69. ՄԺԾԾ և բյուջետային որոշումների ընդունման համար հիմք կարող են ծառայել միայն այն ռազմավարական փաստաթղթերը, որոնք նախքան հաստատվելը հստակ ենթադրել են ազդեցություն բյուջեի եկամուտների և ծախսերի վրա և առանձնացվել են որպես այդպիսիք: Մյուս բոլոր ռազմավարական փաստաթղթերն ընդունվելուց հետո չեն կարող դրվել ՄԺԾԾ և բյուջետային որոշումների հիմքում: Ռազմավարական փաստաթղթի տիտղոսաթերթի օրինակելի ձևը կցվում է:
70. Տիտղոսաթերթը, ի լրումն ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված այլ փաստաթղթերի, հանդիսանում է շրջանառության մեջ դրվող ռազմավարական փաստաթղթի նախագծի անբաժան մասը:
Ռազմավարական պլանավորմանն առնչվող գործընթացների կազմակերպումը ՀՀ կառավարության աշխատակազմում
71. ՀՀ կառավարության աշխատակազմում ռազմավարական պլանավորմանն առնչվող գործառույթները կազմակերպվում և իրականացվում են ՀՀ կառավարության աշխատակազմի Ռազմավարական պլանավորման գործառույթների համակարգման համար պատասխանատու կառուցվածքային միավորի կողմից:
72. Վերջինս իրականացնում է ՀՀ-ում ռազմավարական փաստաթղթերի մշակման աշխատանքների ընդհանուր համակարգման, մեթոդական ուղղորդման և ռազմավարական փաստաթղթերի կատարման նկատմամբ ընդհանուր հսկողության գործառույթները: Մասնավորապես.
1) իրականացնում է ՀՌՓ-ների և պետական կառավարման համակարգի մարմիններից ստացվող միջին (ոլորտային) մակարդակի ռազմավարական փաստաթղթերի ուսումնասիրություն և ՀՀ կառավարության աշխատակազմում նախագծի շուրջ քննարկումների և ՀՀ կառավարության հաստատմանը ներկայացման գործընթացի կազմակերպում,
2) կազմակերպում է ՀՀ կառավարության գործառնական պլանավորման (ՀՀ կառավարության գործունեության միջոցառումների տարեկան ծրագրի կազմման) գործընթացը և իրականացնում է հսկողություն դրա նկատմամբ,
3) իրականացնում է մշտադիտարկում ՀՀ կառավարության կողմից հաստատված համապատասխան ՀՌՓ-ների և ոլորտային ռազմավարությունների կատարման ընթացքի նկատմամբ և այդ ռազմավարությունների կատարման ընթացքի վերաբերյալ կազմում է հաշվետվություններ,
4) համակարգում է ռազմավարական փաստաթղթերի հաշվառման և գույքագրման գործընթացը` այդ թվում և համապատասխան էլեկտրոնային շտեմարանների ձևավորման և վարման միջոցով,
5) իրականացնում է հսկողություն ՀՀ կառավարության կողմից հաստատվող ռազմավարական պլանավորման փաստաթղթերի թարմացումների նկատմամբ,
6) պետական մարմիններից ստացված ազդեցության գնահատումների նախնական ուսումնասիրություն և ավելի խորությամբ ուսումնասիրություն իրականացնելու նպատակով մասնագիտացված միավորի/փորձագետների ներգրավման կարիքի գնահատում,
73. ՀՀ կառավարության աշխատակազմի ռազմավարական պլանավորման գործառույթների համակարգման համար պատասխանատու կառուցվածքային միավոր են ներկայացվում միայն այն ռազմավարական փաստաթղթերը, որոնք ենթադրում են ազդեցություն բյուջետային եկամուտների և ծախսերի վրա: Նման ազդեցություն չենթադրող ռազմավարական բնույթի փաստաթղթերը ներկայացվում են ՀՀ կառավարության աշխատակազմի համապատասխան ոլորտային ստորաբաժանումներ:
V. ՌԱԶՄԱՎԱՐԱԿԱՆ ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐԻ ՀԱՇՎԱՌՈՒՄԸ
74. Ռազմավարական փաստաթղթերի արդիականությունն ու համահունչությունն ավելի բարձր մակարդակի ռազմավարական փաստաթղթերի և ՄԺԾԾ հետ ապահովելու նպատակով, ոլորտային պատասխանատու պետական կառավարման համակարգի մարմինները յուրաքանչյուր տարի, հերթական բյուջետային գործընթացը սկսվելուց հետո, իրականացնում են իրենց ոլորտի ռազմավարական փաստաթղթերի հաշվառում:
75. Հաշվառումը իրականացվում է առնվազն հետևյալ հայտանիշներով.
1) ռազմավարական փաստաթղթերի անվանացանկը, դրանց ընդունման ամսաթիվը, ընդունող մարմինը, ակտի համարը, ինչպես նաև ռազմավարական փաստաթղթի մակարդակը` «համապարփակ», «միջին մակարդակի», «բյուջետային ծրագրի»,
2) ռազմավարական փաստաթղթի հղումը գործող ՄԺԾԾ փաստաթղթին,
3) ռազմավարական փաստաթղթով նախատեսված պետական ծախսերի մակարդակի համադրումը գործող ՄԺԾԾ-ի հետ: Հնարավորության դեպքում տրվում է տարբերության վերագնահատված արժեքը` ՄԺԾԾ ժամանակահատվածի համար,
4) ռազմավարական փաստաթղթի վերաբերյալ հաշվետվությունների առկայությունը և վերջին հաշվետվության ամսաթիվը,
5) վերջին հաշվետվությամբ արձանագրված առաջընթացը հիմնական արդյունքների առումով` «կատարված է», «ընթացքը բավարար է», «հնարավոր է կատարել առաջիկա մեկ տարում», «չի կատարված» և «չի կարող կատարվել»: Բացատրվում են չկատարման պատճառները:
76. Հաշվառման արդյունքներով պետական կառավարման համակարգի մարմինները կազմում են վերանայման ենթակա և ընդունման ենթակա նոր ռազմավարությունների անվանացանկը: Անվանացանկը կազմելիս հիմք են ընդունվում գույքագրման արդյունքները, ՀՀ կառավարության ծրագրի պահանջները, գործող ՄԺԾԾ-ը:
77. Հաշվառման արդյունքներով հստակեցվում են նաև ծախսային վերլուծությունների իրականացման, ինչպես նաև լրացուցիչ ռազմավարության ազդեցության վերլուծության անհրաժեշտության հանգամանքները:
78. Հաշվառման արդյունքներով վերանայման ենթակա և ընդունման ենթակա նոր ռազմավարությունների անվանացանկը պետական կառավարման համակարգի մարմինները ներկայացնում են ՀՀ կառավարության աշխատակազմ մինչև յուրաքանչյուր տարվա մայիս ամիսը:
ՁԵՎ
ՌԱԶՄԱՎԱՐԱԿԱՆ ՓԱՍՏԱԹՂԹԻ ՏԻՏՂՈՍԱԹԵՐԹԻ
._____________________________________________________________________.
| Ռազմավարական փաստաթղթի տիտղոսաթերթ |
|Սույն տիտղոսաթերթը պարունակում է տեղեկատվություն ներկայացվող նախագծի/|
|գույքագրման նպատակներով ռազմավարական փաստաթղթի/ վերաբերյալ |
|համաձայն _______ հրահանգի հավելված 1.1 |
|_____________________________________________________________________|
|1. Անվանումը | | |
|______________________|_______________________|______________________|
|2. Մշակող մարմինը | | |
|______________________|_______________________|______________________|
|3. Նոր կամ վերանայում |Նոր []|Վերանայում []|
|_____________________________________________________________________|
|4. Մշակման հիմքերը |
|_____________________________________________________________________|
|4.1 Նոր և վերանայում |Համառոտ նկարագիր | |
| |_______________________|______________________|
| |Հիմքերը | |
| |_______________________|______________________|
| |1. Կառավարության ծրագիր| [] |
| |_______________________|______________________|
| |2. ՀԶՌԾ | [] |
| |_______________________|______________________|
| |3. Երկարաժամկետ | [] |
| |բարեփոխումների ծրագիր | |
| |_______________________|______________________|
| |4. Այլ համապարփակ |(նշել անվանումը |
| |ռազմավարական փաստաթուղթ|այստեղ) |
| |_______________________|______________________|
| |5. ՀՀ օրենք |(նշել անվանումը |
| | |այստեղ) |
| |_______________________|______________________|
| |6. ՀՀ կառավարության |(նշել անվանումը |
| |որոշում |այստեղ) |
| |_______________________|______________________|
| |7. Միջազգային |(նշել անվանումը |
| |պարտավորություն |այստեղ) |
| |_______________________|______________________|
| |8. Այլ |(նշել անվանումը |
| | |այստեղ) |
| |______________________________________________|
| |Լրացուցիչ մեկնաբանություններ |
| | |
| | |
|______________________|______________________________________________|
|4.2 Վերանայում |Վերանայվող փաստաթղթի անվանումը` |
|(լրացուցիչ | |
|տեղեկատվություն) | |
|______________________|______________________________________________|
| |Վերջին երեք տարիներին |Այո [] | Ոչ [] |
| |վերանայվող | | |
| |ռազմավարության | | |
| |հաշվետվություն | | |
| |հրապարակվել է | | |
|______________________|______________________________________________|
| |Վերանայվող փաստաթղթի վերջին հաշվետվության |
| |հրապարակման ամսաթիվը` |
|______________________|______________________________________________|
| |Վերանայվող փաստաթղթի | |
| |հաշվետվությունը |_. |
| |ներկայացվում է |_. |
| |ռազմավարական փաստաթղթի | |
| |հետ միասին | |
|______________________|_______________________|______________________|
|5. Ժամկետը |3 տարի [] | 5 տարի []|5 և ավելի [] |
|______________________|_______________________|______________________|
|6. Ազդեցությունը |Եթե Այո [], ապա |Ոչ (1) [] |
|պետական ծախսերի վրա | | |
|______________________|______________________________________________|
_______________
1) Պետական ծախսերի վրա ազդեցություն չունենալու դեպքում` 6.1-6.5 կետերը
չեն լրացվում:
|______________________|_______________________|______________________|
|6.1 Ազդեցությունը |Այո [] |Ոչ [] |
|մշակվող ՄԺԾԾ վրա | | |
|______________________|_______________________|______________________|
|6.2 Ընդհանուր |Այո [] |Ոչ [] |
|ավելացում | | |
|______________________|_______________________|______________________|
|6.3 Ազդեցությունը |Այո [] |Ոչ [] |
|ոլորտային | | |
|սահմանաքանակների վրա | | |
|______________________|_______________________|______________________|
|6.4 Ազդեցությունը |Այո [] |Ոչ [] |
|բյուջետային ծրագրերի | | |
|վրա | | |
|______________________|_______________________|______________________|
|6.4.1 Նոր բյուջետային |Այո [] |Ոչ [] |
|ծրագիր | | |
|______________________|_______________________|______________________|
|6.5 Ազդեցության |Պետական ծախսերի |Պետական ծախսերի |
|արժեքային գնահատականը |ընդհանուր մակարդակը |ընդհանուր մակարդակը |
| |տարեկան միջին մակարդակը|տարեկան միջին |
| |առաջին 5 տարիների համար|մակարդակը առաջին 5 |
| |առանց ռազմավարական |տարիների համար |
| |փաստաթղթի մլն դրամ |ռազմավարական փաստաթղթի|
| | |ընդունման դեպքում մլն |
| | |դրամ |
|______________________|_______________________|______________________|
|7. Պետական ծախսերի |Այո [] |Ոչ [] |
|ուսումնասիրություն | | |
|______________________|_______________________|______________________|
|7.1 Ծախսերի |Վերջին 3 տարին [] |3 և ավելի տարի [] |
|ուսումնասիրության | | |
|ժամանակահատվածը | | |
|______________________|_______________________|______________________|
|8. Պահանջում է |Այո [] |Ոչ [] |
|օրենսդրական | | |
|փոփոխություն (բացի | | |
|բյուջետային ծախսերին | | |
|վերաբերող) | | |
|______________________|_______________________|______________________|
|8.1 ՌԱԳ |Այո [] |Ոչ [] |
|______________________|_______________________|______________________|
|9. Ներառված ոլորտների | | |
|ֆունկցիոնալ կոդերը կամ| | |
|բյուջետային ծրագրերի | | |
|կոդերը | | |
|______________________|_______________________|______________________|
|10. Նպատակներ |Բարձր մակարդակի |Միջին մակարդակի |
| |նպատակներ [] |նպատակներ [] |
|______________________|_______________________|______________________|
|10.1 Բարձր մակարդակի |Նպատակ |Չափման |Բազային տարվա|Թիրախ |
|նպատակներ | |ցուցանիշ |գնահատական | |
|______________________|__________|____________|_____________|________|
|______________________|__________|____________|_____________|________|
|______________________|__________|____________|_____________|________|
|______________________|_______________________|______________________|
|10.2 Միջին մակարդակի |Ծառայում է բարձր |Բարձր մակարդակի նպատակ|
|նպատակներ |մակարդակի իրագործմանը |սահմանված չէ [] |
| |[] | |
|______________________|_______________________|______________________|
|10.2.1 Բարձր մակարդակի|Բարձր մակարդակի |Միջին մակարդակի |
|նպատակների հետ կապը |նպատակներ |նպատակներ |
|______________________|_______________________|______________________|
|______________________| |______________________|
|______________________| |______________________|
|______________________| |______________________|
|______________________| |______________________|
|______________________|_______________________|______________________|
|10.3 Միջին մակարդակի |Նպատակ |Չափման |Բազային տարվա|Թիրախ |
|նպատակներ | |ցուցանիշ |գնահատական | |
|______________________|__________|____________|_____________|________|
|______________________|__________|____________|_____________|________|
|______________________|__________|____________|_____________|________|
|______________________|__________|____________|_____________|________|
|10.4 ՈՒղղակի |Նպատակ |Չափման |Բազային տարվա|Թիրախ |
|արդյունքներ | |ցուցանիշ |գնահատական | |
|______________________|__________|____________|_____________|________|
|______________________|__________|____________|_____________|________|
|______________________|__________|____________|_____________|________|
|______________________|__________|____________|_____________|________|
|______________________|_______________________|______________________|
|11. Հանրային |Այո [] |Ոչ [] |
|քննարկումներ | | |
|______________________|_______________________|______________________|
|11.1 Նախագիծը |Այո [] |Ոչ [] |
|հրապարակվել է կայքում | | |
|______________________|_______________________|______________________|
|11.2 Հրապարակման | | |
|ամսաթիվը | | |
|______________________|_______________________|______________________|
|11.3 Կազմակերպվել է |Մեկ [] |Մեկից ավելի [] |
|քննարկում | | |
|______________________|_______________________|______________________|
|11.4 Ստացված |Մինչև 5 [] |5-ից ավելի [] |
|առաջարկությունների | | |
|քանակը | | |
|______________________|_______________________|______________________|
|11.5 Ստացված |Այո [] |Ոչ [] |
|առաջարկների հիման վրա | | |
|բովանդակային | | |
|փոփոխություն | | |
|կատարվել է | | |
._____________________________________________________________________.
-------------------------------------------------------------
ԻՐՏԵԿ - Սույն արձանագրային որոշման հավելվածում 44-րդ կետին
հաջորդում է 50-րդ կետը