«ԱՊՐԱՆՔԱՅԻՆ ՆՇԱՆՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ» ՀՀ ՕՐԵՆՔԻ 17-ՐԴ ԵՎ 21- ...

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ
ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ

    ՀՀ վարչական վերաքննիչ                  Վարչական գործ թիվ ՎԴ/9190/05/13

    դատարանի որոշում                       2015թ.    

Վարչական գործ թիվ ՎԴ/9190/05/13

Նախագահող դատավոր` Ա. Առաքելյան

    Դատավորներ`        Ք. Մկոյան

                       Գ. Ղարիբյան

ՈՐՈՇՈՒՄ ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

Հայաստանի Հանրապետության վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական

պալատը (այսուհետ` Վճռաբեկ դատարան)

                   նախագահությամբ             Ե. Խունդկարյանի

                   մասնակցությամբ դատավորներ  Ռ. Հակոբյանի

                                              Ս. Անտոնյանի

                                              Վ. Ավանեսյանի

                                              Ա. Բարսեղյանի

                                              Մ. Դրմեյանի

                                              Գ. Հակոբյանի

                                              Տ. Պետրոսյանի

                                              Ե. Սողոմոնյանի

2015 թվականի նոյեմբերի 27-ին

դռնբաց դատական նիստում, քննելով ««Այգեպատ» գինու-կոնյակի գործարան» ՍՊԸ-ի տնօրեն Ռ. Հարությունյանի վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վարչական վերաքննիչ դատարանի 28.04.2015 թվականի որոշման դեմ` ըստ հայցի Ջորջիո ԱՐՄԱՆԻ Ս.Պ.Ա. Միլան, Սվիս Բրենչ Մենդրիսիո ընկերության (այսուհետ` Կազմակերպություն) ընդդեմ ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության` ի դեմս Մտավոր սեփականության գործակալության (այսուհետ` Նախարարություն), երրորդ անձ »»Այգեպատ» գինու-կոնյակի գործարան» ՍՊԸ-ի (այսուհետ` Ընկերություն)` Ընկերությանը պատկանող թիվ 12176 գրանցմամբ «ԱՐՄԱՆԻ ARMANI ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԿՈՆՅԱԿ ԱՐՄԱՆԻ» և թիվ 12179 գրանցմամբ «ԱՅԳԵՊԱՏ AYGEPAT ARMANI ԱՅԳԵՊԱՏ» համակցված ապրանքային նշանները հայցադիմումին նախորդող հինգ տարվա ընթացքում հայկական կոնյակ (բրենդի) ապրանքի նկատմամբ չօգտագործմամբ արտահայտված իրավահարաբերության առկայությունը (բացակայությունը) ճանաչելու, և որպես հետևանք` «ԱՐՄԱՆԻ ARMANI ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԿՈՆՅԱԿ ԱՐՄԱՆԻ» և «ԱՅԳԵՊԱՏ AYGEPAT ARMANI ԱՅԳԵՊԱՏ» համակցված ապրանքային նշանների թիվ 12176 և թիվ 12179 գրանցումները հայկական կոնյակ (բրենդի) ապրանքի նկատմամբ չեղյալ հայտարարելու պահանջների մասին,

ՊԱՐԶԵՑ

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը.

Դիմելով դատարան` Կազմակերպությունը պահանջել է ճանաչել այն իրավահարաբերության առկայությունը, որի համաձայն` Ընկերությունն իրեն պատկանող թիվ 12176 գրանցմամբ «ԱՐՄԱՆԻ ARMANI ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԿՈՆՅԱԿ ԱՐՄԱՆԻ» և թիվ 12179 գրանցմամբ «ԱՅԳԵՊԱՏ AYGEPAT ARMANI ԱՅԳԵՊԱՏ» համակցված ապրանքային նշանները հայցադիմումին նախորդող հինգ տարվա ընթացքում հայկական կոնյակ (բրենդի) ապրանքի նկատմամբ չի օգտագործել և, որպես հետևանք, միաժամանակ պահանջել է «ԱՐՄԱՆԻ ARMANI ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԿՈՆՅԱԿ ԱՐՄԱՆԻ» և «ԱՅԳԵՊԱՏ AYGEPAT ARMANI ԱՅԳԵՊԱՏ» համակցված ապրանքային նշանների թիվ 12176 և թիվ 12179 գրանցումները հայկական կոնյակ (բրենդի) ապրանքի նկատմամբ չեղյալ հայտարարել:

ՀՀ վարչական դատարանի (դատավոր` Ա. Միրզոյան) (այսուհետ` Դատարան) 27.11.2014 թվականի վճռով հայցը բավարարվել է:

ՀՀ վարչական վերաքննիչ դատարանի (այսուհետ` Վերաքննիչ դատարան) 28.04.2015 թվականի որոշմամբ` Ընկերության ներկայացուցչի վերաքննիչ բողոքը բավարարվել է մասնակիորեն` հայցը բավարարելու մասի դեմ բերված մասով վերաքննիչ բողոքը մերժվել է, և այդ մասով Դատարանի 27.11.2014 թվականի վճիռը թողնվել է անփոփոխ, իսկ դատական ծախսերի մասով Դատարանի վճիռը բեկանվել և փոփոխվել է` Նախարարությունից հօգուտ Կազմակերպության բռնագանձվել է 8.000 ՀՀ դրամ` որպես հայցվորի կողմից նախապես վճարված պետական տուրքի փոխհատուցում:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Ընկերության ներկայացուցիչը:

Վճռաբեկ բողոքի պատասխան է ներկայացրել Կազմակերպության ներկայացուցիչը:

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը.

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

Վերաքննիչ դատարանը սխալ է մեկնաբանել և կիրառել «Ապրանքային նշանների մասին» ՀՀ օրենքի 17-րդ և 21-րդ հոդվածները, չի կիրառել ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 5-րդ հոդվածը, 81-րդ հոդվածի 1-ին մասը, որոնք պետք է կիրառեր, խախտել է ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 3-րդ հոդվածը, 144-րդ հոդվածի 1-ին և 3-րդ մասերը, 146-րդ հոդվածի 4-րդ մասը:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկներով.

Վերաքննիչ դատարանը հաշվի չի առել, որ թեև «Ապրանքային նշանների մասին» ՀՀ օրենքի 17-րդ հոդվածը նախատեսում է, որ ապրանքային նշանի գրանցումը կարող է ցանկացած անձի կողմից ներկայացված հայցի կամ իրավունքների պաշտպանության գործով հակընդդեմ հայցի քննարկման արդյունքում կայացված դատարանի վճռի հիման վրա չեղյալ հայտարարվել, սակայն այստեղ կարևոր պայման է, որ տվյալ անձը պետք է շահագրգռվածություն ունենա ապրանքային նշանի գրանցումը չեղյալ հայտարարելու մեջ: Տվյալ դեպքում սույն գործում բացակայում է որևէ ապացույց այն մասին, որ Ընկերությունը հանդիսանում է շահագրգիռ անձ:

Վերաքննիչ դատարանը չի անդրադարձել վերաքննիչ բողոքում նշված այն փաստարկներին, որ Դատարանը պարտավոր էր կիրառել ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 21-րդ հոդվածի 2-րդ մասը և 89-րդ հոդվածի 3-րդ մասի 9-րդ կետը, այն է` նախնական դատական նիստի ժամանակ պետք է ոչ պատշաճ պատասխանողին (տվյալ դեպքում` Նախարարությանը) փոխարիներ պատշաճ պատասխանողով` Ընկերությունով, ինչը չանելու արդյունքում Դատարանը և Վերաքննիչ դատարանը թույլ են տվել դատավարական խախտում, որը հանգեցրել է գործի սխալ լուծմանը:

Վերաքննիչ դատարանն իրավաչափ է համարել Դատարանի կատարած եզրահանգումն առ այն, որ թիվ 12176 «ԱՐՄԱՆԻ ARMANI ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԿՈՆՅԱԿ ԱՐՄԱՆԻ» և թիվ 12179 «ԱՅԳԵՊԱՏ AYGEPAT ARMANI ԱՅԳԵՊԱՏ» ապրանքային նշանները «Ապրանքային նշանների մասին» ՀՀ օրենքի 17-րդ հոդվածի բովանդակությանը համապատասխան չեն օգտագործվել և իրական օգտագործման մեջ չեն դրվել իրավատեր Ընկերության կողմից, քանի որ տվյալ ապրանքային նշանների օգտագործման իրավունք ունեցող Ընկերությունը վերոհիշյալ ապրանքային նշաններն իրականում չի օգտագործել որոշակի ժամանակահատվածում (սույն վարչական գործով հայցադիմումը ներկայացնելուն նախորդող հինգ տարի ժամանակահատվածում) անընդմեջ կամ որոշակի պարբերականությամբ արտադրվող կամ տնտեսական շրջանառության մեջ դրվող ապրանքների նկատմամբ, որոնց համար գրանցված են տվյալ ապրանքային նշանները, իսկ իրացման մակարդակի մասին ընդհանրապես մեկնաբանություններ կատարելու անհրաժեշտություն տվյալ դեպքում չկա, քանի որ վերը նշված փաստական հանգամանքների, ապացույցների հիման վրա Դատարանը եզրակացրել է, որ Ընկերությունն ընդհանրապես, ինչպես նաև որոշակի պարբերականությամբ այդ ապրանքների արտադրություն ընդհանրապես չի իրականացրել: Մինչդեռ Վերաքննիչ դատարանը, ինչպես նաև Դատարանը հաշվի չեն առել, որ Ընկերությունը, 2011 թվականին պայմանագիր կնքելով չինական ընկերության հետ և պարտավորվելով մատակարարել վիճելի ապրանքային նշաններով ապրանք, արդեն իսկ օգտագործել է ապրանքային նշանները:

Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է մասնակիորեն` վերաքննիչ բողոքը մերժված մասով, բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 28.04.2015 թվականի որոշումը և այն փոփոխել` հայցը մերժել կամ գործն ուղարկել նոր քննության:

2.1. Վճռաբեկ բողոքի պատասխանի հիմնավորումները.

Սույն գործով հիմնական պահանջը հիմնված է ճանաչման հայցատեսակի վրա: Հայցվորը չի ներկայացրել այնպիսի հայցադիմում, համաձայն որի` երրորդ անձը խախտել է հայցվորի որևէ իրավունք: Եթե հայցադիմումի հիմքում ընկած լիներ իրավունքների խախտումը, ապա հայցադիմումը պետք է ներկայացվեր ընդհանուր իրավասության դատարան, քանի որ առկա կլիներ երկու (ֆիզիկական կամ իրավաբանական) անձերի միջև վեճ: Սակայն տվյալ դեպքում որևէ վեճ առկա չէ, հայցվորը գրանցումների սեփականատիրոջ նկատմամբ չունի որևէ պահանջ և չի դիտարկում այն իբրև վեճի առարկա:

«Ապրանքային նշանների մասին» ՀՀ օրենքի 17-րդ հոդվածի «ցանկացած անձի կողմից» օրենսդրական եզրույթից բխում է, որ նման հայցադիմում կարող է ներկայացնել ցանկացած անձ, հետևաբար բողոք բերած անձի այն պնդումը, որ դատարանները պետք է անդրադարձ կատարեին հայցվորի շահագրգիռ լինելու հանգամանքին, անհիմն է:

Ապրանքային նշանի օգտագործման ապացույցների ներկայացման բեռն օրենսդիրը դիտավորյալ դրել է նշանի սեփականատիրոջ վրա, ինչը ևս մեկ անգամ վկայում է հանրային իրավահարաբերության առկայության մասին:

Ապրանքի արտադրման պրոցեսը որևէ առնչություն չունի բուն ապրանքային նշանի հետ: Այսինքն` արտադրանքը չի կարելի նույնականացնել ապրանքային նշանի հետ կամ հակառակը:

Միաժամանակ, Երրորդ անձը չի ներկայացրել ապրանքային նշանների օգտագործումը կամ իրական օգտագործման մեջ դրված լինելը հաստատող և ոչ մի ապացույց:

Բացի այդ, միևնույն փաստական հանգամանքներով թիվ ՎԴ/9691/05/13 վարչական գործով կայացված 16.11.2015 թվականի որոշմամբ ՀՀ վճռաբեկ դատարանը համարել է, որ ընդդատության խնդիր առկա չէ և մերժել է նշված գործով ՀՀ վարչական վերաքննիչ դատարանի որոշման դեմ ներկայացված վճռաբեկ բողոքի վարույթ ընդունելը:

Պնդելով, որ Ընկերության բերած վճռաբեկ բողոքն անհիմն է` Կազմակերպության ներկայացուցիչը խնդրել է այն մերժել և դատարանի որոշումը թողնել անփոփոխ:

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստը.

Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունի հետևյալ փաստը.

30.10.2007 թվականին ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության մտավոր սեփականության գործակալությունն Ընկերության անունով ապրանքների և ծառայությունների միջազգային դասակարգման 33-րդ դասի հայկական կոնյակ (բրենդի) ապրանքի համար թիվ 12176 և թիվ 12179 գրանցման համարներով գրանցել է համապատասխանաբար «ԱՐՄԱՆԻ ARMANI ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԿՈՆՅԱԿ ԱՐՄԱՆԻ» և «ԱՅԳԵՊԱՏ AYGEPAT ARMANI ԱՅԳԵՊԱՏ» համակցված ապրանքային նշանները (հատոր 1-ին, գ.թ. 34-35):

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումը.

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ սույն վճռաբեկ բողոքը վարույթ ընդունելը պայմանավորված է ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 161-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին և 2-րդ կետերով նախատեսված հիմքերի առկայությամբ, այն է`

1) բողոքում բարձրացված հարցի վերաբերյալ Վճռաբեկ դատարանի որոշումը կարող է էական նշանակություն ունենալ «Ապրանքային նշանների մասին» ՀՀ օրենքի 17-րդ հոդվածի 2-րդ մասի միատեսակ կիրառության համար,

2) Վերաքննիչ դատարանի կողմից ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 3-րդ հոդվածը խախտելու հետևանքով առկա է առերևույթ դատական սխալ, որն ազդել է գործի ելքի վրա, և որի առկայությունը հիմնավորվում է ստորև ներկայացված պատճառաբանություններով:

Սույն բողոքի քննության շրջանակներում Վճռաբեկ դատարանն անհրաժեշտ է համարում անդրադառնալ հետևյալ իրավական հարցադրումներին.

1. «Ապրանքային նշանների մասին» ՀՀ օրենքի 17-րդ հոդվածի 2-րդ մասով սահմանված` ապրանքային նշանի գրանցումը չեղյալ ճանաչելու վերաբերյալ պահանջը կարո՞ղ է արդյոք դատարան ներկայացվել «իրական (ռեալ)» իրավունքներ չունեցող անձի կողմից,

2. «Ապրանքային նշանների մասին» ՀՀ օրենքի 17-րդ հոդվածի 2-րդ մասում «ցանկացած անձ» եզրույթի կիրառումից հետևո՞ւմ է արդյոք, որ ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 3-րդ հոդվածի իմաստով դատարան դիմելու իրավունք ունեն նաև այն անձինք, որոնց իրավունքների խախտում կամ խախտման առաջացման հնարավորություն առկա չէ:

ՀՀ Սահմանադրության 18-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք ունի իր իրավունքների և ազատությունների դատական, ինչպես նաև պետական այլ մարմինների առջև իրավական պաշտպանության արդյունավետ միջոցների իրավունք:

ՀՀ Սահմանադրության 19-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք ունի իր խախտված իրավունքները վերականգնելու, ինչպես նաև իրեն ներկայացված մեղադրանքի հիմնավորվածությունը պարզելու համար հավասարության պայմաններում, արդարության բոլոր պահանջների պահպանմամբ, անկախ և անկողմնակալ դատարանի կողմից ողջամիտ ժամկետում իր գործի հրապարակային քննության իրավունք:

Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին եվրոպական կոնվենցիայի (այսուհետ` Կոնվենցիա) 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք, երբ որոշվում է նրա քաղաքացիական իրավունքները և պարտականությունները կամ նրան ներկայացրած ցանկացած քրեական մեղադրանքի առնչությամբ, ունի օրենքի հիման վրա ստեղծված անկախ ու անաչառ դատարանի կողմից ողջամիտ ժամկետում արդարացի և հրապարակային դատաքննության իրավունք:

ՀՀ Սահմանադրության և Կոնվենցիայի վերը շարադրված իրավադրույթները, երաշխավորելով անձի` իր իրավունքների և ազատությունների իրավական պաշտպանության արդյունավետ միջոցների և դատական պաշտպանության իրավունքները, սահմանում են անձի դատարան դիմելու իրավունքը, որը կոչված է ստեղծելու պայմաններ` անձի խախտված իրավունքները վերականգնելու համար: Դատարան դիմելու իրավունքն անձի համար ապահովում է իրավական երաշխիք` իր իրավունքների խախտումների դեպքում ստանալու արդյունավետ իրավական պաշտպանություն: Այստեղից հետևում է այն կարևոր կանոնը, որի համաձայն` դատական պաշտպանություն անձը ստանում է վերջինիս` ՀՀ Սահմանադրությամբ, միջազգային պայմանագրերով, օրենքներով և այլ իրավական ակտերով ամրագրված իրավունքների և (կամ) ազատությունների խախտման դեպքում: Դատական պաշտպանությունը չի կարող լինել ինքնանպատակ, այն ունի հստակ առաքելություն, հստակ սուբյեկտներ և հասցեատեր ու կոչված է ապահովելու անձի խախտված իրավունքների արդյունավետ վերականգնումը:

ՀՀ սահմանադրական դատարանը 07.09.2010 թվականի թիվ ՍԴՈ-906 որոշման մեջ արտահայտել է այն իրավական դիրքորոշումը, որ բոլոր դեպքերում ընդհանուր կանոնն այն է, որ դատարան դիմելու իրավունքը վերապահված է կոնկրետ այն անձին, ում իրավունքները խախտվել են, կամ առկա է նրա իրավունքների խախտման վտանգ:

Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանն (այսուհետ` ՄԻԵԴ) իր որոշումներում արտահայտել է այն իրավական դիրքորոշումը, որ վեճը պետք է լինի իրական և իր բնույթով լուրջ: Վեճը չի կարող կապված լինել անձի քաղաքացիական իրավունքների և պարտականությունների հետ աննշան կամ հեռակա կերպով, այլ հենց այդ իրավունքները և պարտականությունները պետք է կազմեն հայցի առարկան, և վեճի հնարավոր լուծումը պետք է վճռական և ուղղակի նշանակություն և ազդեցություն ունենա պաշտպանվող իրավունքների և ազատությունների վրա (տե՛ս, Լը Քոմպտեն և մյուսներն ընդդեմ Բելգիայի թիվ 6878/75 դիմումով ՄԻԵԴ 23.06.1981 թվականի վճիռը, պարբ. 47, Բենթհեմն ընդդեմ Նիդերլանդների թիվ 8848/80 դիմումով ՄԻԵԴ 23.10.1985 թվականի վճիռը, պարբ. 32):

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` յուրաքանչյուր ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձ նույն օրենսգրքով սահմանված կարգով իրավունք ունի դիմելու վարչական դատարան, եթե համարում է, որ պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմինների կամ դրանց պաշտոնատար անձանց վարչական ակտերով, գործողություններով կամ անգործությամբ`

1) խախտվել են կամ անմիջականորեն կարող են խախտվել նրա` Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ (այսուհետ` Սահմանադրություն), միջազգային պայմանագրերով, օրենքներով կամ այլ իրավական ակտերով ամրագրված իրավունքները և ազատությունները, ներառյալ, եթե`

ա. խոչընդոտներ են հարուցվել այդ իրավունքների և ազատությունների իրականացման համար,

բ. չեն ապահովվել անհրաժեշտ պայմաններ այդ իրավունքների իրականացման համար, սակայն դրանք պետք է ապահովվեին Սահմանադրության, միջազգային պայմանագրի, օրենքի կամ այլ իրավական ակտի ուժով.

2) նրա վրա ոչ իրավաչափորեն դրվել է որևէ պարտականություն.

3) նա վարչական կարգով ոչ իրավաչափորեն ենթարկվել է վարչական պատասխանատվության:

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասի վերլուծության արդյունքում Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ անձն իր իրավունքների և օրինական շահերի դատական պաշտպանություն կարող է հայցել միայն այն դեպքում, եթե գտնում է, որ պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմինների կամ դրանց պաշտոնատար անձանց վարչական ակտերով, գործողություններով կամ անգործությամբ անմիջականորեն խախտվել կամ կարող են խախտվել նրա իրավունքները կամ օրինական շահերը: Նշվածից հետևում է նաև, որ վարչական արդարադատություն հայցող անձի պահանջը կարող է բավարարվել միայն նրա` շահագրգիռ անձ լինելու դեպքում, այն է` եթե խախտվել են կամ անմիջականորեն կարող են խախտվել նրա` Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ, միջազգային պայմանագրերով, օրենքներով և այլ իրավական ակտերով ամրագրված իրավունքները և ազատությունները:

ՀՀ Սահմանադրությամբ և Կոնվենցիայով նախատեսված է, որ որպես ընդհանուր կանոն` դատարան դիմելու իրավունքը վերապահված է կոնկրետ այն անձին, ում իրավունքները խախտվել են, կամ առկա է նրա իրավունքների խախտման վտանգ: Օրենսդիրը, նույնպես առաջնորդվելով այս ընդհանուր կանոնով, վարչական դատավարության օրենսգրքում ամրագրել է յուրաքանչյուրի` իր խախտված իրավունքների պաշտպանության համար վարչական դատարան դիմելու իրավունքը: Անձը կարող է դիմել դատական պաշտպանության, եթե ունի «իրական (ռեալ)» իրավունքներ, որոնք խախտվել են կամ կարող են խախտվել:

Վերոգրյալի հիման վրա Վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարում ընդգծել, որ անձանց` իրենց իրավունքների և օրինական շահերի դատական պաշտպանության իրավունք տրամադրելով հանդերձ Հայաստանի Հանրապետության վարչական դատավարության օրենսգրքի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասը, վերջիններիս համար, սակայն, չի ընձեռում հանրության շահերը պաշտպանելու հնարավորություն, այն է` չի թույլատրում անձանց իրականացնել վարչական մարմինների վարչական ակտերի, գործողությունների կամ անգործության իրավաչափության օբյեկտիվ վերահսկողություն: ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` հայց ներկայացնելու համար, պետք է առկա լինի ոչ միայն վարչական մարմինների ոչ իրավաչափ որոշում, գործողություն կամ անգործություն, այլև նշված ոչ իրավաչափ որոշման, գործողության կամ անգործության արդյունքում անձանց սուբյեկտիվ իրավունքների խախտում կամ խախտման առաջացման վտանգ:

Այսինքն` վարչական արդարադատություն, բացառությամբ նույն օրենսգրքով սահմանված դեպքերի, կարող է հայցել միայն այն անձը, ով հանդիսանում է դատարան դիմելու իրավունքը կրող սուբյեկտ, կամ այլ կերպ ասած` այն անձը, ում սուբյեկտիվ իրավունքները խախտվել են կամ կարող են խախտվել:

Վերը նշված իրավական դիրքորոշումների հիման վրա Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ վարչական արդարադատություն հայցող անձանց կողմից ներկայացված հայցադիմումների հիման վրա հարուցված վարչական գործերից յուրաքանչյուրով պետք է պարզվի` արդյոք հայցվորը հանդիսանում է դատարան դիմելու իրավունքը կրող սուբյեկտ, այսինքն` «շահագրգիռ անձ», քանի որ միայն իրավական շահագրգռվածության առկայության պարագայում անձը կարող է ակնկալել իր խախտված իրավունքների դատական պաշտպանություն: Ընդ որում, իրավունքների խախտման, կամ այլ կերպ ասած` դատարան դիմելու իրավունքը կրող սուբյեկտ լինելու վերաբերյալ ապացույցներ ներկայացնելու պարտականությունը կրում է հենց հայցվորը:

«Ապրանքային նշանների մասին» ՀՀ օրենքի 17-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն` ապրանքային նշանի գրանցումը կարող է ցանկացած անձի կողմից ներկայացված հայցի կամ իրավունքների պաշտպանության գործով հակընդդեմ հայցի քննարկման արդյունքում կայացված դատարանի վճռի հիման վրա չեղյալ հայտարարվել բոլոր ապրանքների և (կամ) ծառայությունների նկատմամբ, որոնց համար այն գրանցված է, կամ դրանց մի մասի նկատմամբ, եթե ապրանքային նշանի գրանցման թվականից հաշված` հինգ տարի անընդմեջ, կամ հայցը (հակընդդեմ հայցը) ավելի ուշ ներկայացնելու դեպքում` դրան անմիջականորեն նախորդող հինգ տարի անընդմեջ ժամանակահատվածում ապրանքային նշանն ընդհանրապես չի օգտագործվել կամ իրական օգտագործման մեջ չի դրվել ապրանքային նշանի իրավատիրոջ կամ նույն օրենքի համաձայն` այդ իրավունքն ունեցող անձի կողմից: Ապրանքային նշանի օգտագործման ապացույցները ներկայացնում է դրա իրավատերը կամ նույն օրենքի համաձայն` տվյալ ապրանքային նշանի օգտագործման իրավունք ունեցող անձը:

Վերը նշված իրավանորմի վերլուծության արդյունքում Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ դրանով օրենսդիրը նախատեսել է դատարանի կողմից ապրանքային նշանի գրանցումը չեղյալ հայտարարելու հիմքերը, այն է` ապրանքային նշանի գրանցման թվականից հաշված` հինգ տարի անընդմեջ, կամ հայցը (հակընդդեմ հայցը) ավելի ուշ ներկայացնելու դեպքում` դրան անմիջականորեն նախորդող հինգ տարի անընդմեջ ժամանակահատվածում ապրանքային նշանը չօգտագործվելը կամ իրական օգտագործման մեջ չդրվելը: Ընդ որում, նշված հիմքերի առկայության դեպքում դատարանի կողմից ապրանքային նշանի գրանցումը չեղյալ հայտարարելն օրենսդիրը հնարավոր է համարել ցանկացած անձի կողմից ներկայացված հայցի կամ հակընդդեմ հայցի քննարկման արդյունքում:

Այդուհանդերձ, վերը նշված իրավական դիրքորոշումների լույսի ներքո անդրադառնալով վարչական դատարան դիմելու իրավունքը կրող սուբյեկտների վերաբերյալ «Ապրանքային նշանների մասին» ՀՀ օրենքի 17-րդ հոդվածի 2-րդ մասի իրավակարգավորմանը` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ թեև «Ապրանքային նշանների մասին» ՀՀ օրենքը դատարան դիմելու իրավունքը չի կապել անձանց իրավունքների ենթադրյալ խախտման հետ` հնարավորություն տալով «ցանկացած անձի» ապրանքային նշանի գրանցումը չեղյալ հայտարարելու վերաբերյալ պահանջ ներկայացնել դատարան, այնուամենայնիվ, «Ապրանքային նշանների մասին» ՀՀ օրենքի 17-րդ հոդվածի 2-րդ մասում ամրագրված «ցանկացած անձ» եզրույթը չի կարող մեկնաբանվել ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասից անկախ, քանի որ ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգիրքն է այն ընդհանուր օրենքը, որով սահմանվում է վարչական գործերով դատական պաշտպանության իրավունքի իրականացման հիմքերը և կարգը:

Վճռաբեկ դատարանի գնահատմամբ դատարան դիմելու իրավունքը «Ապրանքային նշանների մասին» ՀՀ օրենքի 17-րդ հոդվածի 2-րդ մասով «ցանկացած անձին» վերապահելու իրավակարգավորումից չի կարող հետևել, որ անձն իրավական շահագրգռվածության բացակայության պարագայում ևս կարող է ակնկալել դատական պաշտպանություն: Ցանկացած պարագայում դատարան դիմելը ենթադրում է խախտված իրավունքների վերականգնում` լինի դա մասնավոր իրավահարաբերությունից ծագած վեճի արդյունք, թե հանրային իրավահարաբերությունից ծագած վեճի արդյունք: Բացի այդ, դատական պաշտպանության իրավունքը չի կարող լինել ինքնանպատակ, և անձը չի կարող դիմել դատարան, եթե առկա չէ վերջինիս «իրական (ռեալ)» իրավունքների խախտում կամ խախտման վտանգ:

Սույն գործի փաստերի համաձայն` հայկական կոնյակ (բրենդի) ապրանքի համար Ընկերության անվամբ գրանցվել են թիվ 12176 գրանցման համարով «ԱՐՄԱՆԻ ARMANI ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԿՈՆՅԱԿ ԱՐՄԱՆԻ» և թիվ 12179 գրանցման համարով «ԱՅԳԵՊԱՏ AYGEPAT ARMANI ԱՅԳԵՊԱՏ» համակցված ապրանքային նշանները:

Դատարանը, գտնելով, որ սույն գործով վիճահարույց է Ընկերության` որպես ապրանքային նշանների իրավատիրոջ կողմից դրանք «Ապրանքային նշանների մասին» ՀՀ օրենքով սահմանված 5 տարվա ժամկետում օգտագործելու փաստը, իսկ «Ապրանքային նշանների մասին» ՀՀ օրենքի կարգավորումների համաձայն` նշված փաստի ապացուցման բեռը կրում է Ընկերությունը, գործով ձեռք բերված ապացույցների հիման վրա եզրակացրել է, որ թիվ 12176 գրանցման համարով «ԱՐՄԱՆԻ ARMANI ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԿՈՆՅԱԿ ԱՐՄԱՆԻ» և թիվ 12179 գրանցման համարով «ԱՅԳԵՊԱՏ AYGEPAT ARMANI ԱՅԳԵՊԱՏ» համակցված ապրանքային նշանները «Ապրանքային նշանների մասին» ՀՀ օրենքի 17-րդ հոդվածի բովանդակությանը համապատասխան չեն օգտագործվել և իրական օգտագործման մեջ չեն դրվել Ընկերության կողմից, որպիսի իրավահարաբերության առկայությունը ճանաչելու պահանջ է ներկայացրել Կազմակերպությունը: Վերոգրյալի հիման վրա Դատարանը Կազմակերպության հայցը բավարարել է:

Վերաքննիչ դատարանը, վերահաստատելով Դատարանի կողմից կատարված եզրահանգումները, միաժամանակ հերքել է բողոքաբերի փաստարկներն առ այն, որ «Ապրանքային նշանների մասին» ՀՀ օրենքի 17-րդ հոդվածի 2-րդ մասում նշված «ցանկացած անձ» հասկացության ներքո պետք է նկատի ունենալ ցանկացած շահագրգիռ անձ` պատճառաբանելով, որ «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 86-րդ հոդվածի համաձայն` օրենսդիրն արգելել է որևէ օրենսդրական նորմի կամայական մեկնաբանումը և լրացումը, քանի որ իրավական ակտը պետք է մեկնաբանվի դրանում պարունակվող բառերի և արտահայտությունների տառացի նշանակությամբ` հաշվի առնելով օրենքի պահանջները:

«Ապրանքային նշանների մասին» ՀՀ օրենքի 17-րդ հոդվածի 2-րդ մասի կարգավորումների վերաբերյալ վերն արտահայտված իրավական դիրքորոշումների լույսի ներքո գնահատելով Վերաքննիչ դատարանի եզրահանգումները` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ նախքան Ընկերության կողմից «Ապրանքային նշանների մասին» ՀՀ օրենքով սահմանված 5 տարվա ժամկետում ապրանքային նշաններն օգտագործելու իրավահարաբերության առկայության կամ բացակայության հարցին անդրադառնալը սույն գործով պետք է պարզվեր, թե Կազմակերպությունն արդյոք հանդիսանում է դատարան դիմելու իրավունքը կրող սուբյեկտ, այսինքն` «շահագրգիռ անձ», որն է վերջինիս իրավական շահագրգռվածությունն Ընկերությանը պատկանող թիվ 12176 գրանցման համարով «ԱՐՄԱՆԻ ARMANI ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԿՈՆՅԱԿ ԱՐՄԱՆԻ» և թիվ 12179 գրանցման համարով «ԱՅԳԵՊԱՏ AYGEPAT ARMANI ԱՅԳԵՊԱՏ» համակցված ապրանքային նշանները հայցադիմումին նախորդող հինգ տարվա ընթացքում հայկական կոնյակ (բրենդի) ապրանքի նկատմամբ չօգտագործմամբ արտահայտված իրավահարաբերության առկայությունը (բացակայությունը) ճանաչելու և որպես հետևանք` «ԱՐՄԱՆԻ ARMANI ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԿՈՆՅԱԿ ԱՐՄԱՆԻ» և «ԱՅԳԵՊԱՏ AYGEPAT ARMANI ԱՅԳԵՊԱՏ» համակցված ապրանքային նշանների թիվ 12176 և թիվ 12179 գրանցումները հայկական կոնյակ (բրենդի) ապրանքի նկատմամբ չեղյալ հայտարարելու առումով, իր որ խախտված իրավունքի դատական պաշտպանություն է հայցում Կազմակերպությունը:

Մինչդեռ Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ սույն գործով Կազմակերպության կողմից չեն ներկայացվել այնպիսի վերաբերելի և թույլատրելի ապացույցներ, որոնցով կհիմնավորվեին վերջինիս սուբյեկտիվ իրավունքների խախտման փաստի կամ խախտման առաջացման վտանգի առկայությունը, ներկայացված հայցի առումով իր իրավական շահագրգռվածությունը, Դատարան դիմելու իրավունքը կրող սուբյեկտ հանդիսանալը: Հետևաբար Կազմակերպությունը սույն գործով Դատարան դիմելու ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված իրավունքը կրող սուբյեկտ չէ, որպիսի պայմաններում Վերաքննիչ դատարանի հետևություններն առ այն, որ «Ապրանքային նշանների մասին» ՀՀ օրենքի 17-րդ հոդվածի 2-րդ մասի կարգավորումները բավարար են անձի շահագրգռվածությունը հաստատված համարելու համար, Վճռաբեկ դատարանը գնահատում է անհիմն:

Ինչ վերաբերում է նյութական և դատավարական իրավունքի նորմերի խախտման վերաբերյալ վճռաբեկ բողոքի մյուս փաստարկներին, ապա Վճռաբեկ դատարանը դրանց չի անդրադառնում, քանի որ Վերաքննիչ դատարանի կողմից թույլ տրված նշված դատավարական իրավունքի նորմի խախտման պայմաններում դրանք չեն կարող լինել քննության առարկա:

Վերոնշյալ պատճառաբանություններով մասնակիորեն հերքվում են վճռաբեկ բողոքի պատասխանում բերված փաստարկները:

Այսպիսով, սույն վճռաբեկ բողոքի հիմքի առկայությունը Վճռաբեկ դատարանը դիտում է բավարար` ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 150-րդ, 152-րդ և 163-րդ հոդվածների ուժով Վերաքննիչ դատարանի որոշումը բեկանելու համար:

Միաժամանակ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ սույն գործով անհրաժեշտ է կիրառել ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 169-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետով սահմանված` ստորադաս դատարանի դատական ակտը փոփոխելու Վճռաբեկ դատարանի լիազորությունը հետևյալ հիմնավորմամբ.

Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք ունի ողջամիտ ժամկետում իր գործի քննության իրավունք: Սույն գործով վեճի լուծումն էական նշանակություն ունի գործին մասնակցող անձանց համար: Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ գործը ողջամիտ ժամկետում քննելը Կոնվենցիայի նույն հոդվածով ամրագրված անձի արդար դատաքննության իրավունքի տարր է, հետևաբար, գործի անհարկի ձգձգումները վտանգ են պարունակում նշված իրավունքի խախտման տեսանկյունից: Տվյալ դեպքում Վճռաբեկ դատարանի կողմից ստորադաս դատարանի դատական ակտը փոփոխելը բխում է արդարադատության արդյունավետության շահերից, քանի որ սույն գործով վերջնական դատական ակտ կայացնելու համար նոր հանգամանք հաստատելու անհրաժեշտությունը բացակայում է:

Դատական ակտը փոփոխելիս Վճռաբեկ դատարանը հիմք է ընդունում սույն որոշման պատճառաբանությունները, ինչպես նաև գործի նոր քննության անհրաժեշտության բացակայությունը:

5. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները դատական ծախսերի բաշխման վերաբերյալ.

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 56-րդ հոդվածի համաձայն` դատական ծախսերը կազմված են պետական տուրքից և գործի քննության հետ կապված այլ ծախսերից:

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 60-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` կողմը, որի դեմ կայացվել է վճիռ, կամ որի բողոքը մերժվել է, կրում է Հայաստանի Հանրապետության դատական դեպարտամենտի` վկաներին և փորձագետներին վճարած գումարների հատուցման պարտականությունը, ինչպես նաև մյուս կողմի կրած դատական ծախսերի հատուցման պարտականությունը այն ծավալով, ինչ ծավալով դրանք անհրաժեշտ են եղել դատական պաշտպանության իրավունքի արդյունավետ իրականացման համար:

Նկատի ունենալով, որ սույն գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատի 26.08.2015 թվականի որոշմամբ հետաձգվել է վճռաբեկ բողոքի համար սահմանված պետական տուրքի վճարումը, իսկ վճռաբեկ բողոքը ենթակա է բավարարման, ուստի Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատի 26.08.2015 թվականի որոշմամբ հետաձգված 80.000 ՀՀ դրամ պետական տուրքի գումարը, ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 60-րդ հոդվածի հիմքով, ենթակա է բռնագանձման Կազմակերպությունից: Բացի այդ, նկատի ունենալով, որ Ընկերությունը վերաքննիչ բողոք ներկայացնելու համար վճարել է 20.000 ՀՀ դրամ պետական տուրք, Կազմակերպությունից հօգուտ Ընկերության պետք է բռնագանձել 20.000 ՀՀ դրամ` որպես վերաքննիչ բողոքի համար նախապես վճարված պետական տուրքի գումար:

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 169-171-րդ հոդվածներով, 172-րդ հոդվածի 1-ին մասով` Վճռաբեկ դատարանը

ՈՐՈՇԵՑ

1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել: Բեկանել ՀՀ վարչական վերաքննիչ դատարանի 28.04.2015 թվականի որոշումը և այն փոփոխել` Ջորջիո ԱՐՄԱՆԻ Ս.Պ.Ա. Միլան, Սվիս Բրենչ Մենդրիսիո ընկերության հայցն ընդդեմ ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության, երրորդ անձ «Այգեպատ» գինու-կոնյակի գործարան» ՍՊԸ-ի` ««Այգեպատ» գինու-կոնյակի գործարան» ՍՊԸ-ին պատկանող թիվ 12176 գրանցմամբ «ԱՐՄԱՆԻ ARMANI ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԿՈՆՅԱԿ ԱՐՄԱՆԻ» և թիվ 12179 գրանցմամբ «ԱՅԳԵՊԱՏ AYGEPAT ARMANI ԱՅԳԵՊԱՏ» համակցված ապրանքային նշանները հայցադիմումին նախորդող հինգ տարվա ընթացքում հայկական կոնյակ (բրենդի) ապրանքի նկատմամբ չօգտագործմամբ արտահայտված իրավահարաբերության առկայությունը (բացակայությունը) ճանաչելու, և որպես հետևանք` «ԱՐՄԱՆԻ ARMANI ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԿՈՆՅԱԿ ԱՐՄԱՆԻ» և «ԱՅԳԵՊԱՏ AYGEPAT ARMANI ԱՅԳԵՊԱՏ» համակցված ապրանքային նշանների թիվ 12176 և թիվ 12179 գրանցումները հայկական կոնյակ (բրենդի) ապրանքի նկատմամբ չեղյալ հայտարարելու պահանջների մասին, մերժել:

2. Ջորջիո ԱՐՄԱՆԻ Ս.Պ.Ա. Միլան, Սվիս Բրենչ Մենդրիսիո ընկերությունից հօգուտ «Այգեպատ» գինու-կոնյակի գործարան» ՍՊԸ-ի բռնագանձել 20.000 ՀՀ դրամ` որպես վերաքննիչ բողոքի համար նախապես վճարված պետական տուրքի գումար:

Ջորջիո ԱՐՄԱՆԻ Ս.Պ.Ա. Միլան, Սվիս Բրենչ Մենդրիսիո ընկերությունից ՀՀ պետական բյուջե բռնագանձել 80.000 ՀՀ դրամ` որպես վճռաբեկ բողոքի համար սահմանված և ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատի 26.08.2015 թվականի որոշմամբ հետաձգված պետական տուրքի գումար:

3. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից, վերջնական է և բողոքարկման ենթակա չէ:

Նախագահող` Ե. Խունդկարյան

Դատավորներ` Ռ. Հակոբյան

Ս. Անտոնյան

Վ. Ավանեսյան

Ա. Բարսեղյան

Մ. Դրմեյան

Գ. Հակոբյան

Տ. Պետրոսյան

Ե. Սողոմոնյան