i
ԱՌԵՎՏՐԻ ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅԱՆ ՍՏԵՂԾՄԱՆ ՄԱՐԱՔԵՇԻ
ՀԱՄԱՁԱՅՆԱԳԻՐ
ՆԱԽԱԱՌԱՔՈՒՄԱՅԻՆ ՍՏՈՒԳՄԱՆ ՄԱՍԻՆ
Անդամները,
նշելով, որ 1986 թ. սեպտեմբերի 20-ին նախարարները համաձայնել են, որ Առևտրի բազմակողմ բանակցությունների ՈՒրուգվայի փուլի նպատակն է «համաշխարհային առևտրի հետագա ազատականացումն ու ընդլայնումը», «ՄԱԳՀ-ի դերի ամրապնդումը» և «զարգացող միջազգային տնտեսական միջավայրի նկատմամբ ՄԱԳՀ-ի համակարգի զգայունության բարձրացումը»,
նշելով, որ մի շարք զարգացող Անդամ երկրներ դիմել են նախաառաքումային ստուգման օգնությանը,
ընդունելով, որ զարգացող երկրները դրա կարիքն ունեն այնքան ժամանակ և այն չափով, որքանով որ դա անհրաժեշտ է ներմուծված ապրանքների որակը, քանակը և գինը ճշտելու համար,
գիտակցելով, որ այդ ծրագրերը պետք է կատարվեն առանց անհիմն հետաձգումներ և անհավասար վերաբերմունք առաջացնելու,
նշելով, որ այդ ստուգումն ըստ սահմանման կատարվում է արտահանող Անդամի տարածքում,
ընդունելով, որ անհրաժեշտ է ստեղծել օգտագործող Անդամների և արտահանող Անդամների իրավունքների և պարտավորությունների համաձայնեցված միջազգային համակարգ,
ընդունելով, որ ՄԱԳՀ-1994-ի սկզբունքներն ու պարտավորությունները տարածվում են նախաառաքումային ստուգման ընկերությունների այն գործունեության նկատմամբ, որն ամրագրված է ԱՀԿ Անդամ կառավարությունների կողմից,
ընդունելով, որ ցանկալի է ապահովել նախաառաքումային ստուգման ընկերությունների գործունեության և նախաառաքումային ստուգման վերաբերյալ օրենքների ու կանոնակարգերի թափանցիկությունը,
ցանկանալով ապահովել, որ սույն Համաձայնագրի շրջանակներում արտահանողների և նախաառաքումային ստուգման ընկերությունների միջև ծագող վեճերը լուծվեն արագ, արդյունավետ և անաչառ կերպով,
սույնով համաձայնեցին հետևյալի մասին.
ՀՈԴՎԱԾ 1
ՇՐՋԱՆԱԿՆԵՐ
ՍԱՀՄԱՆՈՒՄՆԵՐ
1. Սույն Համաձայնագիրը տարածվում է Անդամների տարածքում իրականացվող նախաառաքումային ստուգման բոլոր գործունեությունների վրա, անկախ այն բանից` այդ գործողությունները որոշված են թե պատվիրակված Անդամի կառավարության կամ կառավարման որևէ մարմնի կողմից:
2. «Օգտագործող Անդամ» հասկացությունը նշանակում է Անդամ, որի կառավարությունը կամ կառավարման որևէ մարմին որոշում կամ պատվիրակում է նախաառաքումային ստուգման գործունեության կիրառումը:
3. Նախաառաքումային ստուգման գործունեություններ են բոլոր այն գործունեությունները, որոնք առնչվում են որակի, քանակի, գնի ճշտմանը, ներառյալ` տարադրամի փոխարժեքն ու ֆինանսական պայմանները, և/կամ օգտագործող Անդամի տարածք արտահանվող ապրանքների` մաքսային նպատակներով դասակարգումը:
4. «Նախաառաքումային ստուգման ընկերությունը» ցանկացած ընկերություն է, որին Անդամը պարտավորեցրել կամ պատվիրակել է նախաառաքումային ստուգման գործունեություն իրականացնել52:
_______________________________
52 Հասկացվում է, որ սույն դրույթն Անդամներին չի պարտավորեցնում այլ Անդամների կառավարման հաստատություններին թույլատրել նախաառաքումային ստուգման գործունեություն իրականացնել իրենց տարածքում:
ՀՈԴՎԱԾ 2
ՕԳՏԱԳՈՐԾՈՂ ԱՆԴԱՄՆԵՐԻ ՊԱՐՏԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ
ԽՏՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՉԴՆԵԼԸ
1. Օգտագործող Անդամներն ապահովում են, որ նախաառաքումային ստուգման գործունեությունն իրականացվի ոչ խտրական ձևով, և որ այդ գործունեության իրականացման ժամանակ օգտագործվող ընթացակարգերն ու չափանիշներն անաչառ լինեն և այդ գործունեությանը ենթակա բոլոր արտահանողների նկատմամբ կիրառվի հավասար հիմունքներով: Նրանք ապահովում են, որ իրենց կողմից որոշված կամ պատվիրակված նախաառաքումային ստուգման ընկերությունների բոլոր տեսուչները ստուգումները կատարեն միևնույն ձևով:
Կառավարական պահանջներ
2. Օգտագործող Անդամներն ապահովում են, որ իրենց օրենքներին, կանոնակարգերին ու պահանջներին վերաբերող նախաառաքումային ստուգման գործողությունների ընթացքում ՄԱԳՀ-1994-ի 3-րդ հոդվածի 4-րդ կետի դրույթները պահպանվեն` այնքանով, որքանով դրանք առնչվում են գործին:
Ստուգումների վայրը
3. Օգտագործող Անդամներն ապահովում են, որ նախաառաքումային ստուգման բոլոր գործողությունները, ներառյալ` առանց վերապահումների հաշվետվության տրամադրումը կամ չտրամադրման մասին նշումը, կատարվեն մաքսային այն տարածքում, որտեղից ապրանքներն արտահանվում են, կամ եթե ստուգումը չի կարող կատարվել այդ մաքսային տարածքում` ելնելով գործում ընդգրկված ապրանքների բարդ բնույթից, կամ եթե երկու կողմերը համաձայն են, ապա մաքսային այն տարածքում, որտեղ ապրանքներն արտադրվում են:
Ստանդարտներ
4. Օգտագործող Անդամներն ապահովում են, որ քանակի և որակի ստուգումները կատարվեն վաճառողի և գնորդի կողմից գնման պայմանագրում սահմանված ստանդարտներին համապատասխան, և որ այդ ստանդարտների բացակայության դեպքում կիրառվեն համապատասխան միջազգային ստանդարտները53:
__________________________________
53 Միջազգային ստանդարտը կառավարական կամ ոչ կառավարական այնպիսի մարմնի կողմից ընդունված ստանդարտ է, որն անդամակցության համար բաց է բոլոր Անդամների համար, և որի ճանաչված գործունեություններից մեկը ստանդարտացման բնագավառում է:
Թափանցիկություն
5. Օգտագործող Անդամներն ապահովում են, որ նախաառաքումային ստուգման գործողություններն իրականացվեն թափանցիկ ձևով:
6. Օգտագործող Անդամներն ապահովում են, որ եթե արտահանողները նախապես դիմեն, ապա նախաառաքումային ստուգման ընկերությունները արտահանողներին տրամադրեն բոլոր այն տեղեկությունների ցուցակը, որոնք անհրաժեշտ են արտահանողներին` ստուգման պահանջները բավարարելու համար: Նախաառաքումային ստուգման ընկերությունները փաստացի տեղեկություններ են տրամադրում, երբ այդպես են պահանջում արտահանողները: Այդ տեղեկությունները ներառում են հղումներ օգտագործող Անդամի նախաառաքումային ստուգման գործունեությանը վերաբերող օրենքներին ու կանոնակարգերին և ներառում են նաև ստուգման, գնի ու տարադրամի փոխարժեքի ճշտման նպատակով օգտագործվող ընթացակարգերն ու չափանիշները, արտահանողների իրավունքները ստուգման ընկերությունների հանդեպ և 21-րդ կետով սահմանված բողոքարկման ընթացակարգերը: Լրացուցիչ ընթացակարգային պահանջները կամ գոյություն ունեցող ընթացակարգերի փոփոխություններն առաքման նկատմամբ չեն կիրառվում, եթե տվյալ արտահանողն այդ փոփոխությունների մասին տեղեկացված չի եղել ստուգման նշանակված օրվա դրությամբ: Այնուամենայնիվ, այնպիսի հրատապ դեպքերում, որոնք կարգավորվում են ՄԱԳՀ-1994-ի 20-րդ և 21-րդ հոդվածներով, այդպիսի լրացուցիչ պահանջները կամ փոփոխությունները կարող են առաքման նկատմամբ կիրառվել նախքան արտահանողին տեղեկացնելը: Այս աջակցությունը, այնուամենայնիվ, արտահանողներին չի ազատում օգտագործող Անդամի ներմուծման կանոնակարգերին ենթարկվելու հետ կապված իրենց պարտավորություններից:
7. Օգտագործող Անդամներն ապահովում են, որ 6-րդ կետում հիշատակված տեղեկություններն արտահանողներին մատչելի դարձվեն հարմար եղանակով, և որ նախաառաքումային ստուգման ընկերությունների նախաառաքումային ստուգման գրասենյակները ծառայեն որպես տեղեկատվական կետեր, որտեղ այդ տեղեկությունները մատչելի կլինեն:
8. Օգտագործող Անդամները նախաառաքումային ստուգման գործունեությանը վերաբերող բոլոր համապատասխան օրենքներն ու կանոնակարգերը շտապ կարգով հրապարակում են այնպես, որ այլ կառավարություններին և առևտրականներին հնարավորություն տան ծանոթանալու դրանց հետ:
Առևտրային գաղտնի տեղեկությունների պաշտպանությունը
9. Օգտագործող Անդամներն ապահովում են, որ նախաառաքումային ստուգման ընկերությունները նախաառաքումային ստուգման ընթացքում ստացված բոլոր տեղեկություններին վերաբերեն որպես առևտրային գաղտնի տեղեկությունների այնքանով, որքանով որ այդ տեղեկությունները դեռ չեն հրապարակվել, դեռ ընդհանրապես մատչելի չեն երրորդ կողմերին կամ դեռ մատչելի չեն հանրությանը: Օգտագործող Անդամներն ապահովում են, որ նախաառաքումային ստուգման ընկերություններն այս նպատակով ընթացակարգեր պահպանեն:
10. Պահանջի դեպքում օգտագործող Անդամները Անդամներին տեղեկություններ են տրամադրում այն միջոցների վերաբերյալ, որոնք իրենք ձեռնարկել են 9-րդ կետի կատարման համար: Սույն կետի դրույթներով որևէ Անդամից չի պահանջվում այնպիսի գաղտնի տեղեկություններ բացահայտում, որոնց բացահայտումը կվտանգի նախաառաքումային ծրագրերի արդյունավետությունը կամ կվնասի պետական կամ մասնավոր առանձին ընկերությունների օրինական առևտրային շահերը:
11. Օգտագործող Անդամներն ապահովում են, որ նախաառաքումային ստուգման ընկերությունները առևտրային գաղտնի տեղեկությունները չբացահայտեն որևէ երրորդ կողմի համար, բացառությամբ այն բանի, որ նախաառաքումային ստուգման ընկերությունները կարող են այդ տեղեկությունները հայտնել որոշված կամ պատվիրակված կառավարական հաստատություններին: Օգտագործող Անդամներն ապահովում են, որ առևտրային գաղտնի տեղեկությունները, որոնք իրենք ստանում են նախաառաքումային ստուգման ընկերություններից, որոնց իրենք պարտավորեցրել կամ պատվիրակել են, համապատասխանաբար պաշտպանվեն: Նախաառաքումային ստուգման ընկերությունները գաղտնի առևտրային տեղեկությունները հայտնում են իրենց լիազորված կառավարություններին միայն այն չափով, որքանով այդ տեղեկությունները սովորաբար պահանջվում են վարկագրերի կամ վճարման այլ ձևերի, կամ մաքսային, ներմուծման լիցենզավորման կամ արտարժույթի վերահսկման նպատակներով:
12. Օգտագործող Անդամներն ապահովում են, որ նախաառաքումային ստուգման ընկերությունները արտահանողներից չպահանջեն տեղեկություններ տրամադրել.
ա) արտադրական այն տվյալների վերաբերյալ, որոնք առնչվում են արտոնագրված, լիցենզավորված կամ չբացահայտված գործընթացների կամ այնպիսի գործընթացների հետ, որոնց համար արտոնագրի տրամադրումն ընթացքում է,
բ) չհրապարակված տեխնիկական տվյալների վերաբերյալ, որոնք այլ են, քան այն տվյալները, որոնք անհրաժեշտ են տեխնիկական կանոնակարգերին կամ ստանդարտներին համապատասխանությունն ապացուցելու համար,
գ) ներքին գնագոյացման վերաբերյալ, ներառյալ` արտադրական ծախքերը,
դ) շահույթի մակարդակների վերաբերյալ,
ե) արտահանողների և նրանց մատակարարների միջև պայմանագրերի պայմանների վերաբերյալ, եթե ընկերության համար անհնար չէ այլ կերպ կատարել տվյալ ստուգումը: Այդ դեպքերում, ընկերությունը պահանջում է միայն այդ նպատակի համար անհրաժեշտ տեղեկություններ:
13. Արտահանողը կարող է 12-րդ կետում հիշատակված տեղեկությունները, որոնք նախաառաքումային ստուգման ընկերություններն այլապես չեն պահանջում, կամավոր դուրս տալ որևէ մասնավոր դեպքի պարզաբանման նպատակով:
Շահերի բախում
14. Օգտագործող Անդամներն ապահովում են, որ նախաառաքումային ստուգման ընկերությունները, մտապահելով նաև 9-13-րդ կետերի առևտրային գաղտնի տեղեկությունների պաշտպանության վերաբերյալ դրույթները, ընթացակարգեր ունենան, որոնք թույլ կտան խուսափել.
ա) նախաառաքումային ստուգման ընկերությունների և տվյալ նախաառաքումային ստուգման ընկերությունների հետ փոխկապակցված ցանկացած ընկերությունների միջև շահերի բախումից, ներառյալ` ցանկացած այն ընկերությունները, որոնցում առաջինները ֆինանսական կամ առևտրային շահագրգռվածություն ունեն տվյալ նախաառաքումային ստուգման ընկերություններում, և որոնց առաքումները նախաառաքումային ստուգման ընկերությունները պետք է ստուգեն,
բ) նախաառաքումային ստուգման ընկերությունների և ցանկացած այլ ընկերությունների միջև շահերի բախումից, ներառյալ` նախաառաքումային ստուգման ենթակա այլ ընկերությունները, բացառությամբ` ստուգումները որոշված կամ պատվիրակված կառավարական հաստատությունները,
գ) նախաառաքումային ստուգման ընկերությունների բաժանմունքների հետ շահերի բախումից, որոնք ընդգրկված են այնպիսի գործողություններում, որոնք այլ են, քան ստուգման գործընթացն իրականացնելու համար անհրաժեշտները:
Ձգձգումներ
15. Օգտագործող Անդամներն ապահովում են, որ առաքումները ստուգելիս նախաառաքումային ստուգման ընկերությունները խուսափեն անհիմն ձգձգումներից: Օգտագործող Անդամներն ապահովում են, որ եթե նախաառաքումային ստուգման ընկերությունը և արտահանողը համաձայնության են եկել ստուգման օրվա վերաբերյալ, ապա նախաառաքումային ստուգման ընկերությունը ստուգումը կատարի այդ օրը, եթե այն չի տեղափոխվել նախաառաքումային ստուգման ընկերության և արտահանողի միջև փոխհամաձայնության հիման վրա, կամ եթե արտահանողը կամ որևէ անհաղթահարելի ուժ54 նախաառաքումային ստուգման ընկերությանը թույլ չեն տալիս այդ անել:
_________________________________
54 Հասկացվում է, որ սույն Համաձայնագրի նպատակներով «անհաղթահարելի ուժը» նշանակում է «անդիմադրելի պարտադրանք կամ հարկադրանք, իրադարձությունների անկանխատեսելի ընթացք, որոնք ազատում են պայմանագրի կատարումից»:
16. Օգտագործող Անդամներն ապահովում են, որ վերջնական փաստաթղթերը ստանալուց և ստուգումն ավարտելուց հետո` հինգ օրվա ընթացքում նախաառաքումային ստուգման ընկերությունները կամ առանց վերապահումների հաշվետվություն տրամադրեն, կամ մանրամասն գրավոր բացատրություն տան` հատկանշելով տրամադրումը մերժելու պատճառները: Օգտագործող Անդամներն ապահովում են, որ վերջին դեպքում, նախաառաքումային ստուգման ընկերություններն արտահանողներին իրենց տեսակետները գրավոր ներկայացնելու հնարավորություն ընձեռեն և վերստուգում կազմակերպեն փոխադարձաբար հարմար ամենամոտ օրը, եթե արտահանողներն այդպես պահանջեն:
17. Օգտագործող Անդամներն ապահովում են, որ նախաառաքումային ստուգման ընկերությունները, երբ արտահանողներն այդպես պահանջեն, նախքան ֆիզիկական ստուգման օրը, գնի և, երբ անհրաժեշտ է, տարադրամի փոխարժեքի նախնական ճշտում կատարեն, հիմնվելով արտահանողի և ներմուծողի միջև կնքված պայմանագրի, նախնական ապրանքագրի և, երբ կիրառելի է, ներմուծման թույլտվության դիմումի վրա: Օգտագործող Անդամներն ապահովում են, որ այն գինը կամ տարադրամի փոխարժեքը, որոնք նախաառաքումային ստուգման ընկերությունն ընդունել է այդ նախնական ճշտման հիման վրա, չհանվեն, եթե ապրանքները համապատասխանում են ներմուծման փաստաթղթերին և/կամ ներմուծման լիցենզիային: Նրանք ապահովում են, որ նախնական ճշտումը կատարելուց հետո, նախաառաքումային ստուգման ընկերություններն արտահանողներին անմիջապես գրավոր տեղեկացնեն կամ գնի և/կամ տարադրամի փոխարժեքի ընդունման մասին, կամ չընդունման մանրամասն պատճառների մասին:
18. Օգտագործող Անդամներն ապահովում են, որ նախաառաքումային ստուգման ընկերություններն առանց վերապահումների հաշվետվությունը հնարավորին չափ շտապ կարգով ուղարկեն արտահանողներին կամ արտահանողների նշանակած ներկայացուցիչներին` վճարումների ձգձգումներից խուսափելու համար:
19. Օգտագործող Անդամներն ապահովում են, որ առանց վերապահումների հաշվետվության մեջ տեխնիկական սխալ լինելու դեպքում նախաառաքումային ստուգման ընկերություններն ուղղեն սխալը, և ուղղված տեղեկությունները համապատասխան կողմերին փոխանցեն հնարավորինս շտապ կարգով:
Գների ստուգում
20. Օգտագործող Անդամներն ապահովում են, որ գերապրանքագրումն ու թերապրանքագրումը կամ խարդախությունը կանխարգելելու համար, նախաառաքումային ստուգման ընկերությունները գների ստուգումը55 կատարեն հետևյալ ուղեցույցների համաձայն.
_______________________________
55 Նախաառաքումային ստուգման ընկերությունների մաքսային գնահատման հետ կապված ծառայությունների առնչությամբ, օգտագործող Անդամի պարտավորությունները ՄԱԳՀ-1994-ով և ԱՀԿ Համաձայնագրի 1Ա Հավելվածում ընդգրկված մնացյալ Առևտրի բազմակողմ-պարտադիր համաձայնագրերով նրանց ընդունած պարտավորություններն են:
ա) նախաառաքումային ստուգման ընկերություններն արտահանողի և ներմուծողի միջև համաձայնեցված պայմանագրային գինը մերժում են միայն, եթե նրանք կարող են ցույց տալ, որ ոչ բավարար գնի վերաբերյալ իրենց ստացած տվյալները հիմնված են ստուգման գործընթացի վրա, որը համապատասխանում է «բ»-ից «ե» ենթակետերով սահմանված չափանիշներին,
բ) նախաառաքումային ստուգման ընկերությունն արտահանման գնի ճշտման համար գնի համեմատությունը կատարում է հիմնվելով նույն կամ համանման ապրանքների գնի(երի) վրա, որոնք նույն արտահանման երկրից արտահանման համար առաջարկվել են նույն կամ գրեթե նույն ժամանակ, մրցակցային ու համեմատելի վաճառքի պայմաններով, սովորական առևտրային գործելակերպին համապատասխան և առանց կիրառվող օրինաչափ զեղչերի: Այդպիսի համեմատությունը հիմնվում է հետևյալի վրա.
i) համեմատության համար օգտագործվում են միայն խելամիտ հիմք ապահովող գներ` հաշվի առնելով ներմուծման երկրին և գնի համեմատման համար օգտագործվող երկրին կամ երկրներին վերաբերող համապատասխան տնտեսական գործոնները,
ii) նախաառաքումային ստուգման ընկերությունը առաքման նկատմամբ կամայականորեն նվազագույն գինը կիրառելու նպատակով չի հիմնվում տարբեր երկրներ արտահանման համար առաջարկված ապրանքների գնի վրա,
iii) նախառաքումային ստուգման ընկերությունը հաշվի է առնում «գ» կետում թվարկված առանձին տարրերը,
iv) վերը նկարագրած գործընթացի ցանկացած փուլում նախաառաքումային ստուգման ընկերությունն արտահանողին գինը պարզաբանելու հնարավորություն է տալիս,
գ) գների ստուգում կատարելիս նախաառաքումային ստուգման ընկերությունները համապատասխան ճշգրտումներ են կատարում վաճառքի պայմանագրի պայմանների և գործարքին բնորոշ, ընդհանրապես կիրառվող կարգավորիչ գործոնների առնչությամբ. այդ գործոնները ներառում են, բայց չեն սահմանափակվում առևտրային մակարդակով ու վաճառքի քանակով, առաքման ժամանակահատվածներով ու պայմաններով, գնի անընդհատ աճի վերաբերյալ դրույթներով, որակի առանձնահատկություններով, ձևավորման հատուկ բնութագրերով, առաքման ու փաթեթավորման հատուկ բնութագրերով, պատվերի չափով, տեղում վաճառքով, տարեժամանակային ազդեցություններով, լիցենզային կամ մտավոր սեփականության այլ վճարներով, և ծառայություններով, որոնց մատուցումը պայմանագրի մաս է, եթե դրանք սովորաբար առանձին չեն ապրանքագրվում. դրանք ներառում են նաև արտահանողի գնին վերաբերող որոշակի տարրեր, ինչպիսիք են արտահանողի և ներմուծողի միջև պայմանագրային հարաբերությունները,
դ) փոխադրման վճարների ստուգումը վերաբերում է միայն արտահանման երկրում փոխադրամիջոցի համաձայնեցված գնին, ինչպես նշված է վաճառքի պայմանագրում,
ե) գնի ստուգման նպատակով չի օգտագործվում հետևյալը.
i) ներմուծման երկրում ապրանքների վաճառքի գինը, որոնք արտադրվել են այդպիսի երկրում,
ii) ապրանքների գինը, երբ դրանք արտահանվում են արտահանող երկրից տարբեր մեկ այլ երկրից,
iii) արտադրության ինքնարժեքը,
vi) կամայական կամ մտացածին գներ կամ արժեքներ:
Բողոքարկման ընթացակարգեր
21. Օգտագործող Անդամներն ապահովում են, որ նախաառաքումային ստուգման ընկերություններն ընթացակարգեր սահմանեն` արտահանողների բողոքները ստանալու, քննարկելու և դրանց վերաբերյալ որոշումներ կայացնելու համար, և որ այդ ընթացակարգերին վերաբերող տեղեկություններն արտահանողներին մատչելի դարձվեն համաձայն 6-րդ և 7-րդ կետերի դրույթների: Օգտագործող Անդամներն ապահովում են, որ ընթացակարգերը մշակվեն ու պահպանվեն հետևյալ կանոնների համաձայն.
ա) նախաառաքումային ստուգման ընկերությունները արտահանողների դիմումներն ու բողոքները ստանալու, քննարկելու և դրանց վերաբերյալ որոշումներ կայացնելու համար նշանակում են մեկ կամ ավելի պաշտոնատար անձինք, որոնք սովորական աշխատանքային ժամերի ընթացքում մատչելի են յուրաքանչյուր քաղաքում կամ նավահանգստում, որտեղ դրանք նախաառաքումային ստուգման վարչական գրասենյակ են պահում,
բ) արտահանողները նշանակված պաշտոնատար անձին (անձանց) գրավոր կերպով տրամադրում են խնդրո առարկա առանձին գործարքի վերաբերյալ փաստերը, բողոքի բնույթն ու առաջարկվող լուծում,
գ) նշանակված պաշտոնատար անձը (անձինք) բարյացակամ վերաբերմունք են ցուցաբերում արտահանողների բողոքների նկատմամբ, և «բ» կետում հիշատակված փաստաթղթերը ստանալուց հետո հնարավորինս արագ որոշում են կայացնում:
Շեղում
22. Շեղվելով 2-րդ հոդվածի դրույթներից օգտագործող Անդամներն ապահովում են, որ չստուգվեն այն առաքումները, բացի մասամբ առաքումներից, որոնց արժեքը ցածր է այդպիսի առաքումների նկատմամբ կիրառվող` օգտագործող Անդամի սահմանած նվազագույն արժեքից, բացառությամբ` բացառիկ դեպքերի: Այդ նվազագույն արժեքը` արտահանողներին 6-րդ կետի համաձայն տրամադրվող տեղեկության մաս է կազմում:
ՀՈԴՎԱԾ 3
ԱՐՏԱՀԱՆՈՂ ԱՆԴԱՄՆԵՐԻ ՊԱՐՏԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ
ԽՏՐԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ԲԱՑԱՌՈՒՄԸ
1. Արտահանող Անդամներն ապահովում են, որ նախաառաքումային ստուգման գործունեությանը վերաբերող իրենց օրենքներն ու կանոնակարգերը կիրառվեն ոչ խտրական ձևով:
Թափանցիկություն
2. Արտահանող Անդամները նախաառաքումային ստուգման գործունեությանը վերաբերող բոլոր կիրառվող օրենքներն ու կանոնակարգերը շտապ կարգով հրապարակում են այնպես, որ այլ կառավարություններին և առևտրականներին հնարավորություն տրվի ծանոթանալու դրանց հետ:
Տեխնիկական աջակցություն
3. Արտահանող Անդամները, պահանջ ներկայացվելու դեպքում, օգտագործող Անդամներին առաջարկում են փոխադարձաբար համաձայնեցված պայմաններով տեխնիկական աջակցություն տրամադրել` ուղղված սույն Համաձայնագրի նպատակների իրականացմանը56:
_____________________________________
56 Հասկացվում է, որ այդպիսի տեխնիկական աջակցությունը կարող է տրամադրվել երկկողմ, բազմակողմ-կամավոր և բազմակողմ-պարտադիր հիմունքներով:
ՀՈԴՎԱԾ 4
ԱՆԿԱԽ ՎԵՐԱՆԱՅՄԱՆ ԸՆԹԱՑԱԿԱՐԳԵՐ
Անդամները նախաառաքումային ստուգման ընկերություններին և արտահանողներին խրախուսում են իրենց վեճերը լուծել միմյանց միջև: Այնուամենայնիվ, 2-րդ հոդվածի 21-րդ կետի դրույթների համաձայն բողոք ներկայացնելուց երկու աշխատանքային օր հետո, կողմերից յուրաքանչյուրը կարող է վեճը ներկայացնել անկախ վերաքննության: Այդ նպատակով Անդամներն այնպիսի պատշաճ միջոցներ են ձեռնարկում, որոնք կարող են իրենց մատչելի լինել, որպեսզի ապահովեն, որ սահմանվեն ու պահպանվեն հետևյալ ընթացակարգերը.
ա) այդ ընթացակարգերն իրականացվում են անկախ ընկերության կողմից, որը համատեղորեն կազմված է նախաառաքումային ստուգման ընկերություններին ներկայացնող կազմակերպությունից և սույն Համաձայնագրի նպատակներով արտահանողներին ներկայացնող կազմակերպությունից,
բ) «ա» ենթակետում նշված անկախ ընկերությունը սահմանում է փորձագետների հետևյալ ցանկը.
i) նախաառաքումային ստուգման ընկերությունները ներկայացնող կազմակերպության առաջադրած անդամների խումբ,
ii) արտահանողներին ներկայացնող կազմակերպության առաջադրած անդամների խումբ,
iii) «ա» կետում նշված անկախ ընկերության առաջադրած` առևտրային հարցերով անկախ փորձագետների խումբ:
Այդ ցանկի փորձագետների աշխարհագրական բաշխումն այնպիսին է, որ հնարավորություն տա սույն ընթացակարգերի համաձայն բարձրացված ցանկացած վեճ լուծել շտապ կարգով: Այդ ցանկը կազմվում է ԱՀԿ Համաձայնագիրն ուժի մեջ մտնելուց հետո` երկու ամսվա ընթացքում, և նորացվում է տարին մեկ: Ցանկը մատչելի է հանրությանը: Այն ծանուցվում է Քարտուղարությանն ու շրջաբերվում է Անդամներին:
գ) վեճ բարձրացնել ցանկացող արտահանողը կամ նախաառաքումային ստուգման ընկերությունը դիմում է «ա» կետում նշված անկախ ընկերությանն ու պահանջում քննախումբ կազմել: Անկախ ընկերությունը պատասխանատու է քննախումբ ստեղծելու համար: Այդ քննախումբը կազմված է երեք անդամներից: Քննախմբի անդամներն ընտրվում են այնպես, որ խուսափվի անհիմն ծախսերից ու ձգձգումներից: Առաջին անդամին ընտրում է տվյալ նախաառաքումային ստուգման ընկերությունը` վերևի ցանկի «i» խմբից, եթե այդ անդամը փոխկապակցված չէ այդ ընկերության հետ: Երկրորդ անդամին ընտրում է տվյալ արտահանողը` վերևի ցանկի «ii» խմբից, եթե այդ անդամը փոխկապակցված չէ այդ արտահանողի հետ: Երրորդ անդամին ընտրում է «ա» կետում հիշատակված անկախ ընկերությունը` վերևի ցանկի «iii» խմբից: Վերևի ցանկի «iii» խմբից ընտրված` առևտրային հարցերով որևէ անկախ փորձագետի առնչությամբ առարկություններ չեն արվում,
դ) վերևի ցանկի «iii» խմբից ընտրված` առևտրային հարցերով անկախ փորձագետը հանդես է գալիս որպես քննախմբի նախագահ: Առևտրային հարցերով անկախ փորձագետը անհրաժեշտ որոշումներ է կայացնում, որպեսզի ապահովի քննախմբի կողմից վեճի շտապ կարգավորումը, օրինակ` հաշվի առնելով տվյալ ստուգման վայրը,
ե) եթե վեճի կողմերը համաձայնում են, ապա տվյալ վեճը վերաքննելու համար առևտրային հարցերով մեկ անկախ փորձագետին կարող է ընտրել «ա» կետում հիշատակված անկախ ընկերությունը` վերևի ցանկի «iii» խմբից: Այդ փորձագետը անհրաժեշտ որոշումներ է կայացնում, որպեսզի ապահովի վեճի շտապ կարգավորումը, օրինակ` թե արդյոք գործի փաստերը պահանջում են, որ քննախմբի անդամները հավաքվեն, և եթե այդպես է, ապա որտեղ է տեղի ունենալու ժողովը` հաշվի առնելով տվյալ ստուգման վայրը,
զ) վերանայման առարկան է որոշել, թե արդյոք վիճարկվող ստուգման ընթացքում վեճի կողմերը պահպանել են սույն Համաձայնագրի դրույթները: Ընթացակարգերը պետք է շտապ լինեն ու երկու կողմերին էլ հնարավորություն տան իրենց տեսակետները ներկայացնել անձամբ և գրավոր,
է) երեք անդամներից կազմված քննախմբի որոշումները կայացվում են ձայների մեծամասնությամբ: Վեճի վերաբերյալ որոշումը կայացվում է անկախ վերաքննության համար պահանջից հետո` ութ աշխատանքային օրվա ընթացքում, և հաղորդվում է վեճի կողմերին: Այդ ժամկետը կարող է երկարաձգվել վեճի կողմերի համաձայնությամբ: Ծախսերը բաշխում են քննախումբը կամ առևտրային հարցերով անկախ փորձագետը` ելնելով գործի առանձնահատկություններից:
թ) քննախմբի որոշումը պարտադիր է նախաառաքումային ստուգման ընկերության և արտահանողի համար, որոնք վեճի կողմեր են:
ՀՈԴՎԱԾ 5
ԾԱՆՈՒՑՈՒՄ
Անդամները Քարտուղարություն են ներկայացնում այն օրենքների և կանոնակարգերի պատճենները, որոնց միջոցով կիրառում են սույն Համաձայնագիրը, ինչպես նաև նախաառաքումային ստուգմանը վերաբերող ցանկացած այլ օրենքների և կանոնակարգերի պատճենները, երբ ԱՀԿ Համաձայնագիրն ուժի մեջ է մտնում տվյալ Անդամի համար: Նախաառաքումային ստուգմանը վերաբերող օրենքների և կանոնակարգերի ոչ մի փոփոխություն ուժի մեջ չի մտնում մինչև այդ փոփոխությունների պաշտոնական հրապարակումը: Հրապարակումից հետո դրանք անմիջապես ծանուցվում են Քարտուղարությանը: Քարտուղարությունն Անդամներին տեղեկացնում է այդ տեղեկության առկայության մասին:
ՀՈԴՎԱԾ 6
ՎԵՐԱՔՆՆՈՒԹՅՈՒՆ
ԱՀԿ Համաձայնագիրն ուժի մեջ մտնելու օրվանից հետո` երկրորդ տարվա վերջին և դրանից հետո` յուրաքանչյուր երեք տարին մեկ, Նախարարական համաժողովը վերանայում է սույն Համաձայնագրի դրույթները, իրականացումն ու գործողությունը` հաշվի առնելով դրա նպատակներն ու դրա գործողության ընթացքում ձեռք բերած փորձը: Այդպիսի վերանայման արդյունքում Նախարարական համաժողովը կարող է փոփոխություններ կատարել Համաձայնագրի դրույթներում:
ՀՈԴՎԱԾ 7
ԽՈՐՀՐԴԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆ
Անդամները, պահանջ ներկայացնելու դեպքում, այլ Անդամների հետ խորհրդակցում են սույն Համաձայնագրի գործողության վրա ազդող ցանկացած հարցի վերաբերյալ: Այդ դեպքերում սույն Համաձայնագրի նկատմամբ կիրառվում են Վեճերի կարգավորման փոխհամաձայնությամբ մշակված ու ըստ դրա կիրառվող` ՄԱԳՀ-1994-ի 22-րդ հոդվածի դրույթները:
ՀՈԴՎԱԾ 8
ՎԵՃԵՐԻ ԿԱՐԳԱՎՈՐՈՒՄ
Անդամների միջև` սույն Համաձայնագրի գործողությանը վերաբերող ցանկացած վեճ ենթակա է Վեճերի կարգավորման փոխհամաձայնությամբ մշակված ու ըստ դրա կիրառվող` ՄԱԳՀ-1994-ի 23-րդ հոդվածի դրույթներին:
ՀՈԴՎԱԾ 9
ԵԶՐԱՓԱԿԻՉ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ
1. Անդամներն անհրաժեշտ միջոցներ են ձեռնարկում սույն Համաձայնագրի իրականացումն ապահովելու համար:
2. Անդամներն ապահովում են, որ իրենց օրենքներն ու կանոնակարգերը չհակասեն սույն Համաձայնագրի դրույթներին: