(ուժը կորցրել է 13.01.2022 թիվ 27-Ն որոշում)
i
040.1592.271104
«ՎԱՎԵՐԱՑՆՈՒՄ ԵՄ»
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ՆԱԽԱԳԱՀ Ռ. ՔՈՉԱՐՅԱՆ
«27» նոյեմբերի 2004 թ.
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ
ՈՐՈՇՈՒՄ
11 նոյեմբերի 2004 թվականի N 1592-Ն
i
ՆԵՐՔԻՆ ԱՅՐՄԱՆ ՇԱՐԺԻՉԱՅԻՆ ՎԱՌԵԼԻՔՆԵՐԻ ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ԿԱՆՈՆԱԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ԵՎ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ 1999 ԹՎԱԿԱՆԻ ԴԵԿՏԵՄԲԵՐԻ 31-Ի N 799 ՈՐՈՇՈՒՄՆ ՈՒԺԸ ԿՈՐՑՐԱԾ ՃԱՆԱՉԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
Հիմք ընդունելով «Ստանդարտացման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 8-րդ հոդվածը, ինչպես նաև հաշվի առնելով ավտոմոբիլային բենզինի և դիզելային վառելիքների օգտագործման ծավալները, մարդու կյանքին ու առողջությանը, ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց ու պետական գույքին, կենդանիների և բույսերի կյանքին ու առողջությանը, շրջակա միջավայրին վնաս պատճառելու ռիսկի աստիճանը` Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.
1. Հաստատել ներքին այրման շարժիչային վառելիքների տեխնիկական կանոնակարգը` համաձայն հավելվածի:
i
2. Սույն որոշումն ուժի մեջ մտնելու օրվանից ուժը կորցրած ճանաչել Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 1999 թվականի դեկտեմբերի 31-ի «Կապար պարունակող բենզինի օգտագործումը կարգավորելու մասին» N 799 որոշումը:
i
3. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվանից 8 ամիս հետո` բացառությամբ սույն որոշման 1-ին կետով հաստատված տեխնիկական կանոնակարգի 1-ին աղյուսակի 5-րդ կետի և 3-րդ աղյուսակի 3-րդ կետի, որոնք ուժի մեջ են մտնում սույն որոշումն ուժի մեջ մտնելու օրվանից 3 տարի հետո:
(3-րդ կետը փոփ. 16.06.05 թիվ 894-Ն որոշում)
ՍՏՈՐԱԳՐՎԵԼ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՎԱՐՉԱՊԵՏԻ ԿՈՂՄԻՑ
2004 ԹՎԱԿԱՆԻ ՆՈՅԵՄԲԵՐԻ 23-ԻՆ
Հավելված
ՀՀ կառավարության
2004 թվականի նոյեմբերի 11-ի
N 1592-Ն որոշման
ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ԿԱՆՈՆԱԿԱՐԳ ՆԵՐՔԻՆ ԱՅՐՄԱՆ ՇԱՐԺԻՉԱՅԻՆ ՎԱՌԵԼԻՔՆԵՐԻ
I. ԿԻՐԱՌՄԱՆ ՈԼՈՐՏԸ
i
1. Սույն ներքին այրման շարժիչային վառելիքի տեխնիկական կանոնակարգի (այսուհետ` տեխնիկական կանոնակարգ) գործողությունը արտաքին տնտեսական գործունեության ապրանքային անվանացանկի ծածկագրերին համապատասխան տարածվում է ներքին այրման հետևյալ շարժիչային վառելիքների վրա`
ա) ոչ էթիլացված ավտոմոբիլային բենզին (այսուհետ` ավտոմոբիլային բենզին)`
նորմալ, ռեգուլյար 2710 12 410
պրեմիում 2710 12 450
սուպեր 2710 12 490
բ) դիզելային վառելիք 2710 19 420, 2710 19 460, 2710 19 480:
(1-ին կետը փոփ. 25.04.13 թիվ 438-Ն որոշում)
2. Սույն տեխնիկական կանոնակարգով սահմանվում են 1-ին կետում նշված վառելիքների անվտանգությունը բնութագրող ցուցանիշները, դրանց պահման, փոխադրման, իրացման ու օգտագործման փուլերում անվտանգության ապահովման և շրջակա միջավայրի պահպանության վերաբերյալ պահանջները, ինչպես նաև համապատասխանության գնահատման ընթացակարգերը:
3. Սույն տեխնիկական կանոնակարգը չի տարածվում ավիացիոն բենզինի և ռեակտիվային շարժիչների վառելիքների վրա:
4. Ավտոմոբիլային բենզինը և դիզելային վառելիքը ենթակա են համապատասխանության պարտադիր գնահատման:
II. ՀԱՍԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ
5. Սույն տեխնիկական կանոնակարգում կիրառվում են հետևյալ հասկացությունները`
ա) բենզին` հեղուկ նավթային վառելիք, որն օգտագործվում է կայծային բռնկման մխոցային շարժիչներում.
բ) բռնկման ջերմաստիճան` փորձարկման պայմաններում այն նվազագույն ջերմաստիճանը, որի դեպքում նավթամթերքի գոլորշիները բոցից կարճատև բոցավառվում են.
գ) դիզելային վառելիք` վառելիքաօդային խառնուրդի սեղմումից բոցավառվող հեղուկ նավթային վառելիք, որն օգտագործվում է շարժիչներում.
դ) կոքսելիություն` ցուցանիշ, որը ցույց է տալիս նավթամթերքի այրման ժամանակ կոքսային նստվածք առաջացնելու հակվածությունը.
ե) ճայթյունակայունություն` ֆիզիկաքիմիական հատկություն, որը որոշում է առանց պայթյունի բենզինի այրման ունակությունը` կայծային վառման շարժիչներում.
զ) ցետանային թիվ` ցուցանիշ, որը ցույց է տալիս մխոցային շարժիչներում վառելիքաօդային խառնուրդի սեղմումից բոցավառվող հեղուկ նավթային վառելիքի այրման ժամանակ ճնշման աճի արագությունը` արտահայտված էտալոնային սանդղակի միավորներով.
է) ցետանային ցուցիչ` թիվ, որը հաշվարկված է ըստ արտադրանքի խտության և թորման բնութագրերի արտադրանքի մոտավոր ցետանային թիվը ներկայացնելու համար.
ը) օկտանային թիվ` ցուցանիշ, որը ցույց է տալիս բենզինի ճայթյունակայունությունը` արտահայտված էտալոնային սանդղակի միավորներով.
թ) ֆրակցիոն կազմ` նավթամթերքի կազմ, որը որոշում է թորման ժամանակ որոշակի ջերմաստիճանի սահմաններում շոգիացված ֆրակցիաների քանակական պարունակությունը, մնացորդը և կորուստները:
III. ՇՈՒԿԱ ՄՈՒՏՔ ԳՈՐԾԵԼՈՒ ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ
6. Հայաստանի Հանրապետության տարածքում արգելվում է ավտոմոբիլային բենզինի և դիզելային վառելիքի իրացումն առանց համապատասխանության գնահատման:
i
7. Հայաստանի Հանրապետության տարածքում համապատասխանության պարտադիր գնահատման ենթակա և շրջանառության մեջ գտնվող ավտոմոբիլային բենզինն ու դիզելային վառելիքը պետք է ուղեկցվեն համապատասխանության ազգային նշանի մակնշմամբ կամ համապատասխանության սերտիֆիկատով:
(7-րդ կետը փոփ. 02.04.15 թիվ 356-Ն որոշում)
IV. ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
8. Ավտոմոբիլային բենզինի անվտանգությունը բնութագրող ցուցանիշներն ըստ մակնիշների ներկայացված են 1-ին աղյուսակում, իսկ գոլորշիացման դասերը` 2-րդ աղյուսակում.
Աղյուսակ 1
i
.________________________________________________________________________.
| Ցուցանիշի անվանումը | Նորմը` ըստ բենզինի մակնիշի |
| |_________________________________|
| |նորմալ |ռեգուլյար|պրեմիում|սուպեր|
|______________________________________|_______|_________|________|______|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
|______________________________________|_______|_________|________|______|
|1. Ճայթյունակայունությունը. | | | | |
| օկտանային թիվը որոշված հետազոտական | | | | |
| մեթոդով, ոչ պակաս |80 |91 |95 |97 |
| օկտանային թիվը որոշված շարժիչային | | | | |
| մեթոդով, ոչ պակաս |76 |81 |85 |87 |
|______________________________________|_______|_________________________|
|2. Կապարի պարունակությունը, մգ/դմ3, ոչ| | |
| ավելի. | | |
| մինչև 2006 թվականի նոյեմբերի 1-ը |10 | 5 |
| 2006 թվականի նոյեմբերի 1-ից | 5 | 5 |
|______________________________________|_______|_________________________|
|3. Խտությունը 15 օC ջերմաստիճանում, | | |
| կգ/մ3 |700-750| 720-775 |
|______________________________________|_______|_________________________|
|4. Ծծմբի պարունակությունը, մգ/կգ, ոչ | | |
| ավելի. | | |
| մինչև 2008 թվականի նոյեմբերի 1-ը |500 | 150 |
| 2008 թվականի նոյեմբերի 1-ից մինչև | | |
| 2010 թվականի հունվարի 1-ը |500 | 50 |
| 2010 թվականի հունվարի 1-ից |500 | 10 |
|______________________________________|_______|_________________________|
|5. Ածխաջրածինների ծավալային մասը, %, | | |
| ոչ ավելի | | |
| արոմատիկ |- | 35,0 |
| օլեֆիններ |- |21,0 |18,0 |18,0 |
|______________________________________|_______|_________________________|
|6. Բենզոլի ծավալային մասը, %, ոչ ավելի|5,0 | 1,0 |
|______________________________________|_______|_________________________|
|7. Թթվածնի զանգվածային մասը, %, | | |
| ոչ ավելի 2008 թվականի դեկտեմբերի 8-ից|- | 2,7 |
|______________________________________|_______|_________________________|
|8. Օքսիդիչների ծավալային մասը, %, | | |
|ոչ ավելի 2008 թվականի դեկտեմբերի 8-ից`| | |
| մեթանոլ |- | 3,0 |
| էթանոլ |- | 5,0 |
| իզոպրոպիլ սպիրտ |- | 10,0 |
| իզոբութիլ սպիրտ |- | 10,0 |
| եռաբութիլ սպիրտ |- | 7,0 |
| եթերներ (C5 և ավելի) |- | 15,0 |
| այլ օքսիդիչներ |- | 10,0 |
.________________________________________________________________________.
(աղյուսակ 1-ը փոփ. 16.06.05 թիվ 894-Ն, 19.10.06 թիվ 1583-Ն որոշումներ)
Աղյուսակ 2
i
._________________________________________________________________________.
| Ցուցանիշի անվանումը | Նորմը ըստ դասերի |
| |____________________________|
| | A | C1 | F |
|____________________________________________|_________|_________|________|
|1. Բենզինի հագեցած գոլորշիների ճնշումը, կՊա`| | | |
|ոչ պակաս |45,0 |50,0 |70,0 |
|ոչ ավելի |60,0 |80,0 |100,0 |
|____________________________________________|____________________________|
|2. Ֆրակցիոն կազմը` | |
|գոլորշիացած բենզինի ծավալային մասը, %-ը | |
|ըստ ջերմաստիճանի` | |
|70 օC (E 70) |20,0-48,0| 22,0-50,0 |
|100 օC (E 100) | 46,0-71,0 |
|150 օC (E 150) ոչ պակաս | 75,0 |
|եռման վերջը` օC, ոչ բարձր | 210 |
|կոլբայում մնացորդի ծավալային մասը, %, ոչ | 2 |
|ավելի | |
._________________________________________________________________________.
(աղյուսակ 2-ը փոփ. 16.06.05 թիվ 894-Ն որոշում)
i
9. 2-րդ աղյուսակում ներկայացված տառային նշագրերով ավտոմոբիլային բենզինի գոլորշիացման դասերը բաժանվում են ըստ սեզոնների`
A` ամառային դաս (տաք ժամանակահատված)` մայիսի 1-ից մինչև հոկտեմբերի 1-ը,
C1` անցումային դաս` մարտի 1-ից մինչև մայիսի 1-ը և հոկտեմբերի 1-ից մինչև դեկտեմբերի 1-ը,
F` ձմեռային դաս` դեկտեմբերի 1-ից մինչև մարտի 1-ը:
(9-րդ կետը փոփ. 16.06.05 թիվ 894-Ն որոշում)
10. Դիզելային վառելիքները բաժանվում են 2 տեսակի`
ավտոմոբիլային դիզելային վառելիքներ,
այլ տեխնիկայի արագընթաց դիզելային և գազատուրբինային շարժիչային վառելիքներ (այսուհետ` դիզելագազատուրբինային վառելիքներ):
Ավտոմոբիլային դիզելային վառելիքների անվտանգությունը բնութագրող ցուցանիշները` ըստ սեզոնի դասերի, ներկայացված են 3-րդ աղյուսակում, դիզելագազատուրբինային վառելիքներինը` 3ա աղյուսակում:
Աղյուսակ 3. Ավտոմոբիլային դիզելային վառելիքների ցուցանիշները և նորմերը
i
._________________________________________________________________________.
| Ցուցանիշի անվանումը | Նորմը` ըստ |
| |_______________________________________________|
| | | ՁՄԵՌԱՅԻՆ |
| | |_______________________________________|
| |ԱՄԱՌԱ- |0 դասի |1-ին |2-րդ |3-րդ |4-րդ |
| |ՅԻՆ | |դասի |դասի |դասի |դասի |
|_________________________|_______|_______|_______|_______|_______|_______|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
|_________________________|_______|_______|_______|_______|_______|_______|
|1. Ցետանային թիվը, ոչ |51,0 |49 |49 |48,0 |47,0 |47,0 |
|պակաս կամ ցետանային | | | | |_______| |
|ցուցիչը, ոչ պակաս |46,0 |46 |46 |46,0 |43,0 |43,0 |
|_________________________|_______|_______|_______|_______|_______|_______|
|2. Խտությունը 15 օC |820- |800- |800- |800- |800- |800- |
|ջերմաստիճանում, կգ/մ3 |845 |845 |845 |840 |840 |840 |
|_________________________|_______________________________________________|
|3. Պոլիցիկլիկ արոմատիկ | 11 |
|ածխաջրածինների | |
|զանգվածային մասը, %, | |
|ոչ ավելի | |
|_________________________|_______________________________________________|
|4. Ծծմբի պարունակությունը| |
|մգ/կգ, ոչ ավելի. | |
| մինչև 2008 թվականի | 350 |
|նոյեմբերի 1-ը | |
| 2008 թվականի նոյեմբերի| 50 |
|1-ից մինչև 2010 թվականի | |
|հունվարի 1-ը | |
| 2010 թվականի հունվարի | 10 |
|1-ից | |
|_________________________|_______________________________________________|
|5. Բռնկման ջերմաստիճանը, | 55 |
|օC, ոչ ցածր | |
|_________________________|_______________________________________________|
|6. Ածխածնի մնացորդը | 0,30 |
|(կոքսելիությունը) 10% | |
|նստվածքում, %, ոչ ավելի | |
|_________________________|_______________________________________________|
|7. Մածուցիկությունը` |2,0-4,5|1,5-4,0|1,5-4,0|1,5-4,0|1,4-4,0|1,2-4,0|
|40 օC ջերմաստիճանում, | | | | | | |
|մմ2/վ | | | | | | |
|_________________________|_______|_______|_______|_______|_______|_______|
|8. Պղտորման ջերմաստիճանը,| |մինուս |մինուս |մինուս |մինուս |մինուս |
|օC, ոչ բարձր |5 | 10 | 16 | 22 | 28 | 34 |
|_________________________|_______________________________________________|
|9. Ֆրակցիոն կազմը. | |
| 95% թորման | 360 |
|ջերմաստիճանը (թորման | |
|վերջը), օC, ոչ բարձր | |
| |_______________________________________________|
| 180 օC ջերմաստիճանում,|- | 10 |
|%, ծավալային մասը, ոչ | | |
|բարձր | | |
| |_______|_______________________________________|
| 250 օC ջերմաստիճանում,|65 | - |
|%, ծավալային մասը, ոչ | | |
|բարձր | | |
| |_______|_______________________________________|
| 340 օC ջերմաստիճանում,|- | 95 |
|%, ծավալային մասը, ոչ | | |
|ցածր | | |
| |_______|_______________________________________|
| 350 օC ջերմաստիճանում,|85 | - |
|%, ծավալային մասը, ոչ | | |
|ցածր | | |
._________________________________________________________________________.
(աղյուսակ 3-ը փոփ. 19.10.06 թիվ 1583-Ն որոշում)
Աղյուսակ 3ա. Դիզելագազատուրբինային վառելիքների ցուցանիշները և նորմերը
i
._________________________________________________________________________.
| Ցուցանիշի անվանումը | Նորմը` ըստ |
| |___________________|
| |ԱՄԱՌԱՅԻՆ |ՁՄԵՌԱՅԻՆ |
|_____________________________________________________|___________________|
|1. Ցետանային թիվը, ոչ պակաս | 45 |
|_____________________________________________________|___________________|
|2. Խտությունը 20 օC ջերմաստիճանում, կգ/մ3, ոչ բարձր |860 |840 |
|_____________________________________________________|___________________|
|3. Ծծմբաջրածնի պարունակությունը | Բացակայում է |
|_____________________________________________________|___________________|
|4. Ծծմբի զանգվածային մասը, մգ/կգ, ոչ ավելի | 500 |
|_____________________________________________________|___________________|
|5. Բռնկման ջերմաստիճանը որոշված փակ հալքանոթում, օC, | | |
| ոչ ցածր ընդհանուր նշանակության դիզելների համար, |40 |35 |
| ջերմաքարշ և նավային դիզելների ու գազատուրբինների | | |
| համար |61 |40 |
|_____________________________________________________|_________|_________|
|6. Ածխածնի մնացորդը (կոքսելիությունը) 10% նստվածքի, | | |
| %, ոչ ավելի |0,20 |0,30 |
|_____________________________________________________|_________|_________|
|7. Կինեմատիկական մածուցիկությունը 20 օC դեպքում, | | |
| մմ2/վ |3,0-6,0 |1,8-5,0 |
|_____________________________________________________|_________|_________|
|8. Պղտորման ջերմաստիճանը, օC, ոչ բարձր |մինուս 5 |մինուս 25|
|_____________________________________________________|_________|_________|
|9. Ֆրակցիոն կազմը` | | |
| 50% թորման ջերմաստիճանը, օC, ոչ բարձր |285 |280 |
| 95% թորման ջերմաստիճանը (թորման վերջը), օC, | | |
| ոչ բարձր |370 |340 |
._________________________________________________________________________.
(աղյուսակ 3ա-ն փոփ. 19.10.06 թիվ 1583-Ն որոշում)
(10-րդ կետը փոփ. 16.06.05 թիվ 894-Ն որոշում)
i
11. Սույն տեխնիկական կանոնակարգի 1, 2, 3 և 3ա աղյուսակներում սահմանված ցուցանիշների փորձարկման մեթոդների ստանդարտների նշագրերը և անվանումները ներկայացված են VIII բաժնում:
(11-րդ կետը փոփ. 16.06.05 թիվ 894-Ն որոշում)
12. (12-րդ կետն ուժը կորցրել է 19.10.06 թիվ 1583-Ն որոշում)
i
(12-րդ կետը փոփ. 16.06.05 թիվ 894-Ն որոշում)
Վառելիքների մակնշմանը ներկայացվող պահանջները
13. Վառելիքների յուրաքանչյուր փոխադրական տարայի վրա պետք է մակնշված լինեն հետևյալ տվյալները`
ա) վառելիքի անվանումը, մակնիշը,
բ) արտադրող, մատակարարող կազմակերպության անվանումը և ապրանքային նշանը (դրա առկայության դեպքում), գտնվելու վայրը,
գ) համաքաշը և զտաքաշը,
դ) թողարկման թվականը,
ե) «Պահպանել տաքացումից» մակագրությունը,
զ) ստանդարտի նշագիրը:
14. Փոխադրական տարայի վրա պետք է մակնշված լինեն նաև փոխադրական և «Պահպանել տաքացումից» վարվելակարգային նշաններն ու բեռների փոխադրման վտանգավորությունը բնութագրող «3-րդ դաս», «3.1-ին ենթադաս», վտանգավորության նշանը «3», դասակարգման ծածկագիրը` «3111» «ՕՕH-1203» սույն տեխնիկական կանոնակարգի VIII բաժնում ներկայացված ստանդարտների պահանջներին համապատասխան:
15. Փոխադրական տարայի վրայի մակնշվածքները պետք է օժտված լինեն ջրով և նավթամթերքով լրացումից ամրությունը չկորցնելու հատկությամբ:
i
16. Ավտոմոբիլային բենզինի իրացման կետերի բաշխիչ պոմպասյուների վրա պետք է մակնշված լինեն բենզինի մակնիշը, օկտանային թիվը` որոշված հետազոտական մեթոդով:
Դիզելային վառելիքների բաշխիչ պոմպասյուների վրա պետք է լինեն մակնշված դիզելային վառելիքի տեսակը (ավտոմոբիլային դիզելային վառելիք կամ դիզելագազատուրբինային վառելիք) և «ԱՄԱՌԱՅԻՆ» կամ «ՁՄԵՌԱՅԻՆ-0», «ՁՄԵՌԱՅԻՆ-1», «ՁՄԵՌԱՅԻՆ-2», «ՁՄԵՌԱՅԻՆ-3», «ՁՄԵՌԱՅԻՆ-4» (ավտոմոբիլային դիզելային վառելիքի համար) կամ «ՁՄԵՌԱՅԻՆ» (դիզելագազատուրբինային վառելիքի համար) մականշվածքը:
Եթե ավտոմոբիլային բենզինում (1-ին աղյուսակի 4-րդ կետ) և ավտոմոբիլային դիզելային վառելիքում (3-րդ աղյուսակի 4-րդ կետ) ծծմբի պարունակությունը չի գերազանցում 10 մգ/կգ-ից, ապա ավտոմոբիլային բենզինի և ավտոմոբիլային դիզելային վառելիքի պոմպասյուների վրա կարող են լրացուցիչ նշվել «Ծծումբ չի պարունակում» մականշվածքը:
(16-րդ կետը փոփ. 16.06.05 թիվ 894-Ն, 19.10.06 թիվ 1583-Ն որոշումներ)
17. Վառելիքների պահեստարանների, ավտոլցակայանների և լցման կետերի վրա պետք է մակնշված լինեն 13-րդ կետով սահմանված տվյալները` բացառությամբ «գ» ենթակետի:
18. Վառելիքների արտադրական շինություններում, պահեստարաններում, իրացման կետերում պետք է փակցված լինեն վառելիքների հետ վարվելու ժամանակ անվտանգության պահանջների պահպանման վերաբերյալ համապատասխան հրահանգներ, որոնք պետք է բովանդակեն որոշակի վառելիքների ստանդարտներով սահմանված համապատասխան ցուցումներ:
Վառելիքների փաթեթավորմանը, փոխադրմանը և պահմանը
ներկայացվող պահանջները
19. Ավտոմոբիլային բենզինի պահման համար պետք է օգտագործվեն հետևյալ տարաները`
ա) նավթի, նավթամթերքի և հեղուկ գազի ստորգետնյա պահեստարաններ` ըստ ՍՆիՊ 2.11.04-85 «Նավթի, նավթամթերքի և հեղուկ գազի ստորգետնյա պահեստարաններ».
բ) հորիզոնական, ցածր ճնշման մետաղական անշարժ և շարժական պահոցներ.
գ) հորիզոնական և գլանային, բարձր ճնշման մետաղական անշարժ և շարժական պահոցներ.
դ) ուղղաձիգ` կամրջակով, սահուն կափարիչով, գազային եզրակապով մետաղական անշարժ և շարժական պահոցներ:
20. Դիզելային վառելիքի պահման համար պետք է օգտագործվեն հետևյալ տարաները`
ա) 19-րդ կետի «ա» և «բ» ենթակետերով սահմանված պահեստարանները և պահոցները.
բ) ուղղաձիգ` առանց կամրջակի, գազային եզրակապով և այլ մետաղական անշարժ ու շարժական պահոցները:
21. Վառելիքների պահեստարանները պետք է ունենան սահուն կափարիչներ կամ պոնտոններ, կամ գազային եզրակապեր` կախված պահեստարանների շահագործման պայմաններից:
22. Տարաները վառելիքներով լցնելուց առաջ անհրաժեշտ է դրանք զննել: Տարաները կեղտոտ լինելու դեպքում պետք է լվանալ նավթային լուծիչի հետ խառնած տաք ջրով կամ շոգեմաքրել` լրիվ հեռացնելով վառելիքների ու մեխանիկական խառնուկների նստվածքները, և չորացնել:
Վառելիքների մետաղական պահոցները, բացառությամբ վառելիքի երկարատև պահման համար նախատեսվածների, ենթակա են մաքրման` առնվազն 2 տարվա պարբերականությամբ:
23. Վառելիքների պահման համար նախատեսվող մետաղական պահոցների նորմատիվ և տեխնիկական փաստաթղթերում պետք է նախատեսել դրանց ներսի մակերեսների հակաքայքայիչ անհրաժեշտ պատվածքի վերաբերյալ պահանջը:
Հակաքայքայիչ պատվածքը պետք է դիմացկուն լինի վառելիքների ապրանքատարային ջրերի, գոլորշու (կամ տաք ջրի) ազդեցության նկատմամբ:
Վառելիքները պահոցներում պահելու ընթացքում չի թույլատրվում ապրանքատարային ջրերի նվազագույն մակարդակի բարձրացում, որի համար պետք է կիրառվեն ջրաքաշման համար նախատեսված սարքեր:
24. Վառելիքները փոխադրվում են հեղուկաթափման և լցման համապիտանի սարքով համալրված վագոն-ցիստեռններով և ավտոցիստեռններով:
Վառելիքները փոխադրվում են նաև վառելիքներ ինքնալցավորող փոխադրական միջոցներով և անշարժ ու շարժական խողովակաշարով:
Տարաների լցման մակարդակը պետք է լինի 95 տոկոսից ոչ ավելի ծավալով, եթե նման պահանջ սահմանված չէ կոնկրետ վառելիքի ստանդարտներով:
25. Վառելիքների սպառողական տարայի համար օգտագործում են մետաղական կանիստրներ:
Վառելիքներով լցված տարաները փակում են հերմետիկ խցանափակման միջոցներով:
26. Վառելիքներով լցված տարաները պետք է փոխադրվեն երկաթուղային և ավտոմոբիլային տրանսպորտով` Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ բեռների փոխադրման համար սահմանված կանոններին համապատասխան:
27. Վառելիքներով լցված վագոն-ցիստեռնների և ավտոցիստեռնների ապրանքաուղեկից փաստաթղթերը պետք է բովանդակեն սույն տեխնիկական կանոնակարգի 13-րդ կետով սահմանված տվյալները և սույն տեխնիկական կանոնակարգի 8-րդ և 10-րդ կետերով սահմանված` լցված վառելիքի ցուցանիշները:
28. Վառելիքների պահման ժամկետը սահմանվում է արտադրողի կողմից և նշվում է կոնկրետ վառելիքի ստանդարտներում և ապրանքաուղեկից փաստաթղթերում:
Վառելիքների արտադրման, իրացման և օգտագործման ժամանակ շրջակա
միջավայրի պահպանության պահանջները
29. Վառելիքները քիչ վտանգավոր արտադրանք են և օրգանիզմի վրա ազդեցության աստիճանին համապատասխան` ըստ սույն տեխնիկական կանոնակարգի VIII բաժնում ներկայացված համապատասխան ստանդարտի` դասվում են վտանգավորության 4-րդ դասին:
30. Արտադրական շինությունների աշխատանքային գոտու օդում ավտոմոբիլային բենզինի ածխաջրածինների գոլորշիների սահմանային թույլատրելի խտությունը չպետք է գերազանցի 100 մգ/մ3 նորմը, իսկ դիզելային վառելիքինը` 300 մգ/մ3:
Մթնոլորտային օդում վառելիքների ածխաջրածինների գոլորշիների սահմանային թույլատրելի խտությունը չպետք է գերազանցի 5 մգ/մ3 նորմը:
31. Վառելիքները շուտ բռնկվող հեղուկներ են, որոնց հրդեհապայթյունավտանգավորության բնութագրերը և նորմերը ներկայացված են 4-րդ աղյուսակում.
Աղյուսակ 4
._________________________________________________________________________.
| Ցուցանիշի անվանումը | Նորմը |
| |___________________________________|
| | ավտոմոբիլային |դիզելային վառելիքի|
| | բենզինի | |
|_____________________________________|________________|__________________|
|Ինքնաբռնկման ջերմաստիճանը, օC |255-370 |300-310 |
|_____________________________________|________________|__________________|
|Բռնկման ջերմաստիճանի սահմանները, օC | | |
|ստորին |մինուս 27-ից |62-ից մինչև 69 |
| |մինչև մինուս 39| |
| |________________|__________________|
|վերին |մինուս 8-ից |105-ից մինչև 119 |
| |մինչև մինուս 27| |
|_____________________________________|________________|__________________|
|Բոցի տարածման խտության սահմաններն ըստ| | |
|ծավալի, % | | |
|ստորին | 1 | |
| |________________| 2-3 |
|վերին | 6 | |
._________________________________________________________________________.
V. ՀԱՄԱՊԱՏԱՍԽԱՆՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ԸՆԹԱՑԱԿԱՐԳԵՐԸ (V գլուխը (32-38-րդ կետեր) խմբ. 02.04.15 թիվ 356-Ն որոշում)
i
32. Սույն տեխնիկական կանոնակարգի պահանջներին վառելիքների համապատասխանությունը հավաստելու համար արտադրողը կամ Հայաստանի Հանրապետությունում նրա լիազոր ներկայացուցիչը պետք է`
1) կիրառի Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2014 թվականի հունվարի 16-ի N 56-Ն որոշմամբ սահմանված Ա 1 ընթացակարգը կամ Զ 1 ընթացակարգը.
2) դնի Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2013 թվականի մարտի 14-ի N 337-Ն որոշմամբ սահմանված համապատասխանության ազգային նշանը վառելիքների սպառողական և փոխադրական տարաների վրա և (կամ) փաթեթի կամ պիտակի վրա, իսկ գործընթացների համար` օգտագործվող գովազդային նյութերում:
(32-րդ կետը փոփ. 16.06.05 թիվ 894-Ն որոշում)
33. Սերտիֆիկացում իրականացրած համապատասխանության գնահատման նշանակված մարմինը փորձարկումներ կատարելու նպատակով նավթամթերքի նմուշառումն իրականացնում է արտադրողի Հայաստանի Հանրապետությունում նրա լիազոր ներկայացուցչի մասնակցությամբ` տվյալ խմբաքանակը բնորոշող նվազագույն բավարար քանակով` սույն տեխնիկական կանոնակարգի կիրարկումն ապահովող նմուշառման ստանդարտին համապատասխան:
34. Համապատասխանության գնահատման ընթացակարգով նախատեսված փորձարկումները պետք է կատարվեն սույն տեխնիկական կանոնակարգի կիրարկումն ապահովող մեթոդները նկարագրող ստանդարտներին համապատասխան:
35. Սերտիֆիկացում իրականացնող համապատասխանության գնահատման նշանակված մարմինը հայտատուին համապատասխանության սերտիֆիկատ հանձնելու ժամանակ նրա հետ կնքում է համապատասխանության սերտիֆիկատ տալու պայմանների պահպանման նկատմամբ իրականացվող հսկողության պայմանագիր, եթե համապատասխանության գնահատումն իրականացվել է Զ 1 համապատասխանության գնահատման ընթացակարգով:
36. Համապատասխանության հայտարարագրի գործողության ժամկետը սահմանվում է`
i
1) համապատասխանության գնահատման Ա 1 ընթացակարգի դեպքում` 12 ամիս.
2) համապատասխանության գնահատման Զ 1 ընթացակարգի դեպքում`
ա. հայտարարագրի և սերտիֆիկատի գործողության ժամկետը սահմանվում է ավտոմոբիլային բենզինի համար` մեկ տարվանից ոչ ավելի, բայց 3 ամսվանից ոչ պակաս,
բ. դիզելային վառելիքի համար` 3 տարվանից ոչ ավելի, բայց 6 ամսվանից ոչ պակաս:
37. Սերտիֆիկացված վառելիքների համապատասխանության հսկողությունն իրականացվում է համապատասխանության սերտիֆիկատի գործողության ամբողջ ժամկետի ընթացքում` առնվազն տարեկան մեկ անգամ` սույն տեխնիկական կանոնակարգի 35-րդ կետում նշված պայմանագրով սահմանված ժամկետներում:
38. Համապատասխանության հսկողության արդյունքների հիման վրա սերտիֆիկացում իրականացրած համապատասխանության գնահատման նշանակված մարմինն իրավունք ունի պահպանելու իր կողմից տրված համապատասխանության սերտիֆիկատի գործողության ժամկետը կամ այն կասեցնելու կամ դադարեցնելու:
Համապատասխանության սերտիֆիկատի գործողությունը կասեցնելու կամ դադարեցնելու դեպքում սերտիֆիկացում իրականացրած համապատասխանության գնահատման նշանակված մարմինը դրա մասին տեղեկացնում է արտադրողին և գրավոր ծանուցում ստուգումներ իրականացնող իրավասու մարմիններին:
VI. ՉԱՓՈՒՄՆԵՐԻ ՄԻԱՍՆԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ԱՊԱՀՈՎՈՒՄԸ
39. Վառելիքների չափումների միասնականությունը պետք է ապահովվի «Չափումների միասնականության ապահովման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով:
VII. ՊԵՏԱԿԱՆ ՎԵՐԱՀՍԿՈՂՈՒԹՅՈՒՆԸ
40. Սույն տեխնիկական կանոնակարգի պահանջներին վառելիքների համապատասխանության պետական վերահսկողությունը պետք է իրականացվի «Համապատասխանության գնահատման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով:
VIII. ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ԿԱՆՈՆԱԿԱՐԳՈՎ ՍԱՀՄԱՆՎԱԾ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԻ ԿԱՏԱՐՈՒՄՆ ԱՊԱՀՈՎՈՂ ՍՏԱՆԴԱՐՏՆԵՐԻ ՑԱՆԿԸ
Աղյուսակ 5
i
._________________________________________________________________________.
| Ստանդարտի | Պահանջներ և փորձարկման մեթոդներ սահմանող ստանդարտի |
| նշագիրը | անվանումը |
|_______________|_________________________________________________________|
| 1 | 2 |
|_______________|_________________________________________________________|
|ՀՍՏ ԵՆ 237 |Հեղուկ նավթամթերք. Կարբյուրատորային վառելիք. Կապարի ցածր |
| |կոնցենտրացիաների որոշում ատոմաաբսորբման սպեկտրաչափական |
| |մեթոդով |
|_______________|_________________________________________________________|
|ԳՕՍՏ 12.1.007 |Աշխատանքի անվտանգության ստանդարտների համակարգ. Վնասակար |
| |նյութեր. Դասակարգում և անվտանգության ընդհանուր պահանջներ|
|_______________|_________________________________________________________|
|ԳՕՍՏ 33 |Նավթամթերք թափանցիկ և ոչ թափանցիկ. Կինեմատիկական |
|(ԻՍՕ 3104) |մածուցիկության և դինամիկական մածուցիկության որոշման |
| |մեթոդ |
|_______________|_________________________________________________________|
|ԳՕՍՏ 511 |Վառելիք շարժիչների համար. Օկտանային թվի որոշման |
| |շարժիչային մեթոդ |
|_______________|_________________________________________________________|
|ԳՕՍՏ 1756 |Նավթամթերք. Հագեցած գոլորշիների ճնշման որոշում |
|(ԻՍՕ 3007) | |
|_______________|_________________________________________________________|
|ԳՕՍՏ 2177 |Նավթամթերք. Ֆրակցիոն կազմի որոշման մեթոդ |
|(ԻՍՕ 3405) | |
|_______________|_________________________________________________________|
|ԳՕՍՏ 2477 |Նավթ և նավթամթերք. Ջրի պարունակության որոշման մեթոդ |
|_______________|_________________________________________________________|
|ԳՕՍՏ 2517 |Նավթ և նավթամթերք. Նմուշառման մեթոդներ |
|_______________|_________________________________________________________|
|ԳՕՍՏ 3122 |Վառելիք դիզելային. Ցետանային թվի որոշման մեթոդ |
|_______________|_________________________________________________________|
|ԳՕՍՏ 3900 |Նավթ և նավթամթերք. Խտության որոշման մեթոդներ |
|_______________|_________________________________________________________|
|ԳՕՍՏ 5066 |Վառելիք շարժիչային. Պղտորման ջերմաստիճանի, բյուրեղացման |
|(ԻՍՕ 3013) |սկզբի և բյուրեղացման որոշման մեթոդներ |
|_______________|_________________________________________________________|
|ԳՕՍՏ 6356 |Նավթամթերք. Փակ հալքանոթում բոցավառման ջերմաստիճանի |
| |որոշման մեթոդ |
|_______________|_________________________________________________________|
|ԳՕՍՏ 8226 |Վառելիք շարժիչների համար. Օկտանային թվի որոշման |
| |հետազոտական մեթոդ |
|_______________|_________________________________________________________|
|ԳՕՍՏ 14192 |Մակնշում բեռների |
|_______________|_________________________________________________________|
|ԳՕՍՏ 19121 |Նավթամթերք. Ծծմբի պարունակության որոշում լամպի մեջ |
| |վառելու մեթոդով |
|_______________|_________________________________________________________|
|ԳՕՍՏ 19433 |Բեռներ վտանգավոր. Դասակարգում և մակնշում |
|_______________|_________________________________________________________|
|ԳՕՍՏ 19932 |Նավթամթերք. Կոքսելիության որոշում Կոնրադսոնի մեթոդով |
|(ԻՍՕ 6615) | |
|_______________|_________________________________________________________|
|ԳՕՍՏ 28828 |Բենզիններ. Կապարի որոշման մեթոդ |
|_______________|_________________________________________________________|
|ԳՕՍՏ Ռ 51069 |Նավթ և նավթամթերք. Խտության, հարաբերական խտության և |
| |խտությունը աստիճաններով AP1 արեոմետրով որոշման մեթոդ |
|_______________|_________________________________________________________|
|ԳՕՍՏ Ռ 51930 |Բենզին ավտոմոբիլային և ավիացիոն. Բենզոլի որոշում |
| |ինֆրակարմիր-սպեկտրադիտարկման մեթոդով |
|_______________|_________________________________________________________|
|ԳՕՍՏ Ռ 51941 |Բենզիններ. Արոմատիկ ածխաջրածինների որոշման |
| |գազաքրոմատագրաֆիկական մեթոդ |
|_______________|_________________________________________________________|
|ՀՍՏ ԻՍՕ 4264 |Նավթամթերք. Միջին նավթաթորվածքներում ցետանային ցուցիչի |
| |որոշում չորս փոփոխականով հավասարման միջոցով |
|_______________|_________________________________________________________|
|ՀՍՏ ԵՆ 12916 |Նավթամթերք. Միջին թորվածքներում արոմատիկ ածխաջրածինների |
| |տեսակների որոշում. Բարձրարդյունավետ հեղուկային |
| |քրոմատագրման մեթոդ` բեկման ցուցիչի որոշմամբ |
|_______________|_________________________________________________________|
|ԳՕՍՏ 17323 |Վառելիքներ շարժիչների համար. Մերկապտանային և |
| |ծծմբաջրածնային ծծմբի որոշման պոտենցոմետրիկ տիտրման մեթոդ |
|_______________|_________________________________________________________|
|ԳՕՍՏ 29040 |Բենզիններ. Բենզոլի և արոմատիկ ածխաջրածինների գումարային |
| |պարունակության որոշման մեթոդ |
|_______________|_________________________________________________________|
|ՀՍՏ ԵՆ 13132 |Հեղուկ նավթամթերք. Ոչ էթիլացված բենզին. Թթվածին |
| |պարունակող օրգանական միացությունների և օրգանապես կապված |
| |թթվածնի ընդհանուր պարունակության որոշման գազային |
| |քրոմատագրման մեթոդ աշտարակների փոխանակմամբ |
._________________________________________________________________________.
(5-րդ աղյուսակը փոփ. 16.06.05 թիվ 894-Ն, 19.10.06 թիվ 1583-Ն որոշումներ)
(որոշումը փոփ. 02.04.15 թիվ 356-Ն որոշում)