Սեղմել Esc փակելու համար:
ՀՀ ԲՆԱՊԱՀՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐԻ 2008 ԹՎԱԿ...
Քարտային տվյալներ

Տեսակ
Գործում է
Ընդունող մարմին
Ընդունման ամսաթիվ
Համար

Գրանցման ամսաթիվ
ՈՒժի մեջ մտնելու ամսաթիվ
ՈՒժը կորցնելու ամսաթիվ
Ընդունման վայր
Սկզբնաղբյուր

Ժամանակագրական տարբերակ Փոփոխություն կատարող ակտ

Որոնում:
Բովանդակություն

Հղում իրավական ակտի ընտրված դրույթին X
irtek_logo
 

ՀՀ ԲՆԱՊԱՀՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐԻ 2008 ԹՎԱԿԱՆԻ ՄԱՐՏԻ 25- ...

 

 

105.0255.230708

ԳՐԱՆՑՎԱԾ Է
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ԱՐԴԱՐԱԴԱՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅԱՆ ԿՈՂՄԻՑ

                                      «23»        07            2008 Թ.

                                        ՊԵՏԱԿԱՆ ԳՐԱՆՑՄԱՆ ԹԻՎ 10508226

 

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱՊԱՀՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ ՀՐԱՄԱՆ

 

15 հուլիսի 2008 թ. N 255-Ն

 

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱՊԱՀՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐԻ 2008 ԹՎԱԿԱՆԻ ՄԱՐՏԻ 25-Ի N 114-Ն ՀՐԱՄԱՆԻ ՄԵՋ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

 

Ղեկավարվելով Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 1999 թվականի ապրիլի 22-ի «Մթնոլորտային օդի վրա վնասակար ներգործությունների պետական հաշվառման կարգը հաստատելու մասին» N 259 որոշմամբ հաստատված «Մթնոլորտային օդի վրա վնասակար ներգործությունների պետական հաշվառման կարգ»-ի

7-րդ կետի «բ» ենթակետի պահանջներով, ինչպես նաև «Իրավական ակտերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 70-րդ հոդվածի 6-րդ մասով.

 

ՀՐԱՄԱՅՈՒՄ ԵՄ`

 

i

1. Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանության նախարարի 2008 թվականի մարտի 25-ի «Բնական գազով աշխատող շոգեգազային համակցված ցիկլով ջերմային էլեկտրակայանների մթնոլորտի վրա վնասակար ազդեցությունների հաշվարկի մեթոդը հաստատելու մասին» N 114-Ն հրամանի մեջ կատարել հետևյալ փոփոխությունը` հրամանը շարադրել նոր խմբագրությամբ.

 

«ԲՆԱԿԱՆ ԳԱԶՈՎ ԱՇԽԱՏՈՂ ՋԵՐՄԱՅԻՆ ԷԼԵԿՏՐԱԿԱՅԱՆՆԵՐԻՑ ՄԹՆՈԼՈՐՏ ՎՆԱՍԱԿԱՐ ՆՅՈՒԹԵՐԻ ԱՐՏԱՆԵՏՈՒՄՆԵՐԻ ՀԱՇՎԱՐԿԻ ՄԵԹՈԴՆԵՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

 

1. Հաստատել «Բնական գազով աշխատող ջերմային էլեկտրակայաններից մթնոլորտ վնասակար նյութերի արտանետումների հաշվարկի մեթոդները»` համաձայն հավելվածի:

2. Սահմանել, որ Երևանի ջերմաէլեկտրակայանում (ՋԷԿ) կառուցվող նոր համակցված շոգեգազային ցիկլով էներգաբլոկի և այսուհետ Հայաստանի Հանրապետության տարածքում նախագծվելիք և կառուցվելիք նմանատիպ սարքավորումներ չունեցող առանց լրացուցիչ այրման և լրացուցիչ այրմամբ համակցված շոգեգազային ցիկլով էլեկտրակայանների (էներգաբլոկների) կողմից մթնոլորտ արտանետվող վնասակար նյութերը հաշվարկվում են հիմք ընդունելով հիմնական սարքավորումների (գազատուրբիններ, օգտահանող կաթսաներ և այլն) արտադրողների կողմից երաշխավորվող անջատվող վնասակար նյութերի առավելագույն մեծություններով:»:

2. Սույն հրամանը ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող 10-րդ օրը:

 

Հավելված

Հայաստանի Հանրապետության

բնապահպանության նախարարի

2008 թ-ի հուլիսի 15-ի

N 255-Ն հրամանի

 

«Հավելված

Հայաստանի Հանրապետության

բնապահպանության նախարարի

2008 թ-ի մարտի 25-ի

N 114-Ն հրամանի

 

Բնական գազով աշխատող ջերմային էլեկտրակայաններից մթնոլորտ վնասակար

նյութերի արտանետումների հաշվարկի մեթոդները

 

1. Սույն մեթոդը կիրառվում է Հրազդանի ՋԷԿ-ի 5-րդ էներգաբլոկի կողմից մթնոլորտ արտանետվող վնասակար նյութերի հաշվարկի համար:

 

1) ԱԶՈՏԻ ՕՔՍԻԴՆԵՐԻ ԱՐՏԱՆԵՏՈՒՄՆԵՐԻ ՀԱՇՎԱՐԿԸ ԳԱԶԱՏՈՒՐԲԻՆԱՅԻՆ ՏԵՂԱԿԱՅԱՆՔՆԵՐԻ ՀԱՄԱՐ

 

Գազատուրբինային տեղակայանքից հետո աշխատած ծխագազերում ազոտի օքսիդների (NOX) գումարային քանակը վերահաշվարկված NO2 -ի, հաշվարկվում է (2.1) բանաձևով:

 

MNOX = CNOX . V չ. գ. . B . Kբ գ/վրկ (2.1)

 

որտեղ` CNOX-ը գազատուրբինային տեղակայանքից դուրս եկող ծխագազերի մեջ ազոտի օքսիդների կոնցենտրացիան է վերահաշվարկված NO2 -ի մգ/նմ3 -ով:

V չ. գ. -ը գազատուրբինից հետո աշխատած ծխագազերի չոր ծավալն է նորմալ պայմանների համար`

 

V չ. գ = Vօգ - VօH2O + (a - 1) Vօ նմ3/նմ3 (2.2)

 

որտեղ` և V0 - ն համապատասխանաբար ծխագազերի, ջրային գոլորշիների և օդի ծավալներն են 1 նմ3 վառելիքի ստեխիոմետրական այրման դեպքում (նմ3/նմ3):

Գազային վառելիքի դեպքում այն հաշվարկվում է հետևյալ բանաձևերով`

 

--

                                              \

Vօ = 0,0476 [ 0,5 CO + 0,5H2 + 1,5 H2 S + /  (m+ n ] Cm Hn - O2]

                                              --     4

                                             

                                 --               

VօH2O = 0,01 [H2 + H2S + 0,5 \ n Cm Hn + 0,124 dջուր ] + 0,0161 Vօ

/

--

                                  --

                                  \

Vօգ = 0,01 [CO2 + CO + H2 S + / m Cm Hn] + 0,79 Vօ + N2 / 100 + VօH2O

--

 

որտեղ` CO, CO2, H2, H2S, CmHn, N2 և O2- ը համապատասխանաբար ածխածնի օքսիդի, երկօքսիդի, ջրածնի, ծծմբաջրածնի, ածխաջրածինների, ազոտի և թթվածնի պարունակությունն է սկզբնական վառելիքի մեջ, % - ներով:

m-ը և n-ը համապատասխանաբար ածխածնի և ջրածնի ատոմների քանակն է

dջուր - ը գազային վառելիքի ջրապարունակությունն է վերագրած 1 նմ3 չոր գազի գ / նմ3

aO - ն տուրբինից հետո աշխատած ծխագազերում օդի ավելցուկի գործակիցն է

B-ն վառելիքի ծախսն է այրման կամերայում (նմ3/ ժամ)

Kբ -ն վերահաշվարկի գործակիցն է այլ չափողականությունների համար:

Տվյալ դեպքում` Kբ = 0.278.10-3

CNOX -ը հաշվարկվում է հետևյալ բանաձևով`

 

CNOX = a . Kջ. KD .103 մգ / նմ3 (2.3)

 

որտեղ` a-ն վառելիքի տեսակը հաշվի առնող գործակից է բնական գազով աշխատող բարձր լարվածության այրման խցերի համար a=1,8, իսկ միկրոջահերով աշխատող այրման խցերի դեպքում` a= 6,2

Kջ-ն տուրբինից առաջ վառելիքի ջերմաստիճանի ազդեցությունը NOX-ի առաջացման վրա հաշվի առնող գործակիցն է: Kջ-ն ընտրվում է նկ. 1-ից և նկ. 2-ից:

KD-ն այրման խցում ճնշման և NOX-ի կոնցենտրացիայի կապը հաշվի առնող գործակիցն է:

 

                KD = 16 Pօդ - 0,23/6 Pօդ - 0,77     (2.4)

                            

որտեղ` Pօդ -ը այրման խցում օդի ճնշումն է (ՄՊա)

Ազոտի օքսիդների կոնցենտրացիայի նվազման չափը ջրի սրսկման պատճառով, գնահատվում է հետևյալ բանաձևով`

 

CNOX = CNOX չոր/Kթաց

 

որտեղ` CNOX - ը և CNOX չոր-ը ազոտի օքսիդների կոնցենտրացիան է ջրի սրսկման դեպքում և առանց նրա (մգ / նմ3):

Kթաց -ը ջրի քանակի ազդեցությունը հաշվի առնող գործակից է: Որոշվում է նկ. 3-ով:

Տարբեր տիպի գազատուրբինների այրման արգասիքներում NOX-ի կոնցենտրացիաները համեմատելի դարձնելու համար օգտագործում են NOX-ի բերված արժեքը հաշվարկված այրման արգասիքներում թթվածնի 15% պարունակության համար:

 

CNOX բերվ = CNOX . 21-15/21- O2 մգ/ նմ3

 

O2 -ը գազատուրբինի այրման արգասիքներում թթվածնի կոնցենտրացիայի փաստացի արժեքն է % -ով:

Քանի որ ազոտի օքսիդի և դիօքսիդի համար սահմանվում են առանձին ՍԹԿ-ներ, ինչպես նաև մթնոլորտային օդում ազոտի օքսիդի տրանսֆորմացիան հաշվի առնելու համար նրանց գումարային արտանետումները բաժանվում են բաղադրիչների համաձայն օքսիդի և դիօքսիդի մոլեկուլյար մասսաների:

 

MNO2 = 0,8 MNOX

 

MNO =(1 - 0,8) MNOX MNO/MNO2 = 0,13 MNOX

 

որտեղ`MNO և MNO2-ը NO-ի և NO2-ի մոլեկուլյար կշիռներն են, համապատասխանաբար` 30 և 46:

0,8-ը ազոտի օքսիդի և դիօքսիդի տրանսֆորմացիայի գործակիցն է:

2. Սույն մեթոդը կիրառվում է 75տ/ժ-ից ավելի արտադրողականություն ունեցող շոգեկաթսաների կողմից մթնոլորտ արտանետվող վնասակար նյութերի հաշվարկի համար:

 

1) ԱԶՈՏԻ ՕՔՍԻԴՆԵՐԻ ԱՐՏԱՆԵՏՈՒՄՆԵՐԻ ՀԱՇՎԱՐԿԸ ՇՈԳԵԿԱԹՍԱՆԵՐԻ ՀԱՄԱՐ

 

ա. Ազոտի օքսիդների արտանետումների մասսան, վերահաշվարկված ազոտի դիօքսիդի` MNOX (գ/վրկ) հաշվարկվում է տեսակարար արտանետումներով կամ ազոտի օքսիդների կոնցենտրացիայով:

 

MNO2 = Bհ x Q x K NO2 (1.1)

MNO2 = Bհ x Vչ.գ x C NO2 (1.2)

 

որտեղ` Bհ-ը վառելիքի հաշվարկային ծախսն է (մ3/վրկ)

Q -ն վառելիքի այրման ջերմաքանակն է (Մ Ջ /մ3)

K NO2 -ն ազոտի օքսիդների տեսակարար արտանետումներն են վերահաշվարկված NO2-ի (կգ/ԳՋ)

C NO2 -ն ազոտի օքսիդների կոնցենտրացիան է (գ/ մ3)

գազի չոր փորձաքանակի մեջ, նորմալ պայմաններում և օդի ավելցուկի որոշակի գործակցի (a) դեպքում (առաջարկվում է օդի ավելցուկի գործակիցը վերահաշվարկել է 1,4-ի)

Vչ.գ չոր ծխագազերի ծավալն է (մ3/մ3), օդի ավելցուկի a=1,4 գործակցի դեպքում

Vչ.գ - ն հաշվարկվում է սույն հրամանի հավելված 1-ի (1.2) բանաձևով:

Տեսակարար արտանետումների և ազոտի օքսիդների կոնցենտրացիայի միջև հարաբերությունը որոշվում է` (1.3 և 1.4) բանաձևերով:

 

K NO2 = C NO2 x Vչ.գ / Q (1.3)

C NO2 = K NO2 x Q / Vչ.գ (1.4)

 

2) Ազոտի օքսիդների կոնցենտրացիայի հաշվարկը գազի այրման դեպքում:

Էներգետիկական կաթսաների ծխագազերի մեջ ազոտի օքսիդների կոնցենտրացիայի հաշվարկի համար անհրաժեշտ ելակետային տվյալները.

DՆ - շոգեկաթսայի նոմինալ արտադրողականություն, կգ/վրկ

D - շոգեկաթսայի փաստացի արտադրողականություն, կգ/վրկ

Qբ ս- վառելիքի այրման ներքին բանվորական ջերմաքանակ, ՄՋ/մ3

Bհ - վառելիքի հաշվարկային ծախս, մ3/վրկ

qi - այրիչների յուրաքանչյուր շարքով անցնող վառելիքի հարաբերական մասն է բոլոր այրիչներով անցնող ընդհանուր քանակի նկատմամբ

ni - յուրաքանչյուր շարքում գտնվող այրիչների հարաբերական մաս, այրիչների ընդհանուր քանակի նկատմամբ

aհն - հնոցի լայնությունը, իսկ երկլուսավոր էկրանային խողովակների դեպքում մեկ կիսահնոցի լայնությունը, մ

bհն - հնոցի խորությունը, մ

zշրք - այրիչների շարքերի քանակը

hշրք - այրիչների շարքերի միջև եղած հեռավորություն, մ

փջ - գործակից, որը հաշվի է առնում այրիչի ջահի մեջ վառելիքի այրման աստիճանը: Այն կախված է այրիչի կառուցվածքից` ունիֆիկացված և օպտիմիզացված այրիչների համար փջ = 1

Tօդ - այրիչից առաջ օդի ջերմաստիճան, K

a - օդի ավելցուկի գործակիցն է հնոցի վերջում

r - ծխագազերի ռեցիրկուլյացիայի աստիճանն, %

m - վառելիքի տեսակից կախված ցուցանիշ` գազի համար` m = 0,5

aռեց - ծխագազերի ռեցիրկուլյացիայի մուտքի ձևը հաշվի առնող գործակից: Առանձին փողրակներով հնոց տրման դեպքում aռեց = 0,02

b- բացի այրիչներից, հնոց տրվող երկրորդական օդի հարաբերական մաս, %

aօդի տ.գ - երկրորդական օդի տրման գոտի ազդեցությունը հաշվի առնող գործակից: Այրման գոտուց վերև տրման դեպքում aօդի տ.տ = 0,01

aօդի տ.ձ - երկրորդական օդի տրման ձևը հաշվի առնող գործակից: Այրիչներից վերև տրման դեպքում

aօդի տ.ձ = 0,018

M - այրիչների շարքերի միջև վառելիքի բաշխման աստիճան, %

 

z

--

                          \

M = /  |qi - ni| x 100 (1.5)

                          --

                          i=l

 

aայր.տգ - այրիչների տեղադրումը հաշվի առնող գործակից: Այրիչների հանդիպակաց տեղադրման համար aայր.տգ = 0.009, իսկ մեկ ճակատի վրա այրիչների տեղադրման համար` aայր.տգ = 0,016

g - այրման գոտի մտցվող խոնավության հարաբերական քանակ, % (վառելիքի զանգվածային ծախսի համեմատությամբ)

aխոն - խոնավության տրման տեղի հաշվի առնող գործակից: Հնոցի պատերին կից գոտու տրման դեպքում

aխոն = 0,015

MN - կապված ազոտի պարունակությունն է վառելիքում, վերագրված վառելիքի աշխատանքային զանգվածին` % -ով:

ա. Հնոցի չափերի հիման վրա հաշվարկվում է ակտիվ այրման գոտու ճառագայթաընկալող մակերեսի ջերմային լարվածությունը, qճմ

 

qճմ = Qստբ . Bh/2 (aհն+ bհն)Zշրք. hշրք +1,5 . aհն . bհն ՄՎտ/մ2 (1.6)

 

Երկլուսավոր էկրանի դեպքում Bh -ը վերցրվում է մեկ կիսահնոցի համար:

բ. Ազոտի օքսիդների ելակետային կոնցենտրացիան նոմինալ արտադրողականության պայմաններում, երբ

a = 1,02, հաշվարկվում է 1.7 բանաձևով:

 

                C NOxելկ= 613 . (փջ . qճմ)0,88 . Kմ     (1.7)

 

Kմ - գործակիցը հաշվարկվում է (1.8) բանաձևով:

 

          Kմ = 1-exp (-1,5+(փջ. Bh . Qստբ)0,41/7,1)      (1.8)

 

գ. Ստացված ելակետային կոնցենտրացիայի արդյունքները լրացվում են հետևյալ գործակիցներով`

Kտաք օդ - այրիչներ տրվող տաք օդի ջերմաստիճանը հաշվի առնող,

K a - օդի ավելցուկի գործակիցը հաշվի առնող,

Kռեց - ծխագազերի ռեցիրկուլյացիայի մուտքը հաշվի առնող,

Kակտ.այրմ.գ - ակտիվ այրման գոտու ջերմային հզորությունը հաշվի առնող (աստիճանական այրման դեպքում),

Kա.այրմ. - աստիճանական այրման սխեմայի իրականացման դեպքում,

Kոչ ստ.այրմ. - ըստ շարքերի ոչ ստեխիոմետրիկ այրումը հաշվի առնող,

Kխոն - խոնավության տրման գործակից,

KN - կաթսայի իրական հզորությունը հաշվի առնող:

Ազոտի օքսիդների հաշվարկային կոնցենտրացիան որոշվում է (1.9) բանաձևով.

 

CNOx=CNOxնախ.Kտաքօդ.Ka.Kռեց.Kակտ.այրմ.գ0,88.Kա.այրմ.Kոչստ..այրմ..Kխոն.KN

 

(1.10)

 

դ. Վերը նշված գործակիցները հաշվարկվում են հետևյալ բանաձևերով.

    Kտաք օդ = 1 - 0, 001 (620 - Tօդ)                  (1.11)

 

    K'a = 1,35 - 43 (a - 1,09)2 + 2 (a - 1,09)        (1.12)

    Kռեց = 1 - aռեց . rm                              (1.13)

    K ակտ.այրմ.գ = 1 - aօդի տ.գ.. b                   (1.14)

    Kա.այրմ = 1 - aօդի տ.ձ.. b                        (1.15)

    Kոչ ստ..այրմ. = 1 - aայր.տգ. . M                  (1.16)

    Kխոն = 1 - aխոն.g                                 (1.17)

    KN = (D / DՆ)1,25                                 (1.18)

 

3) ԱԾԽԱԾՆԻ ՕՔՍԻԴԻ ԱՐՏԱՆԵՏՈՒՄՆԵՐԻ ՀԱՇՎԱՐԿԸ ՇՈԳԵԿԱԹՍԱՆԵՐԻ ՀԱՄԱՐ

 

Ածխածնի օքսիդի արտանետումների հաշվարկը կատարվում է (2.1) բանաձևով,

կգ/տարի

 

                   Mco = Cco x B (1 - q4 / 100)       (2.1)

 

որտեղ` Cco-ն ածխածնի օքսիդի քանակությունն է գազի այրման արգասիքներում (կգ / հազ. մ3)

 

                   Cco = q3 x R x Q/1013             (2.2)

 

Նշված բանաձևերում q3-ը և q4-ը համապատասխանաբար քիմիական և մեխանիկական թերայրման հետևանքով ջերմության կորուստներն են, %:

Գազային վառելիքի համար, երբ a >/ 1,05-ից ընդունվում է q3 և q4 = 0:

R- գործակիցը հաշվի է առնում ծխագազերում ածխածնի օքսիդի առկայությամբ պայմանավորված քիմիական թերայրման ջերմաքանակի հարաբերական մասը:

Գազի համար R = 0,5

Q-ն բնական գազի այրման ջերմաքանակն է (կ Ջ/մ3)

B-ն վառելիքի ծախսն է հազ. մ3/տարի:

 

Նկար N 1

 

Kr գործակցի արժեքը կախված տուրբինից առաջ գազերի ջերմաստիճանից

գերբեռնումով այրման խցի համար

_________________________________

ԻՐՏԵԿ - նկար 1-ը չի բերվում

 

Նկար N 2

 

Kջ գործակցի արժեքը կախված տուրբինից առաջ գազերի ջերմաստիճանից

միկրո ջահերով այրման խցի համար

 

___________________________

ԻՐՏԵԿ - նկար 2-ը չի բերվում

 

Նկար N 3

 

Kջ գործակցի արժեքը կախված այրման խցում գոլորշու կամ ջրի խոնավության

հարաբերական ծախսից

___________________________

ԻՐՏԵԿ - նկար 3-ը չի բերվում

 

 

pin
Շրջակա միջավայրի /Բնապահպանության
15.07.2008
N 255-Ն
Հրաման