050.0255.241117
ԳՐԱՆՑՎԱԾ Է
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ԱՐԴԱՐԱԴԱՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅԱՆ ԿՈՂՄԻՑ
«24» 11 2017 Թ.
ՊԵՏԱԿԱՆ ԳՐԱՆՑՄԱՆ ԹԻՎ 05017454
i
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԵՆՏՐՈՆԱԿԱՆ ԲԱՆԿԻ ԽՈՐՀՈՒՐԴ
ՈՐՈՇՈՒՄ
14 նոյեմբերի 2017 թվականի թիվ 255-Ն
«ԱՊԱՀՈՎՎԱԾ ՀԻՓՈԹԵՔԱՅԻՆ ՊԱՐՏԱՏՈՄՍԵՐԻ ԱՊԱՀՈՎՄԱՆ ՄԻՋՈՑՆԵՐ ՀԱՆԴԻՍԱՑՈՂ ԱԿՏԻՎՆԵՐԻ ԵՎ ՊԱՐՏԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԶՈՒՏ ՆԵՐԿԱ ԱՐԺԵՔԻ ՀԱՇՎԱՐԿՄԱՆ ԿԱՐԳԸ ԵՎ ՄԵԹՈԴՆԵՐԸ» ԿԱՆՈՆԱԿԱՐԳ 6/03-Ը ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
i
Հիմք ընդունելով «Ապահովված հիփոթեքային պարտատոմսերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 7-րդ հոդվածի 2-րդ մասը,
ղեկավարվելով «Իրավական ակտերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 16-րդ հոդվածով և «Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 20-րդ հոդվածի «ե» կետով` Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի խորհուրդը որոշում է.
1. Հաստատել «Ապահովված հիփոթեքային պարտատոմսերի ապահովման միջոցներ հանդիսացող ակտիվների և պարտավորությունների զուտ ներկա արժեքի հաշվարկման կարգը և մեթոդները» կանոնակարգ 6/03-ը` համաձայն սույն որոշման Հավելվածի (կցվում է):
2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը:
Հավելված
Հաստատված է
Հայաստանի Հանրապետության
կենտրոնական բանկի խորհրդի
2017 թվականի նոյեմբերի 14-ի
թիվ 255-Ն որոշմամբ
ԿԱՆՈՆԱԿԱՐԳ 6/03 ԱՊԱՀՈՎՎԱԾ ՀԻՓՈԹԵՔԱՅԻՆ ՊԱՐՏԱՏՈՄՍԵՐԻ ԱՊԱՀՈՎՄԱՆ ՄԻՋՈՑՆԵՐ ՀԱՆԴԻՍԱՑՈՂ ԱԿՏԻՎՆԵՐԻ ԵՎ ՊԱՐՏԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԶՈՒՏ ՆԵՐԿԱ ԱՐԺԵՔԻ ՀԱՇՎԱՐԿՄԱՆ ԿԱՐԳԸ ԵՎ ՄԵԹՈԴՆԵՐԸ
| ԳԼՈՒԽ 1. |
ԿԱՐԳԱՎՈՐՄԱՆ ԱՌԱՐԿԱՆ |
1. Սույն կանոնակարգը սահմանում է «Ապահովված հիփոթեքային պարտատոմսերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով (այսուհետ` Օրենք) նախատեսված ապահովված հիփոթեքային պարտատոմսերի ապահովման միջոցներ հանդիսացող ակտիվների և պարտավորությունների զուտ ներկա արժեքի հաշվարկման կարգը և մեթոդները, այդ թվում` ներքին մոդելների նկատմամբ պահանջները, սթրես թեստերի իրականացման կարգը:
| ԳԼՈՒԽ 2. |
ՓԱՍՏԱՑԻ ԴՐԱՄԱԿԱՆ ՀՈՍՔԵՐԻ ՄԱՍԻՆ ՀԱՇՎԵՏՎՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՆԵՐԿԱՅԱՑՈՒՄԸ ՀՍԿՈՂԻՆ |
2. Ապահովված պարտատոմսերի թողարկողը յուրաքանչյուր շաբաթ հսկողին է տրամադրում փաստացի ընդհանուր դրամական հոսքերի ժամանակացույցը, ինչպես նաև վաղաժամկետ մարումների և չվճարումների մասին տեղեկատվությունը: Սույն կետով սահմանված ժամանակացույցում նշված դրամական հոսքերի մասին տեղեկությունները պետք է հնարավորություն ընձեռեն նույնականացնել այն ակտիվները, ներառյալ` հիփոթեքային վարկերը, փոխարինող ակտիվները և ածանցյալ գործիքները, որոնցից ստացվել են այդ դրամական հոսքերը:
3. Թողարկողը պետք է հսկողին տրամադրի անհրաժեշտ հաշվետվական գործիքներ` ըստ վարկերի տարբեր բնութագրիչների անհատական դրամական հոսքերի խմբավորման և վերլուծության համար:
| ԳԼՈՒԽ 3. |
ԱՊԱԳԱ ԴՐԱՄԱԿԱՆ ՀՈՍՔԵՐԻ ԿԱՆԽԱՏԵՍՈՒՄՆԵՐԸ |
4. Ապահովված պարտատոմսերի թողարկողը յուրաքանչյուր շաբաթ հսկողին է տրամադրում սպասվող ընդհանուր դրամական հոսքերի ժամանակացույցը, որը պետք է հաշվի առնի վաղաժամկետ վճարումները և չվճարումները:
5. Թողարկողը պարտավոր է օգտագործել Կենտրոնական բանկի կողմից տրամադրված` վաղաժամկետ մարումների և չվճարումների (փոխարինումների) պարամետրեր կամ մշակել ներքին մոդելներ ապագա դրամական հոսքերի գնահատման համար: Վաղաժամկետ մարումների և չվճարումների (փոխարինումների) ներքին մոդելները պետք է համապատասխանեն սույն կանոնակարգով սահմանված նվազագույն պահանջներին և ենթակա են համաձայնեցման Կենտրոնական բանկի հետ:
| ԳԼՈՒԽ 4. |
ՎԱՂԱԺԱՄԿԵՏ ՄԱՐՈՒՄՆԵՐԻ ՆԵՐՔԻՆ ՄՈԴԵԼՆԵՐԸ |
6. Վաղաժամկետ մարումների ներքին մոդելները պետք է հաշվի առնեն առնվազն հետևյալ գործոնները.
. տոկոսադրույքի կանխատեսում (այդ թվում` սցենարային վերլուծություններ, սիմուլյացիաներ)` կանխատեսելով եկամտաբերության կորը,
. վարքագծային ենթադրություններ,
. վաղաժամկետ մարման տրանզակցիոն ծախսերի ենթադրություններ, ներառյալ` իրավական ծախսեր և փոխհատուցումներ,
. վարկի տարիքը,
. փաստացի և կանխատեսվող կանոնավոր ամորտիզացիաներ, ինչպես նաև փաստացի ոչ կանոնավոր (մասնակի) վաղաժամկետ մարումներ,
. անշարժ գույքի գների մակարդակը և փոփոխությունը,
. փոխառության/վարկի գումարը,
. վարկի գումարի և գրավի արժեքի հարաբերակցությունը,
. արժեկտրոնը և հավելավճարը վարկի տրամադրման պահին,
. տնտեսական ցուցանիշների կանխատեսումներ, ինչպիսիք են` գործազրկությունը, համախառն ազգային եկամուտը և այլն:
| ԳԼՈՒԽ 5. |
ՉՎՃԱՐՈՒՄՆԵՐԻ (ՓՈԽԱՐԻՆՈՒՄՆԵՐԻ) ՆԵՐՔԻՆ ՄՈԴԵԼՆԵՐ |
7. Չվճարումների (փոխարինումների) ներքին մոդելը, ի լրումն սույն կանոնակարգի 6-րդ կետով նախատեսված գործոնների, պետք է հաշվի առնի առնվազն հետևյալ գործոնները.
1) փոխառուի վարկանիշը (սքորը),
2) զբաղվածությունը,
3) եկամտի մակարդակը, պարտքի սպասարկման ծախսերի և եկամտի մեծության հարաբերակցությունը:
| ԳԼՈՒԽ 6. |
ՆԵՐՔԻՆ ՄՈԴԵԼՆԵՐԻ ՆԿԱՏՄԱՄԲ ԱՅԼ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ |
8. Գործոնն ընտրելիս (ներառյալ սույն կանոնակարգի 4-րդ և 5-րդ գլուխներով նախատեսված գործոնները) հաշվի են առնվում հետևյալ չափանիշները.
գործոնի և վաղաժամկետ մարման, չվճարման կամ փոխարինման միջև կապը պետք է լինի հիմնավորված (վիճակագրորեն նշանակալի) և կապի բնույթը պետք է համահունչ լինի տնտեսական հիմնավորումներին,
գործոնը պետք է սահմանվի միանշանակորեն:
9. Սպասվող դրամական հոսքերի ժամանակացույցը պետք է պարունակի ոչ կանոնավոր վճարումների (վաղաժամկետ մարումներ, նման այլ իրավունքներ) հավանականություն (սպասում)` Կենտրոնական բանկի կողմից տրամադրված կամ ներքին մոդելներով ստացված:
| ԳԼՈՒԽ 7. |
ԱԿՏԻՎՆԵՐԻ ԵՎ ՊԱՐՏԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԴՅՈՒՐԱՑԻԱՅԻ ԵՎ ԴՅՈՒՐԱՑԻԱՅԻ ՃԵՂՔՎԱԾՔԻ ԳՆԱՀԱՏՈՒՄԸ |
10. Պահպանելով 3-6-րդ գլուխների պահանջները, թողարկողը պետք է որոշի ապահովման միջոցներում ներառված ակտիվների սպասվող դյուրացիան:
11. Ապահովման միջոցներով ապահովված ոչ հետկանչելի պարտավորությունների դյուրացիայի որոշման համար թողարկողը հիմք է ընդունում պայմանագրով սահմանված մարման ամսաթիվը:
12. Ապահովման միջոցներով ապահովված հետկանչման իրավունք պարունակող պարտավորությունների դյուրացիայի որոշման համար թողարկողը որպես մարման ամսաթիվ հիմք է ընդունում հետկանչման առաջին կամ վերջին ամսաթիվը, որի դեպքում ակտիվների-պարտավորությունների դյուրացիայի ճեղքվածքը ամենամեծն է:
13. Թողարկված ածանցյալները, որոնք ներառված են ապահովման միջոցներում, պետք է համարվեն իրականացված հնարավոր ամենավաղ կամ ամենաուշ ամսաթվին, որի դեպքում ակտիվների-պարտավորությունների դյուրացիայի ճեղքվածքը ամենամեծն է:
14. Սույն գլխի պահանջների համաձայն, թողարկողը պետք է որոշի պարտավորությունների սպասվող դյուրացիան և ապահովման միջոցների դյուրացիայի սպասվող ճեղքվածքը` հաշվի առնելով ակտիվները և պարտավորությունները:
15. Թողարկողը պետք է որոշի ակտիվների և պարտավորությունների սպասվող դյուրացիայի և դյուրացիայի ճեղքվածքի զգայունությունը տոկոսադրույքների փոփոխության նկատմամբ` հաշվի առնելով սթրես-թեստավորման համար սույն կանոնակարգով նախատեսված պարամետրերը:
| ԳԼՈՒԽ 8. |
ԶՈՒՏ ՆԵՐԿԱ ԱՐԺԵՔԻ ՀԱՇՎԱՐԿԸ ԵՎ ԱՊԱՀՈՎՄԱՆ ՄԻՋՈՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱՐԺԵՔՈՒԹՅՈՒՆԸ |
16. Թողարկված ապահովված պարտատոմսերի զուտ ներկա արժեքը և ապահովման միջոցներում ներառված ակտիվների զուտ ներկա արժեքը (ճշգրտված ածանցյալ գործիքների գծով դիրքերի զուտ ներկա արժեքով) պետք է հաշվարկվի և համեմատվի միմյանց հետ` ապահովված պարտատոմսերի յուրաքանչյուր դասի համար առանձին, առնվազն հինգ աշխատանքային օրը մեկ անգամ: Ապահովման միջոցներում ներառված ակտիվների զուտ ներկա արժեքը ցանկացած պահի պետք է գերազանցի տվյալ դասի ապահովված պարտատոմսերի գծով պարտավորությունների զուտ ներկա արժեքի 105 տոկոսը:
17. Եթե սույն կանոնակարգի 16-րդ կետով նախատեսված ծածկույթը, այդ թվում` սույն կանոնակարգով նախատեսված սթրես թեստերի կիրառումից հետո, փոքր է 105 տոկոսից, ապա թողարկողը պարտավոր է 5 աշխատանքային օրվա ընթացքում համապատասխան չափով (սթրես թեստերի դեպքում` հիմք ընդունելով սիմուլյացիաների արդյունքում ստացվող ամենամեծ պակասուրդը) ավելացնել ապահովման միջոցները «Ապահովված հիփոթեքային պարտատոմսերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 5-րդ հոդվածին համապատասխան:
18. Թողարկողը ածանցյալ գործիքների զուտ ներկա արժեքը հսկողին պետք է ներկայացնի ապահովման միջոցների և պարտավորությունների զուտ ներկա արժեքից առանձին:
19. Զուտ ներկա արժեքների հաշվարկման ժամանակ կարող է օգտագործվել միայն այնպիսի եկամտաբերության կոր, որը համապատասխանում է տվյալ արժույթին: Մասնավորապես`
1) Հայաստանի Հանրապետության դրամով արտահայտված վարկերի դեպքում օգտագործվում է Հայաստանի Հանրապետության պետական պարտատոմսերի եկամտաբերության սփոթ կորը,
2) ԱՄՆ դոլարով արտահայտված վարկերի դեպքում հիմք է ընդունվում ԱՄՆ գանձապետական պարտատոմսերի եկամտաբերության սփոթ կորը` գումարած Հայաստանի Հանրապետության պետական արտարժութային պարտատոմսերի (եվրոպարտատոմսերի) եկամտաբերության սպրեդը (մեկից ավելի թողարկումների դեպքում վերցվում է սպրեդների թվաբանական միջինը),
3) այլ արժույթների դեպքում ուղենիշային կորը յուրաքանչյուր դեպքում որոշվում է Կենտրոնական բանկի կողմից:
20. Ածանցյալ գործիքները պետք է դիտարկվեն ընթացիկ շուկայական արժեքով, որը ոչ ստանդարտացված ածանցյալ գործիքների դեպքում պետք է որոշվի բավարար կազմակերպական, տեխնիկական, մասնագիտական կարողություններ ունեցող անկախ անձի կողմից:
21. Արտարժութային դիրքերի զուտ ներկա արժեքները պետք է փոխարկվեն ՀՀ դրամի Կենտրոնական բանկի հրապարակած ընթացիկ փոխարժեքով:
22. Թողարկողը պետք է ապահովի, որ Օրենքի 7-րդ հոդվածով նախատեսված ծածկույթն առկա է նաև տոկոսադրույքների փոփոխության դեպքում: Այդ նպատակով թողարկողը պետք է իրականացնի սթրես թեստեր սույն գլխով նախատեսված կարգով:
23. Սթրես թեստերի կիրառումից հետո զուտ ներկա արժեքների փոփոխությունը պետք է ներկայացվի հսկողին:
24. Ապահովման միջոցները կարող են նվազեցվել միայն այն դեպքում, երբ սթրես թեստերի արդյունքում զուտ ներկա արժեքով ծածկույթի պակասուրդ չի առաջանում:
25. Տոկոսադրույքների փոփոխության ազդեցությունը գնահատելու համար զուտ ներկա արժեքների հաշվարկման համար օգտագործված եկամտաբերության կորերը պետք է տեղափոխվեն վերև և ներքև` սույն գլխով սահմանված չափով: Նոր ստացված տոկոսադրույքների կորերը օգտագործելով պետք է հաշվարկվեն նոր զուտ ներկա արժեքները բոլոր բաղադրիչների համար:
26. Մարման ժամկետների քանակն ու բաշխումը համապատասխան եկամտաբերության կորի վրա պետք է ընտրվի ըստ թողարկողի գործարքի շրջանակի և կառուցվածքի, որտեղ քանակը պետք է լինի առնվազն ութը` ներկայացված հետևյալ ժամկետներով` երեք ամիս, վեց ամիս, մեկ տարի, երեք տարի, հինգ տարի, տասը տարի և քսան տարի:
27. Զուտ ներկա արժեքների վրա տոկոսադրույքների փոփոխության ազդեցությունը գնահատելու համար թողարկողն իրականացնում է հետևյալ քայլերը.
1) Ընտրված յուրաքանչյուր մարման ժամկետի համար որոշվում է տոկոսադրույքների օրական տարբերությունների ստանդարտ շեղումը` հիմք ընդունելով նախորդող 250 աշխատանքային օրվա դիտարկումները: Այնուհետև համապատասխան մարման ժամկետի համար հաշվարկված ստանդարտ շեղումը բազմապատկվում է 2.33 գործակցով (նորմալ բաշխման 99 տոկոս միակողմանի վստահության մակարդակին համապատասխան քվանտիլը) և 21 թվի (մեկ ամսվա աշխատանքային օրերի միջին թիվը) քառակուսի արմատով,
2) եկամտաբերության կորը տեղաշարժվում է դեպի վեր յուրաքանչյուր մարման ժամկետի համար սույն կետի 1-ին ենթակետով որոշված չափով, սակայն ոչ պակաս, քան 2 տոկոսային կետով: Դրա հիման վրա հաշվարկվում են նոր զուտ ներկա արժեքները,
3) եկամտաբերության կորը տեղաշարժվում է դեպի ներքև յուրաքանչյուր մարման ժամկետի համար սույն կետի 1-ին ենթակետով որոշված չափով, սակայն ոչ պակաս, քան 2 տոկոսային կետով: Դրա հիման վրա հաշվարկվում են նոր զուտ ներկա արժեքները:
28. Եթե սույն գլխի համաձայն եկամտաբերության կորը տեղաշարժելու արդյունքում տոկոսադրույքը ստացվում է զրոյից փոքր, ապա այն ընդունվում է զրոյին հավասար:
29. Սույն կանոնակարգի 27-րդ կետի համաձայն ստացված տոկոսադրույքները գծային մեթոդով ինտերպոլացվում են նոր եկամտաբերության կորերը կառուցելու համար:
| ԳԼՈՒԽ 10. |
ՓԱՍՏԱԹՂԹԱՎՈՐՈՒՄԸ |
30. Թողարկողը պարտավոր է`
. ունենալ գրավոր ընթացակարգեր սույն կանոնակարգով նախատեսված ստանդարտ շեղման որոշման, ինչպես նաև ինտերպոլյացիայի համար,
. փաստաթղթավորել 4-6-րդ գլուխներով նախատեսված վաղաժամկետ մարումների և չվճարումների (փոխարինումների) ներքին մոդելների նկարագրությունը:
31. Թողարկողը մշտապես պետք է պահպանի սույն գլխով նախատեսված փաստաթղթերը:
| ԳԼՈՒԽ 11. |
ՄԵԹՈԴԻ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆԸ |
32. Թողարկողը կարող է փոխել հաշվարկման ընթացակարգը (այդ թվում` հաշվարկման մեթոդը, օգտագործվող պարամետրերը) միայն Կենտրոնական բանկի համաձայնությամբ: Կենտրոնական բանկը տալիս է իր համաձայնությունը, եթե թողարկողը հիմնավորում է, որ ընթացակարգի փոփոխությունը բարելավում է արդյունքի որակը: