040.0273.150312
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ
ՈՐՈՇՈՒՄ
7 մարտի 2012 թվականի N 273-Ն
ՔԱՂԱՔԱՅԻՆ ԿԱՅՈՒՆ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ՆԵՐԴՐՈՒՄԱՅԻՆ ԾՐԱԳՐԻ` ՀՈՂԻ ՕՏԱՐՄԱՆ ԵՎ ՏԱՐԱԲՆԱԿԵՑՄԱՆ ՇՐՋԱՆԱԿԸ ԵՎ ՓՈԽՀԱՏՈՒՑՄԱՆ ԱՌԱՆՁԻՆ ՏԵՍԱԿՆԵՐԻ ՀԱՇՎԱՐԿՄԱՆ ԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
(2-րդ մաս)
Աղյուսակ N 2: Իրավունքների սխեմա
i
._____________________________________________________________________.
|Կորստի/վերականգնման|Նկարագրությունը|Ազդեցության |Փոխհատուցում |
|տեսակը | |ենթարկված |ստանալու |
| | |անձինք |իրավունքները |
|___________________|_______________|______________|__________________|
|1. Գյուղատնտեսական |ԱԵՏՏ-ներ, որոնք|Սեփականատեր |Դրամական |
|հողերի կորուստ |կորցնում են | |փոխհատուցում` |
| |գյուղատնտեսական| |փոխարինման արժեք |
| |հողերը` անկախ | |+15%` շուկայական |
| |ազդեցության | |կամ կադաստրային |
| |աստիճանից | |արժեք (որն ավելի |
| | | |բարձր է): Հողի |
| | | |շուկայի |
| | | |բացակայության |
| | | |դեպքում |
| | | |փոխհատուցումը |
| | | |կիրականացվի հիմք |
| | | |ընդունելով հողի |
| | | |տարեկան արտադրողա-|
| | | |կանությունը` |
| | | |հաշվարկված |
| | | |տարիների այն |
| | | |քանակով, որը |
| | | |կապահովի ԱԵՏՏ-ի |
| | | |կորցրած հողի դիմաց|
| | | |վերականգնումը |
| | |______________|__________________|
| | |Իրավական |ԱԵԱ հնարավորության|
| | |կարգավիճակ |դեպքում պետք է |
| | |ստանալու |ստանան օրինական |
| | |ենթակա |կարգավիճակ և |
| | |հողօգտագործող |փոխհատուցումը |
| | | |կիրականացվի վերը |
| | | |նշված ձևով |
| | |______________|__________________|
| | |Վարձակալ |Հնարավորության |
| | |(համայնքից, |դեպքում վարձակալը |
| | |պետությունից) |պետք է ստանա |
| | | |սեփականության |
| | | |իրավունք և |
| | | |փոխհատուցվի որպես |
| | | |լիարժեք |
| | | |սեփականատեր կամ |
| | | |նրան պետք է տրվի |
| | | |նոր |
| | | |վարձակալություն: |
| | | |Եթե դա հնարավոր |
| | | |չէ, ապա ելնելով |
| | | |վարձակալության |
| | | |մնացած տարիների |
| | | |հաշվարկից, նա պետք|
| | | |է ստանա |
| | | |ազդեցության ենթակա|
| | | |հողի շուկայական |
| | | |կամ կադաստրային |
| | | |արժեք (որն ավելի |
| | | |բարձր է)` գումարած|
| | | |15%-ին համարժեք |
| | | |փոխհատուցում, |
| | | |հետևյալ |
| | | |մասնաբաժիններով` |
| | | |1) մինչև 1 տարի` |
| | | |հողի արժեքի 5%, |
| | | |2) մինչև 15 տարի`|
| | | |հողի արժեքի 14%, |
| | | |3) մինչև 25 տարի`|
| | | |հողի արժեքի 20%, |
| | | |4) 25 և ավելի |
| | | |տարի` հողի արժեքի |
| | | |25% |
| | |______________|__________________|
| | |Իրավական |Այս ԱԵՏՏ-ները |
| | |կարգավիճակ |կստանան |
| | |ստանալու ոչ |վերականգնման նպաստ|
| | |ենթակա ԱԵԱ |ազդեցության |
| | | |ենթարկված հողի |
| | | |շուկայական կամ |
| | | |կադաստրային արժեքի|
| | | |(որն ավելի բարձր |
| | | |է) 25%-ի չափով |
|___________________|_______________|______________|__________________|
|2. Ոչ գյուղա- |ԱԵՏՏ-ներ, որոնք|Սեփականատեր |Դրամական |
|տնտեսական հողերի |կորցնում են | |փոխհատուցում` |
|կորուստ |իրենց | |փոխարինման արժեք |
| |առևտրային | |+15%` շուկայական |
| |նշանակության | |կամ կադաստրային |
| |կամ բնակելի | |արժեք (որն ավելի |
| |հողերը | |բարձր է) |
| | |______________|__________________|
| | |Իրավական |Փոխհատուցումը |
| | |կարգավիճակ |կիրականացվի վերը |
| | |ստանալու |նշված ձևով |
| | |ենթակա | |
| | |հողօգտագործող | |
| | |______________|__________________|
| | |Վարձակալ |Հնարավորության |
| | |(համայնքից, |դեպքում վարձակալը |
| | |պետությունից) |պետք է ստանա |
| | | |սեփականության |
| | | |իրավունք և |
| | | |փոխհատուցվի որպես |
| | | |լիարժեք |
| | | |սեփականատեր կամ |
| | | |նրան պետք է տրվի |
| | | |նոր |
| | | |վարձակալություն: |
| | | |Եթե դա հնարավոր |
| | | |չէ, ապա ելնելով |
| | | |վարձակալության |
| | | |մնացած տարիների |
| | | |հաշվարկից, նա պետք|
| | | |է ստանա |
| | | |ազդեցության ենթակա|
| | | |հողի շուկայական |
| | | |կամ կադաստրային |
| | | |արժեք (որն ավելի |
| | | |բարձր է)` գումարած|
| | | |15%-ին համարժեք |
| | | |փոխհատուցում, |
| | | |հետևյալ |
| | | |մասնաբաժիններով` |
| | | |1) մինչև 1 տարի` |
| | | |հողի արժեքի 5%, |
| | | |2) մինչև 15 տարի`|
| | | |հողի արժեքի 14%, |
| | | |3) մինչև 25 տարի`|
| | | |հողի արժեքի 20%, |
| | | |4) 25 և ավելի |
| | | |տարի` հողի |
| | | |արժեքի 25% |
| | |______________|__________________|
| | |Իրավական |Այս ԱԵՏՏ-ները |
| | |կարգավիճակ |կստանան |
| | |ստանալու ոչ |վերականգնման նպաստ|
| | |ենթակա |ազդեցության |
| | |հողօգտագործող |ենթարկված հողի |
| | | |շուկայական կամ |
| | | |կադաստրային |
| | | |արժեքի (որն |
| | | |ավելի բարձր է) |
| | | |25%-ի չափով |
|___________________|_______________|______________|__________________|
|3. Բնակելի | |Բոլոր |Շինության կորստի |
|կառույցներ | |ԱԵՏՏ-ները` |դեպքում` դրամական |
| | |անկախ իրավական|փոխհատուցում |
| | |գրանցման |փոխարինման ամբողջ |
| | |կարգավիճակից |արժեքը (ոչ պակաս, |
| | | |քան շուկայական |
| | | |արժեքը) գումարած |
| | | |15%-ի չափով` առանց|
| | | |ամորտիզացիոն |
| | | |մասհանումների, |
| | | |գործարքային |
| | | |ծախսերի և |
| | | |ապամոնտաժված |
| | | |շինարարական |
| | | |նյութերի: Մասնակի |
| | | |ազդեցության |
| | | |դեպքում և ԱԵՏՏ-ի |
| | | |համաձայնությամբ` |
| | | |փոխհատուցում |
| | | |տրամադրվում է |
| | | |շինության միայն |
| | | |ազդեցության ենթակա|
| | | |հատվածի, ինչպես |
| | | |նաև շինության |
| | | |վերանորոգման համար|
|___________________|_______________|______________|__________________|
| | |Վերաբնակեցվող |Վերաբնակեցման և |
| | |վարձակալ |զգալի ազդեցություն|
| | | |կրելու նպաստ` |
| | | |նշված սույն |
| | | |աղյուսակի 9 և 10 |
| | | |կետերում |
|___________________|_______________|______________|__________________|
|4. Ոչ բնակելի | |Իրավական |Շինության կորստի |
|կառույցներ/ակտիվներ| |գրանցման |դեպքում` դրամական |
| | |կարգավիճակ |փոխհատուցում` |
| | |ունեցող ԱԵՏՏ |փոխարինման ամբողջ |
| | | |արժեքի (ոչ պակաս, |
| | | |քան շուկայական |
| | | |արժեքը)` գումարած |
| | | |15%-ի չափով` առանց|
| | | |ամորտիզացիոն |
| | | |մասհանումների, |
| | | |գործարքային |
| | | |ծախսերի և |
| | | |ապամոնտաժված |
| | | |շինարարական |
| | | |նյութերի: Մասնակի |
| | | |ազդեցության |
| | | |դեպքում և ԱԵՏՏ-ի |
| | | |համաձայնությամբ |
| | | |փոխհատուցում |
| | | |տրամադրվում է |
| | | |շինության միայն |
| | | |ազդեցության ենթակա|
| | | |հատվածի, ինչպես |
| | | |նաև շինության |
| | | |վերանորոգման համար|
| | |______________|__________________|
| | |Իրավական |Շինության կորստի |
| | |գրանցման |դեպքում` դրամական |
| | |կարգավիճակ |փոխհատուցում` |
| | |ունեցող |փոխարինման ամբողջ |
| | |հողակտորի վրա |արժեքի չափով (ոչ |
| | |կառուցված |պակաս, քան |
| | |ինքնակամ |շուկայական |
| | |կառույց |արժեքը)` առանց |
| | |ունեցող ԱԵՏՏ |ամորտիզացիոն |
| | | |մասհանումների, |
| | | |գործարքային |
| | | |ծախսերի և |
| | | |ապամոնտաժված |
| | | |շինարարական |
| | | |նյութերի |
| | |______________|__________________|
| | |Իրավական |Վերականգնման |
| | |գրանցման |նպաստ` փոխարինման |
| | |կարգավիճակ |ամբողջ արժեքի |
| | |չունեցող |չափով` առանց |
| | |հողակտորի վրա |ամորտիզացիոն |
| | |կառուցված |մասհանումների, |
| | |ինքնակամ |գործարքային |
| | |կառույց |ծախսերի և |
| | |ունեցող ԱԵՏՏ |ապամոնտաժված |
| | | |շինարարական |
| | | |նյութերի, հանած |
| | | |կառույցի |
| | | |օրինականացման |
| | | |ծախսերը, ինչը |
| | | |չպետք է գերազանցի |
| | | |շուկայական արժեքի |
| | | |20%-ը |
| | |______________|__________________|
| | |Վերաբնակեցվող |Վերաբնակեցման և |
| | |վարձակալ |զգալի ազդեցություն|
| | | |կրելու նպաստ` |
| | | |նշված սույն |
| | | |աղյուսակի 9-րդ և |
| | | |10-րդ կետերում |
|___________________|_______________|______________|__________________|
|5. Ընդհանուր |Համայնքային/ |Համայնք/ |Համայնքի/պետության|
|սեփականության |պետական գույք |պետություն |իրավասու մարմնի |
|միջոցներ | | |համաձայնությամբ |
| | | |կորցրած |
| | | |կառույցների |
| | | |վերակառուցում և |
| | | |նրանց |
| | | |գործառույթների |
| | | |վերականգնում |
|___________________|_______________|______________|__________________|
|6. Բերք |Ազդեցության |Բոլոր |Մեկ տարվա բերքի |
| |ենթարկված բերքի|ԱԵՏՏ-ները` |փոխհատուցում |
| |զանգված |անկախ իրավական|հաշվարկված |
| | |գրանցման |շուկայական գներով`|
| | |կարգավիճակից |ակնկալվող համախառն|
| | |(ներառյալ |բերքի համար |
| | |իրավական | |
| | |կարգավիճակ | |
| | |ստանալու | |
| | |ենթակա | |
| | |սեփականատեր և | |
| | |կացության | |
| | |որևէ | |
| | |կարգավիճակ | |
| | |չունեցող | |
| | |բնակիչները) | |
|___________________|_______________|______________|__________________|
|7. Ծառեր |Ազդեցության |Բոլոր |Շուկայական գներով |
| |ենթակա ծառեր |ԱԵՏՏ-ները` |հաշվարկված |
| | |անկախ իրավական|դրամական |
| | |գրանցման |փոխհատուցում` |
| | |կարգավիճակից |հիմնված ծառերի |
| | |(ներառյալ |տեսակի, տարիքի և |
| | |իրավական |բերքատվության վրա |
| | |կարգավիճակ | |
| | |ստանալու | |
| | |ենթակա | |
| | |սեփականատեր և | |
| | |կացության | |
| | |որևէ | |
| | |կարգավիճակ | |
| | |չունեցող | |
| | |բնակիչները) | |
|___________________|_______________|______________|__________________|
|8. Ձեռնարկատիրու- |Ձեռնարկատերեր/ |Բոլոր ԱԵԱ/ |Ձեռնարկատեր/անհատ |
|թյուն/ |գործարարներ |ԱԵՏՏ-ները` |ձեռներեց. |
|գործարարություն | |անկախ իրավական|ա) մշտական |
| | |գրանցման |ազդեցության |
| | |կարգավիճակից |դեպքում` դրամական |
| | |(ներառյալ |միանվագ |
| | |իրավական |փոխհատուցում |
| | |կարգավիճակ |տարեկան զուտ |
| | |ստանալու |եկամտի չափով, |
| | |ենթակա |բ) ժամանակավոր |
| | |սեփականատեր և |ազդեցության |
| | |կացության |դեպքում` զուտ |
| | |որևէ |եկամտի դրամական |
| | |կարգավիճակ |փոխհատուցում |
| | |չունեցող |ձեռնարկատիրական |
| | |բնակիչները) |գործունեության |
| | | |ընդհատման մինչև 1|
| | | |տարի |
| | | |ժամանակահատվածի |
| | | |համար: |
| | | |Փոխհատուցումը |
| | | |հիմնված է հարկային|
| | | |հայտարարագրի վրա: |
| | | |Հայտարարագրի |
| | | |բացակայության |
| | | |դեպքում ԱԵՏՏ-ը |
| | | |կստանա |
| | | |վերականգնման նպաստ|
| | | |առավելագույն |
| | | |չհարկվող |
| | | |աշխատավարձի չափով`|
| | | |ձեռնարկատիրական |
| | | |գործունեության |
| | | |ընդհատվող ամիսների|
| | | |հաշվարկով` մինչև |
| | | |1 տարի: |
| | | |Առավելագույն |
| | | |չհարկվող |
| | | |աշխատավարձը |
| | | |հավասար է |
| | | |նվազագույն |
| | | |աշխատավարձին: |
| | | |Մշտական |
| | | |աշխատողներ/ |
| | | |աշխատակիցներ. |
| | | |ա) մշտական |
| | | |ազդեցության |
| | | |դեպքում` վեց ամսվա|
| | | |կորցրած միջին |
| | | |աշխատավարձի չափով |
| | | |գումարի |
| | | |տրամադրում, |
| | | |բ) ժամանակավոր |
| | | |ազդեցության |
| | | |դեպքում մինչև վեց|
| | | |ամիս նվազագույն |
| | | |աշխատավարձի չափով |
| | | |գումարի |
| | | |տրամադրում` |
| | | |ձեռնարկատիրական |
| | | |գործունեության |
| | | |ընդհատված ամիսների|
| | | |համար: |
|___________________|_______________|______________|__________________|
|9. Օժանդակություն |10% գյուղա- |Էականորեն |1) ազդեցության |
|էական |տնտեսական |ազդեցության |ենթակա |
|ազդեցությունների |եկամտի կորուստ |ենթարկված |գյուղատնտեսական |
|դեպքում |և |բոլոր ԱԵՏՏ` |հողի մեկ տարվա |
| |վերաբնակեցում |ներառյալ |բերքի չափով |
| | |կացության |միանվագ |
| | |որևէ |փոխհատուցում. |
| | |կարգավիճակ |2) 6 ամսվա |
| | |չունեցող |վերաբնակեցման |
| | |բնակիչները |նպաստ |
| | | |վերաբնակեցման |
| | | |համար` նվազագույն |
| | | |աշխատավարձի չափով.|
|___________________|_______________|______________|__________________|
|10. Օժանդակություն |Տրանսպորտային |Տեղահանված |Տրանսպորտային և |
|վերաբնակեցման |և |բոլոր ԱԵԱ` |մեկ ամսվա համար |
|դեպքում |տեղափոխումների |ներառյալ |կենսաապահովման |
| |ծախսեր |վարձակալները |ծախսերը հոգալու |
| | | |համար բավարար |
| | | |գումարների |
| | | |տրամադրում |
|___________________|_______________|______________|__________________|
|11. Օժանդակություն | |Աղքատության |6 ամսվա նվազագույն|
|խոցելի անձանց | |սահմանագծից |աշխատավարձի չափով |
| | |ցածր |դրամական |
| | |կենսամակարդակ |օժանդակության |
| | |ունեցող և |տրամադրում: |
| | |(կամ) կանանց |Ծրագրի իրականացման|
| | |և (կամ) տարեց|հետ կապված |
| | |անձանց կողմից |աշխատատեղերի համար|
| | |ղեկավարվող |ընտրություն |
| | |ԱԵՏՏ |կատարելիս այս |
| | | |անձանց պետք է |
| | | |առաջնայնություն |
| | | |տալ |
|___________________|_______________|______________|__________________|
|12. Ժամանակավոր | |Բոլոր ԱԵՏՏ |Պատշաճ |
|ազդեցություն | | |վարձակալություն |
| | | |և վերականգնման |
| | | |աջակցություն |
| | | |կտրամադրվի |
| | | |ժամանակավոր |
| | | |ազդեցություն կրող |
| | | |գույքի/ |
| | | |սեփականության |
| | | |համար |
|___________________|_______________|______________|__________________|
|13. ՀՕՏ չնախատեսված| | |Ծրագրի իրականացման|
|ազդեցություններ, | | |ընթացքում ԵՔ-ն |
|եթե այդպիսիք լինեն | | |կանդրադառնա |
| | | |չնախատեսված |
| | | |ազդեցություններին |
| | | |և կհոգա դրանց հետ|
| | | |կապված |
| | | |փոխհատուցումը` ըստ|
| | | |նշված պայմանների |
._____________________________________________________________________.
(2-րդ աղյուսակը փոփ. 01.11.12 թիվ 1432-Ն որոշում)
Զ.1. Փոխհատուցում և վերականգնման նպաստ ստանալու իրավունքը
19. Սույն ծրագրի շրջանակներում փոխհատուցում ստանալու իրավունք ունեցող կամ իրավունքների վերականգնման/ռեաբիլիտացիայի վերաբերյալ դրույթներից օգտվելու իրավունք ունեցող ԱԵԱ են`
1) իրավական կարգավիճակ ունեցող (այդ թվում` սեփականության իրավունքով) և
չունեցող հողօգտագործողներ.
2) հաշվառված և ոչ լիարժեք գրանցում ունեցող վարձակալները, չհաշվառված
կենվորները և բնավարձակալները.
3) շինությունների, բերքի, բույսերի կամ հողին ամրացված այլ առարկաների
սեփականատերերը, և`
4) այն ԱԵԱ, որոնք ձեռնարկատիրական գործունեության առումով կորուստ են
կրում, կորցնում են աշխատավարձը և «կամ» այլ եկամուտը:
20. Փոխհատուցում ստանալու համար իրավունքը պետք է սահմանափակվի վերջնաժամկետով, որը սահմանվում է յուրաքանչյուր ենթածրագրի շրջանակներում օտարվող սեփականության նկարագրության արձանագրության կազմման օրը: Այն ԱԵԱ, ովքեր բնակություն են հաստատում կամ նոր բարելավումներ են կատարում ազդեցության տարածքներում վերջնաժամկետից հետո, փոխհատուցման համար ընտրվելու իրավունք չունեն: Այնուամենայնիվ, նրանց պետք է նախօրոք ծանուցում ուղարկել` խնդրելով նախքան ծրագրի իրականացումն ազատել տարածքները և քանդել կառույցները: Նրանց քանդած կառույցների շինանյութը չի բռնագրավվում, նրանք որևէ տուգանք չեն վճարում և նրանց նկատմամբ որևէ պատժամիջոց չի կիրառվում:
Զ.2. Փոխհատուցում ստանալու իրավունքները
i
21. Հողի, տան և եկամտի կորուստ կրող ԱԵԱ վերաբերող իրավունքի դրույթները և վերականգնման լրահատկացումները պետք է ներառեն հողի, շինությունների, բերքի և ծառերի մշտական ու ժամանակավոր կորստի վերաբերյալ դրույթներ, վերաբնակեցման լրահատկացում, ինչպես նաև ձեռնարկատիրական գործունեության առումով կորստի նպաստ` հարկերի մասին հայտարարագրերի և «կամ» միանվագ գումարների հիման վրա: Այս իրավունքները մանրամասնեցված են ստորև`
1) գյուղատնտեսական նշանակության հողերի վրա ազդեցությունը կփոխհատուցվի
շուկայական արժեքով` դրամական, ընթացիկ շուկայական արժեք կամ եթե
կադաստրային արժեքն ավելի բարձր է, ապա կադաստրային արժեք` գումարած
15% օժանդակություն: Հողի շուկայի բացակայության դեպքում փոխհատուցումը
կիրականացվի հիմք ընդունելով հողի տարեկան արտադրողականությունը`
հաշվարկված տարիների այն քանակով, որը կապահովի ԱԵՏՏ-ի կորցրած հողի
դիմաց վերականգնումը: Հողի անուղղակի ազդեցություն կրող հատվածները,
որոնք ծրագրի ազդեցությունից հետո դարձել են դժվարամատչելի կամ մշակման
համար անպիտան, ևս կներառվեն հողի ազդեցության ենթակա հատվածի մեջ:
Եթե ազդեցության է ենթարկվել ԱԵԱ-ի գյուղատնտեսական նշանակության հողի
ավելի քան 10%-ը, ապա ԱԵԱ-ն (սեփականատերերը, վարձակալները և
բնավարձակալները) պետք է էական ազդեցության համար լրացուցիչ նպաստ
ստանան, որը համարժեք է կորցրած հողից ստացված տարեկան համախառն եկամտի
շուկայական արժեքին: Գործարքի հարկերը և վճարները պետք է վճարվեն ԵՔ-ի
կողմից կամ էլ դրանց վճարում ընդհանրապես չպետք է պահանջվի:
Այն ԱԵԱ-ները, որոնց կարգավիճակը ենթակա է օրինականացման, օրինական
կարգավիճակ պետք է ստանան, և նրանց կորուստներն ամբողջությամբ պետք է
փոխհատուցվեն այնպես, ինչպես իրավական կարգավիճակ ունեցող
սեփականատերերինը: Այն ԱԵԱ-ները, որոնց կարգավիճակը ենթակա չէ
օրինականացման, պետք է միանվագ վերաբնակեցման նպաստի տեսքով
փոխհատուցում ստանան, որը կհաշվարկվի հիմք ընդունելով ազդեցության
ենթակա հողի շուկայական կամ կադաստրային արժեքի (որն ավելի բարձր է)
25%-ը:
Վարձակալը պետք է օրինականացվի և ստանա լիարժեք փոխհատուցում` նշված
սկզբունքով կամ նրան պետք է տրվի նոր վարձակալություն: Եթե դա հնարավոր
չէ, ապա նա պետք է ստանա ազդեցության ենթակա հողի շուկայական կամ
կադաստրային (որն ավելի բարձր է) արժեքին համարժեք փոխհատուցում
գումարած 15%` հետևյալ մասնաբաժիններով` ելնելով վարձակալության մնացած
տարիների հաշվարկից.
1) մինչև 1 տարի` հողի արժեքի 5%,
2) մինչև 15 տարի` հողի արժեքի 14%,
3) մինչև 25 տարի` հողի արժեքի 20%,
4) 25 և ավելի տարի` հողի արժեքի 25%.
2) ոչ գյուղատնտեսական (բնակելի/առևտրային նշանակության) հողեր.
Իրավական կարգավիճակ ունեցող ԱԵԱ կփոխհատուցվեն փոխարինման արժեքով`
դրամական, ընթացիկ շուկայական արժեք` գումարած 15% օժանդակություն:
Հողի շուկայի բացակայության դեպքում փոխհատուցումը կիրականացվի հիմք
ընդունելով հողի տարեկան արտադրողականությունը` հաշվարկված տարիների
այն քանակով, որը կապահովի ԱԵՏՏ-ի կորցրած հողի դիմաց վերականգնումը:
Հողի անուղղակի ազդեցություն կրող հատվածները, որոնք ծրագրի
ազդեցությունից հետո դարձել են դժվարամատչելի կամ մշակման համար
անպիտան, ևս կներառվեն հողի ազդեցության ենթակա հատվածի մեջ:
Այն ԱԵԱ-ները, որոնց կարգավիճակը ենթակա է օրինականացման, օրինական
կարգավիճակ պետք է ստանան, և նրանց կորուստներն ամբողջությամբ պետք է
փոխհատուցվեն այնպես, ինչպես իրավական կարգավիճակ ունեցող
սեփականատերերինը: Այն ԱԵԱ-ները, որոնց կարգավիճակը ենթակա չէ
օրինականացման, պետք է միանվագ վերաբնակեցման նպաստի տեսքով
փոխհատուցում ստանան, որը համարժեք է ազդեցության ենթակա հողի
շուկայական կամ կադաստրային արժեքի (որն ավելի բարձր է) 25%-ին:
Վարձակալը պետք է օրինականացվի և ստանա լիարժեք փոխհատուցում` նշված
սկզբունքով կամ նրան պետք է տրվի նոր վարձակալություն: Եթե դա
հնարավոր չէ, ապա նա պետք է ստանա ազդեցության ենթակա հողի շուկայական
կամ կադաստրային արժեքին (որն ավելի բարձր է) համարժեք փոխհատուցում
գումարած 15%` հետևյալ մասնաբաժիններով, ելնելով վարձակալության
մնացած տարիների հաշվարկից. 1) մինչև 1 տարի` հողի արժեքի 5%, 2)
մինչև 15 տարի` հողի արժեքի 14%, 3) մինչև 25 տարի` հողի արժեքի
20%, 4) 25 և ավելի տարի` հողի արժեքի 25%.
3) բնակելի շինությունների և կառույցների համար փոխհատուցում պետք է
տրամադրվի փոխարինման արժեքով (ոչ պակաս, քան շուկայական արժեքը)
գումարած 15% օժանդակություն` անկախ ԱԵԱ-ի գույքի գրանցման
կարգավիճակից: Փոխհատուցումը տրամադրվելու է առանց ամորտիզացիոն
մասհանումների, գործարքի համար ծախսերի և ապամոնտաժված շինարարական
նյութերի` անկախ տուժած առարկայի հաշվառման կարգավիճակից: Մասնակիորեն
ազդեցություն կրելու դեպքում և այն դեպքում, երբ սեփականատերը չի
ցանկանում տեղափոխել շինությունը, ազդեցությունները կընդգրկեն միայն
շինության տուժած մասը և այդ մասի լիարժեք վերականգնումը` շահագործման
համար պիտանիության նախկին վիճակին: Վերաբնակեցվող վարձակալներին կտրվի
վերաբնակեցման և էական ազդեցություն կրելու նպաստ (տես ստորև).
4) ոչ բնակելի շինությունների և կառույցների համար`
ա. իրավական գրանցման կարգավիճակ ունեցող հողակտորի վրա կառուցված
իրավական գրանցման կարգավիճակ ունեցող կառույց ունեցող ԱԵՏՏ-ին կտրվի
փոխհատուցում` փոխարինման արժեք + 15 տոկոս օժանդակություն,
բ. ազդեցության ենթարկված այն անձինք, ովքեր չունեն շինության/կառույցի
իրավունքի գրանցում, սակայն նշված շինությունը գտնվում է իրավական
գրանցման կարգավիճակ ունեցող հողակտորի վրա, կփոխհատուցվեն` ստանալով
փոխարինման արժեք` առանց 15 տոկոս հավելավճարի,
գ. ազդեցության ենթարկված անձանց, ովքեր չունեն շինության/կառույցի
իրավունքի գրանցում և նշված շինությունը գտնվում է իրավական գրանցման
կարգավիճակ չունեցող հողակտորի վրա, կտրվի վերականգնման նպաստ, որը
հավասար է փոխարինման արժեք հանած օրինականացման ծախսերի:
Օրինականացման ծախսերը չպետք է գերազանցեն կառույցի շուկայական արժեքի
20 տոկոսը,
դ. ինքնակամ կառույցների օրինականացումը սույն ենթակետի «բ» և «գ»
պարբերություններով սահմանված դեպքերի համար պարտադիր չէ:
Վերաբնակեցվող վարձակալներին կտրվի վերաբնակեցման և էական
ազդեցություն կրելու նպաստ:
5) բերք. Մեկ տարվա բերքի համախառն արժեքի շուկայական ընթացիկ
դրույքաչափերին համապատասխան լռելյայն փոխհատուցում: Բերքի դիմաց
փոխհատուցում պետք է ստանան ինչպես սեփականատերերը, այնպես էլ
կենվորները` իրենց վարձակալության պայմանագրերի հիման վրա.
6) ծառեր. Շուկայական դրույքաչափերին համապատասխան դրամական
փոխհատուցում` հիմնվելով ծառերի տեսակի, տարիքի և բերքատվության վրա.
7) ձեռնարկատիրական գործունեություն. Եթե ձեռնարկատիրական գործունեության
տվյալ հնարավորությունը կորում է մշտապես, դրա դիմաց տրամադրվում է
մեկ տարվա զուտ եկամտին համարժեք դրամական փոխհատուցում` հարկերի
մասին հայտարարագրերի հիման վրա: Ձեռնարկատիրական գործունեության
տվյալ հնարավորության ժամանակավոր կորստի դեպքում դրական փոխհատուցում
տրամադրվում է ամսական եկամտի չափով, հարկերի մասին հայտարարագրի
հիման վրա` ձեռնարկատիրական գործունեության ընդհատված ամիսների
հաշվարկով: Հարկերի մասին հայտարարագրի բացակայության դեպքում ԱԵԱ
կփոխհատուցվի նշված սկզբունքով` առավելագույն չհարկվող աշխատավարձի
գումարի չափով (նվազագույն աշխատավարձ).
8) մշտական ձեռնարկատիրական գործունեության մեջ ներգրավված աշխատողներ.
Ձեռնարկատիրական գործունեության ընդհատման ժամանակահատվածում
առավելագույնը վեց ամսվա կորցրած աշխատավարձերի փոխհատուցում.
9) վերաբնակեցման լրահատկացում. Այն ԱԵԱ-ներն, որոնք հարկադրված են
վերաբնակեցվել, պետք է ստանան տրանսպորտային և մեկ ամսվա ապրուստի
ծախսերի համար բավարար վերաբնակեցման լրահատկացում.
10) համայնքային կառույցներ և կենցաղային ծառայություններ. Ամբողջությամբ
պետք է փոխարինվեն կամ վերականգնվեն այնպես, որ կարողանան
իրականացնել ծրագրից առաջ ունեցած գործառույթները.
11) օժանդակություն զգալի ազդեցությունների դեպքում. Այս օժանդակությունը
տրամադրվում է այն ԱԵՏՏ-ներին, որոնք կորցնում են գյուղատնտեսական
եկամտի 10 և ավելի տոկոս (տես վերևում), կամ վերաբնակեցվող ԱԵՏՏ
(ներառյալ վարձակալներին).
12) խոցելի անձանց կենսապահովում. Խոցելի անձանց (աղքատության
սահմանագծից ցածր կենսամակարդակ ունեցող ԱԵՏՏ, կանանց կամ տարեց
մարդկանց կողմից ղեկավարվող տնտեսություններ) կտրվի նվազագույն
աշխատավարձի չափով վեց ամսվա օժանդակություն, ինչպես նաև ծրագրի
շրջանակներում նախատեսվող աշխատատեղերում աշխատելու համար
գերակայություն:
(21-րդ կետը փոփ. 01.11.12 թիվ 1432-Ն որոշում)
Զ.3. Միավորի փոխհատուցման արժեքի գնահատումը
22. Անշարժ գույքի կամ անշարժ գույքի նկատմամբ գույքային իրավունքների շուկայական արժեքի գնահատումն իրականացվում է «Անշարժ գույքի գնահատման գործունեության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով: Տարբեր առարկաների` միավորի դիմաց փոխհատուցման արժեքի գնահատման ԱԶԲ մեթոդաբանությունը հետևյալն է`
1) գյուղատնտեսական նշանակության հողը պետք է գնահատվի շուկայական
դրույքաչափերով` հաշվի առնելով ազդեցության ուսումնասիրությունից մեկ
տարի առաջ տեղի ունեցած հողի վաճառքի ուսումնասիրությունները.
2) տները/շինությունները պետք է գնահատվեն փոխարինման արժեքով` շինության
տեսակի, շինանյութերի արժեքի, շինարարության տեսակի, աշխատուժի,
տրանսպորտի և այլ շինարարական ծախսերի հիման վրա: Ամորտիզացիոն
մասհանումներ կամ գործարքի դիմաց ծախսեր չեն կիրառվում: Եթե ԱԵԱ չի
ցանկանում տեղափոխվել, ապա վճարումները կկատարվեն մասնակի
ազդեցությունների` միայն շինության տուժած մասի կամ վերանորոգման
համար.
3) տարեկան բերքատվության չափը պետք է գնահատվի առաջին տարվա
բերքատվության գյուղատնտեսական արտադրանք արտադրողի` շուկայական զուտ
դրույքաչափերով: Այն հնարավոր դեպքում, երբ ԱԵԱ վճարման ենթակա է
ավելի քան մեկ տարվա փոխհատուցում, առաջին տարուց հետո բերքի դիմաց
փոխհատուցում պետք է տրամադրվի շուկայական համախառն արժեքին
համապատասխան.
4) ծառերը պետք է գնահատվեն տարբեր մեթոդաբանությամբ` կախված այն
հանգամանքից, թե արդյոք կորցրած ծառը փայտանյութ տվող ծառ է, թե
պտղատու`
ա. փայտանյութ տվող ծառերը պետք է գնահատվեն տարիքի կարգի հիման վրա
(ա) տնկիներ, բ) միջին հասունության ծառեր և գ) հասուն ծառեր),
ինչպես նաև փայտի որակի ու ծավալի հիման վրա,
բ. պտղատու ծառերը պետք է գնահատվեն տարիքի հիման վրա (ա) տնկիներ, բ)
հասուն ոչ պտղատու ծառեր և գ) հասուն պտղատու ծառեր), «ա» և «բ»
կարգի ծառերի դիմաց փոխհատուցում պետք է տրամադրվի ներդրված արժեքի
հիման վրա, «գ» կարգի ծառերի դիմաց` այնքան, որքան որ կազմում է
մեկ տարվա եկամտի զուտ շուկայական արժեքը` բազմապատկած այն
տարիների քանակով, որքան անհրաժեշտ է նոր լրիվ պտղատու ծառ
աճեցնելու համար:
23. Միավորի դիմաց փոխհատուցման դրույքաչափերը պետք է գնահատվեն հավաստագրված անկախ գնահատողի կողմից` ԱԶԲ-ի կողմից ընդունելի հստակ և թափանցիկ մեթոդաբանության հիման վրա: Փոխհատուցման գնահատված դրույքաչափերն այնուհետ պետք է ճշգրտվեն և վավերացվեն ԵԿՆ ԾԻԳ-ի կողմից:
Զ.4. Սեփականության օտարման պայմանները
24. Հողի ձեռքբերումը սեփականության օտարման վարույթով կապված է երկար ընթացակարգերի հետ և հաճախ կարող է դիմադրության հանդիպել: Ծրագրի շրջանակներում նման մոտեցմամբ պետք է գործել միայն ծայրահեղ դեպքերում, երբ ԱԵԱ-ի և ԵՔ-ի միջև բանակցությունները ձախողվում են, և ենթածրագրի իրագործելու համար չկա մատչելի այլընտրանքային հող: Այնուամենայնիվ, նման դեպքերում, ԵՔ-ն չպետք է զբաղեցնի անհրաժեշտ հողամասերը մինչև ա) օրենքով սահմանված կարգով համապատասխան դատական վարույթ չսկսվի, բ) դատական արգելք չսահմանվի, և դրա մասին ըստ սահմանված կարգի չտեղեկացվի ԱԵԱ և գ) փոխհատուցման/վերականգնման գումարները չմուծվեն պայմանական դեպոզիտային հաշվին:
Զ.5. Օրինականացման պայմանները
25. Սեփականության իրավունք (գրանցում) փաստաթղթեր չունեցող բոլոր ԱԵԱ-ներն կարող են օրինականացնել իրենց գույքը/սեփականությունը, եթե գույքը համաձայն Հայաստանի Հանրապետության հողային օրենսգրքի 60 հոդվածի (02.05.2001) չի գտնվում այսպես կոչված «կարմիր գոտում» (վայրեր, որոնք պետականորեն նախատեսված/ճանաչված են հանրային օգտագործման համար` ռազմական նպատակով օգտագործվող տարածքներ, հիվանդանոցներ, դպրոցներ կամ վայրեր, որոնք նախատեսված չեն բնակության համար (գետի հուն, ռադիոակտիվ նյութերով հարուստ կամ այլ վտանգավոր կամ բնապահպանական տեսանկյունից անհամապատասխան վայրեր) և համապատասխանում է օրենքով սահմանված այլ պայմաններին:
Երևան քաղաքի վարչական տարածքում մինչև 2001 թվականի մայիսի 15-ը կառուցված անհատական բնակելի տները և դրանց կից բնակելի նշանակության օժանդակ շինությունները, դրանց կառուցման ու սպասարկման համար փաստացի առկա սահմանազատված հողամասերը, որոնց նկատմամբ չեն պահպանվել սահմանված կարգով տրամադրված քաղաքաշինական գործունեություն իրականացնելու փաստաթղթերը և (կամ) հողահատկացման հիմքերը, եթե դրանք կառուցված չեն կամ չեն գտնվում Հայաստանի Հանրապետության հողային օրենսգրքի 60-րդ հոդվածով սահմանված հողամասերի, այդ թվում` ինժեներատրանսպորտային օբյեկտների օտարման գոտիներում, չեն հակասում քաղաքաշինական նորմերին, չեն առաջացնում սերվիտուտ, համարվում են այն տիրապետող ֆիզիկական անձի սեփականությունը («Երևան քաղաքում իրավունք հաստատող փաստաթղթերը չպահպանված անհատական բնակելի տների կարգավիճակի մասին» 2008 թվականի հունիսի 6-ի Հայաստանի Հանրապետության օրենք, հոդված 1, 2, 3): Նույն սկզբունքը գործում է նաև Երևան քաղաքի վարչական տարածքում մինչև 2001 թվականի մայիսի 15-ը ԱԵԱ պատկանող` բնակելի տան կառուցման և սպասարկման համար օրինական հողամասերին կից ավել օգտագործվող` մինչև 300 քառակուսի մետր սահմանազատված պետական սեփականություն հանդիսացող հողամասերի և դրանց վրա կառուցված բնակելի տների ու բնակելի նշանակության օժանդակ շինությունների օրինականացման պարագայում: 300 քառակուսի մետրից ավելի մեծ հողատարածքներ ունեցող ԱԵԱ-ները ևս կարող են օրինականացնել իրենց գույքը/սեփականությունը, բայց նրանք պետք է վճարեն օրենքով սահմանված կադաստրային գումարը: Որպեսզի ԱԵԱ-ներն օրինականացնեն իրենց ունեցվածքը, անհրաժեշտ է որպեսզի նրանք նախաձեռնեն այդ գործընթացը` համաձայն գործող կանոնակարգի: ԻԳ-ն կաջակցի այն ԱԵԱ-ներին, որոնք կսկսեն օրինականացման գործընթացը: Օրինականացման ծախսերը կարող են վճարվել Հայաստանի Հանրապետության կառավարության/ԵՔ-ի կողմից տրամադրվող փոխհատուցման գումարից, եթե ԱԵԱ-ն համաձայն է:
Է. ԳԵՆԴԵՐԱՅԻՆ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅՈՒՆԸ ՄԵՂՄԱՑՆՈՂ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐ
26. Կանայք կարևոր դեր են խաղում ծրագրի ազդեցության ենթարկված տարածքներում և ներգրավվում են գյուղատնտեսական ու շուկայավարման եկամտաստեղծ գործողությունների լայն շրջանակում: Ծրագրի շրջանակներում պետք է առանձնահատուկ ուշադրություն դարձնել կանանց կողմից իրենց գործողություններին առնչվող փոխհատուցման ապահովմանը և հետևել, որպեսզի այն կանայք, ովքեր ընտանիքը փաստացի ղեկավարողն են, հստակորեն ներառված լինեն այն շահառուների ցանկում, որոնց համար վարկի շրջանակներում փոխհատուցում և վերականգնում է նախատեսվում: Նշվածն ապահովելու համար պետք է հաշվի առնել հետևյալ գործողությունները`
1) կանանց ներգրավել ազդեցությունների վերաբերյալ տվյալների հավաքման
գործընթացում.
2) ԱԵՏՏ-ների/ԱԵԱ-ի վրա ազդեցությունների գնահատում, որը պարունակում է
ընտանիքների և մարդկանց ընդհանուր քանակն ըստ սեռի` հստակ նշելով, թե
քանի կին կարող է տուժել ծրագրի արդյունքում, ինչպես նաև նկարագրել
ծրագրից առաջ ունեցած նրանց կենսապայմանները.
3) փոխհատուցման իրավունքները սահմանելու, դրանց շուրջ բանակցելու և
ՀՕՏԾ-ն իրականացնելու համար խորհրդատվական գործընթացներում կանայք
պետք է հիմնական մասնակիցներ լինեն.
4) ՀՕՏԾ-ի մոնիթորինգի և գնահատման ընթացքում հատուկ ուշադրություն պետք
է դարձնել կանանց ու այլ խոցելի խմբերի վրա տարաբնակեցման
հետևանքներին:
Ը. ՀԱՆՐԱՅԻՆ ՄԱՍՆԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐԻ ԲԱՑԱՀԱՅՏՈՒՄ
27. ԱԶԲ-ի քաղաքականության համաձայն` ԱԵԱ պետք է լիարժեք խորհրդատվություն տրամադրել և հնարավորություն ընձեռել մասնակցելու հողի օտարման ու տարաբնակեցման աշխատանքների պլանավորմանը և իրականացմանը: Նրանց նաև պետք է ժամանակին և պատշաճ կերպով տեղեկություններ տրամադրել պլանավորման գործընթացի արդյունքների, ինչպես նաև ՀՕՏԾ-ի իրականացման ժամկետների և ընթացակարգերի վերաբերյալ: ՀՕՏՎ-ի կողմից հողի օտարման և տարաբնակեցման գործընթացի բոլոր փուլերում պետք է իրականացնել հանրային տեղեկատվության ու խորհրդատվության քարոզարշավ: Բացի այդ, ՀՕՏՎ-ը պետք է կազմակերպի նաև հանրային իրազեկման հանդիպումներ` ԱԵԱ մասնակցությունը ՏՉՀ-ին, ՏԾ-ի ամբողջական բացահայտումը և ԱԵԱ-ի իրազեկումը փոխհատուցման վճարման ու վերաբնակեցման ընթացակարգերի վերաբերյալ ապահովելու նպատակով:
28. ՀՕՏՇ-ը թարգմանվել է հայերեն և բաշխվել ծրագրում ներառված տարածքներում` վերանայման և հաստատման համար: Խորհրդի կողմից հավանության արժանանալուց անմիջապես հետո ՀՕՏՇ-ը կտեղադրվի ԱԶԲ-ի տարաբնակեցման ծրագրի կայքում: Հետագա փուլերի համար վերանայված ՀՕՏՇ-ն «եթե դրա անհրաժեշտությունը կա» կհրապարակվի նախքան ԱԶԲ-ի ղեկավարության կողմից յուրաքանչյուր ՊՖՀ-ի դիտարկումը:
29. Ծրագրի տարբեր փուլերում (պլանավորում, իրականացում և մոնիթորինգ) պետք է իրականացնել հետևյալ գործողությունները. ա) բաժանել հասարակության իրազեկման հայերեն բրոշյուրներ և գրքույկներ, բ) ՀՕՏԾ-ի հայերեն տարբերակները տրամադրել մարզպետարաններին և համայնքապետարաններին և գ) ՀՕՏԾ-երը տեղադրել ԱԶԲ-ի տարաբնակեցմանը նվիրված կայքում:
30. Նախքան ՀՕՏԾ-ն ավարտին հասցնելը և այն ՀՕՏՎ ներկայացնելն ԱԵԱ պետք է մանրամասնորեն իրազեկվեն ԱԵԱ ցուցակագրման և ՎՉՀ-ի արդյունքների մասին, և համապատասխանաբար պետք է հաշվի առնվեն նրանց նախապատվությունները փոխհատուցման և տարաբնակեցման համար տրամադրվող այլ աջակցության առումով: ԱԵԱ և այլ շահառուների ակտիվ մասնակցությունն ապահովող գործընթացներն ու մեխանիզմները պետք է մանրամասն ներկայացվեն ՀՕՏԾ-երում` ներառյալ ժամկետը, մասնակիցների ցուցակը և խորհրդատվական հանդիպումների արձանագրությունները:
Թ. ԻՆՍՏԻՏՈՒՑԻՈՆԱԼ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄԸ
31. Ծրագիրը կֆինանսավորվի Հայաստանի Հանրապետության և Ասիական զարգացման բանկի միջև ստորագրված վարկային համաձայնագրի շրջանակներում: Նշված վարկային համաձայնագիրը կմասնավորեցնի ծրագրի կառավարման ինստիտուցիոնալ համակարգը և կառավարման խորհրդի կառուցվածքն ու լիազորությունները: Սույն ՀՕՏՇ-ում նկարագրված փոխհատուցման/վերականգնողական ծրագիրը ներառում է հստակ գործընթացներ, դինամիկա և տարբեր դերակատարներ: ԵՔ ի դեմս ԵԿՆ ԾԻԳ կգործի որպես իրականացնող գործակալություն (ԻԳ), իսկ Հայաստանի Հանրապետության էկոնոմիկայի նախարարությունը` որպես գործադիր մարմին (ԳՄ): ԾԻԳ-ի ՀՕՏԲ աշխատակիցների և խորհրդատուների աջակցությամբ յուրաքանչյուր ծրագրի համար կմշակվի և կիրականացվի ՀՕՏԾ` ՀՕՏՇ-ում որդեգրված քաղաքականության և ընթացակարգերին համապատասխան: Մի շարք պետական մարմիններ և ոչ պետական կազմակերպություններ կարող են աջակցող դեր կատարել ՀՕՏ գործընթացներում: Գործող օրենսդրության համաձայն` Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեն պատասխանատու է անշարժ գույքի տիրապետողների, սեփականատերերի վերաբերյալ տեղեկատվության տրամադրման և իրավունքների պետական գրանցման համար: Նշված կառույցների դերը մանրամասն ներկայացված է ստորև: Ծրագրի կազմակերպչական կառուցվածքը ներկայացված է պատկեր 1-ում:
Թ.1. Հայաստանի Հանրապետության էկոնոմիկայի նախարարություն և
ԵՔ/ԵԿՆ ԾԻԳ
32. Հայաստանի Հանրապետության էկոնոմիկայի նախարարությունը ընդհանուր գործառույթներ է իրականացնում ծրագրի նկատմամբ` ներառյալ տարբեր կառույցների գործողությունների համակարգումը: ԵՔ-ը պատասխանատու է բոլոր ՀՕՏ աշխատանքների նախապատրաստման, իրականացման ու ֆինանսավորման ապահովման համար: ԵՔ իր գործառույթները կիրականացնի ԵԿՆ ԾԻԳ-ի ՀՕՏԲ միջոցով: ՀՕՏԲ կազմում կաշխատեն սոցիալական և տարաբնակեցման հարցերով մասնագետներ (ՍՏՄ), որոնք հաշվետու կլինեն ԵԿՆ ԾԻԳ-ի ղեկավարին ՀՕՏ աշխատանքների պլանավորման և իրականացման ընդհանուր կառավարումն իրականացնելու համար: Ծրագրի վերահսկման և կարևորագույն որոշումների կայացման նպատակով (այդ թվում` ԱԵԱ բողոքարկման բացառիկ դեպքերի քննարկման և որոշումների կայացման` նախքան գործը դատարան հանձնելը) ձևավորվել է նաև ծրագրի կառավարման խորհուրդ (ԾԿԽ), որը բաղկացած է ԵՔ և շահագրգիռ նախարարությունների ներկայացուցիչներից և ղեկավարվում է Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի կողմից:
33. ԵԿՆ ԾԻԳ-Ի ՍՏՄ կունենան հետևյալ պատասխանատվությունները` ա) համագործակցել Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի հետ, բ) աջակցել խորհրդատուներին քարտեզագրման, ուսումնասիրության և սեփականության կարգավիճակի ստուգման գործում, գ) ՀՕՏԾ-ն ներկայացնել ԱԶԲ վերանայման, դ) տարածել ՀՕՏԾ-ն, ե) պլանավորել և կառավարել ՀՕՏԾ-ի իրականացումը և փոխհատուցման տրամադրման գործընթացը, զ) աջակցություն ցուցաբերել բողոքների դեպքում, է) ապահովել պատշաճ ներքին մոնիթորինգ և ը) ԱԶԲ-ի առաջարկությամբ վարձել արտաքին մոնիթորինգ իրականացնող մարմին: ՍՏՄ նաև պետք է հավաքագրեն և ներկայացնեն բոլոր անհրաժեշտ փաստաթղթերը` ապահովելու համար ՀՕՏ-ի բյուջեների արագ հատկացումը ԱԵԱ, ինչպես նաև համակարգեն ՀՕՏ-ի հետ առնչվող բոլոր գործողությունները:
Թ.2. Խորհրդատուներ
34. ՀՕՏ-ի գործառույթների իրականացմանը կներգրավվեն տարբեր խորհրդատուներ`
1) ԾՆՏԱ խորհրդատուներ. Դրանց թվում կլինեն ՀՕՏ-ի համար անհրաժեշտ
կարողություններ ունեցող միջազգային և տեղական հետազոտական խմբեր,
որոնք կիրականացնեն բոլոր դաշտային հետազոտությունները և
կնախապատրաստեն անհրաժեշտ ՀՕՏԾ-երը առաջին փուլի համար.
2) մանրամասն ինժեներական և շինարարության կազմակերպման և վերահսկման
խորհրդատուներ. Դրանց թվում կլինեն ՀՕՏ-ի համար անհրաժեշտ
կարողություններ ունեցող միջազգային և տեղական մասնագետներ, որոնք
հետազոտական խմբերի միջոցով կիրականացնեն նույն գործողություններն
առաջին փուլի ՀՕՏԾ-ները թարմացնելու/ավարտին հասցնելու համար և
կպատրաստեն ՀՕՏԾ-ները հաջորդ փուլերի համար.
3) ծրագրի կառավարման և ինստիտուցիոնալ հզորացման խորհրդատուներ. Դրանց
թվում կլինեն ՀՕՏ-ի համար անհրաժեշտ կարողություններ ունեցող
միջազգային և տեղական մասնագետներ, որոնք կաջակցեն ծրագրերի
ընդհանուր կառավարմանը և ՀՕՏԾ պատրաստման ու իրականացման հարցում:
Վերահսկման խորհրդատուները նաև կվերահսկեն ՀՕՏԾ-ի իրականացումը և
ծրագրի հետագա փուլերի համար ՀՕՏԾ-ի արտաքին մոնիթորինգ ու գնահատում
կիրականացնեն.
4) անկախ մոնիթորինգ իրականացնող մարմին (ԱՄՄ). Այս խորհրդատուն կվարձվի
ՀՕՏԾ-ի իրականացման առաջին փուլի արտաքին մոնիթորինգն ու գնահատումն
իրականացնելու համար: Վերահսկման խորհրդատուի բացակայության դեպքում
ԱՄՄ-ը կշարունակի արտաքին մոնիթորինգ և գնահատում իրականացնել բոլոր
փուլերի համար.
5) գույքի անկախ գնահատողներ. Սրանք հավատարմագրված մասնավոր
ընկերություններ են, որոնք կվարձվեն ԾՆՏԱ-ի և «կամ» մանրամասն
ինժեներական և շինարարության կազմակերպման և վերահսկման
խորհրդատուի կողմից` օտարման ենթակա գույքը գնահատելու համար:
Թ.3. Տեղական ինքնակառավարման մարմիններ
35. Տեղական ինքնակառավարման մարմիններն անմիջական իրավասություններ ունեն հողին/գույքին առնչվող վարչարարության հարցերում: Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի տարածքային ստորաբաժանումները կտրամադրեն տեղական հողային ռեգիստրում առկա տվյալները և կապահովեն կապը տեղական ինքնակառավարման մարմինների հետ: Տեղական ինքնակառավարման մարմինները, անհրաժեշտության դեպքում կաջակցեն հետազոտությանը, բողոքների լուծմանը, նաև ԱԵԱ խորհրդատվության մատուցմանը և փոխհատուցումների տրամադրմանը:
Թ.4. Այլ կառույցներ և հաստատություններ
36. Մի շարք այլ հաստատություններ նույնպես կմասնակցեն ՀՕՏ աշխատանքների նախապատրաստմանն ու իրականացմանը`
1) Հայաստանի Հանրապետության ֆինանսների նախարարություն. ՀՕՏԾ-երի
վերջնական պաշտոնական հաստատումից հետո ՀՕՏԾ-երի իրականացման համար
նախատեսված բյուջեները Հայաստանի Հանրապետության ֆինանսների
նախարարությունը կտրամադրի ԵՔ-ին.
2) Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի
կադաստրի պետական կոմիտե. Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն
առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեն պատասխանատու է
անշարժ գույքի սեփականությանը վերաբերող իրավական հարցերի վերաբերյալ
տեղեկատվության տրամադրման և սեփականության հաշվառման համար.
3) դատարաններ. Հասարակության և պետության կարիքների համար սեփականության
օտարման գործընթացում խնդրահարույց դեպքերի լուծման համար հիմք
կհանդիսանա դատարանի օրինական ուժի մեջ մտած որոշումը:
Թ.5. ԱԶԲ
37. Ծրագրի պարբերական վերահսկում իրականացնելուց բացի` ԱԶԲ-ն վերանայում է բոլոր ՀՕՏԾ-երը և հաստատում պայմանագրերի շնորհումը և շինարարական աշխատանքների սկիզբը:
Պատկեր 1. ՀՕՏ կազմակերպչական կառուցվածքը և գործողությունները
__________________________
ԻՐՏԵԿ -պատկերը չի բերվում
Ժ. ԲՈՂՈՔՆԵՐ ԵՎ ԴԺԳՈՀՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
38. Պետք է առկա լինի բողոքների ներկայացման մեխանիզմ, որը հնարավորություն կտա ԱԵԱ բողոքարկել հողամասերի, շենքերի/կառույցների կամ այլ ակտիվների դիմաց փոխհատուցումից բխող ցանկացած անընդունելի որոշում, գործելակերպ կամ գործողություն: ԱԵԱ պետք է խորհրդատվության, հետազոտության և փոխհատուցման տրամադրման ընթացքում բանավոր կամ գրավոր կերպով լիարժեքորեն իրազեկվեն իրենց իրավունքների և բողոքները ներկայացնելու ընթացակարգերի մասին: Պետք է հոգ տանել առավելապես բողոքների կանխման, այլ ոչ թե հետևանքների վերացման մասին: Դրան հնարավոր է հասնել ՀՕՏ-ի ճշգրիտ նախագծման և իրականացման միջոցով` ապահովելով ԱԵԱ լիարժեք մասնակցություն և խորհրդատվության տրամադրում, ինչպես նաև ազդեցության ենթարկված համայնքների, ԻԳ և ընդհանուր առմամբ տեղական ինքնակառավարման մարմինների միջև ծավալուն կապ և համակարգում հաստատելով: Բողոքները և դժգոհությունները քննարկվում են ստորև բերված N 3 աղյուսակում ներկայացված ընթացակարգով:
Աղյուսակ N 3: Բողոքների լուծման գործընթացը
._____________________________________________________________________.
|Հողի/բերքի դիմաց փոխհատուցման հարցեր |
|_____________________________________________________________________|
|1. Նախ` բողոքներն անհրաժեշտ է փորձել լուծել ԵԿՆ ԾԻԳ-ի մակարդակով` ոչ |
|պաշտոնական միջնորդների ներգրավմամբ («Ոչ պաշտոնական միջնորդների» |
|դերում կարող են հանդես գալ, օրինակ` տարբեր հասարակական |
|կազմակերպություններ:): 30 օրվա ընթացքում ԵԿՆ ԾԻԳ-ը պետք է հայցը |
|մերժի կամ առաջարկի դրա լուծումն ԱԵԱ կողմից ներկայացված պայմաններով: |
|_____________________________________________________________________|
|2. Եթե ԵԿՆ ԾԻԳ-ի միջամտությունից և աջակցությունից հետո բողոքը չի |
|լուծվել, ապա ԱԵԱ պետք է դիմի ԵՔ, որն էլ իր հերթին ԱԵԱ բողոքը պետք է |
|ներկայացնի ԾԿԽ` բողոքի լուծման կամ դատարան դիմելու վերաբերյալ նրանց |
|կարծիքն ստանալու նպատակով: Ընդ որում ԱԵԱ իր բողոքը պետք է ներկայացնի |
|ԵԿՆ ԾԻԳ-ից նախնական բողոքի վերաբերյալ պատասխան ստանալուց հետո մեկ |
|ամսվա ընթացքում և պետք է իր պահանջը հիմնավորող փաստաթղթեր |
|ներկայացնի: ԾԿԽ-ն պետք է պատասխանի բողոքին դրա գրանցումից հետո 15 |
|օրվա ընթացքում: ԾԿԽ որոշումը պետք է համապատասխանի սույն ՀՕՏՇ-ի |
|դրույթներին: |
|_____________________________________________________________________|
|3. Եթե բողոքների քննարկման համակարգը չի բավարարում ԱԵԱ բողոքը, նրանք |
|կարող են հայցով դիմել համապատասխան դատարան: |
._____________________________________________________________________.
Այնուամենայնիվ, բողոքարկման նշված մեխանիզմը չի սահմանափակում քաղաքացու դատարան դիմելու իրավունքը` բողոքարկման գործընթացի առաջին իսկ փուլում:
-------------------------------------------------------
ԻՐՏԵԿ - շարունակությունը հաջորդ մասում