ՀՀ ՀԱԿԱԿՈՌՈՒՊՑԻՈՆ ՌԱԶՄԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԴՐԱ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱ ...

 

040.1522.011203

«ՎԱՎԵՐԱՑՆՈՒՄ ԵՄ»
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ՆԱԽԱԳԱՀ Ռ. ՔՈՉԱՐՅԱՆ

 

«1» դեկտեմբերի 2003 թ.

 

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

ՈՐՈՇՈՒՄ

 

6 նոյեմբերի 2003 թվականի N 1522-Ն

 

i

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՀԱԿԱԿՈՌՈՒՊՑԻՈՆ ՌԱԶՄԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԴՐԱ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐԻ ԾՐԱԳԻՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

 

Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

Հաստատել Հայաստանի Հանրապետության հակակոռուպցիոն ռազմավարության և դրա իրականացման միջոցառումների ծրագիրը` համաձայն հավելվածի:

 

ՍՏՈՐԱԳՐՎԵԼ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՎԱՐՉԱՊԵՏԻ ԿՈՂՄԻՑ

2003 ԹՎԱԿԱՆԻ ՆՈՅԵՄԲԵՐԻ 21-ԻՆ

 

Հավելված

ՀՀ կառավարության

2003 թվականի նոյեմբերի 6-ի

N 1522-Ն որոշման

 

ԾՐԱԳԻՐ

 

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՀԱԿԱԿՈՌՈՒՊՑԻՈՆ ՌԱԶՄԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԴՐԱ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐԻ

 

Բովանդակություն

Ներածություն

ԳԼՈՒԽ I.

Կոռուպցիայի սահմանումը, պատճառները և դրա դեմ պայքարի հիմնական միջոցներն ու ուղղությունները 1. Կոռուպցիայի սահմանումը և պատճառները 2. Կոռուպցիայի դեմ պայքարի հիմնական միջոցները 3. Կոռուպցիայի դեմ պայքարի ուղղությունները

ԳԼՈՒԽ II.

Տնտեսական ոլորտի հիմնախնդիրները Պետական ֆինանսներ, գույք և մասնավորեցման հիմնախնդիրներ

ԳԼՈՒԽ III.

Քաղաքական կոռուպցիա

ԳԼՈՒԽ IV.

Պետական կառավարում

ԳԼՈՒԽ V.

Իրավապահ մարմիններ

ԳԼՈՒԽ VI.

Դատական համակարգ

ԳԼՈՒԽ VII.

Եզրափակիչ դրույթներ

 

Ներածություն

 

Առանձնակի կարևորելով կոռուպցիայի դեմ պայքարը ՀՀ վարչապետի 2001 թ. հունվարի 22-ի N 44 որոշմամբ ստեղծվեց` ՀՀ կառավարության հակակոռուպցիոն ծրագրերի հետ կապված աշխատանքները համակարգող հանձնաժողով:

2001 թ. ՀՀ կառավարության հակակոռուպցիոն ռազմավարության հայեցակարգն արժանացավ միջազգային կազմակերպությունների հավանությանը, որի արդյունքում Համաշխարհային բանկի տրամադրած դրամաշնորհի շրջանակներում մշակվեց ՀՀ հակակոռուպցիոն ռազմավարությունը:

Գիտակցելով կոռուպցիայի վտանգը` Հայաստանի իշխանությունները վերջին տարիներին կոռուպցիայի դեմ ուղղված մի շարք քայլեր են ձեռնարկել: Մինչ այժմ մի շարք ուղղություններով (պետական կառավարման, հարկային և բանկային համակարգերի) իրականացված բարեփոխումների արդյունքում առկա է զգալի դրական տեղաշարժ: Մասնավորապես, ընդունվել են տասնյակ իրավական ակտեր, որոնք ունեն հակակոռուպցիոն ուղղվածություն, ներդրվել են հակակոռուպցիոն ուղղվածություն ունեցող այնպիսի նոր համակարգեր, ինչպիսիք են քաղաքացիական ծառայության ինստիտուտը, պետական գնումները, ստուգումների կազմակերպման և անցկացման, պաշտոնատար անձանց գույքի ու եկամուտների հայտարարագրման, լիցենզավորման, իրավաբանական անձանց պետական գրանցման և նոտարիատի նոր համակարգերը, կանոնակարգվել են պետական ծառայության հատուկ տեսակները (ոստիկանական, զինվորական, մաքսային, հարկային և դիվանագիտական):

Հակակոռուպցիոն ռազմավարության նպատակը կոռուպցիայի հաղթահարումն է, այն ծնող և դրա տարածմանը խթանող պատճառների ու պայմանների վերացումն է, հանրապետությունում բարոյահոգեբանական առողջ մթնոլորտի ձևավորումը, որն էլ իր հերթին կնպաստի ժողովրդավարական ինստիտուտների, քաղաքացիական հասարակության և իրավական պետության հիմնավոր հաստատմանը, ազատ տնտեսական մրցակցությանը, տնտեսության զարգացմանն ու աղքատության նվազեցմանը:

Սույն փաստաթղթում տրված են կոռուպցիայի սահմանումը, պատճառները և դրա դեմ պայքարի ուղղությունները: Ծրագրում կոռուպցիայի դեմ պայքարի նկատմամբ ցուցաբերվել է համակարգային մոտեցում` առանձնացնելով կոռուպցիայի դեմ պայքարի մի շարք գերակա ուղղություններ:

Հատուկ ուշադրության է արժանացել կոռուպցիայի դեմ պայքարում հասարակության լայն մասնակցության խնդիրը` կարևորելով այդ գործընթացի նկատմամբ հասարակության բոլոր շերտերի` պետական և ոչ պետական մարմինների, հասարակական կազմակերպությունների, քաղաքական բոլոր ուժերի մոնիտորինգի դերը, այն բանի գիտակցումով, որ կոռուպցիայի դեմ պայքարը համընդհանուր խնդիր է` ծառացած ոչ միայն իշխանությունների, այլև ողջ հասարակության առջև: Հայաստանի համար, որպես հատուկ կարևորության խնդիրներ, առանձնացվել են բնակչության մեծ մասի մոտ քաղաքական մշակույթի ձևավորման, անկախ դատական համակարգի կատարելագործման, հասարակության որոշ խավերի մոտ սպառողական հոգեբանության վերափոխման, հանրապետությունում օրենքի առջև բոլորի հավասարության և պատժի անխուսափելիության սկզբունքի կիրառման խնդիրները:

ՀՀ կառավարությունը լիահույս է, որ ռազմավարությունը կդառնա լայն քննարկման առարկա և կարվի հնարավոր առավելագույնն ապահովելու հասարակության բոլոր շերտերի անմիջական մասնակցությունը դրա իրականացման աշխատանքներին, ինչպես նաև այդ աշխատանքների իրականացման ընթացքի նկատմամբ վերահսկողությունը:

 

ԳԼՈՒԽ I.

Կոռուպցիայի սահմանումը, պատճառները և դրա դեմ պայքարի միջոցներն ու ուղղությունները

 

1. Կոռուպցիայի սահմանումը և պատճառները Հայաստանում

 

Կոռուպցիան անձնական կամ այլ շահադիտական նպատակով, տարբեր ձևերով արտահայտված (գործողությամբ կամ անգործությամբ) ի պաշտոնե տրված իշխանական լիազորությունների չարաշահումն է: Կոռուպցիան որպես վստահված իշխանության չարաշահում ունի մի շարք դրսևորումներ և բազում «նրբերանգներ», որոնցից են կաշառակերությունը` կաշառք ստանալը, տալը, կաշառքի միջնորդությունը, կաշառքի շորթումը, հովանավորչությունը, պաշտոնական դիրքի կամ կապերի չարաշահումը, պաշտոնական լիազորությունները չարաշահելը կամ անցնելը, պաշտոնական կեղծիքը, պաշտոնական դիրքի օգտագործմամբ պետական սեփականության յուրացումն ու վատնումը, ինչպես նաև պաշտոնեական այլ չարաշահումները:

Կոռուպցիան դիտարկվում է երկու մակարդակում`

1. «Վերևների» կոռուպցիա /քաղաքական կամ պետական իշխանության չարաշահում/` դա անձնական օգուտից կամ շահից դրդված քաղաքական գործիչների ու բարձրաստիճան պաշտոնատար անձանց կողմից քաղաքական որոշումներ կայացնելիս իրենց վստահված քաղաքական իշխանության չարաշահումն է:

2. «Ներքևների» կոռուպցիա (վարչական կոռուպցիա)` դա բնորոշ է միջին և ստորին օղակի պաշտոնատար անձանց, որոնք ամենօրյա շփումների մեջ են քաղաքացիների հետ:

Կոռուպցիայի այս երկու մակարդակների տարանջատումը շատ կարևոր է կոռուպցիայի հասարակական ընկալումները քննության առնելու և դրանց դեմ պայքարը համակարգելու տեսանկյունից, քանի որ երկրորդ մակարդակը շատ հաճախ որպես կոռուպցիա չի ընկալվում, այլ դիտվում է «մատուցվող ծառայություններն արագացնելու նպատակով արվող վճարում»:

Ըստ Թրանսպերնսի ինթերնեշնլ միջազգային ոչ կառավարական կազմակերպության, «Կոռուպցիայի ընկալման» համաթիվը» (ԿԸՀ), որը ամփոփում և արտացոլում է գործարար ու գիտական շրջանակների հասարակական կարծիքի 17 ուսումնասիրությունների արդյունքներ, ինչպես նաև ռիսկերի գնահատման մասնագետների կողմից կոռուպցիայի ընկալումները, 2003 թ. համար ընդգրկել է 133 երկիր: Այդ ցուցանիշի հաշվարկման համար հիմնական ուշադրությունը կենտրոնացվում է պետական կառավարման համակարգում կոռուպցիայի վրա, իսկ կոռուպցիայի քաղաքական ու վարչական տեսակները չեն առանձնացվում: Այդուհանդերձ, ԿԸՀ-ն առաջին հերթին խթանում է, որպեսզի հանրությունն ավելի մեծ ուշադրություն դարձնի կոռուպցիայի երևույթի վրա, ինչպես նաև ուժեղացնում է ճնշումը հակակոռուպցիոն միջոցառումների իրականացման իմաստով, որի նպատակը երկրի` ԿԸՀ-ի միջոցով արտացոլված, հեղինակության մեծացումն է:

Վերլուծությունները ցույց են տվել, որ Հայաստանը կոռուպցիայի ընկալման ցուցանիշով գտնվում է 78-րդ տեղում, որը կիսում է 4 այլ երկրների հետ: Ընդ որում, ԱՊՀ և արևելյան Եվրոպայի երկրների համեմատությամբ Հայաստանը գնահատվում է ավելի բարվոք այնպիսի երկրների համեմատ, ինչպիսիք են Ռումինիան, Ռուսաստանի Դաշնությունը, ՈՒկրաինան և այլն: Փաստորեն, Հայաստանը նախկին ԽՍՀՄ միայն չորս երկրների համեմատությամբ է ընկալվել որպես կոռուպցիայի ավելի բարձր մակարդակ ունեցող երկիր (տես աղյուսակը):

 

Աղյուսակ. Կոռուպցիայի ընկալման համաթիվը (ԿԸՀ). *1) 2003 թ.

._______________________________________________________________.

|NN |ԵՐԿՐԻ ԶԲԱՂԵՑՐԱԾ|ԵՐԿԻՐԸ *3)            |ԿՈՌՈՒՊՑԻԱՅԻ ԸՆԿԱԼՄԱՆ|

|ը/կ|ՏԵՂԸ *2)       |                      |ՀԱՄԱԹԻՎԸ (ԿԸՀ) *4)  |

|___|_______________|______________________|____________________|

|1. |29             |Սլովենիա              |5.9                 |

|___|_______________|______________________|____________________|

|2. |33             |Էստոնիա               |5.5                 |

|___|_______________|______________________|____________________|

|3. |40             |Հունգարիա             |4.8                 |

|___|_______________|______________________|____________________|

|4. |41             |Լիտվա                 |4.7                 |

|___|_______________|______________________|____________________|

|5. |53             |Բելառուս              |4.2                 |

|___|_______________|______________________|____________________|

|6. |54             |Բուլղարիա             |3.9                 |

|___|_______________|______________________|____________________|

|7. |54             |Չեխիա                 |3.9                 |

|___|_______________|______________________|____________________|

|8. |57             |Լատվիա                |3.8                 |

|___|_______________|______________________|____________________|

|9. |59             |Խորվաթիա              |3.7                 |

|___|_______________|______________________|____________________|

|10.|59             |Սլովակիա              |3.7                 |

|___|_______________|______________________|____________________|

|11.|64             |Լեհաստան              |3.6                 |

|___|_______________|______________________|____________________|

|12.|70             |Բոսնիա և  Հերցեգովինա |3.3                 |

|___|_______________|______________________|____________________|

|13.|78             |Հայաստան              |3.0                 |

|___|_______________|______________________|____________________|

|14.|83             |Ռումինիա              |2.8                 |

|___|_______________|______________________|____________________|

|15.|86             |Ռուսաստանի Դաշնություն|2.7                 |

|___|_______________|______________________|____________________|

|16.|92             |Ալբանիա               |2.5                 |

|___|_______________|______________________|____________________|

|17.|100            |Ղազախստան             |2.4                 |

|___|_______________|______________________|____________________|

|18.|100            |Մոլդովա               |2.4                 |

|___|_______________|______________________|____________________|

|19.|100            |ՈՒզբեկստան            |2.4                 |

|___|_______________|______________________|____________________|

|20.|106            |ՈՒկրաինա              |2.3                 |

|___|_______________|______________________|____________________|

|21.|118            |Ղրղզստան              |2.1                 |

|___|_______________|______________________|____________________|

|22.|124            |Ադրբեջան              |1.8                 |

|___|_______________|______________________|____________________|

|23.|124            |Վրաստան               |1.8                 |

|___|_______________|______________________|____________________|

|24.|124            |Տաջիկստան             |1.8                 |

._______________________________________________________________.

1*) Աղբյուրը` Կոռուպցիայի ընկալման համաթիվ 2003 թ., Թրանսպերնսի ինթերնեշնլ: ԿԸՀ-ի հաշվարկման համար երկրների ներգրավվման հիմնական պայման է դիտվում ոչ պակաս, քան երեք անկախ աղբյուրների առկայությունը: Այդ իմաստով Հայաստանը 2002 թ-ին չի ուսումնասիրվել, սակայն 2003 թ-ի ԿԸՀ-ի հաշվարկման համար երկրների շարքում արդեն իսկ ընդգրկվել է:

2*) Ցույց է տալիս երկրի զբաղեցրած տեղը ուսումնասիրված 133 երկրների շարքում:

3*) Համեմատության համար ներկայացվում են միայն նախկին սոցիալիստական երկրները:

4*) ԿԸՀ-ը գնահատվում է բալերով և արտացոլում է գործարարների և վերլուծաբանների կողմից կոռուպցիայի ընկալումը: ԿԸՀ-ը կոռուպցիան գնահատում է 10-ից (գործնականում կոռուպցիան բացակայում է) մինչև 0 (կոռուպցիան շատ բարձր է) բալերով:

 

2002 թ. Թրանսպերնսի ինթերնեշնլ կազմակերպության հայաստանյան մասնաճյուղի կողմից Մեծ Բրիտանիայի, ԱՄՆ-ի Միջազգային զարգացման, ԵԱՀԿ Երևանյան գրասենյակի ֆինանսավորմամբ իրականացվեց «Հայաստանում կոռուպցիայի տարածվածության և դրսևորման գնահատումը» թեմայով հասարակական կարծիքի ուսումնասիրություն, ըստ որի հարցվողների բոլոր խմբերի ներկայացուցիչները կոռուպցիան Հայաստանում համարում են էական հիմնախնդիր: Նրանք կոռուպցիայի ի հայտ գալը չեն կապում Հայաստանի անկախության հետ: Հարցվողների մեծամասնությունը կոռուպցիան համարում է կաշառակերություն և պաշտոնի չարաշահում:

Հայաստանում վերջին տարիներին առկա են կոռուպցիայի կրճատման դրսևորումներ: Մասնավորապես, Համաշխարհային բանկի և Եվրոպական զարգացման և վերակառուցման բանկի կողմից 1999 և 2002 թվականներին բիզնես գործունեություն իրականացնող սուբյեկտների շրջանում անցկացված ուսումնասիրության արդյունքները վկայում են, որ 1999 թվականի համեմատությամբ 2002 թվականին Հայաստանում կոռուպցիայի դրսևորումները զգալիորեն կրճատվել են ինչպես բացարձակ իմաստով, այնպես էլ համանման հարցման ենթարկված այլ երկրների հետ Հայաստանում իրավիճակի համեմատության իմաստով:

ՈՒսումնասիրությունը բացահայտում է կոռուպցիայի երկու կոնկրետ դրսևորման դիտարկումների արդյունքներ` տնտեսվարող սուբյեկտների կողմից գործունեության իրականացման համար տարբեր պետական պաշտոնյաների տրվող «կաշառային հարկի» չափի, ինչպես նաև տնտեսվարող սուբյեկտների կառավարմամբ զբաղվող անձանց կողմից գործունեության կազմակերպման համար պետական կառույցների հետ շփման «ժամանակային ծախսի» աստիճանը և դրանց փոփոխությունը ժամանակի մեջ:

Հայաստանում կոռուպցիայի դրսևորման առանձնահատկությունների, դրա տարածման գործոնների և ծավալների ճշգրիտ բացահայտումը կոռուպցիայի բազմաբնույթ երևույթի դեմ պայքարի առաջնային նախապայմաններից է:

Խորհրդային համակարգից երկիրը ժառանգել է հսկայական բյուրոկրատական ապարատ: Բյուրոկրատական ապարատի կրճատումներից հետո այն ունակ է շատ արագ վերականգնվել և քանակապես աճել, քանի որ վերջնականապես հստակեցված և տարանջատված չեն պետական մարմինների գործառույթները: Քաղաքացիական ծառայության համակարգի բարեփոխումները դեռևս գտնվում են ներդրման փուլում:

Պետական ոլորտում կոռուպցիա ծնող դրդապատճառների շարքում հարկ է առանձնացնել պետական ոլորտի ծառայություններում ընդգրկված աշխատողների վարձատրության մակարդակի, նյութական խրախուսման, սոցիալական պաշտպանվածության համակարգերի անհամապատասխանությունը նրանց ունեցած լիազորություններին և պարտականություններին, ինչպես նաև նրանց մասնագիտական պատրաստվածության անբավարար մակարդակը և կոռուպցիայի համար հնարավոր պատժելիության ռիսկի ոչ համարժեք աստիճանը:

Անցումային տնտեսության երկրներում կոռուպցիոն դրսևորումները բնութագրվում են`

բոլոր ոլորտներում իրականացվող բարեփոխումների գործընթացում կոռուպցիոն գործողությունների արագ ներթափանցման և արմատավորման դեմ պայքարի բացակայությամբ կամ դրա ցածր արդյունավետությամբ.

օրենսդրությունը երկակի ստանդարտներով կիրառելու պրակտիկայով, ինչպես օրենսդրական անկատար լուծումներով, այնպես էլ դրա կիրառմանն ուղղված անարդյունավետ վարչարարությամբ.

իշխանական լիազորություններով օժտված պաշտոնատար անձանց վարձատրության և ընդհանուր սոցիալական պաշտպանվածության ցածր մակարդակի հետևանքով վերջիններիս կողմից եկամտի լրացուցիչ աղբյուրների փնտրմամբ.

հասարակության կողմից կոռուպցիայի ընկալումը, որպես ձևավորված գործարար սովորույթ կամ որոշակի հարցերի լուծման համար լավագույն արդյունավետ միջոց:

Արդյունքում, կոռուպցիան ի չիք է դարձնում բարեփոխումների ընթացքում ակնկալվող ցանկալի արդյունքները, առաջացնում է հասարակական մշտական լարվածություն: Հայաստանում, ինչպես և հետխորհրդային մյուս երկրներում, օլիգարխիայի ձևավորումը հենվել է տնտեսական ոլորտի կարգավորման նոր հարաբերությունների ձևավորման ընթացքում հանրային շահերը նեղ խմբային շահերին ծառայեցնելու և այդ ճանապարհով տնտեսական մոնոպոլ կամ գերեկամուտներ ստանալու վրա:

Կոռուպցիայի օրինակներ են արձանագրվում մասնավորեցման ոլորտում: Հայաստանում, ինչպես և անցումային փուլում գտնվող այլ երկրներում, մասնավորեցումը հնարավորություն ընձեռեց համեմատաբար ոչ մեծ ներդրումներով դառնալ անհամեմատ մեծ արժեք ներկայացնող գույքի սեփականատեր:

Կառավարման ապարատի մեծ չափերը, հանրային ծառայությունների ցածր որակը պայմանավորում են կոռուպցիայի գոյության հնարավոր պատճառներից մեկը: Չնայած պետական կառավարման համակարգի բարեփոխումների ընթացքում քայլեր են ձեռնարկվել պետական ապարատի օպտիմալացման, աշխատողների թվի կրճատման, աշխատողների աշխատավարձի բարձրացման ուղղությամբ, սակայն այս աշխատանքները դեռևս կարիք ունեն կատարելագործման:

Հայաստանում տեղի ունեցած զարգացումներից է ստվերային տնտեսությունում գործելու միջոցով կապիտալի կուտակումը: Ընդ որում, ստվերային տնտեսությունը, որպես կանոն, գործում է բացառապես կոռումպացված «իրավահարաբերությունների» միջավայրում: Ստվերային տնտեսության օգտագործմամբ շահավետ կարող են դառնալ`

ա) պետական ֆինանսական միջոցների տարբեր եղանակներով տիրապետման գործընթացը.

բ) մասնավորեցման գործընթացը.

գ) բնական /տեխնոգեն/ հիմքերով ձևավորված մենաշնորհային ծառայությունների ու սպասարկումների ոլորտները (էներգետիկա, կոմունալ ծառայություններ, հեռահաղորդակցություն և այլն).

դ) կազմակերպական և այլ հիմքերի վրա կառուցվող մենաշնորհները, մասնավորապես, ներմուծումների ոլորտում` նավթամթերքի, հացահատիկ, ալյուր, առաջին անհրաժեշտության սննդամթերք և այլն.

ե) իրավապահ մարմինների կողմից, օրենսդրությամբ իրենց վերապահված լիազորությունների սահմանազանցմամբ իրականացվող կոռուպցիոն դրսևորումները (հովանավորչություն, կաշառակերություն և այլն):

Զարգացած քաղաքացիական հասարակությունը կարևոր գործիք է պետական իշխանությունների գործունեության նկատմամբ վերահսկողություն իրականացնելու և կոռուպցիան կանխարգելելու տեսանկյունից: Խորհրդային ժամանակի ամբողջատիրության ժառանգությունը, ինչպես նաև թույլ քաղաքացիական հասարակությունը հնարավորություն չեն տվել հասարակությանը վերահսկելու պետական հաստատությունների գործունեությունը: Անկախության ձեռքբերումից ի վեր որոշ զարգացումներ են նկատվում քաղաքացիական հասարակության այնպիսի բաղադրիչներում, ինչպիսիք են անկախ մամուլը և հասարակական կազմակերպությունները:

Հայաստանի պետական կառավարման համակարգի որոշ ոլորտներում կոռուպցիայի ռիսկն ավելի մեծ է: Դրանք հիմնականում հանրային այն ծառայություններն են, որտեղ մեծ է պետական ծառայողների և բնակչության միջև շփումների հաճախականությունը, ինչպես նաև այն ոլորտները, որտեղ պետական ծառայողներն ավելի մեծ ազատություն ունեն տնտեսական խնդիրները տնօրինելու հարցում: Կոռուպցիայի կանխարգելմանն ուղղված միջոցառումների առավել մեծ կարիք է զգացվում`

- տնտեսության,

- հարկային, մաքսային ծառայություններում,

- դատական և իրավապահ մարմինների համակարգում,

- կրթության և առողջապահության բնագավառում:

Այսպիսով, Հայաստանում կոռուպցիայի գոյության պատճառներն են.

. Պետության նշանակության, դերի և խնդիրների պատկերացումների խաթարումը.

. Իրավական պետության գլխավոր սկզբունքի` իրավունքի (օրենքի) գերակայության ոտնահարումը.

. Գործադիր, օրենսդիր և դատական իշխանությունների տարանջատման ոչ լիարժեքությունը.

. Սոցիալապես և նյութապես խոցելի, ուռճացված պետական ապարատը, որը պետական կառավարումը դարձնում է անարդյունավետ.

. Ստվերային տնտեսության մերժելի չափերը.

. Ժողովրդավարական պետությանը բնորոշ ինստիտուտների անկատարությունը.

. Նոր հասարակական հարաբերությունների ձևավորման գործում քաղաքական և տնտեսական ռազմավարությունը հասարակությանը մատչելի ներկայացնելու անարդյունավետությունը.

. Օրենսդրության ձևավորման գործընթացում, հակակոռուպցիոն գործոնի թերագնահատումը.

. Իրավապահ մարմինների և դատական համակարգի անբավարար գործունեությունը կոռուպցիոն հանցագործությունների հայտնաբերման և կոռուպցիոն տարրերին պատասխանատվության ենթարկման խնդրում, ինչպես նաև պատժի անխուսափելիության սկզբունքի խախտումները.

. Մարդու քաղաքացիական իրավունքների, գործող օրենսդրության, սոցիալական արդարության պաշտպանության մեխանիզմների անկատարությունը.

. Պետական կառավարման գործառույթների պատշաճ հսկողության և վերահսկողության թուլությունը.

. ԶԼՄ-ների պասսիվ կամ ընտրողական մասնակցությունը (լուսաբանումը) հասարակական և քաղաքական կյանքին:

 

2. Կոռուպցիայի դեմ պայքարի հիմնական միջոցները

 

Կոռուպցիոն երևույթների կանխարգելման անհրաժեշտ պայման է օրենքի գերակայության վրա հիմնված պետական արդար կառավարման համակարգի ստեղծումը, որը միմյանց լրացնող հաստատությունների, օրենքների, կանոնակարգերի և արժեքների համակարգ է: Գործադիր, օրենսդիր, դատական իշխանության մարմինների, ինչպես նաև պետական ծառայության, վերահսկողության մարմինների և աուդիտորական հաստատությունների, լրատվամիջոցների, մասնավոր ոլորտի, գնումների, տեղական ինքնակառավարման համակարգերի հիմքում պետք է դրվեն արդար կառավարման համակարգի սկզբունքները:

Կոռուպցիոն երևույթների բացահայտումն ու համապատասխան պատասխանատվության ենթարկելը էական են հակակոռուպցիոն ռազմավարության հաջողության համար: Կառավարության ու նրա կողմից կոռուպցիան հաղթահարելու կարողության հանդեպ հասարակության հավատը միշտ էլ կախված կլինի այն հանգամանքից, թե ինչ չափով են պարտադրվում օրենքները և պատասխանատվության անխուսափելիությունը: Կոռուպցիոն երևույթների հաղթահարմանն ուղղված պատասխանատվության մեխանիզմների կիրառումը ենթադրում է իրավապահ մարմինների համատեղ և ներդաշնակ աշխատանք` միտված մեկ ընդհանուր նպատակի` կոռուպցիոն երևույթների բացահայտմանն ու դատապարտմանը:

Հանրային իրազեկությունը կոռուպցիայի դեմ պայքարի կարևորագույն տարրերից է: Արդյունավետ հակակոռուպցիոն ռազմավարություն իրականացնելու տեսանկյունից շատ կարևոր է, որպեսզի հասարակությունն իր մասնակցությունը բերի կոռուպցիայի հաղթահարման գործում: Կոռուպցիան հաղթահարելու համար կառավարության կողմից իրականացվող միջոցառումներին անպայման մասնակից կդառնան քաղաքացիական հասարակությունը, նրանք կիրազեկվեն, կփոխվի պետության հանդեպ հասարակության վերաբերմունքը, պետական ծառայություններից օգտվելու մեթոդները:

Հակակոռուպցիոն ցանկացած գործունեության շեշտադրումն առաջին հերթին պետք է լինի անձնական կամ այլ շահադիտական նպատակով պաշտոնական դիրքի որևէ չարաշահում թույլ չտալը կամ այն կանխարգելելը: Այս ամենին հասնելու արդյունավետ միջոցներ են պետական պաշտոնյաների համար նախատեսված կանոնակարգերը, էթիկայի նորմերը և վարվելակերպի հրահանգները:

Կոռուպցիոն երևույթների հաղթահարման գործոն է նաև պետական ծառայողներին բաց գործընթացով պատասխանատվության ենթարկման հրապարակայնությունը և պատասխանատվության ենթարկելու փաստերի մասին հանրությանը իրազեկելը: Քաղաքականության մշակման հարցերի շուրջ հանրային քննարկումներ չանցկացնելը և որոշումների կայացման ոչ թափանցիկ ընթացակարգերը հանգեցնում են նրան, որ հասարակությունն օտարվում է կառավարման գործընթացից: Հանրությանը հանրաժողովների, խորհրդակցությունների կազմակերպման միջոցով պետք է կանոնավոր ներգրավել քաղաքականության մշակման գործընթացում` դրան ծառայեցնելով նաև ինչպես ներկայացուցչական խմբերի հետ ուղղակի հանդիպումները, այնպես էլ տեխնիկական միջոցները: Սրանով ոչ միայն կնվազի կոռուպցիան քաղաքականության մշակման ասպարեզում, այլ նաև կբարձրանա քաղաքականության արդյունավետությունն ու որակը:

Պետական մարմինների և ֆինանսների վերահսկողության սկզբունքը Հայաստանում կատարելագործման կարիք ունի: Պատասխանատվության միջոցները խստացնելուն զուգահեռ անհրաժեշտ է կատարելագործել կոռումպացված գործունեության բացահայտման և կանխարգելման մեխանիզմները: Զգալի բարելավման կարիք ունեն ստուգող և վերահսկողություն իրականացնող մարմինները, որոնք ներքին և արտաքին աուդիտի օղակներն են: Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատը պետք է լինի ֆինանսական վերահսկողություն իրականացնող կարևորագույն մարմին, սակայն, որպես արտաքին վերահսկողություն իրականացնող մարմին, այն կարևոր դեր կունենա նաև կոռուպցիոն երևույթների բացահայտման և կանխարգելման գործում:

Կոռուպցիայի դեմ պայքարի լավագույն միջոցն օրենքի գերակայության և օրենքի առաջ բոլորի հավասարության սկզբունքի ապահովումն է: Գործող օրենսդրական դաշտի անկատարությունը, անհստակությունը, իրարամերժությունն ու հակասությունները խոցելի են դարձնում վարչական, իրավապահ ու դատական մարմինների կողմից դրանց կիրառման հնարավորությունները: Կոռուպցիային նպաստող սողանցքներն ու հակասությունները վերացնելու նպատակով անհրաժեշտ է սկսել օրենքների կատարելագործման գործընթացը` այն համապատասխանեցնելով ՀՀ սահմանադրության պահանջներին, շեշտադրում կատարելով պետական իշխանության և նման լիազորություններով օժտված մարմինների գործառույթները տարանջատելու և օրենքի (հատկապես տնտեսական ոլորտին վերաբերող) դրույթների երկակի մեկնաբանության հնարավորությունը բացառելու վրա:

Օրենքների կիրառման գործընթացը պահանջում է օրենքի մշակման կուլտուրայի, կենսագործման մեխանիզմների բարելավում:

Օրենսդրական դաշտի կարգավորման համար կարևոր նշանակություն ունեցավ «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի ընդունումը, որով սահմանվեցին իրավական ակտերի տեսակները, կանոնակարգվեցին դրանց մշակման, փորձաքննության, ընդունման, իրացման գործընթացները: Սակայն, օրենքների, ենթաօրենսդրական ակտերի ընդունման և պետական մարմինների կողմից որոշումների կայացման գործընթացները դեռևս չեն ամբողջականացնում շահագրգիռ կազմակերպությունների կողմից այդ համակարգում համարժեք ներդրում ունենալու պատշաճ մեխանիզմները: Այս տեսանկյունից հատկապես կարևորվում է իրավական ակտերի մշակման փուլում հասարակական կազմակերպությունների մասնակցությունը:

Օրենսդրական աշխատանքների կանոնակարգման գործում կարևորվում է «Լոբինգի մասին» օրենքի ընդունումը, գործող օրենքների համապատասխանեցումը միջազգային չափանիշներին:

Հայաստանի Հանրապետության կողմից միջազգային մի շարք ակտերին միանալը կարևորագույն գործոն է կոռուպցիայի դեմ պայքարի արդյունավետ կազմակերպման և օրենսդրական դաշտի կարգավորման խնդրում: Հայաստանի կառավարությունը կարևորում է միջազգային կառույցների կողմից ընդունված այնպիսի կարևորագույն փաստաթղթերի դրույթներին միանալու գործընթացը, ինչպիսիք են`

- 1996 թ. ԵԽ նախարարների կոմիտեի կողմից ընդունված կոռուպցիայի դեմ գործողությունների ծրագիրը,

- 1997 թ. հոկտեմբերի 10-11-ը Ստրասբուրգում կայացած ԵԽ անդամ պետությունների և կառավարությունների ղեկավարների գագաթաժողովում ընդունված եզրափակիչ դեկլարացիա և գործողությունների ծրագիրը,

- 1997 թ. նոյեմբերի 6-ի ԵԽ նախարարների կոմիտեի կողմից ընդունված կոռուպցիայի դեմ պայքարի 20 ուղենշային սկզբունքները,

- անդրազգային կազմակերպված հանցավորության դեմ պայքարի ՄԱԿ-ի կոնվենցիա,

- հանցագործ հասույթների որոնման, առգրավման և բռնագրավման մասին կոնվենցիաներ,

- կոռուպցիայի դեմ քրեական իրավունքի և կոռուպցիայի դեմ քաղաքացիական իրավունքի մասին 1999 թ. հունվարի 17-ի կոնվենցիաներ,

- Եխ արդարադատության նախարարների համաժողովներում ընդունված առաջարկություններ /Լա Վալլետա 1994 թ., Պրահա 1997 թ./, կոռուպցիայի դեմ պետությունների հատուկ խմբի ստեղծում /GRECO/:

 

3. Կոռուպցիայի դեմ պայքարի հիմնական ուղղությունները

 

Կոռուպցիայի հասարակական վտանգավորությունը չափազանց մեծ է: Նկատի ունենալով, որ կոռուպցիան սպառնում է ներխուժել կյանքի գրեթե բոլոր ոլորտները, դրանով իսկ վտանգելով պետական մարմինների բնականոն գործունեությունը և պետության հեղինակությունը, դրա դեմ պայքարում պետք է համախմբվեն իշխանությունները, ոչ պետական հատվածը և քաղաքացիական հասարակությունը:

Կոռուպցիայի դեմ պայքարն իր մեջ ներառում է երեք հիմնական ուղղություն.

1. Հասարակության կողմից կոռուպցիայի և դրա հետևանքների հասարակական վտանգավորության աստիճանի գիտակցման արմատավորում.

2. Կոռուպցիայի կանխարգելում.

3. Օրենքի գերակայության ապահովում` ուղղված անձանց իրավունքների և օրինական շահերի պաշտպանությանը:

Առաջին ուղղությունում կարևորվում են հակակոռուպցիոն ռազմավարության մշակման, հանրության կրթության, հակակոռուպցիոն պայքարում քաղաքացիական ինստիտուտների համախմբման, անկախ ԶԼՄ-ների դերը.

երկրորդում` իշխանությունների քաղաքական կամքի, պետական կառավարման համակարգի կատարելագործման, պետական կառավարմանը հասարակության մասնակցության, հասարակական գործընթացներին պետության միջամտության, պետական պաշտոնյաների կողմից վարքագծի կանոնների պահպանման դերը.

երրորդում` ուժեղ ու անկախ դատական իշխանության, օրենսդրական դաշտի հստակեցման և կարգավորման, օրենքների պարտադիր կատարման ապահովման, անձանց իրավունքների պաշտպանության և մարդու իրավունքների պաշտպանի ինստիտուտի դերը:

 

3.1. Հասարակության կողմից կոռուպցիայի և դրա հետևանքների

հասարակական վտանգավորության աստիճանի գիտակցման արմատավորում

 

Հասարակության կողմից կոռուպցիայի և դրա հետևանքների հասարակական վտանգավորության աստիճանի գիտակցման համար նախ և առաջ անհրաժեշտ է ունենալ հակակոռուպցիոն ռազմավարություն: Հասարակությունը պետք է կարողանա համախմբել իր ուժերն այդ պայքարում: Հակակոռուպցիոն ռազմավարության գաղափարները հասարակության լայն շերտերին հասցնելու համար խիստ կարևոր է զանգվածային լրատվության միջոցների դերը: Հակակոռուպցիոն ռազմավարություն իրականացնելու համար քաղաքացիական հասարակությունը և զանգվածային լրատվամիջոցները պետք է զբաղվեն հանրության հակակոռուպցիոն կրթությամբ: Որպես առավել արդյունավետ ներգործության միջոց, հարկավոր է հեռուստատեսությամբ և ռադիոյով կազմակերպել քննարկումներ պետական ծառայողների, քաղաքական ընդդիմության, հասարակական կազմակերպությունների և քաղաքացիների մասնակցությամբ, որոնց ընթացքում կոռուպցիայի դրսևորման կոնկրետ դեպքի հիման վրա կքննարկվեն տվյալ բնագավառի համակարգային թերությունները, խնդիրների լուծման մեխանիզմները:

Կոռուպցիայի դեմ պայքարում անգնահատելի է քաղաքացիական հասարակության ինստիտուտների դերը: Հայաստանում քաղաքացիական հասարակությունը դեռևս ձևավորման փուլում է: Սակայն զարգացման անգամ այս փուլում քաղաքացիական հասարակությունն ի զորու է ակտիվորեն մասնակցել կոռուպցիայի դեմ պայքարին: Այս բնագավառում իշխանության առաջնահերթ խնդիրներից է հասարակության մեջ կոռուպցիայի հանդեպ անհանդուրժողական վերաբերմունքի դաստիարակումն ու հասարակությանը համապատասխան, թեկուզ տարրական, գիտելիքներով զինումը:

Ժողովրդավարական ավանդույթները ենթադրում են քաղաքացիական հասարակության կողմից պետության կառավարմանը մասնակցելու անհրաժեշտությունը: Բացի սահմանադրական` ընտրելու և ընտրվելու, հանրաքվեների միջոցով պետության համար կարևորագույն խնդիրների լուծմանը մասնակցելու իրավունքները իրականացնելուց, քաղաքացիական հասարակությունն իր միավորումների միջոցով կարող է անմիջական մասնակցություն ունենալ ինչպես պետության քաղաքականության, այնպես էլ օրենսդրական և ենթաօրենսդրական ակտերի մշակմանը` համաժողովների, քննարկումների, խորհրդակցությունների և խորհրդարանական լսումների ու կազմակերպված լոբբինգի միջոցով: Պետական կարևոր խնդիրների լուծմանը քաղաքացիական հասարակության մասնակցության լավագույն ձևը խորհրդարանական լսումներն են: Լոբբինգի կազմակերպումը բնորոշ է զարգացած քաղաքացիական հասարակությանը:

Հակակոռուպցիոն պայքարին քաղաքացիական հասարակությունը պետք է մասնակցի հատկապես կոռուպցիայի դեմ քարոզչություն իրականացնելու միջոցով, որտեղ կարևորվում է զանգվածային լրատվամիջոցների դերը` հասարակությանն անաչառ և արդարացի, կոռուպցիայի դրսևորումների մասին օբյեկտիվ տեղեկատվություն տալու առումով: Այդ խնդրի իրականացման համար կարևոր է «Զանգվածային լրատվամիջոցների մասին» նոր օրենքի և լրագրողի վարքագծի կանոնների ընդունումը, որտեղ պետք է հստակեցվեն ինչպես լրագրողի իրավունքները, այնպես էլ պարտականությունները և չստուգված, ոչ հավաստի տեղեկատվություն ներկայացնելու հետևանքները:

Հակակոռուպցիոն ռազմավարության իրականացման հաջողությունը պայմանավորված է դրա նկատմամբ քաղաքացիական հասարակության (կուսակցությունների, հասարակական կազմակերպությունների, արհեստակցական միությունների) կողմից մոնիտորինգի անցկացման կարողությամբ: Հակակոռուպցիոն ռազմավարության նկատմամբ մոնիտորինգ իրականացնելու համար անհրաժեշտ են մի շարք նախապայմաններ, մասնավորապես.

- քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչներից կազմված կոռուպցիոն դրսևորումների մոնիտորինգի խմբի կազմավորման համար պայմանների ստեղծում (օրինակ` ՀՀ Նախագահի հրամանագրով կամ այլ եղանակով),

- մոնիտորինգ անցկացնողների մասնագիտական բարձր պատրաստվածությունը և անհատական բարոյահոգեբանական հատկանիշները,

- ճշգրիտ գնահատման համար անհրաժեշտ ցուցանիշների համակարգի ստեղծումը,

- մոնիտորինգի խմբի անդամների համար հատուկ վերապատրաստման ծրագրերի մշակումը և դասընթացների կազմակերպումը:

 

3.2. Կոռուպցիայի կանխարգելում

 

Կոռուպցիոն կանխարգելիչ միջոցառումներում կարևորվում է պետական կառավարման համակարգի հետագա կատարելագործումը: Կանխարգելման գործում մեծ դեր է վերապահվում օրենքների անվերապահ կատարմանն ուղղված մեխանիզմներին:

Պետական կառավարման համակարգում կոռուպցիայի և բյուրոկրատական քաշքշուկի կրճատման գործում կարևորվում է.

. հանրային ծառայությունների մատուցման որակի և մատչելիության մեծացումը,

. Հանրային (պետական) ծառայությունների իրականացման մեխանիզմների հստակեցումը, դրանց կառավարման կառուցվածքային մոդելների մշակումը, օրենսդրական հիմքերի ձևավորումը.

. Հանրային ծառայությունների մատուցման հայեցակարգի մշակումը.

. Պետական կառավարչական հիմնարկների հաշվետվության և պատասխանատվության ուժեղացումը.

. Հանրային ծառայությունների մատուցման տեսակներին համապատասխան` նախարարությունների կազմում գործող գործակալությունների, տեսչությունների, պետական ոչ առևտրային կազմակերպությունների բյուջեներից ֆինանսավորման և պետական բյուջե ծառայությունների դիմաց տուրքերի և վճարների գանձումների մեխանիզմների հստակեցումը.

. Հանրային ծառայությունների տեսակներին և առանձնահատկություններին համապատասխան վարձատրության և սոցիալական ապահովության համակարգերի ձևավորումը.

. Որոշումների ընդունման գործընթացի և կառավարման կառուցվածքների օպտիմալացման ու ռացիոնալացման հիման վրա գործադիր իշխանությունում երկաստիճան կառավարման մոդելին անցման ապահովումը:

Պետական կառավարման համակարգում վերահսկողություն իրականացնող մարմինների գործառույթների տարանջատումը և կրկնությունների բացառումը, հաշվետվությունների և հաշվետվողականության նոր համակարգի ներդրումը հնարավորություն կտա ուժեղացնելու ինչպես արտաքին վերահսկողության մարմինների աշխատանքը, այնպես էլ պայմաններ ստեղծելու ներքին` պետական ծառայողների աշխատանքի նկատմամբ վերահսկողության բարելավման գործում: Արդեն իսկ Համաշխարհային բանկի օժանդակությամբ ուսումնասիրություններ են իրականացվում Հայաստանի ներքին և արտաքին աուդիտի և վերահսկողության համակարգերի բարեփոխումների ուղղությամբ: Այս ոլորտում կոռուպցիոն երևույթների կանխարգելման ուղղությամբ անհրաժեշտ քայլեր կձեռնարկվեն պետական ներքին և արտաքին վերահսկողական համակարգերի զարգացման և հզորացման համար, մասնավորապես`

- կբարձրացվի իշխանության կենտրոնական մարմինների վերահսկողական գործառույթների արդյունավետությունը` վերացնելով կրկնվող գործառույթները,

- կհստակեցվեն գործադիր իշխանության ներքին վերահսկողական ինչպես նաև տեղական ինքնակառավարման մարմիններում գործող ներքին աուդիտի համակարգերը և գործառույթները,

- միջազգային չափանիշներին կհամապատասխանեցվեն պետական ֆինանսական վերահսկողության ստանդարտները:

Հանրային իրազեկությունը, իրավագիտակցության մակարդակի բարձրացումը կոռուպցիայի դեմ պայքարի կանխարգելիչ կարևորագույն տարրերից են, որոնք կնպաստեն պետության նկատմամբ հասարակության վստահության հետագա աճին: Կառավարման մարմինների գործառույթների և չափերի օպտիմալացման, ինչպես նաև պրոֆեսիոնալ ծառայության ներդրմանը զուգահեռ տեղեկատվության ստացումը զգալիորեն կբարձրացնի հանրային ծառայությունների մատչելիությունը, կօգնի ընդլայնել քաղաքացիների մասնակցությունը քաղաքական որոշումների կայացման գործընթացին:

Այս նպատակով անհրաժեշտ է.

. ՈՒժեղացնել և վերաիմաստավորել նախարարությունների, գերատեսչությունների և առանձին ծառայությունների աշխատակազմերի հասարակայնության հետ կապերի ստորաբաժանումների գործունեությունը հատկապես այն նախարարություններում, որոնք ներգրավված են հանրային ծառայությունների մատուցման ոլորտում, ինչպիսիք են կրթությունը, սոցիալական ապահովությունը, առողջապահությունը, էներգետիկան, ոստիկանությունը և այլն:

. Ձևավորել միջնախարարական տեղեկատվական ցանց, որը կիրազեկի բոլոր հանրային ծառայություններ մատուցող նախարարություններին և այլ մարմիններին միմյանց գործառույթների ու այն հարցերի շրջանակի մասին, որով այդ մարմիններից յուրաքանչյուրը զբաղվում է: Սա կօգնի խուսափել բյուրոկրատական քաշքշուկներից:

. Ընդունել «Տեղեկատվության ազատության մասին» օրենքից բխող ենթաօրենսդրական ակտեր և սահմանել ընթացակարգեր ու կանոններ` տեղեկատվության ստացման վերաբերյալ:

. Բարելավել պետական պաշտոնյաների և քաղաքացիների փոխհարաբերությունների կանոնները, ինչպես նաև տեղեկատվություն ստանալու ընթացակարգերը: Դրանք կնկարագրեն այն կոնկրետ միջոցառումները, որոնք կձեռնարկվեն, եթե դիմողը ժամանակին չստանա սպառիչ պատասխան: Նախնական փուլում դա կիրականացվի հանրային ծառայության ոլորտներից մի քանիսում` որպես փորձնական ծրագիր:

. Հնարավորինս լուսաբանել քաղաքացիների բողոքարկման իրավունքները և վերանայել պետական ծառայողների կողմից քաղաքացիների դիմումներին ընթացք տալու մասին օրենսդրությունը` կրճատելով քաղաքացիների դիմում-բողոքներին պատասխանելու համար նախատեսված մեկամսյա ժամկետը:

Նշված միջոցառումների շարքում կարևորվում է նաև պետական մարմինների կողմից իրենց գործունեության վերաբերյալ տարեկան հաշվետվությունների հրապարակումները, ինտերնետային էջերի ստեղծումը և տեղեկատվության էլեկտրոնային բաց համակարգերի կիրառումը:

 

3.3. Օրենքի գերակայության ապահովումը` ուղղված անձանց իրավունքների

և օրինական շահերի պաշտպանությանը

 

Օրենքների գերակայության ապահովման և անձանց իրավունքների և օրինական շահերի պաշտպանության գործում առաջնահերթ խնդիրներից է օրենսդրական դաշտի կարգավորումը` օրենսդրական և ենթաօրենսդրական ակտերի միջև եղած հակասությունների, դրանցում կոռուպցիային նպաստող սողանցքների վերացումը: Կոռուպցիայի դեմ պայքարում կարևոր նշանակություն ունի օրենքի իշխանության, ինչպես նաև օրենքի առաջ բոլորի հավասարության սկզբունքների անխաթար կատարման ապահովումը: Միջազգային կազմակերպությունների հետ համագործակցությունը և Եվրոպայի խորհրդին անդամակցությունը ենթադրում է ներպետական օրենսդրության համապատասխանեցում միջազգային չափանիշներին:

Օրենքների մշակման փուլում կարևորվում են տնտեսական, սոցիալական, կառավարման ոլորտներում ընդունվող օրենքների, քաղաքականությունն ուղղորդող հայեցակարգերի և այլ իրավական ակտերի նախագծերի, նպատակային հակակոռուպցիոն փորձաքննությունը, քաղաքացիական հասարակության ինստիտուտների մասնակցության ապահովումը` հանրային քննարկումների, խորհրդարանական լսումների, սեմինարների, կոնֆերանսների, Ազգային ժողովի և կառավարության ինտերնետային էջերում ԶԼՄ-ների միջոցով օրենքների, ենթաօրենսդրական ակտերի նախագծերի մասին հրապարակումները:

Օրենքների կենսագործման առավել կարևոր փուլերից է դրանց կիրառումը, քանի որ իրական ժողովրդավարությունը ենթադրում է ոչ միայն օրենքների առկայություն, այլ նաև դրանց կիրառում: Իրավական ակտերի կիրառումն ապահովելու համար անհրաժեշտ է տեղեկատվության միջոցներով, այդ թվում` էլեկտրոնային, հասարակությանն իրազեկել ընդունված իրավական ակտերի մասին: Այս գործընթացում կարևոր է նաև օրենսդրական ակտերի կատարման նկատմամբ վերահսկողության իրականացումը, դրա համար համապատասխան գործուն մեխանիզմների մշակումը և ներդրումը:

 

ԳԼՈՒԽ II.

Տնտեսական ոլորտի հիմնախնդիրներ

 

Կոռուպցիայի դեմ պայքարում կարևոր նշանակություն ունի տնտեսության մեջ պետությանը կարգավորիչ դերի վերապահումը: Կոռուպցիայի դեմ պայքարի տեսանկյունից անչափ կարևոր է արդյունավետ տնտեսական համակարգի ձևավորումը:

Արդյունավետ տնտեսական համակարգի ձևավորման գլխավոր երաշխիքը սեփականատիրոջ պաշտպանությունն է: Պետությունը պետք է կարողանա երաշխավորել սեփականության բոլոր ձևերի ազատ զարգացումը և հավասար իրավական պաշտպանությունը, տնտեսական գործունեության ազատությունը, ազատ տնտեսական մրցակցությունը: Կոռուպցիայի դեմ պայքարում տնտեսական բարեփոխումները պետք է նպատակաուղղված լինեն տնտեսվարողների համար հավասար մրցակցային դաշտի ձևավորմանն ու ստվերային տնտեսության բացահայտմանն ու կրճատմանը: Ստվերի առկայությունը հանգեցնում է պետության տնտեսական ներուժի թուլացմանը:

Կոռուպցիայի հաղթահարման և ստվերային տնտեսության կրճատման համար անհրաժեշտ է գործող համակարգի շրջանակներում հստակեցնել և ուժեղացնել անօրինական գործարքների միջոցով գույք և եկամուտներ ձեռք բերելու դեմ պայքարի մեխանիզմները, սահմանափակել ֆինանսական կանխիկ գործարքները, ընդունել «Վճարահաշվարկային համակարգի մասին» օրենք:

2000 թվականին «Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության մասին» PP օրենքի ընդունումից հետո դեռևս ամբողջովին գործարկված չեն օրենքի` իրենց բնույթով խիստ ընթացակարգային նորմերը և այդ կարճ ժամանակահատվածում դեռևս այդ ոլորտում շոշափելի արդյունքներ չեն արձանագրվել:

Մրցակցության հավասար պայմաններով միջավայրի ձևավորման նպատակով մրցակցության պետական քաղաքականության ոլորտում անհրաժեշտ է`

- հստակեցնել հանձնաժողովի իրավասությունները ոլորտի կարգավորմանն առնչվող նորմատիվ և անհատական իրավական ակտերի ընդունման գործում,

- կոնկրետացնել հանձնաժողովի կողմից պատասխանատվության ենթարկման դեպքերը,

- ընդլայնել հանձնաժողովի կողմից տեղեկությունների հավաքագրման իրավասությունները:

 

Հարկային համակարգ

Հարկային ոլորտում կոռուպցիայի կանխարգելման ու սահմանափակման նպատակով անհրաժեշտ է հրաժարվել օրենսդրությամբ սահմանված հարկային արտոնություններից, առավելագույնս պարզեցնել գործող հարկային համակարգը, վերանայել ոչ ռեզիդենտների, ինչպես նաև օտարերկրյա ներդրումներով կազմակերպությունների հարկման համակարգը, թեթևացնել հարկային բեռն անուղղակի հարկերի մասով, ուժեղացնել հարկային և մաքսային վարչարարությունը և հստակեցնել դրանց նկատմամբ հսկողության և վերահսկողության մեխանիզմները, մշակել և հրապարակել հարկատուների իրավունքների և պարտականությունների մասին մեթոդական ուղեցույցներ:

Առանձին կարևորություն ունի հարկային ծառայողների մասնագիտական պատրաստվածության, պատասխանատվության աստիճանի, սոցիալական պաշտպանվածության բարձրացումը, նրանց կողմից էթիկայի կանոնների պահպանումը: Անհրաժեշտ է նաև սոցիալական ապահովության քարտերի համակարգի ներդրման հիման վրա ընդլայնել գույքի եկամուտների հայտարարագրման ինստիտուտը, ընդհուպ մինչև քաղաքացիները, և այդ հիմքով ներդնել հարկային պարտավորությունների դիմաց վճարումների մեխանիզմ:

 

Մաքսային համակարգ

Մաքսային համակարգը պետական եկամուտների ապահովման, ներքին շուկայի պաշտպանության, ապրանքաշրջանառության կարգավորման կարևորագույն օղակներից է: Դեռևս զգալի է վարչարարական միջամտությունը մաքսային արժեքի հայտարարագրման ժամանակ: Առանձին կարևորություն ունի մաքսային ծառայողների մասնագիտական պատրաստվածության, պատասխանատվության աստիճանի, սոցիալական պաշտպանվածության բարձրացումը, ինչպես նաև քաղաքացիների իրազեկության ապահովումը և բողոքարկման արդյունավետ ընթացակարգերի ստեղծումը: Մաքսային օրենսգրքում անհրաժեշտ է բացառել օրենքի չարաշահման նպատակով դրա երկիմաստ մեկնաբանման և օրենքի անկատարությունից օգտվելու հնարավորությունը, իրականացնել մաքսային սահմանով տեղափոխվող ապրանքների, ինչպես նաև դրանց վերաբերյալ մաքսային մարմիններին հետաքրքրող տեղեկատվություն պարունակող փաստաթղթերի հետբացթողումային հսկողություն, պարզեցնել և հեշտացնել ֆիզիկական անձանց կողմից ներմուծվող ապրանքների մաքսային ձևակերպումների ընթացակարգը, բարելավել մաքսային հսկողության արդյունավետությանն ուղղված տեխնիկական և տեխնոլոգիական հագեցվածությունը:

 

Առողջապահության բնագավառ

Առողջապահության ոլորտում ոչ պաշտոնական վճարումները հանդիսանում են համակարգի բարեփոխումների էական խոչընդոտ, քանի որ ստեղծում են ֆինանսական հսկողությունից դուրս գտնվող բավականին մեծ դաշտ: Հիվանդների կողմից վճարումները կատարվում են մասնավոր անձանց և ոչ թե կազմակերպություններին կամ բյուջետային համակարգին և այդ իսկ պատճառով բացառում են առողջապահական համակարգի որևէ բարելավում:

Առողջապահության ոլորտում հակակոռուպցիոն միջոցառումների շարքում անհրաժեշտ է իրականացնել ինստիտուցիոնալ բարեփոխումներ և գոյություն ունեցող կառուցվածքային, կազմակերպական և կառավարման համակարգերի վերակազմակերպում: Առողջապահության ոլորտում առաջարկվում է`

- խթանել մասնավոր հատվածի արդար, շուկայական մրցակցության պայմաններով թելադրված ձևավորումը,

- առողջապահական կազմակերպությունների մասնավորեցման գործընթացում հաշվի առնել յուրաքանչյուր բուժմիավորի առանձնահատկությունները,

- շարունակել սոցիալապես անապահով անձանց բժշկական օգնությունը և սպասարկումը պետական պատվերի շրջանակում` առանձին ակտերով հստակ կանոնակարգելով նշված բնագավառը,

- փոխել բուժհաստատություններին տրվող պետական պատվերների տեղաբաշխման համակարգը, դրանք բուժհիմնարկներին հատկացնելով մրցութային կարգով` ըստ հիվանդության տեսակների և տարածքային հայտանիշի, սահմանելով բժշկական ծառայության որակական և տեխնիկական չափորոշիչներ,

- մեծացնել պետության և պետական բուժհիմնարկների միջև փոխադարձ պարտավորությունների կատարման երաշխիքները, դրա համար մշակելով հակընդդեմ լծակների թափանցիկ մեխանիզմներ և իրավասություններ,

- ընդունել բժշկական ապահովագրության մասին օրենք, որը կնպաստի բուժհիմնարկություններում ծառայությունների վճարման նպատակով կանխիկ դրամաշրջանառության, հետևապես կոռուպցիոն հնարավոր դրսևորումների նվազմանը,

- պետական միջոցառումների շարքում գերիշխող դարձնել առողջապահական կանխարգելիչ բնույթի միջոցառումները, որոնք պետությանը թույլ կտան խուսափել հետագա մեծ ծախսերից,

- բարձրացնել առողջապահական համակարգի քաղաքականության մշակման և իրականացման գործընթացում բժշկական ասոցիացիաների դերը: Զարգացած երկրների օրինակով, առողջապահական համակարգի քաղաքականության մշակման և իրականացման գործընթացում բժշկական ասոցիացիաների մասնակցությունը մեծապես կնպաստի համակարգի արդյունավետությանը,

- ընդունել «Առողջապահության մասին» օրենք, որը կսահմանի բժշկական սպասարկման որակի կառավարման և վերահսկողության մեխանիզմները,

- բարելավել առողջապահական տեղեկատվական համակարգը` ներդնելով միասնական տեղեկատվական-համակարգչային ցանց:

 

Կրթության բնագավառ

Կրթության ոլորտը պետական թերֆինանսավորման հետևանքով հայտնվել է ոչ նպաստավոր իրավիճակում: Այս ոլորտում մեծապես կարևորվում է համալիր միջոցառումների իրականացման հրատապությունը, որոնք դրական հանգուցալուծում կտան առկա կոռուպցիոն երևույթներին:

Կոռուպցիոն երևույթների տարածվածությունը բավականին մեծ է նաև բուհական և հետբուհական համակարգերում: Այստեղ կոռուպցիոն հիմնական օղակներն են`

- ընդունելության քննությունները,

- բուհի ընթացիկ քննությունները,

- ավարտական քննությունները,

- ընդունելությունը հետբուհական ծրագրերում (մագիստրատուրա, ասպիրանտուրա և այլն),

- ԲՈՒՀ-երի լիցենզավորման ընթացակարգը:

Նշված օղակներում կոռուպցիոն երևույթները վերացնելու համար օրենսդրական փոփոխություններին զուգահեռ կանցկացվեն կանխարգելիչ-կազմակերպչական մի շարք միջոցառումներ:

Կրթության ոլորտում առաջարկվում է.

1. Ընդլայնել կրթական հաստատությունների ինքնավարությունը: Կառավարման տեսակետից հույժ կարևոր է կրթական հաստատության տնօրենի նշանակման հարցը, ինչն առաջարկվում է իրականացնել խորհուրդներով կառավարվող դպրոցների համար սահմանված կարգով.

2. Հանրակրթական հաստատություններում ստեղծել թափանցիկ, օրինական և պատճառաբանված վճարումների համակարգ.

3. Փոխել բուհերի ընդունելության անցկացման ներկայիս գործող կարգը` «գնահատման կենտրոնների» համակարգով, հիմնականում պահպանելով դրանց կենտրոնացված բնույթը, առավելագույնս կրճատել մարդկային գործոնի մասնակցությունն ընդունելության համակարգին.

4. Վերացնել բոլոր տեսակի ուղղակի արտոնությունները (մեդալներ, ընդունելությունը հենակետային վարժարաններից), բուհ ընդունվողների մեկնարկային պայմանները բոլորի համար միասնականացնել.

5. Բարձրագույն և մասնագիտական կրթություն ստանալու համար սահմանված պետպատվերի շրջանակներում ընդգրկել նաև սոցիալապես անապահով խավերի ներկայացուցիչներին: Պետ պատվերի ձևավորման ժամանակ առաջնային համարել դիմորդի սոցիալական պաշտպանվածության աստիճանը.

6. Ստեղծել հավասար պայմաններ պետական և ոչ պետական հավատարմագրված բուհերի գործունեության համար, սահմանելով, որ ոչ պետական հավատարմագրված բուհերում նույնպես ներդրվի պետպատվերի համակարգը.

7. Բուհական համակարգի ներսում կիրառել վարչական կանխարգելիչ միջոցառումներ, որոնք առավելագույնս կկրճատեն առկա արատավոր երևույթները.

8. Ներդնել «կազմակերպությունների պատվերի» գաղափարը, ինչը կամուրջ կհանդիսանա կազմակերպությունների և կրթական համակարգի միջև` նպաստելով կրթական համակարգում բավարար չափով ֆինանսական միջոցների ներգրավմանը (այդպիսի օրինակ կարող է հանդիսանալ ֆինանսաբանկային քոլեջի և ՀՀ ԿԲ-ի և հայաստանյան խոշոր բանկերի միջև համագործակցությունը):

Վերոհիշյալ միջոցառումների համատեքստում մեծ կարևորություն ունի նաև մանկավարժների աշխատավարձի և սոցիալական ապահովության խնդիրը:

 

Տնտեսական ոլորտում կոռուպցիոն հարաբերությունները կանխելու նպատակով անհրաժեշտ է աջակցել Ճյուղային մասնագիտական միությունների կայացմանն ու զարգացմանը: Կազմակերպություններում կրկնակի «սև» հաշվապահական հաշվառման ու հաշվետվությունների կանխման, ֆինանսական վիճակի վերաբերյալ արժանահավատ և թափանցիկ տեղեկատվության ստացման նպատակով պետք է նպաստել աուդիտի ինստիտուտի կայացմանը:

Կեղծ և կանխամտածված սնանկության կանխարգելման նպատակով կարևորվում է «Սնանկության մասին» ՀՀ նոր օրենքի ընդունումը, որով կպարզեցվեն սնանկության վարույթները, կամրագրվեն սնանկության արագացված ընթացակարգեր: Միաժամանակ, հստակ կսահմանվեն կառավարչի, դատավորի, պարտատերերի ու պարտապանի իրավունքները և գույքային պատասխանատվության մեխանիզմները: Այս առումով, համապատասխան նորմեր արդեն իսկ ամրագրվել են ՀՀ նոր քրեական օրենսգրքում: Պարտապանի շահերի պաշտպանության տեսանկյունից սեփական անվճարունակությունը ճանաչելու նպատակով կսահմանվի պարտապանի պարտականությունը դատարան դիմելու համար: Սնանկության վարույթների նկատմամբ վերահսկողությունը լիարժեք իրականացնելու համար էական նշանակություն կունենա պարտատերերի ժողովի իրավունքների ամբողջական ամրագրումը: Սնանկության վարույթների իրականացման ընթացքում չարաշահումները կանխելու նպատակով կսահմանվեն գույքի կառավարման և օտարման վերահսկելի գործընթացներ:

Անհրաժեշտ է ապահովել արդեն իսկ ներդրված ձեռնարկատիրական գործունեության համար կազմակերպություն ստեղծելու և գրանցելու պարզեցված համակարգի («միասնական մեկ պատուհանից» սկզբունք` պետական գրանցում, ֆիրմային անվանման գրանցում, հարկային կոդի շնորհում և այլն) կիրառումը: Այս բնագավառում կարևոր է նաև գրանցման վարույթների սահմանված ժամկետների կրճատման համար պետական ռեգիստրի ամբողջ համակարգում ձևավորված միասնական տեղեկատվական ցանցի ստեղծումը, որը կբարձրացնի համակարգի նկատմամբ ընդհանուր վերահսկողություն իրականացնելու հնարավորությունը, կատարելագործումը:

Առանձին խնդիր է նաև լիցենզավորման, արտոնագրման համակարգերի ամբողջական ձևավորումը: Այս ուղղությամբ առաջնահերթ է «Լիցենզավորման մասին» ՀՀ օրենքի կիրարկման ապահովումը` լիցենզավորման գործընթացը թափանցիկ դարձնելը, դրանում հնարավորինս քիչ գործունեության տեսակներ ընդգրկելը, պետական պաշտոնյաների գործողությունների ազատությունը նվազագույնի հասցնելը, վերահսկողության հետադարձ ինֆորմացիայի ապահովման համար ինստիտուցիոնալ միջոցառումների մշակումը:

Տնտեսության մեջ մրցակցային անհավասար դաշտի գոյությունը խոչընդոտում է կապիտալի ազատ շարժը: Կոռուպցիան, խթանելով անբարեխիղճ մրցակցությունը, խոչընդոտում է ոչ միայն օտարերկրյա, այլ նաև տեղական ներդրումները: Մրցակցային հավասար դաշտի ձևավորման նպատակով մրցակցության պետական քաղաքականության բնագավառում անհրաժեշտ է կանոնակարգել բնական մենաշնորհների գործունեությունը:

 

Պետական ֆինանսներ, գույք և մասնավորեցման հիմնախնդիրներ

 

Վերահսկողության և հաշվետվության թափանցիկ համակարգ կձևավորվի պետական գնումների և բյուջետային ծախսերի իրականացման գործում:

Բյուջետային և պետական գնումների համակարգի արդյունավետությունը բարձրացնելու նպատակով անհրաժեշտ է ներդնել համայնքային բյուջեների կատարման ընթացքի վերաբերյալ ամբողջական տեղեկատվական համակարգ, որը կնպաստի դոտացիաների և սուբսիդիաների առավել արդյունավետ իրականացմանը:

Բյուջետային կազմակերպություններում վարվող հաշվապահական հաշվառման համակարգն անհրաժեշտ է համապատասխանեցնել միջազգային պրակտիկայում ընդունված բյուջետային հաշվառման ստանդարտներին և նորմերին:

Պետական ծախսերի կառավարման բնագավառում դրանք կսահմանվեն ըստ հեռանկարային ծրագրերի և ոլորտների, կմշակվեն պետական ծախսերի նորմատիվային բազաները և բյուջետային դասակարգման համակարգի փոփոխությունները: Ըստ էության, անհրաժեշտ կլինի ուժեղացնել վերահսկողությունը դրամական հոսքերի, բյուջետային միջոցների հատկացումների գործընթացի և բյուջետային հաստատությունների կողմից ծախսերի կատարման արդյունավետության նկատմամբ:

Պետական գնումների հրապարակայնությունն ու թափանցիկությունն ապահովելու նպատակով կընդլայնվի գնումների պաշտոնական տեղեկագրում, ինչպես նաև գործակալության էլեկտրոնային էջում պետության և տեղական ինքնակառավարման մարմինների համար գնվող հիմնական սպառման ապրանքների, ծառայությունների անվանացանկի, դրանց տեխնիկական հատկանիշները բնութագրող տվյալների, պայմանագրերի կնքման և հայտերի ներկայացման էլեկտրոնային տարբերակի, ինչպես նաև լիազոր մարմնին բողոքարկման ներկայացված բոլոր դեպքերի ու դրանց արդյունքների զետեղումը: Շահերի բախումը բացառելու նպատակով կընդլայնվեն պետական գնումներով իրականացվող ապրանքների, (աշխատանքների, ծառայությունների) անվանացանկը, գնումներին մասնակցելու իրավունք չունեցող անձանց թվում կընդգրկվեն այն կազմակերպությունները, որոնք, նախկինում մասնակցելով պետական գնումներին, չեն կատարել կամ թերի են կատարել ստանձնած պարտավորությունները:

Մասնավորեցման գործընթացում հնարավոր չարաշահումներից խուսափելու, կոռուպցիոն ռիսկերը նվազեցնելու, հրապարակայնությունն ու թափանցիկությունն ապահովելու նպատակով անհրաժեշտ է ներդնել «մասնավորեցման խանութի» միջոցով մասնավորեցման մեխանիզմները, պետական գույքի մասնավորեցումը կամ օտարումը կազմակերպել հիմնականում աճուրդների և մրցույթների միջոցով, մասնավորեցման գործընթացում օրենսդրորեն սահմանված կարգով ներգրավել տվյալ ոլորտի մասնագիտական միություններին:

 

ԳԼՈՒԽ III.

Քաղաքական կոռուպցիա

 

Քաղաքական համակարգում կոռուպցիայի կանխարգելումը կոռուպցիայի դեմ պայքարի կարևոր ուղղություններից է: Քաղաքական կոռուպցիայի կանխարգելման համար կարևոր նշանակություն է ունենալու նոր ընդունված «Կուսակցությունների մասին» ՀՀ օրենքը, որով կանոնակարգվել են կուսակցությունների նվազագույն անդամակցության, տարածքային կառույցների, ֆինանսավորման, կուսակցությունների եկամուտների և ծախսերի մասին մանրամասն տարեկան ֆինանսական հաշվետվություն ներկայացնելը, դրանց հրապարակումը զանգվածային լրատվության միջոցներով, պետական բյուջեից կուսակցություններին տրվող հատկացումների համար հստակ չափանիշների ամրագրման դրույթները:

Քաղաքական կոռուպցիայի հաղթահարման համար կարևոր նշանակություն ունի ընտրական համակարգի կատարելագործումը: Հանրապետությունում ընտրությունների կազմակերպումը միջազգային չափանիշներին համապատասխանեցնելու համար կարևոր է ընտրացուցակների կազմման, դրանց պարբերաբար թարմացման գործընթացի կանոնակարգումը համայնքներում, դիտորդների ինստիտուտի ուժեղացումը, մասնավորապես, տեղացի դիտորդների ուսուցումը, ընտրական հանձնաժողովների ձևավորման օպտիմալ սկզբունքի ներդրումը: Կարևոր խնդիր է նաև ընտրությունների, դիտորդների և կազմակերպիչների վարքագծի կանոնների մշակումը:

Տեղական ինքնակառավարումը` լինելով բնակչությանը ծառայություններ մատուցող ամենամոտ համակարգը, հասարակության մեջ կարծիք է ձևավորում ոչ միայն այդ համակարգի, այլ նաև պետության նկատմամբ: Տեղական ինքնակառավարման մարմիններում հակակոռուպցիոն պայքարի միջոցներից է քաղաքացիական հասարակության կողմից վերահսկողության, տեղական ինքնակառավարման մարմինների գործունեության հրապարակայնության ու տեղական բյուջեի կազմման և ծախսերի ֆինանսական հաշվետվությունների թափանցիկ համակարգի ձևավորման, տեղական մակարդակով բյուջեի կատարման հաղորդումների և քննարկումների կազմակերպումը:

Կարևոր է նաև տեղական ինքնակառավարման մարմինների ղեկավարների անձնական պատասխանատվության բարձրացումը, համայնքների ղեկավարների և ավագանու անդամների վարքագծի կանոնների մշակումը, մունիցիպալ ծառայության մասին օրենքի ընդունումը, որը կկարգավորի համայնքների աշխատակազմերը պրոֆեսիոնալներով համալրելու խնդիրը: Ծառայությունների մատչելիության ապահովման և հակակոռուպցիոն պայքարի համար կարևոր է մունիցիպալ ծառայությունների կանոնակարգումը:

 

 

ԳԼՈՒԽ IV.

Պետական կառավարում

 

Պետական կառավարման համակարգի բարեփոխումներն արդեն ուժի մեջ են, որպես կառավարության գործունեության ծրագիր, և ներառում են դրույթներ, որոնք հակակոռուպցիոն կարևոր ուղղվածություն ունեն: Կոռուպցիայի տարածումն ու զարգացումը պայմանավորված է նաև կառավարման համակարգում քաղաքացիական ծառայության համակարգի բացակայությամբ և պրոֆեսիոնալ կադրային ոչ ճիշտ քաղաքականության իրականացմամբ: 2001 թ. ՀՀ Ազգային ժողովի կողմից «Քաղաքացիական ծառայության մասին» օրենքի ընդունումը, դրանում ամրագրած սկզբունքների իրականացումը, հնարավորություն ընձեռեց առաջին քայլերն իրականացնելու այս ոլորտում կոռուպցիայի հաղթահարման գործում, որը սակայն անհրաժեշտ է կիրարկման ընթացքում բացահայտված թերությունների վերացման արդյունքում կատարելագործել քաղաքացիական ծառայության ողջ համակարգը: Բարեփոխումների արմատական խնդիրներից է պետական սահմանակարգային (ինստիտուցիոնալ) կառույցների օպտիմալացումը, պետության կողմից իրականացվող գործառույթները պետության ներուժին համապատասխանեցումը, նրա գործունեության թափանցիկության, հրապարակայնության, կառավարչական որոշումների կայացման գործում պրոֆեսիոնալիզմի, մասնագիտացված ծառայության, վերահսկողության հստակ համակարգերի կայացումը:

Պետական կառավարման համակարգի բարեփոխումներում կառուցվածքային, կազմակերպական և գործառութային վերաբաշխման իրականացումը, պետական կառավարման համակարգի օպտիմալացումը, նախարարությունների կառավարման կառուցվածքի միասնականացումը, քաղաքացիական ծառայողների վարքագիծը կանոնակարգող Էթիկայի կանոնների դրույթների կիրառումը և պահպանման ապահովումը, քաղաքացիական ծառայողների ատեստավորման, մրցույթների անցկացման թափանցիկության և նրանց նկատմամբ հասարակական վերահսկողության ապահովումը, վերահսկողություն իրականացնող մարմինների գործառույթների տարանջատումը և կրկնությունների բացառումը, հաշվետվության համակարգի ներդրումը, պետական բարձրաստիճան պաշտոնյաների կողմից իրենց ոլորտի մասնավոր կազմակերպությունների ընտրովի ղեկավար պաշտոններ զբաղեցնելու կամ խոշոր փայատերեր հանդիսանալը սահմանափակելը, նրանց կողմից տարեկան հաշվետվությունների ներկայացումը կկրճատեն կոռուպցիան և բյուրոկրատական քաշքշուկը:

Կոռուպցիայի դեմ պայքարում պետական կառավարման համակարգի զարգացումը պահանջում է ընդլայնել պետական մարմինների գործունեության հրապարակայնությունը, թափանցիկությունը, հաշվետվությունը, քաղաքացիական հասարակության ներգրավումը և մասնակցության ապահովումը հանրային ծառայությունների մատուցման և որոշումների ընդունման գործընթացներում: Վերջիններիս իրականացման համար պահանջվում է ստեղծել ինստիտուցիոնալ նախադրյալներ, ինչպիսիք են հանրային ծառայությունների (ըստ ծառայության տեսակների` կրթություն, առողջապահություն, մշակույթ և այլն) մատուցման մեխանիզմների հստակեցում, դրանց օրենսդրական հիմքերի ձևավորում, ծառայությունների մատուցման որակի բարձրացում, արդյունավետ կառավարման մեխանիզմների առաջադրում:

Այս կապակցությամբ անհրաժեշտ է արագացնել «Քաղաքացիական կացության ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի ընդունումը, որով կհստակեցվեն ու կպարզեցվեն քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցման գործընթացները, գրանցումն իրականացնող պաշտոնատար անձանց իրավունքները և պարտականությունները, կսահմանվեն գրանցման համար պահանջվող փաստաթղթերի սպառիչ ցանկը, յուրաքանչյուր գործընթացի կատարման կոնկրետ ժամկետները, կամրագրվեն պաշտոնատար անձանց կողմից անօրինական մերժումների և չարաշահումների համար պատասխանատվության հստակ մեխանիզմները:

«Հանրային (պետական) ծառայությունների մասին» ՀՀ օրենքի մշակումը կամբողջականացնի պետական ծառայությանը ներկայացվող միասնական պահանջները, կապահովի ծառայությունների միջև կապերի և կադրերի տեղաշարժը` նվազագույնի հասցնելով ստորին օղակների պաշտոնյաների կողմից որոշումների կայացման գործոնը:

Հանրային առանձին ծառայությունների առանձնահատկություններին համապատասխան` հանրային ծառայողների վարձատրության ռազմավարության ամենասեղմ ժամկետում մշակումը, վերապատրաստումը և նրանց սոցիալական երաշխիքների ապահովումը, կապահովի հանրային ծառայությունների մատուցման որակի բարձրացումը, քաղաքացիների բողոքների թվի կրճատումը, բյուրոկրատական քաշքշուկների և կոռուպցիայի նվազեցումը:

Հանրային ծառայությունների ապակենտրոնացումը հնարավորություն կստեղծի մեծացնելու ծառայությունների մատուցման մատչելիությունը, հստակեցնելու իշխանության առանձին մարմինների դերը, ինչպես նաև վերահսկողության մեխանիզմները և կոնկրետացնելու պատասխանատուներին:

Որոշումների ընդունման գործընթացների և կառավարման կառուցվածքների բարելավման բնագավառում կառավարության կառուցվածքի ռացիոնալացման ուղղությամբ կապահովվի պետական ծառայության բարեփոխումների շարունակականությունը, կօպտիմալացվեն հանրային ծառայություններ մատուցող պետական ոչ առևտրային կազմակերպությունների գործունեության շրջանակները, աշխատողների թիվը:

Կառավարման մարմինների գործառույթների և չափերի օպտիմալացման, պրոֆեսիոնալ ծառայության ներդրման տեսանկյունից կարևորվում են պետական մարմինների համապատասխան քաղաքացիական ծառայողների վերապատրաստումը, հանրային և քաղաքացիական ծառայության մոդելի ներդրումը ՏԻՄ-երի աշխատակազմերում և համայնքային բյուջետային կազմակերպություններում:

ՀՀ վարչական մարմինների, քաղաքացիների ու իրավաբանական անձանց միջև առաջացող հարաբերությունները` կապված վարչական ակտերի ընդունման, փոփոխման, վերացման, բողոքարկման և կատարման հետ, դեռևս լիովին կարգավորված չեն, որը բացասաբար է ազդում քաղաքացիների և իրավաբանական անձանց կողմից վարչական իրավահարաբերությունների ընթացքում նրանց իրավունքների և օրինական շահերի լիարժեք իրականացման վրա: Այդ կապակցությամբ անհրաժեշտ է արագացնել «Վարչարարության հիմունքների և վարչարարության մասին» ՀՀ օրենքի ընդունումը, որը բազմակողմանիորեն և ամբողջությամբ կկարգավորի նշված հարաբերությունները:

Պետական կառավարման համակարգի թերությունների բացահայտման գործում, կոռուպցիայի դեմ պայքարում կարևոր նշանակություն ունի հանրության բողոքարկումների մեխանիզմի ներդրումը: Այն նպաստում է պետական հաստատությունների հանդեպ վստահության ձևավորմանը և գործիք է կոռուպցիայի դեմ տարվող պայքարում հանրության մասնակցությունն ապահովելու համար:

Մարդու իրավունքների պաշտպանի կողմից քաղաքացիների դիմումների և բողոքների քննարկումը նույնպես կնպաստի քաղաքացիական ծառայողների պատասխանատվության և պետական կառավարման մարմինների աշխատանքի արդյունավետության բարձրացմանը: «Մարդու իրավունքների պաշտպանի մասին» օրենքը, որը ի թիվս այլ հարցերի, պետք է սահմանի նաև մարդու իրավունքների պաշտպանի կողմից տարեկան զեկույցի վերաբերյալ քաղաքացիական հասարակության գնահատման մեխանիզմները:

 

ԳԼՈՒԽ V.

Իրավապահ մարմիններ

 

Կոռուպցիայի` որպես քրեաիրավական երևույթի դեմ պայքարն իրականացնում են` ոստիկանությունը, ազգային անվտանգության մարմինները, դատախազությունը: Կոռուպցիոն բնույթ կրող հանցագործությունների դեմ պայքարում իրավապահ մարմինների հետագա բարեփոխումները հակակոռուպցիոն քաղաքականության առաջնահերթ խնդիրներից են: Այդ պայքարի արդյունավետության բարձրացման համար նպատակահարմար է`

- իրականացնել կառուցվածքային և ինստիտուցիոնալ բարեփոխումներ,

- բարելավել իրավապահ մարմինների նյութատեխնիկական զինվածության մակարդակը, ներդնել տեղեկատվական նոր տեխնոլոգիաներ,

- իրավապահ մարմինների աշխատողների մասնագիտական որակավորման բարձրացման նպատակով կազմակերպել մշտական գործող դասընթացներ` կոռուպցիայի կանխարգելման, բացահայտման և քննության առանձնահատկությունների վերաբերյալ,

- իրավապահ մարմինների աշխատողների կողմից ծառայողական պարտականությունները կատարելու, պաշտոնեական լիազորություններն անցնելու, ծառայության հետ կապված սահմանափակումները կանոնակարգելու նպատակով մշակել իրավապահ մարմինների աշխատողների վարքագծի կանոններ:

Հանրապետությունում տիրող սոցիալական ընդհանուր վիճակն իր ազդեցությունն է թողնում նաև իրավապահ մարմինների աշխատողների վրա: Իրավապահ մարմիններում կոռուպցիոն դրսևորումների նվազեցման համար անհրաժեշտ է մշակել կոնկրետ միջոցառումների ծրագիր և իրագործման ժամանակացույց` իրավապահ մարմինների ծառայողների վարձատրության և սոցիալական ապահովության բարձրացման ուղղությամբ:

Կոռուպցիոն հանցագործությունների բացահայտման համար խիստ կարևոր է 2003 թվականի ապրիլի 18-ին ընդունված և օգոստոսի 1-ից գործողության մեջ դրված Հայաստանի Հանրապետության նոր քրեական օրենսգիրքը, որով փորձ է արվել ի թիվս այլ հարցերի կանոնակարգել և հստակեցնել կոռուպցիոն բնույթ կրող քրեաիրավական արարքների սահմանումները, համապատասխանեցնել, արդյունավետ դարձնել կիրառվող քրեաիրավական պատժամիջոցները կամ պատժաչափերը կատարված կոռուպցիոն հանցանքների բնույթին և վտանգավորության աստիճանին, այն հաշվով, որպեսզի բացառվեն չարաշահումներն օրենքի կիրառման դեպքում, ինչպես նաև պատիժը նպաստի հանցագործությունների կանխարգելմանը: Այդ կապակցությամբ անհրաժեշտ է նաև համապատասխան փոփոխություններ կատարել ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքում` այն համահունչ դարձնելու համար նոր ընդունված ՀՀ քրեական օրենսգրքի դրույթներին` բացառելով դրանց միջև եղած մի շարք հակասությունները:

Անչափ կարևոր է նաև «Օպերատիվ հետախուզական գործունեության մասին» օրենքի ընդունումը, որն էականորեն կբարձրացնի կոռուպցիոն հանցագործությունների դեմ պայքարի արդյունավետությունը: Կկանոնակարգվի, փաստորեն, իրավահարաբերությունների մի ամբողջ համակարգ, որը մինչ որս ըստ էության կանոնակարգված չէ: Կհստակեցվեն նաև օպերատիվ հետախուզական գործունեության որ տեսակը իրավապահ որ մարմինն է իրավասու կատարել և ինչպես պետք է այդ մարմինները համագործակցեն իրար հետ հանցավորության դեմ պայքարում:

Արդեն իսկ ընդունվել և գործողության մեջ են դրվել «Ոստիկանությունում ծառայության մասին» և «Ազգային անվտանգության մարմիններում ծառայության մասին» ՀՀ օրենքները, որոնք անչափ կարևոր հակակոռուպցիոն նշանակություն ունեցող իրավական ակտեր են, քանզի դրանցով փորձ է արվել հստակորեն սահմանել և կանոնակարգել ծառայության անցնելու կարգն ու պայմանները, ծառայության հետ կապված` ծառայողների իրավունքները, պարտականությունները, պատասխանատվությունը, իրավական ու սոցիալական երաշխիքները:

 

ԳԼՈՒԽ VI.

Դատական համակարգ

 

Դատական համակարգում կոռուպցիայի կանխարգելման և դատական անաչառության ապահովման համար մեծ նշանակություն ունի միջազգային պրակտիկայում կիրառվող գործերի` այբբենական, վիճակահանության կամ ավտոմատ ձևերով բաշխման կարգի հաստատումը:

Անկախ դատական համակարգը կոռուպցիայի դեմ պայքարի գլխավոր գործիքներից է: Անհրաժեշտ է շարունակել դատական համակարգի բարեփոխումների գործընթացը` այն վերջնականապես միջազգային չափանիշներին համապատասխանեցնելու համար:

Գործող օրենսդրությամբ դեռևս կարգավորված չեն դատարանների նախագահների պաշտոնավարման ժամկետները: Միջազգային պրակտիկայում կիրառվում են դատարանների նախագահների պաշտոնավարման կոնկրետ ժամկետներ: Անհրաժեշտ է դատարանների նախագահների պաշտոնավարման ժամկետը սահմանել 5 տարի` պայմանով, որ նույն անձը չի կարող ավելի քան 2 անգամ անընդմեջ նշանակվել դատարանի նախագահի պաշտոնում:

Հակակոռուպցիոն պայքարում կարևոր նշանակություն ունի նաև Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի, ինչպես նաև Վարչական դատավարության մասին օրենքների ընդունումը, որպես մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության երաշխիք, երբ անձը հնարավորություն կունենա պարզեցված կարգով (նաև դատական), քան գործում է այսօր, վիճարկելու իր խախտված իրավունքները և պետական մարմինների, տեղական ինքնակառավարման մարմինների ու դրանց պաշտոնատար անձանց գործողություններն ու որոշումները:

Կարևոր է նաև Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ նոր օրենսգրքի ընդունումը, որի անկատարությունը մի կողմից և բազմաթիվ դրույթների չօգտագործման հանգամանքը մյուս կողմից տեղիք են տալիս կոռուպցիոն չարաշահումների:

Դատական համակարգի թափանցիկության ու մատչելիության ապահովման նպատակով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի ինտերնետային էջում հրապարակել բոլոր ատյանների դատարանների դատավճիռներն ու վճիռները, որը հնարավորություն կտա նաև դատական միասնական պրակտիկա, դատարաններում ստեղծել մամուլի խոսնակի ինստիտուտ:

Կոռուպցիայի դեմ պայքարի կարևոր գործոններից են դատավորների որակավորման բարձրացման և սոցիալական վիճակի բարելավման խնդիրները: Կարևորվում է դատարանների նախագահների խորհրդի աշխատակազմում գործող ուսուցման կենտրոնի հնարավորությունների արդյունավետ օգտագործումը: Այդ նպատակով պետք է առաջին ատյանի, քրեական և զինվորական վերաքննիչ դատարանների և վճռաբեկ դատարանի քրեական և զինվորական գործերով պալատի դատավորների համար կազմակերպել կոռուպցիոն հանցագործությունների քննության առանձնահատկությունները պարզաբանող ուսուցում, բարձրացնել դատավորների աշխատավարձը: Այս առումով մի շարք քայլեր արդեն իսկ արված են:

Դատական միասնական վարչարարության հաստատումը կնպաստի գործերի քննության ժամկետների ձգձգումների վերացմանը: Այդ նպատակով կարևորվում են դատական վարչարարության միասնական հրահանգի մշակումը, դատարանների տեխնիկական հագեցվածության ապահովումը:

Կոռուպցիայի դեմ պայքարի տեսանկյունից անչափ կարևոր է նաև վկաների պաշտպանության ուժեղացումը: Միջազգային փորձը ցույց է տալիս, որ այն կարևոր գործիք կարող է հանդիսանալ հանցագործությունների բացահայտման և կանխման համար: Չնայած գործող քրեական դատավարության օրենսգիրքը սահմանում է քրեական դատավարությանը մասնակցող անձանց պաշտպանությունը, սակայն դրանք բավարար չեն վկայի պաշտպանության համար: Այդ իսկ պատճառով անհրաժեշտ է նախատեսել վկայի պաշտպանության ապահովման նոր կարգը, այդ պաշտպանության իրականացման մեխանիզմները, հստակեցնել, թե որ մարմինն է իրականացնելու այդ պաշտպանությունը, անհրաժեշտության դեպքում ով է զբաղվելու նրանց համար նոր կենսագրության ստեղծման, անվտանգության ապահովման, տեղափոխման, ֆինանսավորման, հետագա զբաղվածության, բժշկական օգնության, փոստային կապերի կարգավորման հարցերով:

Դատական ակտերի հարկադիր կատարումը դատավարության կարևորագույն փուլերից է: Ի տարբերություն քաղաքացիական ծառայության, դատական ակտերի հարկադիր կատարումը հատուկ ծառայության տարատեսակ է, որը սահմանվում է «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման ծառայության մասին» օրենքով: Վերջինս հիմք կհանդիսանա ծառայության կայունությունն ու բնականոն առաջխաղացումն ապահովող համակարգի ձևավորմանը: Օրենքը նախատեսում է ծառայողների համար համապատասխան սոցիալական և իրավական երաշխիքներ:

Անհրաժեշտ է բարելավել նաև քրեակատարողական ծառայության աշխատանքները: Այդ նպատակով անհրաժեշտ է արագացնել «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի և ՀՀ քրեակատարողական օրենսգրքի ընդունումը, որոնցով կկարգավորվի քրեակատարողական բնագավառի հետ կապված հարաբերությունները` սահմանելով դրանց մասնակիցների իրավունքները և պարտականությունները: Դրանցից բխող ենթաօրենսդրական ակտերի ամբողջական փաթեթի մշակումով կհստակեցվի բնագավառի հետ կապված գործընթացները, պաշտոնատար անձանց, ինչպես նաև ձերբակալված անձանց իրավունքները և պարտականությունները: Անհրաժեշտ է կատարելագործել նշված ծառայության աշխատողների ընտրության, առաջխաղացման, ծառայությունից դուրս գալու, որակավորման բարձրացման մեխանիզմները, ապահովել ոլորտի աշխատանքների առավել թափանցիկությունը:

Դատական համակարգում կոռուպցիայի դեմ պայքարի կարևորագույն օղակներից մեկն անկախ փաստաբանական ինստիտուտի ձևավորումն է: «Փաստաբանական գործունեության մասին» նոր օրենքի ընդունմամբ հնարավորություն կտրվի հստակեցնել և բարձրացնել փաստաբանների կարգապահական պատասխանատվությունը, հաստատել փաստաբանի վարքագծի կանոնները:

Միջնորդ դատավարությունը դատական համակարգի այլընտրանքային ձև է: Համաձայն ՄԱԿ-ի «Միջնորդ դատավարության որոշումները ճանաչելու և ի կատար ածելու մասին» Կոնվենցիայի` միջնորդ դատարանի որոշումները ենթակա են կատարման նաև այլ երկրներում: Ելնելով վերոհիշյալից` նպատակահարմար է միջնորդ դատարանների մասին օրենսդրությունը համապատասխանեցնել ՄԱԿ-ի Կոնվենցիայի պահանջներին:

 

ԳԼՈՒԽ VII

Եզրափակիչ դրույթներ

 

Հակակոռուպցիոն ռազմավարությունը պետության և հասարակության կողմից բազմակողմանի և հաջորդական միջոցառումների իրականացում է` կոռուպցիան ծնող և կերակրող պատճառների և պայմանների վերացման (նվազեցման) ուղղությամբ: Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ կոռուպցիան առանց մշտական հակազդման ունի ընդլայնվելու և շրջապատին հարմարվելու միտում, անհրաժեշտ է, որպեսզի այդ քաղաքականությունն առանձնացվի որպես պետության կարևորագույն խնդիրներից մեկը: Այսպիսով, խոսքը գնում է ինչպես մեխանիզմների ստեղծման մասին, որոնք թույլ են տալիս կարճաժամկետ առումով փոքրացնել կոռուպցիայի մասշտաբները, այնպես էլ հակակոռուպցիոն համակարգային քաղաքականության իրականացման մասին` որպես պետության մշտապես գործող օրգանական գործառույթ: Այդպիսի ծրագրերի մշակումը և իրականացումը պետք է հիմնվի կոռուպցիայի բնույթի ճիշտ ընկալման, դրա դեմ պայքարի անհաջողությունների պատճառների բացահայտման և վերլուծության, գոյություն ունեցող նախադրյալների և սահմանափակումների գիտակցության, ինչպես նաև հստակ և արդյունք տվող մեթոդների ու սկզբունքների վրա:

Կոռուպցիայի դեմ պայքարը չի ենթադրում միանվագ գործողություն կամ գործողությունների շարք, այլ պահանջում է միջոցառումների շարունակական համակարգ (ամրագրված սույն ռազմավարությամբ), որի պարագայում այդ պայքարը կհանդիսանա պետական քաղաքականության անհետաձգելի խնդիրներից մեկը, իսկ պետության կողմից իրականացվող գործառույթների ցանկում կզբաղեցնի առաջնային տեղ:

Հասարակական հարաբերությունները գտնվում են անընդհատ զարգացման (դինամիկայի) մեջ, և ձեռնարկվող միջոցառումները, որոնք գործուն և հրատապ են այսօր` վաղը կարող են լինել հնացած, ժամանակավրեպ, ավելին, նոր հարաբերությունների, մթնոլորտի ձևավորման պարագայում կարող է անհրաժեշտություն առաջանալ ստեղծել կոռուպցիայի դեմ պայքարի նոր, դեռևս չկիրառված միջոցներ և ձևեր:

Ամփոփելով վերոգրյալը, հակակոռուպցիոն ռազմավարությունը հարկավոր է եզրափակել այն անխախտ սկզբունքների ամրագրմամբ, որոնց հիմքի վրա պետք է կառուցվեն կոռուպցիայի դեմ պայքարի միջոցներն ու մշակվեն ուղղությունները: Դրանք են`

. օրենքի գերակայություն և անկողմնակալություն,

. անընդհատություն և շարունակականություն,

. հրապարակայնություն և թափանցիկություն:

 

ԾՐԱԳԻՐ

 

Հայաստանի Հանրապետության հակակոռուպցիոն ռազմավարության

իրականացման միջոցառումների

 

._________________________________________________________________________.

|NN|Ոլորտը      |Խնդիրը        |Միջոցառումը    |Պատասխանատու   |Ժամ- |Ծանո|

|ը/|            |              |               |կատարողը       |կետը |թագ-|

|կ |            |              |               |               |     |րութ|

|  |            |              |               |               |     |յուն|

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|1.|Հակակոռուպ- |              |               |               |     |    |

|  |ցիոն ռազմա- |              |               |               |     |    |

|  |վարության   |              |               |               |     |    |

|  |իրականացում |              |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|1.|            |Հայաստանի     |«ՀՀ            |               |     |    |

|1 |            |Հանրապետության|հակակոռուպցիոն |ՀՀ             |2003 |    |

|  |            |հակակոռուպցիոն|ռազմավարության |կառավարության  |     |    |

|  |            |ռազմավարության|և  դրա         |աշխատակազմ     |     |    |

|  |            |հաստատում     |իրականացման    |               |     |    |

|  |            |              |միջոցառումների |               |     |    |

|  |            |              |ծրագրի         |               |     |    |

|  |            |              |հաստատման      |               |     |    |

|  |            |              |մասին» ՀՀ      |               |     |    |

|  |            |              |կառավարության  |               |     |    |

|  |            |              |որոշման նախագիծ|               |     |    |

|  |            |              |ՀՀ             |               |     |    |

|  |            |              |կառավարություն |               |     |    |

|  |            |              |ներկայացնելը   |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|1.|            |              |Առանձին        |համապատասխան   |պար- |    |

|2 |            |              |ոլորտներում    |պետական        |բերա-|    |

|  |            |              |կոռուպցիա ծնող |կառավարման     |բար  |    |

|  |            |              |պատճառների և   |մարմիններ      |     |    |

|  |            |              |երևույթների    |միջազգային     |     |    |

|  |            |              |պարբերական     |կազմակերպու-   |     |    |

|  |            |              |վերլուծություն,|թյուններ       |     |    |

|  |            |              |մոնիտորինգ     |հասարակական    |     |    |

|  |            |              |               |կազմակերպու-   |     |    |

|  |            |              |               |թյուններ       |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|1.|            |              |Հակակոռուպցիոն |համապատասխան   |2004-|    |

|3 |            |              |ռազմավարության |պետական        |2005 |    |

|  |            |              |շրջանակներում  |կառավարման     |     |    |

|  |            |              |կարճաժամկետ և  |մարմիններ      |     |    |

|  |            |              |երկարաժամկետ   |միջազգային     |     |    |

|  |            |              |կոնկրետ        |կազմակերպու-   |     |    |

|  |            |              |ծրագրերի       |թյուններ       |     |    |

|  |            |              |կազմում        |հասարակական    |     |    |

|  |            |              |               |կազմակերպու-   |     |    |

|  |            |              |               |թյուններ       |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|2.|Օրենսդրու-  |              |               |               |     |    |

|  |թյան        |              |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|2.|            |Օրենքների և   |Օրենքների և    |ՀՀ             |     |    |

|1 |            |այլ իրավական  |այլ իրավական   |կառավարության  |     |    |

|  |            |ակտերի հրապա- |ակտերի` ՀՀ     |աշխատակազմ     |     |    |

|  |            |րակայնության  |կառավարության  |               |     |    |

|  |            |ապահովում     |էլեկտրոնային   |               |     |    |

|  |            |              |էջի ձևավորում  |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|2.|            |Օրենքների և   |Օրենքների և    |ՀՀ             |պար- |    |

|2 |            |այլ իրավական  |այլ իրավական   |արդարադատության|բերա-|    |

|  |            |ակտերի միջև   |ակտերի         |նախարարություն |բար  |    |

|  |            |եղած հակասու- |նախագծերի      |համապատասխան   |     |    |

|  |            |թյունների,    |հակակոռուպցիոն |պետական        |     |    |

|  |            |կոռուպցիային  |ռիսկերի        |կառավարման     |     |    |

|  |            |նպաստող       |նպատակով       |մարմիններ      |     |    |

|  |            |սողանցքների   |փորձաքննության |               |     |    |

|  |            |վերացում      |իրականացում    |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|  |            |              |Օրենքների և    |ՀՀ             |պար- |    |

|  |            |              |այլ իրավական   |արդարադատության|բերա-|    |

|  |            |              |ակտերում       |նախարարություն |բար  |    |

|  |            |              |հակակոռուպցիոն |համապատասխան   |     |    |

|  |            |              |ռիսկերի        |պետական        |     |    |

|  |            |              |բացահայտման    |կառավարման     |     |    |

|  |            |              |նպատակով       |մարմիններ      |     |    |

|  |            |              |վերլուծության  |               |     |    |

|  |            |              |իրականացում    |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|3.|Օրենսդրու-  |              |               |               |     |    |

|  |թյան համապա-|              |               |               |     |    |

|  |տասխանեցում |              |               |               |     |    |

|  |միջազգային  |              |               |               |     |    |

|  |գործող      |              |               |               |     |    |

|  |չափանիշներին|              |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|3.|            |Հայաստանի     |1. 1996 թ. ԵԽ  |ՀՀ արտաքին     |2004-|    |

|1 |            |Հանրապետության|նախարարների    |գործերի        |2005 |    |

|  |            |կողմից        |կոմիտեի կողմից |նախարարություն |     |    |

|  |            |հակակոռուպցիոն|ընդունված      |ՀՀ             |     |    |

|  |            |նշանակություն |կոռուպցիայի դեմ|արդարադատության|     |    |

|  |            |ունեցող       |գործողություն- |նախարարություն |     |    |

|  |            |միջազգային    |ների պլան      |               |     |    |

|  |            |փաստաթղթերում |               |               |     |    |

|  |            |ամրագրված     |               |               |     |    |

|  |            |սկզբունքների  |               |               |     |    |

|  |            |կիրառում      |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|3.|            |              |1997 թ.        |ՀՀ արտաքին     |2004-|    |

|2 |            |              |նոյեմբերի 6-ի  |գործերի        |2005 |    |

|  |            |              |ԵԽ նախարարների |նախարարություն |     |    |

|  |            |              |կոմիտեի կողմից |ՀՀ             |     |    |

|  |            |              |ընդունված      |արդարադատության|     |    |

|  |            |              |բանաձև  (97) 24|նախարարություն |     |    |

|  |            |              |«Կոռուպցիայի   |               |     |    |

|  |            |              |դեմ պայքարի 20 |               |     |    |

|  |            |              |ուղենշային     |               |     |    |

|  |            |              |սկզբունքների   |               |     |    |

|  |            |              |մասին»         |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|3.|            |              |Եխ             |ՀՀ արտաքին     |2004-|    |

|3 |            |              |արդարադատության|գործերի        |2005 |    |

|  |            |              |նախարարների    |նախարարություն |     |    |

|  |            |              |համաժողովներում|ՀՀ             |     |    |

|  |            |              |ընդունված      |արդարադատության|     |    |

|  |            |              |առաջարկություն-|նախարարություն |     |    |

|  |            |              |ներ /Վալլետա   |               |     |    |

|  |            |              |1994 թ.,       |               |     |    |

|  |            |              |Պրահա 1997 թ./,|               |     |    |

|  |            |              |կոռուպցիայի դեմ|               |     |    |

|  |            |              |պետությունների |               |     |    |

|  |            |              |հատուկ խմբի    |               |     |    |

|  |            |              |ստեղծում/GRECO/|               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|3.|            |Հայաստանի     |Կոռուպցիայի դեմ|ՀՀ արտաքին     |2004-|    |

|4 |            |Հանրապետության|քրեական        |գործերի        |2005 |    |

|  |            |կողմից        |իրավունքի և    |նախարարություն |     |    |

|  |            |հակակոռուպցիոն|կոռուպցիայի դեմ|ՀՀ             |     |    |

|  |            |նշանակություն |քաղաքացիական   |արդարադատության|     |    |

|  |            |ունեցող       |իրավունքի մասին|նախարարություն |     |    |

|  |            |միջազգային    |1999 թ.        |               |     |    |

|  |            |պայմանագրերի  |հունվարի 17-ի  |               |     |    |

|  |            |վավերացում կամ|կոնվենցիաներ   |               |     |    |

|  |            |միացում       |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|Տնտեսական   |              |               |               |     |    |

|  |հիմնախնդիր- |              |               |               |     |    |

|  |ներ         |              |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |Ստվերային     |«Անօրինական    |ՀՀ ֆինանսների  |2004-|    |

|1 |            |տնտեսության   |գործարքների    |և  էկոնոմիկայի |2005 |    |

|  |            |բացահայտում և |միջոցով ձեռք   |նախարարություն |     |    |

|  |            |կրճատում      |բերված         |ՀՀ կենտրոնական |     |    |

|  |            |              |եկամուտների,   |բանկ           |     |    |

|  |            |              |գույքի դեմ     |               |     |    |

|  |            |              |պայքարի մասին»,|               |     |    |

|  |            |              |/»Փողերի       |               |     |    |

|  |            |              |լվացման դեմ    |               |     |    |

|  |            |              |պայքարի մասին»/|               |     |    |

|  |            |              |ՀՀ օրենքի      |               |     |    |

|  |            |              |նախագիծ        |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|Բանկային    |Օրենքով       |«Արժութային    |ՀՀ կենտրոնական |2003 |    |

|2 |համակարգ    |ամրագրված     |կարգավորման և  |բանկ           |դեկ- |    |

|  |            |արժութային    |արժութային     |               |տեմ- |    |

|  |            |գործառնու-    |վերահսկողության|               |բերի |    |

|  |            |թյունների     |մասին» ՀՀ      |               |     |    |

|  |            |իրականացման,  |օրենքի նախագիծ |               |     |    |

|  |            |արժութային    |               |               |     |    |

|  |            |դիլերների և   |               |               |     |    |

|  |            |փոխանակման    |               |               |     |    |

|  |            |կետերի        |               |               |     |    |

|  |            |լիցենզավորման,|               |               |     |    |

|  |            |արժութային վե-|               |               |     |    |

|  |            |րահսկողության |               |               |     |    |

|  |            |իրականացման   |               |               |     |    |

|  |            |կարգի ու      |               |               |     |    |

|  |            |պայմանների    |               |               |     |    |

|  |            |հստակեցում    |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |Առևտրային     |«Վճարահաշվարկա-|               |     |    |

|3 |            |բանկերի և     |յին համակարգի  |               |     |    |

|  |            |վճարահաշվար-  |մասին» ՀՀ      |               |     |    |

|  |            |կային ծառայու-|օրենքի նախագիծ |               |     |    |

|  |            |թյունների     |               |               |     |    |

|  |            |մատուցման     |               |               |     |    |

|  |            |իրավասություն |               |               |     |    |

|  |            |ունեցող այլ   |               |               |     |    |

|  |            |անձանց        |               |               |     |    |

|  |            |գործունեության|               |               |     |    |

|  |            |կարգավորում,  |               |               |     |    |

|  |            |դրամական      |               |               |     |    |

|  |            |հոսքերի       |               |               |     |    |

|  |            |թափանցիկության|               |               |     |    |

|  |            |ու վերահսկե-  |               |               |     |    |

|  |            |լիության      |               |               |     |    |

|  |            |ապահովում,    |               |               |     |    |

|  |            |տնտեսության   |               |               |     |    |

|  |            |մեջ կանխիկի   |               |               |     |    |

|  |            |շրջանառության |               |               |     |    |

|  |            |կրճատում      |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |ՀՀ ԿԲ կողմից  |«Կենտրոնական   |ՀՀ կենտրոնական |2003 |    |

|4 |            |կիրառվող      |բանկի կողմից   |բանկ           |դեկ- |    |

|  |            |նորմատիվաիրա- |ընդունված և    |               |տեմ- |    |

|  |            |վական ակտերի  |կիրառվող       |               |բերի |    |

|  |            |պաշտոնական    |նորմատիվ       |               |     |    |

|  |            |պարզաբանում-  |իրավական ակտերի|               |     |    |

|  |            |ների փաթեթի   |պաշտոնական     |               |     |    |

|  |            |ընդունում     |պարզաբանումներ |               |     |    |

|  |            |              |տվող փաթեթի    |               |     |    |

|  |            |              |ընդունման      |               |     |    |

|  |            |              |մասին» ՀՀ ԿԲ   |               |     |    |

|  |            |              |խորհրդի որոշման|               |     |    |

|  |            |              |նախագիծ        |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |Առևտրային     |«Վարկային ռիսկի|ՀՀ կենտրոնական |2004 |    |

|5 |            |բանկերի և     |գնահատման      |բանկ           |     |    |

|  |            |վարկային      |մեթոդիկայի     |               |     |    |

|  |            |կազմակերպու-  |և  չափանիշների |               |     |    |

|  |            |թյունների     |մասին» ՀՀ ԿԲ   |               |     |    |

|  |            |ակտիվների     |խորհրդի որոշման|               |     |    |

|  |            |գնահատման     |նախագիծ        |               |     |    |

|  |            |սուբյեկտիվ    |               |               |     |    |

|  |            |չափանիշների   |               |               |     |    |

|  |            |սահմանում     |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|Հարկային    |Օրենսդրությամբ|Համապատասխան   |ՀՀ ֆինանսների  |2004-|    |

|6 |ոլորտ       |սահմանված     |օրենքներում    |և  էկոնոմիկայի |2005 |    |

|  |            |տարբեր        |փոփոխություն-  |նախարարություն |     |    |

|  |            |հարկային      |ների և         |ՀՀ             |     |    |

|  |            |արտոնություն- |լրացումների    |կառավարությանն |     |    |

|  |            |ների վերացում |մասին նախագծերի|առընթեր        |     |    |

|  |            |              |նախապատրաստում |հարկային       |     |    |

|  |            |              |               |պետական        |     |    |

|  |            |              |               |ծառայություն   |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |Հարկերի       |«ՀՀ  հարկային  |ՀՀ ֆինանսների  |2004-|    |

|7 |            |հաշվարկման և  |օրենսգրքի»     |և  էկոնոմիկայի |2005 |    |

|  |            |վճարման       |նախագիծ        |նախարարություն |     |    |

|  |            |մեխանիզմների  |               |ՀՀ             |     |    |

|  |            |հնարավորինս   |               |կառավարությանն |     |    |

|  |            |պարզեցում,    |               |առընթեր        |     |    |

|  |            |հարկային      |               |հարկային       |     |    |

|  |            |իրավահարաբե-  |               |պետական        |     |    |

|  |            |րությունների  |               |ծառայություն   |     |    |

|  |            |սուբյեկտների  |               |               |     |    |

|  |            |իրավունքների  |               |               |     |    |

|  |            |և  պարտականու-|               |               |     |    |

|  |            |թյունների     |               |               |     |    |

|  |            |հստակեցում,   |               |               |     |    |

|  |            |առկա հակասու- |               |               |     |    |

|  |            |թյունների     |               |               |     |    |

|  |            |վերացում,     |               |               |     |    |

|  |            |հարկային      |               |               |     |    |

|  |            |օրենսդրության |               |               |     |    |

|  |            |կայունության  |               |               |     |    |

|  |            |ապահովում,    |               |               |     |    |

|  |            |հարկային      |               |               |     |    |

|  |            |վարչարարության|               |               |     |    |

|  |            |ինչպես նաև    |               |               |     |    |

|  |            |վերահսկողու-  |               |               |     |    |

|  |            |թյան կատարելա-|               |               |     |    |

|  |            |գործում,      |               |               |     |    |

|  |            |հարկային      |               |               |     |    |

|  |            |օրենսդրության |               |               |     |    |

|  |            |կոդիֆիկացում  |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |Քաղաքացիների  |«Ֆիզիկական     |ՀՀ             |2004-|    |

|8 |            |գույքի        |անձանց գույքի  |կառավարությանն |2005 |    |

|  |            |եկամուտների   |և  եկամուտների |առընթեր        |     |    |

|  |            |հայտարարագրման|հայտարարագրման |հարկային       |     |    |

|  |            |բազայի        |մասին» ՀՀ      |պետական        |     |    |

|  |            |ընդլայնում    |օրենքի նախագիծ |ծառայություն   |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |Հարկերից      |Համապատասխան   |ՀՀ ֆինանսների  |2004-|    |

|9 |            |խուսափելու    |օրենքներում և  |և  էկոնոմիկայի |2006 |    |

|  |            |համար         |օրենսգրքում    |նախարարություն |     |    |

|  |            |պատասխանատվու-|փոփոխություններ|ՀՀ             |     |    |

|  |            |թյան խստացում |և  լրացումներ  |կառավարությանն |     |    |

|  |            |              |կատարելու մասին|առընթեր        |     |    |

|  |            |              |ՀՀ             |հարկային       |     |    |

|  |            |              |կառավարության  |պետական        |     |    |

|  |            |              |որոշումների    |ծառայություն   |     |    |

|  |            |              |նախագծեր       |               |     |    |

|  |            |              |ՀՀ             |               |     |    |

|  |            |              |կառավարություն |               |     |    |

|  |            |              |ներկայացնելը   |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |Հարկատուների  |ՀՀ             |ՀՀ             |2003 |    |

|10|            |իրավունքների  |կառավարությանն |կառավարությանն |դեկ- |    |

|  |            |պաշտպանության |առընթեր        |առընթեր        |տեմ- |    |

|  |            |մեխանիզմների  |հարկային       |հարկային       |բերի |    |

|  |            |կատարելագոր-  |պետական        |պետական        |     |    |

|  |            |ծում          |ծառայության    |ծառայություն   |     |    |

|  |            |              |բողոքարկման    |               |     |    |

|  |            |              |ընթացակարգերում|               |     |    |

|  |            |              |լրացումների և  |               |     |    |

|  |            |              |փոփոխություն-  |               |     |    |

|  |            |              |ների կատարում` |               |     |    |

|  |            |              |հարկատուների   |               |     |    |

|  |            |              |հետ  խորհրդակ- |               |     |    |

|  |            |              |ցությունների   |               |     |    |

|  |            |              |հիման վրա      |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |ՀՀ            |Վերահսկողության|ՀՀ             |պար- |    |

|11|            |կառավարությանն|արդյունքների   |կառավարությանն |բերա-|    |

|  |            |առընթեր       |հրապարակում    |առընթեր        |բար  |    |

|  |            |հարկային      |               |հարկային       |     |    |

|  |            |պետական       |               |պետական        |     |    |

|  |            |ծառայության   |               |ծառայություն   |     |    |

|  |            |ներքին վերա-  |               |               |     |    |

|  |            |հսկողության   |               |               |     |    |

|  |            |ուժեղացում    |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|Մաքսային    |Մաքսային      |Մաքսատներում և |ՀՀ             |2004-|    |

|12|ոլորտ       |հսկողության   |մաքսակետերում  |կառավարությանն |2006 |    |

|  |            |արդյունավետու-|արդիական       |առընթեր        |     |    |

|  |            |թյան          |մոնիտորների,   |մաքսային       |     |    |

|  |            |բարձրացմանն   |սարքավորումների|պետական կոմիտե |     |    |

|  |            |ուղղված       |թանկարժեք քարեր|               |     |    |

|  |            |մաքսային      |որոնող սարքերի |               |     |    |

|  |            |մարմինների    |տեղակայման     |               |     |    |

|  |            |տեխնիկական    |միջնաժամկետ    |               |     |    |

|  |            |հագեցվածության|ծրագրի         |               |     |    |

|  |            |բարելավում    |իրականացում    |               |     |    |

|  |            |              |Մաքսատներում և |               |     |    |

|  |            |              |մաքսային       |               |     |    |

|  |            |              |կետերում       |               |     |    |

|  |            |              |մաքսային զննման|               |     |    |

|  |            |              |և  հաշվառման   |               |     |    |

|  |            |              |վայրերի        |               |     |    |

|  |            |              |ստեղծում և     |               |     |    |

|  |            |              |դրանց          |               |     |    |

|  |            |              |տեխնիկական     |               |     |    |

|  |            |              |հագեցվածության |               |     |    |

|  |            |              |ապահովում:     |               |     |    |

|  |            |              |Դրա հետ կապված |               |     |    |

|  |            |              |մաքսային       |               |     |    |

|  |            |              |օրենսդրության  |               |     |    |

|  |            |              |լրամշակում     |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |Մաքսային      |Մաքսային       |ՀՀ             |2003 |    |

|13|            |մարմինների    |մարմինների     |կառավարությանն |     |    |

|  |            |կառավարման    |միջև  ընդհանուր|առընթեր        |     |    |

|  |            |համակարգի     |կապ (մալուխային|մաքսային       |     |    |

|  |            |բարելավում`   |և              |պետական կոմիտե |     |    |

|  |            |կոռուպցիոն    |արբանյակային)  |               |     |    |

|  |            |ռիսկերի       |ապահովող ցանցի |               |     |    |

|  |            |նվազեցման     |ներդրում       |               |     |    |

|  |            |տեսանկյունից  |               |               |     |    |

|  |            |              |Մաքսային       |ՀՀ             |2004-|    |

|  |            |              |օրենսդրության  |կառավարությանն |2006 |    |

|  |            |              |և              |առընթեր        |     |    |

|  |            |              |ընթացակարգերի  |մաքսային       |     |    |

|  |            |              |վերանայում     |պետական կոմիտե |     |    |

|  |            |              |(հստակեցում,   |               |     |    |

|  |            |              |պարզեցում և    |               |     |    |

|  |            |              |օպտիմալացում)` |               |     |    |

|  |            |              |հաշվի առնելով  |               |     |    |

|  |            |              |մաքսային       |               |     |    |

|  |            |              |մարմինների     |               |     |    |

|  |            |              |միջև  2003 թ.  |               |     |    |

|  |            |              |ստեղծվելիք     |               |     |    |

|  |            |              |ընդհանուր կապի |               |     |    |

|  |            |              |ընձեռած հնարա- |               |     |    |

|  |            |              |վորությունները |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |Մաքսային      |Մաքսային       |ՀՀ             |2004-|    |

|14|            |ընթացակարգերի |ձեռնարկի       |կառավարությանն |2006 |    |

|  |            |հրապարակայնու-|պատրաստում     |առընթեր        |     |    |

|  |            |թյան,         |               |մաքսային       |     |    |

|  |            |իրազեկության  |               |պետական կոմիտե |     |    |

|  |            |կատարելագոր-  |               |               |     |    |

|  |            |ծում          |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |Արտահանողների |Ընթացակարգերի  |ՀՀ             |2004 |    |

|15|            |համար         |պարզեցում և    |կառավարությանն |     |    |

|  |            |արտահանման    |պահանջվող      |առընթեր        |     |    |

|  |            |թույլտվու-    |փաստաթղթերի թվի|մաքսային       |     |    |

|  |            |թյունների     |կրճատում       |պետական կոմիտե |     |    |

|  |            |ընթացակարգերի |               |               |     |    |

|  |            |պարզեցում և   |               |               |     |    |

|  |            |պահանջվող     |               |               |     |    |

|  |            |փաստաթղթերի   |               |               |     |    |

|  |            |թվի           |               |               |     |    |

|  |            |կրճատում      |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |Մաքսային      |«Մաքսային      |ՀՀ             |2004-|    |

|16|            |օրենսդրության |օրենսգրքում    |կառավարությանն |2005 |    |

|  |            |կատարելագոր-  |փոփոխություններ|առընթեր        |     |    |

|  |            |ծում`         |և  լրացումներ  |մաքսային       |     |    |

|  |            |կոռուպցիոն    |կատարելու      |պետական կոմիտե |     |    |

|  |            |ռիսկերի       |մասին» ՀՀ      |               |     |    |

|  |            |նվազեցման     |օրենքի նախագիծ |               |     |    |

|  |            |տեսանկյունից  |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.| Առողջապա-  |Բժշկական      |«Առողջապահու-  |ՀՀ             |2004-|    |

|17| հության    |սպասարկման և  |թյան մասին» ՀՀ |առողջապահության|2005 |    |

|  | ոլորտ      |ծառայություն- |օրենքի նախագիծ |նախարարություն |     |    |

|  |            |ների որակի    |               |               |     |    |

|  |            |կառավարման և  |               |               |     |    |

|  |            |վերահսկողու-  |               |               |     |    |

|  |            |թյան          |               |               |     |    |

|  |            |մեխանիզմների  |               |               |     |    |

|  |            |բարելավում    |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |              |Բժշկական       |ՀՀ             |2004-|    |

|18|            |              |ծառայություննե-|առողջապահության|2007 |    |

|  |            |              |րի որակական և  |նախարարություն |     |    |

|  |            |              |տեխնիկական     |               |     |    |

|  |            |              |չափորոշիչների  |               |     |    |

|  |            |              |սահմանում      |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |              |Առողջապահության|ՀՀ             |2004-|    |

|19|            |              |տեղեկատվական   |առողջապահության|2007 |    |

|  |            |              |ցանցի ստեղծում |նախարարություն |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|(4.20-րդ կետն ուժը կորցրել է 28.12.06 թիվ 1886-Ն որոշում)             |

|20|                                                                      |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |Բուժհաստատու- |«Բժշկական      |ՀՀ             |2004-|    |

|21|            |թյուններում   |ապահովագրության|առողջապահության|2006 |    |

|  |            |կանխիկ դրամա- |մասին» ՀՀ      |նախարարություն |     |    |

|  |            |շրջանառության |օրենքի նախագիծ |               |     |    |

|  |            |կրճատում,     |               |               |     |    |

|  |            |կոռուպցիոն    |               |               |     |    |

|  |            |հնարավոր      |               |               |     |    |

|  |            |դրսևորումների |               |               |     |    |

|  |            |նվազեցում     |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|Կրթության   |Կրթական հաստա-|«Կրթական հաստա-|ՀՀ կրթության և |2004 |    |

|22|ոլորտ       |տություններում|տություններում |գիտության      |     |    |

|  |            |օրինական և    |վճարումների    |նախարարություն |     |    |

|  |            |թափանցիկ      |սահմանման և    |               |2004-|    |

|  |            |վճարումների   |իրականացման    |               |2006 |    |

|  |            |համակարգի     |կարգի մասին» ՀՀ|               |     |    |

|  |            |ստեղծում      |կառավարության  |               |     |    |

|  |            |              |որոշման նախագիծ|               |     |    |

|  |            |              |ՀՀ             |               |     |    |

|  |            |              |կառավարություն |               |     |    |

|  |            |              |ներկայացնելը   |               |     |    |

|  |            |              |«Կրթության     |               |     |    |

|  |            |              |մասին» ՀՀ      |               |     |    |

|  |            |              |օրենքում       |               |     |    |

|  |            |              |համապատասխան   |               |     |    |

|  |            |              |փոփոխություններ|               |     |    |

|  |            |              |և  լրացումներ  |               |     |    |

|  |            |              |կատարելու      |               |     |    |

|  |            |              |մասին» ՀՀ      |               |     |    |

|  |            |              |օրենքի նախագիծ |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |Կոռուպցիոն    |«Կրթության     |ՀՀ կրթության և |2003 |    |

|23|            |ռիսկերի       |մասին» ՀՀ      |գիտության      |     |    |

|  |            |նվազեցման     |օրենքում       |նախարարություն |     |    |

|  |            |նպատակով բուհի|փոփոխություններ|               |2003 |    |

|  |            |ընդունելության|և  լրացումներ  |               |     |    |

|  |            |գործող կարգի  |կատարելու      |               |     |    |

|  |            |կատարելագոր-  |մասին» ՀՀ      |               |2004 |    |

|  |            |ծում,         |օրենքի նախագիծ |               |     |    |

|  |            |մեկնարկային   |«Գնահատման և   |               |     |    |

|  |            |պայմանների    |թեստավորման    |               |2004 |    |

|  |            |միասնականացում|կենտրոնի       |               |     |    |

|  |            |ուղղակի       |ստեղծման մասին»|               |     |    |

|  |            |արտոնություն- |ՀՀ             |               |     |    |

|  |            |ների վերացում |կառավարության  |               |     |    |

|  |            |              |որոշման նախագիծ|               |     |    |

|  |            |              |ՀՀ             |               |     |    |

|  |            |              |կառավարություն |               |     |    |

|  |            |              |ներկայացնելը   |               |     |    |

|  |            |              |«Գնահատման և   |               |     |    |

|  |            |              |թեստավորման    |               |     |    |

|  |            |              |կենտրոնի       |               |     |    |

|  |            |              |կանոնադրության |               |     |    |

|  |            |              |մասին» ՀՀ      |               |     |    |

|  |            |              |կառավարության  |               |     |    |

|  |            |              |որոշման նախագիծ|               |     |    |

|  |            |              |ՀՀ             |               |     |    |

|  |            |              |կառավարություն |               |     |    |

|  |            |              |ներկայացնելը   |               |     |    |

|  |            |              |«Ասպիրանտուրա- |               |     |    |

|  |            |              |յում և  դոկտո- |               |     |    |

|  |            |              |րանտուրայում   |               |     |    |

|  |            |              |ուսուցման      |               |     |    |

|  |            |              |կարգում        |               |     |    |

|  |            |              |փոփոխություններ|               |     |    |

|  |            |              |կատարելու      |               |     |    |

|  |            |              |մասին» ՀՀ      |               |     |    |

|  |            |              |կառավարության  |               |     |    |

|  |            |              |որոշման նախագիծ|               |     |    |

|  |            |              |ՀՀ             |               |     |    |

|  |            |              |կառավարություն |               |     |    |

|  |            |              |ներկայացնելը   |               |     |    |

|  |            |              |«Մագիստրատուրա-|               |     |    |

|  |            |              |յում ուսուցման |               |     |    |

|  |            |              |կարգը          |               |     |    |

|  |            |              |հաստատելու     |               |     |    |

|  |            |              |մասին» ՀՀ      |               |     |    |

|  |            |              |կառավարության  |               |     |    |

|  |            |              |որոշման նախագիծ|               |     |    |

|  |            |              |ՀՀ             |               |     |    |

|  |            |              |կառավարություն |               |     |    |

|  |            |              |ներկայացնելը   |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |բարձրագույն և |«Բարձրագույն և |ՀՀ կրթության և |2004-|    |

|24|            |միջնակարգ     |հետբուհական    |գիտության      |2006 |    |

|  |            |մասնագիտական  |մասնագիտական   |նախարարություն |     |    |

|  |            |ուսումնական   |կրթության      |               |     |    |

|  |            |հաստատություն-|մասին» ՀՀ      |               |2004 |    |

|  |            |ներում        |օրենքի նախագիծ |               |     |    |

|  |            |տեղաբաշխվող   |«Միջին         |               |     |    |

|  |            |անվճար        |մասնագիտական   |               |     |    |

|  |            |համակարգի կա- |կրթության      |               |     |    |

|  |            |տարելագործում,|մասին» ՀՀ      |               |     |    |

|  |            |պետական և  ոչ |օրենքի նախագիծ |               |     |    |

|  |            |պետական բուհի |Բարձրագույն    |               |     |    |

|  |            |գործունեության|կրթության      |               |     |    |

|  |            |հավասար       |ռազմավարության |               |     |    |

|  |            |պայմանների    |ծրագրի մշակում |               |     |    |

|  |            |սահմանում     |և  ընդունում   |               |     |    |

._________________________________________________________________________.

|4.|            |Կրթական       |«Հատուկ        |ՀՀ կրթության և |2004-|    |

|25|            |միավորների և  |հանրակրթական   |գիտության      |2006 |    |

|  |            |հաստատություն-|ուսումնական    |նախարարություն |     |    |

|  |            |ների          |հաստատություն- |               |     |    |

|  |            |ինքնավարության|ների կառավարման|               |     |    |

|  |            |ընդլայնում    |ապակենտրոնացման|               |     |    |

|  |            |              |մասին» ՀՀ      |               |     |    |

|  |            |              |կառավարության  |               |     |    |

|  |            |              |որոշման նախագիծ|               |     |    |

|  |            |              |ՀՀ             |               |     |    |

|  |            |              |կառավարություն |               |     |    |

|  |            |              |ներկայացնելը   |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |Կրթական հաստա-|«Կրթության     |ՀՀ կրթության և |2004 |    |

|26|            |տություններում|մասին»         |գիտության      |     |    |

|  |            |կադրային      |ՀՀ օրենքում    |նախարարություն |     |    |

|  |            |քաղաքականու-  |փոփոխություններ|               |     |    |

|  |            |թյան          |և  լրացումներ  |               |     |    |

|  |            |իրականացման   |կատարելու      |               |     |    |

|  |            |կանոնակարգում |մասին» ՀՀ      |               |     |    |

|  |            |              |օրենքի նախագիծ |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |Բուհերի       |«Լիցենզավորման |ՀՀ կրթության և |2004 |    |

|27|            |լիցենզավորման |մասին» ՀՀ      |գիտության      |     |    |

|  |            |ընթացակարգի   |օրենքում       |նախարարություն |     |    |

|  |            |կատարելագոր-  |փոփոխություններ|               |2003 |    |

|  |            |ծում          |և  լրացումներ  |               |     |    |

|  |            |              |կատարելու      |               |     |    |

|  |            |              |մասին»         |               |     |    |

|  |            |              |ՀՀ օրենքի      |               |     |    |

|  |            |              |նախագիծ        |               |     |    |

|  |            |              |«ՀՀ-ում կրթական|               |     |    |

|  |            |              |գործունեության |               |     |    |

|  |            |              |լիցենզավորման  |               |     |    |

|  |            |              |կարգի մասին»   |               |     |    |

|  |            |              |ՀՀ             |               |     |    |

|  |            |              |կառավարության  |               |     |    |

|  |            |              |որոշման նախագիծ|               |     |    |

|  |            |              |ՀՀ             |               |     |    |

|  |            |              |կառավարություն |               |     |    |

|  |            |              |ներկայացնելը   |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|Բնապահպանու-|Շրջակա        |«Բնապահպանու-  |ՀՀ             |2004-|    |

|28|թյան ոլորտ  |միջավայրի`    |թյան պետական   |բնապահպանության|2005 |    |

|  |            |մթնոլորտի,    |տեսչության     |նախարարություն |     |    |

|  |            |ջրերի, հողերի,|մասին» ՀՀ      |               |     |    |

|  |            |ընդերքի,      |օրենքի նախագիծ |               |     |    |

|  |            |կենդանական ու |               |               |     |    |

|  |            |բուսական      |               |               |     |    |

|  |            |աշխարհի պահպա-|               |               |     |    |

|  |            |նությանը,     |               |               |     |    |

|  |            |դրանց         |               |               |     |    |

|  |            |վերականգնմա-  |               |               |     |    |

|  |            |նը, բնական    |               |               |     |    |

|  |            |ռեսուրսների   |               |               |     |    |

|  |            |բանական/      |               |               |     |    |

|  |            |արդյունավետ   |               |               |     |    |

|  |            |օգտագործման   |               |               |     |    |

|  |            |բարելավում    |               |               |     |    |

|  |            |              |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |Բնապահպանական |Բնապահպանական  |ՀՀ             |2004-|    |

|29|            |տեսչական      |տեսչական       |բնապահպանության|2006 |    |

|  |            |վերահսկողու-  |համակարգի,     |նախարարություն |     |    |

|  |            |թյուն,        |անտառկառավարման|               |     |    |

|  |            |անտառների և   |բնության հատուկ|               |     |    |

|  |            |բնության      |պահպանվող      |               |     |    |

|  |            |հատուկ        |տարածքների     |               |     |    |

|  |            |պահպանվող     |պահպանության   |               |     |    |

|  |            |տարածքների    |համակարգերի    |               |     |    |

|  |            |պահպանություն |տեխնիկական     |               |     |    |

|  |            |իրականացնող   |վերազինում     |               |     |    |

|  |            |մարմինների    |               |               |     |    |

|  |            |գործունեության|Համակարգչային  |               |     |    |

|  |            |արդյունավետու-|տեղեկատվական   |               |     |    |

|  |            |թյան          |ցանցի ստեղծում,|               |     |    |

|  |            |բարելավում    |տրանսպորտի և   |               |     |    |

|  |            |              |այլ փոխադրամի- |               |     |    |

|  |            |              |ջոցների, զենքի |               |     |    |

|  |            |              |և  այլ         |               |     |    |

|  |            |              |տեխնիկական     |               |     |    |

|  |            |              |միջոցներով     |               |     |    |

|  |            |              |ապահովում      |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |Բնապահպանական |«Բնապահպանական |ՀՀ             |2004-|    |

|30|            |տեսչական      |տեսչական       |բնապահպանության|2006 |    |

|  |            |համակարգի,    |համակարգի,     |նախարարություն |     |    |

|  |            |անտառկառավար- |անտառկառավար-  |               |     |    |

|  |            |ման, բնության |ման, բնության  |               |     |    |

|  |            |հատուկ        |հատուկ         |               |     |    |

|  |            |պահպանվող     |պահպանվող      |               |     |    |

|  |            |տարածքների    |տարածքների     |               |     |    |

|  |            |պահպանության  |պահպանության   |               |     |    |

|  |            |համակարգերի   |համակարգերի    |               |     |    |

|  |            |կադրային      |աշխատողների    |               |     |    |

|  |            |ներուժի       |վերապատրաստման |               |     |    |

|  |            |հզորացում     |կենտրոնի       |               |     |    |

|  |            |              |ստեղծման       |               |     |    |

|  |            |              |մասին» ՀՀ      |               |     |    |

|  |            |              |կառավարության  |               |     |    |

|  |            |              |որոշման        |               |     |    |

|  |            |              |նախագիծ ՀՀ     |               |     |    |

|  |            |              |կառավարություն |               |     |    |

|  |            |              |ներկայացնելը   |               |     |    |

|  |            |              |Վերապատրաստման |               |     |    |

|  |            |              |ուսուցողական   |               |     |    |

|  |            |              |ծրագրերի       |               |     |    |

|  |            |              |մշակում        |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|Գործարար    |Բիզնեսի և     |Նախարարություն-|ՀՀ առևտրի  և   |2004-|    |

|31|միջավայրի   |պետական ծառա- |ների և         |տնտեսական      |2005 |    |

|  |հիմնախնդիր- |յությունների  |մասնագիտական   |զարգացման      |     |    |

|  |ներ         |միջև  միջնորդ |միությունների  |նախարարություն |     |    |

|  |            |մասնագիտական  |(ասոցիացիաների)|ՀՀ գյուղա-     |     |    |

|  |            |կառույցների   |միջև  համագոր- |տնտեսության    |     |    |

|  |            |ձևավորում     |ծակցության     |նախարարություն |     |    |

|  |            |              |համաձայնագրերի |ՀՀ տրանսպորտի  |     |    |

|  |            |              |կնքում         |և  կապի        |     |    |

|  |            |              |               |նախարարություն |     |    |

|  |            |              |               |ՀՀ էներգետիկայի|     |    |

|  |            |              |               |նախարարություն |     |    |

|  |            |              |               |ՀՀ             |     |    |

|  |            |              |               |առողջապահության|     |    |

|  |            |              |               |նախարարություն |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |Աշխատանքային  |ՀՀ աշխատանքային|ՀՀ             |2004 |    |

|32|            |ներ հարաբերու-|օրենսգրքի      |արդարադատության|     |    |

|  |            |թյունների     |նախագիծ        |նախարարություն |     |    |

|  |            |օրենսդրական   |               |ՀՀ քաղաքացիական|     |    |

|  |            |կարգավորում   |               |ծառայության    |     |    |

|  |            |              |               |խորհուրդ       |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |Աուդիտի գոր-  |«Աուդիտի մասին»|ՀՀ ֆինանսների  |2004-|    |

|33|            |ծունեությունը |ՀՀ օրենքի      |և  էկոնոմիկայի |2005 |    |

|  |            |իրականացնող   |նախագիծ        |նախարարություն |     |    |

|  |            |ինստիտուցիոնալ|               |               |     |    |

|  |            |մասնակիցների  |               |               |     |    |

|  |            |կայացման      |               |               |     |    |

|  |            |նպաստում, որն |               |               |     |    |

|  |            |իր հերթին     |               |               |     |    |

|  |            |կխթանի        |               |               |     |    |

|  |            |աուդիտի,      |               |               |     |    |

|  |            |հաշվապահական  |               |               |     |    |

|  |            |հաշվառման և   |               |               |     |    |

|  |            |ֆինանսական    |               |               |     |    |

|  |            |հաշվետվու-    |               |               |     |    |

|  |            |թյունների     |               |               |     |    |

|  |            |ստանդարտների  |               |               |     |    |

|  |            |համարժեք      |               |               |     |    |

|  |            |կիրառմանը     |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |              |Ներքին և       |ՀՀ ֆինանսների  |2004-|    |

|34|            |              |արտաքին աուդիտի|և  էկոնոմիկայի |2005 |    |

|  |            |              |սուբյեկտների   |նախարարություն |     |    |

|  |            |              |իրավունքների և |               |     |    |

|  |            |              |պարտականու-    |               |     |    |

|  |            |              |թյունների,     |               |     |    |

|  |            |              |ինչպես նաև     |               |     |    |

|  |            |              |պատասխանատվու- |               |     |    |

|  |            |              |թյան           |               |     |    |

|  |            |              |հստակ սահմանում|               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|Լիցենզավոր- |Լիցենզավորման |«Լիցենզավորման |ՀՀ             |2004-|    |

|35|ման համակարգ|ենթակա        |մասին» ՀՀ      |արդարադատության|2005 |    |

|  |            |գործունեության|օրենքում       |նախարարություն |     |    |

|  |            |տեսակների     |փոփոխություններ|ՀՀ առևտրի  և   |     |    |

|  |            |կրճատում      |կատարելու      |տնտեսական      |     |    |

|  |            |              |մասին» ՀՀ օրենք|զարգացման      |     |    |

|  |            |              |նախագիծ        |նախարարություն |     |    |

|  |            |              |               |ՀՀ ֆինանսների  |     |    |

|  |            |              |               |և  էկոնոմիկայի |     |    |

|  |            |              |               |նախարարություն |     |    |

|  |            |              |               |և  այլ         |     |    |

|  |            |              |               |համապատասխան   |     |    |

|  |            |              |               |նախարարու-     |     |    |

|  |            |              |               |թյուններ       |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|Մրցակցային  |հստակեցնել    |«Տնտեսական     |ՀՀ տնտեսական   |2004-|    |

|36|հավասար     |տնտեսական     |մրցակցության   |մրցակցության   |2006 |    |

|  |հնարավորու- |մրցակցության  |պաշտպանության  |պաշտպանության  |     |    |

|  |թյունների   |պաշտ          |մասին»         |պետական        |     |    |

|  |ապահովում   |պանության     |ՀՀ օրենքում    |հանձնաժողով    |     |    |

|  |            |պետական       |լրացումներ և   |               |     |    |

|  |            |հանձնաժողովի  |փոփոխություններ|               |     |    |

|  |            |իրավասություն-|կատարելու      |               |     |    |

|  |            |ները և  գոր-  |մասին» ՀՀ      |               |     |    |

|  |            |ծառույթները,  |օրենքի նախագիծ |               |     |    |

|  |            |կոնկրետացնել  |               |               |     |    |

|  |            |հանձնաժողովի  |               |               |     |    |

|  |            |կողմից        |               |               |     |    |

|  |            |տույժերի      |               |               |     |    |

|  |            |կիրառման      |               |               |     |    |

|  |            |ընթացակարգերը,|               |               |     |    |

|  |            |ընդլայնել     |               |               |     |    |

|  |            |հանձնաժողովի  |               |               |     |    |

|  |            |կողմից        |               |               |     |    |

|  |            |տեղեկություն- |               |               |     |    |

|  |            |ների          |               |               |     |    |

|  |            |հավաքագրման   |               |               |     |    |

|  |            |իրավասություն-|               |               |     |    |

|  |            |ները          |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|Բյուջետային |Համայնքային   |Համայնքային    |ՀՀ ֆինանսների  |2004-|    |

|37|գործընթաց և |բյուջեների    |բյուջեների     |և  էկոնոմիկայի |2006 |    |

|  |բյուջետային |դոտացիաների և |կատարման       |նախարարություն |     |    |

|  |ծախսեր      |սուբսիդիաների |ընթացքի        |ՀՀ տարածքային  |     |    |

|  |            |արդյունավետ   |վերաբերյալ     |կառավարման և   |     |    |

|  |            |իրականացում   |ամբողջական     |ենթակառուցվածք-|     |    |

|  |            |              |տեղեկատվական   |ների գործու-   |     |    |

|  |            |              |համակարգի      |նեությունը     |     |    |

|  |            |              |ներդնում       |համակարգող     |     |    |

|  |            |              |               |նախարար        |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |Բյուջետային   |ՀՀ հանրային    |ՀՀ ֆինանսների  |2004 |    |

|38|            |կազմակերպու-  |հատվածի        |և  էկոնոմիկայի |     |    |

|  |            |թյուններում   |հաշվապահական   |նախարարություն |     |    |

|  |            |վարվող        |հաշվառման      |               |     |    |

|  |            |հաշվապահական  |համակարգի      |               |     |    |

|  |            |հաշվառման     |բարեփոխումների |               |     |    |

|  |            |համակարգի     |ծրագիրը  ՀՀ    |               |     |    |

|  |            |համապատասխանե-|կառավարության  |               |     |    |

|  |            |ցում          |հաստատմանը     |               |     |    |

|  |            |միջազգային    |ներկայացնելը   |               |     |    |

|  |            |պրակտիկայում  |               |               |     |    |

|  |            |ընդունված     |               |               |     |    |

|  |            |բյուջետային   |               |               |     |    |

|  |            |հաշվառման     |               |               |     |    |

|  |            |ստանդարտներին |               |               |     |    |

|  |            |և  նորմերին   |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |Վարկային և    |Մոնիտորինգի    |ՀՀ ֆինանսների  |2004-|    |

|39|            |դրամաշնորհային|արդյունքների   |և  էկոնոմիկայի |2006 |    |

|  |            |միջոցների     |հրապարակում    |               |     |    |

|  |            |օգտագործման   |               |               |     |    |

|  |            |միասնական     |               |               |     |    |

|  |            |տվյալների     |               |               |     |    |

|  |            |բազայի        |               |               |     |    |

|  |            |ստեղծում,     |               |               |     |    |

|  |            |պարբերական    |               |               |     |    |

|  |            |մոնիտորինգի   |               |               |     |    |

|  |            |իրականացման   |               |               |     |    |

|  |            |զարգացում     |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |ՀՀ պետական    |Մոնիտորինգի    |ՀՀ ֆինանսների  |2004-|    |

|40|            |բյուջեի,      |արդյունքների   |և  էկոնոմիկայի |2005 |    |

|  |            |սոցիալական    |հրապարակում    |               |     |    |

|  |            |ապահովագրու-  |               |               |     |    |

|  |            |թյան պետական  |               |               |     |    |

|  |            |հիմնադրամի,   |               |               |     |    |

|  |            |համայնքների   |               |               |     |    |

|  |            |բյուջեների    |               |               |     |    |

|  |            |գործառնու-    |               |               |     |    |

|  |            |թյունների     |               |               |     |    |

|  |            |համախմբում և  |               |               |     |    |

|  |            |բոլոր         |               |               |     |    |

|  |            |ճյուղային     |               |               |     |    |

|  |            |արտաբյուջետա- |               |               |     |    |

|  |            |յին ֆոնդերի   |               |               |     |    |

|  |            |մոնիտորինգի   |               |               |     |    |

|  |            |իրականացում   |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|Պետական     |Պետական       |Գնումների      |ՀՀ ֆինանսների  |2004-|    |

|41|գնումների   |գնումների     |պաշտոնական     |և  էկոնոմիկայի |2005 |    |

|  |համակարգ    |հրապարակայնու-|տեղեկագրում,   |               |     |    |

|  |            |թյան և        |ինչպես նաև     |               |     |    |

|  |            |թափանցիկության|գործակալության |               |     |    |

|  |            |ապահովում     |էլեկտրոնային   |               |     |    |

|  |            |              |էջում պետության|               |     |    |

|  |            |              |և  տեղական     |               |     |    |

|  |            |              |ինքնակառավարման|               |     |    |

|  |            |              |մարմինների     |               |     |    |

|  |            |              |համար գնվող    |               |     |    |

|  |            |              |հիմնական       |               |     |    |

|  |            |              |սպառման        |               |     |    |

|  |            |              |ապրանքների, ծա-|               |     |    |

|  |            |              |ռայությունների |               |     |    |

|  |            |              |անվանացանկի    |               |     |    |

|  |            |              |ընդլայնում,    |               |     |    |

|  |            |              |դրանց          |               |     |    |

|  |            |              |տեխնիկական     |               |     |    |

|  |            |              |հատկանիշները   |               |     |    |

|  |            |              |բնութագրող     |               |     |    |

|  |            |              |տվյալների,     |               |     |    |

|  |            |              |պայմանագրերի   |               |     |    |

|  |            |              |կնքման և       |               |     |    |

|  |            |              |հայտերի        |               |     |    |

|  |            |              |ներկայացման    |               |     |    |

|  |            |              |էլեկտրոնային   |               |     |    |

|  |            |              |տարբերակի,     |               |     |    |

|  |            |              |ինչպես նաև     |               |     |    |

|  |            |              |լիազոր մարմին  |               |     |    |

|  |            |              |բողոքարկման    |               |     |    |

|  |            |              |ներկայացված    |               |     |    |

|  |            |              |բոլոր դեպքերի  |               |     |    |

|  |            |              |ու դրանց       |               |     |    |

|  |            |              |արդյունքների   |               |     |    |

|  |            |              |զետեղումը      |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|            |Մրցակցության  |«Գնումների     |ՀՀ ֆինանսների  |2004-|    |

|42|            |ընդունված     |մասին» ՀՀ      |և  էկոնոմիկայի |2005 |    |

|  |            |նորմերը և     |օրենքում       |նախարարություն |     |    |

|  |            |գործարար      |լրացումներ և   |ՀՀ առևտրի  և   |     |    |

|  |            |էթիկայի       |փոփոխություններ|տնտեսական      |     |    |

|  |            |կանոնները     |կատարելու      |զարգացման      |     |    |

|  |            |խախտող        |մասին» ՀՀ      |նախարարություն |     |    |

|  |            |իրավաբանական  |օրենքի նախագիծ |               |     |    |

|  |            |անձանց        |               |               |     |    |

|  |            |կոռուպցիոն    |               |               |     |    |

|  |            |բնույթի գործո-|               |               |     |    |

|  |            |ղություններ   |               |               |     |    |

|  |            |թույլ տված    |               |               |     |    |

|  |            |կազմակերպու-  |               |               |     |    |

|  |            |թյուններին    |               |               |     |    |

|  |            |որոշակի       |               |               |     |    |

|  |            |ժամկետով      |               |               |     |    |

|  |            |պետական       |               |               |     |    |

|  |            |գնումների     |               |               |     |    |

|  |            |մրցույթներին  |               |               |     |    |

|  |            |մասնակցելու   |               |               |     |    |

|  |            |իրավունքից    |               |               |     |    |

|  |            |զրկում        |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.|Ֆինանսական  |Պետական ներքին|Պետական արտաքին|ՀՀ ֆինանսների  |2004-|    |

|43|վերահսկո-   |և  արտաքին    |և  ներքին      |և  էկոնոմիկայի |2006 |    |

|  |ղություն    |վերահսկողական |վերահսկողական  |նախարարություն |     |    |

|  |            |համակարգերի   |համակարգերի    |ՀՀ  ԱԺ         |     |    |

|  |            |զարգացում և   |զարգացման      |վերահսկիչ պալատ|     |    |

|  |            |հզորացում     |ռազմավարության |               |     |    |

|  |            |              |մշակում        |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|4.| (4.44-րդ կետն ուժը կորցրել է 09.02.06 թիվ 10-Ն որոշում)         |    |

|44|                                                                 |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|5.|Քաղաքական   |              |               |               |     |    |

|  |դաշտ        |              |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|5.|            |Օրենսդրության |«Լոբինգի մասին»|ՀՀ             |2005 |    |

|1 |            |կատարելագոր-  |ՀՀ օրենքի      |արդարադատության|     |    |

|  |            |ծում          |նախագիծ        |նախարարություն |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|5.|            |Տեղական       |Տեղական        |Կենտրոնական    |2004-|    |

|2 |            |դիտորդների    |դիտորդների     |ընտրական       |2005 |    |

|  |            |ինստիտուտի    |ուսուցման      |հանձնաժողով    |     |    |

|  |            |կատարելագոր-  |ծրագրերի       |               |     |    |

|  |            |ծում          |մշակում և      |               |     |    |

|  |            |              |կազմակերպում   |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|5.|            |Ընտրական      |«Ընտրական      |Կենտրոնական    |2004-|    |

|3 |            |գործընթացների |օրենսգրքում    |ընտրական       |2005 |    |

|  |            |կազմակերպման  |փոփոխություն   |հանձնաժողով    |     |    |

|  |            |կատարելագոր-  |կատարելու      |               |     |    |

|  |            |ծում          |մասին» ՀՀ      |               |     |    |

|  |            |              |օրենքի նախագիծ |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|5.|Քաղաքացիական|Հակակոռուպցիոն|Հանրության     |ՀՀ             |2004 |    |

|4 |հասարակու-  |քարոզչությու- |հակակոռուպցիոն |կառավարություն |     |    |

|  |թյուն և     |նում          |կրթական        |Միջազգային     |     |    |

|  |հակակոռուպ- |քաղաքացիական  |ծրագրերի       |կազմակերպու-   |     |    |

|  |ցիոն քարոզ- |հասարակության |մշակում        |թյուններ       |     |    |

|  |չություն    |ինստիտուտների |               |Հասարակական    |     |    |

|  |            |դերի          |               |կազմակերպու-   |     |    |

|  |            |բարձրացման    |               |թյուններ       |     |    |

|  |            |ապահովում     |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|5.|            |Քաղաքացիական  |Հակակոռուպցիոն |ՀՀ             |2004-|    |

|5 |            |հասարակության |ռազմավարության |կառավարություն |2005 |    |

|  |            |մասնակցություն|իրականացման    |Հասարակական    |     |    |

|  |            |կոռուպցիայի   |նկատմամբ       |կազմակերպու-   |     |    |

|  |            |մոնիտորինգի   |մոնիտորինգի    |թյուններ       |     |    |

|  |            |իրականացմանը  |խմբի ստեղծում  |Միջազգային     |     |    |

|  |            |              |               |կազմակերպու-   |     |    |

|  |            |              |               |թյուններ       |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|5.|            |              |Կոռուպցիայի    |ՀՀ             |2004-|    |

|6 |            |              |գնահատման համար|կառավարություն |2005 |    |

|  |            |              |անհրաժեշտ      |Հասարակական    |     |    |

|  |            |              |ցուցանիշների   |կազմակերպու-   |     |    |

|  |            |              |համակարգի      |թյուններ       |     |    |

|  |            |              |ստեղծում       |Միջազգային     |     |    |

|  |            |              |               |կազմակերպու-   |     |    |

|  |            |              |               |թյուններ       |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|5.|            |              |Մոնիտորինգի    |ՀՀ             |2004-|    |

|7.|            |              |խմբի անդամների |կառավարություն |2005 |    |

|  |            |              |ուսուցման      |Հասարակական    |     |    |

|  |            |              |ծրագրերի       |կազմակերպու-   |     |    |

|  |            |              |մշակում և      |թյուններ       |     |    |

|  |            |              |դասընթացների   |Միջազգային     |     |    |

|  |            |              |կազմակերպում   |կազմակերպու-   |     |    |

|  |            |              |               |թյուններ       |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|6.|Պետական     |              |               |               |     |    |

|  |կառավարում  |              |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|6.|Պետական     |Պետական       |«ՀՀ ԱԺ         |ՀՀ ֆինանսների  |2004-|    |

|1 |կառավարման  |կառավարման    |վերահսկիչ      |և  էկոնոմիկայի |2006 |    |

|  |համակարգում |համակարգում   |պալատի մասին»  |նախարարություն |     |    |

|  |հաշվետվու-  |վերահսկողու-  |ՀՀ օրենքի      |ՀՀ             |     |    |

|  |թյունների   |թյուն         |նախագիծ «Վերա- |արդարադատության|     |    |

|  |համակարգի   |իրականացնող   |հսկողության    |նախարարություն |     |    |

|  |ներդրում    |մարմինների    |մասին» ՀՀ      |ՀՀ ԱԺ վերահսկիչ|     |    |

|  |            |գործառույթների|օրենքի նախագիծ |պալատ          |     |    |

|  |            |հստակեցում և  |               |ՀՀ պետական     |     |    |

|  |            |կանոնակարգում,|               |կառավարման     |     |    |

|  |            |տարանջատում և |               |համակարգի      |     |    |

|  |            |կրկնություննե-|               |բարեփոխումների |     |    |

|  |            |րի բացառում   |               |հանձնաժողով    |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|6.| (6.2-րդ կետն ուժը կորցրել է 09.02.06 թիվ 10-Ն որոշում)          |    |

|2.|                                                                 |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|6.|Հանրային    |Հանրային և    |«Մունիցիպալ    |ՀՀ տարածքային  |2004-|    |

|3 |ոլորտի      |քաղաքացիական  |ծառայության    |կառավարման  և  |2005 |    |

|  |առանձին     |ծառայության   |մասին» ՀՀ      |ենթակառուցվածք-|     |    |

|  |ծառայու-    |ներդրումը     |օրենքի նախագիծ |ների գործու-   |     |    |

|  |թյունների   |ՏԻՄ-երի աշխա- |               |նեությունը     |     |    |

|  |առանձնահատ- |տակազմերում և |               |համակարգող     |     |    |

|  |կությունների|համայնքային   |               |նախարար        |     |    |

|  |սահմանում   |բյուջետային   |               |ՀՀ քաղաքացիական|     |    |

|  |            |կազմակերպու-  |               |ծառայության    |     |    |

|  |            |թյուններում   |               |խորհուրդ       |     |    |

|  |            |              |               |ՀՀ պետական     |     |    |

|  |            |              |               |կառավարման     |     |    |

|  |            |              |               |բարեփոխումների |     |    |

|  |            |              |               |հանձնաժողով    |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|6.|            |Հանրային      |ՀՀ             |Համապատասխան   |2004-|    |

|4 |            |ծառայություն- |կառավարության  |նախարարու-     |2006 |    |

|  |            |ների մատուցման|որոշման        |թյուններ       |     |    |

|  |            |մեխանիզմների  |նախագծեր       |ՀՀ քաղաքացիական|     |    |

|  |            |հստակեցում    |ընտրված        |ծառայության    |     |    |

|  |            |              |հանրային       |խորհուրդ       |     |    |

|  |            |              |ծառայության    |ՀՀ պետական     |     |    |

|  |            |              |տեսակների      |կառավարման     |     |    |

|  |            |              |վերաբերյալ     |համակարգի      |     |    |

|  |            |              |               |բարեփոխումների |     |    |

|  |            |              |               |հանձնաժողով    |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|6.|            |Հանրային      |Հանրային       |ՀՀ սոցիալական  |2006 |    |

|5 |            |ծառայողների   |ծառայողների    |ապահովության   |     |    |

|  |            |վարձատրության |վարձատրության  |նախարարություն |     |    |

|  |            |համակարգի,    |ռազմավարության |ՀՀ ֆինանսների  |     |    |

|  |            |նրանց         |մշակում        |և  էկոնոմիկայի |     |    |

|  |            |սոցիալական    |               |նախարարություն |     |    |

|  |            |երաշխիքների   |               |ՀՀ պետական     |     |    |

|  |            |համակարգի     |               |կառավարման     |     |    |

|  |            |ներդրում      |               |համակարգի      |     |    |

|  |            |              |               |բարեփոխումների |     |    |

|  |            |              |               |հանձնաժողով    |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|6.|Հանրային    |Ծառայություն- |Հանրային       |ՀՀ պետական     |2004-|    |

|6 |ծառայու-    |ների միջև     |ծառայություն-  |կառավարման     |2006 |    |

|  |թյունների   |կապերի  և     |ների մատուցման |համակարգի      |     |    |

|  |մատուցման   |ծառայողների   |հայեցակարգի    |բարեփոխումների |     |    |

|  |կանոնակար-  |տեղաշարժի     |մշակում        |հանձնաժողով    |     |    |

|  |գում        |ապահովում     |               |ՀՀ             |     |    |

|  |            |              |               |արդարադատության|     |    |

|  |            |              |               |նախարարություն |     |    |

|  |            |              |               |ՀՀ քաղաքացիական|     |    |

|  |            |              |               |ծառայության    |     |    |

|  |            |              |               |խորհուրդ       |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|6.|            |Քաղաքացիական  |«Քաղաքացիական  |ՀՀ             |2004 |    |

|7 |            |կացության     |կացության      |արդարադատության|     |    |

|  |            |ակտերի        |ակտերի մասին»  |նախարարություն |     |    |

|  |            |գրանցման      |ՀՀ օրենքի      |               |     |    |

|  |            |ընթացակարգերի |նախագիծ        |               |     |    |

|  |            |պարզեցում     |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|6.|Քաղաքացիական|Քաղաքացիական  |«Ֆիզիկական     |ՀՀ հարկային    |2004-|    |

|8 |ծառայողների |ծառայողների   |անձանց գույքի  |պետական        |2005 |    |

|  |վարձատրու-  |գույքի և      |և  եկամուտների |ծառայություն   |     |    |

|  |թյան        |եկամուտների   |հայտարարագրման |ՀՀ ֆինանսների  |     |    |

|  |համակարգի   |հայտարարագրման|մասին» ՀՀ      |և  էկոնոմիկայի |     |    |

|  |թափանցիկու- |համակարգի     |օրենքի նախագիծ |նախարարություն |     |    |

|  |թյան        |ներդրում      |               |               |     |    |

|  |ապահովում   |              |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|6.|            |Պետական       |«Պետական       |ՀՀ սոցիալական  |2006 |    |

|9 |            |ծառայողների   |ծառայողների    |ապահովության   |     |    |

|  |            |կենսաթոշակային|կենսաթոշակային |նախարարություն |     |    |

|  |            |նոր համակարգի |ապահովության   |               |     |    |

|  |            |ներդրում      |մասին» ՀՀ      |               |     |    |

|  |            |              |օրենքի նախագիծ |               |     |    |

|  |            |              |               |               |     |    |

|  |            |              |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|6.|Հանրությանը |Նախարարու-    |«Համապատասխան  |ՀՀ նախարարու-  |2004-|    |

|10|մատուցվող   |թյուններում   |նախարարություն-|թյուններ       |2006 |    |

|  |պետական     |հասարակայնութ-|ների կանոնա-   |ՀՀ քաղաքացիական|     |    |

|  |ծառայու-    |յան հետ կապերի|դրություններում|ծառայության    |     |    |

|  |թյունների   |ստորաբաժանում-|և  կա-         |խորհուրդ       |     |    |

|  |վերահսկո-   |ների ստեղծում |ռուցվածքներում |ՀՀ պետական     |     |    |

|  |ղություն և  |              |փոփոխություններ|կառավարման     |     |    |

|  |թափանցիկու- |              |և  լրացումներ  |համակարգի      |     |    |

|  |թյուն       |              |կատարելու      |բարեփոխումների |     |    |

|  |            |              |մասին» ՀՀ      |հանձնաժողով    |     |    |

|  |            |              |կառավարության  |               |     |    |

|  |            |              |որոշման        |               |     |    |

|  |            |              |նախագծեր ՀՀ    |               |     |    |

|  |            |              |կառավարություն |               |     |    |

|  |            |              |ներկայացնելը   |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|6.|            |Ձևավորել      |Տեղեկատվական   |ՀՀ տրանսպորտի  |2004-|    |

|11|            |ներկառավարական|ցանցի ստեղծման |և  կապի        |2006 |    |

|  |            |(միջնախարարա- |ծրագիր         |նախարարություն |     |    |

|  |            |կան)          |               |ՀՀ             |     |    |

|  |            |տեղեկատվական  |               |կառավարության  |     |    |

|  |            |ցանց          |               |աշխատակազմ     |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|6.|            |Կարգավորել    |«Տեղեկատվության|ՀՀ             |2004 |    |

|12|            |պետական հաստա-|ազատության     |արդարադատության|     |    |

|  |            |տությունների  |մասին» ՀՀ      |նախարարություն |     |    |

|  |            |կողմից        |օրենքից բխող   |               |     |    |

|  |            |տեղեկատվության|ենթաօրենսդրական|               |     |    |

|  |            |տրամադրման    |ակտերի նախագծեր|               |     |    |

|  |            |գործընթացը    |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|6.|            |Վարչական      |«Վարչարարության|ՀՀ             |2004 |    |

|13|            |իրավահարաբե-  |հիմունքների և  |արդարադատության|     |    |

|  |            |րությունների  |Վարչական       |նախարարություն |     |    |

|  |            |ընթացակարգերի |վարույթի       |               |     |    |

|  |            |պարզեցում     |մասին» ՀՀ      |               |     |    |

|  |            |              |օրենքի նախագիծ |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|7.|Իրավապահ    |              |               |               |     |    |

|  |մարմիններ   |              |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|7.|            |Իրավապահ      |Իրավապահ       |ՀՀ             |2004-|    |

|1 |            |մարմինների    |մարմինների     |ոստիկանություն |2006 |    |

|  |            |տեխնիկական    |տեխնիկական     |ՀՀ ազգային     |     |    |

|  |            |հագեցվածության|հագեցվածության |անվտանգության  |     |    |

|  |            |բարձրացում    |բարելավման     |ծառայություն   |     |    |

|  |            |              |ծրագրի մշակում |ՀՀ գլխավոր     |     |    |

|  |            |              |               |դատախազություն |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|7.|Իրավապահ    |Իրավապահ      |Ոստիկանության, |ՀՀ             |պար- |    |

|3 |մարմինների  |մարմինների    |դատախազության  |ոստիկանություն |բերա-|    |

|  |աշխատողների |աշխատողների   |աշխատողների    |ՀՀ գլխավոր     |բար  |    |

|  |որակավորման |մասնագիտական  |ուսուցման      |դատախազություն |     |    |

|  |բարձրացում  |որակավորման   |ծրագրերի       |               |     |    |

|  |            |բարձրացում    |մշակում և      |               |     |    |

|  |            |              |մշտական գործող |               |     |    |

|  |            |              |դասընթացների   |               |     |    |

|  |            |              |կազմակերպում   |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|7.|            |Իրավապահ      |«Իրավապահ      |ՀՀ             |2004-|    |

|3 |            |մարմինների    |մարմինների     |ոստիկանություն |2005 |    |

|  |            |աշխատողների   |աշխատողների    |ՀՀ գլխավոր     |     |    |

|  |            |կողմից        |վարքագծի       |դատախազություն |     |    |

|  |            |համապատասխան  |կանոնագիրք» ՀՀ |               |     |    |

|  |            |վարքագծի      |օրենքի նախագիծ |               |     |    |

|  |            |կանոնների     |               |               |     |    |

|  |            |պահպանում     |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|7.|Իրավապահ    |Իրավապահ      |Իրավապահ       |ՀՀ             |2004-|    |

|4 |մարմինների  |մարմինների    |մարմինների     |ոստիկանություն |2005 |    |

|  |աշխատողների |աշխատողների   |ծառայողների    |ՀՀ ազգային     |     |    |

|  |սոցիալական  |աշխատավարձի   |վարձատրության  |անվտանգության  |     |    |

|  |վիճակի      |բարձրացում և  |և  սոցիալական  |ծառայություն   |     |    |

|  |բարելավում  |սոցիալական    |ապահովության   |ՀՀ գլխավոր     |     |    |

|  |            |վիճակի        |ռազմավարության |դատախազություն |     |    |

|  |            |բարելավում    |մշակում        |ՀՀ ֆինանսների  |     |    |

|  |            |              |               |և  էկոնոմիկայի |     |    |

|  |            |              |               |նախարարություն |     |    |

|  |            |              |               |ՀՀ սոցիալական  |     |    |

|  |            |              |               |ապահովության   |     |    |

|  |            |              |               |նախարարություն |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|7.|            |Օպերատիվ      |«Օպերատիվ      |ՀՀ             |2004 |    |

|5 |            |հետախուզական  |հետախուզական   |արդարադատության|     |    |

|  |            |գործունեության|գործունեության |նախարարություն |     |    |

|  |            |իրավական      |մասին» ՀՀ      |ՀՀ             |     |    |

|  |            |կարգավորում   |օրենքի նախագիծ |ոստիկանություն |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|7.|            |Դատափորձագի-  |«Դատական       |ՀՀ             |2004-|    |

|6 |            |տական         |փորձագիտության |արդարադատության|2005 |    |

|  |            |հիմնարկների   |մասին» ՀՀ      |նախարարություն |     |    |

|  |            |բարեփոխումների|օրենքի նախագիծ |ՀՀ գլխավոր     |     |    |

|  |            |իրականացում   |               |դատախազություն |     |    |

|  |            |              |               |ՀՀ             |     |    |

|  |            |              |               |ոստիկանություն |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|7.|            |              |«ՀՀ քրեական    |ՀՀ             |2004 |    |

|7 |            |              |դատավարության  |արդարադատության|     |    |

|  |            |              |օրենսգրքում    |նախարարություն |     |    |

|  |            |              |լրացումներ և   |ՀՀ գլխավոր     |     |    |

|  |            |              |փոփոխություններ|դատախազություն |     |    |

|  |            |              |կատարելու      |ՀՀ             |     |    |

|  |            |              |մասին» ՀՀ      |ոստիկանություն |     |    |

|  |            |              |օրենքի նախագիծ |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|8.|Դատական     |              |               |               |     |    |

|  |համակարգ    |              |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|8.|            |Դատական       |Դատական        |Դատարանների    |2004-|    |

|1 |            |վարչարարության|վարչարարության |նախագահների    |2005 |    |

|  |            |մասին մշակվող |մասին մշակվող  |խորհուրդ       |     |    |

|  |            |կանոններում   |կանոններում    |               |     |    |

|  |            |սահմանել      |սահմանել       |               |     |    |

|  |            |գործերի       |գործերի        |               |     |    |

|  |            |բաշխման կարգ  |բաշխման կարգ   |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|8.|            |Դատարանի      |«Դատարանակազ-  |ՀՀ             |2005 |    |

|2 |            |նախագահի      |մության մասին» |արդարադատության|     |    |

|  |            |պաշտոնավարման |ՀՀ օրենքում    |նախարարություն |     |    |

|  |            |ժամկետ        |լրացում        |               |     |    |

|  |            |սահմանել 5    |կատարելու      |               |     |    |

|  |            |տարի`         |մասին» ՀՀ      |               |     |    |

|  |            |պայմանով, որ  |օրենքի նախագիծ |               |     |    |

|  |            |նույն անձը չի |               |               |     |    |

|  |            |կարող ավելի   |               |               |     |    |

|  |            |քան 2 անգամ   |               |               |     |    |

|  |            |անընդմեջ      |               |               |     |    |

|  |            |նշանակվել     |               |               |     |    |

|  |            |դատարանի      |               |               |     |    |

|  |            |նախագահի      |               |               |     |    |

|  |            |պաշտոնում     |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|8.|            |Դատական       |Վերաքննիչ,     |Դատարանների    |2004-|    |

|3 |            |համակարգի     |տնտեսական և    |նախագահների    |2005 |    |

|  |            |էլեկտրոնային  |առաջին ատյանի  |խորհուրդ       |     |    |

|  |            |էջի ընդլայնում|դատարանների    |               |     |    |

|  |            |              |դատական ակտերի |               |     |    |

|  |            |              |տեղադրում      |               |     |    |

|  |            |              |էլեկտրոնային   |               |     |    |

|  |            |              |էջում          |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|8.|            |Դատավորների   |Դատավորների    |Դատարանների    |պար- |    |

|4 |            |մասնագիտական  |համար          |նախագահների    |բերա-|    |

|  |            |որակավորման   |կոռուպցիոն     |խորհուրդ       |բար  |    |

|  |            |բարձրացում    |հանցագործու-   |               |     |    |

|  |            |              |թյունների      |               |     |    |

|  |            |              |քննության      |               |     |    |

|  |            |              |առանձնահատկու- |               |     |    |

|  |            |              |թյունների      |               |     |    |

|  |            |              |թեմաներով      |               |     |    |

|  |            |              |ուսուցման      |               |     |    |

|  |            |              |կազմակերպում   |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|8.|            |Դատավորների   |Համապատասխան   |ՀՀ             |2005-|    |

|5 |            |աշխատավարձի   |օրենքում       |արդարադատության|2006 |    |

|  |            |բարձրացում և  |փոփոխություն   |նախարարություն |     |    |

|  |            |սոցիալական    |կատարելու մասին|ՀՀ ֆինանսների  |     |    |

|  |            |վիճակի        |օրենքի նախագիծ |և  էկոնոմիկայի |     |    |

|  |            |բարելավում    |               |նախարարություն |     |    |

|  |            |              |               |ՀՀ սոցիալական  |     |    |

|  |            |              |               |ապահովության   |     |    |

|  |            |              |               |նախարարություն |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|8.|Դատական     |Դատական ակտերի|«Դատական ակտերի|ՀՀ             |2004-|    |

|6 |ակտերի      |հարկադիր      |հարկադիր       |արդարադատության|2005 |    |

|  |հարկադիր    |կատարման      |կատարման       |նախարարություն |     |    |

|  |կատարում    |համակարգի     |ծառայության    |               |     |    |

|  |            |կատարելագոր-  |մասին» ՀՀ      |               |     |    |

|  |            |ծում,         |օրենքում       |               |     |    |

|  |            |ծառայողների   |լրացումներ և   |               |     |    |

|  |            |սոցիալական և  |փոփոխություններ|               |     |    |

|  |            |իրավական      |կատարելու      |               |     |    |

|  |            |երաշխիքների   |մասին» ՀՀ      |               |     |    |

|  |            |ապահովում     |օրենքի նախագիծ |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|8.|Քրեակատարո- |Քրեակատարողա- |«Քրեակատարողա- |ՀՀ             |2004-|    |

|7 |ղական       |կան           |կան ծառայության|արդարադատության|2005 |    |

|  |ծառայություն|ծառայության   |մասին» ՀՀ      |նախարարություն |     |    |

|  |            |կատարելագոր-  |օրենքի նախագիծ |               |2004-|    |

|  |            |ծում,         |ՀՀ             |               |2005 |    |

|  |            |ծառայողների   |քրեակատարողական|               |     |    |

|  |            |սոցիալական և  |օրենսգրքի      |               |     |    |

|  |            |իրավական      |նախագիծ        |               |     |    |

|  |            |երաշխիքների   |               |               |     |    |

|  |            |ապահովում     |               |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|8.|            |Փաստաբանների  |«Փաստաբանական  |ՀՀ             |2004-|    |

|8 |            |կարգապահական  |գործունեության |արդարադատության|2005 |    |

|  |            |պատասխանատ-   |մասին» ՀՀ      |նախարարություն |     |    |

|  |            |վության       |օրենքում       |Փաստաբանական   |     |    |

|  |            |մեխանիզմների  |փոփոխություն   |միություններ   |     |    |

|  |            |հստակեցում    |կատարելու      |               |     |    |

|  |            |              |մասին» ՀՀ      |               |     |    |

|  |            |              |օրենքի նախագիծ |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|8.|            |Փաստաբանական  |«Փաստաբանական  |ՀՀ             |2004-|    |

|9 |            |ծառայության   |գործունեության |արդարադատության|2005 |    |

|  |            |կատարելագոր-  |մասին»  ՀՀ     |նախարարություն |     |    |

|  |            |ծում          |օրենքի նախագիծ |Փաստաբանական   |     |    |

|  |            |              |               |միություններ   |     |    |

|  |            |              |«Փաստաբանի     |               |     |    |

|  |            |              |վարքագծի       |               |     |    |

|  |            |              |կանոնների      |               |     |    |

|  |            |              |մասին» ՀՀ      |               |     |    |

|  |            |              |օրենքի նախագիծ |               |     |    |

|__|____________|______________|_______________|_______________|_____|____|

|8.|Միջնորդ     |«Միջնորդ      |»Միջնորդ       |ՀՀ             |2004 |    |

|10|դատավարու-  |դատարանների   |դատարանների    |արդարադատության|     |    |

|  |թյան        |մասին»        |մասին» ՀՀ      |նախարարություն |     |    |

|  |կատարելա-   |ՀՀ օրենքը     |օրենքում       |               |     |    |

|  |գործում     |համապատասխա-  |լրացում        |               |     |    |

|  |            |նեցնել        |կատարելու      |               |     |    |

|  |            |«Միջնորդ      |մասին» ՀՀ      |               |     |    |

|  |            |դատավարության |օրենքի նախագիծ |               |     |    |

|  |            |որոշումները   |               |               |     |    |

|  |            |ճանաչելու և  ի|               |               |     |    |

|  |            |կատար ածելու  |               |               |     |    |

|  |            |մասին» ՄԱԿ-ի  |               |               |     |    |

|  |            |կոնվենցիայի   |               |               |     |    |

|  |            |պահանջներին   |               |               |     |    |

._________________________________________________________________________.

(ծրագիրը փոփ. 15.12.05 թիվ 2151-Ն, 09.02.06 թիվ 104-Ն որոշումներ)