Արագ որոնում

Բառարան

Օրենսգրքեր

Որոնում

Օգնություն

Ֆորում

Սեղմել Esc փակելու համար:

ՀՀ-ՈՒՄ ՎԻՃԱԿԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԳԱՎԱՌՈՒՄ «ԱՐ...

Քարտային տվյալներ

Տեսակ

Չի գործում

Ընդունող մարմին

Ընդունման ամսաթիվ

Համար

Գրանցման ամսաթիվ

ՈՒժի մեջ մտնելու ամսաթիվ

ՈՒժը կորցնելու ամսաթիվ

Ընդունման վայր

Սկզբնաղբյուր

Ժամանակագրական տարբերակ Փոփոխություն կատարող ակտ

Որոնում:

Բովանդակություն

Փակել

Բացել

Հղում իրավական ակտի ընտրված դրույթին X

ՀՀ-ՈՒՄ ՎԻՃԱԿԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԳԱՎԱՌՈՒՄ «ԱՐՏԱԴՐԱՆՔԻ ԴԱՍԱ ...

07.10.2005 -ին ուժը կորցրած ակտի տվյալ խմբագրությունը գործել է 01.01.2004 -ից մինչեւ 07.10.2005 -ը:


(ուժը կորցրել է 09.09.05 թիվ 11-Ն որոշում) i 603.0009.130803 ԳՐԱՆՑՎԱԾ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՐԴԱՐԱԴԱՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅԱՆ ԿՈՂՄԻՑ «13» 08 2003 Թ. ՊԵՏԱԿԱՆ ԳՐԱՆՑՄԱՆ ԹԻՎ 60303246 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՎԻՃԱԿԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ԽՈՐՀՈՒՐԴ ՈՐՈՇՈՒՄ 22 հուլիսի 2003 թվականի N 09-Ն i ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ ՎԻՃԱԿԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԳԱՎԱՌՈՒՄ «ԱՐՏԱԴՐԱՆՔԻ ԴԱՍԱԿԱՐԳՈՒՄ ԸՍՏ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՏԵՍԱԿՆԵՐԻ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԴԱՍԱԿԱՐԳՉԻ «ԳՅՈՒՂԱՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ» ՈՐՍՈՐԴՈՒԹՅՈՒՆ» ԱՆՏԱՌԱՅԻՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ»» «ՁԿՆՈՐՍՈՒԹՅՈՒՆ» ՁԿՆԱԲՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆ»» «ՀԱՆՔԱԳՈՐԾԱԿԱՆ ԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆ» ԲԱԺԻՆՆԵՐԸ ԿԻՐԱՌԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ Ղեկավարվելով «Պետական վիճակագրության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 10 հոդվածի երրորդ մասի «ե» կետով` Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրության պետական խորհուրդը որոշում է. 1. Հայաստանի Հանրապետությունում վիճակագրության բնագավառում կիրառել «Արտադրանքի դասակարգում ըստ գործունեության տեսակների» Հայաստանի դասակարգչի` «Գյուղատնտեսություն» որսորդություն» անտառային տնտեսություն»» «Ձկնորսություն» ձկնաբուծություն»» «Հանքագործական արդյունաբերություն» բաժինները` համաձայն հավելված 1-ի: 2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում 2004 թվականի հունվարի 1-ից: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԴԱՍԱԿԱՐԳԻՉ ԱՐՏԱԴՐԱՆՔԻ ԴԱՍԱԿԱՐԳՈՒՄ ԸՍՏ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՏԵՍԱԿՆԵՐԻ Մաս 1 - Դասակարգիչ ՀՏԴ 025.46 ՍԴ 01.140.10 Հանգուցային բառեր. արտադրանք, դասակարգիչ Նախաբան 1 ՄՇԱԿՎԵԼ ԵՎ ԱՌԱՋԱԴՐՎԵԼ Է ՀՀ ազգային վիճակագրական ծառայության կողմից 2 ԸՆԴՈՒՆՎԵԼ ԵՎ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅԱՆ ՄԵՋ Է ԴՐՎԵԼ ՀՀ առևտրի և տնտեսական զարգացման նախարարության կողմից (ստանդարտացման ազգային մարմնի): Հրաման հմ. 85 առ 2003.06.18 3 ԳՐԱՆՑՎԵԼ Է ՀՀ ստանդարտների պետական գրանցամատյանում, հմ. 7-2003 առ 2003.07.03 4 Սույն դասակարգիչը նախապատրաստվել է Եվրոպական Համայնքի ըստ գործունեության տեսակների արտադրանքի դասակարգման հիման վրա 5 ԳՈՐԾԱՐԿՎՈՒՄ Է ԱՌԱՋԻՆ ԱՆԳԱՄ Բովանդակություն 1 Կիրառման ոլորտը 2 Ընդհանուր դրույթներ 3 Դասակարգչի կառուցման և կոդավորման սկզբունքները 4 Դասակարգում A ԱՐՏԱԴՐԱՆՔ ԳՅՈՒՂԱՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ, ՈՐՍՈՐԴՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԱՆՏԱՌԱՅԻՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ B ՁՈՒԿ C ԱՐՏԱԴՐԱՆՔ ՀԱՆՔԱԳՈՐԾԱԿԱՆ ԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐՈՒԹՅԱՆ CA ՀԱՆԱԾՈՆԵՐ ՕԳՏԱԿԱՐ ՎԱՌԵԼԻՔԱԷՆԵՐԳԵՏԻԿ CB ՀԱՆԱԾՈՆԵՐ ՕԳՏԱԿԱՐ, ԲԱՑԻ ՎԱՌԵԼԻՔԱԷՆԵՐԳԵՏԻԿԻՑ Մատենագիտություն Ներածություն Ըստ գործունեության տեսակների արտադրանքի դասակարգիչը նախատեսված է օգտագործելու որպես միասնական տեղեկատվական միջոց արտադրանքի վերաբերյալ վիճակագրական տեղեկատվության հավաքման, մշակման և միջպետական փոխանակման համար: «Արտադրանքի դասակարգում ըստ գործունեության տեսակների» (ԱԴԳՏ) ազգային դասակարգչի համար որպես հիմք են ընդունվել հետևյալ միջազգային և միջպետական դասակարգիչները. Եվրոպական համայնքի կողմից մշակված «Արտադրանքի դասակարգումն ըստ գործունեության տեսակների» (ԱԴԳՏ) [1] «Եվրոպական համայնքի արդյունաբերական արտադրանքի դասակարգիչ» (ԵՀԱԱԴ) [2] ԱՊՀ անդամ երկրների վիճակագրական կոմիտեի կողմից մշակված «Արտադրանքի վիճակագրական դասակարգիչը» (ԱՎԴ) [3]: Ազգային դասակարգչի մշակման ժամանակ վերոհիշյալ դասակարգիչների մեթոդաբանության կիրառումը հնարավորություն է ընձեռել միավորելու մեկ միասնական կոդի մեջ տարբեր, բայց համակապակցված դասակարգիչների կոդերը` տնտեսական գործունեության տեսակների (Եվրոպական համայնքի գործունեության դասակարգչի 4 նիշը) և արտադրանքի (ԱԴԳՏ-ի 5 և 6 նիշերը): Հաջորդող 7, 8, 9 նիշերն օգտագործվում են արտադրանքի տեսակների դասակարգման համար դիրքի, ենթադիրքի և ստորադիրքի մակարդակով, ընդ որում, հանքագործական և մշակող արդյունաբերության արտադրանքը 7 և 8 նիշերի մակարդակներով դասակարգելու համար օգտագործվել է ԵՀԱԱԴ: ԱԴԳՏ-ի դասակարգման համար չափանիշ է հանդիսացել ապրանքների արտադրական ծագումը և յուրաքանչյուր ապրանք դասակարգվում է ըստ գործունեության այն տեսակի, որի արդյունքում այն ստացվում է: Ըստ գործունեության տեսակների արտադրանքի դասակարգիչը բաղկացած է արտադրանքի կոդից և արտադրանքի անվանումից: Վերջին սյունակում տրվում է արտադրանքի կոդն ըստ արտաքին առևտրի համար նախատեսված ապրանքային անվանացուցակի (ԱՏԳ ԱԱ), որը հաստատված է որպես միջպետական դասակարգիչ: Այսպիսով, անցումային բանալիների միջոցով ստեղծվում է փոխադարձ կապ ըստ գործունեության տեսակների արտադրանքի դասակարգչի և ապրանքային անվանացուցակի միջև: Կարևորագույն ծառայությունները, ինչպիսիք են նորոգման և տեղակայման աշխատանքները, տեխնիկական սպասարկումը, ըստ ԵՀԳԴ-ի և ԱԴԳՏ-ի մեթոդաբանության, համարվում են արտադրական ծառայություններ և դասակարգվում են այդ ապրանքների արտադրության հետ: Նորոգման և սպասարկման ոչ արտադրական համարվող ծառայությունները դասակարգվում են արտադրությունից առանձնացված, ծառայությունների բաժիններում ընդգրկված խմբավորումներում, օրինակ` 50.20 դասում` ավտոմեքենաների տեխնիկական սպասարկում և նորոգում, 52.7 խմբում` անձնական օգտագործման և կենցաղային ապրանքների նորոգում, 72.5 խմբում` գրասենյակային, հաշվապահական մեքենաների և համակարգիչների նորոգում և տեխնիկական սպասարկում: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԴԱՍԱԿԱՐԳԻՉ ԱՐՏԱԴՐԱՆՔԻ ԴԱՍԱԿԱՐԳՈՒՄ ԸՍՏ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՏԵՍԱԿՆԵՐԻ Մաս 1 - Դասակարգիչ ԿԼԱՍՍԻՖԻԿԱՑԻՅԱ ՊՐՕԴՈՒԿՑԻԻ ՊՕ ՎԻԴԱՄ ԴԵՅԱՏԵԼՆՕՍՏԻ ՉԱՍՏ 1 - Կլասսիֆիկատոր CLASSIFICATION OF PRODUCTS ACTIVITY Part 1 - Classification Գործարկման թվականը 2003-09-01 1 Կիրառման ոլորտը Սույն դասակարգչով սահմանվում են Հայաստանի Հանրապետության արտադրանքի անվանումները` համապատասխան կոդերով: Արտադրանքի դասակարգիչն ըստ գործունեության տեսակների (ԱԴԳՏ) (այսուհետև` դասակարգիչ) նախասահմանված է օգտագործելու. - որպես միասնական տեղեկատվական միջոց արտադրանքի վերաբերյալ վիճակագրական տեղեկատվության հավաքման, մշակման և միջպետական փոխանակման ժամանակ, - արտադրանքի վերաբերյալ տեղեկատվության արժանահավատության, համադրելիության և ավտոմատ մշակման ապահովման համար: Դասակարգչի դրույթները ենթակա են կիրառման նախարարությունների, գերատեսչությունների և կազմակերպությունների կողմից, որոնք իրականացնում են տնտեսական, սոցիալական, ժողովրդագրական և այլ ոլորտներին առնչվող տեղեկատվության հավաքման, մշակման և փոխանցման (փոխանակման) գործընթացներ: 2 Ընդհանուր դրույթներ 2.1 Սույն դասակարգիչը մտնում է Հայաստանի Հանրապետության տեխնիկատնտեսական և սոցիալական տեղեկատվական դասակարգման և կոդավորման միասնական համակարգի (ՏՏՍՏ ԴԿ ՄՀ) կազմի մեջ: 2.2 Դասակարգման օբյեկտ է հանդիսանում արտադրանքը (ապրանքները և ծառայությունները), որի ողջ բազմությունը բաժանվում է հատվածների, խմբերի, դասերի, կարգերի, ենթակարգերի, դիրքերի, ենթադիրքերի և ստորադիրքերի: 3 Դասակարգչի կառուցման և կոդավորման սկզբունքները 3.1 Դասակարգիչը կառուցված է իննաստիճան դասակարգման սկզբունքով: 3.2 Դասակարգումը կատարվում է հիերարխիկ-ֆասետային մեթոդով: 3.3 Ըստ գործունեության տեսակների արտադրանքի կոդի կառուցվածքը հետևյալն է` XX X X XX XXX _ _ _ _ _ հատված \| \| \| \| \| ___________. \| \| \| \| խումբ \| \| \| \| ________________. \| \| \| դաս \| \| \| _____________________. \| \| կարգ, ենթակարգ \| \| __________________________. \| դիրք, ենթադիրք, ստորադիրք \| _______________________________. 3.4 Դասակարգչի առաջին աստիճանում առանձնացված են ամփոփիչ խմբավորումները, որոնք նշված են լատինական տառերով` A-Q և ներկայացնում են տնտեսության կարևոր ճյուղերը: Որոշ բաժիններ բաժանված են ենթաբաժինների: Տառային նշանակումները չեն համարվում կոդի բաղկացուցիչ մասը: 3.5 Դասակարգչի երկրորդ և երրորդ աստիճաններում ապրանքների տեսակները խմբավորված են հատվածներով և խմբերով (համապատասխանաբար 2 և 3 նիշեր) ըստ արտադրվող և օգտագործվող ապրանքների և ծառայությունների բնույթի: 3.6 Դասակարգչի չորրորդ աստիճանում ապրանքների տեսակները խմբավորված են դասերով (4 նիշ), որոնց հիմնական հատկանիշը հանդիսանում է համապատասխան տնտեսական գործունեության արդյունքում ստացված ապրանքները և ծառայությունները: 3.7 Դասակարգչի հինգերորդ և վեցերորդ աստիճաններում ապրանքների տեսակները խմբավորված են կարգերով և ենթակարգերով (5 և 6 նիշ), որոնց հիմնական հատկանիշը հանդիսանում է համապատասխան տնտեսական գործունեության արդյունքում ստացված ապրանքների և ծառայությունների մանրամասնեցված տեսակները: 3.8 Դասակարգչի յոթերորդ, ութերորդ և իններորդ աստիճաններում ապրանքների տեսակները խմբավորված են դիրքերով, ենթադիրքերով և ստորադիրքերով, որոնք նախատեսված են ազգային տնտեսության առանձնահատկություններն արտահայտելու համար: 3.9 Դասակարգիչը բաղկացած է արտադրանքի տեսակների անվանումներից և համապատասխան կոդերից: Վերջին սյունակում տրվում են ԱԴԳՏ-ից ԱՏԳ ԱԱ-ին անցնելու անցումային բանալիները: Անցումային բանալիում «x»-ը նշանակում է, որ տվյալ խմբավորումն իր բովանդակությամբ մասամբ համապատասխանում է ԱՏԳ ԱԱ-ի նույնատիպ խմբավորմանը: 4 Դասակարգում ԱԴԳՏ+3 նիշ Անվանում ԱՏԳ ԱԱ A ԱՐՏԱԴՐԱՆՔ ԳՅՈՒՂԱՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ, ՈՐՍՈՐԴՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԱՆՏԱՌԱՅԻՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ 01 ԱՐՏԱԴՐԱՆՔ ԳՅՈՒՂԱՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ, ՈՐՍՈՐԴՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԱՅԴ ԲՆԱԳԱՎԱՌՆԵՐՈՒՄ 01.1 Արտադրանք բուսաբուծության 01.11 Մշակաբույսեր հացահատիկային և գյուղատնտեսական, այլ, ուրիշ խմբավորումներում չներառված 0701 0713 0714 1001-1008 1201-1207 1209-1213 1214.90 2402.10+. 20 4001.10+. 2 5201 5301.10 5302.10 5303.10 5304.10 5305.11+.21+. 91 01.11.1 Մշակաբույսեր հացահատիկային 1001-1008 01.11.11. Ցորեն կարծր 1001.10 01.11.11.100 Ցորեն կարծր աշնանացան 1001.10x 01.11.11.110 Հատիկ ցորենի կարծր աշնանացան 1001.10x 01.11.11.120 Սերմեր ցորենի կարծր աշնանացան 1001.10x 01.11.11.200 Ցորեն կարծր գարնանացան 1001.10x 01.11.11.210 Հատիկ ցորենի կարծր գարնանացան 1001.10x 01.11.11.220 Սերմեր ցորենի կարծր գարնանացան 1001.10x 01.11.12 Ցորեն փափուկ և խառնացանք (սուրժիկ) 1001.90 01.11.12.100 Ցորեն փափուկ աշնանացան ուժեղ 1001.90.91x 01.11.12.110 Հատիկ ցորենի փափուկ աշնանացան ուժեղ 1001.90.91x 01.11.12.120 Սերմեր ցորենի փափուկ աշնանացան ուժեղ 1001.90.91x 01.11.12.200 Ցորեն փափուկ աշնանացան 1001.90.91x 01.11.12.210 Հատիկ ցորենի փափուկ աշնանացան 1001.90.91x 01.11.12.220 Սերմեր ցորենի փափուկ աշնանացան 1001.90.91x 01.11.12.300 Ցորեն փափուկ գարնանացան 1001.90.91x 01.11.12.310 Հատիկ ցորենի փափուկ գարնանացան 1001.90.91x 01.11.12.320 Սերմեր ցորենի փափուկ գարնանացան 1001.90.91x 01.11.12.400 Ցորեն գարնանացան ուժեղ 1001.90.91x 01.11.12.410 Հատիկ ցորենի գարնանացան ուժեղ 1001.90.91x 01.11.12.420 Սերմեր ցորենի գարնանացան ուժեղ 1001.90.91x 01.11.12.500 Ցորեն գարնանացան պարսկական և խիտ հասկերով 1001.90.91x 01.11.12.510 Հատիկ ցորենի գարնանացան պարսկական և խիտ հասկերով 1001.90.91x 01.11.12.520 Սերմեր ցորենի գարնանացան պարսկական և խիտ հասկերով 1001.90.91x 01.11.12.600 Հաճար 1001.90x 01.11.12.610 Հատիկ հաճարի 1001.90.99x 01.11.12.620 Սերմեր հաճարի 1001.90.10x 01.11.12.700 Խառնացանք (ցորենի և աշորայի) 1001.90.91x 01.11.13 Եգիպտացորեն (սիմինդր) 1005x 01.11.13.100 Եգիպտացորեն պայթող (բրնձային) 1005x 01.11.13.110 Հատիկ եգիպտացորենի պայթող (բրնձային) 1005x 01.11.13.120 Կողրեր եգիպտացորենի պայթող (բրնձային) 1005x 01.11.13.130 Սերմեր եգիպտացորենի պայթող (բրնձային) 1005x 01.11.13.140 Կողրեր թեփահանված եգիպտացորենի պայթող (բրնձային) 1005x 01.11.13.200 Եգիպտացորեն կարծր 1005x 01.11.13.210 Հատիկ եգիպտացորենի կարծր 1005x 01.11.13.220 Կողրեր եգիպտացորենի կարծր 1005x 01.11.13.230 Սերմեր եգիպտացորենի կարծր 1005x 01.11.13.240 Կողրեր եգիպտացորենի կարծր թեփահանված 1005x 01.11.13.300 Եգիպտացորեն ատամնանման և այլ տեսակների (բացի շաքարայինից) 1005x 01.11.13.310 Հատիկ եգիպտացորենի ատամնանման և այլ տեսակների 1005x 01.11.13.320 Կողրեր եգիպտացորենի ատամնանման և այլ տեսակների 1005x 01.11.13.330 Սերմեր եգիպտացորենի ատամնանման և այլ տեսակների 1005x 01.11.13.340 Կողրեր եգիպտացորենի ատամնանման և այլ տեսակների թեփահանված 1005x 01.11.13.400 Եգիպտացորեն այլատիպ (խառնուրդ) 1005x 01.11.13.410 Հատիկ եգիպտացորենի այլատիպ 1005x 01.11.13.420 Կողրեր եգիպտացորենի այլատիպ 1005x 01.11.13.430 Սերմեր եգիպտացորենի այլատիպ 1005x 01.11.14 Բրինձ չթեփահանված 1006.10 01.11.14.100 Հատիկ բրնձի չթեփահանված 1006.10x 01.11.14.200 Սերմեր բրնձի չթեփահանված 1006.10x 01.11.15 Գարի 1003 01.11.15.100 Գարի աշնանացան 1003x 01.11.15.110 Հատիկ գարու աշնանացան 1003x 01.11.15.120 Սերմեր գարու աշնանացան 1003x 01.11.15.200 Գարի գարնանացան 1003x 01.11.15.210 Հատիկ գարու գարնանացան 1003x 01.11.15.220 Սերմեր գարու գարնանացան 1003x 01.11.16 Աշորա, վարսակ 1002 1004 01.11.16.100 Աշորա աշնանացան 1002 01.11.16.110 Հատիկ աշորայի աշնանացան 1002x 01.11.16.120 Սերմեր աշորայի աշնանացան 1002x 01.11.16.200 Աշորա գարնանացան 1002x 01.11.16.210 Հատիկ աշորայի գարնանացան 1002x 01.11.16.220 Սերմեր աշորայի գարնանացան 1002x 01.11.16.300 Վարսակ 1004 01.11.16.310 Հատիկ վարսակի 1004x 01.11.16.320 Սերմեր վարսակի 1004x 01.11.17 Մշակաբույսեր հացահատիկային, այլ 1007 1008 01.11.17.100 Սորգո 1007 01.11.17.110 Հատիկ սորգոյի 1007x 01.11.17.120 Սերմեր սորգոյի 1007x 01.11.17.200 Հնդկացորեն 1008.10 01.11.17.210 Հատիկ հնդկացորենի 1008.10x 01.11.17.220 Սերմեր հնդկացորենի 1008.10x 01.11.17.300 Կորեկ 1008.20 01.11.17.310 Հատիկ կորեկի 1008.20x 01.11.17.320 Սերմեր կորեկի 1008.20x 01.11.17.400 Տրիտիկալե 1008.90.10 01.11.17.410 Հատիկ տրիտիկալեի 1008.90.10.x 01.11.17.420 Սերմեր տրիտիկալեի 1008.90.10.x 01.11.17.500 Խառնուրդ հասկավորների 1001.90.9x 01.11.17.900 Մշակաբույսեր հացահատիկային, այլ 1008.90.90 01.11.2 Կարտոֆիլ, բանջարեղեն ընդեղենի չորացրած, արմատապտուղներ և պալարներ սեղանի 0701 0713 0714 01.11.21 Կարտոֆիլ 0701 01.11.21.100 Պալարներ կարտոֆիլի վաղահաս և միջահաս 0701x 01.11.21.110 Պալարներ կարտոֆիլի վաղահաս և միջավաղահաս, սերմնացու 0701x 01.11.21.120 Պալարներ կարտոֆիլի վաղահաս և միջավաղահաս, այլ 0701x 01.11.21.200 Պալարներ կարտոֆիլի միջահաս, միջաուշահաս և ուշահաս 0701x 01.11.21.210 Պալարներ կարտոֆիլի միջահաս, միջաուշահաս և ուշահաս, սերմնացու 0701x 01.11.21.220 Պալարներ կարտոֆիլի միջահաս, միջաուշահաս և ուշահաս, այլ 0701x 01.11.22 Բանջարեղեն ընդեղենի չորացրած, կեղևահան արած 0713 01.11.22.100 Ոլոռ 0713.10 01.11.22.110 Հատիկ ոլոռի 0713.10.90 01.11.22.120 Սերմեր ոլոռի 0713.10.10 01.11.22.200 Լոբի 0713.3 01.11.22.210 Հատիկ լոբու 0713.31.90 01.11.22.220 Սերմեր լոբու 0713.31.10 01.11.22.300 Ոսպ 0713.40 01.11.22.310 Հատիկ ոսպի 0713.40.90 01.11.22.320 Սերմեր ոսպի 0713.40.10 01.11.22.400 ՈՒնդեր կերային (ձիու) 0713.50 01.11.22.410 Հատիկ ունդերի կերային (ձիու) 0713.50.90 01.11.22.420 Սերմեր ունդերի կերային (ձիու) 0713.50.10 01.11.22.900 Բանջարեղեն ընդեղենի չորացրած կեղևահան արած, այլ 0713.90 01.11.22.910 Սիսեռ 0713.90x 01.11.22.920 Տափոլոռ 0713.90x 01.11.22.930 Մաշ 0713.90x 01.11.22.990 Բանջարեղեն ընդեղենի չորացրած, կեղևահան արած, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 0713.90x 01.11.23 Արմատապտուղներ սեղանի և պալարներ օսլայի կամ ինուլինի բարձր պարունակությամբ 0714 01.11.23.100 Մանիոկ 0714.10 01.11.23.200 Բատատ 0714.20 01.11.23.900 Արմատապտուղներ սեղանի և պալարներ օսլայի կամ ինուլինի բարձր պարունակությամբ, այլ 0714.90 01.11.3 Սերմեր յուղատու և պտուղներ յուղ պարունակող 1201-1207 01.11.31 ՈՒնդեր սոյայի 1201 01.11.31.100 ՈՒնդեր սոյայի ցանքի համար 1201.00.10 01.11.31.900 ՈՒնդեր սոյայի այլ նպատակների համար 1201.00.90 01.11.32 Գետնընկույզ (արախիս) 1202 01.11.32.100 Գետնընկույզ կեղևահան չարված 1202.10 01.11.32.200 Գետնընկույզ կեղևահան արված, կոտրատած կամ չկոտրատած 1202.20 01.11.33 Սերմեր արևածաղկի, քնջութի, կանգրակի (վայրի քրքում), կանճրակի, հլածուկի և մանանեխի 1205 1206 1207(.40-60) 01.11.33.100 Սերմեր արևածաղկի 1206 01.11.33.110 Սերմեր արևածաղկի ցանքի համար 1206.00.10 01.11.33.190 Սերմեր արևածաղկի այլ նպատակների համար 1206.00.9 01.11.33.200 Սերմեր քնջութի 1207.40 01.11.33.210 Սերմեր քնջութի ցանքի համար 1207.40.10 01.11.33.290 Սերմեր քնջութի այլ նպատակների համար 1207.40.90 01.11.33.300 Սերմեր կանգրակի 1207.60 01.11.33.310 Սերմեր կանգրակի ցանքի համար 1207.60.10 01.11.33.390 Սերմեր կանգրակի այլ նպատակների համար 1207.60.90 01.11.33.400 Սերմեր կանճրակի 1205 01.11.33.410 Սերմեր կանճրակի աշնանացան 1205x 01.11.33.411 Սերմեր կանճրակի աշնանացան ցանքի համար 1205.00.10x 01.11.33.419 Սերմեր կանճրակի աշնանացան այլ նպատակների համար 1205.00.90x 01.11.33.420 Սերմեր կանճրակի գարնանացան 1205X 01.11.33.421 Սերմեր կանճրակի գարնանացան ցանքի համար 1205.00.10x 01.11.33.429 Սերմեր կանճրակի գարնանացան այլ նպատակների համար 1205.00.90.x 01.11.33.500 Սերմեր հլածուկի 1207.99.99x 01.11.33.510 Սերմեր հլածուկի աշնանացան 1207.99.99x 01.11.33.511 Սերմեր հլածուկի աշնանացան ցանքի համար 1207.99.99x 01.11.33.519 Սերմեր հլածուկի աշնանացան այլ նպատակների համար 1207.99.99x 01.11.33.520 Սերմեր հլածուկի գարնանացան 1207.99.99x 01.11.33.521 Սերմեր հլածուկի գարնանացան ցանքի համար 1207.99.99x 01.11.33.529 Սերմեր հլածուկի գարնանացան այլ նպատակների համար 1207.99.99x 01.11.33.600 Սերմեր մանանեխի 1207.50 01.11.33.610 Սերմեր մանանեխի ցանքի համար 1207.50.10 01.11.33.690 Սերմեր մանանեխի այլ նպատակների համար 1207.50.90 01.11.33.700 Սերմեր սորուկի 1207.99.99x 01.11.33.710 Սերմեր սորուկի ցանքի համար 1207.99.99x 01.11.33.790 Սերմեր սորուկի այլ նպատակների համար 1207.99.99x 01.11.34 Սերմեր բամբակենու 1207.20 01.11.34.100 Սերմեր բամբակենու 1207.20 01.11.34.110 Սերմեր բամբակենու ցանքի համար 1207.20.10 01.11.34.190 Սերմեր բամբակենու այլ նպատակների համար 1207.20.90 01.11.35 Սերմեր յուղատու և պտուղներ յուղ պարունակող, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 1203 1204 1207.10+. 30+.9 01.11.35.100 Սերմեր վուշի 1204 01.11.35.110 Սերմեր երկարաթել վուշի 1204x 01.11.35.111 Սերմեր երկարաթել վուշի ցանքի համար 1204.00.10x 01.11.35.119 Սերմեր երկարաթել վուշի այլ նպատակների համար 1204.00.90x 01.11.35.120 Սերմեր գանգրաթել վուշի 1204x 01.11.35.121 Սերմեր գանգրաթել վուշի ցանքի համար 1204.00.10x 01.11.35.129 Սերմեր գանգրաթել վուշի այլ նպատակների համար 1204.00.90x 01.11.35.200 Սերմեր տզկանեփի 1207.30 01.11.35.210 Սերմեր տզկանեփի ցանքի համար 1207.30.10 01.11.35.290 Սերմեր տզկանեփի այլ նպատակների համար 1207.30.90 01.11.35.300 Սերմեր կանեփի 1207.99.91 01.11.35.310 Սերմեր կանեփի հարավային 1207.99.91x 01.11.35.311 Սերմեր կանեփի հարավային ցանքի համար 1207.99.91x 01.11.35.319 Սերմեր կանեփի հարավային այլ նպատակների համար 1207.99.91x 01.11.35.320 Սերմեր կանեփի միջին-ռուսական 1207.99.91x 01.11.35.321 Սերմեր կանեփի միջին-ռուսական ցանքի համար 1207.99.91x 01.11.35.329 Սերմեր կանեփի միջին-ռուսական այլ նպատակների համար 1207.99.91x 01.11.35.400 Սերմեր կենաֆի 1207.99.91x 01.11.35.500 Սերմեր կակաչի 1207.91 01.11.35.600 Կոպրա արմավենու 1203 01.11.35.700 Ընկույզ և միջուկ կոկոսյան արմավենու 1207.10x 01.11.35.800 Պտուղներ եղրիզենու 1207.99.99x 01.11.35.900 Սերմեր յուղատու և պտուղներ յուղ պարունակող, այլ 1207.10x+.92+ 99.99x 01.11.4 Ծխախոտ և մախորկա չմշակված 2401.10+.20 01.11.40 Ծխախոտ և մախորկա չմշակված 2401.10+.20 01.11.40.100 Ծխախոտ 2401.10+.20 01.11.40.110 Ծխախոտ-հումք խմորման չենթարկված 2401.10+.20 01.11.40.120 Ծխախոտ-հումք սիգարային խմորման չենթարկված 2401.10+.20 01.11.40.200 Մախորկա 2401.20.90x 01.11.40.210 Մախորկա-հումք խմորման չենթարկված 2401.20.90x 01.11.5 Մշակաբույսեր շաքար պարունակող 1212.91x+.92 01.11.51 Ճակնդեղ շաքարի 1212.91 01.11.51.000 Ճակնդեղ շաքարի գործարանային 1212.91 01.11.52 Շաքարեղեգ 1212.92x 01.11.52.000 Շաքարեղեգ 1212.92x 01.11.6 Ծղոտ և անասնակեր 1213 1214.90 01.11.60 Ծղոտ և անասնակեր 1213 1214.90 01.11.60.100 Ծղոտ և թեփ հացահատիկային 1213 01.11.60.200 Մշակաբույսեր կերային արմատապտղային, բոստանային, հացահատիկային և հատիկաընդեղենային 1214.90 01.11.60.210 Մշակաբույսեր կերային արմատապտղային 1212.91x 1214.90x 01.11.60.211 Ճակնդեղ կերային շաքարի 1212.91x 01.11.60.219 Մշակաբույսեր կերային արմատապտղային, այլ 1214.90x 01.11.60.220 Մշակաբույսեր կերային բոստանային 1214.90x 01.11.60.230 Մշակաբույսեր կերային հացահատիկային 1214.90x 01.11.60.240 Մշակաբույսեր կերային հատիկաընդեղենային 1214.90x 01.11.60.300 Մշակաբույսեր կերային սիլոսի համար (առանց եգիպտացորենի) 1214.90x 01.11.60.310 Զանգված արևածաղկի կանաչ 1214.90x 01.11.60.320 Կաղամբ կերային 1214.90x 01.11.60.390 Մշակաբույսեր սիլոսային, այլ 1214.90x 01.11.60.400 Եգիպտացորեն կերի 1214.90x 01.11.60.410 Զանգված եգիպտացորենի կանաչ 1214.90.99x 01.11.60.420 Խոտ եգիպտացորենի 1214.90.99x 01.11.60.430 Եգիպտացորեն սիլոսի 1214.90.99x 01.11.60.500 Արտադրանք խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) խոտհարքերի և արոտավայրերի 1214.90.99x 01.11.60.510 Չոր խոտ խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) խոտհարքերի և արոտավայրերի 1214.90.99x 01.11.60.511 Չոր խոտ միամյա խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 1214.90.99x 01.11.60.512 Չոր խոտ բազմամյա խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 1214.90.99x 01.11.60.520 Կեր կանաչ խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 1214.90.99x 01.11.60.521 Կեր կանաչ միամյա խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 1214.90.99x 01.11.60.522 Կեր կանաչ բազմամյա խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 1214.90.99x 01.11.60.530 Խոտապահածո խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 1214.90.99x 01.11.60.531 Խոտապահածո միամյա խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 1214.90.99x 01.11.60.532 Խոտապահածո բազմամյա խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 1214.90.99x 01.11.60.540 Սիլոս խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 1214.90.99x 01.11.60.541 Սիլոս միամյա խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 1214.90.99x 01.11.60.542 Սիլոս բազմամյա խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 1214.90.99x 01.11.60.550 Ալյուր խոտի խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 1214.90.99x 01.11.60.551 Ալյուր խոտի միամյա խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 1214.90.99x 01.11.60.552 Ալյուր խոտի բազմամյա խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 1214.90.99x 01.11.60.590 Արտադրանք, այլ, խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 1214.90.99x 01.11.60.591 Արտադրանք, այլ, միամյա խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 1214.90.99x 01.11.60.592 Արտադրանք, այլ, բազմամյա խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 1214.90.99x 01.11.60.600 Արտադրանք խոտաբույսերից բնական 1214.90.99x 01.11.60.610 Չոր խոտ խոտաբույսերից բնական արոտավայրերի և խոտհարքերի, ներառյալ վայրի աճող խոտաբույսերը 1214.90.99x 01.11.60.620 Կեր կանաչ խոտաբույսերից բնական արոտավայրերի և խոտհարքերի, ներառյալ վայրի աճող խոտաբույսերը 1214.90.99x 01.11.60.630 Խոտապահածո խոտաբույսերից բնական արոտավայրերի և խոտհարքերի, ներառյալ վայրի աճող խոտաբույսերը 1214.90.99x 01.11.60.640 Սիլոս խոտաբույսերից բնական արոտավայրերի և խոտհարքերի, ներառյալ վայրի աճող խոտաբույսերը 1214.90.99x 01.11.60.650 Ալյուր խոտի խոտաբույսերից բնական արոտավայրերի և խոտհարքերի, ներառյալ վայրի աճող խոտաբույսերը 1214.90.99x 01.11.60.690 Արտադրանք, այլ, խոտաբույսերից բնական արոտավայրերի և խոտհարքերի, ներառյալ վայրի աճող խոտաբույսերը 1214.90.99x 01.11.60.900 Կերեր, այլ 1214.90.99x 01.11.7 Նյութեր բուսական հումքային, մանածագործական արտադրությունում օգտագործելու համար 5302.10 5303.10 5304.10 5305.11+.21+. 91 01.11.71 Բամբակ հնդավոր (սերմերից մաքրված կամ չմաքրված) 5201 01.11.71.100 Բամբակ հնդավոր 1 տեսակի 5201x 01.11.71.200 Բամբակ հնդավոր 2 տեսակի 5201x 01.11.71.300 Բամբակ հնդավոր 3 տեսակի 5201x 01.11.71.400 Բամբակ հնդավոր 4 տեսակի 5201x 01.11.72 Ջութ և թելքեր մանածագործական, այլ, բացի վուշից, սովորական կանեփից և ճենականեփից 5303.10x 01.11.72.100 Ջութ 5303.10x 01.11.72.200 Կենաֆ 5303.10x 01.11.72.900 Թելքեր մանածագործական, այլ 5303.10x 01.11.73 Վուշ և կանեփ սովորական, սիզալ և թելքեր մանածագործական, այլ, չմշակված 5301.10 5302.10 5304.10 5305.11+21+. 91 01.11.73.100 Վուշ երկարաթել 5301.10 01.11.73.110 Ցողուն երկարաթել վուշի 5301.10x 01.11.73.120 Թելք երկարաթել վուշի 5301.10x 01.11.73.130 Թելք երկարաթել վուշի թրջած 5301.10x 01.11.73.200 Կանեփ միջին-ռուսական 5302.10x 01.11.73.210 Կանեփ միջին-ռուսական, ցողուն 5302.10x 01.11.73.220 Կանեփ միջին-ռուսական, թելք 5302.10x 01.11.73.300 Կանեփ հարավային 5302.10x 01.11.73.310 Կանեփ հարավային, ցողուն 5302.10x 01.11.73.320 Կանեփ հարավային, թելք 5302.10x 01.11.73.400 Սիզալ 5304.10 01.11.73.500 Թելք կոկոսի (կոպր) 5304.11 01.11.73.600 Աբակա (մանիլյան կանեփաթել) 5305.21 01.11.73.700 Ճենականեփ (չինական եղինջ) 5305.91x 01.11.73.900 Թելքեր բուսական մանածագործական, չմշակված, այլ 5305.91x 01.11.8 Կաուչուկ բնական 4001.10+.2 01.11.80 Կաուչուկ բնական 4001.10+.2 01.11.80.000 Կաուչուկ բնական 4001.10+.2 01.11.9 Բույսեր օծանելիքի, դեղագործության մեջ և համանման նպատակներով օգտագործելու համար, սերմեր շաքարի ճակնդեղի, սերմեր կերային բույսերի, հումք բուսական, այլ 1209.11+.2 1210 1211 1212.99 01.11.91 Բույսեր հիմնականում օծանելիքի, դեղագործության մեջ կամ որպես միջատասպան, սնկասպան նյութեր և համանման նպատակներով օգտագործելու համար 1211 01.11.91.100 Բույսեր եթերայուղային 1211x 01.11.91.200 Դեղաբույսեր 1211x 01.11.92 Սերմեր շաքարի ճակնդեղի և սերմեր կերային բույսերի 1209.11x+.2 01.11.92.100 Սերմեր շաքարի ճակնդեղի 1209.11+.2 01.11.92.200 Սերմեր կերային արմատապտուղների 1209.2x 01.11.92.300 Սերմնաբույսեր արմատապտուղների 1209.2x 01.11.92.310 Սերմնաբույսեր շաքարի ճակնդեղի 1209.2x 01.11.92.320 Սերմնաբույսեր կերային արմատապտուղների 1209.2x 01.11.92.400 Սերմնարաններ արմատապտուղների 1209.2x 01.11.92.410 Սերմնարաններ շաքարի ճակնդեղի 1209.2x 01.11.92.420 Սերմնարաններ կերի արմատապտուղների 1209.2x 01.11.92.500 Սերմեր միամյա խոտերի 1209.25+.29x 01.11.92.510 Սերմեր վիկի 1209.29.10 01.11.92.520 Սերմեր դառը լյուպինի 1209.29.50x 01.11.92.530 Սերմեր քաղցր լյուպինի 1209.29.50x 01.11.92.540 Սերմեր սուդանախոտի 1209.29.80x 01.11.92.550 Սերմեր ոլոռնախոտի 1209.25 01.11.92.590 Սերմեր միամյա խոտերի, այլ 1209.29.80x 01.11.92.600 Սերմեր բազմամյա խոտերի 1209.21+.22+ 29.80x 01.11.92.610 Սերմեր առվույտի 1209.21 01.11.92.620 Սերմեր երեքնուկի 1209.22 01.11.92.630 Սերմեր կորնգանի 1209.29.80x 01.11.92.640 Սերմեր ճիլի 1209.26 01.11.92.650 Սերմեր շյուղախոտի 1209.23 01.11.92.660 Սերմեր անքիստ ցորնուկի 1209.29.80x 01.11.92.670 Սերմեր մարգագետնային արոտային խոտերի 1209.24+. 29.80x 01.11.92.690 Սերմեր բազմամյա խոտերի, այլ 1209.29.80x 01.11.92.700 Սերմնաբույսեր բոստանային (կերային) մշակաբույսերի 1209.2x 01.11.92.900 Սերմեր կերային մշակաբույսերի, այլ 1209.2x 01.11.93 Հումք բուսական, այլ 1210 01.11.93.100 Հմուլակոներ 1210 01.11.93.200 Արմատներ եղերդի 1212.99.10 01.11.93.900 Հումք բուսական, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 1212.99.90 01.12 Բանջարեղեն, այլ, արտադրանք մասնագիտացված այգեգործության և տնկարանների 0601-0603 0702-07, (բացի 0709.90.3) 1209.19+.30+. 91+.99.91 01.12.1 Բանջարեղեն, այլ, թարմ կամ պաղեցրած 0702-0709 01.12.11 Արմատապտուղներ և պալարներ բանջարեղենի 0703-0706 01.12.11.100 Արմատապտուղներ բանջարեղենի 0706 01.12.11.110 Գազար սեղանի 0706.10X 01.12.11.120 Ճակնդեղ սեղանի 0706.90.90X 01.12.11.130 Նեխուր արմատավոր 0706.90.05+. 11+.17 01.12.11.140 Բողկ ամսական 0706.90.90x 01.12.11.150 Գազար վայրի 0706.90.90x 01.12.11.160 Շաղգամ 0706.10x 01.12.11.170 Ծովաբողկ 0706.90. 30 01.12.11.180 Մաղադանոս արմատավոր 0706.90.90.x 01.12.11.190 Արմատապտուղներ բանջարեղենային, այլ 0706.90.90x 01.12.11.200 Մշակաբույսեր կոճղեզավոր բանջարեղենային 0703 01.12.11.210 Սոխ գլուխ 0703.10 01.12.11.220 Սոխ գլուխ սերմնաբույս 0703.10.11 01.12.11.230 Սոխ մանր (շարլոտ) 0703.10.90 01.12.11.240 Սոխ կանաչ 0703..90x 01.12.11.250 Սոխ-պրաս 0703..90x 01.12.11.260 Սխտոր 0703.20 01.12.11.290 Մշակաբույսեր կոճղեզավոր բանջարեղենային, այլ 0703.90 01.12.12 Բանջարեղեն պտղատու 0702 0707 0708 0807.1 01.12.12.100 Լոլիկ 0702 01.12.12.200 Վարունգ 0707 01.12.12.300 Բանջարեղեն ընդեղեն, չկճպած, թարմ կամ պաղեցրած 0708 01.12.12.310 Ոլոռ կեղևով, թարմ 0708.10x 01.12.12.320 Ոլոռ կանաչ կեղևով, թարմ 0708.10x 01.12.12.330 Լոբի կեղևով, թարմ 0708.20 01.12.12.340 ՈՒնդեր կերի (ձիու) կեղևով, թարմ 0708.90x 01.12.12.350 Ոսպ կեղևով, թարմ 0708.90x 01.12.12.390 Բանջարեղեն ընդեղեն կեղևով, թարմ, այլ 0708.90x 01.12.12.400 Մշակաբույսեր բոստանային պարենային 0807.1 01.12.12.410 Սեխ 0807.19 01.12.12.420 Ձմերուկ 0807.11 01.12.13 Բանջարեղեն, այլ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 01.12.13.100 Կաղամբ 0704 01.12.13.110 Ծաղկակաղամբ 0704.10x 01.12.13.120 Կաղամբ գլուխ 0704.90.10 01.12.13.130 Կաղամբ բրյուսելյան 0704.20 01.12.13.140 Կաղամբ սավոյյան 0704.90.90x 01.12.13.150 Շաղգամակաղամբ 0704.90.90x 01.12.13.190 Կաղամբ, այլ 0704.10x 0704.90.90x 01.12.13.200 Սալաթ-կաթնուկ և եղերդ (բացի արմատներից) 0705 0709.90x 01.12.13.210 Սալաթ-կաթնուկ տերևավոր 0705.19x 01.12.13.220 Սալաթ գլուխ 0705.11 01.12.13.230 Սալաթ-կոտեմ 0709.90x 01.12.13.240 Սալաթ, այլ 0705.19x 01.12.13.250 Եղերդ (բացի արմատներից) 0705.21+.29 01.12.13.300 Սնկեր և գետնասնկեր 0709.5 01.12.13.310 Սնկեր 0709.51 01.12.13.311 Շիկասնկեր 0709.51.30 01.12.13.312 Կովասնկեր 0709.51.50 01.12.13.313 Սնկեր շամպինիոն 0709.51.90x 01.12.13.319 Սնկեր, այլ 0709.51.90x 01.12.13.320 Գետնասնկեր 0709.52 01.12.13.400 Բանջարեղեն կանաչ 0709.40 0709.70 0709.90x 01.12.13.410 Ռևանդենի (խավարծիլ) 0709.90x 01.12.13.420 Թրթնջուկ 0709.90x 01.12.13.430 Սամիթ 0709.90x 01.12.13.440 Մաղադանոս 0709.90x 01.12.13.490 Բանջարեղեն կանաչ, այլ 0709.40 0709.70 01.12.13.900 Մշակաբույսեր բանջարեղենային, այլ 0709.90x 01.12.13.910 Դդում 0709.90x 01.12.13.920 Դդմիկ 0709.90.7 01.12.13.930 Դդմակ (դդմի տեսակ) 0709.90.x 01.12.13.940 Եգիպտացորեն շաքարի 0709.90.60 01.12.13.950 Սմբուկ (բադրիջան) 0709.30 01.12.13.960 Տաքդեղ 0709.60 01.12.13.970 Ծնեբեկ 0709.20 01.12.13.980 Արտիճուկ 0709.10+. 90.2x 01.12.13.990 Մշակաբույսեր բանջարեղենային, այլ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 0709.90x 01.12.2 Բույսեր կենդանի, ծաղիկներ և ծաղկակոկոններ կտրված, սերմեր ծաղիկների և մրգերի, սերմեր բանջարեղենի 0601-0603 1209.19+.30+. 91+.99 01.12.21 Բույսեր կենդանի, կոճղեզներ, պալարներ և արմատներ, անդալիսներ և շիվեր, սնկամարմիններ 0601 0602x 01.12.21.100 Կոճղեզներ և պալարակոճղեզներ 0601 01.12.21.110 Կոճղեզներ և պալարակոճղեզներ ծաղիկների 0601 (բացի 01.10..90 0601.20.90) 01.12.21.120 Կոճղեզներ և պալարակոճղեզներ բանջարեղենի 0601.10.90+. 20.90 01.12.21.200 Սածիլ 0602.90x 01.12.21.210 Սածիլ ծաղիկների 0602.90.91 01.12.21.220 Սածիլ բանջարեղենի 0602.90.30x+. 90.99 01.12.21.230 Սածիլ հատապտղային մշակաբույսերի 0602.90.30x 01.12.21.300 Մշակաբույսեր պտղային և հատապտղային 0602.10+.20+. 90.30x 01.12.21.310 Մշակաբույսեր պտղատու հունդավոր 0602.10+.20+. 90.30x 01.12.21.320 Մշակաբույսեր պտղատու կորիզավոր 0602.10+.20+. 90.30x 01.12.21.330 Մշակաբույսեր հատապտղային 0602.90.30x 01.12.21.335 Թթենի 0602.90.30x 01.12.21.340 Մշակաբույսեր ընկուզապտղային 0602.10+.20+. 90.30x 01.12.21.350 Մշակաբույսեր ցիտրուսային 0602.10+.20+. 90.30x 01.12.21.360 Մշակաբույսեր մերձարևադարձային, այլ 0602.10+.20+. 90.30x 01.12.21.370 Այգի խաղողի 0602.10.10+. 20.10 01.12.21.400 Սերմնաբույսեր ծառերի և թփերի 0602.90.49 01.12.21.500 Տնկիներ ծառերի և թփերի 0602.20.90x+. 30+.40+. 90.45+.90.51 01.12.21.600 Սնկամարմիններ 0602.90.10 01.12.22 Ծաղիկներ կտրված 0603 01.12.22.100 Ծաղիկներ թարմ, կտրված 0603 01.12.22.110 Ծաղիկներ թարմ, կտրված, բաց գրունտի 0603x 01.12.22.120 Ծաղիկներ թարմ, կտրված, փակ գրունտի 0603x 01.12.22.900 Ծաղիկներ, այլ 0603x 01.12.23 Սերմեր ծաղիկների և մրգերի 1209.30+.99 01.12.23.100 Սերմեր ծաղիկների 1209.30+. 99.91 01.12.23.110 Սերմեր միամյա ծաղիկների 1209.30+. 99.91x 01.12.23.120 Սերմեր երկամյա ծաղիկների 1209.30+. 99.91x 01.12.23.130 Սերմեր բազմամյա ծաղիկների 1209.30+. 99.91x 01.12.23.200 Սերմեր պտղատու և հատապտղային մշակաբույսերի 1209..99.99x 01.12.23.210 Սերմեր պտղատու հունդավոր մշակաբույսերի 1209..99.99x 01.12.23.220 Սերմեր պտղատու կորիզավոր մշակաբույսերի 1209..99.99x 01.12.23.230 Սերմեր հատապտղային մշակաբույսերի 1209..99.99x 01.12.24 Սերմեր բանջարեղենային մշակաբույսերի 1209.19+.91 01.12.24.100 Սերմեր ճակնդեղի (բացի շաքարի) 1209.19 01.12.24.200 Սերմեր բանջարեղենային մշակաբույսերի 1209.91 01.12.24.210 Սերմեր միամյա բանջարեղենային մշակաբույսերի 1209.91x 01.12.24.220 Սերմեր երկամյա բանջարեղենային մշակաբույսերի 1209.91x 01.12.24.230 Սերմեր բազմամյա բանջարեղենային մշակաբույսերի 1209.91x 01.12.24.240 Սերմեր բոստանային մշակաբույսերի 1209.91x 01.12.24.300 Սերմնաբույսեր բանջարանոցային մշակաբույսերի 1209.91x 01.12.24.400 Սերմնաբույսեր բոստանային մշակաբույսերի 1209.91x 01.12.24.500 Սերմնարան բանջարանոցային մշակաբույսերի 1209.91x 01.13 Մրգեր, ընկույզներ, մշակաբույսեր խմիչքների և համեմունքների արտադրության համար 0709.90.3 0801-080 0806.10 0808- 0810 0901.11 0902.20+.40 0903-0910 1212.10 1801 01.13.1 Խաղող թարմ 0806.10 01.13.11 Խաղող սեղանի 0806.10 (.1-.6) 01.13.11.000 Խաղող սեղանի 0806.10 (.1-.6) 01.13.12 Խաղող այլ տեսակների 0806.10..9 01.13.12.100 Խաղող չամիչի 0806.10.9x 01.13.12.200 Խաղող գինու 0806.10.9x 01.13.2 Մրգեր և ընկույզներ, այլ 0709.90.3 0810-080 0808-0810 1212.10 01.13.21 Արմավ, թուզ, բանան, անանաս, ավոկադո, գուայավա, ընկույզներ կոկոսյան, բրազիլական և կեշյու 0801 0803 0804 01.13.21.100 Արմավ, թուզ, անանաս, ավոկադո, գուայավա, մանգո, մանգոստան (գարցինիա) 0804 01.13.21.110 Արմավ 0804.10 01.13.21.120 Թուզ 0804.20 01.13.21.130 Անանաս 0804.30 01.13.21.140 Ավոկադո 0804.40 01.13.21.150 Գուայավա, մանգո, մանգոստան (գարցինիա) 0804.50 01.13.21.200 Բանան, ներառյալ պլանտայն, թարմ կամ չորացրած 0803 01.13.21.300 Ընկույզներ կոկոսյան, բրազիլական և կեշյու, կեղևով կամ մաքրած 0801 01.13.21.310 Ընկույզներ կոկոսյան 0801.1 01.13.21.320 Ընկույզներ բրազիլական 0801.2 01.13.21.330 Ընկույզներ կեշյու 0801.3 01.13.22 Պտուղներ ցիտրուսային 0805 01.13.22.100 Նարինջ 0805.10 01.13.22.200 Մանդարին և ցիտրուսային հիբրիդներ 0805.20 01.13.22.300 Կիտրոն և լայմ 0805.30 01.13.22.400 Գրեյպֆրուտ 0805.40 01.13.22.900 Պտուղներ ցիտրուսային, այլ 0805.90 01.13.23 Մրգեր, այլ, եղջերապտուղներ 0807.20 0808-0810 1212.10 01.13.23.100 Պտուղներ հունդավոր 0808 01.13.23.110 Խնձոր 0808.10 01.13.23.120 Տանձ 0808.20 (.3-.6) 01.13.23.130 Սերկևիլ 0808.20.90 01.13.23.140 Պտուղ արոսի 0810.90..85x 01.13.23.150 Ալոճ 0810.90..85x 01.13.23.160 Մասուր 0810.90..85x 01.13.23.170 Իրգա 0810.90..85x 01.13.23.190 Պտուղներ հունդավոր, այլ 0810.90..85x 01.13.23.200 Պտուղներ կորիզավոր 0809 01.13.23.210 Ծիրան 0809.10 01.13.23.220 Բալ և կեռաս 0809.20 01.13.23.230 Դեղձ, ներառյալ նեկտարենիներ 0809.30 01.13.23.240 Սալոր և մամուխ 0809.40 01.13.23.250 Շլոր (ալուչա) 0809.40x 01.13.23.260 Կծոխուր 0810.90.85x 01.13.23.270 Հոն և ունաբ 0810.90.85x 01.13.23.280 Փշատ 0810.90.85x 01.13.23.290 Պտուղներ կորիզավոր, այլ 0810.90.85x 01.13.23.300 Պտուղներ հատապտղային մշակաբույսերի 0810 01.13.23.310 Մորի (ելակ) 0810.10 01.13.23.320 Ազնվամորի, մոշ, լոգանովա (ազնվամորու և մոշի հիբրիդ) 0810.20 01.13.23.330 Հաղարջ 0810.30.1+.3 01.13.23.340 Կոկռոշ 0810.30.90 01.13.23.350 Փշարմավ (չիչխան) 0810.40 01.13.23.360 Թութ 0810.20 01.13.23.390 Պտուղներ հատապտղային մշակաբույսերի, այլ 0810.90x 01.13.23.400 Պտուղներ մերձարևադարձային, այլ 0810.90.85x 01.13.23.410 Խուրմա արևելյան 0810.90.85x 01.13.23.420 Նուռ 0810.90.85x 01.13.23.430 Ֆեյխոա 0810.90.85x 01.13.23.440 Զկեռ 0810.90.85x 01.13.23.490 Պտուղներ մերձարևադարձային, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 0810.90.85x 01.13.23.500 Եղջերապտուղ 1212.10 01.13.23.600 Պապայա 0807.20 01.13.23.900 Մրգեր և պտուղներ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 0810.90.85x 01.13.24 Ձիթապտուղ և ընկույզներ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 0709.90.3 0802 01.13.24.100 Ձիթապտուղ 0709.90.3 01.13.24.200 Ընկույզներ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 0802 01.13.24.210 Նուշ 0802.1 01.13.24.220 Պնդուկ (անտառային ընկույզ) 0802.2x 01.13.24.230 Ընկույզ 0802.3 01.13.24.240 Շագանակ 0802.4 01.13.24.250 Պիստակ 0802.5 01.13.24.260 Պնդուկ (անտառային ընկույզ, մշակված) 0802.2x 01.13.24.290 Ընկույզներ, այլ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 0802.9 01.13.3 Մշակաբույսեր գյուղատնտեսական խմիչքների արտադրության համար 0901.11 0902.20+. 40 0903 0801 01.13.31 Սուրճ չբոված, կոֆեինով 0901.11 01.13.31.000 Սուրճ չբոված, կոֆեինով 0901.11 01.13.32 Թեյ կանաչ խմորման չենթարկված, թեյ սև լրիվ կամ մասնակի խմորման ենթարկված, 3 կգ-ից ավել քաշ ունեցող փաթեթներով 0902.20+.40 01.13.32.100 Թեյ կանաչ, խմորման չենթարկված 0902.20 01.13.32.110 Տերև թեյի կանաչ տեսակային 0902.20x 01.13.32.120 Տերև թեյի կանաչ կոշտ 0902.20x 01.13.32.200 Թեյ սև, լրիվ կամ մասնակի խմորման ենթարկված 0902.40 01.13.32.210 Տերև թեյի սև տեսակային 0902.40x 01.13.32.220 Տերև թեյի սև կոշտ 0902.40x 01.13.33 Մատե 0903 01.13.33.000 Մատե 0903 01.13.34 Կակաո ունդեր 1801 01.13.34.000 Կակաո ունդեր 1801 01.13.4 Համեմունքներ չմշակված (0904-0910)x 01.13.40 Համեմունքներ չմշակված 01.13.40.100 Պղպեղ 0904x 01.13.40.200 Վանիլ 0905x 01.13.40.300 Դարչին և դարչնածառի ծաղիկներ 0906x 01.13.40.400 Մեխակ 0907x 01.13.40.500 Մշկընկույզ, մացիս և հիլ 0908x 01.13.40.510 Մշկընկույզ 0908.10x 01.13.40.520 Մացիս 0908.20x 01.13.40.530 Հիլ 0908.30x 01.13.40.600 Սերմեր անիսոնի, գետասպունգի, ֆենհելի, գինձի, կմինի, չամանի, սամիթի, հատապտուղներ գիհի 0909x 01.13.40.610 Սերմեր անիսոնի կամ գետասպունգի 0909.10x 01.13.40.620 Սերմեր գինձի 0909.20x 01.13.40.630 Սերմեր կմինի (հռոմեական չաման) 0909.30x 01.13.40.640 Սերմեր չամանի 0909.40x 01.13.40.650 Սերմեր սամիթի 0909.50x 01.13.40.660 Հատապտուղներ գիհի 0909.50x 01.13.40.700 Կոճապղպեղ, շաֆրան, քրքում, ծոթոր, դափնետերև, կարրի 0910.x 01.13.40.710 Կոճապղպեղ 0910.10x 01.13.40.720 Շաֆրան 0910.20x 01.13.40.730 Քրքում 0910.3 0x 01.13.40.740 Ծոթոր 0910.40.1x 01.13.40.750 Դափնետերև 0910.40.9x 01.13.40.900 Համեմունքներ չմշակված, այլ 0910.99x 01.2 Կենդանիներ կենդանի և արտադրանք անասնաբուծական 01.21 Անասուն խոշոր եղջերավոր, կենդանի և դրա բուծման արտադրանք 0102 0401.20x 0511.10 01.21.1 Անասուն խոշոր եղջերավոր, կենդանի 0102 01.21.11 Անասուն խոշոր եղջերավոր, բացի հորթերից, կենդանի 0102.10.+.90 (.5-.9) 01.21.11.100 Անասուն խոշոր եղջերավոր մեծահասակ 0102.10x.+. 90 (.5-.9)x 01.21.11.110 Կովեր 0102.10. 30.x+.90.69x 01.21.11.120 Կովեր-կերակրողներ 0102.10.30.x+ .90.69x 01.21.11.130 Ցուլեր-արտադրողներ 0102.10.90.x+ .90.79x 01.21.11.140 Անասուն խոշոր եղջերավոր մեծահասակ, բտվող 0102.10.x+.90 (.5-.9)x 01.21.11.200 Անասուն խոշոր եղջերավոր, մատղաշ 0102.10.10x .90.59x 01.21.11.210 Կովեր չծնած 0102.10..10.x +.90.59x 01.21.11.220 Ցուլիկներ 1-ից 2 տարեկան 0102.10..90x+ .90.79x 01.21.11.230 Ցուլիկներ 2 տարեկանից բարձր 0102.10..90x+ .90.79x 01.21.11.240 Ցուլիկներ ամորձատված 1-ից 2 տարեկան 0102.10..90x+ .90.79x 01.21.11.250 Ցուլիկներ ամորձատված 2 տարեկանից բարձր 0102.10..90x+ .90.79x 01.21.11.260 Երինջներ 1-ից 2 տարեկան 0102.10.90x+ .90.59x 01.21.11.270 Երինջներ 2 տարեկանից բարձր 0102.10.90x+ .90.59x 01.21.11.500 Եզներ 0102.90..90x 01.21.11.510 Եզներ բանող 0102.90.90x 01.21.11.520 Եզներ չբանող և եզներ դեռահաս 1 տարեկանից բարձր 0102.90.90x 01.21.11.900 Անասուն խոշոր եղջերավոր, այլ 0102.90.90x 01.21.11.910 Գոմեշներ 0102.90.90x 01.21.11.920 Եզնուղտեր 0102.90.90x 01.21.11.930 Սապատավոր եզներ 0102.90.90x 01.21.12 Հորթեր 0102.90 (.05-.4) 01.21.12.100 Հորթեր մինչև 1 տարեկան 0102.90 (.05-.4)x 01.21.12.110 Էգ հորթեր 0102.90 (.05-.4)x 01.21.12.111 Էգ հորթեր մինչև 8 ամսական 0102.90 (.05-.4)x 01.21.12.112 Էգ հորթեր 8-ից 12 ամսական 0102.90 (.05-.4)x 01.21.12.120 Արու հորթեր 0102.90 (.05-.4)x 01.21.12.121 Արու հորթեր մինչև 8 ամսական 0102.90 (.05-.4)x 01.21.12.122 Արու հորթեր 8-ից 12 ամսական 0102.90 (.05-.4)x 01.21.2 Կաթ խոշոր եղջերավոր անասունների հում 0401.20x 01.21.20 Կաթ խոշոր եղջերավոր անասունների հում 0401.20x 01.21.20.100 Կաթ կովի հում 0401.20x 01.21.20.200 Կաթ խոշոր եղջերավոր անասունների հում, այլ 0401.20x 01.21.20.210 Կաթ գոմեշի հում 0401.20x 01.21.20.220 Կաթ եզնուղտի հում 0401.20x 01.21.3 Սերմնահեղուկ ցուլի 0511.10 01.21.30 Սերմնահեղուկ ցուլի 0511.100 1.21.30.000 Սերմնահեղուկ ցուլի 0511.10 01.22 Ոչխարներ, այծեր, ձիեր, ավանակներ, ջորիներ, կենդանի և դրանց բուծման արտադրանք 0101 0104 0401.20x 0503 5101.11 5102 01.22.1. Ոչխարներ, այծեր, ձիեր, ավանակներ, ջորիներ, կենդանի 0101 0104 01.22.11 Ոչխարներ կենդանի 0104.10 01.22.11.100 Ոչխարներ մեծահասակ նրբագեղմ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.110 Մաքիներ նրբագեղմ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.111 Մաքիներ նրբագեղմ ցեղի` մերինոս 0104.10x 01.22.11.119 Մաքիներ նրբագեղմ ցեղերի, այլ 0104.10x 01.22.11.120 Խոյեր-արտադրողներ նրբագեղմ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.121 Խոյեր-արտադրողներ նրբագեղմ ցեղի` մերինոս 0104.10x 01.22.11.129 Խոյեր-արտադրողներ նրբագեղմ ցեղերի, այլ 0104.10x 01.22.11.130 Խոյեր, այլ և ամորձատված 1 տարեկանից բարձր նրբագեղմ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.131 Խոյեր, այլ և ամորձատված 1 տարեկանից բարձր նրբագեղմ ցեղի` մերինոս 0104.10x 01.22.11.139 Խոյեր, այլ և ամորձատված 1 տարեկանից բարձր նրբագեղմ ցեղերի, այլ 0104.10x 01.22.11.140 Ոչխարներ մեծահասակ բտվող, նրբագեղմ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.141 Ոչխարներ մեծահասակ բտվող, նրբագեղմ ցեղի` մերինոս 0104.10x 01.22.11.149 Ոչխարներ մեծահասակ բտվող, նրբագեղմ ցեղերի, այլ 0104.10x 01.22.11.200 Ոչխարներ մատղաշ, նրբագեղմ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.210 Գառներ մինչև 1 տարեկան նրբագեղմ ցեղերի 0104.10.30x 01.22.11.211 Գառներ մինչև 1 տարեկան նրբագեղմ ցեղի` մերինոս 0104.10.30x 01.22.11.219 Գառներ մինչև 1 տարեկան նրբագեղմ ցեղերի, այլ 0104.10.30x 01.22.11.220 Շիշակներ 1 տարեկանից բարձր նրբագեղմ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.221 Շիշակներ 1 տարեկանից բարձր նրբագեղմ ցեղի` մերինոս 0104.10x 01.22.11.229 Շիշակներ 1 տարեկանից բարձր նրբագեղմ ցեղերի, այլ 0104.10x 01.22.11.300 Ոչխարներ մեծահասակ կիսանրբագեղմ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.310 Մաքիներ կիսանրբագեղմ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.311 Մաքիներ կիսանրբագեղմ ցեղի` կույբիշևյան 0104.10x 01.22.11.319 Մաքիներ կիսանրբագեղմ ցեղերի, այլ 0104.10x 01.22.11.320 Խոյեր-արտադրողներ կիսանրբագեղմ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.321 Խոյեր-արտադրողներ կիսանրբագեղմ ցեղի` կույբիշևյան 0104.10x 01.22.11.329 Խոյեր-արտադրողներ կիսանրբագեղմ ցեղերի, այլ 0104.10x 01.22.11.330 Խոյեր, այլ և ամորձատված 1 տարեկանից բարձր կիսանրբագեղմ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.331 Խոյեր, այլ և ամորձատված 1 տարեկանից բարձր` կիսանրբագեղմ ցեղի` կույբիշևյան 0104.10x 01.22.11.339 Խոյեր, այլ և ամորձատված 1 տարեկանից բարձր կիսանրբագեղմ ցեղերի, այլ 0104.10x 01.22.11.340 Ոչխարներ մեծահասակ բտվող, կիսանրբագեղմ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.341 Ոչխարներ մեծահասակ բտվող, կիսանրբագեղմ ցեղի` կույբիշևյան 0104.10x 01.22.11.349 Ոչխարներ մեծահասակ բտվող, կիսանրբագեղմ ցեղերի, այլ 0104.10x 01.22.11.400 Ոչխարներ մատղաշ կիսանրբագեղմ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.410 Գառներ մինչև 1 տարեկան կիսանրբագեղմ ցեղերի 0104.10.30x 01.22.11.411 Գառներ մինչև 1 տարեկան կիսանրբագեղմ ցեղի` կույբիշևյան 0104.10.30x 01.22.11.419 Գառներ մինչև 1 տարեկան կիսանրբագեղմ ցեղերի, այլ 0104.10.30x 01.22.11.420 Շիշակներ 1 տարեկանից բարձր, կիսանրբագեղմ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.421 Շիշակներ 1 տարեկանից բարձր, կիսանրբագեղմ ցեղի` կույբիշևյան 0104.10x 01.22.11.429 Շիշակներ 1 տարեկանից բարձր, կիսանրբագեղմ ցեղերի, այլ 0104.10x 01.22.11.500 Ոչխարներ մեծահասակ, կիսակոպտաբուրդ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.510 Մաքիներ, կիսակոպտաբուրդ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.511 Մաքիներ, կիսակոպտաբուրդ ցեղի` սարաջինյան 0104.10x 01.22.11.513 Մաքիներ, կիսակոպտաբուրդ ցեղի` հայկական 0104.10x 01.22.11.519 Մաքիներ, կիսակոպտաբուրդ ցեղերի, այլ 0104.10x 01.22.11.520 Խոյեր-արտադրողներ կիսակոպտաբուրդ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.521 Խոյեր-արտադրողներ կիսակոպտաբուրդ ցեղի` սարաջինյան 0104.10x 01.22.11.523 Խոյեր-արտադրողներ կիսակոպտաբուրդ ցեղի` հայկական 0104.10x 01.22.11.529 Խոյեր-արտադրողներ կիսակոպտաբուրդ ցեղերի, այլ 0104.10x 01.22.11.530 Խոյեր, այլ և ամորձատված 1 տարեկանից բարձր, կիսակոպտաբուրդ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.531 Խոյեր, այլ և ամորձատված 1 տարեկանից բարձր, կիսակոպտաբուրդ ցեղի` սարաջինյան 0104.10x 01.22.11.533 Խոյեր, այլ և ամորձատված 1 տարեկանից բարձր, կիսակոպտաբուրդ ցեղի` հայկական 0104.10x 01.22.11.539 Խոյեր, այլ և ամորձատված 1 տարեկանից բարձր, կիսակոպտաբուրդ ցեղերի, այլ 0104.10x 01.22.11.540 Ոչխարներ մեծահասակ, բտվող, կիսակոպտաբուրդ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.541 Ոչխարներ մեծահասակ, բտվող, կիսակոպտաբուրդ ցեղի` սարաջինյան 0104.10x 01.22.11.543 Ոչխարներ մեծահասակ, բտվող, կիսակոպտաբուրդ ցեղի` հայկական 0104.10x 01.22.11.549 Ոչխարներ մեծահասակ, բտվող, կիսակոպտաբուրդ ցեղերի, այլ 0104.10x 01.22.11.600 Ոչխարներ մատղաշ, կիսակոպտաբուրդ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.610 Գառներ մինչև 1 տարեկան, կիսակոպտաբուրդ ցեղերի 0104.10.30x 01.22.11.611 Գառներ մինչև 1 տարեկան կիսակոպտաբուրդ ցեղի` սարաջինյան 0104.10.30x 01.22.11.613 Գառներ մինչև 1 տարեկան, կիսակոպտաբուրդ ցեղի` հայկական 0104.10.30x 01.22.11.619 Գառներ մինչև 1 տարեկան, կիսակոպտաբուրդ ցեղերի, այլ 0104.10.30x 01.22.11.620 Շիշակներ 1 տարեկանից բարձր, կիսակոպտաբուրդ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.621 Շիշակներ 1 տարեկանից բարձր, կիսակոպտաբուրդ ցեղի` սարաջինյան 0104.10x 01.22.11.623 Շիշակներ 1 տարեկանից բարձր, կիսակոպտաբուրդ ցեղի` հայկական 0104.10x 01.22.11.629 Շիշակներ 1 տարեկանից բարձր կիսակոպտաբուրդ ցեղերի, այլ 0104.10x 01.22.11.700 Ոչխարներ մեծահասակ, կոպտաբուրդ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.710 Մաքիներ, կոպտաբուրդ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.711 Մաքիներ, կոպտաբուրդ ցեղի` ռոմանովյան 0104.10x 01.22.11.712 Մաքիներ, կոպտաբուրդ ցեղի` կարակուլյան 0104.10x 01.22.11.719 Մաքիներ, կոպտաբուրդ ցեղերի, այլ 0104.10x 01.22.11.720 Խոյեր-արտադրողներ կոպտաբուրդ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.721 Խոյեր-արտադրողներ կոպտաբուրդ ցեղի` ռոմանովյան 0104.10x 01.22.11.722 Խոյեր-արտադրողներ կոպտաբուրդ ցեղի` կարակուլյան 0104.10x 01.22.11.729 Խոյեր-արտադրողներ կոպտաբուրդ ցեղերի, այլ 0104.10x 01.22.11.730 Խոյեր, այլ և ամորձատված, կոպտաբուրդ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.731 Խոյեր, այլ և ամորձատված, կոպտաբուրդ ցեղի` ռոմանովյան 0104.10x 01.22.11.732 Խոյեր, այլ և ամորձատված, կոպտաբուրդ ցեղի` կարակուլյան 0104.10x 01.22.11.739 Խոյեր, այլ և ամորձատված, կոպտաբուրդ ցեղերի, այլ 0104.10x 01.22.11.740 Ոչխարներ մեծահասակ, բտվող, կոպտաբուրդ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.741 Ոչխարներ մեծահասակ, բտվող, կոպտաբուրդ ցեղի` ռոմանովյան 0104.10x 01.22.11.742 Ոչխարներ մեծահասակ, բտվող կոպտաբուրդ ցեղի` կարակուլյան 0104.10x 01.22.11.749 Ոչխարներ մեծահասակ, բտվող, կոպտաբուրդ ցեղերի, այլ 0104.10x 01.22.11.800 Ոչխարներ մատղաշ, կոպտաբուրդ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.810 Գառներ մինչև 1 տարեկան, կոպտաբուրդ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.811 Գառներ մինչև 1 տարեկան` կոպտաբուրդ ցեղի` ռոմանովյան 0104.10x 01.22.11.812 Գառներ մինչև 1 տարեկան` կոպտաբուրդ ցեղի` կարակուլյան 0104.10x 01.22.11.819 Գառներ մինչև 1 տարեկան, կոպտաբուրդ ցեղերի, այլ 0104.10x 01.22.11.820 Գառներ 1 տարեկանից մեծ, կոպտաբուրդ ցեղերի 0104.10x 01.22.11.821 Գառներ 1 տարեկանից մեծ, կոպտաբուրդ ցեղի` ռոմանովյան 0104.10x 01.22.11.822 Գառներ 1 տարեկանից մեծ, կոպտաբուրդ ցեղի` կարակուլյան 0104.10x 01.22.11.829 Գառներ 1 տարեկանից մեծ, կոպտաբուրդ ցեղերի, այլ 0104.10x 01.22.12 Այծեր կենդանի 0104.20 01.22.12.100 Այծեր մեծահասակ 0104.20x 01.22.12.110 Այծեր մայր 0104.20x 01.22.12.120 Այծեր-արտադրողներ 0104.20x 01.22.12.130 Այծեր ամորձատված 0104.20x 01.22.12.200 Այծեր մատղաշ, բոլոր տարիքների 0104.20x 01.22.12.210 Այծեր էգ 1 տարեկանից մեծ 0104.20x 01.22.12.220 Այծեր արու 1 տարեկանից մեծ 0104.20x 01.22.12.230 ՈՒլեր մինչև 1 տարեկան 0104.20x 01.22.12.231 ՈՒլեր էգ մինչև 1 տարեկան 0104.20x 01.22.12.232 ՈՒլեր արու մինչև 1 տարեկան 0104.20x 01.22.12.233 ՈՒլեր ամորձատված մինչև 1 տարեկան 0104.20x 01.22.13 Ձիեր, ավանակներ, ջորիներ, կենդանի 0101 01.22.13.100 Ձիեր մեծահասակ մաքրացեղ 0101.11 01.22.13.110 Զամբիկներ մաքրացեղ 0101.11x 01.22.13.120 Հովատակներ-արտադրողներ մաքրացեղ 01.22.13.130 Հովատակներ-փորձարուներ մաքրացեղ 0101.11x 01.22.13.200 Ձիեր մատղաշ մաքրացեղ 0101.11x 01.22.13.210 Հովատակներ մաքրացեղ 3 տարեկան և ավելի 0101.11x 01.22.13.220 Զամբիկներ մաքրացեղ 3 տարեկան և ավելի 0101.11x 01.22.13.230 Հովատակիկներ մաքրացեղ 2-ից մինչև 3 տարեկան 0101.11x 01.22.13.240 Զամբիկներ մաքրացեղ 2-ից մինչև 3 տարեկան 0101.11x 01.22.13.250 Հովատակիկներ մաքրացեղ 1-ից մինչև 2 տարեկան 0101.11x 01.22.13.260 Զամբիկներ մաքրացեղ 1-ից մինչև 2 տարեկան 0101.11x 01.22.13.270 Հովատակիկներ մաքրացեղ մինչև 1 տարեկան 0101.11x 01.22.13.280 Զամբիկներ մաքրացեղ մինչև 1 տարեկան 0101.11x 01.22.13.300 Ձիեր օգտագործվող, մեծահասակ 0101.19x 01.22.13.310 Հովատակներ-արտադրողներ օգտագործվող 0101.19x 01.22.13.320 Զամբիկներ օգտագործվող 0101.19x 01.22.13.330 Ձիեր ամորձատված օգտագործվող 0101.19x 01.22.13.340 Ձիեր բանող 0101.19x 01.22.13.390 Հովատակներ և ձիեր ամորձատված օգտագործվող, 3 տարեկանից մեծ, այլ 0101.19x 01.22.13.400 Ձիեր մատղաշ օգտագործվող 0101.19x 01.22.13.410 Հովատակներ և ձիեր ամորձատված օգտագործվող, 2-ից մինչև 3 տարեկան 0101.19x 01.22.13.420 Զամբիկներ օգտագործվող, 2-ից մինչև 3 տարեկան 0101.19x 01.22.13.430 Հովատակիկներ և ձիեր ամորձատված օգտագործվող, 1-ից մինչև 2 տարեկան 0101.19x 01.22.13.440 Զամբիկներ օգտագործվող 1-ից մինչև 2 տարեկան 0101.19x 01.22.13.470 Մտրուկներ օգտագործվող մինչև 1 տարեկան 0101.19x 01.22.13.471 Հովատակիկներ օգտագործվող մինչև 1 տարեկան 0101.19x 01.22.13.472 Զամբիկներ օգտագործվող մինչև 1 տարեկան 0101.19x 01.22.13.500 Ավանակներ մեծահասակ 0101.20.10 01.22.13.510 Ավանակներ էգ 0101.20.10x 01.22.13.520 Ավանակներ-արտադրողներ 0101.20.10x 01.22.13.530 Ավանակներ-ամորձատվածներ 0101.20.10x 01.22.13.600 Ավանակներ մատղաշ բոլոր տարիքների 0101.20.10x 01.22.13.610 Ավանակներ 3 տարեկանից բարձր 0101.20.10x 01.22.13.620 Ավանակներ 1-ից մինչև 3 տարեկան 0101.20.10x 01.22.13.630 Ավանակներ մինչև 1 տարեկան 0101.20.10x 01.22.13.700 Ջորիներ (ավանակի և զամբիկի խառնածին և հովատակի և էգ ավանակի խառնածին) 0101.20.90 01.22.13.710 Ջորիներ բանող 0101.20.90x 01.22.13.720 Ջորիների մատղաշ բոլոր տարիքների 0101.20.90x 01.22.2 Կաթ ոչխարի և այծի հում 0401.20x 01.22.21 Կաթ ոչխարի հում 0401.20x 01.22.21.000 Կաթ ոչխարի հում 0401.20x 01.22.22 Կաթ այծի հում 01.22.22.000 Կաթ այծի հում 0401.20x 01.22.23 Կաթ զամբիկի, ուղտի հում, այլ 0401.20x 01.22.23.100 Կաթ զամբիկի հում 0401.20x 01.22.23.200 Կաթ ուղտի հում 0401.20x 01.22.23.900 Կաթ հում, այլ (եղջերուի, սապատավոր եզի և այլն) 0401.20x 01.22.3 Բուրդ և մազ կենդանիների 0503 5101.11 5102 01.22.31 Բուրդ կենդանի ոչխարից խուզված, չլվացված (ներառյալ լվացված գեղմով) 5101.11 01.22.31.100 Բուրդ կենդանի ոչխարից խուզված, չլվացված (ներառյալ լվացված գեղմով) 5101.11 01.22.31.110 Բուրդ կենդանի ոչխարից խուզված չլվացված (ներառյալ լվացված գեղմով), նուրբ 5101.11x 01.22.31.120 Բուրդ կենդանի ոչխարից խուզված, չլվացված (ներառյալ լվացված գեղմով), կիսանուրբ 5101.11x 01.22.31.130 Բուրդ կենդանի ոչխարից խուզված, չլվացված (ներառյալ լվացված գեղմով), կիսակոպիտ 5101.11x 01.22.31.140 Բուրդ կենդանի ոչխարից խուզված, չլվացված (ներառյալ լվացված գեղմով), կոպիտ (բացի կարակուլյան և սմուշկե ոչխարների) 5101.11x 01.22.31.150 Բուրդ կենդանի ոչխարից խուզված, չլվացված (ներառյալ լվացված գեղմով), կոպիտ, կարակուլյան և սմուշկե ոչխարների 5101.11x 01.22.32 Մազ կենդանիների նուրբ կամ կոպիտ (ներառյալ ձիու մազը) չենթարկված սանդերքագզման և սանրագզման 0503 5102 01.22.32.100 Մազ կենդանիների նուրբ 5102.10 01.22.32.200 Մազ կենդանիների կոպիտ 5102.20 01.22.32.300 Մազ ձիու 0503 01.23 Խոզեր կենդանի 0103 01.23.1 Խոզեր կենդանի 0103 01.23.10 Խոզեր կենդանի 0103x 01.23.10.100 Խոզեր հիմնական հոտի 0103x 01.23.10.110 Խոզեր արու-արտադրողներ 0103x 01.23.10.120 Խոզեր մայր, հիմնական 0103x 01.23.10.130 Խոզեր մայր, ստուգվող 0103x 01.23.10.140 Խոզեր մայր միանգամյա 0103x 01.23.10.150 Խոզեր մայր 9 ամսականից մեծ 0103x 01.23.10.200 Խոճկորներ մինչև 4 ամսական 0103x 01.23.10.210 Խոճկորներ մինչև 2 ամսական 0103x 01.23.10.220 Խոճկորներ 2-ից մինչև 4 ամսական 0103x 01.23.10.300 Խոզեր կազմալրման համար 4 ամսականից մեծ 0103x 01.23.10.310 Խոզեր կազմալրման համար 10-ից մինչև 12 ամսական 0103x 01.23.10.330 Խոզեր կազմալրման համար 8-ից մինչև 10 ամսական 0103x 01.23.10.350 Խոզեր կազմալրման համար 6-ից մինչև 8 ամսական 0103x 01.23.10.370 Խոզեր կազմալրման համար 4-ից մինչև 6 ամսական 0103x 01.23.10.400 Խոզեր արու կազմալրման համար 4 ամսականից մեծ 0103x 01.23.10.410 Խոզեր արու կազմալրման համար 10-ից մինչև 12 ամսական 0103x 01.23.10.430 Խոզեր արու կազմալրման համար 8-ից մինչև 10 ամսական 0103x 01.23.10.450 Խոզեր արու կազմալրման համար 6-ից մինչև 8 ամսական 0103x 01.23.10.470 Խոզեր արու կազմալրման համար 4-ից մինչև 6 ամսական 0103x 01.23.10.500 Խոզեր բտվող 0103x 01.23.10.510 Խոզեր հիմնական հոտի, բտվող 0103x 01.23.10.520 Խոզեր մայր, բտվող 0103x 01.23.10.530 Խոզեր բտվող 10-ից մինչև 12 ամսական 0103x 01.23.10.550 Խոզեր բտվող 8-ից մինչև 10 ամսական 0103x 01.23.10.570 Խոզեր բտվող 6-ից մինչև 8 ամսական 0103x 01.23.10.590 Խոզեր բտվող 4-ից մինչև 6 ամսական 0103x 01.24 Թռչուններ կենդանի և ձվեր 0105 0407 01.24.1 Թռչուններ կենդանի 0105 0407 01.24.10 Թռչուններ կենդանի 0105 01.24.10.100 Հավեր ձվային ցեղերի, ծնողական հոտի 0105.11x+. 92x+.93x 01.24.10.110 Աքաղաղներ ծնողական հոտի 0105.11x+. 92x+.93x 01.24.10.120 Հավեր ածան ծնողական հոտի 0105.11x+. 92x+.93x 01.24.10.130 Հավեր մատղաշ ծնողական հոտի 0105.11x+. 92x +. 93x 01.24.10.190 Հավեր բտվող ծնողական հոտի 0105.11x+. 92x+.93x 01.24.10.200 Հավեր ձվային ցեղերի, արդյունաբերական հոտի 0105.11x+. 92x+.93x 01.24.10.210 Աքաղաղներ արդյունաբերական հոտի 0105.11x+. 92x+.93x 01.24.10.220 Հավեր ածան արդյունաբերական հոտի 0105.11x+. 92x+.93x 01.24.10.230 Հավեր մատղաշ արդյունաբերական հոտի 0105.11x+. 92x+.93x 01.24.10.290 Հավեր բտվող արդյունաբերական հոտի 0105.11x+ .92x+.93x 01.24.10.300 Հավեր մսային ցեղերի 0105.11x+. 92x+.93x 01.24.10.310 Աքաղաղներ մսային ցեղերի 0105.11x+. 92x+.93x 01.24.10.320 Հավեր ածան մսային ցեղերի 0105.11x+. 92x+.93x 01.24.10.330 Հավեր մատղաշ մսային ցեղերի 0105.11x+. 92x+.93x 01.24.10.350 Հավեր մատղաշ-բրոյլերներ մսային ցեղերի 0105.11x+. 92x+.93x 01.24.10.390 Հավեր բտվող մսային ցեղերի 0105.11x+. 92x+.93x 01.24.10.400 Սագեր 0105.19..20+. 99.20 01.24.10.410 Սագեր արու 0105.19..20x+ .99..20x 01.24.10.420 Սագեր էգ 0105.19..20x+ .99..20x 01.24.10.430 Սագեր մատղաշ 1-ից մինչև 27 շաբաթական 0105.19..20x+ .99..20x 01.24.10.440 Սագեր մատղաշ, մսի համար 0105.19..20x+ .99..20x 01.24.10.490 Սագեր բտվող 0105.19..20x+ .99..20x 01.24.10.500 Բադեր 0105.19.90x+. 99.1 01.24.10.510 Բադեր արու 0105.19.90x+. 99.10x 01.24.10.520 Բադեր ածան 0105.19.90x+. 99.10x 01.24.10.530 Բադեր մատղաշ 0105.19.90x+. 99.10x 01.24.10.550 Բադեր մատղաշ-բրոյլերներ 0105.19.90x+. 99.10x 01.24.10.590 Բադեր մատղաշ բտվող 0105.19.90x+. 99.10x 01.24.10.600 Հնդկահավեր 0105.12+. 99.30 01.24.10.610 Հնդկահավեր արու 0105.12+. 99.30x 01.24.10.620 Հնդկահավեր էգ 0105.12+. 99.30x 01.24.10.630 Հնդկահավեր մատղաշ 0105.12+. 99.30x 01.24.10.640 Հնդկահավեր մատղաշ 1-ից մինչև 17 շաբաթական 0105.12+. 99.30x 01.24.10.670 Հնդկահավեր մատղաշ, մսի տակ 17 շաբաթականից մեծ 0105.12+. 99.30x 01.24.10.690 Հնդկահավեր բտվող 0105.12+. 99.30x 01.24.10.700 Խայտահավեր 0105.19.90x+. 99.5 01.24.10.710 Խայտահավեր արու 0105.19.90x 01.24.10.720 Խայտահավեր ածան 0105.19.90x 01.24.10.740 Խայտահավեր մատղաշ 1-ից մինչև 26 շաբաթական 0105.19.90x 01.24.10.750 Խայտահավեր մատղաշ մսի տակ 0105.19.90x 01.24.10.790 Խայտահավեր բտվող 0105.19.90x 01.24.2 Ձվեր կճեպի մեջ 0407 01.24.20 Ձվեր կճեպի մեջ 0407x 01.24.20.100 Ձվեր հավի 0407.00.19x+. 00.30x 01.24.20.110 Ձվեր մեծահասակ հավերի ծնողական հոտի 0407.00.19x+. 00.30x 01.24.20.120 Ձվեր մատղաշ հավերի ծնողական հոտի ձվային ցեղերի 0407.00.19x+. 00.30x 01.24.20.130 Ձվեր մեծահասակ հավերի արդյունաբերական հոտի ձվային ցեղերի 0407.00.19x+. 00.30x 01.24.20.140 Ձվեր մատղաշ հավերի արդյունաբերական հոտի ձվային ցեղերի 0407.00.19x+. 00.30x 01.24.20.150 Ձվեր մեծահասակ հավերի մսային ցեղերի 0407.00.19x+. 00.30x 01.24.20.160 Ձվեր մատղաշ հավերի մսային ցեղերի 0407.00.19x+. 00.30x 01.24.20.190 Ձվեր հավի, այլ 0407.00.19x+. 00.30x 01.24.20.200 Ձվեր սագի 0407.00.11x+. 00.30x 01.24.20.300 Ձվեր բադի 0407.00.19x+. 00.30x 01.24.20.400 Ձվեր հնդկահավի 0407.00.11x+. 00.30x 01.24.20.500 Ձվեր խայտահավի 0407.00.19x+. 00.30x 01.24.20.600 Ձվեր լորի 0407.00.90x 01.24.20.900 Ձվեր թռչունների, այլ 0407.00.90x 01.25 Կենդանիներ կենդանի, այլ, արտադրանք ստացված դրանց բուծումից 0106 0208.20 0307.60 0409 0410 01.25.1 Կենդանիներ կենդանի, այլ 0106 01.25.10 Կենդանիներ կենդանի, այլ 0106 01.25.10.100 Ճագարներ 0106.00.10 01.25.10.110 Ճագարներ մայր 0106.00.10x 01.25.10.120 Ճագարներ արու 0106.00.10x 01.25.10.130 Ճագարներ մատղաշ 0106.00.10x 01.25.10.200 Եղջերուներ 0106.00.90x 01.25.10.210 Եղջերուներ հյուսիսային 0106.00.90x 01.25.10.220 Եղջերուներ պանտավոր 0106.00.90x 01.25.10.221 Եղջերուներ պիսակավոր 0106.00.90x 01.25.10.222 Մարալներ 0106.00.90x 01.25.10.223 Իզյուբրներ 0106.00.90x 01.25.10.300 ՈՒղտեր 0106.00.90x 01.25.10.310 ՈՒղտեր մայրեր 0106.00.90x 01.25.10.320 ՈՒղտեր-արտադրողներ 0106.00.90x 01.25.10.330 ՈՒղտեր մատղաշ 0106.00.90x 01.25.10.400 Մեղուներ 0106.00.90x 01.25.10.410 Մեղվաընտանիքներ 0106.00.90x 01.25.10.420 Պարս մեղուների 0106.00.90x 01.25.10.430 Մեղվամայրեր անպտուղ 0106.00.90x 01.25.10.440 Խորսխաշրջանակ 0106.00.90x 01.25.10.500 Որդ շերամի 0106.00.90x 01.25.10.510 Թիթեռներ շերամի որդի 0106.00.90x 01.25.10.520 Թրթուրներ շերամի որդի 0106.00.90x 01.25.10.600 Գազաններ մորթատու վանդակային բուծման 0106.00.90x 01.25.10.610 Աղվեսներ 0106.00.90x 01.25.10.620 Բևեռաղվեսներ 0106.00.90x 01.25.10.630 Ջրաքիսներ 0106.00.90x 01.25.10.640 Ճահճակուղբեր (նուտրիա) 0106.00.90x 01.25.10.650 Սամույրներ 0106.00.90x 01.25.10.660 Կուղբեր (ջրշուն) 0106.00.90x 01.25.10.670 Մշկամկներ 0106.00.90x 01.25.10.680 Ժանտաքիսներ (կզաքիս) 0106.00.90x 01.25.10.690 Գազաններ մուշտակամորթ, այլ 0106.00.90x 01.25.10.900 Կենդանիներ կենդանի, այլ, այդ թվում թռչուններ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 0106.00.20+. 90x 01.25.10.910 Լորեր 0106.00.90x 01.25.10.920 Ջայլամներ 0106.00.90x 01.25.10.930 Թռչուններ ընտանի, այլ 0106.00.20 01.25.2 Արտադրանք անասնաբուծության, այլ 0208.20 0307.60 0409 0410 1521.90 5001 01.25.21 Մեղր բնական 0409 01.25.21.000 Մեղր բնական 0409 01.25.22 Խխունջներ կենդանի, պաղեցրած, սառեցրած, չորացրած կամ աղաջրի մեջ դրած, բացի լիպարիսից (ծովային խխունջներ), թաթիկներ գորտի թարմ, սառեցրած կամ պաղեցրած 0208.20 0307.60 01.25.22.100 Խխունջներ, բացի լիպարիսից (ծովային խխունջներ) 0307.60 01.25.22.200 Թաթիկներ գորտի 0208.20 01.25.23 Սննդամթերք կենդանական ծագման, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 0410 01.25.23.000 Սննդամթերք կենդանական ծագման, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 0410 01.25.24 Բոժոժներ շերամի քանդման պիտանի 5001 01.25.24.100 Բոժոժներ շերամի քանդման պիտանի, 1 տեսակի 5001x 01.25.24.200 Բոժոժներ շերամի քանդման պիտանի, 2 տեսակի 5001x 01.25.24.300 Բոժոժներ շերամի քանդման պիտանի, ոչ ստանդարտ 5001x 01.25.25 Մոմ և կետաճարպ միջատների 5001 01.25.25.100 Մոմ միջատների 1521.90.91+. 99 01.25.25.110 Մոմ մեղուների 01.25.25.120 Մոմ այլ միջատների 01.25.25.200 Կետաճարպ միջատների 1521.90.10 01.25.26 Պանտեր եղջերուների և մթերք կենդանական ծագման ոչ սննդային, այլ 0106.00.9x 01.25.26.100 Պանտեր եղջերուների 0106.00.9x 01.25.26.900 Մթերք կենդանական ծագման ոչ սննդային, այլ 0106.00.9x 01.25.3 Հումք մուշտակամորթեղենի 4101 4202 4103..20+. 90 4301 01.25.31 Հումք մուշտակամորթեղենի (մորթի չմշակված), բացի գառների մորթիներից 4301.10+.20+ (.40-.90) 01.25.31.100 Մորթի աղվեսների 4301.60 01.25.31.110 Մորթի սևագորշ աղվեսների 4301.60x 01.25.31.190 Մորթի աղվեսների, այլ 4301.60x 01.25.31.200 Մորթի բևեռաղվեսների 4301.80.90x 01.25.31.300 Մորթի ջրաքիսների 4301.10 01.25.31.400 Մորթի ճահճակուղբերի (նուտրիա) 4301.80.10 01.25.31.500 Մորթի սամույրների 4301.80.90x 01.25.31.600 Մորթի կուղբերի (ջրշուն) 4301.40 01.25.31.700 Մորթի մշկամկների 4301.50 01.25.31.800 Մորթիներ ճագարների և նապաստակների 4301.20 01.25.31.900 Հումք մուշտակամորթեղենի, այլ 4301.80.30+. 50+.90, 4301.90 01.25.32 Մորթիներ նորածին գառների (սմուշկա) 4301.30 01.25.32.100 Կարակուլչա 4301.30x 01.25.32.200 Կարակուլ 4301.30x 01.25.32.300 Սմուշկա 4301.30x 01.25.33 Հումք կաշվի կենդանիների, այլ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում (թարմ կամ պահածոյացված, բայց հետագա մշակման չենթարկված) 4101 4102 4103.20+..90 01.25.33.100 Կաշի սողունների 4103.20 01.25.33.900 Մորթի կենդանիների, այլ 4101 4102 4103.90 01.3 Արտադրանք չմասնագիտացված բազմաճյուղ գյուղատնտեսության 01.30 Արտադրանք չմասնագիտացված բազմաճյուղ գյուղատնտեսության 01.30.00 Արտադրանք չմասնագիտացված բազմաճյուղ գյուղատնտեսության 01.30.00.000 Արտադրանք չմասնագիտացված բազմաճյուղ գյուղատնտեսության 01.4 Ծառայություններ գյուղատնտեսության բնագավառում (բացի անասնաբուժական ծառայություններից) 01.41 Ծառայություններ բուսաբուծության բնագավառում, ներառյալ գեղազարդ այգիների, պուրակների և գերեզմանոցների ծառատնկում և մշակում 01.41.1 Ծառայություններ բուսաբուծության բնագավառում, ներառյալ գեղազարդ այգիների, պուրակների և գերեզմանոցների ծառատնկում և մշակում 01.41.11 Ծառայություններ բուսաբուծության բնագավառում 01.41.11.100 Ծառայություններ դաշտավարության, բաց գրունտի բանջարաբուծության և ծաղկաբուծության բնագավառներում, պաշտպանված գրունտում գյուղատնտեսական մշակաբույսերի աճեցման 01.41.11.110 Ծառայություններ դաշտավարության բնագավառում (բացի բաց գրունտի բանջարաբուծությունից) 01.41.11.111 Ծառայություններ բնահողի պատրաստման դաշտային մշակաբույսերի տնկման համար 01.41.11.112 Ծառայություններ ցանք կատարելու և դաշտային մշակաբույսերի տնկման 01.41.11.113 Ծառայություններ դաշտային մշակաբույսերի ցանքերի խնամքի 01.41.11.114 Ծառայություններ կերերի մթերման 01.41.11.115 Ծառայություններ դաշտային մշակաբույսերի բերքահավաքի 01.41.11.116 Ծառայություններ դաշտային մշակաբույսերի հետբերքահավաքային լրացուցիչ մշակման 01.41.11.117 Ծառայություններ դաշտային մշակաբույսերի սերմերի ստուգման և նախապատրաստման 01.41.11.119 Ծառայություններ դաշտավարության բնագավառում, այլ 01.41.11.120 Ծառայություններ բաց գրունտի բանջարաբուծության բնագավառում 01.41.11.121 Ծառայություններ սածիլանոցներում բանջարեղենի սածիլի մշակման 01.41.11.122 Ծառայություններ բաց գրունտում բանջարեղենի ցանքի և տնկման աշխատանքների 01.41.11.123 Ծառայություններ բաց գրունտի բանջարեղենի ցանքերի խնամքի 01.41.11.124 Ծառայություններ բաց գրունտի բանջարեղենի բերքահավաքի 01.41.11.125 Ծառայություններ բաց գրունտի բանջարեղենի հետբերքահավաքային լրացուցիչ մշակման 01.41.11.126 Ծառայություններ բանջարեղենի սերմնաբուծական աշխատանքների կատարման 01.41.11.130 Ծառայություններ ծաղկաբուծության բնագավառում 01.41.11.140 Ծառայություններ ջերմոցներում գյուղատնտեսական մշակաբույսերի մշակման 01.41.11.150 Ծառայություններ գրունտային ձմեռային ջերմոցներում գյուղատնտեսական մշակաբույսերի մշակման 01.41.11.160 Ծառայություններ հիդրոպոնիկ ջերմոցներում գյուղատնտեսական մշակաբույսերի մշակման 01.41.11.170 Ծառայություններ թաղանթային ջերմոցներում գյուղատնտեսական մշակաբույսերի մշակման 01.41.11.180 Ծառայություններ շարահարկային ջերմոցներում գյուղատնտեսական մշակաբույսերի մշակման 01.41.11.200 Ծառայություններ այգեգործության, խաղողագործության և այլ բազմամյա տնկիների տնկադաշտերի բնագավառում, ներառյալ բերքահավաքը և պտուղների, հատապտուղների և այլ արտադրանքի հետբերքահավաքային լրացուցիչ մշակումը 01.41.11.210 Ծառայություններ ընդհանուր, արմավազարդ և իլիկանման տիպի այգիներում կատարվող աշխատանքների 01.41.11.220 Ծառայություններ հատապտղանոցներում կատարվող աշխատանքների 01.41.11.230 Ծառայություններ խաղողի այգիներում կատարվող աշխատանքների 01.41.11.240 Ծառայություններ գայլուկաբուծությունում կատարվող աշխատանքների 01.41.11.250 Ծառայություններ թեյագործությունում կատարվող աշխատանքների 01.41.11.260 Ծառայություններ ցիտրուսային տնկադաշտերում կատարվող աշխատանքների 01.41.11.270 Ծառայություններ եղրիզենու (տունգ), հնդկեղեգի (բամբուկ), ընտիր դափնու տնկադաշտերում կատարվող աշխատանքների 01.41.11.280 Ծառայություններ թթենեբուծության մեջ կատարվող աշխատանքների 01.41.11.290 Ծառայություններ բուժիչ և եթերայուղային մշակաբույսերի մշակման 01.41.11.300 Ծառայություններ հողաբարելավման աշխատանքների 01.41.11.310 Ծառայություններ նոր յուրացված հողերի յուրացման և առաջնային մշակման 01.41.11.320 Ծառայություններ գյուղատնտեսական հողահանդերի բարելավման (վարելահողերի, խոտհարքերի), արոտավայրերի պարսպման 01.41.11.330 Ծառայություններ հողի ոռոգման 01.41.11.340 Ծառայություններ հողի չորացման 01.41.11.350 Ծառայություններ հակաքայքայիչ կառույցների շինարարության 01.41.11.390 Ծառայություններ հողաբարելավման, այլ 01.41.11.400 Ծառայություններ բուսաբուծական արտադրանքի և այլ բեռների բեռնման, բեռնաթափման և տեղափոխման 01.41.11.410 Ծառայություններ բուսաբուծական արտադրանքի տեղափոխման 01.41.11.420 Ծառայություններ օրգանական և հանքային պարարտանյութերի տեղափոխման 01.41.11.430 Ծառայություններ այլ բեռների տեղափոխման 01.41.11.440 Ծառայություններ գյուղատնտեսական արտադրանքի բեռնման 01.41.11.450 Ծառայություններ օրգանական և հանքային պարարտանյութերի բեռնման 01.41.11.460 Ծառայություններ այլ բեռների բեռնման 01.41.11.470 Ծառայություններ գյուղատնտեսական արտադրանքի բեռնաթափման 01.41.11.480 Ծառայություններ օրգանական և հանքային պարարտանյութերի բեռնաթափման 01.41.11.490 Ծառայություններ այլ բեռների բեռնաթափման 01.41.11.500 Ծառայություններ հիվանդություններից և վնասատուներից գյուղատնտեսական մշակաբույսերի պաշտպանության 01.41.11.510 Ծառայություններ թունաքիմիկատներով գյուղատնտեսական մշակաբույսերի մշակման 01.41.11.520 Ծառայություններ հերբիցիդներով և արբորիցիդներով գյուղատնտեսական մշակաբույսերի մշակման 01.41.11.530 Ծառայություններ տերևաթափիչներով և ցամաքիչներով գյուղատնտեսական մշակաբույսերի մշակման 01.41.11.540 Ծառայություններ հիվանդություններով և վնասատուներով վարակվածության ճշտման համար գյուղատնտեսական մշակաբույսերի հետազոտման 01.41.11.550 Ծառայություններ գյուղատնտեսական մշակաբույսերի հիվանդությունների և վնասատուների դեմ մեխանիկական եղանակով պայքարի 01.41.11.600 Ծառայություններ պարարտանյութերի պատրաստման և ավելացման 01.41.11.700 Ծառայություններ ձյունապահման 01.41.11.800 Ծառայություններ անձնակազմի հետ միասին գյուղատնտեսական մեքենաների տրամադրման 01.41.11.900 Ծառայություններ բուսաբուծության բնագավառում, այլ 01.41.12 Ծառայություններ գեղազարդ այգիների, պուրակների և գերեզմանոցների ծառատնկման և պահպանման (մշակման) 01.41.12.100 Ծառայություններ դիզայներական գեղազարդ այգիների, հանգստի և զվարճությունների պուրակների, սպորտային հրապարակների և այլնի կանաչ տնկիների և սիզամարգերի տնկման 01.41.12.200 Ծառայություններ գեղազարդ այգիների, հանգստի և զվարճությունների պուրակների, սպորտային հրապարակների և այլնի կանաչ տնկիների և սիզամարգերի ծառատնկման 01.41.12.300 Ծառայություններ գեղազարդ այգիների, հանգստի և զվարճությունների պուրակների, սպորտային հրապարակների և այլնի կանաչ տնկիների և սիզամարգերի և գերեզմանոցների պահպանման (մշակման) 01.41.12.900 Ծառայություններ գեղազարդ այգիների, պուրակների և գերեզմանոցների ծառատնկման և պահպանման (մշակման), այլ 01.42 Ծառայություններ անասնաբուծության բնագավառում (բացի անասնաբուժական ծառայություններից) 01.42.1 Ծառայություններ անասնաբուծության բնագավառում (բացի անասնաբուժական ծառայություններից) 01.42.10 Ծառայություններ անասնաբուծության բնագավառում (բացի անասնաբուժական ծառայություններից) 01.42.10.100 Ծառայություններ խոշոր եղջերավոր անասունների խնամքի 01.42.10.110 Ծառայություններ կովերի կթման 01.42.10.120 Ծառայություններ կովերի խնամքի 01.42.10.130 Ծառայություններ խոշոր եղջերավոր անասունների մատղաշի խնամքի 01.42.10.140 Ծառայություններ հորթերի խնամքի 01.42.10.150 Ծառայություններ ցուլ-արտադրողների խնամքի 01.42.10.200 Ծառայություններ խոզաբուծությունում կատարվող աշխատանքների 01.42.10.300 Ծառայություններ ոչխարաբուծությունում և այծաբուծությունում կատարվող աշխատանքների 01.42.10.310 Ծառայություններ ոչխարների խնամքի 01.42.10.320 Ծառայություններ ոչխարների խուզի և դրա հետ կապված աշխատանքների 01.42.10.330 Ծառայություններ կարակուլային ոչխարաբուծությունում ոչխարների սպանդի և մորթու մշակման 01.42.10.340 Ծառայություններ այծերի խնամքի 01.42.10.350 Ծառայություններ աղվամազավոր այծերի սանրման 01.42.10.400 Ծառայություններ թռչնաբուծության մեջ կատարվող աշխատանքների 01.42.10.500 Ծառայություններ ձիաբուծության, ուղտաբուծության, ջորեբուծության, եղջերվաբուծության մեջ կատարվող աշխատանքների 01.42.10.600 Ծառայություններ անասնաբուծության այլ ճյուղերում կատարվող աշխատանքների 01.42.10.700 Ծառայություններ կենդանիների կերերի պատրաստման, կերերի բաժանման, կենդանիներին ջուր խմեցնելու 01.42.10.800 Ծառայություններ անասնաբուծական արտադրանքի տեղափոխման 01.42.10.900 Ծառայություններ անասնաբուծության մեջ աշխատանքներ կատարելու 01.42.10.910 Ծառայություններ կենդանիների արհեստական սերմնավորման 01.42.10.920 Ծառայություններ անասունների իրացման և մսի համար սպանդի նախապատրաստման 01.42.10.930 Ծառայություններ ջուր խմեցնելու համար անասուններին նախապատրաստելու 01.42.10.940 Ծառայություններ շինություններից գոմաղբի մեքենայացված մաքրման 01.42.10.950 Ծառայություններ փարախներից աթարի կտրվածքով գոմաղբի հավաքման (ձեռքով) 01.42.10.960 Ծառայություններ ֆերմաների համալիր մեքենայացման 01.42.10.970 Ծառայություններ կենդանիներին ամառային արոտավայրեր տեղափոխելու 01.42.10.990 Ծառայություններ անասնաբուծության բնագավառում, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 01.5 Արտադրանք որսի, ջրաորսի և բուծման մուշտակավոր գազանների, թռչունների, ծովային կաթնասունների և ծառայություններ այդ բնագավառներում 0106.00.90x 01.50 Արտադրանք որսի, ջրաորսի և բուծման մուշտակավոր գազանների, թռչունների, ծովային կաթնասունների և ծառայություններ այդ բնագավառներում 0106.00.90x 01.50.1 Արտադրանք որսի, ջրաորսի և բուծման մուշտակավոր գազանների, թռչունների, ծովային կաթնասունների և ծառայություններ այդ բնագավառներում 0106.00.90x 01.50.10 Արտադրանք որսի, ջրաորսի և բուծման մուշտակավոր գազանների, թռչունների, ծովային կաթնասունների և ծառայություններ այդ բնագավառներում 0106.00.90x 01.50.10.100 Արտադրանք որսի, ջրաորսի և բուծման մուշտակավոր գազանների 0106.00.90x 01.50.10.200 Արտադրանք որսի, ջրաորսի և բուծման թռչունների 0106.00.90x 01.50.10.300 Արտադրանք որսի, ջրաորսի և բուծման ծովային կաթնասունների 0106.00.90x 01.50.10.400 Ծառայություններ մուշտակավոր գազանների, թռչունների և ծովային կաթնասունների որսի, ջրաորսի և բուծման բնագավառներում 0106.00.90x 02 ԱՐՏԱԴՐԱՆՔ ԱՆՏԱՌԱՅԻՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ, ՓԱՅՏԱՄԹԵՐՄԱՆ ԵՎ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԱՅԴ ԲՆԱԳԱՎԱՌՆԵՐՈՒՄ 02.0 Արտադրանք անտառային տնտեսության, փայտամթերման և ծառայություններ այդ բնագավառներում 02.01 Բնափայտ չմշակված, խեժ բնական, փայտախցան բնական, արտադրանք անտառային տնտեսության, այլ 0604 1401 1402 1403.90 1404.10+.90 2308.10 4001.10 4403 (բացի 4403.10) 4404 4501.10 02.01.1 Բնափայտ չմշակված 4401.10 4403 4404 02.01.11 Գերաններ փշատերև տեսակների 4403.2 02.01.11.100 Անտառանյութ կլոր, սղոցման համար 4403.20x 02.01.11.110 Գերաններ տախտակացու (անտառանյութ սղոցանյութերի և նախապատրաստվածքների պատրաստման համար) 4403.20x 02.01.11.120 Գերաններ նավաշինական (անտառանյութ նավաշինության և բեռնանավաշինության համար) 4403.20x 02.01.11.130 Գերաններ փայտակոճի (անտառանյութ փայտակոճերի պատրաստման համար) 4403.20x 02.01.11.140 Գերաններ տարաների և տակառատախտակների (անտառանյութ չոր մթերքի տարաների և լցովի տարաների համար) 4403.20x 02.01.11.200 Անտառանյութ կլոր, կեղևելու և ռանդելու համար 4403.20x 02.01.11.210 Գերաններ նրբատախտակի (անտառանյութ կեղևած և ռանդված միաշերտ նրբատախտակի պատրաստման համար) 4403.20x 02.01.11.290 Անտառանյութ կլոր, կեղևելու և ռանդելու համար, այլ 4403.20x 02.01.11.400 Անտառանյութ կլոր, օգտագործվող վերամշակման համար 4403.20x 02.01.11.410 Սյունագերաններ (անտառանյութ կապի և էլեկտրահաղորդման գծերի համար) 4403.20x 02.01.11.420 Գերաններ հիդրոշինարարական (անտառանյութ ցցահենարանների, հիդրոտեխնիկական կառույցների և կամուրջների տարրերի համար) 4403.20x 02.01.11.430 Երկարաքոթուկ հանքահորային և կանգնակ հանքահորային 4403.20x 02.01.11.440 Գերաններ շինարարական և գերանիկներ (անտառանյութ տարբեր նշանակման օժանդակ և ժամանակավոր շինությունների շինարարության համար) 4403.20x 02.01.12 Գերաններ սաղարթավոր տեսակների 4403.9 02.01.12.100 Անտառանյութ կլոր, սղոցման համար 4403.9 02.01.12.110 Սղոցագերաններ (անտառանյութ սղոցանյութի և նախապատրաստվածքների պատրաստման համար) 4403.9 02.01.12.120 Գերաններ նավաշինության համար (անտառանյութ նավաշինության և բեռնանավաշինության համար) 4403.9 02.01.12.130 Գերաններ փայտակոճի (անտառանյութ փայտակոճերի և փոխադրիչ չորսուների պատրաստման համար) 4403.9 02.01.12.140 Գերաններ տարաների և տակառատախտակների (անտառանյութ չոր մթերքի տարաների և լցովի տարաների համար) 4403.9 02.01.12.200 Անտառանյութ կլոր, կեղևելու և ռանդելու համար 4403.9 02.01.12.210 Գերաններ նրբատախտակի (անտառանյութ կեղևած և ռանդված միաշերտ նրբատախտակի պատրաստման համար) 4403.9 02.01.12.220 Գերաններ լուցկու (անտառանյութ լուցկու արտադրության համար) 4403.9 02.01.12.300 Անտառանյութ ցելյուլոզի և փայտազանգվածի պատրաստման համար 4403.9 02.01.12.400 Անտառանյութ կլոր, օգտագործվող վերամշակման համար 4403.9 02.01.12.410 Գերաններ շինարարական և գերանիկներ (անտառանյութ տարբեր նշանակման օժանդակ և ժամանակավոր շինությունների շինարարության համար) 4403.9 02.01.12.490 Սղոցանյութ կլոր, օգտագործվող վերամշակման համար, այլ 4403.9 02.01.13 Գերաններ արևադարձային տեսակների 4403.4 02.01.13.000 Գերաններ արևադարձային տեսակների 4403.4 02.01.14 Բնափայտ վառելիքային 4401.10 02.01.14.000 Բնափայտ վառելիքային 4401.10 02.01.15 Բնափայտ չմշակված, այլ (ներառյալ փայտաձողերը և գագաթը) 4404 02.01.15.100 Անտառանյութ ցելյուլոզի և փայտազանգվածի պատրաստման համար 4404 02.01.15.300 Հումք բնափայտի քիմիական վերամշակման համար 4404 02.01.15.310 Հումք բնափայտի դաբաղող լուծամզուքի պատրաստման համար 4404 02.01.15.390 Հումք բնափայտի քիմիական վերամշակման համար, այլ 4404 02.01.15.900 Բնափայտ չմշակված, այլ 4404 02.01.2 Խեժեր բնական 1301 4001.30 02.01.21 Բալատա, գուտապերչ, գվայուլա, չիկլ և համանման բնական խեժեր 4001.30 02.01.21.000 Բալատա, գուտապերչ, գվայուլա, չիկլ և համանման բնական խեժեր 4001.30 02.01.22 Դոճխեժ, բուսախեժ, բալասան և այլ բնական խեժեր 1301 02.01.22.100 Դոճխեժ բնական չմաքրված 1301.10 02.01.22.200 Արաբախեժ (գումիարաբիկ) 1301.20 02.01.22.900 Խեժեր բնական, բևեկն (բալասան), բուսախեժեր, այլ 1301.90 02.01.3 Խցան բնական, չմշակված կամ առաջնային մշակման ենթարկված 4501.10 02.01.30 Խցան բնական, չմշակված կամ առաջնային մշակման ենթարկված 4501.10 02.01.30.000 Խցան բնական, չմշակված կամ առաջնային մշակման ենթարկված 4501.10 02.01.4 Արտադրանք անտառային տնտեսության, այլ 0604 02.01.41 Մասեր բույսերի, խոտեր, մամուռներ, քարաքոսեր, գեղազարդ նպատակներով օգտագործման համար 0604 02.01.41.100 Մամուռներ և քարաքոսեր, գեղազարդ նպատակներով օգտագործման համար 0604.10 02.01.41.110 Եղջերվամամուռ գեղազարդ նպատակներով օգտագործման համար 0604.10.10 02.01.41.190 Մամուռներ և քարաքոսեր գեղազարդ նպատակներով օգտագործման համար, այլ 0604.10.90 02.01.41.200 Տերևներ, ճյուղեր և բույսերի այլ մասեր առանց ծաղիկների և կոկոնների, խոտեր ծաղկեփնջերի պատրաստման և գեղազարդ նպատակներով օգտագործման համար, թարմ 0604.91 02.01.41.210 Տոնածառեր 0604.91.2 0604.90.4 02.01.41.220 Ճյուղեր փշատերև ծառերի 02.01.41.290 Տերևներ, ճյուղեր (բացի փշատերև ծառերի ճյուղերից) և բույսերի այլ մասեր առանց ծաղիկների և կոկոնների, խոտեր ծաղկեփնջերի պատրաստման և գեղազարդ նպատակներով օգտագործման համար, թարմ 0604.91. 90 02.01.41.300 Տերևներ, ճյուղեր և բույսերի այլ մասեր առանց ծաղիկների և կոկոնների, խոտեր ծաղկեփնջերի պատրաստման և գեղազարդ նպատակներով օգտագործման համար, չորացված, ներկված, սպիտակեցված, սնուցված կամ այլ եղանակներով պատրաստված 0604.99 02.01.41.310 Տերևներ, ճյուղեր և բույսերի այլ մասեր առանց ծաղիկների և կոկոնների, խոտեր ծաղկեփնջերի պատրաստման և գեղազարդ նպատակներով օգտագործման համար, չորացված, առանց հետագա մշակման 0604.99.10 02.01.41.320 Տերևներ, ճյուղեր և բույսերի այլ մասեր առանց ծաղիկների և կոկոնների, խոտեր ծաղկեփնջերի պատրաստման և գեղազարդ նպատակներով օգտագործման համար, չորացված, ներկված, սպիտակեցված, սնուցված կամ այլ եղանակներով պատրաստված 0604.99.90 02.01.42 Նյութեր բուսական, օգտագործվող հյուսման, լցման, ներկման կամ դաբաղման համար, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 1401 1402 1403 1404.10+ .90 2308.10 02.01.42.100 Նյութեր բուսական, օգտագործվող հյուսքի համար (օրինակ, հնդկեղեգ (բամբուկ), ռոտանգ, շաքարեղեգ, կնյուն, ուռի, ռաֆիա (արմավենու տեսակ), հացահատիկային ծղոտ և լորենու մաքրված կեղև, սպիտակեցված կամ ներկված) 401 02.01.42.110 Հնդկեղեգ (բամբուկ) 1401.10 02.01.42.120 Ռոտանգ 1401.20 02.01.42.130 Վուշ 1401.90x 02.01.42.140 Կանեփ 1401.90x 02.01.42.150 ՈՒռի 1401.90x 02.01.42.160 Կեղև լորենու 1401.90x 02.01.42.190 Նյութեր բուսական, օգտագործվող հյուսքի համար, այլ 1401.90x 02.01.42.200 Նյութեր բուսական, օգտագործվող լցման համար (օրինակ կապոկ, բուսական թելքեր), այդ թվում պաստառի տեսքով այլ նյութերի հիմքի վրա կամ առանց դրա 1402 02.01.42.210 Կապոկ 1402.10 02.01.42.290 Նյութեր բուսական, օգտագործվող լցման համար, այլ 1402.90 02.01.42.300 Նյութեր բուսական, օգտագործվող խոզանակային արտադրատեսակների և ավելների արտադրության համար (օրինակ ավելի սորգո, պիասավա, սողացող սիզախոտի արմատներ) կապերով, խրձերով և կույտերով 1403 02.01.42.900 Նյութեր բուսական, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 1404.10+.90 2308.10 02.01.42.910 Նյութեր բուսական, օգտագործվող ներկման և դաբաղման համար 1404.10 02.01.42.990 Նյութեր բուսական, այլ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 1404.90 2308.10 02.01.5 Անտառ մատղաշ 02.01.50 Անտառ մատղաշ 02.01.50.000 Անտառ մատղաշ 02.01.6 Ծառայություններ ծառաբուծարանների 02.01.60 Ծառայություններ ծառաբուծարանների 02.01.60.100 Ծառայություններ ծառաբուծարանների պահպանման 02.01.60.300 Ծառայություններ ծառերի և թփերի տնկիների և մատղաշ անտառի մշակման 02.01.60.700 Ծառայություններ ամանորի եղևնիների մշակման 02.02 Ծառայություններ անտառամշակման և փայտամթերման բնագավառներում 02.02.1 Ծառայություններ անտառամշակման և փայտամթերման բնագավառներում 02.02.10 Ծառայություններ անտառամշակման և փայտամթերման բնագավառներում 02.02.10.100 Ծառայություններ անտառամշակման բնագավառում 02.02.10.110 Ծառայություններ անտառի աճեցման (տնկում, լրատնկում, սածիլում տնկիների, նոսրացում և այլն) 02.02.10.120 Ծառայություններ անտառի նյութական գնահատման, բնափայտի պաշարների գնահատման 02.02.10.130 Ծառայություններ հողային հետազոտությունների, տնկանյութի վերահսկման 02.02.10.140 Ծառայություններ անտառատնտեսվարային, աերոֆոտոանտառատնտեսվարային 02.02.10.150 Ծառայություններ անտառահողաբարելավման 02.02.10.160 Ծառայություններ անտառների ավիացիոն պահպանման 02.02.10.170 Ծառայություններ հրդեհներից անտառի պաշտպանության 02.02.10.180 Ծառայություններ անտառտնտեսության կառավարման, ներառյալ անտառավերականգնումը 02.02.10.190 Ծառայություններ անտառամշակման բնագավառում, այլ 02.02.10.200 Ծառայություններ փայտամթերման բնագավառում 02.02.10.210 Ծառայություններ գերանների փոխադրման, զուգակցված քարշակման աշխատանքներով, առավելապես անտառի սահմաններում 02.02.10.290 Ծառայություններ անտառամթերման բնագավառում, այլ (կտրում, հատում, կտրատում, սղոցում, կեղևից մաքրում և այլն) B ՁՈՒԿ 05 ՁՈՒԿ ԵՎ ԱՐՏԱԴՐԱՆՔ ՁԿՆՈՐՍՈՒԹՅԱՆ, ԱՅԼ, ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՁԿՆՈՐՍՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՁԿՆԱԲՈՒԾՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԳԱՎԱՌՆԵՐՈՒՄ 05.0 Ձուկ և արտադրանք ձկնորսության, այլ, ծառայություններ ձկնորսության և ձկնաբուծության բնագավառներում 05.00 Ձուկ և արտադրանք ձկնորսության, այլ, ծառայություններ ձկնորսության և ձկնաբուծության բնագավառներում 0301 0302 (.11-.69) 0306.2 0307.10+.21+. 31+.41+.51+. 91 0508 0509 1212.20 05.00.1 Ձուկ կենդանի, թարմ կամ պաղեցրած 0301 0302 (.11-.69) 05.00.11 Ձուկ կենդանի 0301 05.00.11.100 Ձուկ կենդանի, գեղազարդ 0301.10x 05.00.11.110 Ձուկ կենդանի, գեղազարդ, քաղցրահամ ջրերի 0301.10.10x 05.00.11.120 Ձուկ կենդանի, գեղազարդ, ծովային 0301.10.90x 05.00.11.200 Թրթուրներ, նորելուկներ, նորածիններ և տարեկաններ ձկան կենդանի, գեղազարդ 0301.10x 05.00.11.210 Թրթուրներ, նորելուկներ, նորածիններ և տարեկաններ ձկան կենդանի, գեղազարդ, քաղցրահամ ջրերի 0301.10.90x 05.00.11.220 Թրթուրներ, նորելուկներ, նորածիններ և տարեկաններ ձկան կենդանի, գեղազարդ, ծովային 0301.10.90x 05.00.11.500 Ձուկ կենդանի (բացի գեղազարդից) 0301.9 05.00.11.510 Ձուկ կենդանի (բացի գեղազարդից), քաղցրահամ ջրերի 0301.91x+. 92x+.93+99.1 05.00.11.511 Թառափներ կենդանի, քաղցրահամ ջրերի 0301.99.19x 05.00.11.512 Իշխան կենդանի, քաղցրահամ ջրերի 0301.91x 05.00.11.513 Սաղմոն կենդանի, քաղցրահամ ջրերի (դանուբյան, ատլանտյան, խաղաղօվկիանոսյան) 0301.99.11 05.00.11.514 Օձաձուկ կենդանի, քաղցրահամ ջրերի 0301.92x 05.00.11.515 Ծածան կենդանի, քաղցրահամ ջրերի 0301.93 05.00.11.519 Ձուկ կենդանի (բացի գեղազարդից), քաղցրահամ ջրերի, այլ 0301.99.19 05.00.11.520 Ձուկ կենդանի (բացի գեղազարդից), ծովային 0301.91x+. 92x+.99.90 05.00.11.523 Սաղմոն կենդանի, ծովային 0301.99.90x 05.00.11.524 Օձաձուկ կենդանի, ծովային 0301.92x 05.00.11.529 Ձուկ կենդանի (բացի գեղազարդից), ծովային, այլ 0301.99,90x 05.00.11.600 Թրթուրներ, նորելուկներ, նորածիններ և տարեկաններ ձկան կենդանի (բացի գեղազարդից) 05.00.11.610 Թրթուրներ, նորելուկներ, նորածիններ և տարեկաններ ձկան կենդանի (բացի գեղազարդից), քաղցրահամ ջրերի 05.00.11.620 Թրթուրներ, նորելուկներ, նորածիններ և տարեկաններ ձկան կենդանի (բացի գեղազարդից), ծովային 05.00.12 Ձուկ թարմ կամ պաղեցրած 0302(.11-.69) 05.00.12.100 Թառափազգիներ (բացի լյարդից, ձկնկիթից և սերմնահեղուկից) 0302.69.19x 05.00.12.110 Թառափ 0302.69.19x 05.00.12.111 Թառափ լճի 0302.69.19x 05.00.12.112 Թառափ ռուսական 0302.69.19x 05.00.12.113 Թառափ սիբիրյան 0302.69.19x 05.00.12.114 Թառափ ամուրյան 0302.69.19x 05.00.12.115 Թառափ խաղաղօվկիանոսյան 0302.69.19x 05.00.12.116 Թառափ ատլանտյան 0302.69.19x 05.00.12.120 Զութխի (սևրյուգա) 0302.69.19x 05.00.12.130 Բելուգա 0302.69.19x 05.00.12.140 Շիպ 0302.69.19x 05.00.12.150 Ստերլետ 0302.69.19x 05.00.12.160 Կալուգա 0302.69.19x 05.00.12.170 Բեստեր 0302.69.19x 05.00.12.200 Սաղմոնազգիներ (բացի լյարդից, ձկնկիթից և սերմնահեղուկից) 0302.11 05.00.12.210 Իշխան 0302.11.10 05.00.12.211 Իշխան ծովի 0302.11.10x 05.00.12.212 Իշխան գետի (իշխան սովորական կամ կումժա) 0302.11.10x 05.00.12.213 Իշխան լճի 0302.11.10x 05.00.12.214 Իշխան լճակի 0302.11.10x 05.00.12.215 Իշխան ծիածանի (իշխան ամերիկյան) 0302.11.10x 05.00.12.216 Իշխան ոսկե 0302.11.10x 05.00.12.219 Իշխան, այլ 0302.11.90 05.00.12.220 Սաղմոն խաղաղօվկիանոսյան, սաղմոն ատլանտյան և սաղմոն դանուբյան 0302.12 05.00.12.221 Չավիչա 0302.12x 05.00.12.222 Սապատաձուկ 0302.12x 05.00.12.223 Կետա 0302.12x 05.00.12.224 Կիժուչ (սաղմոն արծաթագույն) 0302.12x 05.00.12.225 Ներկա (սաղմոն կարմիր) 0302.12x 05.00.12.226 Սաղմոն ճապոնական 0302.12x 05.00.12.229 Սաղմոն, այլ 0302.12x 05.00.12.230 Սաղմոն քաղցրահամ ջրերի, այլ 0302.19 05.00.12.231 Սիգ 0302.19x 05.00.12.232 Սիգ ծովատառեխանման 0302.19x 05.00.12.233 Սիգ գաղթող, ամերիկյան 0302.19x 05.00.12.234 Մանրաձուկ եվրոպական 0302.19x 05.00.12.235 Լերկամորթիկ 0302.19x 05.00.12.236 Իշխան առվի (աղբյուրի սաղմոն) 0302.19x 05.00.12.237 Պալիա 0302.19x 05.00.12.239 Սաղմոն քաղցրահամ ջրերի, այլ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 0302.19x 05.00.12.300 Տափակաձկներ, բացի լյարդից, ձկնկիթից և սերմնահեղուկից 0302.2 05.00.12.310 Վահանաձուկ 0302.21 05.00.12.311 Վահանաձուկ սև 0302.21.10 05.00.12.312 Վահանաձուկ ատլանտյան 0302.21.30 05.00.12.313 Վահանաձուկ խաղաղօվկիանոսյան 0302.21.90 05.00.12.320 Տափակաձուկ 0302.22 05.00.12.321 Տափակաձուկ ծովի 0302.22x 05.00.12.322 Տափակաձուկ ատլանտյան 0302.22x 05.00.12.323 Տափակաձուկ խաղաղօվկիանոսյան (հեռավոր արևելյան) 0302.22x 05.00.12.330 Ծովալեզու 0302.23 05.00.12.340 Տափակաձկնակերպեր, այլ 0302.29 05.00.12.341 Մեգրիմ 0302.29.10 05.00.12.349 Տափակաձկնակերպեր, այլ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 0302.29.90 05.00.12.400 Թյուննոս, սկիպջեկ կամ թյուննոս շերտավոր (բացի լյարդից, ձկնկիթից և սերմնահեղուկից) 0302.3 05.00.12.410 Թյուննոս երկարաթեփուկ կամ ալբակար 0302.31 05.00.12.420 Թյուննոս դեղնաթեփուկ 0302.32 05.00.12.430 Սկիպջեկ կամ թյուննոս շերտավոր 0302.33 05.00.12.490 Թյուննոս, այլ 0302.39 05.00.12.491 Թյուննոս երկնագույն 0302.39.11 05.00.12.499 Թյուննոս, այլ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 0302.39.99 05.00.12.500 Ծովատառեխ (բացի լյարդից, ձկնկիթից և սերմնահեղուկից) 0302.40 05.00.12.510 Ծովատառեխ ատլանտյան 0302.40x 05.00.12.511 Ծովատառեխ ատլանտյան յուղալի 0302.40x 05.00.12.512 Ծովատառեխ ատլանտյան անյուղ 0302.40x 05.00.12.520 Ծովատառեխ խաղաղօվկիանոսյան 0302.40x 05.00.12.521 Ծովատառեխ խաղաղօվկիանոսյան յուղալի 0302.40x 05.00.12.522 Ծովատառեխ խաղաղօվկիանոսյան անյուղ 0302.40x 05.00.12.530 Ծովատառեխ կասպյան-սևծովյան 0302.40x 05.00.12.531 Ծովատառեխ ազովյան-սևծովյան 0302.40x 05.00.12.532 Ծովատառեխ ազովյան-դոնյան 0302.40x 05.00.12.533 Ծովատառեխ դանուբյան 0302.40x 05.00.12.534 Ծովատառեխ կերչի 0302.40x 05.00.12.535 Ծովատառեխ կասպյան 0302.40x 05.00.12.536 Ծովատառեխ սևաթիկունք (մեծ ծովատառեխ) 0302.40x 05.00.12.590 Ծովատառեխ, այլ 0302.40x 05.00.12.591 Ծովատառեխ կլոր 0302.40x 05.00.12.592 Օպիստոնեմ 0302.40x 05.00.12.593 Պոմոլոբուս 0302.40x 05.00.12.594 Ծովատառեխ ֆոլկլենդյան (հարավային) 0302.40x 05.00.12.600 Ձողաձուկ (բացի լյարդից, ձկնկիթից և սերմնահեղուկից) 0302.50 05.00.12.700 Ձկներ, այլ (բացի լյարդից, ձկնկիթից և սերմնահեղուկից) 0302.6 05.00.12.710 Սարդինա, սարդինելլա, կիլկա և այլ ձկներ 0302.61 05.00.12.711 Սարդինա 0302.61.10 05.00.12.712 Սարդինելլա 0302.61.30x 05.00.12.713 Սարդինոպս 0302.61.30x 05.00.12.714 Իվասի 0302.69.99x 05.00.12.715 Կիլկա կամ շպրոտ 0302.61.4 05.00.12.716 Տյուլկա 0302.69.99x 05.00.12.717 Սայրա 0302.69.99x 05.00.12.718 Նոտոտենիա 0302.69.99x 05.00.12.719 Ձուկ երկարատամ 05.00.12.720 Պիկշա 0302.62 05.00.12.730 Սայդա 0302.63 05.00.12.740 Սկումբրիա 0302.64 05.00.12.741 Սկումբրիա օվկիանոսային 0302.64x 05.00.12.742 Սկումբրիա հեռավոր արևելյան 0302.64x 05.00.12.743 Սկումբրիա սևծովյան 0302.64x 05.00.12.744 Սկումբրիա ավստրալիական 0302.64x 05.00.12.750 Շնաձուկ փշավոր, շնաձուկ կատվային և այլ շնաձկներ 0302.65 05.00.12.751 Շնաձուկ փշավոր 0302.65.20 05.00.12.752 Շնաձուկ կատվային 0302.65.50 05.00.12.753 ՈՒռնաշնաձուկ 0302.65.90x 05.00.12.754 Շնաձուկ գորշաերկնագույն 0302.65.90x 05.00.12.755 Շնաձուկ ծովատառեխային 0302.65.90x 05.00.12.756 Շնաձուկ գորշ 0302.65.90x 05.00.12.757 Շնաձուկ-ցուլ 0302.65.90x 05.00.12.758 Շնաձուկ կունյա 0302.65.90x 05.00.12.759 Շնաձուկ կապույտ 0302.65.90x 05.00.12.760 Օձաձուկ 0302.66 05.00.12.770 Ձկներ քաղցրահամ ջրերի, այլ, ներառյալ ծածանը 0302.69 05.00.12.771 Ծածան 0302.69.11 05.00.12.772 Վոբլա, տառեխ 0302.69.19x 05.00.12.773 Շիղաձուկ (սուդակ) 0302.69.19x 05.00.12.774 Լոքո 0302.69.19x 05.00.12.775 Բրամ 0302.69.19x 05.00.12.776 Գայլաձուկ 0302.69.19x 05.00.12.777 Գետածածան 0302.69.19x 05.00.12.778 Քարալեզ 0302.69.19x 05.00.12.779 Պերկես 0302.69.19x 05.00.12.780 Ձկներ ծովային, այլ 0302.69.2-.99 05.00.12.781 Պերկես ծովային 0302.69.3 05.00.12.782 Գայլաձուկ ծովային 0302.69.45 05.00.12.783 Բրամ ծովային 0302.69 (.61+.75) 05.00.12.784 Մինտայ և սայդա արծաթագույն 0302.69.51 05.00.12.785 Պուտասսու 0302.69.85 05.00.12.786 Անձրուկ 0302.69.55 05.00.12.787 Կարթաձուկ 0302.69.81 05.00.12.788 Թրաձուկ 0302.69.87 05.00.12.789 Լիմոնելա 0302.69.99x 05.00.12.790 Ձկներ քաղցրահամ ջրերի և ծովային, այլ 0302.69 (.19x+.41+. 65+.86+.91+. 92+.93+.94+. 95+.99x) 05.00.2 Խեցեմորթներ չսառեցրած, ոստրեներ, այլ ջրային անողնաշարավորներ, կենդանի, թարմ և պաղեցրած 0306.2 0307.10+.21+. 31+.41+.51+. 91 05.00.21 Խեցեմորթներ չսառեցրած 0306.2 05.00.21.100 Լանգուստ եվրոպական և այլ լանգուստներ 0306.21 05.00.21.200 Օմար 0306.22 05.00.21.300 Ծովախեցգետիններ մանր (կրևետկաներ) և ատամնավոր մանր ծովախեցգետիններ 0306.23 05.00.21.400 Ծովախեցգետիններ 0306.24 05.00.21.900 Խեցեմորթներ չսառեցրած, այլ, ներառյալ խեցեմորթներից ստացված ալյուրը, փոշին և հաբերը` պիտանի սննդի մեջ օգտագործելու համար 0306.29 05.00.21.910 Խեցգետիններ քաղցրահամ ջրերի 0306.29.10 05.00.21.920 Օմար նորվեգական 0306.29.30 05.00.21.930 Ալյուր խեցեմորթներից 0306.29.90x 05.00.21.940 Հաբեր խեցեմորթներից 0306.29.90x 05.00.21.950 Փոշի խեցեմորթներից 0306.29.90x 05.00.22 Ոստրեներ 0307.10 05.00.22.100 Ոստրեներ տափակ 0307.10.10 05.00.22.900 Ոստրեներ, այլ 0307.10.90 05.00.23 Կակղամորթներ (բացի ոստրեներից) կամ խեցեմորթներ և ջրային անողնաշարավորներ կենդանի, թարմ կամ պաղեցրած 0307.21+.31+. 41+.51+.91 05.00.23.100 Կատարիկներ 0307.21 05.00.23.200 Միդիներ 0307.31 05.00.23.300 Սիպեներ 0307.41 05.00.23.400 Կաղամարներ 0307.91x 05.00.23.500 ՈՒթոտանիներ 0307.51 05.00.23.900 Կակղամորթներ կամ խեցեմորթներ և ջրային անողնաշարավորներ, կենդանի, թարմ կամ պաղեցրած, չներառված ուրիշ խմբավորումներում (այդ թվում սննդում օգտագործման ենթակա ալյուր, փոշի և հաբեր ստացված ջրային այլ անողնաշարավորներից) 0307.91x 05.00.23.910 Փշամորթներ 0307.91x 05.00.23.911 Կուկումարիա 0307.91x 05.00.23.912 Ոզնի ծովային 0307.91x 05.00.23.913 Տրեպանգ 0307.91x 05.00.23.919 Փշամորթներ, այլ 0307.91x 05.00.23.920 Ալյուր 0307.91x 05.00.23.930 Փոշի 0307.91x 05.00.23.940 Հաբեր 0307.91x 05.00.3 Մթերք ջրային, այլ 05.00.31 Մարջաններ (կորալներ) և համանման մթերք, կակղամորթների, խեցեմորթների կամ փշամորթների խեցիներ և զրահներ, սիպեների կմախքային կիսաններ, այդ մթերքի փոշի և մնացորդներ 0508 05.00.31.100 Մարջաններ (կորալներ) 0508x 05.00.31.200 Խեցիներ 0508x 05.00.31.300 Զրահներ 0508x 05.00.31.400 Սիպեների կմախքային կիսաններ 0508x 05.00.31.500 Փոշի 0508x 05.00.31.600 Մնացորդներ 0508x 05.00.32 Սպունգներ բնական կենդանական ծագման 0509 05.00.32.100 Սպունգներ բնական չմշակված 0509.00.10 05.00.32.900 Սպունգներ բնական, այլ 0509.00.90 05.00.33 Ջրիմուռներ ծովի և այլ, թարմ կամ չորացրած 1212.20 05.00.33.100 Ջրիմուռներ կանաչ 1212.20x 05.00.33.200 Ջրիմուռներ գորշ 1212.20x 05.00.33.210 Լամինարիա (ծովակաղամբ) 1212.20x 05.00.33.290 Ջրիմուռներ գորշ, այլ 1212.20x 05.00.33.400 Ջրիմուռներ կարմիր 1212.20x 05.00.33.410 Ֆիլլոֆորա 1212.20x 05.00.33.420 Անֆելցիա 1212.20x 05.00.33.490 Ջրիմուռներ կարմիր, այլ 1212.20x 05.00.33.900 Ջրիմուռներ, այլ 1212.20x 05.00.4 Մարգարիտ 05.00.41 Մարգարիտ բնական, չմշակված 7101.10 05.00.41.000 Մարգարիտ բնական, չմշակված 7101.10 05.00.42 Մարգարիտ աճեցված, չմշակված 7101.21 05.00.42.000 Մարգարիտ աճեցված, չմշակված 7101.21 05.00.5 Ծառայություններ ձկնորսության բնագավառում 8615x 05.00.50 Ծառայություններ ձկնորսության բնագավառում 86150x 05.00.50.100 Ծառայություններ կապված ձկան որսի հետ օվկիանոսում, առափնյա կամ ներքին ջրերում 05.00.50.200 Ծառայություններ ծովային և քաղցրահամ ջրերի խեցեմորթների և կակղամորթների արդյունահանման 05.00.50.300 Ծառայություններ ջրային կենդանիների որսի (կրիաների, ասցիդների, ծովային ոզնիների և այլն) 05.00.50.400 Ծառայություններ ծովամթերքի հավաքման (բնական մարգարիտի, սպունգի, բուստերի և ծովային ջրիմուռների) 05.00.50.500 Ծառայություններ կապված ձկնապահպանման և ձկնահսկողության հետ օվկիանոսում, առափնյա կամ ներքին ջրերում 05.00.50.900 Ծառայություններ ձկնորսության բնագավառում, այլ 05.00.6 Ծառայություններ ձկնաբուծության բնագավառում 05.00.60 Ծառայություններ ձկնաբուծության բնագավառում 05.00.60.100 Ծառայություններ ձկնաբուծարանների նորածին ձկների և մանրաձկների բուծման և աճեցման 05.00.60.200 Ծառայություններ ձկնային ֆերմաների ձկների, ներառյալ գեղազարդ, բուծման և աճեցման 05.00.60.300 Ծառայություններ ծովային բուծարանների ոստրեների, միդիների, օմարների, լանգուստների, ծովախեցգետինների, բուծման և աճեցման 05.00.60.400 Ծառայություններ ծովային ֆերմաների ոստրեների, միդիների, օմարների, լանգուստների, ծովախեցգետինների, բուծման և աճեցման 05.00.60.500 Ծառայություններ ծովային ֆերմաների կարմիր և այլ ուտելի ծովային ջրիմուռների և բույսերի բուծման և աճեցման 05.00.60.600 Ծառայություններ ձկնամելիորատիվ աշխատանքների կատարման 05.00.60.900 Ծառայություններ ձկնաբուծության բնագավառում, այլ C ԱՐՏԱԴՐԱՆՔ ՀԱՆՔԱԳՈՐԾԱԿԱՆ ԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐՈՒԹՅԱՆ CA ՔԱՐԱԾՈՒԽ ԵՎ ԱԾՈՒԽ ԳՈՐՇ (ԼԻԳՆԻՏ). ՏՈՐՖ. ՆԱՎԹ ՀՈՒՄ ԵՎ ԳԱԶ ԲՆԱԿԱՆ. ՈՒՐԱՆ ԵՎ ԹՈՐԻՈՒՄ 10 ՔԱՐԱԾՈՒԽ ԵՎ ԱԾՈԻԽ ԳՈՐՇ (ԼԻԳՆԻՏ). ՏՈՐՖ 10.1 Քարածուխ 10.10 Քարածուխ 2701.1+2. 10.10.1 Քարածուխ 2701.1+2. 10.10.11 Քարածուխ չշեղջաքարացված 2701.110. 10.11.300 Քարածուխ կոքսացող ավելի քան 23,865 ՄՋ/կգ ջերմաստեղծ հնարավորությամբ, անմոխիր, խոնավ հիմքի վրա կոքսի արտադրության նպատակով դոմնային հալման համար 2701.12.1 10.10.11.500 Քարածուխ էներգիական ավելի քան 23,865 ՄՋ/կգ ջերմաստեղծ հնարավորությամբ, անմոխիր, խոնավ հիմքի վրա գոլորշու արտադրության համար, նաև ջեռուցման նպատակով օգտագործվող 2701.11+ 12.9+.19 10.10.11.510 Անտրացիտ 2701.11 10.10.11.520 Ածուխ էներգիական 2701.12.90 10.10.11.900 Քարածուխ, այլ 2701.19 10.10.12 Բրիկետներ, գնդիկներ և քարածխից ստացված կարծր վառելիքի համանման տեսակներ 2701.20 10.10.12.000 Բրիկետներ, գնդիկներ և քարածխից ստացված կարծր վառելիքի համանման տեսակներ 2701.20 10.10.13 Ծառայություններ ածխի արդյունահանման բնագավառում (մաքրում, դասակարգում, մասնատում, քարմաղում, մանրացում, շեղջաքարացում և այլն) 10.10.13.000 Ծառայություններ ածխի արդյունահանման բնագավառում (մաքրում, դասակարգում, մասնատում, քարմաղում, մանրացում, շեղջաքարացում և այլն) 10.2 Ածուխ գորշ (լիգնիտ) 10.20 Ածուխ գորշ (լիգնիտ) 2702 10.20.1 Ածուխ գորշ (լիգնիտ) 2702 10.20.10 Ածուխ գորշ (լիգնիտ) 2702 10.20.10.300 Ածուխ գորշ (լիգնիտ) 23,865 ՄՋ/կգ-ից պակաս ջերմաստեղծ հնարավորությամբ, անմոխիր, խոնավ հիմքի վրա 2702.1 10.20.10.500 Բրիկետներ, գնդիկներ և կարծր վառելիքի համանման տեսակներ, ստացված գորշ ածխից (լիգնիտից) 2702.2 10.3 Տորֆ 7303 10.30 Տորֆ 2703 10.30.1 Տորֆ 2703 10.30.10 Տորֆ 2703 10.30.10.100 Տորֆ չշեղջաքարացված 2703x 10.30.10.200 Բրիկետներ և կիսաբրիկետներ տորֆային 2703x 11 ՆԱՎԹ ՀՈՒՄ ԵՎ ԳԱԶ ԲՆԱԿԱՆ. ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՆԱՎԹԻ ԵՎ ԳԱԶԻ ԱՐԴՅՈՒՆԱՀԱՆՄԱՆ ԲՆԱԳԱՎԱՌՈՒՄ, ԲԱՑԻ ՀԵՏԱԽՈՒԶԱԿԱՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔՆԵՐԻՑ 11.1 Նավթ հում և գազ բնական 11.10 Նավթ հում և գազ բնական 2709.00 2711 2714.00 11.10.1 Նավթ հում և նավթամթերք հում, ստացված բիտումավոր միներալներից (հանքերից) 2709.00 11.10.10 Նավթ հում և նավթամթերք հում, ստացված բիտումավոր միներալներից (հանքերից) 2709.00 11.10.10.300 Նավթ հում (ածխաջրածինների բնական խառնուրդ), ներառյալ բիտումավոր միներալներից ստացված նավթը 2709.00.9 11.10.10.310 Գազ բնական ուղեկցող 2709.00.9x 11.10.10.320 Նավթ հում (բացի նավթից, ստացված բիտումավոր միներալներից (հանքերից) 11.10.10.330 Նավթ հում, ստացված բիտումավոր միներալներից (հանքերից) 11.10.10.500 Խտուցք (կոնդենսատ) գազային 2709.00.1 11.10.2 Գազ բնական հեղուկ կամ գազակերպ վիճակում 2711.11+.21 11.10.20 Գազ բնական հեղուկ կամ գազակերպ վիճակում 2711.11+.21 11.10.20.100 Գազ բնական հեղուկ 2711.11 11.10.20.200 Գազ բնական գազակերպ վիճակում 27.11.21 11.10.3 Ծառայություններ փոխադրման նպատակով բնական գազի հեղուկացման և վերագազիֆիկացման 11.10.30 Ծառայություններ փոխադրման նպատակով բնական գազի հեղուկացման և վերագազիֆիկացման 11.10.30.000 Ծառայություններ փոխադրման նպատակով բնական գազի հեղուկացման և վերագազիֆիկացման 11.10.4 Թերթաքարեր բիտումավոր կամ նավթաբեր, ավազներ բիտումավոր 27.14.10 11.10.40 Թերթաքարեր բիտումավոր կամ նավթաբեր, ավազներ բիտումավոր 27.14.10 11.10.40.000 Թերթաքարեր բիտումավոր կամ նավթաբեր, ավազներ բիտումավոր 27.14.10 11.2 Ծառայություններ նավթի և գազի արդյունահանման բնագավառում, բացի հետախուզական աշխատանքներից 11.20 Ծառայություններ նավթի և գազի արդյունահանման բնագավառում, բացի հետախուզական աշխատանքներից 11.20.1 Ծառայություններ նավթի և գազի արդյունահանման բնագավառում, բացի հետախուզական աշխատանքներից 11.20.11 Ծառայություններ հորատման նավթահորերի և գազահորերի 11.20.11.000 Ծառայություններ հորատման նավթահորերի և գազահորերի 11.20.12 Ծառայություններ հորատման աշտարակների տեղակայման, նորոգման և ապատեղակայման և այլ ծառայություններ նավթի և գազի արդյունահանման բնագավառում 11.20.12.000 Ծառայություններ հորատման աշտարակների տեղակայման, նորոգման, ապատեղակայման աշխատանքներում և համապատասխան ծառայություններ կապված նավթի և գազի արդյունահանման հետ 12 ՀԱՆՔԱՔԱՐԵՐ ՈՒՐԱՆԻ ԵՎ ԹՈՐԻՈՒՄԻ 12.0 Հանքաքարեր ուրանի և թորիումի 12.00 Հանքաքարեր ուրանի և թորիումի 2612 12.00.1 Հանքաքարեր ուրանի և թորիումի 2612 12.00.10 Հանքաքարեր ուրանի և թորիումի 2612 12.00.10.000 Հանքաքարեր ուրանի և թորիումի 2612 CB ՀԱՆՔԱՔԱՐԵՐ ՄԵՏԱՂԱԿԱՆ ԵՎ ԱՐՏԱԴՐԱՆՔ ՀԱՆՔԱԳՈՐԾԱԿԱՆ ԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐՈՒԹՅԱՆ, ԱՅԼ 13 ՀԱՆՔԱՔԱՐԵՐ ՄԵՏԱՂԱԿԱՆ 13.1 Հանքաքարեր երկաթի 13.10 Հանքաքարեր երկաթի 2601.1 13.10.1 Հանքաքարեր երկաթի, բացի թրծած երկաթահրաքարից (պիրիտ) 2601.1 13.10.10 Հանքաքարեր երկաթի, բացի թրծած երկաթահրաքարից (պիրիտ) 2601.1 13.10.10.300 Հանքաքարեր և խտանյութեր երկաթի, չշեղջաքարացված 2601.11 13.10.10.310 Հանքաքարեր երկաթի, չշեղջաքարացված 13.10.10.320 Խտանյութեր երկաթի 13.10.10.500 Հանքաքարեր և խտանյութեր երկաթի շեղջաքարացված, բացի թրծած երկաթահրաքարից (պիրիտ) 2601.12 13.10.10.510 Հանքաքարեր երկաթի շեղջաքարացված 13.10.10.520 Շեղջաքար երկաթահանքաքարերի 13.10.10.530 Կոշտեր երկաթահանքաքարերի 13.2 Հանքաքարեր գունավոր մետաղների, բացի ուրանի և թորիումի հանքաքարերից 13.20 Հանքաքարեր գունավոր մետաղների, բացի ուրանի և թորիումի հանքաքարերից 2602.00 2603.00 2604.00 2605.00 2606.00 2607.00 2608.00 2609.00 2610.00 2611.00 2612 2613 2614.00 2615 2616 2617 13.20.1 Հանքաքարեր գունավոր մետաղների, բացի ուրանի և թորիումի հանքաքարերից 2602.00 2603.00 2604.00 2605.00 2606.00 2607.00 2608.00 2609.00 2610.00 2611.00 2612 2613 2614.00 2615 2616 2617 13.20.11 Հանքաքարեր և խտանյութեր պղնձի 2603.00 13.20.11.100 Հանքաքարեր պղնձի 2603.00x 13.20.11.200 Խտանյութեր պղնձի 2603.00x 13.20.12 Հանքաքարեր և խտանյութեր նիկելի 2604.00 13.20.12.100 Հանքաքարեր նիկելի 2604.00x 13.20.12.200 Խտանյութեր նիկելի 2604.00x 13.20.13 Հանքաքարեր և խտանյութեր ալյումինի 2606.00 13.20.13.100 Հանքաքարեր ալյումինի 2606.00x 13.20.13.200 Խտանյութեր ալյումինի 2606.00x 13.20.14 Հանքաքարեր և խտանյութեր թանկարժեք մետաղների 2616 13.20.14.100 Հանքաքարեր և խտանյութեր արծաթի 2616.10x 13.20.14.110 Հանքաքարեր արծաթի 2616.10x 13.20.14.120 Խտանյութեր արծաթի 2616.10x 13.20.14.200 Հանքաքարեր և խտանյութեր ոսկի պարունակող 2616.90x 13.20.14.210 Հանքաքարեր ոսկի պարունակող 2616.90x 13.20.14.220 Խտանյութեր ոսկի պարունակող 2616.90x 13.20.14.900 Հանքաքարեր և խտանյութեր այլ թանկարժեք մետաղների 2616.90x 13.20.15 Հանքաքարեր և խտանյութեր կապարի, ցինկի և անագի 2607.00 2608.00 2609.00 13.20.15.300 Հանքաքարեր և խտանյութեր անագի 2609.00 13.20.15.310 Հանքաքարեր անագի 2609.00x 13.20.15.320 Խտանյութեր անագի 2609.00x 13.20.15.500 Հանքաքարեր և խտանյութեր կապարի 2607.00 13.20.15.510 Հանքաքարեր կապարի 2607.00x 13.20.15.520 Խտանյութեր կապարի 2607.00x 13.20.15.700 Հանքաքարեր և խտանյութեր ցինկի 2608.00 13.20.15.710 Հանքաքարեր ցինկի 2608.00x 13.20.15.720 Խտանյութեր ցինկի 2608.00x 13.20.16 Հանքաքարեր և խտանյութեր գունավոր մետաղների, այլ 2602.00 2605.00 2610.00 2611.00 2613 2614.00 2615 2617 13.20.16.300 Հանքաքարեր և խտանյութեր վոլֆրամի 2611.00 13.20.16.310 Հանքաքարեր վոլֆրամի 2611.00x 13.20.16.320 Խտանյութեր վոլֆրամի 2611.00x 13.20.16.500 Հանքաքարեր և խտանյութեր մանգանի 2602.00 13.20.16.510 Հանքաքարեր մանգանի 2602.00x 13.20.16.520 Խտանյութեր մանգանի 2602.00x 13.20.16.900 Հանքաքարեր և խտանյութեր գունավոր մետաղների, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 2605.00 2610.00 2613 2614.00 2615 2617 13.20.16.910 Հանքաքարեր և խտանյութեր կոբալտի 2605.00 13.20.16.911 Հանքաքարեր կոբալտի 2605.00x 13.20.16.912 Խտանյութեր կոբալտի 2605.00x 13.20.16.920 Հանքաքարեր և խտանյութեր քրոմի 2610.00 13.20.16.921 Հանքաքարեր քրոմի 2610.00x 13.20.16.922 Խտանյութեր քրոմի 2610.00x 13.20.16.930 Հանքաքարեր և խտանյութեր մոլիբդենի 2613 13.20.16.931 Հանքաքարեր մոլիբդենի 2613x 13.20.16.932 Խտանյութեր մոլիբդենի 2613x 13.20.16.940 Հանքաքարեր և խտանյութեր տիտանի 2614.00 13.20.16.941 Հանքաքարեր տիտանի 2614.00x 13.20.16.942 Խտանյութեր տիտանի 2614.00x 13.20.16.950 Հանքաքարեր և խտանյութեր նիոբիումի, տանտալի, վանադիումի կամ ցիրկոնիումի 2615 13.20.16.951 Հանքաքարեր և խտանյութեր ցիրկոնիումի 2615.10 13.20.16.952 Հանքաքարեր և խտանյութեր նիոբիումի 2615.90.10x 13.20.16.953 Հանքաքարեր և խտանյութեր տանտալի 2615.90.10x 13.20.16.954 Հանքաքարեր և խտանյութեր վանադիումի 2615.90.90 13.20.16.990 Հանքաքարեր և խտանյութեր գունավոր մետաղների, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 2617 13.20.16.991 Հանքաքարեր և խտանյութեր ծարիրի 2617.10 13.20.16.992 Հանքաքարեր և խտանյութեր բերիլիումի 2617.90x 13.20.16.993 Հանքաքարեր և խտանյութեր բիսմութի 2617.90x 13.20.16.994 Հանքաքարեր և խտանյութեր գերմանիումի 2617.90x 13.20.16.995 Հանքաքարեր և խտանյութեր սնդիկի 2617.90x 14 ԱՐՏԱԴՐԱՆՔ ՀԱՆՔԱԳՈՐԾԱԿԱՆ ԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԱՅԼ 14.1 Քար շինարարության և արդյունաբերության համար 2509 2514-2516 2518 2520.10 2521 14.11 Քար հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար 2515 2516 14.11.1 Քար հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար 2515 2516 14.11.11 Մարմար և քար կրաքարային, այլ, հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար 2515 14.11.11.300 Մարմար և տրավերտին հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար 2515.1 14.11.11.330 Մարմար և տրավերտին հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, չմշակված կամ խոշոր ջարդված 2515.11 14.11.11.350 Մարմար և տրավերտին հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, ավելի քան 25 սմ հաստությամբ, սղոցված սալիկների տեսքով 2515.12 (.20+.50) 14.11.11.370 Մարմար և տրավերտին հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, ավելի քան 25 սմ հաստությամբ սղոցված բլոկների տեսքով 2515.12.90 14.11.11.500 Քար կրաքարային, լսնակուճ (ալեբաստր) գիպսային և կրաքարային, հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար 2515.20 14.11.11.530 Քար կրաքարային, լսնակուճ (ալեբաստր) գիպսային և կրաքարային, հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, չմշակված կամ կոպիտ ջարդված 2515.20x 14.11.11.550 Քար կրաքարային, լսնակուճ (ալեբաստր) գիպսային և կրաքարային, հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, ոչ ավելի քան 25 սմ հաստությամբ սղոցված սալիկների տեսքով 2515.20x 14.11.11.570 Քար կրաքարային, լսնակուճ (ալեբաստր) գիպսային և կրաքարային, հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, ավելի քան 25 սմ հաստությամբ սղոցված բլոկների տեսքով 2515.20x 14.11.12 Գրանիտ, ավազաքար և քար հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, այլ 2506.21 2516 14.11.12.300 Գրանիտ հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, այլ 2516.1 14.11.12.330 Գրանիտ հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, չմշակված կամ կոպիտ ջարդված 2516.11 14.11.12.350 Գրանիտ հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, ոչ ավելի քան 25 սմ հաստությամբ սղոցված սալիկների տեսքով 2516.12.10 14.11.12.370 Գրանիտ հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, ավելի քան 25 սմ հաստությամբ սղոցված բլոկների տեսքով 2516.12.90 14.11.12.500 Ավազաքար և տուֆաավազաքար հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար 14.11.12.530 Ավազաքար հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, չմշակված կամ կոպիտ ջարդված 2516.21 14.11.12.533 Տուֆաավազաքար հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, չմշակված կամ կոպիտ ջարդված 2516.21 14.11.12.560 Ավազաքար հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար սղոցված բլոկների և սալիկների տեսքով 2516.22 14.11.12.563 Տուֆաավազաքար հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար սղոցված բլոկների և սալիկների տեսքով 2516.22 14.11.12.900 Տուֆ հրաբխային, բազալտ, ծիրանաքար (պորփյուր) և քար հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, այլ, չմշակված, կոպիտ ջարդված կամ սղոցված բլոկների և սալիկների տեսքով 2516.90 14.11.12.910 Տուֆ հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, չմշակված, կոպիտ ջարդված կամ սղոցված բլոկների և սալիկների տեսքով 2516.90 14.11.12.911 Տուֆ հրաբխային 2516.90 14.11.12.913 Տուֆ ֆելզիտային 2516.90 14.11.12.920 Բազալտ հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, չմշակված, կոպիտ ջարդված կամ սղոցված բլոկների և սալիկների տեսքով 2516.90 14.11.12.930 Ծիրանաքար (պորփյուր) հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, չմշակված, կոպիտ ջարդված կամ սղոցված բլոկների և սալիկների տեսքով 2516.90 14.11.12.990 Քար հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար այլ, չմշակված, կոպիտ ջարդված կամ սղոցված բլոկների և սալիկների տեսքով 2516.90 14.12 Կրաքար, գիպս և կավիճ 2509 2518 2520.10 2521 14.12.1 Կրաքար և գիպս 2520.10 2521 14.12.10 Կրաքար և գիպս 2520.10 2521 14.12.10.300 Գիպս և անհիդրիդ (բնական կամ սինթետիկ) 2520.10 14.12.10.310 Գիպս 2520.10x 14.12.10.311 Գիպս շինարարական 2520.10x 14.12.10.312 Գիպս կաղապարման 2520.10x 14.12.10.313 Գիպս տեխնիկական 2520.1 14.12.10.314 Գիպս բժշկական 2520.10x 14.12.10.320 Անհիդրիդ 2520.10x 14.12.10.330 Կավագիպս (գաջ) 2520.10x 14.12.10.500 Կրաքար (բացի մանրացված կրաքարային լցանյութից և տրված չափերով կրաքարից) 2520.10x 14.12.10.530 Կրաքար կրի և ցեմենտի պատրաստման համար, կրաքար մանրացրած, արդյունաբերական և շրջակա միջավայրի պահպանման նպատակներով 2521x 14.12.10.550 Փոշի կրաքարային 2521x 14.12.2 Կավիճ և դոլոմիտ 2509 2518 14.12.20 Կավիճ և դոլոմիտ 2509 2518 14.12.20.100 Կավիճ 2509 14.12.20.300 Դոլոմիտ չկալցինացված (բացի մանրացված դոլոմիտային լցանյութից) 2518.10 14.12.20.330 Դոլոմիտ չկալցինացված, չմշակված 2518.10x 14.12.20.350 Դոլոմիտ չկալցինացված, սղոցված արդյունաբերական օգտագործման համար 2518.10x 14.12.20.370 Դոլոմիտ չկալցինացված, փոշի 2518.10x 14.12.20.500 Դոլոմիտ կալցինացված և եռակալված 2518.20 14.12.20.530 Դոլոմիտ կալցինացված 2518.20x 14.12.20.550 Դոլոմիտ եռակալված 2518.20x 14.12.20.700 Դոլոմիտ շեղջաքարացված (ներառյալ դոլոմիտ գուդրոնապատված) 2518.30 14.13 Թերթաքար 2514 14.13.1 Թերթաքար 2514 14.13.10 Թերթաքար 2514 14.13.10.000 Թերթաքար չմշակված, կոպիտ ջարդված կամ սղոցված բլոկների կամ սալիկների տեսքով 25 14.14.2 Ավազ և կավ 2505 2507 2508 2517 14.21 Ավազ և կոպիճ 2505 2517 14.21.1 Ավազ և կոպիճ 2505 2517 14.21.11 Ավազ բնական 2505 14.21.11.500 Ավազ սիլիցիումային և քվարցային 2505.10 14.21.11.900 Ավազ շինարարական, այլ (բացի մետաղաբեր ավազից, որը դասվում է հատված 13-ում) 2505.90 14.21.11.930 Ավազ պեմզային 2505.90 14.21.11.950 Ավազ խարամային 2505.90 14.21.12 Հատիկներ, փշուր և փոշի քարի, ճլաքար, կոպիճ, խիճ կամ քար ջարդված 2517.10+.4 14.21.12.100 Կոպիճ, խիճ, ճլաքար և կայծքար 2517.10.10 14.21.12.130 Կոպիճ 2517.10.10x 14.21.12.131 Կոպիճ շինարարական (այդ թվում որպես բետոնի լցանյութ օգտագործվող) 2517.10.10x 14.21.12.139 Կոպիճ, այլ 2517.10.10x 14.21.12.150 Խիճ, ճլաքար և կայծքար 2517.10.10x 14.21.12.151 Խիճ 2517.10.10x 14.21.12.152 Ճլաքար և կայծքար 25.17.10.10x 14.21.12.300 Քար ջարդված, օգտագործվող որպես բետոնի լցանյութ, ճանապարհածածկի և այլ շինարարական նպատակների համար 2517.10 (.20+.10.80) 14.21.12.330 Դոլոմիտ ջարդված, օգտագործվող որպես բետոնի լցանյութ, ճանապարհածածկի և այլ շինարարական նպատակների համար 2517.10.20x 14.21.12.390 Քար ջարդված, այլ, օգտագործվող որպես բետոնի լցանյութ, ճանապարհածածկի և այլ շինարարական նպատակների համար 2517.10 (.20x+.10.80) 14.21.12.500 Հատիկներ, փշուր և փոշի մարմարի 2517.41 14.21.12.900 Հատիկներ, փշուր և փոշի քարից (բացի մարմարից) 2517.49 14.21.12.930 Հատիկներ, փշուր քարից (բացի մարմարից) 2517.49x 14.21.12.950 Փոշի քարից (բացի մարմարից) 2517.49x 14.21.13 Խարամներ շինարարության համար 2517.20+.30 14.21.13.300 Խարամներ շինարարության համար (բացի ճանապարհածածկից) 2517.20 14.21.13.500 Խարամներ ճանապարհածածկի համար 2517.30 14.22 Կավ և ճենակավ (կաոլին) 2507 2508 14.22.1 Կավ և ճենակավ (կաոլին) 2507 2508 14.22.11 Ճենակավ (կաոլին) և կավ ճենակավային, այլ 2507 14.22.11.400 Ճենակավ (կաոլին) 2507.00.20 14.22.11.600 Կավ ճենակավային (գուղձավոր և պլաստիկ) 2507.00.80 14.22.12 Կավ, այլ, անդալուզիտ, կիանիտ և սիլիմանիտ, մուլիտ, հրակավային կամ քվարցային հրահեստ աղյուսի (դինասային) հողեր 2508.10+.20+. 30 14.22.12.100 Բենտոնիտ (կավ նատրիումային և կալցիումային մահուդագործական), ատապուլգիտ, սեպիոլիտ 2508.10 +.20 14.22.12.300 Կավ հրահեստ 2508.30 14.22.12.330 Կավ հրահեստ չմշակված 2508.30x 14.22.12.350 Կավ հրահեստ կալցինացված 2508.30x 14.22.12.500 Կավ սովորական և թերթաքարեր շինարարական օգտագործման համար (այդ թվում աղյուսի, կղմինդրի, խողովակների, ցեմենտի արտադրման համար), բացի փքված կավից, որը դասվում է 26.82.16.200 դիրքում 2508.40 14.22.12.700 Անդալուզիտ, կիանիտ, սիլիմանիտ և մուլիտ 2508.50+.60 14.22.12.900 Հողեր հրակավային կամ քվարցային հրահեստ աղյուսի 2508.70 14.3 Միներալներ քիմիական արդյունաբերության և պարարտանյութերի արտադրության համար 2502 2503.00.10 2510 2511 2527 2528 2529.2 2530 (.20-.90) 3104.10 14.30 Միներալներ քիմիական արդյունաբերության և պարարտանյութերի արտադրության համար 2502 2503.00. 102510 2511 2527 2528 2529.2 2530 (.20-.90) 3104.10 14.30.1 Միներալներ քիմիական արդյունաբերության և պարարտանյութերի արտադրության համար 2502 2503.00. 102510 2511 2527 2528 2529.2 2530 (.20-.90) 3104.10 14.30.11 Ֆոսֆատներ կալցիումի կամ ալյումինի բնական, կարնալիտ, սիլվիտ, կալիումի աղեր բնական չմշակված, այլ 2510 3104.10 14.30.11.300 Ֆոսֆատներ կալցիումի բնական, ֆոսֆատներ ալյումինակալցիումական և կավիճ ֆոսֆատային 2510 14.30.11.500 Կարնալիտ, սիլվիտ, կալիումական աղեր բնական, այլ 3104.10 14.30.11.700 Տուֆ ցիոլիտային 14.30.12 Երկաթահրաքար (պիրիտ) չթրծած, ծծումբ հում կամ չմաքրված 2502 2503.00.10 14.30.12.300 Երկաթահրաքար (պիրիտ) չթրծած 2502 14.30.12.500 Ծծումբ հում կամ չզտած (ներառյալ արդյունահանված ծծումբը) 2503.00.10 14.30.13 Միներալներ քիմիական արդյունաբերության համար, այլ 2511 2527 2528 2529.2 2530(.20-.90) 14.30.13.100 Սուլֆատ և կարբոնատ բարիումի բնական 2511 14.30.13.130 Սուլֆատ բարիումի բնական (բարիտ) 2511.10 14.30.13.150 Կարբոնատ բարիումի բնական (վիտերիտ) 2511.20 14.30.13.300 Սառնաքար (կրիոլիթ) բնական, քիոլիտ բնական 2527 14.30.13.500 Բորատներ բնական և դրանց խտանյութերը, բորաթթու բնական 2528 14.30.13.550 Բորատներ նատրիումի բնական 2528.10 14.30.13.590 Բորատներ բնական (բացի նատրիումից) և դրանց խտանյութերը, բորաթթու բնական 2528.90 14.30.13.700 Ֆտորասպաթ 2529.2 14.30.13.730 Ֆտորասպաթ կալցիումի ֆտորիդի պարունակությամբ ոչ ավելի քան 97% զանգվածի չափով 2529.21 14.30.13.750 Ֆտորասպաթ կալցիումի ֆտորիդի պարունակությամբ ավելի քան 97% զանգվածի չափով 2529.22 14.30.13.800 Կիզերիտ, էպսոմիտ, երկաթի օքսիդներ փայլարային բնական 2530(.20+.40) 14.30.13.830 Կիզերիտ, էպսոմիտ (մագնեզիումի սուլֆատներ բնական) 2530.20 14.30.13.870 Օքսիդներ երկաթի փայլարային բնական 2530.40 14.30.13.900 Նյութեր հանքային, այլ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 2530.90 14.4 Աղ 2501 14.40 Աղ 2501 14.40.1 Աղ և նատրիումի քլորիդ մաքուր 2501 14.40.10 Աղ և նատրիումի քլորիդ մաքուր 2501 14.40.10.100 Քարաղ (չոր ձևով արդյունահանվող) 2501x 14.40.10.300 Աղ ծովի (ստացված արևի տակ չորացման եղանակով) 2501x 14.40.10.500 Աղ վակուումային (լուծույթից արդյունահանվող) 2501x 14.40.10.700 Աղ լուծույթում (լուծույթից արդյունահանվող) 2501x 14.40.10.900 Աղ, այլ 2501x 14.5 Մթերք արդյունահանվող ստորգետնյա կամ բաց եղանակով, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 14.50 Մթերք արդյունահանվող ստորգետնյա կամ բաց եղանակով, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 2504 2506.10+. 2902512 2513 2519 2524-2526 2529.10+.30 2530.10 2621 2714.90 7101.10 7102.10+.21+. 31 7103.10 14.50.1 Բիտում և ասֆալտ բնական, բիտումներ կարծր և ապարներ լեռնային, պարունակող ասֆալտային բիտում 2714.90 14.50.10 Բիտում և ասֆալտ բնական, բիտումներ կարծր և ապարներ լեռնային, պարունակող ասֆալտային բիտում 2714.90 14.50.10.000 Բիտում և ասֆալտ բնական, բիտումներ կարծր և ապարներ լեռնային, պարունակող ասֆալտային բիտում 2714.90 14.50.2 Քարեր թանկարժեք և կիսաթանկարժեք, պեմզա, կորունդ, բնական հղկանյութեր, միներալներ, այլ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 2504 2506.10+. 29 2512 2513 2519 2524-2526 2529.10+.30 2530.10 2621 7102.10+.21+. 31 7103.10 14.50.21 Քարեր թանկարժեք և կիսաթանկարժեք (բացի արդյունաբերական ալմաստներից) չմշակված կամ ուղղակի սղոցված և կոպիտ մշակված 7102.10+.31 7103.10 14.50.21.500 Ալմաստներ չտեսակավորված ոչ արդյունաբերական, չմշակված կամ ուղղակի սղոցված, ջարդված կամ ենթարկված սևամշակման 7102.10+.31 14.50.21.900 Քարեր թանկարժեք (բացի ալմաստներից) կամ կիսաթանկարժեք, չմշակված 7103.10 14.50.21.901 Զմրուխտ, սուտակ (ռուբին), շափյուղա (սապֆիր) կապույտ, չմշակած 7103.10x 14.50.21.902 Թանկարժեք քարեր երկրորդ կարգի, չմշակված 7103.10x 14.50.21.903 Թանկարժեք քարեր երրորդ կարգի, չմշակված 7103.10x 14.50.21.904 Թանկարժեք քարեր չորրորդ կարգի, չմշակած 7103.10x 14.50.21.905 Կիսաթանկարժեք և ոսկերչաարհեստագործական քարեր առաջին կարգի, չմշակած 7103.10x 14.50.21.906 Կիսաթանկարժեք և ոսկերչաարհեստագործական քարեր երկրորդ կարգի, չմշակած 7103.10x 14.50.21.907 Արհեստագործական քարեր այլ, չմշակած 7103.10x 14.50.21.909 Քարեր թանկարժեք կամ կիսաթանկարժեք, չմշակված, այլ 7103.10x 14.50.21.910 Զմրուխտ չմշակված 7103.10x 1450.21.920 Սուտակ (ռուբին) չմշակված 7103.10x 1450.21.930 Շափյուղա (սապֆիր) չմշակված 7103.10x 14.50.21.940 Ոսկեբյուրեղ (ալեքսանդրիտ) չմշակված 7103.10x 14.50.21.990 Քարեր թանկարժեք և կիսաթանկարժեք, չմշակված, այլ 7103.10x 14.50.22 Ալմաստներ արդյունաբերական, պեմզա, զմռնիտ, կորունդ բնական, նռնաքար բնական և հղկանյութեր բնական, այլ 2513 7102.21 14.50.22.500 Պեմզա, հղկանյութեր բնական 2513 14.50.22.510 Պեմզա 2513.1 14.50.22.520 Զմռնիտ 2513.20x 14.50.22.530 Կորունդ բնական 2513.20x 14.50.22.540 Նռնաքար բնական 2513.20x 14.50.22.590 Հղկանյութեր բնական, այլ 2513.20x 14.50.22.700 Ալմաստներ արդյունաբերական, չմշակված կամ ուղղակի սղոցված, ջարդված կամ ենթարկված սևամշակման 14.50.23 Հանքեր լեռնային և միներալներ բնական, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 2504 2506 2512 2519 2524-2526 2529.10+.30 2530.10 2621 14.50.23.100 Գրաքար (գրաֆիտ), որձաքար և քվարցիտ բնական 2504 2506 14.50.23.130 Գրաքար (գրաֆիտ) բնական 2504 14.50.23.150 Որձաքար և քվարցիտ արդյունաբերական օգտագործման համար (բացի բնական քվարցային ավազից) 2506 14.50.23.200 Դիատոմիտներ (ներառյալ սիլիկահողերը և ինֆուզորիական հողերը) 2512 14.50.23.300 Մագնեզիումի կարբոնատ բնական, մագնեզիա և մագնեզիումի օքսիդներ, այլ 2519 14.50.23.330 Մագնեզիտ, մագնեզիումի կարբոնատ բնական 2519.10 14.50.23.350 Մագնեզիա, ինչպես բնական մագնեզիումից, այնպես էլ ծովաջրից կամ աղային աղբյուրներից 2519.90 14.50.23.400 Անկիզաքար (ասբեստ) 2524 14.50.23.500 Փայլար, տալկ (ներառյալ ստեատիտը) 2525 2526 14.50.23.530 Փայլար չմշակված, փայլար ճեղքված թիթեղիկների կամ թեփուկների, փայլարի փոշի և փայլարային մնացուկներ 2525 14.50.23.550 Տալկ (ներառյալ ստեատիտը) 2526 14.50.23.600 Սպաթ դաշտային, լեյցիտ, նեֆելին և սիենիտ նեֆելինային 2529.10+.30 14.50.23.630 Սպաթ դաշտային և նյութեր դաշտային սպաթից, այլ 2529.10 14.50.23.650 Լեյցիտ 2529.30 14.50.23.670 Նեֆելին և սիենիտ նեֆելինի 2529.30 14.50.23.700 Վերմիկուլիտ, պեռլիտ և քլորիդներ (չփրփրած) 2530.10 14.50.23.800 Խարամ և մոխիր (բացի 14.21.13 ենթակարգին վերաբերող շինարարության համար օգտագործվող խարամից) 2621 Մատենագիտություն [1] Classification of Products Activiti (CPA) [2] Products of the European Communiti (Prodcom) [3] Ստատիստիչեսկիյ կլասսիֆիկատօռ պռօդուկցիի (ՍԿՊ) ՀՀ Ազգային վիճակագրական ծառայության նախագահ Ս. Մնացականյան ՀՀ Վիճակագրական պետական խորհրդի անդամ Վ. Դանիելյան Ծրագրի ղեկավար Գ. Սարգսյան Կատարողներ Ց. Շահինյան Ն. Մանուկյան Համակատարողներ «Ստանդարտների ազգային ինստիտուտ» ՓԲԸ տնօրեն Մ. Գասպարյան ՍՆՓՄՆ և Փ բաժնի պետ Մ. Խաչատրյան ՀԱՄԱՁԱՅՆԵՑՎԱԾ Է ՀԱՄԱՁԱՅՆԵՑՎԱԾ Է ՀՀ գյուղատնտեսության ՀՀ առևտրի և տնտեսական նախարարություն զարգացման նախարարություն գրություն 02.07.2002 թ. գրություն 18.06.2002 թ. N 07-ՍԱ-04-1325 N 01-24/6-875 ՀԱՄԱՁԱՅՆԵՑՎԱԾ Է ՀՀ բնապահպանության նախարարություն գրություն 24.07.2000 թ. N 1-15/1043 Մաս 2 - Պարզաբանումներ ՀՏԴ 025.46 ՍԴ 01.140.10 Հանգուցային բառեր. արտադրանք, պարզաբանում Նախաբան 1 ՄՇԱԿՎԵԼ ԵՎ ԱՌԱՋԱԴՐՎԵԼ Է ՀՀ ազգային վիճակագրական ծառայության կողմից 2 ԸՆԴՈՒՆՎԵԼ ԵՎ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅԱՆ ՄԵՋ Է ԴՐՎԵԼ ՀՀ առևտրի և տնտեսական զարգացման նախարարության (ստանդարտացման ազգային մարմնի) կողմից: Հրաման հմ. 85 առ 2003.06.18 3 ԳՐԱՆՑՎԵԼ Է ՀՀ ստանդարտների պետական գրանցամատյանում, հմ. 7-2003 առ 2003.07.03 4 Սույն դասակարգիչը նախապատրաստվել է Եվրոպական Համայնքի ըստ գործունեության տեսակների արտադրանքի դասակարգման հիման վրա 5 ԳՈՐԾԱՐԿՎՈՒՄ Է ԱՌԱՋԻՆ ԱՆԳԱՄ Բովանդակություն A ԱՐՏԱԴՐԱՆՔ ԳՅՈՒՂԱՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ, ՈՐՍՈՐԴՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԱՆՏԱՌԱՅԻՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ B ՁՈՒԿ C ԱՐՏԱԴՐԱՆՔ ՀԱՆՔԱԳՈՐԾԱԿԱՆ ԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐՈՒԹՅԱՆ CA ՔԱՐԱԾՈՒԽ ԵՎ ԱԾՈՒԽ ԳՈՐՇ (ԼԻԳՆԻՏ). ՏՈՐՖ. ՆԱՎԹ ՀՈՒՄ ԵՎ ԳԱԶ ԲՆԱԿԱՆ. ՈՒՐԱՆ ԵՎ ԹՈՐԻՈՒՄ CB ՀԱՆՔԱՔԱՐԵՐ ՄԵՏԱՂԱԿԱՆ ԵՎ ԱՐՏԱԴՐԱՆՔ ՀԱՆՔԱԳՈՐԾԱԿԱՆ ԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐՈՒԹՅԱՆ, ԱՅԼ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՍՏԱՆԴԱՐՏ ԱՐՏԱԴՐԱՆՔԻ ԴԱՍԱԿԱՐԳՈՒՄ ԸՍՏ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՏԵՍԱԿՆԵՐԻ Մաս 2 - Պարզաբանումներ ԿԼԱՍՍԻՖԻԿԱՑԻՅԱ ՊՐՕԴՈՒԿՑԻԻ ՊՕ ՎԻԴԱՄ ԴԵՅԱՏԵԼՆՕՍՏԻ ՉԱՍՏ 2 - Պօյասնենիյա CLASSIFICATION OF PRODUCTS ACTIVITY Part 2 - Explanations Գործարկման թվականը 2003-09-01 A ԱՐՏԱԴՐԱՆՔ ԳՅՈՒՂԱՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ, ՈՐՍՈՐԴՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԱՆՏԱՌԱՅԻՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ 01 ԱՐՏԱԴՐԱՆՔ ԳՅՈՒՂԱՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ, ՈՐՍՈՐԴՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԱՅԴ ԲՆԱԳԱՎԱՌՆԵՐՈՒՄ Տվյալ հատվածը ներառում է` - բուսաբուծության սկզբնական (հում) մթերքը, այսինքն գյուղատնտեսական մշակաբույսերի աճեցման արդյունքում ստացված մթերքները` հատիկային, տեխնիկական, պտղային, հատապտղային, կերային մշակաբույսերը, բանջարեղենը, կարտոֆիլը, ծաղկաբույսերը և դեղաբույսերը, կանաչ պարարտացման մշակաբույսերը, աճեցվող սնկերը - անասնաբուծության սկզբնական արտադրանք, որն ստացվում է անասունների տնտեսական օգտագործման արդյունքում` կաթ, բուրդ, ձու, մեղր, մետաքս և այլն և անասունների բուծման ու բտման արդյունքում` մատղաշի ծնաճ, աճ և անասունների ու թռչունների քաշաճ - որսորդության արտադրանք` ստացված վայրի թռչունների, մուշտակամորթ գազանների, ծովային կաթնասունների հրազենով որսի, որսի և բուծման արդյունքում - ծառայություններ` կապված գյուղատնտեսական մշակաբույսերի աճեցման և կենդանի անասունների բուծման հետ (բացի անասնաբուժական ծառայություններից) - ծառայություններ` կապված որսորդության, որսալու և թռչունների, մուշտակամորթ գազանների, ծովային կաթնասունների հետ Բացառվում է` - բուսաբուծական և անասնաբուծական հումքի սկզբնական վերամշակումից ստացված արտադրանքը (ձավարեղեն, ալյուր, բուսական և կենդանական յուղ, միս, կաշի և անասունների սպանդից ստացված այլ արտադրանքը) (հատված 15) - ձուկը (հատված 05) 01.1 Արտադրանք բուսաբուծության 01.11 Մշակաբույսեր հացահատիկային և գյուղատնտեսական, այլ, ուրիշ խմբավորումներում չներառված 01.11.1 Մշակաբույսեր հացահատիկային Տվյալ կարգը ներառում է հացահատիկային մշակաբույսերը` - քիչ ջերմասեր` ցորեն, աշորա, վարսակ, գարի - ջերմասեր` եգիպտացորեն, կորեկ, սորգո, բրինձ Տարբերվում են ըստ ցանքի ժամանակի` աշնանացան և գարնանացան մշակաբույսեր և ըստ ծաղկաբույլի ձևի` հասկավորներ (ցորեն, աշորա, գարի) և հուրանավորներ (վարսակ, կորեկ, սորգո): Տվյալ կարգում ներառվում են նաև մշակաբույսերի հատիկները, այդ թվում` հասկից և ցողունից չառանձնացվածը, և սերմերը: Հատիկները` հացազգիների և որոշ այլ մշակաբույսերի (օրինակ` սուրճի) պտուղներն են և սերմերը` ցանքի համար նախատեսված հատիկները: Բացառվում է` - կերային մշակաբույսերը (01.11.60.230) - թեփահանված կամ ցանկացած այլ ձևով մշակված հացահատիկները (15.61) - հացահատիկային մշակաբույսերի (օրինակ` եգիպտացորենի) չորացրած հասկերը (կողրեր), գունազրկված, ներկված, տոգորված կամ գեղազարդային նպատակների համար որևէ այլ եղանակով մշակված (02.01.41.300) 01.11.11. Ցորեն կարծր Տվյալ ենթակարգը ներառում է` - Triticum durum տեսակի կարծր ցորեն - հիբրիդներ ստացված կարծր ցորենի և նույն քանակությամբ քրոմոսոմ (28) պարունակող այլ տեսակների հետ խաչասերման արդյունքում Կարծր ցորենի գույնը լինում է սաթեդեղնավունից մինչև դարչնագույն, կիսաթափանցիկ է, եղջերանման, ապակենման թանձրությամբ: 01.11.11.100 Ցորեն կարծր աշնանացան 01.11.11.110 Հատիկ ցորենի կարծր աշնանացան 01.11.11.120 Սերմեր ցորենի կարծր աշնանացան 01.11.11.200 Ցորեն կարծր գարնանացան 01.11.11.210 Հատիկ ցորենի կարծր գարնանացան 01.11.11.220 Սերմեր ցորենի կարծր գարնանացան 01.11.12 Ցորեն փափուկ և խառնացանք (սուրժիկ) Տվյալ ենթակարգը ներառում է` - ցորեն սովորական, փափուկ, կիսաուժեղ կամ ուժեղ, ալյուրի թանձրությամբ - ցորենի և աշորայի խառնացանք (սուրժիկ)` հացահատիկի և աշորայի խառնուրդ 2:1-ի հարաբերությամբ Աշնանացան հացահատիկի և աշնանացան աշորայի խառը ցանքերը հատկանշական են Մերձբալթիկայի համար: 01.11.12.100 Ցորեն փափուկ աշնանացան ուժեղ 01.11.12.110 Հատիկ ցորենի փափուկ աշնանացան ուժեղ 01.11.12.120 Սերմեր ցորենի փափուկ աշնանացան ուժեղ 01.11.12.200 Ցորեն փափուկ աշնանացան 01.11.12.210 Հատիկ ցորենի փափուկ աշնանացան 01.11.12.220 Սերմեր ցորենի փափուկ աշնանացան 01.11.12.300 Ցորեն փափուկ գարնանացան 01.11.12.310 Հատիկ ցորենի փափուկ գարնանացան 01.11.12.320 Սերմեր ցորենի փափուկ գարնանացան 01.11.12.400 Ցորեն գարնանացան ուժեղ 01.11.12.410 Հատիկ ցորենի գարնանացան ուժեղ 01.11.12.420 Սերմեր ցորենի գարնանացան ուժեղ 01.11.12.500 Ցորեն գարնանացան պարսկական և խիտ հասկերով Տվյալ դիրքը ներառում է պարսկական ցորեն, որը մշակվում է Վրաստանում, հանդիպում է Հայաստանում, Դաղստանում և խիստ հասկերով ցորեն` մշակվում է Անդրկովկասում, Միջին Ասիայում, Հեռավոր Արևելքում: 01.11.12.510 Հատիկ ցորենի գարնանացան պարսկական և խիտ հասկերով 01.11.12.520 Սերմեր ցորենի գարնանացան պարսկական և խիտ հասկերով 01.11.12.600 Հաճար Տվյալ դիրքը ներառում է` - հաճար (դարչնագույն ոչ մեծ հատիկներով հացահատիկի տեսակ, որի ծաղկաթեփը (թաղանթը) պահպանվում է նույնիսկ ծեծելուց հետո) - կիսահաճար (սպելտա)` հաճարի մշակված տեսակ 01.11.12.610 Հատիկ հաճարի 01.11.12.620 Սերմեր հաճարի 01.11.12.700 Խառնացանք (ցորենի և աշորայի) 01.11.13 Եգիպտացորեն (սիմինդր) Տվյալ ենթակարգում ներառվում են հացազգիների ընտանիքին պատկանող եգիպտացորենի (սիմինդր) տեսակները, հատիկները, սերմերը և կողրերը, ինչպես նաև հիբրիդային եգիպտացորենը: Հանդիսանում են լավ սննդամթերք և արժեքավոր անասնակեր: Եգիպտացորենն ըստ հատիկի ձևի լինում է` - ապակենման (հատիկը կլորավուն է) - ատամնանման (հատիկի վերնամասը փոս ընկած է) - շաքարային (հասունացած հատիկը կնճռապատ և թափանցիկ է) - պայթող (հատիկն ունի էնդոսպերմի խիստ խիստ զարգացած եղջերվանման մաս) - օսլայաշատ (հատիկը խոշոր, կլորավուն, անփայլ է, ալյուրաշատ էնդոսպերմով) - մոմանման (հատիկը արտաքին շերտում ունի մոմին նմանվող եղջերվանման էնդոսպերմ) Բացառվում է` - շաքարի եգիպտացորենը (01.12.13.940) - կերի եգիպտացորենը (01.11.60.400) և սիլոսի (01.11.60.430) 01.11.13.100 Եգիպտացորեն պայթող (բրնձային) 01.11.13.110 Հատիկ եգիպտացորենի պայթող (բրնձային) 01.11.13.120 Կողրեր եգիպտացորենի պայթող (բրնձային) 01.11.13.130 Սերմեր եգիպտացորենի պայթող (բրնձային) 01.11.13.140 Կողրեր թեփահանված եգիպտացորենի պայթող (բրնձային) 01.11.13.200 Եգիպտացորեն կարծր 01.11.13.210 Հատիկ եգիպտացորենի կարծր 01.11.13.220 Կողրեր եգիպտացորենի կարծր 01.11.13.230 Սերմեր եգիպտացորենի կարծր 01.11.13.240 Կողրեր եգիպտացորենի կարծր թեփահանված 01.11.13.300 Եգիպտացորեն ատամնանման և այլ տեսակների (բացի շաքարայինից) Եգիպտացորենի այլ տեսակներին են պատկանում ուրիշ խմբավորումներում չներառված օսլայաշատ և մոմանման տեսակները: 01.11.13.310 Հատիկ եգիպտացորենի ատամնանման և այլ տեսակների 01.11.13.320 Կողրեր եգիպտացորենի ատամնանման և այլ տեսակների 01.11.13.330 Սերմեր եգիպտացորենի ատամնանման և այլ տեսակների 01.11.13.340 Կողրեր եգիպտացորենի ատամնանման և այլ տեսակների թեփահանված 01.11.13.400 Եգիպտացորեն այլատիպ (խառնուրդ) Տվյալ դիրքին պատկանում են եգիպտացորենի հիբրիդները` միջտեսակային, տեսակագծային, միջգծային, որոնք առաջին սերնդում առանձնանում են բարձր բերքատվությամբ: 01.11.13.410 Հատիկ եգիպտացորենի այլատիպ 01.11.13.420 Կողրեր եգիպտացորենի այլատիպ 01.11.13.430 Սերմեր եգիպտացորենի այլատիպ 01.11.14 Բրինձ չթեփահանված Տվյալ ենթակարգում ընդգրկվում են բրնձի հետևյալ ենթատեսակները` - կարճահատիկ (հատիկի երկարությունը 5,2 մմ-ից ոչ ավել, երկարության և լայնության հարաբերությունը 2-ից պակաս) - միջինհատիկ (հատիկի երկարությունը 5,2 մմ-ից մինչև 6 մմ, երկարության և լայնության հարաբերությունը 3-ից պակաս) - երկարահատիկ (հատիկի երկարությունը 6 մմ-ից ավել) 01.11.14.100 Հատիկ բրնձի չթեփահանված 01.11.14.200 Սերմեր բրնձի չթեփահանված Տվյալ դիրքը ներառում է բրնձի հատիկը ծաղկաթեփով (թաղանթով), չթեփահանված (թեփուկի մեջ ամուր փաթաթված հատիկ): Բացառվում է` - ողորկ բրինձը (15.61.10) 01.11.15 Գարի Գարին միամյա մշակաբույս է: Հիմնականում մշակվում է գարնանացան գարի, իսկ մեղմ ձմեռ ունեցող շրջաններում` աշնանացան: Գարին օգտագործվում է անասնակերի և ածիկի արտադրության համար, իսկ ողորկված կամ հասկից հանված տեսքով` ապուրների կամ պատրաստի մթերքի համար: Բրակտեյֆերային տեսակի գարու հատիկի ծաղկաթեփը (թաղանթը) հասունացման ընթացքում արմատավորվում է միջուկի մեջ և քամհարման կամ ծեծման ժամանակ չի առանձնացվում: Այդ տեսակի գարու հատիկը ծղոտադեղին գույնի է, ծայրերը սրված և տվյալ ենթակարգում ներառվում է միայն այն դեպքում, երբ ունի թաղանթ: Բնական վիճակում թեփ կամ թաղանթ չունեցող գարու այլ տարատեսակը նույնպես ներառվում է տվյալ ենթակարգում, եթե այն չի ենթարկվել ոչ մի տեսակի մշակման, բացի քամհարելուց և ծեծելուց: Բացառվում է` - գարու բրակտեյֆերային հատիկները հեռացված ծաղկաթեփով (թաղանթով) (այդ հեռացումը կատարվում է կրկնակի աղալու ժամանակ, որի դեպքում երբեմն հեռացվում է նաև պտղապատի մի մասը) (15.61) - ծլած գարին (ածիկ), չբոված ածիկը (15.97.10.300) - բոված գարին (սուրճի փոխարինող) (15.86.12.700) - ածիկի ծիլերը` առանձնացված ածիկային հատիկներից չորացման ընթացքում, և գարեջրի պատրաստումից ստացված այլ մնացորդները (նստվածք, հմուլ և այլն) 01.11.15.100 Գարի աշնանացան 01.11.15.110 Հատիկ գարու աշնանացան 01.11.15.120 Սերմեր գարու աշնանացան 01.11.15.200 Գարի գարնանացան 01.11.15.210 Հատիկ գարու գարնանացան 01.11.15.220 Սերմեր գարու գարնանացան 01.11.16 Աշորա, վարսակ 01.11.16.100 Աշորա աշնանացան 01.11.16.110 Հատիկ աշորայի աշնանացան 01.11.16.120 Սերմեր աշորայի աշնանացան 01.11.16.200 Աշորա գարնանացան 01.11.16.210 Հատիկ աշորայի գարնանացան 01.11.16.220 Սերմեր աշորայի գարնանացան Աշորան ունի բավական երկարավուն հատիկ, կանաչամոխրագույն կամ բաց մոխրագույն է: Բացառվում է` - սնկանման նորագոյացություններով աշորան, հայտնի որպես սպորներով աշորա (աշորայի սպորների ալկալոիդներ` 24.41.53.600) 01.11.16.300 Վարսակ Տվյալ դիրքում ներառվում են վարսակի 2 հիմնական տեսակների` մոխրագույն (կամ սև) և սպիտակ (կամ դեղին) հատիկները, ծաղկաթեփի թաղանթով, ինչպես նաև բնական վիճակում թաղանթ չունեցող հատիկները, եթե դրանք չեն ենթարկվել այլ մշակման, բացի քամհարումից կամ ծեծելուց: Բացի այդ, այստեղ դասվում են առանց քիստերի (ծաղկաթեփի ծայրերին) հատիկները, որոնք վերացվել են սովորական մշակման կամ պահպանման (ծեծման, տեղափոխման, վերաբեռնման և այլն) ժամանակ: 01.11.16.310 Հատիկ վարսակի 01.11.16.320 Սերմեր վարսակի 01.11.17 Մակաբույսեր հացահատիկային, այլ 01.11.17.100 Սորգո Տվյալ դիրքում ներառվում է սորգոն, որի ցեղին են պատկանում նաև սուդանյան խոտը և գումարը: Օգտագործվում են մշակաբույսի հետևյալ ձևերը` - հատիկային (ջուգարա, գաոլյան և այլն)` օգտագործվում է որպես կեր, օսլայի, սպիրտի վերամշակման համար, իսկ Միջին Ասիայում` պարենային նպատակներով - շաքարային կամ կերային` օգտագործվում է կերի, սիլոսի և օշարակի պատրաստման համար - ավելաբուսային, ամենացրտակայուն և վաղահաս, օգտագործվում է հիմնականում որպես կանաչ կեր, հատիկ և մաթ ստանալու համար Տվյալ դիրքում ներառվում են սորգոյի միայն այն տարատեսակները, որոնք համարվում են հատիկավոր և հատիկն օգտագործվում է սննդի նպատակով: Այստեղ ընդգրկվում են հատիկավոր սորգոյի կաֆիր (caffrorum), սպիտակ դուրրան (cernuum), դարչնագույն դուրրան (durra), գաոլյան (nervosum) տեսակները: Բացառվում է` - կերային սորգոն (խոտի կամ սիլոսի համար օգտագործվող, այնպիսին, ինչպիսին է գալենենսը) (halepensis) (01.11.60.500) - խոտային սորգոն, օրինակ, սուդանենս (sudanensis) տեսակը, օգտագործվում է որպես արոտավայրի կեր կամ քաղցր սորգո, օրինակ սախխարատում (saceharatum) տեսակը, օգտագործվում է օշարակի և մաթի արտադրության համար (01.11.93.900) - սորգոն ավելների համար (Sorghum Vulgare var technicum) (01.11.93.900) 01.11.17.110 Հատիկ սորգոյի 01.11.17.120 Սերմեր սորգոյի 01.11.17.200 Հնդկացորեն Տվյալ դիրքը ներառում է հնդկացորեն, որը հայտնի է նաև սև ցորեն անվանումով: Այն հնդկացորենի ընտանիքի (Polygonaceae) միամյա մշակաբույս է, կտրուկ տարբերվում է հացազգիների ընտանիքից (Gramineae), որում ընդգրկված է այլ հատիկավորների մեծ մասը: Պտուղը` եռանիստ ալյուրաշատ ընկուզիկ է: Հնդկացորենի ձավարը բարձրորակ սննդամթերք է, հարուստ է հեշտ յուրացվող սպիտակուցներով և օսլայով, պարունակում է ֆոսֆոր, երկաթ, օրգանական թթուներ, B1 և B2 վիտամիններ: Հնդկացորենը լավ մեղրատու բույս է: 01.11.17.210 Հատիկ հնդկացորենի 01.11.17.220 Սերմեր հնդկացորենի 01.11.17.300 Կորեկ Տվյալ դիրքը ներառում է կորեկ սովորական, որն ըստ ծաղկաբույլի ձևի բաժանվում է լայնասաղարթ, սաղարթակախ, կռացած (խիտ) կերային և ձվաձև տեսակների: Կորեկն ունի կլոր, բաց դեղնավուն գույնի հատիկ: Հայտնի են հետևյալ բուսաբանական տեսակները` Setaria spp, pennisetum spp, Echinochloa spp, Eleusine spp (ներառյալ Eleusine coracan), Panicum spp, Digitaria sanguinalis և Eragrostis tef: 01.11.17.310 Հատիկ կորեկի 01.11.17.320 Սերմեր կորեկի 01.11.17.400 Տրիտիկալե Տվյալ դիրքը ներառում է տրիտիկալե` ցորենի և աշորայի խաչասերումից ստացված հիբրիդային հատիկային մշակաբույս: Հատիկը սովորաբար ավելի խոշոր և երկարավուն է, քան ցորենինը և ունի կնճռոտված ներքին թաղանթ: 01.11.17.410 Հատիկ տրիտիկալեի 01.11.17.420 Սերմեր տրիտիկալեի 01.11.17.500 Խառնուրդ հասկավորների Տվյալ դիրքը ներառում է հասկավոր մշակաբույսերի հատիկների խառնուրդը: 01.11.17.900 Մշակաբույսեր հացահատիկային, այլ Տվյալ դիրքը ներառում է` - սերինոսահատիկ (հատիկը փայլուն է, ծղոտագույն, ծայրերում ձգված և սրված) - չումիզա կամ չինական կորեկի հատիկ, պարունակում է սպիտակուց, օգտագործվում է պարենի և թռչունների ու խոզերի կերի նպատակով, նաև սպիրտի պատրաստման համար - տարբեր հիբրիդներ (բացի տրիտիկալեից), օրինակ` ցորեն-սիզախոտային հիբրիդներ (կայուն է սնկային հիվանդությունների դեմ, ցրտի, երաշտի նկատմամբ, ունի խոշոր հատիկ` լավ կամ միջին ալրաղացման և հացաթխման որակով) և այլն 01.11.2 Կարտոֆիլ, բանջարեղեն ընդեղենի չորացրած, արմատապտուղներ և պալարներ սեղանի Ամենատարածված բանջարանոցային մշակաբույսերը պատկանում են 9 ընտանիքների` - խաչածաղկավորներ (կաղամբ, գոնգեղ, շաղգամ, ամսական բողկ, բողկ և կոտեմ-սալաթ) - հովանոցավորներ (գազար, մաղադանոս, վայրի գազար, նեխուր և սամիթ) - դդմազգիներ (վարունգ, դդում, սեխ, ձմերուկ) - մորմազգիներ (լոլիկ, տաքդեղ, բադրիջան և ֆիզալիս) - ընդեղեններ (սիսեռ, լոբի, բակլա, սոյա, ոլոռ, ոսպ) - շուշանազգիներ (սոխ, սխտոր և ծնեբեկ) - բարդածաղկավորներ (սալաթ, եղերդ, ընտանի կանկար, թարխուն) - թելուկազգիներ (ճակնդեղ և սպանախ) - հնդկացորենազգիներ (ռևանդենի և թրթնջուկ) Բանջարեղեններն ըստ սննդում գործածվող մասերի բաժանվում են` - տերևավորների (կաղամբ, սամիթ, տերևավոր մաղադանոս, նեխուր, սալաթ, սպանախ) - պտղավորների (վարունգ, սեխ, ձմերուկ, դդում, լոլիկ, տաքդեղ, բադրիջան, սիսեռ, լոբի, բակլա) - արմատապտղայինների (գոնգեղ, շաղգամ, ամսական բողկ, բողկ, գազար, մաղադանոս, վայրի գազար, նեխուր, ճակնդեղ) - կոճղեզավորների (սոխ և սխտոր) Տվյալ կարգը ներառում է` կարտոֆիլ, թարմ կամ սառեցրած, ընդեղեն մշակաբույսեր չորացրած և կեղևահան արված, ինչպես նաև սեղանի արմատապտուղներ և օսլայի ու ինուլինի բարձր պարունակությամբ պալարներ թարմ կամ սառեցրած: 01.11.21 Կարտոֆիլ Տարբերվում են ըստ բուսաճական (վեգետացիոն) շրջանի տևողության` վաղահաս, միջավաղահաս, միջահաս, միջաուշահաս և ուշահաս տեսակներ: Տվյալ ենթակարգում ներառվում են բոլոր տեսակների թարմ կամ պաղեցրած կարտոֆիլը (բացի քաղցր կարտոֆիլից (բատատ), որը ներառված է 01.11.23.200 դիրքում), ինչպես նաև սերմացու և մատղաշ կարտոֆիլը: «Սերմացու» համարվում է այն կարտոֆիլը, որն առանձնացված է տնկման համար: Մատղաշ կարտոֆիլը հեշտությամբ որոշվում է երանգի գունատությամբ (սովորաբար սպիտակ կամ վարդագույն) և նուրբ, չկոշտացած կեղևով, որը հեշտությամբ հեռացվում է քերելու ժամանակ, բացի այդ մատղաշ կարտոֆիլի մոտ բացակայում են ծլման նշանները: 01.11.21.100 Պալարներ կարտոֆիլի վաղահաս և միջահաս 01.11.21.110 Պալարներ կարտոֆիլի վաղահաս և միջավաղահաս, սերմնացու 01.11.21.120 Պալարներ կարտոֆիլի վաղահաս և միջավաղահաս, այլ 01.11.21.200 Պալարներ կարտոֆիլի միջահաս, միջաուշահաս և ուշահաս 01.11.21.210 Պալարներ կարտոֆիլի միջահաս, միջաուշահաս և ուշահաս, սերմնացու 01.11.21.220 Պալարներ կարտոֆիլի միջահաս, միջաուշահաս և ուշահաս, այլ 01.11.22 Բանջարեղեն ընդեղենի չորացրած, կեղևահան արած Տվյալ ենթակարգը ներառում է չորացրած և ողորկ ընդեղեն բանջարեղեն` սննդի մեջ օգտագործվող (օրինակ` սիսեռ, ոլոռ, կարմիր լոբի և այլ ունդեր, ոսպ, ձիու բակլա): Բացառվում է` - կերային հատիկաընդեղեն մշակաբույսերը (01.11.60.240) - նուրբ և կոպիտ աղացվածքի ալյուր, չորացված, կեղևահանված ընդեղեն բանջարեղենից ստացված փոշին (15.61.23) - սոյա-ունդերը (01.11.31) - վիկի սերմերը (բացի կերային` ձիու) ունդերից, սերմացու վիկից և լյուպինից) (01.11.92.500) - եղջերապտուղները (01.13.23.500) 01.11.22.100 Ոլոռ Տվյալ դիրքը ներառում է բոլոր տեսակների ոլոռ Pisum sativum, այդ թվում կանաչ ոլոռը և կերի ոլոռը (Pisum sativum var arvence): Բացառվում է` - վիգնան (այդ թվում չինական վիգնան), որն իրենից ներկայացնում է ունդեր (01.11.22.200-01.11.22.220) - սիսեռը` Cicer ցեղի (01.11.22.910) 01.11.22.110 Հատիկ ոլոռի 01.11.22.120 Սերմեր ոլոռի 01.11.22.200 Լոբի Տվյալ դիրքը ներառում է հետևյալ տեսակների լոբի` Vigna mungo (L) Hepper կամ Vigna radiata (L) Wilczek, լոբի մանր, կարմիր (աձուկի) (Phaseolus կամ Viga angularis), լոբի սովորական (Phaseolus vulgaris): Չհասունացած վիճակում կարմիր լոբու պտուղներն ունեն կանաչ գույն և խոնավության բարձր տոկոս: Հասունացման ընթացքում պտուղներն աստիճանաբար ստանում են կարմիր երանգ և չորանում են: 01.11.22.210 Հատիկ լոբու 01.11.22.220 Սերմեր լոբու 01.11.22.300 Ոսպ Այդ դիրքին պատկանում են Ervum կամ Lens ցեղի ոսպը, օրինակ` սովորական ոսպի տարբեր տեսակները (Ervum lens կամ Lens esculenta) և էրվիլը կամ կանադական ոսպը (Ervum ervilia): 01.11.22.310 Հատիկ ոսպի 01.11.22.320 Սերմեր ոսպի 01.11.22.400 ՈՒնդեր կերային (ձիու) Տվյալ դիրքը ներառում է կերային (ձիու) խոշորասերմ ունդերը (Vicia faba. var. major) և կերային (ձիու) մանրասերմ ունդերը (Vicia faba. var. equina, Vicia faba. var. minor): 01.11.22.410 Հատիկ ունդերի կերային (ձիու) 01.11.22.420 Սերմեր ունդերի կերային (ձիու) 01.11.22.900 Բանջարեղեն ընդեղենի չորացրած կեղևահան արած, այլ 01.11.22.910 Սիսեռ Տվյալ դիրքում ներառվում է նուտը (ոչխարի սիսեռ) (Cicer arietinum L.), որն օգտագործվում է որպես սերմանյութ, սննդամթերք կամ անասնակեր: Այն ավելի ջերմասեր է, քան ոլոռը: Սերմերը կլորավուն են, անհարթ, պարունակում են 24-26% սպիտակուց: 01.11.22.920 Տափոլոռ Ցանքի տափոլոռը (Lathyrus sativus L.) մշակվում է կերային և սննդի նպատակներով: Հիմնական օգտագործվող մասը հատիկն է, օգտագործվում է նաև կանաչ զանգվածը: Այստեղ ներառվում են տափոլոռի խոշորասերմային, միջինսերմային տեսակները, որոնք լինում են տափակից մինչև սեպային, տարբեր երանգներով և պարունակում են 28-30% սպիտակուց: 01.11.22.930 Մաշ Մաշը (Phaseolus aureus (Pob 6.) Piper) հանդիսանում է լոբու տեսակ: Սերմերը մանր և կանաչ են կամ գորշավուն կանաչ, պարունակում են 16-32% սպիտակուց: 01.11.22.990 Բանջարեղեն ընդեղենի չորացրած, կեղևահան արած, չներառված ուրիշ խմբավորումներում Տվյալ դիրքում ընդգրկվում են ընդեղեն մշակաբույսերը` լոբիո Dolichos ցեղից (Dolichos sinensis spp. Sesquipedalis), հակինթի ունդերը (Dolichos lablab), կայյանը (Cajanus cajan), ոսպանման կանավալիան (Canavalis ensiformis), թավշե ունդերը (Mucuma utilis) և գուարայի սերմերը: Բացառվում է` - լյուպինի սերմերը (Lupinus) և այլ տեսակների վիկերը, բացի Vicia faba (01.11.92.500) 01.11.23 Արմատապտուղներ սեղանի և պալարներ օսլայի կամ ինուլինի բարձր պարունակությամբ Տվյալ ենթակարգը ներառում է օսլայի և ինուլինի բարձր պարունակությամբ պալարներ և արմատապտուղներ, որոնք օգտագործվում են սննդարդյունաբերության և արդյունաբերական ապրանքների արտադրության մեջ: Այստեղ ներառվում է նաև սագոյան արմավենու միջուկը: Որոշ դեպքերում պալարներն ու արմատապտուղներն անմիջականորեն օգտագործվում են սննդում, ինչպես նաև որպես անասնակեր: Բացառվում է` - գեորգինի կենդանի կոճղեզները (01.12.21) - թարմ կարտոֆիլը (01.11.21) կամ չորացրածը (15.31.12.100) 01.11.23.100 Մանիոկ Տվյալ դիրքում ներառվում են մանիոկի (մանիոտ) երկու հիմնական տեսակների (Manihot utilissima, Manihot aipi) պալարանման արմատներ: Կաղանչազգիների ընտանիքին պատկանող բույսերի ցեղ է` ոչ բարձր ծառերի, թփերի և խոտերի տեսքով: ՈՒտելի մանիոկը (կասսավա) մշակվում է արմատներից ալյուր և սննդամթերք (տանիոկ) ստանալու համար: Գլյացիովա կամ մանիսոբա մանիոկը մշակվում է կաուչուկ ստանալու համար: 01.11.23.200 Բատատ Այս դիրքում ներառված են բատատի (քաղցր կարտոֆիլ) պալարներ: Բատատը պատատուկազգիների (բաղեղազգիներ) ընտանիքի բազմամյա բույս է: Պալարները խոշոր են, իլիկաձև, սպիտակ, դեղին կամ կարմիր գույնի միջուկով, պարունակում են 30% ածխաջուր, այդ թվում 2-5% շաքար: 01.11.23.900 Արմատապտուղներ սեղանի և պալարներ օսլայի կամ ինուլինի բարձր պարունակությամբ, այլ Տվյալ դիրքը ներառում է` - մարանտայի արմատներ տարբեր տեսակների` Maranta arundinacea, Maranta indica, Taeca pinatifida, Canna edulis ուտելի - Orchis ցեղի բույսի տարբեր տեսակների սալեպի արմատներ - գեորգինի ոչ կենդանի արմատներ և այլ ոչ կենդանի ծաղկային բույսերի պալարանման արմատներ - կոլոկազիայի կոճղարմատ (Colocasia eaculenta կամ Colocasia antiquorum) - յամս տարբեր տեսակների (Dioscorea batatas, D. trifida, D. alata, D. bulbifera և այլն) - տոպինամբուր տարբեր տեսակների (օրինակ` երուսաղեմյան արտիճուկ, Helianthus tuberosus, Helianthus strumosus և Helianthus, decape talus), ինչպես նաև զանազան տեսակի մի քանի արմավենիների (Metroxylon, Rumphia, Raphia ruffia, Arenga և այլն) բների օսլայաշատ միջուկները (սագո) - Eleocharis dulcis կամ Eleocharis tuberosa տեսակների ուտելի պալարներ, որոնք սովորաբար կոչվում են չինական ջրային շագանակներ 01.11.3 Սերմեր յուղատու և պտուղներ յուղ պարունակող Տվյալ կարգում ներառվում են այն սերմերը և մրգերը, որոնք օգտագործվում են սննդի կամ տեխնիկական ճարպերի և յուղերի լուծամզման համար (ճզմելու կամ լուծելու միջոցով) անկախ նրանց օգտագործումից, այդ թվում ցանքի և այլ նպատակների համար: Բացառվում է` - կոկոսի չորացրած ընկույզները, այսինքն կոկոսյան ընկույզի չորացրած և մանրացրած միջուկը (խոհարարական նպատակներով օգտագործվող), բրազիլական, կեշյու ընկույզները (01.13.21.300), նուշը, պնդուկը, շագանակը, ընկույզը, պիստակը և այլն (01.13.24.200) - ձիթապտուղը (01.13.24.100) կամ որոշակի սերմերը և պտուղները, որոնցից կարելի է ստանալ յուղ, բայց առաջին հերթին դրանք օգտագործվում են այլ նպատակներով (օրինակ` ծիրանի, դեղձի, սալորի կորիզները, կակաո-ունդերը) (15.33.26) - պինդ մնացորդը, որն առաջանում է բանջարեղենային ճարպերի լուծամզումից հետո յուղ պարունակող մշակաբույսերի սերմերից կամ պտուղներից (15.42.20) 01.11.31 ՈՒնդեր սոյայի Սոյայի ունդերը հանդիսանում են կարևոր աղբյուր բուսական յուղի ստացման համար: Լինում են տարբեր գույների` դարչնագույն, կանաչ և սև: Օսլա գործնականորեն չկա, պարունակում են սպիտակուց և ունեն յուղի բարձր տոկոսային պարունակություն: Հատուկ ուշադրություն պետք է դարձնել որոշ սերմերի դասակարգման վրա` «կանաչ սոյայի ունդեր» կամ «կանաչ ունդեր»: Հաճախ այդ անվանման տակ իրացվում են ոչ թե սոյայի ունդերը, այլ 01.11.22-ում դասակարգվող ունդերը: 01.11.31.100 ՈՒնդեր սոյայի ցանքի համար 01.11.31.900 ՈՒնդեր սոյայի այլ նպատակների համար 01.11.32 Գետնընկույզ (արախիս) Գետնընկույզը (հայտնի է նաև որպես արախիս) (arachis hypogaca սերմեր) պարունակում է ուտելի բուսական յուղի բարձր տոկոս: Տվյալ ենթակարգում ներառված են արախիսը կեղևով կամ առանց կեղև, ամբողջությամբ, չբոված և առանց այլ խոհարարական մշակման: Բացառվում է` - բոված կամ այլ կերպ պատրաստված արախիսը (15.33.23.300) 01.11.32.100 Գետնընկույզ կեղևահան չարված 01.11.32.200 Գետնընկույզ կեղևահան արված, կոտրատած կամ չկոտրատած 01.11.33 Սերմեր արևածաղկի, քնջութի, կանգրակի (վայրի քրքում), կանճրակի, հլածուկի և մանանեխի 01.11.33.100 Սերմեր արևածաղկի Տվյալ դիրքում ներառված արևածաղկի սերմերը նախատեսված են հրուշակեղենի արտադրման համար, թռչնի կերի կամ անմիջականորեն սննդում օգտագործելու համար: Պարունակում են մոտավորապես 30-35% յուղ: Ներառվում են նաև սննդում օգտագործվող յուղի ստացման համար արևածաղկի սերմերը: Դրանք հեշտ են առանձնացվում կեղևից, ունեն միատարր սև գույն, յուղի պարունակությունը մոտավորապես 40-45%: 01.11.33.110 Սերմեր արևածաղկի ցանքի համար Ներառվում են սովորական արևածաղկի սերմերը (Helianthus annuns): 01.11.33.190 Սերմեր արևածաղկի այլ նպատակների համար 01.11.33.200 Սերմեր քնջութի Այս դիրքը ներառում է քնջութի սերմեր (կամ սեզամի) (Sesamum indicum), որը քնջութազգիների ընտանիքի միամյա յուղատու բույս է: Աճում է Միջին Ասիայում, Հյուսիսային Կովկասում, ՈՒկրաինայի հարավում: Սերմերը պարունակում են 22-24% սպիտակուց, 48-64% յուղ: Յուղն օգտագործվում է սննդարդյունաբերությունում, բժշկությունում և օծանելիքի արտադրությունում: Սերմերից պատրաստում են հալվա և հրուշակեղեն: Սպիտակուցներով հարուստ դյուրամարս քուսպը լավ անասնակեր է: 01.11.33.210 Սերմեր քնջութի ցանքի համար 01.11.33.290 Սերմեր քնջութի այլ նպատակների համար 01.11.33.300 Սերմեր կանգրակի Տվյալ դիրքը ներառում է կանգրակի սերմեր (Carthumus tinetorius L.), բարդածաղկավորների ընտանիքի չորադիմացկուն և ցրտադիմացկուն բույս է: Հայտնի է որպես ներկող և յուղ պարունակող բույս: Տարածված է Միջին Ասիայում: Պտուղ սերմերը սպիտակ են, նման են արևածաղկի մանր սերմերին, պարունակում են 25-35%, իսկ միջուկը` 46-60% կերակրի յուղ: Քուսպը լավ անասնակեր է: 01.11.33.310 Սերմեր կանգրակի ցանքի համար 01.11.33.390 Սերմեր կանգրակի այլ նպատակների համար 01.11.33.400 Սերմեր կանճրակի Տվյալ դիրքը ներառում է կանճրակի սերմերը (Brassica-ի որոշ տեսակների սերմեր, առանձնապես B. napus (հասունացած) և B. rapa (կամ B. campestris): Կանճրակը խաչածաղկավորների ընտանիքի յուղատու բույս է, երկու ձևի` աշնանացան և գարնանացան: Աշնանացան կանճրակի սերմերը պարունակում են 48-54% յուղ, որն օգտագործվում է տեխնիկական և սննդի նպատակներով: Գարնանացան կանճրակի (կոլեզ) սերմերը պարունակում են 38-42% յուղ: Գարնանացան կանճրակը այնքան տարածված չէ: 01.11.33.410 Սերմեր կանճրակի աշնանացան 01.11.33.411 Սերմեր կանճրակի աշնանացան` ցանքի համար 01.11.33.419 Սերմեր կանճրակի աշնանացան` այլ նպատակների համար 01.11.33.420 Սերմեր կանճրակի գարնանացան 01.11.33.421 Սերմեր կանճրակի գարնանացան` ցանքի համար 01.11.33.429 Սերմեր կանճրակի գարնանացան` այլ նպատակների համար 01.11.33.500 Սերմեր հլածուկի Հլածուկի կամ բարբարուկի (Brassica campestris L.) սերմերում պարունակվում է սննդի և տեխնիկական նպատակներով օգտագործվող 35-43% ճարպայուղ: Մշակվում է հլածուկի 2 ձև` աշնանացան և գարնանացան: Գարնանացան հլածուկը վաղահաս է և ցրտադիմացկուն, ցանվում է Վրաստանի և Հայաստանի բարձր լեռնային գոտում: Աշնանացան հլածուկը տարածված է աշնանացան կանճրակի մշակման գոտում (ՈՒկրաինայում): Վերջինից տարբերվում է ավելի բարձր ձմեռադիմացկունությամբ և ավելի փոքր բերքատվությամբ: 01.11.33.510 Սերմեր հլածուկի աշնանացան 01.11.33.511 Սերմեր հլածուկի աշնանացան` ցանքի համար 01.11.33.519 Սերմեր հլածուկի աշնանացան` այլ նպատակների համար 01.11.33.520 Սերմեր հլածուկի գարնանացան 01.11.33.521 Սերմեր հլածուկի գարնանացան` ցանքի համար 01.11.33.529 Սերմեր հլածուկի գարնանացան` այլ նպատակների համար 01.11.33.600 Սերմեր մանանեխի Տվյալ դիրքը ներառում է սերմեր, որոնք ստացվում են մանանեխի տարբեր տեսակների բույսերից, օրինակ` Sinapis alba, Brassica hirta, Brassica nigra և Brassica juncea: Մանանեխի առավել տարածված տեսակներն են` սարեպտյան և սպիտակ: Սպիտակ մանանեխը (Sinapis alba L.) մշակվում է Ռուսաստանում, Բելառուսում: Սերմերի յուղայնությունը 25-27% է, օգտագործվում է յուղի ստացման համար, ինչպես նաև որպես կանաչ պարարտանյութ: 01.11.33.610 Սերմեր մանանեխի` ցանքի համար 01.11.33.690 Սերմեր մանանեխի` այլ նպատակների համար 01.11.33.700 Սերմեր սորուկի Տվյալ դիրքը ներառում է սորուկի սերմերը (Camelina Cr.), խաչածաղկավորների ընտանիքի յուղատու միամյա բույս, պտուղը` մանր շիկակարմիր սերմերով պատիճ է: 01.11.33.710 Սերմեր սորուկի` ցանքի համար 01.11.33.790 Սերմեր սորուկի` այլ նպատակների համար 01.11.34 Սերմեր բամբակենու Տվյալ ենթակարգը ներառում է բամբակենու (gossypium L.) սերմերը: Բամբակենու մի քանի տեսակների սերմերից ստացված բամբակի յուղը կիսաչորացող յուղերի մեջ հանդիսանում է առավել արժեքավորը: 01.11.34.100 Սերմեր բամբակենու 01.11.34.110 Սերմեր բամբակենու` ցանքի համար 01.11.34.190 Սերմեր բամբակենու` այլ նպատակների համար 01.11.35 Սերմեր յուղատու և պտուղներ յուղ պարունակող, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 01.11.35.100 Սերմեր վուշի Վուշի սերմը հումք է հանդիսանում արագ չորացող յուղի կարևորագույն տեսակներից մեկի ստացման համար: Առավել տարածված են վուշի երկու խմբերը` երկարաթել վուշը, որը մշակվում է հիմնականում թելքի ստացման համար և գանգրաթել վուշը, որը մշակվում է որպես յուղատու մշակաբույս: 01.11.35.110 Սերմեր երկարաթել վուշի 01.11.35.111 Սերմեր երկարաթել վուշի` ցանքի համար 01.11.35.119 Սերմեր երկարաթել վուշի` այլ նպատակների համար 01.11.35.120 Սերմեր գանգրաթել վուշի 01.11.35.121 Սերմեր գանգրաթել վուշի` ցանքի համար 01.11.35.129 Սերմեր գանգրաթել վուշի` այլ նպատակների համար 01.11.35.200 Սերմեր տզկանեփի Տվյալ դիրքը ներառում է տզկանեփի (գերչակ) սերմերը: Տզկանեփը (Ricinus communis L.) կաղանչազգիների ընտանիքի յուղատու բույս է, թունավոր է: Տզկանեփի սերմերը պարունակում են մինչև 55% յուղ, որն օգտագործվում է բժշկության մեջ, ավիացիայում, քիմիական, մանածագործական, պոլիգրաֆիական, էլեկտրատեխնիկական, օծանելիքի և այլ արդյունաբերական ճյուղերում: 01.11.35.210 Սերմեր տզկանեփի` ցանքի համար 01.11.35.290 Սերմեր տզկանեփի` այլ նպատակների համար 01.11.35.300 Սերմեր կանեփի Տվյալ դիրքը ներառում է կանեփազգիների ենթաընտանիքի միամյա կեղևաթելքային և յուղատու բույսի` կանեփի (Cannabis sativa L.) սերմերը: Կանեփը տարածված է ամենուր: Կանեփի սերմերը պարունակում են մինչև 35% յուղ, որն օգտագործվում է սննդի, ինչպես նաև լաքերի, ներկերի և օլիֆների արտադրության մեջ: 01.11.35.310 Սերմեր կանեփի հարավային 01.11.35.311 Սերմեր կանեփի հարավային` ցանքի համար 01.11.35.319 Սերմեր կանեփի հարավային` այլ նպատակների համար 01.11.35.320 Սերմեր կանեփի միջին-ռուսական 01.11.35.321 Սերմեր կանեփի միջին-ռուսական` ցանքի համար 01.11.35.329 Սերմեր կանեփի միջին-ռուսական` այլ նպատակների համար 01.11.35.400 Սերմեր կենաֆի Տվյալ դիրքը ներառում է կենաֆի սերմերը (Hibiscus cannabinus L.) (հայտնի են որպես կանապ, բոմբեյյան կանեփաթել, յավայան ջուտ), որը մոլոշազգիների ընտանիքի միամյա բույս է: Կենաֆի ցողուններում պարունակվում է 18-22% թելք, իսկ սերմերում` 18-25% յուղ: Կենաֆի յուղն օգտագործվում է լաքի, ներկերի, օճառի և կաշվի արդյունաբերությունում: Սերմերը գտնվում են պտուղ-կնգուղում: 01.11.35.500 Սերմեր կակաչի Տվյալ դիրքը ներառում է միայն կակաչի տեսակներից մեկի` յուղատու կակաչի (Papaver somniferum L.) սերմերը, որոնք կակաչազգիների ընտանիքի միամյա յուղատու դեղաբույսեր են: Յուղատու կակաչի սերմերը պարունակում են 45-55% յուղ: Յուղն օգտագործվում է սննդում, օլիֆի, լաքերի, ներկերի պատրաստման համար, սերմերից պատրաստում են հրուշակեղեն: Բացառվում է` - ափիոնի կակաչի սերմերը, որոնք աճեցվում են կաթնանման հյութ-ափիոնի ստացման համար և որոնց կազմի մեջ մտնում են ալկալոիդներ` մորֆին, կոֆեին, նարկոտին (01.11.91) 01.11.35.600 Կոպրա արմավենու Կոպրան հանդիսանում է կոկոսյան ընկույզի չորացված միջուկը: Այն օգտագործվում է կոկոսի յուղի ստացման համար և պիտանի չէ սննդում օգտագործելու համար: Բացառվում է` - չորացված կոկոսը, կոկոսի չորացված և մանրեցված միջուկը, որն օգտագործվում է խոհարարական նպատակներով (01.13.21.310) 01.11.35.700 Ընկույզ և միջուկ կոկոսյան արմավենու Տվյալ դիրքում ներառվում են կոկոսյան արմավենու ընկույզը և միջուկը: Ընկույզների մեզոկարպիայից ստանում են արմավենու յուղ, իսկ արմավենու միջուկ կոչվող սերմերից` արմավամիջուկի յուղ: 01.11.35.800 Պտուղներ եղրիզենու Տվյալ դիրքում ներառվում են եղրիզենու պտուղները: Պտուղ-ընկույզները պարունակում են 55%-ից ավելի արագ չորացող տեխնիկական յուղ, որից պատրաստում են լաքեր, ներկեր, արծններ: 1 հա-ից ստացվում է 1,6-1,8 տ յուղ: 01.11.35.900 Սերմեր յուղատու և պտուղներ յուղ պարունակող, այլ Տվյալ դիրքը ներառում է տարբեր յուղատու արմավենիների (բացի կոկոսյան արմավենուց-01.11.35.800) ընկույզները և միջուկը, բաբասու արմավենու ընկույզները, հաճարենու ընկույզները, մոմածառի պտուղները, կարապի պտուղները, հաուլմուգրյան սերմերը, կրոտոնյան սերմերը, Oenothera biennis և Oenothera lamarchkiana տեսակի իշախոտի սերմերը, խաղողի կորիզները, կապոկի սերմերը, օյտիկի սերմերը, պերիլի սերմերը, բասսի սերմերը (շի ընկույզներ կամ կարիտե ընկույզներ), թեյի սերմերը և այլն (IIIipe seedls, Mowra seefs, Niger seeds, Physic/pulza/nuts). Տվյալ դիրքը ներառում է նաև փափուկ կեղևով դդմի սերմերը, որոնց համար բնորոշ է սերմնաթաղանթի խցանանման արտաքին ծածկոցի բացակայությունը: Այդպիսի դդումները հիմնականում աճեցվում են յուղ ստանալու համար, և ոչ թե որպես բանջարեղենային մշակաբույս: Բացառվում է` - դդմի բոված սերմերը (15.33) 01.11.4 Ծխախոտ և մախորկա չմշակված 01.11.40 Ծխախոտ և մախորկա չմշակված 01.11.40.100 Ծխախոտ Ծխախոտն ստանում են Solanaceae ընտանիքի Nicotiana ցեղի բույսերի մշակված տեսակներից: Կախված ծխախոտի տեսակից, բույսը կարող է կտրվել ամբողջությամբ, կամ առանձին հավաքվեն ծխախոտի նուրբ, չհասունացած տերևները: Այսպիսով, ծխախոտը կարող է չորացվել ամբողջական բույսի տեսքով (ցողունի վրա) կամ առանձին տերևների տեսքով: Չորացման եղանակներն են` արևի տակ (բաց օդում), ստվերում (օդի ազատ շրջապտույտով փակ շինություններում), ջերմային (տաք օդով) կամ կրակով (բաց բոցով): Տվյալ դիրքը ներառում է չմշակված ծխախոտը ամբողջական բույսի կամ տերևների բնական վիճակով կամ չորացված տերևների տեսքով: 01.11.40.110 Ծխախոտ-հումք խմորման չենթարկված 01.11.40.120 Ծխախոտ-հումք սիգարային խմորման չենթարկված 01.11.40.200 Մախորկա Մախորկան (Nicotiana rustica L.) մորմազգիների ընտանիքի միամյա բույս է, պարունակում է ալկալոիդ նիկոտին: Տերևներից և ցողուններից պատրաստում են ծխելու և շնչելու մախորկա, սիգարետներ, իսկ տերևներից` լիմոնաթթու և նիկոտինային պատրաստուկներ: Տերևների հասունացման ժամանակ բույսը կտրվում է հիմքից, արևի տակ թեթևակի չորացվում է, տեղափոխվում է չորանոց, ենթարկվում է մարմանդաեռման, շարվում է կավի վրա կամ կապվում է շարաններով, չորացվում է ծածկի տակ մինչև 35-40% խոնավության հասցնելը, տեսակավորվում է և հանձնվում մթերման կետերին հետագա մշակման համար: 01.11.40.210 Մախորկա-հումք խմորման չենթարկված 01.11.5 Մշակաբույսեր շաքար պարունակող 01.11.51 Ճակնդեղ շաքարի 01.11.51.000 Ճակնդեղ շաքարի գործարանային Շաքարի ճակնդեղը թելուկազգիների ընտանիքի երկամյա բույս է, որի արմատապտուղները հասնում են 300-600 գ-ից մինչև 2 կգ և պարունակում են 15-21% սախարոզ: Արմատները հումք են հանդիսանում սպիտակ, բյուրեղային շաքար ստանալու համար: Տվյալ ենթակարգը ներառում է միայն չշաքարազրկված ճակնդեղը (սովորաբար չոր զանգվածում 60%-ից ավել շաքարի պարունակությամբ) թարմ կամ չորացրած վիճակում: Բացառվում է` - մասնակի կամ ամբողջովին շաքարազրկված ճակնդեղը (15.83.20) - կերի շաքարի ճակնդեղը (01.11.60.211) 01.11.52 Շաքարեղեգ 01.11.52.000 Շաքարեղեգ Շաքարեղեգը հացազգիների ընտանիքի բազմամյա խոտանման բույս է, որի ցողունների հյութից ստանում են շաքար: Բացառվում է` - բագասսը` շաքարեղեգի լուծամզումից հետո մնացած թելավոր մասը (15.33.30) 01.11.6 Ծղոտ և անասնակեր 01.11.60 Ծղոտ և անասնակեր 01.11.60.100 Ծղոտ և թեփ հացահատիկային Տվյալ դիրքում ներառվում են հացահատիկային ծղոտը (վարսակի, գարու, կորեկի, գարնանացան ցորենի, աշնանացան մշակաբույսերի), ընդեղեն բույսերի ծղոտը (ոսպի, սերադելլայի /խոտաբույս/, սերմնատու երեքնուկի, սոյայի ունդերի և այլն), հնդկացորենի ծղոտը և ծաղկաթեփը չմշակված վիճակում, ինչպես եղել են կալսումից կամ մանրացումից, կալսաջարդումից, մամլումից հետո: Բացառվում է` - կլպված, գունաթափված կամ ներկված ծղոտը (02.01.42.100) 01.11.60.200 Մշակաբույսեր կերային արմատապտղային, բոստանային, հացահատիկային և հատիկաընդեղենային 01.11.60.210 Մշակաբույսեր կերային արմատապտղային Տվյալ տեսակը ներառում է կերի ճակնդեղը (Beta vulgaris var. alba), գոնգեղը (Brassica napus var. napobrassia), կերի շաղգամը, կերի գազարը (սպիտակ կամ բաց դեղնավուն), կերի գետնատանձը և այլ կերային արմատապտուղներ, թեև որոշ մասը կարող է օգտագործվել նաև մարդկանց համար նախատեսված սննդի մեջ: Բացառվում է` - գազարը (կարմրավուն դեղին) (01.12.11.110) - բանջարեղենային մթերքը, որն օգտագործվում է անասունների բտման համար, բայց չի մշակվում հատուկ այդ նպատակով, օրինակ` գազարի և ճակնդեղի փրերը - եգիպտացորենի տերևուքը (15.33.30) - երուսաղեմյան ընտանի արտիճուկի տարբեր տեսակները (օրինակ` Helianthus tuberosus) դասակարգվում է 01.11.23.900, այն դեպքում, երբ ցանվող վայրի գազարը (Pastinaca sativa) դասակարգվում է 01.12.11, որպես բանջարեղեն` (01.12.11.150), եթե թարմ է կամ սառեցված 01.11.60.211 Ճակնդեղ կերային շաքարի 01.11.60.219 Մշակաբույսեր կերային արմատապտղային, այլ 01.11.60.220 Մշակաբույսեր կերային բոստանային Բոստանային մշակաբույսերը սննդարարությամբ մոտ են կերի ճակնդեղին, որից տարբերվում են վիտամինների բարձր պարունակությամբ: Պտուղներն օգտագործվում են բոլոր անասունների կերի համար թարմ և սիլոսային տեսքով: Դրանց են պատկանում դդումը, դդմիկը (մշակվում է գործնականում ամենուր), կերի ձմերուկը (մշակվում է հարավային և հարավ-արևելյան շրջաններում): 01.11.60.230 Մշակաբույսեր կերային հացահատիկային Տվյալ ենթադիրքը ներառում է 01.11.1 կարգում հիշատակված բոլոր տեսակի հատիկավոր մշակաբույսերը, որոնք աճեցվում են հատուկ որպես անասնակեր: 01.11.60.240 Մշակաբույսեր կերային հատիկաընդեղենային Տվյալ ենթադիրքը ներառում է 01.11.22 ենթակարգում հիշատակված բոլոր տեսակի ընդեղեն մշակաբույսերը, որոնք աճեցվում են հատուկ որպես անասնակեր, ինչպես նաև վիկը, լյուպինե և այլն: 01.11.60.300 Մշակաբույսեր կերային սիլոսի համար (առանց եգիպտացորենի) Տվյալ դիրքը ներառում է 01.11.60.310-01.11.60.360 դիրքերում հիշատակված բոլոր տեսակի մշակաբույսերը: 01.11.60.310 Զանգված արևածաղկի` կանաչ 01.11.60.320 Կաղամբ կերային 01.11.60.390 Մշակաբույսեր սիլոսային, այլ 01.11.60.390 ենթադիրքի այլ սիլոսային մշակաբույսերին են պատկանում գետնատանձը (տոպինամբուր), արևածաղկի և գետնատանձի հիբրիդները, վարսակի և վիկի, սիսեռի և վարսակի խառնակերերը, աշնանացան կանճրակը, կերային դեղին լյուպինե և այլն (ցանում են ոչ սևահողային գոտում), սորգոն, աֆրիկյան կորեկը, իշառվույտը (մշակվում են անտառատափաստանային և տափաստանային շրջաններում): 01.11.60.400 Եգիպտացորեն կերի Եգիպտացորենը ամենուր տարածված հիմնական կերային մշակաբույսերից է, որը բարձրորակ հումք է հանդիսանում սիլոսի ստացման համար: Եգիպտացորենի սիլոսը համարվում է լավագույնը և սննդարարությամբ և թթվեցման որակով: 01.11.60.410 Զանգված եգիպտացորենի կանաչ 01.11.60.420 Խոտ եգիպտացորենի 01.11.60.430 Եգիպտացորեն սիլոսի 01.11.60.500 Արտադրանք խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) խոտհարքերի և արոտավայրերի 01.11.60.500 և 01.11.60.600 դիրքերը ներառում են` - չոր խոտ` խոշոր եղջերավոր անասունների մսուրային կերակրման կոշտ կեր - կանաչ կեր` հնձած կանաչ խոտ մարգագետիններից, արոտավայրերից կամ խոտով զբաղված դաշտային ցանքաշրջանառություններից - խոտապահածո` վիտամիններով հարուստ անալի խոտ անասունների համար, չորացրած, մանրացրած, պահպանվում է հերմետիկ փակված պահեստարաններում - սիլոս` հյութալի կեր գյուղատնտեսական կենդանիների համար, կենսաբանական ճանապարհով պահածոյացված (թթվեցումով կամ հանքաթթվային պատրաստուկների միջոցով քիմիական մշակման ճանապարհով), խոտալյուր միամյա խոտերից` ընդեղեններ (վիկ, կերի լյուպին, սերադել, տափոլոռ, սոյա, երեքնուկ և այլն), հացահատիկներ (սուդանյան խոտ, մոգար (հունգարական կորեկ, պայզա, կորեկ, չումիզա, սորգո) - խոտալյուր բազմամյա խոտերից` ընդեղեններ (երեքնուկ կարմիր, վարդագույն և սպիտակ, առվույտ, կորնգան, լյադվենեց եղջերավոր, խոցախոտ, իշառվույտ և այլն) - հացահատիկներ (մարգագետնի ճիլ, անքիստ ցորնուկ, տափաստանային կերասեզ, սիզախոտ անընդերացողունավոր, մարգագետնի շյուղախոտ, ոլոռնախոտ բարձր և բազմաքաղի հունձով, սիբիրյան ավազախոտ և այլն) Արոտավայրերը և խոտհարքերը խոտածածկոցով հողահանդեր են, որոնք կանոնավոր օգտագործվում են խոտհնձի համար կամ որպես անասունների արոտավայր: Արոտավայրերը և խոտհարքերը ըստ ագրոտեխնիկական ներգործության լինում են` բնական և ցանովի: Լավ որակի չոր խոտի մեջ պարունակվում է լիարժեք սպիտակուց, շատ կալցիում և կարոտին (դեղնանարնջագույն պիգմենտ): Չոր խոտի որակը կախված է խոտածածկոցի բուսաբանական կազմից, քաղի ժամանակակից, բերքահավաքի և պահման պայմաններից: Խոտի մեջ ինչքան շատ են ընդեղեն խոտերը (երեքնուկ, առվույտ, կորնգան, իշառվույտ և այլն) և քաղցր, բարակացողուն հացահատիկային խոտերը (ճիլ, մարգագետնի շյուղախոտ, ոլոռնախոտ և այլն) և ինչքան քիչ են մոլախոտերը և տարազգի բուսականությունը, այնքան բարձր է խոտի որակը: Սննդարարության, դյուրամարսության, հանքային նյութերի և վիտամինների պարունակության տեսակետից լավագույնն է համարվում չոր խոտը, որը հնձվում է խոտի ծաղկման սկզբում կամ մինչև ծաղկելը: 100 կգ լավ մարգագետնի խոտը պարունակում է 60 կերային միավոր և 5 կգ մարսվող սպիտակուց, իսկ նույն քանակությամբ վատորակ մարգագետնային խոտը պարունակում է 32 կերային միավոր և 2,5 կգ սպիտակուց: Բնական խոտհարքերի և ցանովի խոտերի չոր խոտը ըստ տեսակային կազմի, խոտի խոշորության և աճի պայմանների բաժանվում է 10 տիպերի` I տիպ - ցանովի հացահատիկային-ընդեղեն և ընդեղեն խոտերի չոր խոտեր, տարբերվում են կերային բարձր արժանիքներով: Տարբերում են երեքնուկի, երեքնուկաճիլային, առվույտի, առվույտահացահատիկային, կորնգանի և այլ ընդեղենների և հացահատիկային-ընդեղեն խոտերի խառնուրդի չոր խոտեր: Կալցիումի և պրոտեինի պարունակությամբ ընդեղեններից չոր խոտը գերազանցում է հացահատիկայիններից չոր խոտին: II տիպ - միամյա կամ բազմամյա հացահատիկային խոտից` ճիլից, շյուղախոտից, սուդանակորեկից, վարսակից և այլն ստացված հացահատիկային չոր խոտեր: Հացահատիկային խոտերի սննդարարությունը կախված է ցանովի խոտի բուսաբանական կազմից, բերքահավաքի ժամանակից, չորացման միջոցներից, գյուղտեխնիկայից մշակման դեպքում և այլ պատճառներից: III տիպ - մարգագետնի խոշորախոտ չոր խոտեր ստացված ողողուն մարգագետիններից, գորշ հողերի (շաղակալված կամ աղային) խոնավ ցածրադաշտերից, սևահողերի լեռնային և տափաստանային մարգագետիններից: Հացահատիկային խոտերից գերակշռում են անքիստ ցորնուկը, սողնական սիզախոտը, մարգագետնի ճիլը, սպիտակ ագրխոտուկը, սովորական դաշտավլուկը, անտառային եղեգնախոտը, ընդեղեններից հանդիպում են կարմիր երեքնուկը, մկան սիսեռը, դեղին առվույտը և այլն: IV տիպ - մարգագետնի մանրախոտ չոր խոտեր, ստանում են կարճ ժամանակ ողողվող մարգագետիններից, գորշ հողերի ցածրադաշտերից և գոգավորություններից, անտառային և անտառատափաստանային գոտիների համեմատաբար հարուստ անջրդի հովիտներից և խոպաններից: Հացահատիկային խոտերից գերակշռում են սովորական ագրխոտուկը, կարմիր շյուղախոտը, տափաստանային ճիլը, մարգագետնի բարակոտնը, ցորնուկը, ընդեղեններից` սպիտակ երեքնուկը, կարմիր երեքնուկը, ցանովի և ավազի կորնգանը և այլն: V տիպ - անջրդի հովտամարգագետնի մանրախոտ չոր խոտեր, ստանում են անջրդի հովիտներից, ավելցուկային խոնավությամբ անջրդի հովտային մարգագետիններից, ներառյալ անտառների բացատները և անտառային գոտու անտառեզրերը: Գերակշռում են հացահատիկային խոտերը` ոչխարների շյուղախոտը, ագրխոտուկը, հոտավետ հասկիկը և այլն: Ընդեղեն խոտերը կամ ընդհանրապես բացակայում են կամ հանդիպում են ոչ մեծ քանակությամբ: VI տիպ - խոնավ մարգագետնի խոշորախոտ չոր խոտեր, ստանում են ավելցուկային խոնավություն ունեցող ողողուն մարգագետիններից, խոնավ և ճահճային ցածրադաշտերից և գոգավորություններից, հարթավայրերից և սարերից: Գերակշռում են հացահատիկային խոտերը` սերինոսահատիկը, բեկմանիան, տարբեր տեսակների եղեգնախոտը, սպիտակ ագրխոտուկը, սողնական սիզախոտը, փքված աղվեսագին և այլն: VII տիպ - տափաստանային խոշորախոտ չոր խոտեր, ստանում են տափաստանային կամ հողերից, չաղակալված ցածրադաշտերից և տափաստանային գոգավորություններից: Գերակշռում են հացահատիկային խոտերը` սողնական սիզախոտը, անքիստ ցորնուկը, տափաստանային սեզը, տափաստանային կերասեզը (ժիտնյակը) և այլն: Ընդեղեններից հանդիպում են դեղին և երկնագույն առվույտը, աստրագալը, իշառվույտը (փափուկ խամ հողերի), նեղտերև վիկը: VIII տիպ - տափաստանային մանրախոտ չոր խոտեր, ստանում են երկարատև խամ մնացած խոտհարքերից, հարթավայրերից և սարերից: Գերակշռում են հացահատիկային խոտերը, շյուղախոտը, փետրախոտի տարբեր տեսակները, նուրբ բարակոտնը, տափաստանային ճիլը, կոճղեզավոր դաշտավլուկը տանիքի ցորնուկը, տարածված սիզախոտը և այլն: IX տիպ - աղուտային-մարգագետնային խոշորախոտ չոր խոտեր, ստանում են խոնավ և թաց աղուտային մարգագետիններից, գետաբերան ծովախորշերից և լճափներից, տափաստանային և կիսաանապատային գոտիների ծովամերձ ափերից: Գերակշռում են` հացահատիկային խոտերից` երկար և սողնական սիզախոտը, փքված աղվեսագին, արևելյան շյուղախոտը, եղեգնախոտը և այլն, ընդեղեններից` մատուտակը, դատարկապտուղ երեքնուկը: X տիպ - աղուտային-մարգագետնային մանրախոտ չոր խոտեր, ստանում են չափավոր խոնավ աղուտային մարգագետիններից, գետաբերան ծովախորշերից և լճափներից, տափաստանային և կիսաանապատային գոտիների ծովամերձ ափերից: Հացահատիկային խոտերից գերակշռում են սպիտակ ագրխոտուկը (սողնական), սողնական սիզախոտը, մարգագետնի դաշտավլուկը, մերձափնյա կարմիր շյուղախոտը, ընդեղեններից` եղջերավոր լյադվենեցը, դատարկապտուղ երեքնուկը: Խոտի յուրաքանչյուր տիպ, կախված դրանում համապատասխան բույսերի պարունակությունից, բաժանվում է 3 դասերի: Օրինակ` առաջին դասի երեքնուկի խոտի մեջ երեքնուկը պետք է լինի 80%-ից ոչ պակաս, երկրորդ դասի մեջ` 70%-ից ոչ պակաս, երրորդ դասի մեջ` 60%-ից ոչ պակաս (ըստ քաշի): Բացի այդ չոր խոտը պետք է բավարարի նաև հետևյալ պահանջներին` ունենա թարմ հոտ (առանց նեխահոտության և բորբոսի նշանների), փոշոտված չլինի, խոնավությունը չպետք է գերազանցի 17%-ը (միայն ձմեռային շրջանում` հոկտեմբերից մինչև ապրիլ, չոր խոտի խոնավությունը թույլատրվում է մինչև 20%), վնասակար և թունավոր խոտերի պարունակությունը չպետք է գերազանցի 1%-ը: Բոլոր տեսակի չոր խոտերի համար ոչ ուտելի խառնուրդները թույլատրվում են` I-ին դասի չոր խոտի համար 5%-ից ոչ ավել, այդ թվում մոլախոտային խառնուրդը` 1%-ից ոչ ավել, 2-րդ դասի համար` համապատասխանաբար ոչ ավել 10 և 2%-ից, 3-րդ դասի համար` ոչ ավել 15 և 3%-ից: 3-րդ դասի նույնիսկ մեկ պահանջին չհամապատասխանող չոր խոտը համարվում է ոչ ստանդարտ կամ խոտանված: 01.11.60.510 Չոր խոտ խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) խոտհարքերի և արոտավայրերի 01.11.60.511 Չոր խոտ միամյա խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 01.11.60.512 Չոր խոտ բազմամյա խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 01.11.60.520 Կեր կանաչ խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 01.11.60.521 Կեր կանաչ միամյա խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 01.11.60.522 Կեր կանաչ բազմամյա խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 01.11.60.530 Խոտապահածո խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 01.11.60.531 Խոտապահածո միամյա խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 01.11.60.532 Խոտապահածո բազմամյա խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 01.11.60.540 Սիլոս խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 01.11.60.541 Սիլոս միամյա խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 01.11.60.542 Սիլոս բազմամյա խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 01.11.60.550 Ալյուր խոտի խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 01.11.60.551 Ալյուր խոտի միամյա խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 01.11.60.552 Ալյուր խոտի բազմամյա խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 01.11.60.590 Արտադրանք, այլ, խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 01.11.60.591 Արտադրանք, այլ, միամյա խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 01.11.60.592 Արտադրանք, այլ, բազմամյա խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի) արոտավայրերի և խոտհարքերի 01.11.60.600 Արտադրանք խոտաբույսերից բնական արոտավայրերի և խոտհարքերի, ներառյալ վայրի աճող խոտաբույսերը 01.11.60.610 Չոր խոտ խոտաբույսերից բնական արոտավայրերի և խոտհարքերի, ներառյալ վայրի աճող խոտաբույսերը 01.11.60.620 Կեր կանաչ խոտաբույսերից բնական արոտավայրերի և խոտհարքերի, ներառյալ վայրի աճող խոտաբույսերը 01.11.60.630 Խոտապահածո խոտաբույսերից բնական արոտավայրերի և խոտհարքերի, ներառյալ վայրի աճող խոտաբույսերը 01.11.60.640 Սիլոս խոտաբույսերից բնական արոտավայրերի և խոտհարքերի, ներառյալ վայրի աճող խոտաբույսերը 01.11.60.650 Ալյուր խոտի խոտաբույսերից բնական արոտավայրերի և խոտհարքերի, ներառյալ վայրի աճող խոտաբույսերը 01.11.60.690 Արտադրանք, այլ, խոտաբույսերից բնական արոտավայրերի և խոտհարքերի, ներառյալ վայրի աճող խոտաբույսերը 01.11.60.900 Կերեր, այլ Տվյալ դիրքը ներառում է գարնանացան և աշնանացան հացահատիկային մշակաբույսերի մղեղը, ընդեղենների մղեղը, բնափայտի կերը, որը մթերվում է չոր խոտի և ծղոտի անբավարարության դեպքում (օգտագործվում են կեչին, լաստենին, ընկուզենին, լորենին, շագանակենին, բարդին, ուռենին, հացենին, թխկին, ծփին` 1 սմ-ից ոչ հաստ ճյուղերը 1-2 սմ երկարությամբ հարդերի տեսքով, որոնք կերակրման լավ վիճակի բերվելու համար շոգեհարվում են 4-8 ժամ կամ ենթարկվում են խմորման): 01.11.7 Նյութեր բուսական հումքային, մանածագործական արտադրությունում օգտագործելու համար Տվյալ կարգը ներառում է թելքավոր մշակաբույսերից մեխանիկական կամ կենսաբանական (քուլա) միջոցներով ստացվող թելքը: Թելքավոր մշակաբույսերն ըստ թելքի անատոմիական ծագման բաժանվում են հետևյալ խմբերի` - կեղևային մշակաբույսեր` թելքը գտնվում է ցողունի կեղևի թելատու շերտում (վուշ, կանեփ, կենաֆ, ջութ, տղտորիկ, քենեդիր և այլն) - տերևավորներ` թելքը գտնվում է տերևներում (ագավա, արմավաշուշան, վիշապածառ և այլն) - մշակաբույսեր, որոնց թելքը ստացվում է սերմերից (բամբակենին և այլն) Թելատու մշակաբույսերն ըստ աճի և զարգացման պահանջների բաժանվում են` - մերձարևադարձային` ռամ, ագավա, վիշապածառ - հարավային, մերձարևադարձային հարող գոտիների մշակաբույսեր` բամբակենի, ջութ, կրոտալյարիա, կենաֆ - մայրցամաքային կլիմայով միջին լայնությունների մշակաբույսեր` վուշ, կանեփ, քենդիր, սիդա, տղտորիկ և այլն - հյուսիսային լայնությունների մշակաբույսեր` մոլոշավարդ, տուղտ 01.11.71 Բամբակ հնդավոր (սերմերից մաքրված կամ չմաքրված) Հնդավոր բամբակը` սերմից չառանձնացված բամբակենու թելքը և աղվամազն է: Կախված հասունացման աստիճանից, առաձգականությունից, խտությունից և արտաքին տեսքից հնդավոր բամբակը բաժանվում է 4 տեսակի: Կնգուղներում պարունակվող բամբակենու (gossypium) սերմերը ծածկված են բամբակի թելքերով, այդ թելքը կազմող բաղադրիչը հանդիսանում է թաղանթանյութը, բացի այդ դրանք ծածկված են մոմանման նյութերով, որոնց արտաքին մակերեսը հարթ է և ունի սպիտակ, դեղնավուն, բաց դարչնագույն կամ կարմրավուն գույն: Հնդավոր բամբակը հավաքվում է այն պահին, երբ հասունացած կնգուղներն այս կամ այն չափով բացված են, կնգուղները չեն հավաքվում, բամբակի թելքերը դուրս են քաշվում դրանց միջին սերմերի հետ միասին, որոնք հանվում են հնդավոր բամբակի մաքրման ժամանակ: Տվյալ ենթակարգը ներառում է չգզած և չսանդերքագզած թելքը (հնդավոր բամբակը) և հնդավոր բամբակը թելքի բաժանումից հետո (մաքրված բամբակի մեջ մնում են որոշակի քանակությամբ թեփուկներ, տերևներ կամ հողախառն մասեր): Բացառվում է` - բամբակը` ենթարկված սանդերքագզման կամ սանրագզման (17.10.20.300) - բամբակի աղվամազը (15.41.20) - բամբակի մնացորդը (17.10.64 կամ 17.10.65) - բամբակը (17.54.31 կամ 24.42.24.300) 01.11.71.100 Բամբակ հնդավոր 1 տեսակի 01.11.71.200 Բամբակ հնդավոր 2 տեսակի 01.11.71.300 Բամբակ հնդավոր 3 տեսակի 01.11.71.400 Բամբակ հնդավոր 4 տեսակի 01.11.72 Ջութ և թելքեր մանածագործական, այլ, բացի վուշից, սովորական կանեփից և ճենականեփից Տվյալ ենթակարգը ներառում է` - հում թելքային նյութեր (ցողուններով, բայց չթրջած կամ չգզած), ինչպես նաև թրջոց դրած թելքեր 01.11.72.100 Ջութ Տվյալ դիրքը ներառում է ջութի երկու հիմնական տեսակները: Այն լորենիների ընտանիքի միամյա ջերմասեր թելքային բույս է: Հայտնի են սպիտակ ջութը (երկարապտուղ) (Corchorus capsularis) և կարմիր ջութը (խոշորապտուղ), կամ «Tossa» (Corchorus olitorius), ունի արդյունաբերական նշանակություն (օգտագործվում են շաքարի, աղի, բամբակի փաթեթավորման համար կիրառվող պարկերի կտորների արտադրության համար, ճոպանների, պարանների, բրեզենտների պատրաստման համար): Մշակվում է Միջին Ասիայում: 01.11.72.200 Կենաֆ Կիրառելի են 01.11.35.400 դիրքի վերաբերյալ պարզաբանումները: Կենաֆի թելքն իր առանձնահատկություններով մոտ է ջութի թելքին: 01.11.72.900 Թելքեր մանածագործական, այլ Տվյալ դիրքը ներառում է թելատու մշակաբույսեր` - տղտորիկ, թելքի ելքը 20-24%, կոշտ է և դյուրաբեկ, ջութի և կենաֆի հետ խառը օգտագործվում է պարկացու կտորի և առասանի արտադրության համար - քենդիր, պարունակում է մինչև 10% թելք, բարձր ճկունության և ամրության, պիտանի է պարանների, ձկնորսական ցանցերի պատրաստման համար, բամբակի հետ խառնելով օգտագործվում է կտորների արտադրության համար, վայրի վիճակում տարածված է Միջին Ասիայում, Անդրկովկասում, Ալթայում, - այլ թելքեր` բրումի թելք իսպանական ուռենու, եղինջի, չինական ջութի, մոլոշավարդի և այլն 01.11.73 Վուշ և կանեփ սովորական, սիզալ և թելքեր մանածագործական, այլ, չմշակված 01.11.73.100 Վուշ երկարաթել Վուշն ունի շատ տարատեսակներ, որոնցից առավել հայտնի է Linum usitatissimum: Երկարաթել վուշի ցողուններում պարունակվում է մոտ 25% թելք: Տվյալ դիրքը ներառում է վուշ-հումքը (կամ ծղոտը) և թրջոց դրած վուշը (կամ թելքը): Վուշ-հումքը տերևներից և սերմերից մաքրված կամ կապված, ինչպես նաև մաքրման չենթարկված վուշն է: Թրջոց դրած վուշը կենսաբանական մշակման ենթարկված վուշն է, որի արդյունքում հեռացվում է պեկտինային նյութերի մեծ մասը (թելքային փնջերը ամրացվում են բնափայտին պեկտինային նյութերի միջոցով): Թրջումը սովորաբար իրականացվում է հետևյալ միջոցներով` - դաշտերում բույսերի խոնավացմամբ ցողի տակ կամ գոլորշիով - բույսերի ընկղմումով առուների, գետերի կամ կանգնած ջրերի (ավազանների) մեջ - բույսերի ընկղմումով մեծ տարողություններում լցված տաք ջրերի մեջ - գոլորշիով, մանրէներով կամ քիմիական նյութերով մշակման միջոցով Թրջած վշածղնոտը` կանեփի, ջութի և այլ թելատու մշակաբույսերի ծղոտն է, մշակված կենսաբանական, ֆիզիկաքիմիական կամ քիմիական միջոցներով` թելքի անջատման համար տրորիչ-քրքրիչ մեքենաներով: Բացառվում է` - գզած, սանրագզած կամ այլ տեսակի մշակման ենթարկված վուշը (17.10.20.400) 01.11.73.110 Ցողուն երկարաթել վուշի 01.11.73.120 Թելք երկարաթել վուշի 01.11.73.130 Թելք երկարաթել վուշի թրջած 01.11.73.200 Կանեփ միջին-ռուսական 01.11.73.210 Կանեփ միջին-ռուսական, ցողուն 01.11.73.220 Կանեփ միջին-ռուսական, թելք 01.11.73.300 Կանեփ հարավային 01.11.73.310 Կանեփ հարավային, ցողուն 01.11.73.320 Կանեփ հարավային, թելք 01.11.73.200 և 11.73.300 դիրքերն ընդգրկում են միայն իսկական կանեփը (Cannabis sativa L.) (նայել 01.11.35.300 դիրքի պարզաբանումը): Կանեփի ցողունը պարունակում է 25% թելք, որը տարբերվում է իր ամրությամբ, նեխման դեմ կայունությամբ և օգտագործվում է ճոպանների, պարանների, ձկնորսական սարքերի, պարկերի, բրեզենտների պատրաստման համար: Թելքերը բույսի կեղևից առանձնացվում են իրականացնելով տարբեր տեսակի գործողությունների շարք` նման 01.11.73.100 դիրքի պարզաբանման մեջ նկարագրված գործողություններին, որոնք վերաբերում են վուշին (նայել 01.11.73.100 դիրքի պարզաբանումը): Տվյալ դիրքը ներառում է հումք կանեփաթելը մշակումից հետո, անկախ տերևների և սերմերի առկայությունից, թրջոց դրած կանեփաթելը, որի թելքերը դեռևս կպած են բույսի բնափայտային մասին, բայց առանձնացվում են թրջոցի ժամանակ: Բացառվում է` - այլ թելքային բուսական նյութերը, որոնք երբեմն անվանվում են կանեփաթել, օրինակ` կենաֆը, ցեյլոնի կամ «Ռոզելլա» հնդկընկույզի կանեփաթելը (01.11.72.200) - հայիթյան կանեփաթելը (01.11.73.400) - աբակա կամ մանիլյան կանեփաթելը (01.11.73.600) - «Տամպիկո» մեքսիկական թելքը (01.11.73.900) 01.11.73.400 Սիզալ Տվյալ դիրքում ներառվում են սիզալի թելքը (Agave risalana) և Agave տեսակի այլ մանածագործական թելքեր` - հայիթյան կանեփաթել` Agave foetida - հենեկուին` Agave foureroydes - իստլ կամ իկստլ (տամպիկո կամ մեքսիկական) կանեփաթել` ստացվում է Agave funkiana կամ Agave lechugilla ընտանիքի բույսերից և հիմնականում օգտագործվում է խոզանակների պատրաստման համար: Այս թելքերը դասակարգվում են այս դիրքում, եթե մշակվում են մանածագործական նպատակներով օգտագործելու համար - մագվեյ կամ կանտալա (Magney or Cantala), այս թելքերը ստացվում են Agave cantala-ից (Ֆիլիպիններ կամ Ինդոնեզիա) կամ Agave tequilana-ից (Մեքսիկա) - պիտ կամ հալվեի կանեփաթել (Agave americane) Նշված թելքերն ավելի կոշտ ու հաստ են, քան 01.11.72 ենթակարգում ներառված կեղևային մանածագործական թելքերը: Վերը նշված թելքերը տվյալ դիրքում դասակարգվում են, եթե դրանք գտնվում են հումքի տեսքով և չեն ենթարկվել սանդերքագզման: 01.11.73.500 Թելք կոկոսի (կոպր) Այս թելքերն ստացվում են ընկույզի արտաքին ծածկույթից, կոշտ են, դյուրաբեկ, դարչնագույն: Դրանք դասակարգվում են տվյալ դիրքում անկախ այն բանից թե որտեղ են գտնվում` զանգվածում թե փնջում: 01.11.73.600 Աբակա (մանիլյան կանեփաթել) Մանիլյան կանեփաթելի թելքերը դուրս են քաշվում որոշակի տեսակների բանանի ծառերի տերևներից (Musa textilis nee), որոնք մշակվում են գլխավորապես ֆիլիպինյան կղզիներում: Թելքը, որն ստացվում է դանակով կամ մեխանիկական ձևով քերման եղանակով, դասակարգվում է տվյալ դիրքում անկախ դրա մանման գործընթացին պատրաստ լինելուց (օրինակ` ժապավենի կամ նախաթելի տեսքով): Մանիլյան կանեփաթելի թելքերը շատ կայուն են եղանակի և ծովի ջրի նկատմամբ, որի հետևանքով օգտագործվում են գլխավորապես նավերի ճոպանների և ձկնորսական ցանցերի պատրաստման համար: 01.11.73.700 Ճենականեփ (չինական եղինջ) Ճենականեփի թելքերն ստացվում են տարբեր բույսերի կեղևներից, գլխավորապես Boehmeria tenacissima-ից (Rhea, կանաչ ճենականեփ) և Boehmeria nivea-ից (չինական խոտ, սպիտակ ճենականեփ), գլխավորապես մշակվում են Հեռավոր Արևելքում: Այս բույսերի ցողունները կտրվում են հողի մակերեսի մակարդակով: Երբեմն սկզբնական չորացումից հետո դրանք ենթարկվում են կեղևազատման (դեկորտիկացիա) ձեռքով կամ մեխանիկական ճանապարհով (կեղևի հեռացում) ցողուններից թաղանթների հեռացման և ջարդման, ինչպես նաև ներքին բնափայտային մասերի հեռացման համար, որից հետո ճենականեփի թելքերին տրվում է երկար ժապավենների ձև: Կեղևազատումն ուղեկցվում է ալկալիումի մեջ եռացման գործընթացով, որը կատարվում է թելքերը կապկպող սոսնձող պեկտինային նյութերի հեռացման նպատակով: Արդյունքում թելքերն անջատվում են, չորացվում և մարգարտյա սպիտակ գույն են ստանում: 01.11.73.900 Թելքեր բուսական մանածագործական, չմշակված, այլ Տվյալ դիրքը ներառում է ալֆա կամ էսպարտո բույսերի տերևներից ստացվող թելքը, հալվեի (ալոե) թելքը, անանասային բույսերի տերևներից ստացվող թելքը (հայտնի է նաև որպես Կուրանա (Բրազիլիա), Պինա (Մեքսիկա) կամ մետաքսե խոտ), փայտային տորֆից ստացվող թելքը (հայտնի է նաև որպես Բերանդին կամ Բերաուդին տորֆ), հալվեի կանեփաթելը (Furcraca gigantea (հայտնի է նաև, որպես պիտեիրա (Բրազիլիա)), նորզելանդական կանեփաթելը կամ վուշը (Phormium tenax), սանսեվիերիայի թելքը (հայտնի է նաև, որպես աղեղալարի կանեփաթել կամ «այֆ» աֆրիկյան կանեփաթել), տիֆա տերևներից կամ կատտեիայի բույսերից ստացվող թելքը: Բուսական թելքերը ներառվում են տվյալ դիրքում միայն այն դեպքում, երբ մշակման եղանակը նախատեսում է դրանց հետագա օգտագործումը միայն մանածագործական նպատակներով: 01.11.8 Կաուչուկ բնական 01.11.80 Կաուչուկ բնական 01.11.80.000 Կաուչուկ բնական Տվյալ ենթակարգը ներառում է կաուչուկ պարունակող բույսերի` կաուչուկատուների հյութը: Կաուչուկատուները բաժանվում են հետևյալ խմբերի` - լատեքսային, երբ կաուչուկը պարունակվում է բույսի կաթնափողերի հյութում, դրանց հիմնական ներկայացուցիչներն են գևեա վայրի աճող ծառը (որոշ երկրներում այդ ծառը հատուկ մշակվում է) և խոտաբույսեր` կոկ-սագիզը, Ղրիմ-սագիզը և տաու-սագիզը - պարենքիմիայինը, երբ կաուչուկը պարունակվում է բույսի ցողունների և արմատների պարենքիմիայում (գվայուլա) - քլորենքիմիայինը, երբ կաուչուկը պարունակվում է մատղաշ շիվերի տերևների և կեղևի բջիջներում (քենդիր, հոնդրիլլա) Կաուչուկային լատեքսը հեղուկ է, կազմված օրգանական և հանքային նյութերի (պրոտեինների, ճարպաթթուների և դրանց ածանցյալների, աղերի, շաքարների և գլյուկոզիդների) ջրալուծույթից, որտեղ կախույթը (սուսպենզիան) պարունակում է 30-40% կաուչուկ (բարձր մոլեկուլային կշռի պոլիիզոպրեն): Տվյալ դիրքը ներառում է բնական հում կաուչուկը, ինչպիսին է լատեքսը, ծխահարված տերևները, կրեպը (խորդուբորդ մակերևույթով բնական կաուչուկ): Կայունացված կամ խտացրած բնական կաուչուկային լատեքս Բնական կաուչուկային լատեքսի պահպանումն ապահովելու համար այն անհրաժեշտ է կայունացնել: Մի դեպքում լատեքսի մեջ ավելացնում են ամոնիակ` 5-7 գ մեկ լիտր լատեքսին, հարաբերությամբ, որի արդյունքում ստացվում է «լրիվ ամոնիակացված» կաուչուկային լատեքս FA տիպի («full ammonia»): «Ցածր ամոնիակացված» LA տիպի (low ammonia) կաուչուկային լատեքսը ստացվում է, ավելացնելով մեկ լիտր լատեքսին 1-2 գ ամոնիակի ցածր խտության խառնուրդի այնպիսի նյութեր, ինչպիսիք են տետրամեթիլթիուրամդիսուլֆիդը և ցինկի օքսիդը: Գոյություն ունի նաև սառցակայուն բնական կաուչուկային լատեքսներ, որոնց պահպանումն ապահովելու համար ավելացվում է շատ քիչ քանակությամբ սալիցիլաթթվային նատրիում կամ ֆորմալդեհիդ: Բնական կաուչուկային լատեքսները խտացվում են (հիմնականում փոխադրման համար) տարբեր եղանակներով (կենտրոնախուսմամբ, գոլորշիացմամբ, պարզեցմամբ): Արդյունաբերական լատեքսներում կաուչուկի պարունակությունը հիմնականում կազմում է 60-62%, որոշ դեպքերում պինդ նյութի պարունակությունը կարող է գերազանցել 70%: Ջերմազգայուն բնական կաուչուկային լատեքս Ջերմազգայուն բնական կաուչուկային լատեքսները ստացվում են ջերմազգայուն ազդակների ավելացմամբ: Տաքացնելուց այդ տիպի լատեքսները դոնդողացվում են ավելի արագ, քան ոչ ջերմազգայուն լատեքսները: Օգտագործվում են տոգորման կամ մամլման եղանակով խածատված արտադրատեսակների և փրփրացված կամ սպունգանման ռետինի պատրաստման համար: Էլեկտրադրական լատեքս Էլեկտրադրական լատեքսները ստացվում են կատիոնային մակերևութաակտիվ նյութերի ավելացման միջոցով: Էլեկտրադրական լատեքսների օգտագործումը թույլ է տալիս ճնշել մանածագործական թելքերի կաուչուկով տոգորումը վանելու հատկությունը: Բնական կաուչուկային լատեքս, նախապես վուլկանացված Այս տիպի լատեքսները ստացվում են վուլկանացնող ազդակի և լատեքսի փոխազդեցության արդյունքում, երբ դրանք տաքացվում են մինչև 100oC: Վուլկանացման աստիճանը կարելի է փոփոխել տաքացման ջերմաստիճանը, տևողությունը, օգտագործվող բաղադրիչների համամասնությունը: Նախապես վուլկանացված կաուչուկը և սովորական կաուչուկը տեսքից չեն տարբերվում: Նախապես վուլկանացված լատեքսը օգտագործվում է տոգորման և լցակաղապարման եղանակներով արտադրատեսակների պատրաստման համար (դեղագործական և բժշկական ապրանքների), մանածագործական արդյունաբերության մեջ և որպես հարակցանյութ: Այն օգտագործվում է նաև որոշակի տեսակի թղթի և սինթետիկ կաշվի արտադրության մեջ և կաուչուկին տալիս է գերազանց էլեկտրամեկուսիչ հատկություններ: Բնական կաուչուկային լատեքսը տեղափոխվում է ծովային տրանսպորտով, 200 լիտրանոց թմբուկներով: Բնական կաուչուկը այլ ձևերով Այս դասի շրջանակում, «բնական կաուչուկ» տերմինը վերաբերում է Hevea կաուչուկին, որն ավանդաբար առաքվում է իր արտադրության վայրից նախնական մշակման ենթարկվելուց հետո, ինչը կատարվում է տեղափոխումը հեշտացնելու, պահպանումն ապահովելու և բնական կաուչուկին որոշակի հատկություններ հաղորդելու համար` հետագայում արտադրանքի որակը բարձրացնելու նպատակով: Նման ձևով մշակված կաուչուկը պետք է պահպանի հում նյութի էական հատկությունները: Կաուչուկի թերթեր և կրեպ Կաուչուկային թերթերը պատրաստվում են կաուչուկային ժապավենից գրտնակման միջոցով: Կաուչուկային ժապավենը` 3-4 մմ հաստությամբ, անցնելով գրտնակներով, կտրտվում է թերթերի: Այնուհետև թերթերը տեղավորում են ծխախցիկ կաուչուկի չորացման և տոգորանյութերով (հականեխիչ և հակաօքսիդիչ նյութեր) տոգորման համար: Թերթերի պատրաստման մեկ այլ եղանակով գլանային ռեզերվուարներում լատեքսի մակարդումից հետո մակարդվածքը (կոագուլյատը) կտրատում են շերտերով երկար ժապավենների, որոնք հետո կտրատում են թերթերի և չորացնում (սովորաբար առանց ծխեցման): Բաց գույնի կրեպի պատրաստման համար, կաուչուկային մակարդիչը (կոագուլյանտը) լցավորվում է խորշոմավորման մեքենաների մարտկոցների մեջ: Խորշոմավորումը կատարվում է ջրի անընդհատ մատուցմամբ, որի շնորհիվ կաուչուկը մանրակրկիտ լվացվում է: Այնուհետև կաուչուկը չորացնում են սենյակային ջերմաստիճանում կամ օդափոխվող չորախցիկում տաք օդի միջոցով: Այլ տիպի կաուչուկները (մասնավորապես, ոչ բաց գույնի կրեպները) պատրաստվում են «կրեպ-մեքենաներում» արդյունահանման կամ գործարանային մշակման արդյունքում ստացված լատեքսի մակարդվածքի հետաեռակալման և լվացման միջոցով: Տարբեր հաստության ստացված թերթերը չորացվում են բաց գույնի կրեպի չորացման եղանակով: Բնական կաուչուկը մատակարարվում է շուկա իր տեսքին համապատասխան ձևերով և ապրանքանիշերով` համապատասխանեցված միջազգային ստանդարտներին, որոնք սահմանվել են միջազգային կազմակերպությունների կողմից: Առավել տարածված ձևերն են` ծխահարված թերթերը և դրանց ձևվածքը, բաց գույնի կրեպները և դրանց ձևվածքը, դարչնագույն կրեպները և դրանց ձևվածքը, մատնեքավոր և օդում չորացրած թերթերը: Բնական կաուչուկի տեխնիկապես հատկորոշված տեսակները (TSNR) Դա հում բնական կաուչուկ է, որը մշակվել, փորձարկվել և տեսակավորվել է ըստ հինգ ընդհանուր տեսակների (ապրանքանիշերի) (5L, 5, 10, 20 և 50), համապատասխան աղյուսակում ներկայացված տեխնիկական ցուցանիշներին: TSNR ապրանքանիշի աղյուսակը և առավելագույն թույլատրելի սահմանները յուրաքանչյուր պարամետրի համար ._________________________________________________________________________. \| Ապրանքանիշի պարամետրը \| 5L \| 5 \| 10 \| 20 \| 50 \| \|________________________________________________\|____\|____\|____\|____\|____\| \|325 չափի անցքով մաղի վրա նստած կեղտը \|0,05\|0,05\|0,10\|0,20\|0,50\| \|(քաշի առավելագույն %) \| \| \| \| \| \| \|________________________________________________\|____\|____\|____\|____\|____\| \|Մրի պարունակությունը (քաշի առավելագույն %) \|0,60\|0,60\|0,75\|1,00\|1,50\| \|________________________________________________\|____\|____\|____\|____\|____\| \|Ազոտի պարունակությունը (քաշի առավելագույն %) \|0,70\|0,70\|0,70\|0,70\|0,70\| \|________________________________________________\|____\|____\|____\|____\|____\| \|Ցնդող նյութեր (քաշի առավելագույն %) \|1,00\|1,00\|1,00\|1,00\|1,00\| \|________________________________________________\|____\|____\|____\|____\|____\| \|Պլաստիկությունն ըստ Վալլասի` նվազագույն \|30 \|30 \|30 \|30 \|30 \| \|սկզբնական մեծությունը (Pօ) \| \| \| \| \| \| \|________________________________________________\|____\|____\|____\|____\|____\| \|Պլաստիկության պահպանման ցուցանիշը (նվազագույն %)\|60 \|60 \|60 \|60 \|60 \| \|________________________________________________\|____\|____\|____\|____\|____\| \|Գույնի սահմանը (Լովիբոնդի սանդղակ, առավել.) \|6,00\|- \|- \|- \|- \| ._________________________________________________________________________. TSNR-ին պետք է կցվի նաև փորձարկման մասին արձանագրություն, որտեղ նշվում է կաուչուկի ապրանքանիշը, տեխնիկական բնութագիրը և փորձարկման արդյունքները: Կաուչուկի կրկնակի եռակալված հատիկներ Հատիկավորված կաուչուկի մշակման համար օգտագործվող մեթոդները նախանշված են ստանալու կայուն հատկություններով, լավագույն արտաքին տեսքով և ավելի մաքուր արտադրանք, քան կաուչուկի թերթերն ու կրեպները: Արտադրության գործընթացը ներառում է մակարդվածքի հատիկավորումը, առավել մանրակրկիտ մաքրումը, չորացումը և մամլակցումը: Այդ ընթացքում կարող է օգտագործվել տարբեր տեսակի մեքենաներ` պտտվող թիակավոր հատող մեքենաներ, մրճավոր ջարդիչ, հատիկավորիչ և կրեպ-մեքենաներ: Զուտ մեխանիկական գործողությունների արդյունավետությունը կարելի է բարձրացնել մակարդվելուց առաջ լատեքսին ավելացնելով 0,2-0,7% գերչակաձեթ, ցինկի ստեարատ և քայքայումը հեշտացնող այլ ազդակներ: Կաուչուկի կրկնակի եռակալված հատիկները սովորաբար վաճառվում են երաշխավորված տեխնիկական բնութագրերով: Բնական կաուչուկի դյուրասորուն փոշիներ Բնական կաուչուկի դյուրասորուն փոշիները պատրաստվում են վերը նշված եղանակով, բայց առանց մամլման: Սեփական քաշի ազդեցության տակ հատիկների կրկնակի եռակալումը կանխելու համար դրանք նախապես խառնում են փոշենման իներտ նյութերի հետ, օրինակ տալկի կամ կպչումը խոչընդոտող այլ ազդակների: Բնական կաուչուկի հատուկ տիպեր Հիմնական տիպերն են` - CV-կաուչուկ (հաստատուն մածուցիկության) և LV-կաուչուկ (ցածր մածուցիկության): Դրանք ստանալու համար լատեքսին, մինչև մակարդվելը, առաջին դեպքում ավելացնում են 0,15% հիդրօքսիլամին (CV-կաուչուկ), երկրորդ դեպքում` փոքր քանակությամբ հանքային յուղ (LV-կաուչուկ) - պեպտացված կաուչուկ, որն ստացվում է ավելացնելով լատեքսին, մինչև մակարդվելը, մոտ 0,5% պեպտացնող ազդակ: Այն իջեցնում է կաուչուկի մածուցիկությունը չորացման ժամանակ, - բարձր տեխնոլոգիական հատկություններով բնական կաուչուկ, որն ստացվում է սովորական և նախօրոք ռետինացված լատեքսի խառնուրդի մակարդումով կամ խառնելով բնական լատեքսի մակարդվածքը` նախօրոք ռետինացված լատեքսի մակարդվածքի հետ, - զտած կաուչուկ, որն ստանալու համար օգտագործվում է լատեքսի կենտրոնախուսումը, առանց կողմնակի նյութերի ավելացման: Այս տեսակը օգտագործվում է քլորավորված կաուչուկի արտադրության համար, - ժապավենային կաուչուկ, որն ստացվում է լատեքսային ժապավենի կողմնակի արտադրանքի մակարդումով, - բյուրեղացման նկատմամբ կայուն կաուչուկ, որն ստացվում է դեռևս չմակարդված լատեքսին ավելացնելով թիոբենզոյաթթու: Այն դառնում է կայուն սառեցման նկատմամբ Բացառվում է` - կաուչուկ պարունակող խեժերը (02.01.21) 01.11.9 Բույսեր օծանելիքի, դեղագործության մեջ և համանման նպատակներով օգտագործելու համար, սերմեր շաքարի ճակնդեղի, սերմեր կերային բույսերի, հումք բուսական, այլ 01.11.91 Բույսեր հիմնականում օծանելիքի, դեղագործության մեջ կամ որպես միջատասպան, սնկասպան նյութեր և համանման նպատակներով օգտագործելու համար Տվյալ ենթակարգում ներառված մթերքի անվանումները` Ալեքսանդրիական տերև (սիմենեքի տերև) (Cassia acutifolia, Cassia angustifolia)` ունդերը և տերևները Ակոնիտ (Aconutiem napellus)` արմատները և տերևները Աղավնիճ` տերևները և կատարը Այգածաղիկ (Ipomoea orizabensis)` արմատները Այգածաղիկ (Jalap) (Ipomoea purga)` արմատները Անանուխ (Mentha)` տերևները Անանուխ կիտրոնի (Melissa officinalis)` տերևները, ծաղիկները, գագաթները Անթառամ կղմինդաբաժակ (Helichrysium plintocalix)` ծաղկազամբյուղները Աշորայի որոմները Առյուծագի (Leonurus)` տերևները և գլխամասերը Ասպրիկ (Asperula odorata)` խոտերը Արալենի (Smilax)` արմատները Արարոբա (Araroba) (Andira araroba)` փոշին Արյունախմիկ դեղատու (Sanguisorba officinalis)` արմատները, կոնճղարմատները Բալ` ցողունիկները Բերենիկե (Veronika officinalis)` տերևները Բերենիկե (Veronika virginica)` արմատները Բոգ (օձասխտոր) (Gentiana lutea)` արմատները Բոլդո (Peumus holdus)` տերևները Բուշու (Buchu) (Barosma betulina, Barosma serratifolia, Barosma crenulata)` տերևները Բուրագո (Burago officinalis)` ցողունները և ծաղիկները Գազ մանրագլխիկ (Astragalus microcephalus)` բուսախեժը Գաղձ (գայլախոտ) (Cuscuta)` ամբողջ բույսը Գաղտնիկուր (եզնալեզու) (Plantago major)` խոտը և սերմերը Գայլահատ մահացու (Daphe mezereum)` կեղևը և պտուղները Գիհի (Juniperus)` կոնապտուղները Գնարբուկ (Prumula)` ամբողջական բույսը Գվայակածառ (Guaiacum officinalis, Guaiacum sancturn)` փայտանյութը Դեղնաարմատ կանադական (Hydrastis canadensis)` արմատները Դերիս (Derris elliptica, Derris trifoliata)` արմատները Եզնարգել դաշտային (Ononis arvensis)` արմատները Եղեսպակ (Salvia officinalis)` տերևները, ծաղիկները Եղինջ երկտուն (Urtica dioica)` տերևները, ծաղիկները, արմատները Եղջերափոճոկներ (Menyanthes trifoliata)` արմատները Եռագույն մանուշակ` ծաղիկները Երիցուկ (Anacyclus pyrethrum)` արմատները Երիցուկ (Chrysanthemum cinerariaefolium)` տերևները, ցողունները, ծաղիկները Երիցուկ հռոմեական (Matricaria chamomilla, Anthemis nobilis)` ծաղիկները Էվկալիպտ (Eucalyptus globulus)` տերևները Թանթրվենի սև (Sambucus nigra)` ծաղիկները և պտուղները Թմբրախոտ (Datura metel)` տերևները և սերմերը Թմբրախոտ (Datura stramonium)` տերևները և գագաթները Ժանտընկույզ (Strychnos nux-vomica)` սերմերը Իգնատի փոճոկ (Strychnos ignatii) Իշառվույտ դեղատու (Melilotus officinalis)` գլխամասերը Իպեկակուանհա (Cephaelis ipecacuanha)` արմատները Լինալոյե (Linaloe) (Bursera delpechiana)` փայտանյութը Լոբելիա (Lobelia inflata)` ծաղիկները և խոտը Լորենի (Tilia)` ծաղիկները և տերևները Լոշտակ սպիտակ (Bryonia alba)` արմատները Խաշխաշ քնաբեր (Papaver somniferum)` գլխիկները (չհասած, չորացրած) Խատուտիկ դեղատու (Taraxacum officinale)` արմատները Խնկաեղեգ եղեգնային (Acorus calamus)` արմատները Խնկածաղիկ սովորական (Origanum vulgare)` վերգետնյա մասը (բացառվում է քաղցր խնկածաղիկը` Majorana hortensis Origanum majorana 01.12.13.490): Խնկունի (Rosmarinus officinalis)` խոտը, ծաղիկները, տերևները Խռնդատ (Verbascum)` ծաղկապսակները, տերևները, արմատները Ծխաբույս հասարակ (Fumaria officinalis)` տերևները և ծաղիկները Ծովասոխ (Urginea maritima urginea scilla)` կոճղեզները Ծորենի սովորական (Berberis vulgaris)` արմատները, կոճղարմատները, տերևները Ծվաղենի (Prunus laurocerasus)` պտուղները Ծիծեռնախոտ մեծ (Chelidonium majus)` տերևները և ծաղիկները Ծփի (Ulnius fuha)` կեղևը Կաթնախոտ (Polygala scnega)` արմատները Կալահար (Calahar) (Physostignia venenosum)` փոճոկները Կալումբա (Calumba) (Jateorhiza palmata)` արմատները Կաղշնակ սովորական (Onopordon acanthium)` տերևները, ծաղկազամբյուղները Կաղնու մամուռ (Mousse de chene, oak moss) (Evernia furfuraeea) Կանեփ (Cannabis sativa)` խոտերը Կասկարա սագրադա (Cascara sagrada) (Rhamnus purshiana)` կեղևը Կասկարիլլա (Croton ehiteria)` կեղևը Կասսիա (Cassia fustula)` փոճոկները և չմաքրված միջուկը Կասսիա (Quassia amara, Picraena exelsa)` փայտանյութը և կեղևը Կատվալեզու եռաբաժան (Bidens tripartitus)` վերգետնյա մասը Կատվախոտ դեղատու (Valeriana officinalis)` արմատները Կղմուխ Հեղինեի (Inula helenium)` արմատները և կոճղարմատները Կոլոցինթ (Citrullus colocynthis)` պտուղները Կոլչիկում (Colchicum auturnnale)` պալարակոճղեզները և սերմերը Կոկաինի թուփ (Erythroxylon coca, Erythroxylon truxillense)` տերևները Կոկիլանա (Cocillana) (Guarea ruabyi)` կեղևը Կոնդուրանգո (Marsdenia condurango)` կեղևը Կուբե (Barbasco imn tindm) (Lonchocarpus nicou)` կեղևը և արմատները Կուբեբա (Cubeba officinalis Miquel կամ Piper cubeba)` փոշին Կռատուկ (Arctium lappa)` սերմերը և չորացրած արմատները Կրամերիա (Krameria triandra)` արմատները Հազարատերևուկ հատվածատերև (Achillea millefolium)` վերգետնյա մասը Հալեվորիկ ռոմբատերև (Senecio rhombifolius)` արմատները և կոճղարմատները Համամելիս (Hamamelis virginiana)` կեղևը և տերևները Հենոպոդի` արմատները Հիսսոպուս (Hyssopus officinalis)` ծաղիկները և արմատները Հիրիկ (Iris gerrnanica, Iris pallida, Iris orentina)` արմատները Հնդկական հատապտուղ (Socculus indicus-Indian berry) (Anamirta paniculata)` պտուղները Հողմածաղիկ (Anemone pulsatilla)` խոտերը Հրեշտակախոտ (Archangeliea officinalis)` արմատները և սերմերը Ձարխոտ (Dryopteris filix-mas)` արմատները Ձիաձետ դաշտային (Equisetum arvense)` վերգետնյա մասը Ղանձիլ (Allium ursinum)` վերգետնյա մասը Ղանձլամեր (Veratrum album և Veratrum viride)` արմատներ Մաթուզենի (Uva ursi)` տերևները Մակարդախոտ իսկական (Galium)` վերգետնյա մասը Մանդիկ մսագույն (Polygonum carneum)` կոճղարմատները Մանդրագոր` արմատները և թելիկները Մանուշակ (Viola odorata)` արմատները և չորացրած ծաղիկները Մատնոցուկ (Digitalis ferruginea)` տերևները Մատնունի (Alphinia officinarum)` թելիկները Մատուտակ (Glycyrrhiza glabra)` արմատները Մարդարմատ (Ժենշեն) (Panax quinquefolium, Pann ginseng)` արմատները Մեխակածառ (Caryophyllus aromaticus)` կեղևը և տերևները Մեղվամուշկ (Tanacetum vulgare)` արմատները, տերևները և սերմերը Մեղրածուծ սովորական (Marrubium vulgare)` վերգետնյա մասը Մղամուճ սպիտակ (Viscum allum)` տերևները, մատղաշ ընկույզները Մոլեխինդ (Hyoscyamus niger)` արմատները, սերմերը և տերևները Մոլոշավարդ (Mallow) (Malva silvestris և Malva rotundifolia) Մուշկ (Hibiscus abelmoschus)` սերմերը Յոհիմբ (Corynanthc johimbe)` կեղևը Նարդոս (Lavandula vera)` ծաղիկները և խոտը նարնջի ծառ (Citrus aurantium)` տերևները և ծաղիկները Նվիկ արևելյան (Arum orientale)` կոճղարմատները Շիկատակ (Atropa belladonna)` խոտը, արմատները, հատապտուղը, տերևները և ծաղիկները Ոզնենի կլորագլուխ (Echinops spherocephalus)` սերմերը ՈՒրց սողացող (Thymus serpyllum)` վերգետնյա մասը Պաչուլի (Pogostemon patchouli)` տերևները Պիլոկարպուս (Pilocarpus jaborandi և Pilocarpus microphyllus)` տերևները Պղպեղ կարմիր պատիճավոր (Piper longum)` արմատները և գետնի տակ գտնվող ցողունը Պոդոֆիլում (Podophyllum peltatum)` արմատները կամ թելիկները Ռեհան (Ocimum hasilicuni)` ծաղիկները և տերևները Ռևանդենի (Rheum officinale)` արմատները Սաբադիլ (Աշորախոտ) (Schoen ocaulon officinale)` սերմերը Սանդալի ծառ` տաշեղները (սպիտակ և դեղին) Սասսաֆրաս (Sassafras officinalis)` կեղևը, արմատները, փայտանյութը Սեզ սողացող (Agropyrum repens)` արմատները Սերկևիլ` սերմերը Սինդրիկ (Polygonatum Adans)` կոճղարմատները, տերևները, ցողունները Սկամոնի (Convolvulus scammonia)` արմատները Սոլանում նիգրում (Solanum nigrum) Սոճի, բողբոջները Սպանդ սովորական (Peganum harmala)` վերգետնյա մասը, պտուղները Ստրոֆանտուս (Strophanthus kombe)` սերմերը Սրոհունդ (արևքուրիկ) սովորական (Hypericum perforatum)` վերգետնյա մասը Վարդ` ծաղիկները Վիբուրնում (Viburnum prunifolium)` արմատապտուղների կեղևը Տատրակ սովորական (Tussilago farfara)` տերևները և ծաղկազամբյուղները Տափաստանամորի (Mahuang)` ցողունները և ճյուղերը Տերեփուկ կապույտ (Centaurea cyanus)` ծաղիկները Տորոն ներկատու (Rubia tinctorum)` կոճղարմատները և արմատները Տուղտ դեղատու (Althaea officinalis)` արմատները, ծաղիկները, տերևները Տուրներա (Turnera diffusa)` տերևները Փոճոկներ տոնկա (անգլիական տոնկինյան փոճոկներ) (Dipterix odorata)` փոճոկները Փռնչուկ (Arnica montana)` արմատները, ցողունները, տերևները, ծաղիկները Քարխոտ (Symphytum officinale)` արմատները Քինաքինայի ծառ` կեղևը Քնախոտ (Pulsatilla)` վերգետնյա մասը Օճառախոտ դեղատու (Saponaria officinalis)` արմատները Օշինդր (բարձվենյակ) դառը (Artemisia absinthium)` տերևները և ծաղիկները Օշինդր գծվարային (Artemisia cina)` ծաղիկները Օշինդր սովորական (Artemisia vulgaris)` արմատները Ֆրանգուլա (Frangula)` կեղևը Ցանկում նշված յուրաքանչյուր բույսի ընտանիքին պատկանող բոլոր տեսակները նույնպես ներառվում են այս ենթակարգում: Բույսերը և բուսական մթերքը ներառվում են տարբեր ձևերով` ամբողջական բույսի, ծառալորի, մամուռի, դրանց մասերի` փայտանյութի, կեղևի, արմատների, ցողունների, տերևների, ծաղիկների, պսակաթերթերի, պտուղների և սերմերի, (բացի յուղ պարունակող սերմերից և պտուղներից` 01.11.3) կամ մեքենայական մշակումից առաջացած մնացուկների ձևերով: Դրանք կարող են լինել թարմ կամ չորացրած, ամբողջական կամ կտրտված, մանրացված, փոշենման, ծաղկի թեփուկներից կամ կճեպից մաքրված: Սպիրտով տոգորված վերը նշված մթերքը նույնպես դասակարգվում են այս ենթակարգում: Ընդ որում, օծանելիքի, դեղագործության մեջ և համանման նպատակներով օգտագործվող ծառերի տեսակներն այս դասում ներկայացվում են միայն տաշեղի կամ մանրացված ձևով: Բացառվում է` - բույսերի այն տեսակների սերմերը և պտուղները, որոնք օգտագործվում են սևեռող յուղերի ստացման համար, նույնիսկ եթե այդ յուղերը օգտագործվում են վերը նշված նպատակներով (01.11.3) - բուսական մթերքը, մանրամասն նկարագրված սույն դասակարգչի այլ դիրքերում, նույնիսկ եթե դրանք օգտագործվում են վերը նշված նպատակներով, օրինակ` ցիտրուսային մշակաբույսերի կճեպը (15.33.25.300), վանիլը, մեխակը, անիսոնը և այլն (01.13.4) - հմուլակոները (01.11.93.100), եղերդի արմատները (01.11.93.200) Տվյալ դասի որոշ մթերքը, ըստ միջազգային նորմերի դիտվում է որպես թմրանյութ և ներառվում է 24.41.53 ենթակարգում: 01.11.91.100 Բույսեր եթերայուղային Տվյալ դիրքը ներառում է` - եթերայուղային մշակաբույսեր խոտի միամյա և երկամյա (գինձ, անիսոն, չաման, ֆենհել և այլն) - եթերայուղային մշակաբույսեր խոտի բազմամյա (անանուխ, խորդենի եթերայուղային եղեսպակ մուսկատի, ռեհան և այլն) - եթերայուղային մշակաբույսեր թփերի (նարդոս իսկական, վարդ, եթերայուղային, հասմիկ խոշորածաղիկ, յասաման եթերայուղային, խնկաբույս, պաչուլի, ակացիա արծաթափայլ, լեռնավարդ և այլն) - եթերայուղային մշակաբույսեր ծառանման (էվկալիպտ, կամֆարային ծառ, ակացիա սպիտակ և այլն) Եթերայուղային բույսերը մշակվում կամ հավաքվում են օծանելիքի, սննդահամի, քիմիական-դեղագործական արդյունաբերությունում օգտագործվող եթերային յուղերի ստացման համար: 01.11.91.200 Դեղաբույսեր Տվյալ դիրքը ներառում է հետևյալ հիմնական, առավել տարածված մշակվող դեղաբույսերը` - դեղաբույսեր մշակվող, խոտի միամյա (գաղձ, կասսիա սրատերև, խաշխաշ դեղային և յուղային, վաղինակ, մորմ, երիցուկ դեղագործական, կատվալեզվիկ, թմբրախոտ և այլն) - դեղաբույսեր մշակվող, խոտի երկամյա (մոլեխինդ սև, գաղտիկուր (եզնալեզու) և այլն) - դեղաբույսեր մշակվող, խոտի բազմամյա (հալվե ծառանման, շիկատակ, կատվախոտ, ժենշեն սովորական, սրոհունդ (արևքուրիկ) սովորական, գծվարային բարձվենյակ, առյուծագի հնգաթաթ, երիցուկ դալմաթյան և այլն) - դեղաբույսեր մշակվող, կիսաթփեր և լիանաներ (սիրածաղիկ, բողբոջի թեյ, ծոթոր սովորական, եղեսպակ դեղագործական և այլն) Բժշկության և անասնաբուժության մեջ օգտագործվող բուժիչ և կանխարգելիչ հատկություններով դեղաբույսերը կարող են օգտագործվել հավաքումների, թուրմերի, եփուկների, թեյերի, փոշիների ձևով: Առանձին խմբավորում են կազմում այն դեղաբույսերը (հիմնականում վայրեբույսերը), որոնք հումք են ծառայում դեղերի պատրաստման համար: 01.11.92 Սերմեր շաքարի ճակնդեղի և սերմեր կերային բույսերի Տվյալ ենթակարգը ներառում է` - շաքարի ճակնդեղի սերմերը և սերմնաբույսերը - միամյա և բազմամյա խոտերի սերմերը - կերային արմատապտուղների սերմերը և սերմնարանները, բոստանային կերային սերմնաբույսերը Սերմնաբույսերը և սերմնարանները` սերմեր ստանալու համար առանձնացված բույսերն են կամ միամյա բույսերի վրա պահպանված պտուղները: 01.11.92.100 Սերմեր շաքարի ճակնդեղի 01.11.92.200 Սերմեր կերային արմատապտուղների 01.11.92.300 Սերմնաբույսեր արմատապտուղների 01.11.92.310 Սերմնաբույսեր շաքարի ճակնդեղի 01.11.92.320 Սերմնաբույսեր կերային արմատապտուղների 01.11.92.400 Սերմնարաններ արմատապտուղների 01.11.92.410 Սերմնարաններ շաքարի ճակնդեղի 01.11.92.420 Սերմնարաններ կերի արմատապտուղների 01.11.92.500 Սերմեր միամյա խոտերի 01.11.92.510 Սերմեր վիկի 01.11.92.520 Սերմեր դառը լյուպինի 01.11.92.530 Սերմեր քաղցր լյուպինի 01.11.92.540 Սերմեր սուդանախոտի 01.11.92.550 Սերմեր ոլոռնախոտի 01.11.92.590 Սերմեր միամյա խոտերի, այլ 01.11.92.600 Սերմեր բազմամյա խոտերի 01.11.92.610 Սերմեր առվույտի 01.11.92.620 Սերմեր երեքնուկի 01.11.92.630 Սերմեր կորնգանի 01.11.92.640 Սերմեր ճիլի 01.11.92.650 Սերմեր շյուղախոտի 01.11.92.660 Սերմեր անքիստ ցորնուկի 01.11.92.670 Սերմեր մարգագետնային արոտային խոտերի 01.11.92.690 Սերմեր բազմամյա խոտերի, այլ 01.11.92.700 Սերմնաբույսեր բոստանային (կերային) մշակաբույսերի 01.11.92.100-01.11.92.700 դիրքերի համար անհրաժեշտ փոփոխություններ կատարելուց հետո կիրառելի է 01.11.60 ենթակարգի համապատասխան խմբավորումների պարզաբանումները: 01.11.92.900 Սերմեր կերային մշակաբույսերի, այլ Տվյալ դիրքը ներառում է` - հատուկ անասնակերի համար աճեցվող եգիպտացորենի, արևածաղկի, կերային կաղամբի և 01.11.60.300 դիրքում նշված այլ սիլոսային մշակաբույսերի սերմեր 01.11.93 Հումք բուսական, այլ 01.11.93.100 Հմուլակոներ Տվյալ դիրքը ներառում է` - հմուլակոները (Humulus lupulus) թարմ կամ չորացրած վիճակում - լուպուլինը` հմուլակոնը պատող դեղին խեժոտ փոշին, որն անջատվում է հմուլից մեխանիկական եղանակով, չորացնելուց հետո, հարուստ է դառը նյութերով, եթերայուղով, խեժով, դաբաղիչ և ներկող նյութերով - լուպուլինի բարձր պարունակությամբ մթերքը, որն ստացվում է կոների, ճյուղերի, քիստերի և ծաղկակոթերի մասնատումից Հմուլակոները և լուպուլինը հիմնականում օգտագործվում են գարեջրի արտադրությունում, նաև բժշկությունում: 01.11.93.200 Արմատներ եղերդի Տվյալ դիրքը ներառում է` - եղերդի ամբողջական արմատները (Cichorium intybus sativum) թարմ կամ չորացրած վիճակում (չբոված) Բացառվում է` - այլ տեսակների եղերդի չբոված արմատները (01.12.21.100) - որպես սուրճի փոխարինիչ օգտագործվող եղերդի բոված արմատները (15.86.12) 01.11.93.900 Հումք բուսական, չներառված ուրիշ խմբավորումներում Տվյալ դիրքը ներառում է` - դեղձի, ծիրանի, սալորի միջուկները որպես նուշի փոխարինիչ, նաև օգտագործվող յուղերի լուծամզման համար - հրեշտակախոտի ցողունները, քաղցրավենիքի պատրաստման համար, քաղցր սորգո, կոնյակի (konjak կամ konnyaku) ամբողջական պալարներ, «ծաղկափոշու ալյուր» (pollen flour) 01.12 Բանջարեղեն, այլ, արտադրանք մասնագիտացված այգեգործության և տնկարանների 01.12.1 Բանջարեղեն, այլ, թարմ կամ պաղեցրած Տվյալ կարգը ներառում է թարմ բանջարեղեն, որն օգտագործվում է որպես սննդամթերք, ինչպես նաև ցանելու և տնկելու համար: Այս կարգում «բանջարեղեն» տերմինով անվանում են նաև ուտելի սնկերը, գետնասնկերը, ձիթապտուղը, կապարը, դդմիկը, դդումը, սմբուկը, շաքարի եգիպտացորենը (Zea mays var sacharata), Capsicum կամ Pimenta ցեղերի պտուղները, մաղադանոսը, հովանաբույսը, թարխունը, կոտեմը, քաղցր խնկածաղիկը (Majorana hortensis կամ Origanum majorana): «Պաղեցրած» տերմինը նշանակում է, որ առանց սառեցման, մթերքի ջերմաստիճանը իջեցված է մինչև 0oC (սեխի և որոշ ցիտրուսայինների համար` մինչև +10oC): Բացառվում է` - 01.11.60 ենթակարգին պատկանող կերային մթերքը - բանջարեղենի սածիլները (01.12.21.220) 01.12.11 Արմատապտուղներ և պալարներ բանջարեղենի Տվյալ ենթակարգը ներառում է բանջարեղենի այն տեսակի արմատապտուղներն ու պալարները, որոնք մարդն օգտագործում է որպես կերակուր: 01.12.11.100 Արմատապտուղներ բանջարեղենի 01.12.11.110 Գազար սեղանի 01.12.11.120 Ճակնդեղ սեղանի 01.12.11.130 Նեխուր արմատավոր 01.12.11.140 Բողկ ամսական 01.12.11.150 Գազար վայրի 01.12.11.160 Շաղգամ 01.12.11.170 Ծովաբողկ 01.12.11.180 Մաղադանոս արմատավոր 01.12.11.190 Արմատապտուղներ բանջարեղենային, այլ Բացառվում է` - կերային արմատապտուղները (01.11.60.210) - կարտոֆիլը (01.11.21) - նեխուրը և մաղադանոսը (01.12.13) - ուտելի արմատապտուղները և ինուլինի կամ օսլայի բարձր պարունակությամբ պալարները (01.11.23) 01.12.11.200 Մշակաբույսեր կոճղեզավոր բանջարեղենային 01.12.11.210 Սոխ գլուխ 01.12.11.220 Սոխ գլուխ սերմնաբույս 01.12.11.230 Սոխ մանր (շարլոտ) 01.12.11.240 Սոխ կանաչ 01.12.11.250 Սոխ-պրաս 01.12.11.260 Սխտոր 01.12.11.290 Մշակաբույսեր կոճղեզավոր բանջարեղենային, այլ 01.12.12 Բանջարեղեն պտղատու 01.12.12.100 Լոլիկ 01.12.12.200 Վարունգ Տվյալ ենթադիրքը ներառում է նաև կորնիշոն տեսակի մանր վարունգը: 01.12.12.300 Բանջարեղեն ընդեղեն, չկճպած, թարմ կամ պաղեցրած Բացառվում է` - ընդեղեն մշակաբույսերը, չորացրած, կճպած (01.11.22) - կերային մշակաբույսերը հատիկաընդեղեն (01.11.60.240) 01.12.12.310 Ոլոռ կեղևով, թարմ 01.12.12.320 Ոլոռ կանաչ կեղևով, թարմ 01.12.12.330 Լոբի կեղևով, թարմ 01.12.12.340 ՈՒնդեր կերի (ձիու) կեղևով, թարմ 01.12.12.350 Ոսպ կեղևով, թարմ 01.12.12.390 Բանջարեղեն ընդեղեն կեղևով, թարմ, այլ Տվյալ դիրքում ներառվում են սիսեռը, տափոլոռը, մաշը և այլն կեղևահան չարված, թարմ վիճակում: 01.12.12.400 Մշակաբույսեր բոստանային պարենային 01.12.12.410 Սեխ Տվյալ դիրքում ներառվում են Cucumis melo տեսակի բույսերի պտուղները, մասնավորապես մուսկատի սեխը (var. retuculatus Naud.) շաքարի սեխը (var. saccharus Naud.), կանտալուպան (var. cantallupensis Naud.), ձմեռային սեխը (var. inordorus Naud.) և այլ տեսակներ: 01.12.12.420 Ձմերուկ Տվյալ դիրքում ներառվում են Citrullus vulgaris Schrad. տեսակի բույսերի պտուղները: 01.12.13 Բանջարեղեն, այլ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 01.12.13.100 Կաղամբ Տվյալ ենթադիրքը ներառում է բոլոր տեսակների թարմ կամ սառեցրած կաղամբը, որը մարդն օգտագործում է որպես կերակուր: Բացառվում է` - կերային կաղամբը (01.11.60.320) - Brassica ցեղի ուտելի արմատապտուղները` շաղգամների տեսակներ (01.12.11.190) 01.12.13.110 Ծաղկակաղամբ Տվյալ դիրքում ներառված կաղամբի տեսակը ներկայացնում է ծաղկաբույլ (գլխիկ), որը կազմված է սաղմնային սպիտակ ծաղիկներից, նստած կարճ, հաստ ոտիկների վրա: Մեկ գլխիկը կարող է ունենալ մոտ 2000 հատ ծաղիկ: 01.12.13.120 Կաղամբ գլուխ Տվյալ դիրքը ներառում է սպիտակագլուխ և կարմրագլուխ կաղամբի տեսակները: 01.12.13.130 Կաղամբ բրյուսելյան Տվյալ դիրքում ներառված կաղամբի տեսակը կազմված մոտ 3 սանտիմետր տրամագծով դեղնականաչ գլխիկներից, խիտ տեղավորված ցողունի վրա: Ցողունի երկարությունը` 30-40 սմ, գագաթում ունի տերևների ոչ մեծ փունջ: 01.12.13.140 Կաղամբ սավոյյան Տվյալ դիրքում ներառված կաղամբի տեսակն ունի սպիտակագլուխ կաղամբի նման գլուխ, կազմված տարբեր երանգների կանաչ ծալքավորված, սալարած մանրատերևներից: 01.12.13.150 Շաղգամակաղամբ Տվյալ դիրքում ներառված է շաղգամակաղամբը` կաղամբի մի տեսակ, որն իրենից ներկայացնում է շաղգամանման հաստ ցողուն: 01.12.13.190 Կաղամբ, այլ Տվյալ դիրքում ներառված է միլանյան, չինական տեսակի կաղամբը, բրոկոլլին (ծնեբեկի կաղամբ): 01.12.13.200 Սալաթ-կաթնուկ և եղերդ (բացի արմատներից) 01.12.13.210 Սալաթ-կաթնուկ տերևավոր 01.12.13.220 Սալաթ գլուխ 01.12.13.230 Սալաթ-կոտեմ 01.12.13.240 Սալաթ, այլ 01.12.13.250 Եղերդ (բացի արմատներից) 01.12.13.300 Սնկեր և գետնասնկեր Տվյալ ենթադիրքում ներառված են միայն ուտելի սնկերը և գետնասնկերը, թարմ կամ սառեցրած վիճակում: 01.12.13.310 Սնկեր 01.12.13.311 Շիկասնկեր 01.12.13.312 Կովասնկեր 01.12.13.313 Սնկեր շամպինիոն 01.12.13.319 Սնկեր, այլ 01.12.13.320 Գետնասնկեր Տվյալ դիրքում ներառված գետնասնկերը (տրյուֆել) աճում են 10-20 սմ գետնի տակ, լինում են սև և սպիտակ: 01.12.13.400 Բանջարեղեն կանաչ 01.12.13.410 Ռևանդենի (խավարծիլ) 01.12.13.420 Թրթնջուկ 01.12.13.430 Սամիթ 01.12.13.440 Մաղադանոս 01.12.13.490 Բանջարեղեն կանաչ, այլ Տվյալ դիրքում ներառված են նեխուրը (տերևավոր և կոթունավոր), սպանախը, թարխունը, մշակովի քաղցր խնկածաղիկը, մշակովի ծոթորը (ամառային և ձմեռային), տերևավոր ճակնդեղը (մանգոլդ), օշինդրը (բացի դեղագործության մեջ օգտագործվող (01.11.91)), սովորական թթվառվույտը, սովորական դանդուռը, ֆենհելը, վայրի գազարի տերևները, տերևավոր մանանեխը, բանջարանոցային ռեհանը և այլն: 01.12.13.900 Մշակաբույսեր բանջարեղենային, այլ 01.12.13.910 Դդում 01.12.13.920 Դդմիկ 01.12.13.930 Դդմակ (դդմի տեսակ) 01.12.13.940 Եգիպտացորեն շաքարի Տվյալ դիրքում ներառված եգիպտացորենը պարունակում է մոտ 10% շաքար: Բացառվում է` - եգիպտացորենը (01.11.13) - կերի եգիպտացորենը (01.11.60.400) 01.12.13.950 Սմբուկ (բադրիջան) 01.12.13.960 Տաքդեղ Բացառվում է` - չորացրած, աղացած կամ մանրացրած տաքդեղը (01.13.40.100) 01.12.13.970 Ծնեբեկ 01.12.13.980 Արտիճուկ Ծնեբեկը և արտիճուկը` աղանդերային տիպի բանջարանոցային բանջարեղեններ են: 01.12.13.970 դիրքում ներառվում է միայն ծնեբեկի ցողունների մատղաշ ընձյուղները, իսկ 01.12.13.980 դիրքում` արտիճուկի փոքրիկ կանաչ տակը, որն օգտագործվում է որպես կերակուր: 01.12.13.990 Մշակաբույսեր բանջարեղենային, այլ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 01.12.2 Բույսեր կենդանի, ծաղիկներ և ծաղկակոկոններ կտրված, սերմեր ծաղիկների և մրգերի, սերմեր բանջարեղենի Տվյալ կարգը ներառում է տնկարաններից կամ ջերմոցներից մատակարարվող բոլոր կենդանի բույսերը, որոնք պիտանի են տնկման համար կամ օգտագործվում են գեղազարդ նպատակներով: Այս կարգին դասվում են բոլոր կենդանի բույսերը` ծառերը, թփերը, բանջարեղենային սածիլները, ներառյալ բժշկական նպատակով օգտագործվող բույսերը: Այս կարգին են դասվում նաև կտրված ծաղիկները և ծաղկակոկոնները, ծաղիկների այլ մասերը, թարմ, չորացրած, ներկած, գունաթափված, տոգորված կամ մշակված մի այլ ցանկացած եղանակով գեղազարդ նպատակներով, ծաղկեպսակներ, ծաղկեփնջեր, ծաղկեզամբյուղներ: Բացառվում է` - սերմերը և պտուղները, նաև որոշ պալարներ և կոճղեզներ (կարտոֆիլ, սոխ-շարլոտ, սխտոր), որոնք չունեն որոշակի տարբերություն, որը թույլ կտար դրանց բաժանելու որպես տնկանյութ և որպես կերակուր օգտագործելու ժամանակ - անտառատնկման համար ծառերի և թփերի սերմնաբույսերը (02.01.44) - անտառատնկման համար ծառերի տնկիները (02.01.45) - անտառատնկման համար թփերի տնկիները (02.01.46) - անտառատնկման համար պատվաստակալներով ծառերի և թփերի տնկիները (02.01.47), - եղևնիները (02.01.41) 01.12.21 Բույսեր կենդանի, կոճղեզներ, պալարներ և արմատներ, անդալիսներ և շիվեր, սնկամարմիններ 01.12.21.100 Կոճղեզներ և պալարակոճղեզներ 01.12.21.110 Կոճղեզներ և պալարակոճղեզներ ծաղիկների Տվյալ դիրքը ներառում է կոճղեզներ, պալարակոճղեզներ, արմատապալարներ, պալարներ, արմատների վարդակներ և թելիկներ, որոնք գտնվում են աճեցողության դադարի, աճեցողության կամ ծաղկման շրջանում, հետևյալ տեսակի բույսերը ամարիլիսը, հողմածաղիկը, բեգոնիան, շավառնը, հիոնոդոքսը, հովտաշուշանը, քրքումը, ցիկլամենը, գեորգինը, էրեմուրուսը, ֆրեզիան, շամպրակը, ձնծաղիկը, թրաշուշանը, գլոկսինիան, հակինթը, հիրիկը, շուշանը, նարգիզը, թթվառվույտը, բրաբիոնը, գորտնուկը, ռանունկուլը, ռիկարդիան, վարդակակաչը, խոլորձը (Gattleya և Dendrobium ցեղի), եղերդը: Բացառվում է` - Cichorium intybus sativum տեսակի եղերդի չբոված արմատները (01.11.93.200) 01.12.21.120 Կոճղեզներ և պալարակոճղեզներ բանջարեղենի Տվյալ դիրքը ներառում է` - բանջարեղենի կոճղեզներ, պալարակոճղեզներ, արմատապալարներ, պալարներ, արմատների վարդակներ և թելիկներ, աճեցողության դադարի, աճեցողության կամ ծաղկման շրջանում Բացառվում է` - որոշ կոճղեզներ, պալարակոճղեզներ, արմատապալարներ, պալարներ, արմատների և թելիկների, տերևների վարդակների, օրինակ` սոխի, սոխ-շարլոտի, սխտորի (01.12.11.200), կարտոֆիլի (01/12.21), երուսաղեմյան արտիճուկի (01.12.13.980), նաև տաքկոճի ընդերացողունները (01.13.40.710) 01.12.21.200 Սածիլ Տվյալ դիրքը ներառում է ծաղիկների, բանջարեղենի, հատապտուղների սածիլները: 01.12.21.210 Սածիլ ծաղիկների Տվյալ ենթադիրքում ներառվում են սածիլներ` - միամյա ծաղկաբույսերի` արկտոտիսի, աքլորակատարի, աստղածաղկի, անթառամ արևոսկու, մեխակի, ծխածաղկի և այլն - երկամյա ծաղկաբույսերի` թուրքական մեխակի, մարգարտածաղկի, մատնետունկի, զանգակածաղկի, անմոռուկի և այլն, որոնք, հիմնականում, ցանքի տարում տալիս են տերևների վարդակը, իսկ երկրորդ տարում` ծաղիկները և սերմերը - բազմամյա ծաղկաբույսերի` բազմամյա աստղածաղկի, ջրնկալի, գարնանածաղկի և այլն 01.12.21.220 Սածիլ բանջարեղենի 01.12.21.230 Սածիլ հատապտղային մշակաբույսերի 01.12.21.300 Մշակաբույսեր պտղային և հատապտղային Տվյալ դիրքը ներառում է պտղային և հատապտղային մշակաբույսեր, որոնք տալիս են ուտելի պտուղներ, ընկույզներ, հատապտուղներ, նաև բույսերից անջատված, առանց արմատների կենդանի մասերի կտրոններ (արմատակալած տնկաշիվեր) ստանալու համար, կամ կենդանի մասերը բողբոջներով` աչքապատվաստման համար: 01.12.21.310 Մշակաբույսեր պտղատու հունդավոր Տվյալ դիրքը ներառում է` խնձորենի, տանձենի, սերկևիլենի, սզնի, սնձենի, մասրենի և այլն: 01.12.21.320 Մշակաբույսեր պտղատու կորիզավոր Տվյալ դիրքը ներառում է` ծիրանենի, դեղձենի, սալորենի (դամբուլենի), շլորենի, բալենի, կեռասենի, հոնենի, ունաբենի, փշատենի և այլն: 01.12.21.330 Մշակաբույսեր հատապտղային Տվյալ դիրքը ներառում է` ազնվամորենի, ելակենի, մոշենի, հաղարջենի, փշարմավ (չիչխան), կոկռոշենի և այլն: 01.12.21.335 Թթենի 01.12.21.340 Մշակաբույսեր ընկուզապտղային Տվյալ դիրքը ներառում է` ընկուզենի, տխլենի (պնդուկ), նշենի, պիստակենի, շագանակենի, կոկոսյան արմավենի (հնդկարմավ), պետական և այլն: 01.12.21.350 Մշակաբույսեր ցիտրուսային Տվյալ դիրքը ներառում է` մանդարին, նարինջ, կիտրոն: 01.12.21.360 Մշակաբույսեր մերձարևադարձային, այլ Տվյալ դիրքը ներառում է` - փյունիկյան արմավենի, թուզ, ավոկադո, բանան, մանգո, անանաս և այլն 01.12.21.370 Այգի խաղողի Տվյալ դիրքը ներառում է` - խաղողաբեր վազեր, պատվաստաշիվեր, անդալիսներ 01.12.21.400 Սերմնաբույսեր ծառերի և թփերի Տվյալ դիրքը ներառում է 01.12.21.300 դիրքում նշված ծառերի և թփերի սերմնաբույսերը (սերմերից աճեցված բույսեր), նաև որոշ ծաղկաթփերի սերմնաբույսերը, ինչպիսիք են` հասմիկը և յասամանը: 01.12.21.500 Տնկիներ ծառերի և թփերի Տվյալ դիրքը ներառում է 01.12.21.300 դիրքում նշված ծառերի և թփերի տնկիները (զարգացման վաղ շրջանի բույսեր, որոնք աճեցվում են տնկարաններում բնահողում տնկելու համար), նաև տնկիներ որոշ ծաղկաթփերի, ինչպիսիք են վարդը, մասուրը, լեռնավարդը, հորտենզիան, հասմիկի և յասամանի շիվերը և կտրոնները: Տվյալ դիրքը ներառում է նաև այլ տեսակի (եվրոպական, տարաշխարհիկ) ծառերի և թփերի տնկիներ, որոնք չեն նախատեսված անտառատնկման համար: 01.12.21.600 Սնկամարմիններ Տվյալ դիրքը ներառում է` - սնկամարմիններ` գետնի տակ գտնվող նուրբ թելիկների ցանցեր են (mycelium), որոնք աճում են կենդանական և բուսական ծագմամբ քայքայվող նյութերի մակերեսի վրա: Վաճառքի համար աճեցվող սնկամարմինը իրենից ներկայացնում է քառակուսու տեսքով կիսաքայքայված ծղոտ, որի մակերեսը ծածկված է սնկամարմնի շերտերով - մթերք, կազմված հացահատիկի շերտից պատված չնչին քանակի թերզարգացած սնկամարմնով և տեղադրված ձիու մանրէազերծված գոմաղբի կոմպոստի մեջ (ծղոտի և ձիու գոմաղբի խառնուրդ) 01.12.22 Ծաղիկներ կտրված Տվյալ ենթակարգը ներառում է` - կտրված ծաղիկներ և ծաղկակոկոններ - ծաղկեփնջեր, ծաղկեպսակներ, ծաղկեզամբյուղներ և նման արտադրատեսակներ նույնիսկ եթե դրանք զարդարված են այլ նյութերից պատրաստված ժապավեններով, զարդարանքով - ծաղիկներով և ծաղկակոկոններով ծառերի, թփերի կտրած ճյուղեր Բացառվում է` - օծանելիքի արտադրությունում, դեղագործությունում, որպես միջատասպան կամ սնկասպան նյութեր օգտագործվող ծաղիկներ, ծաղկաթերթիկներ, ծաղկակոկոններ, եթե դրանք գտնվում են այնպիսի վիճակում, որ չեն կարող օգտագործվել ծաղկեփնջեր, ծաղկեպսակներ կազմելու համար կամ այլ գեղազարդ նպատակներով (01.11.91) - ծաղիկներից, ծաղկաթերթիկներից, ծաղկակոկոններից պատրաստված կոլաժներ դրվագակրծքանշաններ (պլակետկաներ) (92.31.10) 01.12.22.100 Ծաղիկներ թարմ, կտրված 01.12.22.110 Ծաղիկներ թարմ, կտրված, բաց գրունտի 01.12.22.120 Ծաղիկներ թարմ, կտրված, փակ գրունտի 01.12.22.900 Ծաղիկներ, այլ Տվյալ դիրքը ներառում է ծաղիկներ և ծաղկակոկոններ կտրված, չորացրած, ներառյալ դրանցից պատրաստված ծաղկեփնջեր, ծաղկեպսակներ և այլն: 01.12.23 Սերմեր ծաղիկների և մրգերի 01.12.23.100 Սերմեր ծաղիկների 01.12.23.110 Սերմեր միամյա ծաղիկների 01.12.23.120 Սերմեր երկամյա ծաղիկների 01.12.23.130 Սերմեր բազմամյա ծաղիկների 01.12.23.110-01.12.23.130 ենթադիրքերի համար կիրառելի են 01.12.21.210 ենթադիրքի պարզաբանումները: 01.12.23.200 Սերմեր պտղատու և հատապտղային մշակաբույսերի 01.12.23.210 Սերմեր պտղատու հունդավոր մշակաբույսերի 01.12.23.220 Սերմեր պտղատու կորիզավոր մշակաբույսերի 01.12.23.230 Սերմեր հատապտղային մշակաբույսերի 01.12.23.200 դիրքի համար կիրառելի են 01.12.21.300 դիրքի պարզաբանումները, համապատասխան ճշգրտումներով: 01.12.24 Սերմեր բանջարեղենային մշակաբույսերի Տվյալ ենթակարգի համար կիրառելի են 01.11.2 կարգի պարզաբանումները: 01.12.24.100 Սերմեր ճակնդեղի (բացի շաքարի) 01.12.24.200 Սերմեր բանջարեղենային մշակաբույսերի 01.12.24.210 Սերմեր միամյա բանջարեղենային մշակաբույսերի Բացառվում է` - բոստանային միամյա մշակաբույսերի սերմերը (01.12.24.240) 01.12.24.220 Սերմեր երկամյա բանջարեղենային մշակաբույսերի 01.12.24.230 Սերմեր բազմամյա բանջարեղենային մշակաբույսերի 01.12.24.240 Սերմեր բոստանային մշակաբույսերի 01.12.24.300 Սերմնաբույսեր բանջարանոցային մշակաբույսերի 01.12.24.400 Սերմնաբույսեր բոստանային մշակաբույսերի 01.12.24.500 Սերմնարան բանջարանոցային մշակաբույսերի Սերմնաբույսեր և սերմնարաններ սահմանումները տրված են 01.11.92 ենթակարգի պարզաբանումներում, բանջարեղենային մշակաբույսեր` 01.11.2 կարգի և 01.12.24.210-01.12.24.230 ենթադիրքերի պարզաբանումներում: 01.13 Մրգեր, ընկույզներ, մշակաբույսեր խմիչքների և համեմունքների արտադրության համար 01.13.1 Խաղող թարմ Տվյալ կարգը ներառում է միայն թարմ խաղողը ողկույզով կամ ցրված վիճակում` գինեգործության և աղանդերի համար: Բացառվում է` - չորացրած խաղողը (չամիչ) (15.33.25.100) 01.13.11 Խաղող սեղանի 01.13.11.000 Խաղող սեղանի 01.13.12 Խաղող այլ տեսակների 01.13.12.100 Խաղող չամիչի 01.13.12.200 Խաղող գինու 01.13.2 Մրգեր և ընկույզներ, այլ 01.13.21 Արմավ, թուզ, բանան, անանաս, ավոկադո, գուայավա, ընկույզներ կոկոսյան, բրազիլական և կեշյու 01.13.21.100 Արմավ, թուզ, անանաս, ավոկադո, գուայավա, մանգո, մանգոստան (գարցինիա) 01.13.21.110 Արմավ Տվյալ դիրքը ներառում է փյունիկյան արմավենու թարմ կամ չորացրած պտուղները: 01.13.21.120 Թուզ Տվյալ դիրքը ներառում է միայն Figus carica տեսակի թզենու թարմ կամ չորացրած պտուղները: Պտուղները թարմ վիճակում պարունակում են 20-25%, իսկ չորացրած վիճակում մինչև 75% շաքար, հարուստ են A և C վիտամիններով, պեկտինային նյութերով, օրգանական միացություններով: Հայաստանում մշակվում են հետևյալ տեսակները` Կադոտա, Դալմատյան, Կիրովաբադի Սարը-թուզ, Կանաչ թուզ, Քյուրդեշտ: 01.13.21.130 Անանաս Տվյալ դիրքը ներառում է թարմ անանաս` արևադարձային բազմամյա խոտաբույսի պտուղը: Աճում է Մեքսիկայում, Կուբայում, Չինաստանում, Հարավային Աֆրիկայում: Պարունակում է 10-13% շաքար, մոտ 0,5% թթու, վիտամին C: 01.13.21.140 Ավոկադո Տվյալ դիրքը ներառում է ավոկադո` ավոկադո ծառի (Persea americana Mill.) պտուղը: Ավոկադոն պատկանում է դափնե ընտանիքին, պտուղները կորիզավոր են, մուգ կանաչ գույնի, կանաչասպիտակ պինդ պտղամսով: 01.13.21.150 Գուայավա, մանգո, մանգոստան (գարցինիա) Տվյալ դիրքը ներառում է` - գուայավա` գուայավա ծառի (Psidium guayava L.) պտուղը - մանգո` մանգո ծառի (Mangifera indica) պտուղը - մանգոստան` մանգոստան ծառի (Garcinia mangostana) պտուղը Գուայավան հատապտուղ է, տարբեր գույնի միջուկով, մեծ քանակությամբ մանր հատիկներով: Մանգոյի պտուղները կորիզավոր են: Գոյություն ունեն մանգոյի մի քանի տեսակներ, որոնք տարբերվում են քաշով (150 գ-ից մինչև մեկ կգ), շաքարայնությամբ, համով: Մանգոստանը բաց դարչնագույն-ծիրանեգույնի հատապտուղ է, որի պինդ պտղապատյանը պարունակում է մի քանի սերմնահատիկ, շրջապատված շաքարային, սպիտակ գույնի, նուրբ համով ծակոտկեն սերմնախիլով: 01.13.21.200 Բանան, ներառյալ պլանտայն, թարմ կամ չորացրած Տվյալ դիրքը ներառում է` - բանան` Musa ցեղի բույսերի (3-10 մ բարձրությամբ արմավենիներ) բոլոր տեսակի ուտելի պտուղները - պլանտայն, որը բնորոշվում է օսլայի ցածր պարունակությամբ և հասունացման ընթացքում չի քաղցրանում, հավաքում են թերհասուն, սննդի մեջ օգտագործվում է խոհարարական մշակումից հետո 01.13.21.300 Ընկույզներ կոկոսյան, բրազիլական և կեշյու, կեղևով կամ մաքրած 01.13.21.310 Ընկույզներ կոկոսյան Տվյալ դիրքը ներառում է` - կոկոսյան ընկույզներ կեղևով կամ մաքրած` չորացրած միջուկի տեսքով, խոհարարական նպատակներով օգտագործելու համար Բացառվում է` - կոպրան, որը կոկոսյան ընկույզի չորացրած միջուկն է և որպես հումք օգտագործվում է կոկոսյան յուղի պատրաստման համար և պիտանի չէ սննդում օգտագործելու համար 01.13.21.320 Ընկույզներ բրազիլական Տվյալ դիրքը ներառում է բրազիլական ընկույզը, որն ունի պինդ կեղև, ձևով և չափով նման է մանդարինի բլթակներին: Եռանկյունի հատվածքով մեծ միջուկը պատված է դարչնագույն թելավոր թաղանթով: 01.13.21.330 Ընկույզներ կեշյու Տվյալ դիրքը ներառում է կեշյու ընկույզը` աղտորի ընտանիքի արևադարձային ծառի ուտելի պտուղները: 01.13.22 Պտուղներ ցիտրուսային Տվյալ ենթակարգում ներառված ցիտրուսային պտուղներն են` նարինջը (քաղցր և դառը), մանդարինը (ներառյալ տանժերինը և սաթսումը), կլեմենտինը, վիլկինգը և համանման ցիտրուսային հիբրիդները, կիտրոնը, լայմը (Citrus limon, Citrus limonum, Citrus aurantifolia), գրեյպֆրուտը և այլն: Այս ենթակարգում ներառվում են նաև միայն պահածոյացման համար օգտագործվող փոքր կանաչ նարինջները և կիտրոնի այդ տեսակները: 01.13.22.100 Նարինջ Տվյալ դիրքը ներառում է` - Citrus sinensis տեսակի պտուղները` քաղցր նարինջ կարմիր (արքայանարինջ), որի կճեպը, պտղամիսը և հյութը ուժեղ գունավորված են կարոտինով և կիսակարմիր նարինջ (կիսաարքայանարինջ), որի գույնը արտահայտված է միայն պտղամսում և հյութում - Citrus aurantium տեսակի պտուղները` դառը նարինջ, որը հիմնականում օգտագործվում է պահածոյացման համար Բացառվում է` «Նարնջային սիսեռ» կամ «օրանժետտու» ծառերի ծաղկումից հետո ընկած չհասած, ոչ ուտելի պտուղները, որոնք հավաքում են չորացած վիճակում` պետիգրենային յուղ ստանալու համար: 01.13.22.200 Մանդարին և ցիտրուսային հիբրիդներ Տվյալ դիրքը ներառում է` - մանդարին (Citrus nobilis L our. կամ Citrus reticulata Blanco), նարնջի համեմատ չափով փոքր է, տափակաձև է, հեշտ կճպվող, ավելի քաղցր է և անուշահոտ - տանժերին (Citrus reticulata Blanco var. tangerina) - սաթսում (Citrus reticulata Blanco var. unshiu (Swing)` վաղահաս մանդարին, ունի խոշոր, ոչ թթու, հյութալի, առանց հատիկների պտուղ - վիլկինգ` մանդարինի Willow leaf և Temple տեսակների հիբրիդ, որը տեսքով նման է մանդարինին, չափով ավելի խոշոր և մի կողմից սրածայր - ցիտրուսային հիբրիդներ` տանժերինի և գրեյպֆրուտի (տանժիլա), նարնջի և տանժերինի (օրտանիկ), նարնջի և մանդարինի (մալակին), տանգոր: 01.13.22.300 Կիտրոն և լայմ Տվյալ դիրքը ներառում է Citrus aurantifolia տեսակի կիտրոնի և լայմի բոլոր տեսակները: Լայմը` կանաչ կամ դեղնականաչ, բարակ կճեպով, ոչ այնքան մեծ կլոր պտուղ է, շատ թթու և հյութալի կանաչ գույնի պտղամսով: 01.13.22.400 Գրեյպֆրուտ Տվյալ դիրքը ներառում է Citrus grandis Citrus paradisi բոլոր տեսակի պտուղները: Գրեյպֆրուտը խոշոր է նարնջից, ունի դեղին կամ վարդագույն թթվահամ միջուկ: 01.13.22.900 Պտուղներ ցիտրուսային, այլ Տվյալ դիրքը ներառում է` - ցիտրոն (Citrus medica), մեծ կիտրոնի նման պտուղ, շատ հաստ ելունգավոր կճեպով, անուշահամ թթու պտղամսով, շաքարած կճեպը լայն օգտագործվում է հրուշակեղենում - կումկատ (Fortunella japonica F. hindsii F. margarita)` ձիթապտղի չափի կլոր կամ երկարավուն պտուղ է, հարթ քաղցր կճեպով, որը հում կամ խյուսի ձևով օգտագործվում է սննդում - չինոտո (Citrus aurantium var. myrtifolia) - բերգամոտ բնական (Citrus aurantium var. bergamia)` բաց դեղնագույն, տանձաձև պտուղ (նարնջի տեսակ), որը հիմնականում օգտագործվում է եթերային յուղերի արտադրության համար 01.13.23 Մրգեր, այլ, եղջերապտուղներ Տվյալ ենթակարգում ներառվում են պտղատու և հատապտղային մշակաբույսերի պտուղները, որոնք օգտագործվում են որպես աղցան, նաև մուրաբաների, ջեմերի, հյութերի և այլնի պատրաստման համար: 01.13.23.100 Պտուղներ հունդավոր 01.13.23.110 Խնձոր Տվյալ դիրքում ներառվում են տարբեր տեսակների խնձորենիների պտուղները` պեպին շաֆրան, ռանետ, բելֆլոր, ջոնաթան և այլն, տեղական տեսակներ` փարվանա, դիանա և այլն: 01.13.23.120 Տանձ Տվյալ դիրքում ներառվում են տարբեր տեսակների տանձենիների պտուղները` բյորե-բոսկ, կլապի սիրելին, վիլյամս ամառային, բերե և այլն: Տեղական տեսակներն են` մալաչա, սինի, ձմերուկ, լեռնային գեղեցկուհի և այլն: 01.13.23.130 Սերկևիլ Տվյալ դիրքում ներառվում են սերկևիլենիների տարբեր տեսակների պտուղները: Տեղական տեսակներն են` Արարատի N 1, Արարատի N 10, Լճկաձորի, Մեղրու պահունի, Արաքսենի և այլն: 01.13.23.140 Պտուղ արոսի 01.13.23.150 Ալոճ 01.13.23.160 Մասուր 01.13.23.170 Իրգա 01.13.23.190 Պտուղներ հունդավոր, այլ 01.13.23.200 Պտուղներ կորիզավոր 01.13.23.210 Ծիրան Տվյալ դիրքում ներառվում են ծիրանենիների տարբեր տեսակների պտուղները: Տեղական տեսակներն են` Նուշ, Նախիջևանի կարմիր, Երևանի (Շալախ), Խոսրովենի, Սաթենի և Այգեստանի, Անբան (Սպիտակ ծիրան) և այլն: 01.13.23.220 Բալ և կեռաս Տվյալ դիրքում ներառվում են բալենիների և կեռասենիների տարբեր տեսակների պտուղները: Բալենիների տեսակներն են` Անգլիական վաղահաս, Անադոլսկայա, Պոդբելսկայա, Լյուրսկայա, Շպանկա և տեղական` Սիսիանի, Աբովյանի, Աշտարակի և այլ տեսակներ: Կեռասենիների տեսակներն են` Կասսինի վաղահաս, Դրոգանի դեղին, Նապոլեոն սև, Դենիսենի դեղին և տեղական` Շուշա, Քանաքեռի և այլն: 01.13.23.230 Դեղձ, ներառյալ նեկտարենիներ Տվյալ ենթադիրքում ներառվում են դեղձենիների տարբեր տեսակների պտուղները` Զոլոտոյ յուբիլեյ, Լաուրեատ, ՈՒսպեխ և այլն: Տեղական տեսակներն են` Նարնջի, Լոձ գծավոր, Լիմոնի, Զաֆրանի, Սալամի, Ճուղուրի և այլն: Առանձին տեղ են գրավում Հայաստանի լերկ (ոչ թավոտ) դեղձենիների խումբը` նեկտարենիները կամ, այսպես կոչված, Շարալի-Թարալի դեղձերը: Այս կարգի տեսակները օգտագործվում են ինչպես թարմ վիճակում, նաև կոմպոտներ և բարձրորակ հյութ ստանալու համար: 01.13.23.240 Սալոր և մամուխ Տվյալ ենթադիրքում ներառվում են սալորենիների տարբեր տեսակների պտուղները` Դեղձային, Ռենկլոդ Ալտանա, Աննա Շպետ, Հունգարասալոր աժանի և այլն: Տեղական տեսակներն են` Ալբուխարի, Դեղնաշլոր, Վազիրի և այլն: 01.13.23.250 Շլոր (ալուչա) Տվյալ ենթադիրքում ներառվում են սալորենիների տարբեր տեսակների պտուղները: Տեղական տեսակներն են` Գյոգջա, Դեղին սալոր, Սև սալոր, Կարմիր սալոր և այլն: 01.13.23.260 Կծոխուր 01.13.23.270 Հոն և ունաբ Տվյալ ենթադիրքը ներառում է` - հոնի ցեղին պատկանող հոնենու (թուփ կամ թույլ աճեցողության ծառ) պտուղներ - ունաբենու պտուղներ Գոյություն ունեն հոնենու պտուղների մի շարք տեսակներ, որոնց քաշը հասնում է 2,5-3 և ավելի գ-ի: Պտուղներն ունեն բուժիչ հատկություն և մեծ արժեք են ներկայացնում որպես սննդամթերք, պարունակում են 33,5-105,6 մգ % վիտամին C, 1-3% օրգանական թթուներ, 5,9-15,1% շաքարներ: Գոյություն ունեն ունաբենու խոշորապտուղ տեսակներ, որոնց պտուղների քաշը հասնում է 25-45 գ-ի: Տեղական տեսակների պտուղներն ունեն 5-6 գ կշիռ, սակայն քիմիական կազմով չեն զիջում և առանձին տարրերի պարունակությամբ նույնիսկ գերազանցում են դրանց: Պարունակում են` 21-25% (թարմ վիճակում) և 71-72% (չորացրած վիճակում) շաքար, նաև սպիտակուցներ, ասկորբինաթթու, օրգանական թթուներ, վիտամինային միացություններ, պեկտինային նյութեր: ՈՒնաբի պտուղներն առանձնանում են նաև երկաթի, կոբալտի և յոդի պարունակությամբ: 01.13.23.280 Փշատ Տվյալ դիրքում ներառվում են փշատենու պտուղները: Պտուղները լինում են 6-8 գ քաշով, պարունակում են 55-65% շաքար, 10-12% սպիտակուցներ, 200 մգ % վիտամին C, մեծ քանակությամբ դաբաղային և պեկտինային նյութեր: Փշատենու պտուղներն ունեն դիետիկ-բուժիչ նշանակություն, պտուղներից ստացվում է ալյուր, որն օգտագործվում է հատկապես երեխաների սննդի համար: Գոյություն ունեն փշատի մի շարք տեղական տեսակներ` Մատնափշատ, Խուրմա փշատ, ՈՒնաբ փշատ: 01.13.23.290 Պտուղներ կորիզավոր, այլ 01.13.23.300 Պտուղներ հատապտղային մշակաբույսերի 01.13.23.310 Մորի (ելակ) Տվյալ դիրքը ներառում է` - մորու տարբեր տեսակների պտուղները` անգլիական, մալբորո, կրկնակի պտղաբեր - ելակենու տարբեր տեսակների պտուղները` վիկտորիա, պրոլիֆիկ, միսովկա, լեոպոլդի ուշահաս և այլն, տեղական տեսակներն են` Լենինականի N 1, Արևիկ 01.13.23.320 Ազնվամորի, մոշ, լոգանովա (ազնվամորու և մոշի հիբրիդ) 01.13.23.330 Հաղարջ Տվյալ դիրքը ներառում է տարբեր տեսակի հաղարջենիների պտուղները` կարմիր, սպիտակ, սև, փշալից: Սև հաղարջենու պտուղները պարունակում են 5-11% շաքար, թթուներ, 250-300 մգ C վիտամին, A, B, P վիտամիններ, մի շարք հանքային աղեր: Տարածված են հաղարջի հետևյալ տեսակները` Գոլիաֆ, Լիա բերքատու, Նեապոլյան, Կրանդալ, Կովկասյան: 01.13.23.340 Կոկռոշ Տվյալ դիրքը ներառում է կոկռոշենու պտուղները: Կոկռոշը պարունակում է 3-9% շաքարներ, 1,5-2,3% օրգանական թթուներ: Պտուղներից պատրաստում են բարձրորակ մուրաբաներ, մարմելադ, ժելե, հյութեր և այլն: 01.13.23.350 Փշարմավ (չիչխան) Տվյալ դիրքը ներառում է փշարմավ ցեղի բույսերի պտուղները, որոնք պարունակում են C վիտամին, նախավիտամին A (կարոտին), B վիտամին, օրգանական թթուներ, պեկտինային, հանքային և բուրավետ նյութեր: Չիչխանի պտղամսից և կորիզներից ստանում են բարձրորակ յուղ: 01.13.23.360 Թութ Տվյալ դիրքում ներառվում են մշակվող թթենու տեսակների (սև, սպիտակ) պտուղները: Օգտագործվում են թարմ և չորացրած վիճակում: Պտուղներից պատրաստում են դոշաբ, հյութեր, օղի, ստանում են նաև սպիրտ: 01.13.23.390 Պտուղներ հատապտղային մշակաբույսերի, այլ Տվյալ դիրքը ներառում է լոռամրգի, հապալաս և այլն: 01.13.23.400 Պտուղներ մերձարևադարձային, այլ 01.13.23.410 Խուրմա արևելյան Տվյալ ենթադիրքը ներառում է արևելյան խուրմայի տարբեր տեսակներ` Խինակումե, Զենջի-մարու, Փույու, Խաչիա, Կովկասյան, Չինեբուլի: Հայաստանում աճող մերձարևադարձային մշակաբույսերից ամենացրտադիմացկունն է: Պտուղները խոշոր են, կլորավուն կամ տափակ, պարունակում են 10-24% շաքար, վիտամիններ, կարոտին, օրգանական թթուներ: Պտղամսի գույնը և տտիպությունը պայմանավորված է խուրմայի տեսակով: 01.13.23.420 Նուռ Տվյալ ենթադիրքը ներառում է նման տարբեր տեսակներ` Գյուլոշա ադրբեջանական, Բաշկալինյան, Բալա-մյուրսալ: Մշակվում է Մեղրու և Հայաստանի հյուսիսարևելյան գոտում: 01.13.23.430 Ֆեյխոա 01.13.23.440 Զկեռ 01.13.23.490 Պտուղներ մերձարևադարձային, չներառված ուրիշ խմբավորումներում Տվյալ ենթադիրքը ներառում է` կիվի, հնդկարմավ, հացենու պտուղները (ջեկֆրուտ), մորու ծառի պտուղները, մադագասկարյան սալոր, սապոդիլա, սապոտ, անոն, ժոժոբա: 01.13.23.500 Եղջերապտուղ Տվյալ դիրքը ներառում է միջերկրածովյան տարածաշրջանի Ceratonia siliqua ծառի պտուղները, որոնք հիմնականում օգտագործվում են որպես անասնակեր կամ ջրի թորման համար նյութ: Տվյալ դիրքում ներառվում են էնդոսպերմը, բողբոջները, ամբողջական սերմերը, փոշենման բողբոջները, այդ թվում աղացած ծածկույթի հետ խառը: 01.13.23.600 Պապայա Տվյալ դիրքը ներառում է պապայա (Carica papaya) պտուղները, որոնք երկարավուն կամ կլոր ձևի են, ունեն հարթ կամ թեթև կողավոր մակերես: Պտղամիսը նման է սեխի, պտղի փչամեջը պարունակում է մեծ քանակի փոքր սև սերմեր: 01.13.23.900 Մրգեր և պտուղներ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 01.13.24 Ձիթապտուղ և ընկույզներ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 01.13.24.100 Ձիթապտուղ 01.13.24.200 Ընկույզներ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 01.13.24.210 Նուշ 01.13.24.220 Պնդուկ (անտառային ընկույզ) 01.13.24.230 Ընկույզ 01.13.24.240 Շագանակ 01.13.24.250 Պիստակ 01.13.24.260 Պնդուկ (անտառային ընկույզ, մշակված) 01.13.24.290 Ընկույզներ, այլ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 01.13.3 Մշակաբույսեր գյուղատնտեսական խմիչքների արտադրության համար 01.13.31 Սուրճ չբոված, կոֆեինով 01.13.31.000 Սուրճ չբոված, կոֆեինով 01.13.32 Թեյ կանաչ խմորման չենթարկված, թեյ սև լրիվ կամ մասնակի խմորման ենթարկված, 3 կգ-ից ավել քաշ ունեցող փաթեթներով 01.13.32.100 Թեյ կանաչ, խմորման չենթարկված 01.13.32.110 Տերև թեյի կանաչ տեսակային 01.13.32.120 Տերև թեյի կանաչ կոշտ 01.13.32.200 Թեյ սև, լրիվ կամ մասնակի խմորման ենթարկված 01.13.32.210 Տերև թեյի սև տեսակային 01.13.32.220 Տերև թեյի սև կոշտ 01.13.33 Մատե 01.13.33.000 Մատե Մատեն կազմված է փշարմավի ընտանիքի որոշ թփերի չորացրած տերևներից, որոնք աճում են Հարավային Ամերիկայում: Երբեմն դրանց անվանում են պարագվայի թեյ կամ ճիզվիտական թեյ: Մատեն օգտագործվում է ոչ մեծ քանակի կոֆեին պարունակող խմիչք պատրաստելու համար: 01.13.34 Կակաո ունդեր 01.13.34.000 Կակաո ունդեր Տվյալ ենթակարգը ներառում է ամբողջական, հում կամ չորացրած, ոչ մի այլ մշակման չենթարկված կակաո ունդեր: Կակաո ունդերը սերմեր են, որոնք մեծ քանակով (25-ից մինչև 80) գտնվում են կակաո ծառի (Theobroma cacao) պտղի մեջ: Դրանք տափակ ձվաձև են, սովորաբար լինում են մանուշակագույն կամ կարմրավուն գույնի: Բացառվում են` բոված ամբողջական կամ ջարդված սերմերը: 01.13.4 Համեմունքներ չմշակված 01.13.40 Համեմունքներ չմշակված Տվյալ ենթակարգը ներառում է թարմ կամ չորացրած վիճակում չմշակված հոտավետ սերմեր, ծաղիկներ, պտուղներ և այլն: Բացառվում է` - մշակված համեմունքները (մանրատած, աղացած կամ ենթարկված այլ մշակման) (15.87.20) - կանաչ բանջարեղենը (մաղադանոս, կերվել, էստրագոն, քաղցր սուսամբար, գինձ, սամիթ) (01.12.13.400) - մանանեխի սերմերը (01.11.33.600) - որոշ պտուղներ, սերմեր և բույսերի մասեր, որոնք կարող են օգտագործվել որպես համեմունքներ, բայց հիմնականում օգտագործվում են դեղագործության և բժշկության մեջ (01.11.91) 01.13.40.100 Պղպեղ Տվյալ դիրքը ներառում է` - Piper ցեղի բոլոր բույսերի (բացի կուբեբա պղպեղի-01.11.91) չմշակված սերմերը և պտուղները, որոնց հիմնական տարատեսակներից է Piper nigrum ցեղի սև և սպիտակ գույնի պղպեղը և Piper longum` երկար պղպեղը - Capsicum frutescens կամ Capsicum annuum և Pimenta ցեղերի չորացրած, բայց չմշակված պտուղները, որոնց թարմ պտուղները դասակարգվում են 01.12.13.960 ենթադիրքում 01.13.40.200 Վանիլ Տվյալ դիրքը ներառում է խոլորձ ընտանիքի փաթաթվող բույսերի չմշակված պտուղները: Դրանք սև գույնի են և շատ հոտավետ: Գոյություն ունի վանիլի երկու տարատեսակներ` երկար և կարճ, ինչպես նաև քիչ հայտնի վանիլոն տեսակը: 01.13.40.300 Դարչին և դարչնածառի ծաղիկներ Դարչինը Laurus ընտանիքի ծառերի մատղաշ ճյուղերի կեղևի ներսի նուրբ շերտն է: Ցեյլոնյան դարչինը, հայտնի նաև մանր դարչին անվանումով, իրենից ներկայացնում է նուրբ շերտերի խուրձ: Չինական դարչինը ստացվում է ավելի կոպիտ շերտերից: Դարչնածառի ծաղիկները` դա դարչնածառի չորացրած և մաղված ծաղիկներն են: 01.13.40.400 Մեխակ Տվյալ դիրքը ներառում է` մեխակենիների ամբողջական պտուղներ, որոնք ունեն բնորոշ համ և ոչ ուժեղ արտահայտված մեխակի հոտ, մեխակներ և գորշագույն մեխակի ծաղկակոթեր` մանր, ուժեղ բույրով: Բացառվում է` - մանրատած և աղացած մեխակը, ինչպես նաև մեխակի կեղևը և տերևները (15.87.20) 01.13.40.500 Մշկընկույզ, մացիս և հիլ 01.13.40.510 Մշկընկույզ Տվյալ ենթադիրքը ներառում է ամբողջական մշկընկույզ (կլոր կամ երկարավուն, մաքրած կամ չմաքրած), որն օգտագործվում է եթերային յուղերի արտադրության մեջ, ինչպես նաև ավելի ցածր որակի մշկընկույզ, որն իրացվում է որպես մնացորդներ կամ արատավորներ: Մշկընկույզը մշկընկուզենու (Myristica fragans) սերմն է, կեղևահանված կամ չկեղևահան: 01.13.40.520 Մացիս Մացիսը մշկընկույզի արտաքին կեղևի և միջուկի միջև եղած թաղանթն է: Այն ունի մշկընկույզի հատկությունները: Տվյալ դիրքը ներառում է միայն առևտրի մեջ հայտնի ամբողջական մացիսը (whol mace): Բացառվում է` - փշրված մացիսը (broken mace), որն առաջանում է մշկընկույզի կեղևահանման կամ չորացումից հետո ամբողջական մշկընկույզի տեսակավորման ժամանակ (15.87.20) 01.13.40.530 Հիլ Տվյալ դիրքը ներառում է հիլի պտուղների և սերմերի հետևյալ տարատեսակները` - ողկուզային հիլ - մանր կամ միջին հիլ - խոշոր հիլ - պղպեղ մալագետա կամ դրախտային հատիկներ 01.13.40.600 Սերմեր անիսոնի, գետասպունգի, ֆենհելի, գինձի, կմինի, չամանի, սամիթի, հատապտուղներ գիհի 01.13.40.610 Սերմեր անիսոնի կամ գետասպունգի Տվյալ դիրքը ներառում է կանաչ անիսոնի սերմերը, որոնք ձվաձև են, երկայնակի ճեղքվածքով, գորշ կանաչավուն գույնի, բնորոշ հոտով և բուրավետ համով: Գետասպունգն անիսոնի ամենալավ ներկայացուցիչն է: 01.13.40.620 Սերմեր գինձի Գինձի սերմերը գնդաձև են, բաց դեղնադարչնագույն գունավորմամբ, քաղցր համով: 01.13.40.630 Սերմեր կմինի (հռոմեական չաման) Կմինի սերմերն ունեն ձվանման սրածայր ձև: 01.13.40.640 Սերմեր չամանի Չամանի սերմերն ունեն ձվանման երկարավուն սրածայր ձև: 01.13.40.650 Սերմեր սամիթի Սամիթի սերմերը լինում են մուգ գորշ գույնի սուր և հաճելի հոտով կամ բաց կանաչավուն գույնի շատ յուրահատուկ քաղցր հոտով: 01.13.40.660 Հատապտուղներ գիհի Գիհի սերմերը կամ հատապտուղները լինում են մուգ դարչնագույն, ունեն բուրումնավետ կարմրավուն գույնի միջուկ երեք պինդ կորիզներով: Գիհի սերմերը կամ հատապտուղներն օգտագործվում են տարբեր ալկոհոլային խմիչքներին, սննդի կերակրատեսակներին համ տալու համար: 01.13.40.700 Կոճապղպեղ, շաֆրան, քրքում, ծոթոր, դափնետերև, կարրի 01.13.40.710 Կոճապղպեղ Տվյալ դիրքը ներառում է գորշ կոճապղպեղի ներքնացողունը, որը կարող է լինել թարմ կամ չորացրած: 01.13.40.720 Շաֆրան Տվյալ դիրքը ներառում է շաֆրանի չորացրած սպիները և ծաղիկները: 01.13.40.730 Քրքում Տվյալ դիրքը ներառում է քրքումի ներքնացողունը: 01.13.40.740 Ծոթոր Տվյալ դիրքը ներառում է ծոթորի տարբեր տեսակների չորացրած տերևները: 01.13.40.750 Դափնետերև Տվյալ դիրքը ներառում է մաքրացեղ դափնետերևները: 01.13.40.900 Համեմունքներ չմշակված, այլ Տվյալ դիրքը ներառում է ճապոնական խուրման և արաբական պղպեղը: 01.2 Կենդանիներ կենդանի և արտադրանք անասնաբուծական Տվյալ խումբը ներառում է` - առավել տարածված գյուղատնտեսական կենդանիներ` խոշոր եղջերավոր անասուններ, խոզեր, ոչխարներ, այծեր, ձիեր, առանձին շրջաններում բուծվող գոմեշներ, եզնուղտեր, սապատավոր եզներ, որոնք դասվում են խոշոր եղջերավոր անասունների թվին, ուղտեր, ավանակներ, ջորիներ, եղջերուներ - թռչուններ` հավեր, բադեր, սագեր, հնդկահավեր, խայտահավեր - ճագարներ, մեղվաընտանիքներ, ինչպես նաև մասնագիտացված տնտեսություններում և ֆերմաներում բուծվող մորթատու գազաններ: Գյուղատնտեսական կենդանիները դասակարգվում են ըստ հետևյալ հիմնական հատկանիշների` տեսակի, տարիքի, սեռի, արտադրական նշանակության և տնտեսական կիրառման: Կենդանիների խմբավորման ժամանակ, ըստ սեռի և տարիքի, տարբեր տեսակի անասունների համար սահմանվում են տարբեր տարիքային սահմաններ` հաշվի առնելով դրանց կենսաբանական առանձնահատկությունները և տնտեսական կիրառումը: Արագ զարգացող կենդանիների համար, օրինակ, խոզերի համար (լրիվ ֆիզիոլոգիական հասունացման խոզերը հասնում են հիմնականում 9 ամսականում), սահմաններն ավելի փոքր են, քան խոշոր եղջերավոր անասունների համար: Կենդանիների կազմը որոշման համար ըստ տարիքի` դրանց բաժանում են մեծահասակների (այսինքն աճը վերջացրած կենդանիներ) և մատղաշների (այսինքն աճման ընթացքում գտնվող կենդանիներ): Մեծահասակ կենդանիներն ըստ սեռի բաժանվում են երկու խմբի` մայրական գլխաքանակ և արտադրողներ: Մայրական գլխաքանակը նախատեսված է կենդանիների թվի վերարտադրման և ավելացման համար: Մայրական գլխաքանակին են պատկանում մեծահասակ մայրերը (էգ կենդանիները), որոնցից ստացվել է ծնաճ, իսկ անասունների որոշակի տեսակների համար` մեծ տարիքի հասած մայրերը, որոնք նույնիսկ ճնաճ չեն տվել: Խոշոր եղջերավոր անասունների մայրական գլխաքանակը` դա կովերն են (ներառյալ կթվադադար և ստերջ կովերը) և ծնած կովերը: Կթվադադար կոչվում են այն կովերը, որոնք հաշվառման ժամանակ չեն կթվում հղիության պատճառով, իսկ ստերջ` այն կովերը, որոնք մեկ տարվա ընթացքում ճնաճ չեն տվել: Խոզերի մայրական գլխաքանակը` դա հիմնական և ստուգված խոզամայրերն են: Անասունների մյուս տեսակների մայրական գլխաքանակի մեջ ընդգրկվում են երեք տարեկանից մեծ զամբիկները, մեկ տարեկանից մեծ մայր ոչխարները, այծերը և շիշակները, անկախ նրանցից տվել են ծնաճ, թե ոչ: Արտադրողներ են համարվում արու կենդանիները, որոնք օգտագործվում են կենդանիների վերարտադրման համար: Մայրական գլխաքանակը և արտադրողները կազմում են հիմնական մթերատու հոտը: Հատուկ առանձնանում են բտման մեջ գտնվող մեծահասակ կենդանիները: Տարիքի հետ կտրուկ իջնում է կենդանիների մթերատվությունը, և դրանք իրացվում են որպես միս, երբեմն նախօրոք կատարելով բտում: Այդ կենդանիներին են դասվում խոտանված մայրերը և արտադրողները, ամորձատված կենդանիները և հոտի վերարտադրման համար չնախատեսված մատղաշները: Ցեղական տնտեսություններում բտման տրվում են միայն խոտանված կենդանիները: Բտման մեջ գտնվող կենդանիների հաշվառումը թույլ է տալիս որոշել սպանդի ենթակա կենդանիների գլխաքանակը և արտադրվող մսի քանակը: Թռչունները դասակարգվում են ըստ տեսակների` հավեր, բադեր, սագեր, հնդկահավեր: Առանձնացնում են բոլոր տեսակների մեծահասակ թռչունները և մատղաշները: Մեծահասակներին են պատկանում 5-6 ամսականից մեծ թռչունները: Հավերից առանձնացնում են ածաններին: Թռչունների մնացած տեսակները հաշվառում են ընդհանուր թվով, առանց հաշվի առնելու սեռը: Մատղաշը դասակարգվում է ըստ լրացած տարիների (երբեմն, ըստ ծննդյան տարիների) կամ ըստ լրացած ամիսների: Կախված տարիքից և արտադրական նշանակությունից առանձնանում են հետևյալ խմբերը` նորոգման մատղաշ` դա մեծ տարիքի մատղաշն է, որն աճեցնում են սեփական հիմնական մթերատու հոտն ավելացնելու համար կամ հետագա արտադրական կիրառման նպատակով այլ տնտեսություններին վաճառելու համար, բտման մեջ գտնվող մատղաշը, որը նախատեսված է որպես միս օգտագործելու համար, փոքր տարիքի մատղաշ: Խոշոր եղջերավոր անասունների և խոզերի մատղաշը հաշվառվում է նաև ըստ սեռի: Կախված տնտեսական կիրառումից մեծահասակ անասունները բաժանվում են բանող անասունների և մթերատու անասունների: Բանող անասուններին օգտագործում են տարբեր գյուղատնտեսական աշխատանքների համար, իսկ մթերատու անասուններից ստանում են արտադրանք` կաթ, միս, բուրդ և այլն: Անասնապահության վիճակը գնահատելու համար անհրաժեշտ է իմանալ նաև անասունների որակը և տոհմային կազմը: Մաքրացեղ անասունները բաժանվում են ըստ արտադրական ուղղությունների (խոշոր եղջերավոր անասունները` կաթնատու, մսատու, ոչխարները` նրբագեղմ, կիսանրբագեղմ, կոպտաբուրդ), թռչունները` ձվատու, մսատու և այլն: Այս խմբում ներառվում է միայն կենդանի կենդանիներից ստացված արտադրանքը: 01.21 Անասուն խոշոր եղջերավոր, կենդանի և դրա բուծման արտադրանք 01.21.1 Անասուն խոշոր եղջերավոր, կենդանի 01.21.11 Անասուն խոշոր եղջերավոր, բացի հորթերից, կենդանի Տվյալ ենթակարգը ներառում է կաթնատու և մսատու մեծահասակ անասունները և 1 տարեկանից բարձր մատղաշը, աշխատող եզները տարբեր տարիքի, նաև այլ խոշոր եղջերավոր անասունները` գոմեշները, եզնուղտերը, սապատավոր եզները: 01.21.11.100 Անասուն խոշոր եղջերավոր մեծահասակ 01.21.11.110 Կովեր 01.21.11.120 Կովեր-կերակրողներ 01.21.11.130 Ցուլեր-արտադրողներ 01.21.11.140 Անասուն խոշոր եղջերավոր մեծահասակ, բտվող 01.21.11.200 Անասուն խոշոր եղջերավոր, մատղաշ 01.21.11.210 Կովեր չծնած 01.21.11.220 Ցուլիկներ 1-ից 2 տարեկան 01.21.11.230 Ցուլիկներ 2 տարեկանից բարձր 01.21.11.240 Ցուլիկներ ամորձատված 1-ից 2 տարեկան 01.21.11.250 Ցուլիկներ ամորձատված 2 տարեկանից բարձր 01.21.11.260 Երինջներ 1-ից 2 տարեկան 01.21.11.270 Երինջներ 2 տարեկանից բարձր 01.21.11.500 Եզներ 01.21.11.510 Եզներ բանող 01.21.11.520 Եզներ չբանող և եզներ դեռահաս 1 տարեկանից բարձր 01.21.11.900 Անասուն խոշոր եղջերավոր, այլ Տվյալ դիրքն ընդգրկում է ընտանի կենդանիներից խոշոր եղջերավոր անասունների տեսակները` գոմեշներ, եզնուղտեր, սապատավոր եզներ, անկախ դրանց նախատեսվող կիրառումից և սեռատարիքային կազմից: 01.21.11.910 Գոմեշներ 01.21.11.920 Եզնուղտեր 01.21.11.930 Սապատավոր եզներ 01.21.12 Հորթեր Տվյալ ենթակարգը ներառում է խոշոր եղջերավոր անասունների մինչև 1 տարեկան հորթերը, կաթնային և մսային հոտի` դասակարգված ըստ սեռի և տարիքի: 01.21.12.100 Հորթեր մինչև 1 տարեկան 01.21.12.110 Էգ հորթեր 01.21.12.111 Էգ հորթեր մինչև 8 ամսական 01.21.12.112 Էգ հորթեր 8-ից 12 ամսական 01.21.12.120 Արու հորթեր 01.21.12.121 Արու հորթեր մինչև 8 ամսական 01.21.12.122 Արու հորթեր 8-ից 12 ամսական 01.21.2 Կաթ խոշոր եղջերավոր անասունների հում 01.21.20 Կաթ խոշոր եղջերավոր անասունների հում Տվյալ ենթակարգը ներառում է կաթնային և մսային հոտերի կովերի կաթը, գոմեշների և եզնուղտերի կաթը, հում, անարատ, ոչ մի մշակման չենթարկված: 01.21.20.100 Կաթ կովի հում 01.21.20.200 Կաթ խոշոր եղջերավոր անասունների հում, այլ 01.21.20.210 Կաթ գոմեշի հում 01.21.20.220 Կաթ եզնուղտի հում 01.21.3 Սերմնահեղուկ ցուլի 01.21.30 Սերմնահեղուկ ցուլի 1.21.30.000 Սերմնահեղուկ ցուլի 01.22 Ոչխարներ, այծեր, ձիեր, ավանակներ, ջորիներ, կենդանի և դրանց բուծման արտադրանք 01.22.1. Ոչխարներ, այծեր, ձիեր, ավանակներ, ջորիներ, կենդանի 01.22.11 Ոչխարներ կենդանի Տվյալ ենթակարգը ներառում է տարբեր սեռատարիքային խմբերի կենդանի ոչխարներն ըստ ուղղությունների և ցեղերի: Կախված ոչխարաբուծության արտադրանքի բնույթից և ստացվող բրդի որակից, ոչխարաբուծության մեջ առանձնանում են նրբագեղմ, կիսանրբագեղմ, կոպտաբուրդ, կիսակոպտաբուրդ ուղղություններ: Իր հերթին, կոպտաբուրդ ոչխարաբուծությունն ունի մի քանի ուղղություն` մորթատու, սմուշկեկաթնային, մսաճարպային, բրդամսային, մսաբրդակաթնային: Յուրաքանչյուր ուղղությանը ոչխարաբուծության մեջ համապատասխանում են ոչխարների որոշակի ցեղեր: 01.22.11.100 Ոչխարներ մեծահասակ նրբագեղմ ցեղերի 01.22.11.110 Մաքիներ նրբագեղմ ցեղերի 01.22.11.111 Մաքիներ նրբագեղմ ցեղի` մերինոս 01.22.11.119 Մաքիներ նրբագեղմ ցեղերի, այլ 01.22.11.120 Խոյեր-արտադրողներ նրբագեղմ ցեղերի 01.22.11.121 Խոյեր-արտադրողներ նրբագեղմ ցեղի` մերինոս 01.22.11.129 Խոյեր-արտադրողներ նրբագեղմ ցեղերի, այլ 01.22.11.130 Խոյեր, այլ և ամորձատված 1 տարեկանից բարձր նրբագեղմ ցեղերի 01.22.11.131 Խոյեր, այլ և ամորձատված 1 տարեկանից բարձր նրբագեղմ ցեղի` մերինոս 01.22.11.139 Խոյեր, այլ և ամորձատված 1 տարեկանից բարձր նրբագեղմ ցեղերի, այլ 01.22.11.140 Ոչխարներ մեծահասակ բտվող, նրբագեղմ ցեղերի 01.22.11.141 Ոչխարներ մեծահասակ բտվող, նրբագեղմ ցեղի` մերինոս 01.22.11.149 Ոչխարներ մեծահասակ բտվող, նրբագեղմ ցեղերի, այլ 01.22.11.200 Ոչխարներ մատղաշ, նրբագեղմ ցեղերի 01.22.11.210 Գառներ մինչև 1 տարեկան նրբագեղմ ցեղերի 01.22.11.211 Գառներ մինչև 1 տարեկան նրբագեղմ ցեղի` մերինոս 01.22.11.219 Գառներ մինչև 1 տարեկան նրբագեղմ ցեղերի, այլ 01.22.11.220 Շիշակներ 1 տարեկանից բարձր նրբագեղմ ցեղերի 01.22.11.221 Շիշակներ 1 տարեկանից բարձր նրբագեղմ ցեղի` մերինոս 01.22.11.229 Շիշակներ 1 տարեկանից բարձր նրբագեղմ ցեղերի, այլ 01.22.11.300 Ոչխարներ մեծահասակ կիսանրբագեղմ ցեղերի 01.22.11.310 Մաքիներ կիսանրբագեղմ ցեղերի 01.22.11.311 Մաքիներ կիսանրբագեղմ ցեղի` կույբիշևյան 01.22.11.319 Մաքիներ կիսանրբագեղմ ցեղերի, այլ 01.22.11.320 Խոյեր-արտադրողներ, կիսանրբագեղմ ցեղերի 01.22.11.321 Խոյեր-արտադրողներ, կիսանրբագեղմ ցեղի` կույբիշևյան 01.22.11.329 Խոյեր-արտադրողներ, կիսանրբագեղմ ցեղերի, այլ 01.22.11.330 Խոյեր, այլ և ամորձատված, 1 տարեկանից բարձր կիսանրբագեղմ ցեղերի 01.22.11.331 Խոյեր, այլ և ամորձատված, 1 տարեկանից բարձր` կիսանրբագեղմ ցեղի` կույբիշևյան 01.22.11.339 Խոյեր, այլ և ամորձատված, 1 տարեկանից բարձր` կիսանրբագեղմ ցեղերի, այլ 01.22.11.340 Ոչխարներ մեծահասակ բտվող, կիսանրբագեղմ ցեղերի 01.22.11.341 Ոչխարներ մեծահասակ բտվող, կիսանրբագեղմ ցեղի` կույբիշևյան 01.22.11.349 Ոչխարներ մեծահասակ բտվող, կիսանրբագեղմ ցեղերի, այլ 01.22.11.400 Ոչխարներ մատղաշ, կիսանրբագեղմ ցեղերի 01.22.11.410 Գառներ մինչև 1 տարեկան, կիսանրբագեղմ ցեղերի 01.22.11.411 Գառներ մինչև 1 տարեկան, կիսանրբագեղմ ցեղի` կույբիշևյան 01.22.11.419 Գառներ մինչև 1 տարեկան, կիսանրբագեղմ ցեղերի, այլ 01.22.11.420 Շիշակներ 1 տարեկանից բարձր, կիսանրբագեղմ ցեղերի 01.22.11.421 Շիշակներ 1 տարեկանից բարձր, կիսանրբագեղմ ցեղի` կույբիշևյան 01.22.11.429 Շիշակներ 1 տարեկանից բարձր, կիսանրբագեղմ ցեղերի, այլ 01.22.11.500 Ոչխարներ մեծահասակ, կիսակոպտաբուրդ ցեղերի 01.22.11.510 Մաքիներ, կիսակոպտաբուրդ ցեղերի 01.22.11.511 Մաքիներ, կիսակոպտաբուրդ ցեղի` սարաջինյան 01.22.11.513 Մաքիներ, կիսակոպտաբուրդ ցեղի` հայկական 01.22.11.519 Մաքիներ, կիսակոպտաբուրդ ցեղերի, այլ 01.22.11.520 Խոյեր-արտադրողներ կիսակոպտաբուրդ ցեղերի 01.22.11.521 Խոյեր-արտադրողներ կիսակոպտաբուրդ ցեղի` սարաջինյան 01.22.11.523 Խոյեր-արտադրողներ կիսակոպտաբուրդ ցեղի` հայկական 01.22.11.529 Խոյեր-արտադրողներ կիսակոպտաբուրդ ցեղերի, այլ 01.22.11.530 Խոյեր, այլ և ամորձատված, 1 տարեկանից բարձր, կիսակոպտաբուրդ ցեղերի 01.22.11.531 Խոյեր, այլ և ամորձատված, 1 տարեկանից բարձր, կիսակոպտաբուրդ ցեղի` սարաջինյան 01.22.11.533 Խոյեր, այլ և ամորձատված, 1 տարեկանից բարձր, կիսակոպտաբուրդ ցեղի` հայկական 01.22.11.539 Խոյեր, այլ և ամորձատված, 1 տարեկանից բարձր, կիսակոպտաբուրդ ցեղերի, այլ 01.22.11.540 Ոչխարներ մեծահասակ, բտվող, կիսակոպտաբուրդ ցեղերի 01.22.11.541 Ոչխարներ մեծահասակ, բտվող, կիսակոպտաբուրդ ցեղի` սարաջինյան 01.22.11.543 Ոչխարներ մեծահասակ, բտվող, կիսակոպտաբուրդ ցեղի` հայկական 01.22.11.549 Ոչխարներ մեծահասակ, բտվող, կիսակոպտաբուրդ ցեղերի, այլ 01.22.11.600 Ոչխարներ մատղաշ, կիսակոպտաբուրդ ցեղերի 01.22.11.610 Գառներ մինչև 1 տարեկան, կիսակոպտաբուրդ ցեղերի 01.22.11.611 Գառներ մինչև 1 տարեկան կիսակոպտաբուրդ ցեղի` սարաջինյան 01.22.11.613 Գառներ մինչև 1 տարեկան, կիսակոպտաբուրդ ցեղի` հայկական 01.22.11.619 Գառներ մինչև 1 տարեկան, կիսակոպտաբուրդ ցեղերի, այլ 01.22.11.620 Շիշակներ 1 տարեկանից բարձր, կիսակոպտաբուրդ ցեղերի 01.22.11.621 Շիշակներ 1 տարեկանից բարձր, կիսակոպտաբուրդ ցեղի` սարաջինյան 01.22.11.623 Շիշակներ 1 տարեկանից բարձր, կիսակոպտաբուրդ ցեղի` հայկական 01.22.11.629 Շիշակներ 1 տարեկանից բարձր կիսակոպտաբուրդ ցեղերի, այլ 01.22.11.700 Ոչխարներ մեծահասակ, կոպտաբուրդ ցեղերի 01.22.11.710 Մաքիներ, կոպտաբուրդ ցեղերի 01.22.11.711 Մաքիներ, կոպտաբուրդ ցեղի` ռոմանովյան 01.22.11.712 Մաքիներ, կոպտաբուրդ ցեղի` կարակուլյան 01.22.11.719 Մաքիներ, կոպտաբուրդ ցեղերի, այլ 01.22.11.720 Խոյեր-արտադրողներ, կոպտաբուրդ ցեղերի 01.22.11.721 Խոյեր-արտադրողներ, կոպտաբուրդ ցեղի` ռոմանովյան 01.22.11.722 Խոյեր-արտադրողներ, կոպտաբուրդ ցեղի` կարակուլյան 01.22.11.729 Խոյեր-արտադրողներ, կոպտաբուրդ ցեղերի, այլ 01.22.11.730 Խոյեր, այլ և ամորձատված, կոպտաբուրդ ցեղերի 01.22.11.731 Խոյեր, այլ և ամորձատված, կոպտաբուրդ ցեղի` ռոմանովյան 01.22.11.732 Խոյեր, այլ և ամորձատված, կոպտաբուրդ ցեղի` կարակուլյան 01.22.11.739 Խոյեր, այլ և ամորձատված, կոպտաբուրդ ցեղերի, այլ 01.22.11.740 Ոչխարներ մեծահասակ, բտվող, կոպտաբուրդ ցեղերի 01.22.11.741 Ոչխարներ մեծահասակ, բտվող, կոպտաբուրդ ցեղի` ռոմանովյան 01.22.11.742 Ոչխարներ մեծահասակ, բտվող կոպտաբուրդ ցեղի` կարակուլյան 01.22.11.749 Ոչխարներ մեծահասակ, բտվող, կոպտաբուրդ ցեղերի, այլ 01.22.11.800 Ոչխարներ մատղաշ, կոպտաբուրդ ցեղերի 01.22.11.810 Գառներ մինչև 1 տարեկան, կոպտաբուրդ ցեղերի 01.22.11.811 Գառներ մինչև 1 տարեկան` կոպտաբուրդ ցեղի` ռոմանովյան 01.22.11.812 Գառներ մինչև 1 տարեկան` կոպտաբուրդ ցեղի` կարակուլյան 01.22.11.819 Գառներ մինչև 1 տարեկան, կոպտաբուրդ ցեղերի, այլ 01.22.11.820 Գառներ 1 տարեկանից մեծ, կոպտաբուրդ ցեղերի 01.22.11.821 Գառներ 1 տարեկանից մեծ, կոպտաբուրդ ցեղի` ռոմանովյան 01.22.11.822 Գառներ 1 տարեկանից մեծ, կոպտաբուրդ ցեղի` կարակուլյան 01.22.11.829 Գառներ 1 տարեկանից մեծ, կոպտաբուրդ ցեղերի, այլ 01.22.12 Այծեր կենդանի Տվյալ ենթակարգը ներառում է կենդանի այծեր, որոնք դասակարգվում են ըստ սեռատարիքային կազմի: 01.22.12.100 Այծեր մեծահասակ 01.22.12.110 Այծեր մայր 01.22.12.120 Այծեր-արտադրողներ 01.22.12.130 Այծեր ամորձատված 01.22.12.200 Այծեր մատղաշ, բոլոր տարիքների 01.22.12.210 Այծեր էգ 1 տարեկանից մեծ 01.22.12.220 Այծեր արու 1 տարեկանից մեծ 01.22.12.230 ՈՒլեր մինչև 1 տարեկան 01.22.12.231 ՈՒլեր էգ մինչև 1 տարեկան 01.22.12.232 ՈՒլեր արու մինչև 1 տարեկան 01.22.12.233 ՈՒլեր ամորձատված մինչև 1 տարեկան 01.22.13 Ձիեր, ավանակներ, ջորիներ, կենդանի Տվյալ ենթակարգը ներառում է ձիերը և ավանակները, որոնք դասակարգվում են ըստ սեռատարիքային կազմի, արտադրական նշանակման, տնտեսական կիրառման և ջորիները: Այստեղ են դասակարգվում նաև բանող ջորիները և մատղաշ ջորիները: 01.22.13.100 Ձիեր մեծահասակ մաքրացեղ Մաքրացեղ ձիերը` զտարյուն ցեղի ձիեր են, որոնք նախատեսված են ցեղը շարունակելու համար: 01.22.13.110 Զամբիկներ մաքրացեղ 01.22.13.120 Հովատակներ-արտադրողներ մաքրացեղ 01.22.13.130 Հովատակներ-փորձարուներ մաքրացեղ 01.22.13.200 Ձիեր մատղաշ մաքրացեղ 01.22.13.210 Հովատակներ մաքրացեղ 3 տարեկան և ավելի 01.22.13.220 Զամբիկներ մաքրացեղ 3 տարեկան և ավելի 01.22.13.230 Հովատակիկներ մաքրացեղ 2-ից մինչև 3 տարեկան 01.22.13.240 Զամբիկներ մաքրացեղ 2-ից մինչև 3 տարեկան 01.22.13.250 Հովատակիկներ մաքրացեղ 1-ից մինչև 2 տարեկան 01.22.13.260 Զամբիկներ մաքրացեղ 1-ից մինչև 2 տարեկան 01.22.13.270 Հովատակիկներ մաքրացեղ մինչև 1 տարեկան 01.22.13.280 Զամբիկներ մաքրացեղ մինչև 1 տարեկան 01.22.13.300 Ձիեր օգտագործվող, մեծահասակ Օգտագործվող համարվում են բանելու կամ կումիս ստանալու համար նախատեսված ձիերը: 01.22.13.310 Հովատակներ-արտադրողներ օգտագործվող 01.22.13.320 Զամբիկներ օգտագործվող 01.22.13.330 Ձիեր ամորձատված օգտագործվող 01.22.13.340 Ձիեր բանող 01.22.13.390 Հովատակներ և ձիեր ամորձատված օգտագործվող, 3 տարեկանից մեծ, այլ 01.22.13.400 Ձիեր մատղաշ օգտագործվող 01.22.13.410 Հովատակներ և ձիեր ամորձատված օգտագործվող, 2-ից մինչև 3 տարեկան 01.22.13.420 Զամբիկներ օգտագործվող, 2-ից մինչև 3 տարեկան 01.22.13.430 Հովատակիկներ և ձիեր ամորձատված օգտագործվող, 1-ից մինչև 2 տարեկան 01.22.13.440 Զամբիկներ օգտագործվող 1-ից մինչև 2 տարեկան 01.22.13.470 Մտրուկներ օգտագործվող մինչև 1 տարեկան 01.22.13.471 Հովատակիկներ օգտագործվող մինչև 1 տարեկան 01.22.13.472 Զամբիկներ օգտագործվող մինչև 1 տարեկան 01.22.13.500 Ավանակներ մեծահասակ 01.22.13.510 Ավանակներ էգ 01.22.13.520 Ավանակներ-արտադրողներ 01.22.13.530 Ավանակներ-ամորձատվածներ 01.22.13.600 Ավանակներ մատղաշ բոլոր տարիքների 01.22.13.610 Ավանակներ 3 տարեկանից բարձր 01.22.13.620 Ավանակներ 1-ից մինչև 3 տարեկան 01.22.13.630 Ավանակներ մինչև 1 տարեկան 01.22.13.700 Ջորիներ (ավանակի և զամբիկի խառնածին և հովատակի և էգ ավանակի խառնածին) 01.22.13.710 Ջորիներ բանող 01.22.13.720 Ջորիների մատղաշ բոլոր տարիքների 01.22.2 Կաթ ոչխարի և այծի հում Տվյալ կարգը ներառում է ոչխարի, այծի, զամբիկի, ուղտի և մի քանի այլ կենդանիների (եղջերուի, սապատավոր եզի) կաթը, հում, անարատ, ոչ մի մշակման չենթարկված: 01.22.21 Կաթ ոչխարի հում 01.22.21.000 Կաթ ոչխարի հում 01.22.22 Կաթ այծի հում 01.22.22.000 Կաթ այծի հում 01.22.23 Կաթ զամբիկի, ուղտի հում, այլ 01.22.23.100 Կաթ զամբիկի հում 01.22.23.200 Կաթ ուղտի հում 01.22.23.900 Կաթ հում, այլ (եղջերուի, սապատավոր եզի և այլն) 01.22.3 Բուրդ և մազ կենդանիների Տվյալ կարգը ներառում է միայն կենդանի կենդանիների բուրդը և մազը` - նրբագեղմ, կիսանրբագեղմ, կիսակոպիտ և կոպիտ ցեղերի ոչխարների խուզած բուրդը, չլվացված կամ գեղմը լվացված, չսանրված - կենդանիների նուրբ մազը` ալպագայի, լամայի, վիկունյայի, ուղտերի, եզնուղտերի, անգորական, տիբեթական, քաշմիրյան այծերի (սովորական այծերի մազը բացառվում է), ճագարների, ներառյալ անգորականը, չենթարկված սանդերքագզման և սանրագզման, ինչպես նաև այծի բմբուլը - կենդանիների կոպիտ մազը, այսինքն, վերևում չթվարկված կենդանիների մազը` սովորական այծերի, ձիու կողքի, ցուլի և այլն, չենթարկված սանդերքագզման և սանրագզման - ձիու մազ, այսինքն ձիու կամ խոշոր եղջերավոր անասունի բաշի կամ պոչի մազը Բացառվում է` - կենդանիների բուրդը և մազը, ենթարկված սանդերքագզման և սանրագզման (17.10.20) - խոզի ստևը (ցցամազ) (15.11.40.900) 01.22.31 Բուրդ կենդանի ոչխարից խուզված, չլվացված (ներառյալ լվացված գեղմով) 01.22.31.100 Բուրդ կենդանի ոչխարից խուզված, չլվացված (ներառյալ լվացված գեղմով) 01.22.31.110 Բուրդ կենդանի ոչխարից խուզված, չլվացված (ներառյալ լվացված գեղմով), նուրբ 01.22.31.120 Բուրդ կենդանի ոչխարից խուզված, չլվացված (ներառյալ լվացված գեղմով), կիսանուրբ 01.22.31.130 Բուրդ կենդանի ոչխարից խուզված, չլվացված (ներառյալ լվացված գեղմով), կիսակոպիտ 01.22.31.140 Բուրդ կենդանի ոչխարից խուզված, չլվացված (ներառյալ լվացված գեղմով), կոպիտ (բացի կարակուլյան և սմուշկե ոչխարների) 01.22.31.150 Բուրդ կենդանի ոչխարից խուզված, չլվացված (ներառյալ լվացված գեղմով), կոպիտ, կարակուլյան և սմուշկե ոչխարների 01.22.32 Մազ կենդանիների նուրբ կամ կոպիտ (ներառյալ ձիու մազը) չենթարկված սանդերքագզման և սանրագզման 01.22.32.100 Մազ կենդանիների նուրբ 01.22.32.200 Մազ կենդանիների կոպիտ 01.22.32.300 Մազ ձիու 01.23 Խոզեր կենդանի 01.23.1 Խոզեր կենդանի 01.23.10 Խոզեր կենդանի Տվյալ ենթակարգը ներառում է կենդանի խոզերը, որոնք դասակարգվում են ըստ սեռատարիքային կազմի և արտադրական նշանակման 01.23.10.100 Խոզեր հիմնական հոտի Տվյալ դիրքը ներառում է խոզերի հիմնական հոտը` արու խոզեր-արտադրողներ, որոնք բաժանվում են մեծահասակների (հիմնական) և երիտասարդների (ստուգվող), 1-ից մինչև 2 տարեկան և մայր խոզեր` մեծահասակներ և երիտասարդներ (ստուգվող, միանգամյա), առաջին անգամ ծնած: Լավ մթերատվությամբ ստուգվող և միանգամյա մայրերին թողնում են ցեղատվության համար, մնացածներին, առաջին ծնից հետո, բտում են մինչև յուղայնության պահանջվող որակը: 01.23.10.110 Խոզեր արու-արտադրողներ 01.23.10.120 Խոզեր մայր, հիմնական 01.23.10.130 Խոզեր մայր, ստուգվող 01.23.10.140 Խոզեր մայր միանգամյա 01.23.10.150 Խոզեր մայր 9 ամսականից մեծ 01.23.10.200 Խոճկորներ մինչև 4 ամսական 01.23.10.210 Խոճկորներ մինչև 2 ամսական 01.23.10.220 Խոճկորներ 2-ից մինչև 4 ամսական 01.23.10.300 Խոզեր կազմալրման համար 4 ամսականից մեծ Կազմալրման համար համարվում են այն խոճկորները (էգ, արու), որոնք նախատեսված են հիմնական հոտը համալրելու համար: Ցեղատվության համար ընտրում են ամենախոշոր, լավ կառուցվածքով, այդ ցեղի համար բնորոշ խոճկորներին: 01.23.10.310 Խոզեր կազմալրման համար 10-ից մինչև 12 ամսական 01.23.10.330 Խոզեր կազմալրման համար 8-ից մինչև 10 ամսական 01.23.10.350 Խոզեր կազմալրման համար 6-ից մինչև 8 ամսական 01.23.10.370 Խոզեր կազմալրման համար 4-ից մինչև 6 ամսական 01.23.10.400 Խոզեր արու կազմալրման համար 4 ամսականից մեծ 01.23.10.410 Խոզեր արու կազմալրման համար 10-ից մինչև 12 ամսական 01.23.10.430 Խոզեր արու կազմալրման համար 8-ից մինչև 10 ամսական 01.23.10.450 Խոզեր արու կազմալրման համար 6-ից մինչև 8 ամսական 01.23.10.470 Խոզեր արու կազմալրման համար 4-ից մինչև 6 ամսական 01.23.10.500 Խոզեր բտվող 01.23.10.510 Խոզեր հիմնական հոտի, բտվող 01.23.10.520 Խոզեր մայր, բտվող 01.23.10.530 Խոզեր բտվող 10-ից մինչև 12 ամսական 01.23.10.550 Խոզեր բտվող 8-ից մինչև 10 ամսական 01.23.10.570 Խոզեր բտվող 6-ից մինչև 8 ամսական 01.23.10.590 Խոզեր բտվող 4-ից մինչև 6 ամսական 01.24 Թռչուններ կենդանի և ձվեր 01.24.1 Թռչուններ կենդանի 01.24.10 Թռչուններ կենդանի Տվյալ ենթակարգը ներառում է տնային թռչունների հետևյալ տեսակները` հավեր, սագեր, բադեր, հնդկահավեր և խայտահավեր: Հավերը` ըստ արտադրական նշանակման բաժանվում են ծնողական հոտի (այսինքն, նախատեսված ցեղը շարունակելու համար) և արդյունաբերական հոտի (այսինքն, նախատեսված ձու և միս ստանալու համար): 01.24.10.100 Հավեր ձվային ցեղերի, ծնողական հոտի 01.24.10.110 Աքաղաղներ ծնողական հոտի 01.24.10.120 Հավեր ածան ծնողական հոտի 01.24.10.130 Հավեր մատղաշ ծնողական հոտի 01.24.10.190 Հավեր բտվող ծնողական հոտի 01.24.10.200 Հավեր ձվային ցեղերի, արդյունաբերական հոտի 01.24.10.210 Աքաղաղներ արդյունաբերական հոտի 01.24.10.220 Հավեր ածան արդյունաբերական հոտի 01.24.10.230 Հավեր մատղաշ արդյունաբերական հոտի 01.24.10.290 Հավեր բտվող արդյունաբերական հոտի 01.24.10.300 Հավեր մսային ցեղերի 01.24.10.310 Աքաղաղներ մսային ցեղերի 01.24.10.320 Հավեր ածան մսային ցեղերի 01.24.10.330 Հավեր մատղաշ մսային ցեղերի 01.24.10.350 Հավեր մատղաշ-բրոյլերներ մսային ցեղերի 01.24.10.390 Հավեր բտվող մսային ցեղերի 01.24.10.400 Սագեր 01.24.10.410 Սագեր արու 01.24.10.420 Սագեր էգ 01.24.10.430 Սագեր մատղաշ 1-ից մինչև 27 շաբաթական 01.24.10.440 Սագեր մատղաշ, մսի համար 01.24.10.490 Սագեր բտվող 01.24.10.500 Բադեր 01.24.10.510 Բադեր արու 01.24.10.520 Բադեր ածան 01.24.10.530.1 Բադեր մատղաշ 01.24.10.550 Բադեր մատղաշ-բրոյլերներ 01.24.10.590 Բադեր մատղաշ բտվող 01.24.10.600 Հնդկահավեր 01.24.10.610 Հնդկահավեր արու 01.24.10.620 Հնդկահավեր էգ 01.24.10.630 Հնդկահավեր մատղաշ 01.24.10.640 Հնդկահավեր մատղաշ 1-ից մինչև 17 շաբաթական 01.24.10.670 Հնդկահավեր մսի տակ 17 շաբաթականից մեծ 01.24.10.690 Հնդկահավեր բտվող 01.24.10.700 Խայտահավեր 01.24.10.710 Խայտահավեր արու 01.24.10.720 Խայտահավեր ածան 01.24.10.740 Խայտահավեր մատղաշ 1-ից մինչև 26 շաբաթական 01.24.10.750 Խայտահավեր մատղաշ մսի տակ 01.24.10.790 Խայտահավեր բտվող 01.24.2 Ձվեր կճեպի մեջ 01.24.20 Ձվեր կճեպի մեջ Տվյալ ենթակարգը ներառում է 01.24.10 ենթակարգում ընդգրկված ընտանի թռչունների ձվերը, ինչպես նաև լորի և այլ թռչունների ձվերը կճեպի մեջ, թարմ, հոտած և ձվերը, որտեղ արդեն սկսվել է ճտահանման գործընթացը: Ձվերը դասակարգվում են ըստ թռչունների տեսակների, տարիքային կազմի և արտադրական նշանակման: 01.24.20.100 Ձվեր հավի 01.24.20.110 Ձվեր մեծահասակ հավերի ծնողական հոտի 01.24.20.120 Ձվեր մատղաշ հավերի ծնողական հոտի ձվային ցեղերի 01.24.20.130 Ձվեր մեծահասակ հավերի արդյունաբերական հոտի ձվային ցեղերի 01.24.20.140 Ձվեր մատղաշ հավերի արդյունաբերական հոտի ձվային ցեղերի 01.24.20.150 Ձվեր մեծահասակ հավերի մսային ցեղերի 01.24.20.160 Ձվեր մատղաշ հավերի մսային ցեղերի 01.24.20.190 Ձվեր հավի, այլ 01.24.20.200 Ձվեր սագի 01.24.20.300 Ձվեր բադի 01.24.20.400 Ձվեր հնդկահավի 01.24.20.500 Ձվեր խայտահավի 01.24.20.600 Ձվեր լորի 01.24.20.900 Ձվեր թռչունների, այլ 01.25 Կենդանիներ կենդանի, այլ, արտադրանք ստացված դրանց բուծումից 01.25.1 Կենդանիներ կենդանի, այլ 01.25.10 Կենդանիներ կենդանի, այլ Տվյալ ենթակարգը ներառում է ճագարները, եղջերուները, ուղտերը, մեղուները, շերամի որդը, մորթատու գազանները, լորերը, աղավնիները: Բացառվում է` - խխունջները և գորտերը (01.25.22) - ձկները և ջրային անողնաշարավորները (05.00) 01.25.10.100 Ճագարներ Տվյալ դիրքը ներառում է կենդանի ճագարները (մայր ճագարներ, արու ճագարներ, մատղաշ ճագարներ) մորթատու և աղվամազավոր: Մորթատու ճագարներից առանձնանում են բնագեղմ, որոնք ունեն 3-4 սմ մազեր և կարճագեղմ ցեղերը: Երկարագեղմ կամ աղվամազավոր ճագարների մոտ մազերի երկարությունը հասնում է մինչև 12 սմ: Նշված ցեղերի ճագարներ կարելի է բուծել ամենուրեք: 01.25.10.110 Ճագարներ մայր 01.25.10.120 Ճագարներ արու 01.25.10.130 Ճագարներ մատղաշ 01.25.10.200 Եղջերուներ Տվյալ դիրքը ներառում է կենդանի եղջերուների հետևյալ տեսակները` հյուսիսային եղջերուներ, պանտավոր եղջերուներ, եղջերուներ-մարալներ: Հյուսիսային եղջերուները հեռավոր հյուսիսի համար հանդիսանում են որպես անփոխարինելի տրանսպորտային միջոց: Դրանք բուծվում են նաև մորթի և կաթ ստանալու համար: Եղջերուի կաթը շատ սննդարար է, ունի 17% յուղայնություն: Պանտավոր եղջերուները բուծում են պանտեր (երիտասարդ եղջերուների եղջյուրներ) ստանալու համար: Դրանց թվին են պատկանում պիսակավոր եղջերուները և մարալները: 01.25.10.210 Եղջերուներ հյուսիսային 01.25.10.220 Եղջերուներ պանտավոր 01.25.10.221 Եղջերուներ պիսակավոր 01.25.10.222 Մարալներ 01.25.10.223 Իզյուբրներ 01.25.10.300 ՈՒղտեր Տվյալ դիրքը ներառում է կենդանի ուղտերի երկու տեսակները` միասապատավոր և երկսապատավոր: ՈՒղտերը օգտագործվում են որպես բեռնակիր և լծկան կենդանիներ, ինչպես նաև կաթ, միս, բուրդ ստանալու համար: 01.25.10.310 ՈՒղտեր մայրեր 01.25.10.320 ՈՒղտեր-արտադրողներ 01.25.10.330 ՈՒղտեր մատղաշ 01.25.10.400 Մեղուներ Մեղուներ բուծում են մեղր և մեղրամոմ ստանալու համար: Բույսերից մեղրահյութ վերցնելու ժամանակ մեղուները կատարում են նաև փոշոտում, որի արդյունքում տվյալ բույսի բերքատվությունը ավելանում է 40-50%-ով: Մեղվաբուծությունը տարածված է ամենուրեք: Տվյալ դիրքը ներառում է մեղվաընտանիքներ, մեղուների պարս` ձագ տված երամ, անպտուղ մեղվամայրեր, խորսխաշրջանակներ: 01.25.10.410 Մեղվաընտանիքներ Յուրաքանչյուր մեղվաընտանիք կազմված է մեկ մայր մեղվից, որը մյուսներից տարբերվում է ավելի մեծ չափերով և երկարավուն որովայնով, մի քանի հարյուր բոռերից (մեղվի արուն), մի քանի հազարավոր աշխատող մեղուներից (99%)` չափերով ավելի փոքր քան բոռերը, և մեղուների թրթուրներից: 01.25.10.420 Պարս մեղուների Պարսը մեղուների նոր ընտանիք է, որն առաջացել է բնական և արհեստական եղանակով պարս տալով: 01.25.10.430 Մեղվամայրեր անպտուղ Մեղվաընտանիքներում անհրաժեշտ է պահել երիտասարդ (երկու տարեկանից ոչ մեծ), բարձր որակի մեղվամայրեր, քանի որ մեծ մեղվամայրերը քիչ ձու են դնում և մեծ մասը ձմռանը ոչնչանում է: Պատահում է գարնանն այդպիսի մեղվաընտանիքները մնում են առանց մայր մեղվի: Այդ պատճառով սովորաբար պահվում են փոքր ընտանիքներ մայրերի պաշարներով (մեկական` 10 ընտանիքին), և այդպիսի ընտանիքները միացնում են անմայր ընտանիքին: Ամեն տարի փոխվում է մայրերի 50%-ը: Տվյալ դիրքը ներառում է մայրերը, որոնց անհրաժեշտ է փոխարինել: 01.25.10.440 Խորսխաշրջանակ Տվյալ ենթադիրքը ներառում է միայն մեղուների թրթուրներով զբաղված խորսխաշրջանակները: Բացառվում է` - խորսխաշրջանակները, որոնց բջիջները զբաղված են մեղրով (01.25.21) 01.25.10.500 Որդ շերամի Տարբերվում են շերամի որդի հետևյալ տեսակները` տարվա մեջ տալիս են մեկ սերունդ, երկու սերունդ և մի քանի սերունդ (մինչև 8): Բացառվում է` - շերամի որդի ձվերը (15.11.40.940) - շերամի որդի բոժոժները` պիտանի քանդելու համար (01.25.24) և ոչ պիտանի քանդելու համար (15.11.40.950) 01.25.10.510 Թիթեռներ շերամի որդի 01.25.10.520 Թրթուրներ շերամի որդի 01.25.10.600 Գազաններ մորթատու վանդակային բուծման 01.25.10.610 Աղվեսներ 01.25.10.620 Բևեռաղվեսներ 01.25.10.630 Ջրաքիսներ 01.25.10.640 Ճահճակուղբեր (նուտրիա) 01.25.10.650 Սամույրներ 01.25.10.660 Կուղբեր, (ջրշուն) 01.25.10.670 Մշկամկներ 01.25.10.680 Ժանտաքիսներ (կզաքիս) 01.25.10.690 Գազաններ մուշտակամորթ, այլ 01.25.10.900 Կենդանիներ կենդանի, այլ, այդ թվում թռչուններ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 01.25.10.910 Լորեր 01.25.10.920 Ջայլամներ Տվյալ ենթադիրքը ներառում է արդյունաբերական նպատակով բուծվող ջայլամները: 01.25.10.930 Թռչուններ ընտանի, այլ Տվյալ ենթադիրքը ներառում է նաև ընտանիացված աղավնիները: 01.25.2 Արտադրանք անասնաբուծության, այլ 01.25.21 Մեղր բնական 01.25.21.000 Մեղր բնական Մեղրը քաղցր, խիտ նյութ է, որը պատրաստում են մեղուները տարբեր բույսերի և ծաղիկների մեղրահյութերից: Այն համարվում է արժեքավոր սննդամթերք: Տվյալ ենթակարգը ներառում է մեղուների արտադրած մեղրն առանց շաքարի և այլ նյութերի ավելացման: Բացառվում է` - արհեստական մեղրը կամ արհեստական և բնական մեղրերի խառնուրդը (15.62.21) 01.25.22 Խխունջներ կենդանի, պաղեցրած, սառեցրած, չորացրած կամ աղաջրի մեջ դրած, բացի լիպարիսից (ծովային խխունջներ), թաթիկներ գորտի թարմ, սառեցրած կամ պաղեցրած Տվյալ ենթակարգը բացառում է` - ծովային խխունջները (լիպարիսներ) (05.00.23.600, 15.20.15.590) - 01.25.22.100 և 01.25.22.200 դիրքերում թվարկված արտադրանքները` ենթարկված որևէ այլ մշակման (15.20.15.590) 01.25.22.100 Խխունջներ, բացի լիպարիսից (ծովային խխունջներ) Տվյալ դիրքը ներառում է խխունջները, բացի լիպարիսից (ծովային խխունջներ) կենդանի, պաղեցրած, սառեցրած, չորացրած կամ աղաջրի մեջ դրած: 01.25.22.200 Թաթիկներ գորտի Տվյալ դիրքը ներառում է գորտի թաթիկները թարմ, սառեցրած կամ պաղեցրած: 01.25.23 Սննդամթերք կենդանական ծագման, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 01.25.23.000 Սննդամթերք կենդանական ծագման, չներառված ուրիշ խմբավորումներում Տվյալ ենթակարգը ներառում է կենդանի կենդանիներից ստացված արտադրանքը, որը պիտանի է սննդի մեջ օգտագործելու համար և 01.2 խմբի այլ խմբավորումներում չի ներառել` կրիայի ձվերը, սալանգանյան բները: 01.25.24 Բոժոժներ շերամի քանդման պիտանի 01.25.24.100 Բոժոժներ շերամի քանդման պիտանի, 1 տեսակի 01.25.24.200 Բոժոժներ շերամի քանդման պիտանի, 2 տեսակի 01.25.24.300 Բոժոժներ շերամի քանդման պիտանի, ոչ ստանդարտ 01.25.25 Մոմ և կետաճարպ միջատների Տվյալ ենթակարգը ներառում է մեղուների և այլ միջատների մոմերը, ինչպես նաև միջատների կետաճարպը: Բացառվում է` - համպարը, մուշկը և կենդանի կենդանիների արտադրության մթերքը, որն ունի դեղագործական նշանակություն (24.41.60) 01.25.25.100 Մոմ միջատների Տվյալ դիրքը ներառում է մեղրամոմը և այլ միջատների մոմերը հում վիճակում` մամլած, զտած, գունաթափած, ներկած: Մեղրամոմը նյութ է, որից մեղուները փեթակներում պատրաստում են վեցանկյուն մեղրաբջիջներ: Բնական վիճակում այն լինում է բաց դեղնագույն, նարնջագույն, երբեմն, շագանակագույն, ունի հաճելի հոտ: Մեղրամոմն օգտագործվում է մոմերի, մոմած թղթերի կամ գործվածքների, փայլեցնող միջոցների և այլնի արտադրության համար: Բացառվում է` - միջատների մոմերի խառնուրդը կետաճարպի, բուսական, հանքային և արհեստական մոմերի հետ, կամ միջատների մոմերի խառնուրդը ճարպերի, խեժերի, հանքային և այլ նյութերի հետ (բացի ներկերից) (24.51.42-24.51.44) - մոմախորիսխը` պատրաստված մեղուների փեթակների համար (36.63.77.400) 01.25.25.110 Մոմ մեղուների 01.25.25.120 Մոմ այլ միջատների 01.25.25.200 Կետաճարպ միջատների 01.25.26 Պանտեր եղջերուների և մթերք կենդանական ծագման ոչ սննդային, այլ Տվյալ կարգը ներառում է 01.2 ենթաբաժնում ընդգրկված կենդանի կենդանիներից ստացված ոչ սննդային մթերքը: Հատուկ 01.25.26.100 ենթակարգում առանձնացված են բծավոր և ազնվացեղ եղջերուների պանտերը (չոսկրացած, բրդի հետ միասին կաշվով ծածկված եղջյուրներ): Պանտերն օգտագործվում են խթանող դեղամիջոցների` պանտոկրինի պատրաստման համար: Կենդանական ծագման այլ ոչ սննդային մթերքի (01.25.26.900) մեջ ներառվում են, օրինակ, գոմաղբը և այլ ոչ սննդային մթերքը: 01.25.26.100 Պանտեր եղջերուների 01.25.26.900 Մթերք կենդանական ծագման ոչ սննդային, այլ 01.25.3 Հումք մուշտակամորթեղենի Տվյալ կարգը ներառում է 01.25.10.600 դիրքի վանդակային բուծման մուշտակամորթ գազանների մազածածկ հում (այսինքն, չաղաղած և չմշակած) մորթին, ճագարների, նապաստակների, սմուշկե գառների մորթին, սողունների և 01.2 խմբի գյուղատնտեսական կենդանիների մորթիները, թարմ կամ պահածոյացված, բայց հետագա մշակման չենթարկված: Բացառվում է` - մորթիները և մորթիկները աղաղած և մշակված (19.10) - փետուրները և աղվամազը (15.12.20) - մորթիները և կաշիները, ստացված որսորդության (01.50) և սպանդի (15.11.2) արդյունքում 01.25.31 Հումք մուշտակամորթեղենի (մորթի չմշակված), բացի գառների մորթիներից Տվյալ ենթակարգը ներառում է 01.25.10.600 դիրքի վանդակային բուծման մուշտակամորթ գազանների հում (այսինքն, չաղաղած և չմշակված) մորթին: Հում է համարվում և տվյալ դասում ներառվում է նաև այն մորթին, որը մաքրված է կամ քայքայումից պահպանելու համար պահածոյացված է չորացման կամ աղ դնելու եղանակով: Մուշտակային մորթիկների կտորները և մասերը հում վիճակում` գլուխները, պոչերը և թաթերը, որոնք պիտանի են մորթեգործության համար, նույնպես դասվում են տվյալ դասում: Բացառվում է` - գառան մորթիները (01.25.32) 01.25.31.100 Մորթի աղվեսների Տվյալ դիրքը ներառում է 01.25.10.610 ենթադիրքի աղվեսների հում (այսինքն, չաղաղած և չմշակված) մորթիները, ինչպես նաև դրանց մասերը` գլուխները, պոչերը և թաթերը, եթե պիտանի են մորթեգործության համար: 01.25.31.110 Մորթի սևագորշ աղվեսների 01.25.31.190 Մորթի աղվեսների, այլ 01.25.31.200 Մորթի բևեռաղվեսների Տվյալ դիրքը ներառում է 01.25.10.620 ենթադիրքի երկնագույն և սպիտակ բևեռաղվեսների հում (այսինքն, չաղաղած և չմշակված) մորթիները, ինչպես նաև դրանց մասերը` գլուխները, պոչերը և թաթերը, եթե պիտանի են մորթեգործության համար: 01.25.31.300 Մորթի ջրաքիսների 01.25.31.400 Մորթի ճահճակուղբերի (նուտրիա) 01.25.31.500 Մորթի սամույրների 01.25.31.600 Մորթի կուղբերի (ջրշուն) 01.25.31.700 Մորթի մշկամկների 01.25.31.800 Մորթիներ ճագարների և նապաստակների 01.25.31.900 Հումք մուշտակամորթեղենի, այլ 01.25.32 Մորթիներ գառների Տվյալ ենթակարգը ներառում է գառների մորթիներ` սմուշկա, կարակուլչա և կարակուլ: Գառների մորթիները, որոնք ունեն հատուկ ձևի խոպոպներ, կոչվում են սմուշկներ: Սմուշկների որակը և արժեքը որոշվում են խոպոպների մեծությամբ, սմուշկների գույնով և չափերով, մազածածկույթի խտությամբ, կաշվի հաստությամբ և ամրությամբ: Բաժանվում են ըստ խոպոպների մեծության մանր` 4,5 մմ-ից պակաս, միջին` 4,5-7 մմ և խոշոր` 7 մմ և ավելի: Կարակուլյան ոչխարները տալիս են գորշ և գունավոր մորթիներ` կարակուլի, իսկ վաղածին գառները` կարակուլչա տիպի մորթիներ: 01.25.32.100 Կարակուլչա 01.25.32.200 Կարակուլ 01.25.32.300 Սմուշկա 01.25.33 Հումք կաշվի կենդանիների, այլ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում (թարմ կամ պահածոյացված, բայց հետագա մշակման չենթարկված) 01.25.33.100 Կաշի սողունների Տվյալ ենթակարգը ներառում է ֆերմաներում բուծված վիշապների, վիշապօձերի, ալիգատորների (ամերիկյան կոկորդիլոս), կայմանների, մողեսների և այլ սողունների կաշին: 01.25.33.900 Մորթի կենդանիների, այլ Տվյալ դիրքը ներառում է գյուղատնտեսական կենդանիների հում մորթիները: Այդ մորթիները կարող են լինել հում վիճակում կամ աղ դնելու, չորացման, մոխրման կամ այլ եղանակներով քայքայումից պահպանելու համար պահածոյացված, բայց այլ մշակման չենթարկված: Խոշոր և մանր կաշվե հումքը կարող է լինել չոր աղ դրած կամ աղային լուծույթի միջոցով թաց աղ դրած: Մորթիները կարող են ենթարկվել անմիջական չորացման կամ չորացման աղ դնելուց հետո: Կաշվե հումքը ենթարկվում է մոխրման` թաթախելով այն կրաջրի մեջ: Մոխրումը հեշտացնում է մազածածկույթի հեռացումը և հումքի պահածոյացումը: Աղջրումը կատարվում է մորթին մտցնելով աղաթթվի կամ ծծմբաթթվի թույլ լուծույթի մեջ կամ այլ նյութերի մեջ` ավելացնելով սովորական աղ: Այդ գործընթացը պահածոյացնում է կաշվե հումքը: Բացառվում է` - մուշտակամորթեղենի հումքը (01.25.31 և 01.25.32) - աղաղած կամ այլ մշակման ենթարկված մորթիները (19.1) - թռչունների կամ դրանց մասերի մորթին փետուրներով և աղվամազով (15.12.20) - մորթիները, ստացված որսորդության (01.50) և սպանդի (15.11.2) արդյունքում 01.3 Արտադրանք չմասնագիտացված բազմաճյուղ գյուղատնտեսության 01.30 Արտադրանք չմասնագիտացված բազմաճյուղ գյուղատնտեսության 01.30.00 Արտադրանք չմասնագիտացված բազմաճյուղ գյուղատնտեսության 01.30.00.000 Արտադրանք չմասնագիտացված բազմաճյուղ գյուղատնտեսության Տվյալ ենթակարգը ներառում է բուսաբուծության և անասնաբուծության արտադրանքը` արտադրված այն տնտեսություններում, որտեղ մեկ բնագավառի մասնագիտացման գործակիցը չի գերազանցում համախառն արտադրանքի 66%: Բացառվում է` - խառը հողագործական և խառը անասնապահական տնտեսությունները (դասակարգվում է համապատասխանաբար 01.1 և 01.2 խմբերում) 01.4 Ծառայություններ գյուղատնտեսության բնագավառում (բացի անասնաբուժական ծառայություններից) Տվյալ խումբը ներառում է 01.41 և 01.42 դասերում թվարկված ծառայությունները: Բացառվում է` - բուսաբուծության արտադրանքի վաճառքի հետ կապված ծառայությունները (51.11) - գյուղատնտեսների և գյուղատնտեսական տնտեսագետների ծառայությունները (74.14) - այգիների, պուրակների և սպորտային կայանքների հատակագծման և նախագծման ծառայությունները (74.20.1) 01.41 Ծառայություններ բուսաբուծության բնագավառում, ներառյալ գեղազարդ այգիների, պուրակների և գերեզմանոցների ծառատնկում և մշակում Տվյալ խումբը ներառում է` - բուսաբուծության բնագավառում այնպիսի ծառայություններ, ինչպիսիք են` դաշտերի պատրաստումը, գյուղատնտեսական մշակաբույսերի ցանումը, դրանց մշակումը և աճեցումը, սրսկումը, այդ թվում օդից, մրգատու ծառերի և խաղողի վազերի կտրատումը, բրնձի տեղափոխումը և ճակնդեղի տնկումը, բերքի հավաքումը և գյուղատնտեսական մշակաբույսերի պատրաստումը շուկայում իրացնելու համար (մաքրում, կտրատում, տեսակավորում, չորացում, վարակազերծում, կեղևի հեռացում, հղկում, փայլեցում, փաթեթավորում, վուշի կամ կանեփի թրջում, ախտահանում, սառեցում և մեծ խմբաքանակներով փաթեթավորում, ներառյալ վակուումային փաթեթներով, բույսերի պահպանում վնասատու միջատներից և կենդանիներից (այդ թվում նապաստակներից) - ծառայություններ կապված շինարարության համար բնանկարչական հատակագծման հետ, այնպիսի բնապատկերների պահպանման և կազմակերպման հետ, ինչպիսիք են` այգիները և պուրակները, պետական և մասնավոր բնակելի շենքերի տարածքները, հասարակական շենքերի տարածքները (դպրոցներ, հիվանդանոցներ, վարչական հիմնարկներ, եկեղեցիներ և այլն), տեղական ինքնավարության տարածքները (պուրակներ, կանաչ գոտիներ, գերեզմանոցներ և այլն) - ծառայություններ կապված ճանապարհների, երկաթուղիների, գետափների, ջրանցքների, նավահանգիստների, առևտրական և արդյունաբերական ձեռնարկությունների, շենքերի (կտուրների վրա այգիներ, ներքին այգիներ, ճակատային բույսեր), սպորտային հրապարակների, խաղերի և հանգստի համար գոտիների, ջրային աղբյուրների (ջրամբարներ, ճահիճներ, արհեստական լճեր, ջրավազաններ, ջրանցքներ, առուներ, գետեր) կանաչապատման հետ, ձայնից, քամուց, քայքայամաշումից, լույսից, աղտոտումից պաշտպանելու համար, բնական միջավայրի պաշտպանության համար բնապատկերների բարեկարգման և բուսականության տնկման, հողերի վերականգնման և բարելավման, ծառերի և թփերի տնկման և պահպանման հետ - գյուղատնտեսական մեքենաների տրամադրում անձնակազմի և գործարկուի հետ Բացառվում է` - գյուղատնտեսական օգտագործման նպատակով տարածքի մաքրման համար ծառերի կտրման ծառայությունները (02.01) - բուսական թելքերի պատրաստման ծառայությունները (17.1) - գյուղատնտեսության մեջ բնահողերի օգտագործման համար հողերի մաքրման ծառայությունները (45.11) - գործակալների և կոոպերատիվ կազմակերպությունների միջոցով իրացման ծառայությունները (հատված 51) - գյուղատնտեսների և գյուղատնտեսության բնագավառի մասնագետների ծառայությունները (74.14) - գյուղատնտեսական տոնավաճառների և ցուցահանդեսների կազմակերպման ծառայությունները (74.87) - այգիների, պուրակների և սպորտային հրապարակների հատակագծման և նախագծման ծառայությունները (74.20.52): 01.41.1 Ծառայություններ բուսաբուծության բնագավառում, ներառյալ գեղազարդ այգիների, պուրակների և գերեզմանոցների ծառատնկում և մշակում 01.41.11 Ծառայություններ բուսաբուծության բնագավառում 01.41.11.100 Ծառայություններ դաշտավարության, բաց գրունտի բանջարաբուծության և ծաղկաբուծության բնագավառներում, պաշտպանված գրունտում գյուղատնտեսական մշակաբույսերի աճեցման 01.41.11.110 Ծառայություններ դաշտավարության բնագավառում (բացի բաց գրունտի բանջարաբուծությունից) 01.41.11.111 Ծառայություններ բնահողի պատրաստման դաշտային մշակաբույսերի տնկման համար 01.41.11.112 Ծառայություններ ցանք կատարելու և դաշտային մշակաբույսերի տնկման 01.41.11.113 Ծառայություններ դաշտային մշակաբույսերի ցանքերի խնամքի 01.41.11.114 Ծառայություններ կերերի մթերման 01.41.11.115 Ծառայություններ դաշտային մշակաբույսերի բերքահավաքի 01.41.11.116 Ծառայություններ դաշտային մշակաբույսերի հետբերքահավաքային լրացուցիչ մշակման 01.41.11.117 Ծառայություններ դաշտային մշակաբույսերի սերմերի ստուգման և նախապատրաստման 01.41.11.119 Ծառայություններ դաշտավարության բնագավառում, այլ 01.41.11.120 Ծառայություններ բաց գրունտի բանջարաբուծության բնագավառում 01.41.11.121 Ծառայություններ սածիլանոցներում բանջարեղենի սածիլի մշակման 01.41.11.122 Ծառայություններ բաց գրունտում բանջարեղենի ցանքի և տնկման աշխատանքների 01.41.11.123 Ծառայություններ բաց գրունտի բանջարեղենի ցանքերի խնամքի 01.41.11.124 Ծառայություններ բաց գրունտի բանջարեղենի բերքահավաքի 01.41.11.125 Ծառայություններ բաց գրունտի բանջարեղենի հետբերքահավաքային լրացուցիչ մշակման 01.41.11.126 Ծառայություններ բանջարեղենի սերմնաբուծական աշխատանքների կատարման 01.41.11.130 Ծառայություններ ծաղկաբուծության բնագավառում 01.41.11.140 Ծառայություններ ջերմոցներում գյուղատնտեսական մշակաբույսերի մշակման 01.41.11.150 Ծառայություններ գրունտային ձմեռային ջերմոցներում գյուղատնտեսական մշակաբույսերի մշակման 01.41.11.160 Ծառայություններ հիդրոպոնիկ ջերմոցներում գյուղատնտեսական մշակաբույսերի մշակման 01.41.11.170 Ծառայություններ թաղանթային ջերմոցներում գյուղատնտեսական մշակաբույսերի մշակման 01.41.11.180 Ծառայություններ շարահարկային ջերմոցներում գյուղատնտեսական մշակաբույսերի մշակման 01.41.11.200 Ծառայություններ այգեգործության, խաղողագործության և այլ բազմամյա տնկիների տնկադաշտերի բնագավառում, ներառյալ բերքահավաքը և պտուղների, հատապտուղների և այլ արտադրանքի հետբերքահավաքային լրացուցիչ մշակումը 01.41.11.210 Ծառայություններ ընդհանուր, արմավազարդ և իլիկանման տիպի այգիներում կատարվող աշխատանքների 01.41.11.220 Ծառայություններ հատապտղանոցներում կատարվող աշխատանքների 01.41.11.230 Ծառայություններ խաղողի այգիներում կատարվող աշխատանքների 01.41.11.240 Ծառայություններ բաց գրունտի բանջարեղենի բերքահավաքի 01.41.11.250 Ծառայություններ թեյագործությունում կատարվող աշխատանքների 01.41.11.260 Ծառայություններ ցիտրուսային տնկադաշտերում կատարվող աշխատանքների 01.41.11.270 Ծառայություններ եղրիզենու (տունգ), հնդկեղեգի (բամբուկ), ընտիր դափնու տնկադաշտերում կատարվող աշխատանքների 01.41.11.280 Ծառայություններ թթենեբուծության մեջ կատարվող աշխատանքների 01.41.11.290 Ծառայություններ բուժիչ և եթերայուղային մշակաբույսերի մշակման 01.41.11.300 Ծառայություններ հողաբարելավման աշխատանքների 01.41.11.310 Ծառայություններ նոր յուրացված հողերի յուրացման և առաջնային մշակման 01.41.11.320 Ծառայություններ գյուղատնտեսական հողահանդերի բարելավման (վարելահողերի, խոտհարքերի), արոտավայրերի պարսպման 01.41.11.330 Ծառայություններ հողի ոռոգման 01.41.11.340 Ծառայություններ հողի չորացման 01.41.11.350 Ծառայություններ հակաքայքայիչ կառույցների շինարարության 01.41.11.390 Ծառայություններ հողաբարելավման, այլ 01.41.11.400 Ծառայություններ բուսաբուծական արտադրանքի և այլ բեռների բեռնման, բեռնաթափման և տեղափոխման 01.41.11.410 Ծառայություններ բուսաբուծական արտադրանքի տեղափոխման 01.41.11.420 Ծառայություններ օրգանական և հանքային պարարտանյութերի տեղափոխման 01.41.11.430 Ծառայություններ այլ բեռների տեղափոխման 01.41.11.440 Ծառայություններ գյուղատնտեսական արտադրանքի բեռնման 01.41.11.450 Ծառայություններ օրգանական և հանքային պարարտանյութերի բեռնման 01.41.11.460 Ծառայություններ այլ բեռների բեռնման 01.41.11.470 Ծառայություններ գյուղատնտեսական արտադրանքի բեռնաթափման 01.41.11.480 Ծառայություններ օրգանական և հանքային պարարտանյութերի բեռնաթափման 01.41.11.490 Ծառայություններ այլ բեռների բեռնաթափման 01.41.11.500 Ծառայություններ հիվանդություններից և վնասատուներից գյուղատնտեսական մշակաբույսերի պաշտպանության 01.41.11.510 Ծառայություններ թունաքիմիկատներով գյուղատնտեսական մշակաբույսերի մշակման 01.41.11.520 Ծառայություններ հերբիցիդներով և արբորիցիդներով գյուղատնտեսական մշակաբույսերի մշակման 01.41.11.530 Ծառայություններ տերևաթափիչներով և ցամաքիչներով գյուղատնտեսական մշակաբույսերի մշակման 01.41.11.540 Ծառայություններ հիվանդություններով և վնասատուներով վարակվածության ճշտման համար գյուղատնտեսական մշակաբույսերի հետազոտման 01.41.11.550 Ծառայություններ գյուղատնտեսական մշակաբույսերի հիվանդությունների և վնասատուների դեմ մեխանիկական եղանակով պայքարի 01.41.11.600 Ծառայություններ պարարտանյութերի պատրաստման և ավելացման 01.41.11.700 Ծառայություններ ձյունապահման 01.41.11.800 Ծառայություններ անձնակազմի հետ միասին գյուղատնտեսական մեքենաների տրամադրման 01.41.11.900 Ծառայություններ բուսաբուծության բնագավառում, այլ 01.41.12 Ծառայություններ գեղազարդ այգիների, պուրակների և գերեզմանոցների ծառատնկման և պահպանման (մշակման) 01.41.12.100 Ծառայություններ դիզայներական գեղազարդ այգիների, հանգստի և զվարճությունների պուրակների, սպորտային հրապարակների և այլնի կանաչ տնկիների և սիզամարգերի տնկման 01.41.12.200 Ծառայություններ գեղազարդ այգիների, հանգստի և զվարճությունների պուրակների, սպորտային հրապարակների և այլնի կանաչ տնկիների և սիզամարգերի ծառատնկման 01.41.12.300 Ծառայություններ գեղազարդ այգիների, հանգստի և զվարճությունների պուրակների, սպորտային հրապարակների և այլնի կանաչ տնկիների և սիզամարգերի և գերեզմանոցների պահպանման (մշակման) 01.41.12.900 Ծառայություններ գեղազարդ այգիների, պուրակների և գերեզմանոցների ծառատնկման և պահպանման (մշակման), այլ 01.42 Ծառայություններ անասնաբուծության բնագավառում (բացի անասնաբուժական ծառայություններից) 01.42.1 Ծառայություններ անասնաբուծության բնագավառում (բացի անասնաբուժական ծառայություններից) 01.42.10 Ծառայություններ անասնաբուծության բնագավառում (բացի անասնաբուժական ծառայություններից) 01.42.10.100 Ծառայություններ խոշոր եղջերավոր անասունների խնամքի 01.42.10.110 Ծառայություններ կովերի կթման 01.42.10.120 Ծառայություններ կովերի խնամքի 01.42.10.130 Ծառայություններ խոշոր եղջերավոր անասունների մատղաշի խնամքի 01.42.10.140 Ծառայություններ հորթերի խնամքի 01.42.10.150 Ծառայություններ ցուլ-արտադրողների խնամքի 01.42.10.200 Ծառայություններ խոզաբուծությունում կատարվող աշխատանքների 01.42.10.300 Ծառայություններ ոչխարաբուծությունում և այծաբուծությունում կատարվող աշխատանքների 01.42.10.310 Ծառայություններ ոչխարների խնամքի 01.42.10.320 Ծառայություններ ոչխարների խուզի և դրա հետ կապված աշխատանքների 01.42.10.330 Ծառայություններ կարակուլային ոչխարաբուծությունում ոչխարների սպանդի և մորթու մշակման 01.42.10.340 Ծառայություններ այծերի խնամքի 01.42.10.350 Ծառայություններ աղվամազավոր այծերի սանրման 01.42.10.400 Ծառայություններ թռչնաբուծության մեջ կատարվող աշխատանքների 01.42.10.500 Ծառայություններ ձիաբուծության, ուղտաբուծության, ջորեբուծության, եղջերվաբուծության մեջ կատարվող աշխատանքների 01.42.10.600 Ծառայություններ անասնաբուծության այլ ճյուղերում կատարվող աշխատանքների 01.42.10.700 Ծառայություններ կենդանիների կերերի պատրաստման, կերերի բաժանման, կենդանիներին ջուր խմեցնելու 01.42.10.800 Ծառայություններ անասնաբուծական արտադրանքի տեղափոխման 01.42.10.900 Ծառայություններ անասնաբուծության մեջ աշխատանքներ կատարելու 01.42.10.910 Ծառայություններ կենդանիների արհեստական սերմնավորման 01.42.10.920 Ծառայություններ անասունների իրացման և մսի համար սպանդի նախապատրաստման 01.42.10.930 Ծառայություններ ջուր խմեցնելու համար անասուններին նախապատրաստելու 01.42.10.940 Ծառայություններ շինություններից գոմաղբի մեքենայացված մաքրման 01.42.10.950 Ծառայություններ փարախներից աթարի կտրվածքով գոմաղբի հավաքման (ձեռքով) 01.42.10.960 Ծառայություններ ֆերմաների համալիր մեքենայացման 01.42.10.970 Ծառայություններ կենդանիներին ամառային արոտավայրեր տեղափոխելու 01.42.10.990 Ծառայություններ անասնաբուծության բնագավառում, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 01.5 Արտադրանք որսի, ջրաորսի և բուծման մուշտակավոր գազանների, թռչունների, ծովային կաթնասունների և ծառայություններ այդ բնագավառներում 01.50 Արտադրանք որսի, ջրաորսի և բուծման մուշտակավոր գազանների, թռչունների, ծովային կաթնասունների և ծառայություններ այդ բնագավառներում 01.50.1 Արտադրանք որսի, ջրաորսի և բուծման մուշտակավոր գազանների, թռչունների, ծովային կաթնասունների և ծառայություններ այդ բնագավառներում 01.50.10 Արտադրանք որսի, ջրաորսի և բուծման մուշտակավոր գազանների, թռչունների, ծովային կաթնասունների և ծառայություններ այդ բնագավառներում Տվյալ ենթակարգը ներառում է որսած կենդանի կենդանիները (այդ թվում ծովային կաթնասուններ)` հետազոտական աշխատանքներում օգտագործելու, կենդանաբանական այգիներում տեղավորելու, կրկեսների համար կամ տնային պայմաններում աճեցնելու համար, սպանված վայրի կենդանիները (այդ թվում ծովային կաթնասուններ)` որպես սնունդ օգտագործելու համար, կաշիներ, մորթիներ ստանալու համար, ինչպես նաև այդ գործունեությունների հետ կապված ծառայությունները: Բացառվում է` - ֆերմաներում կենդանիների բուծման արդյունքում ստացվող մուշտակեղենը, սողունների և թռչունների կաշիները (01.25.3, 15.12.20) - ֆերմաներում բուծվող կենդանի կենդանիները (01.25.10.600) - կենդանիների սպանդի արդյունքում ստացվող մուշտակեղենը և կաշիները (15.11.2) - սպորտային որսի կազմակերպման և անցկացման ծառայությունները (92.62.1) - կետերի որսի ծառայությունները (05.00.5) 01.50.10.100 Արտադրանք որսի, ջրաորսի և բուծման մուշտակավոր գազանների 01.50.10.200 Արտադրանք որսի, ջրաորսի և բուծման թռչունների 01.50.10.300 Արտադրանք որսի, ջրաորսի և բուծման ծովային կաթնասունների 01.50.10.400 Ծառայություններ մուշտակավոր գազանների, թռչունների և ծովային կաթնասունների որսի, ջրաորսի և բուծման բնագավառներում 02 ԱՐՏԱԴՐԱՆՔ ԱՆՏԱՌԱՅԻՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ, ՓԱՅՏԱՄԹԵՐՄԱՆ ԵՎ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԱՅԴ ԲՆԱԳԱՎԱՌՆԵՐՈՒՄ 02.0 Արտադրանք անտառային տնտեսության, փայտամթերման և ծառայություններ այդ բնագավառներում 02.01 Բնափայտ չմշակված, խեժ բնական, փայտախցան բնական, արտադրանք անտառային տնտեսության, այլ 02.01.1 Բնափայտ չմշակված Տվյալ կարգը ներառում է չմշակված բնափայտը, այսինքն չմշակված հատած անտառը, այդ թվում. - կլոր անտառանյութը չկեղևահանված կամ կեղևահանված, բայց կոնսերվանտներով չմշակված - չմշակված այլ անտառանյութը, ներառյալ վերնամասը, մնացորդները, կտորտանքները, սղոցուքը, փայտի թեփը և տաշեղները, որոնք օգտագործվում են ցելյուլոզ, դաբաղանյութեր ստանալու համար, ինչպես նաև որպես վառելանյութ Տվյալ ենթախմբի բնափայտը բաժանվում է փշատերև, սաղարթավոր և արևադարձային բնափայտերի: Բացառվում է` - փայտի թեփը և տաշեղները, մանրացված բնափայտը, փայտազանգվածը կամ բնափայտի փոշին, որոնք առավելապես օգտագործվում են օծանելիքի և դեղագործական արդյունաբերության մեջ կամ որպես միջատասպան (ինսեկտիցիդներ) և սնկասպան (ֆունգիցիդներ) նյութեր և համանման նպատակների համար (01.11.91) 02.01.11 Գերաններ փշատերև տեսակների 02.01.11, 02.01.12 և 02.01.13 ենթակարգերը ներառում են անտառանյութերը բնական վիճակում` հատած, կտրատված ճյուղերով, ինչպես նաև կեղևի արտաքին կամ և՛ արտաքին և՛ ներքին շերտերը հեռացրած կամ միայն դուրս ցցված մասերը հեռացրած: Այստեղ ներառվում է նաև բնափայտը, որի մակերեսից հեռացվել են արտաքին շերտերը, այսինքն ոչ վաղուց աճած ենթակեղևաշերտերը` տեղափոխման ժամանակ խնայողության նպատակով և փտումը կանխելու համար: Տվյալ դասերում ներառված հիմնական արտադրատեսակներն են` սղոցման համար անտառանյութերը, կապի և էլեկտրահաղորդման գծերի, հեռախոսային և հեռագրական կապի համար սյուները, չսրված և երկայնակի չհատված հիդրոշինարարական գերանները, ուղենշանները, հենակները, ձողերը, կանգնակները, ցելյուլոզի եփման համար գերանները, միաշերտ նրբատախտակներ պատրաստելու համար կլոր գերանները, լուցկիներ և փայտե իրեր պատրաստելու համար գերանները և այլն: Ցելյուլոզի և լուցկիների արտադրության համար օգտագործվող գերանները, ի տարբերություն, օրինակ, 01.02.14 ենթակարգի վառելիքային գերանների, մանրամասն տեսակավորվում են և կեղևահանվում, որպես կանոն, այդ գերանների մեջ չպետք է լինեն ջարդված, կոտրված, ծռված, ճյուղավորված կամ երկատված գերաններ: Հեռախոսային և հեռագրական կապի և էլեկտրահաղորդման գծերի սյուները նույնպես մտցված են այս ենթակարգի մեջ, եթե դրանք հարթ մակերես ստանալու համար մշակվել են կեղևահանող դանակի կամ կեղևահանող հաստոցի օգնությամբ: Այդպիսի սյուները երկար պահպանելու նպատակով, հաճախ, ներկում են, ծածկում են լաքով, պատում են փայտի տոգորանյութով (կրեոզոտով) կամ այլ նյութով, այս դեպքում դրանք դասակարգվում են 20.10.31: Այս ենթակարգերի մեջ մտնում են նաև ծառերի որոշ տեսակների կոճղերը և արմատները, ինչպես նաև որոշ տեսակի բուսականություն, որոնցից պատրաստում են միաշերտ նրբատախտակ (շպոն) կամ ծխամորճ: Բացառվում է` - նախնական մշակման ենթարկված փայտանյութերը, որոնք պիտանի են օգտագործման ձեռնափայտեր, հովանոցներ, բռնակներ, կոթեր, գործիքներ և համանման այլ արտադրատեսակներ պատրաստելու համար (02.01.15) - փայտանյութերը, որոնք մշակված են երկաթուղային և տրամվայի գծերի համար նախատեսված փայտակոճերի տեսքով (20.10.10) - փայտանյութերը, որոնք մշակված են երեսպատման տախտակների և գերանների տեսքով (20.10.10 կամ 20.20.21) 02.01.11.100 Անտառանյութ կլոր, սղոցման համար 02.01.11.110 Գերաններ տախտակացու (անտառանյութ սղոցանյութերի և նախապատրաստվածքների պատրաստման համար) 02.01.11.120 Գերաններ նավաշինական (անտառանյութ նավաշինության և բեռնանավաշինության համար) 02.01.11.130 Գերաններ փայտակոճի (անտառանյութ փայտակոճերի պատրաստման համար) 02.01.11.140 Գերաններ տարաների և տակառատախտակների (անտառանյութ չոր մթերքի տարաների և լցովի տարաների համար) 02.01.11.200 Անտառանյութ կլոր, կեղևելու և ռանդելու համար 02.01.11.210 Գերաններ նրբատախտակի (անտառանյութ կեղևած և ռանդված միաշերտ նրբատախտակի պատրաստման համար) 02.01.11.290 Անտառանյութ կլոր, կեղևելու և ռանդելու համար, այլ 02.01.11.400 Անտառանյութ կլոր, օգտագործվող վերամշակման համար 02.01.11.410 Սյունագերաններ (անտառանյութ կապի և էլեկտրահաղորդման գծերի համար) 02.01.11.420 Գերաններ հիդրոշինարարական (անտառանյութ ցցահենարանների, հիդրոտեխնիկական կառույցների և կամուրջների տարրերի համար) 02.01.11.430 Երկարաքոթուկ հանքահորային և կանգնակ հանքահորային 02.01.11.440 Գերաններ շինարարական և գերանիկներ (անտառանյութ տարբեր նշանակման օժանդակ և ժամանակավոր շինությունների շինարարության համար) 02.01.12 Գերաններ սաղարթավոր տեսակների 02.01.12.100 Անտառանյութ կլոր, սղոցման համար 02.01.12.110 Սղոցագերաններ (անտառանյութ սղոցանյութի և նախապատրաստվածքների պատրաստման համար) 02.01.12.120 Գերաններ նավաշինության համար (անտառանյութ նավաշինության և բեռնանավաշինության համար) 02.01.12.130 Գերաններ փայտակոճի (անտառանյութ փայտակոճերի և փոխադրիչ չորսուների պատրաստման համար) 02.01.12.140 Գերաններ տարաների և տակառատախտակների (անտառանյութ չոր մթերքի տարաների և լցովի տարաների համար) 02.01.12.200 Անտառանյութ կլոր, կեղևելու և ռանդելու համար 02.01.12.210 Գերաններ նրբատախտակի (անտառանյութ կեղևած և ռանդված միաշերտ նրբատախտակի պատրաստման համար) 02.01.12.220 Գերաններ լուցկու (անտառանյութ լուցկու արտադրության համար) 02.01.12.300 Անտառանյութ ցելյուլոզի և փայտազանգվածի պատրաստման համար 02.01.12.400 Անտառանյութ կլոր, օգտագործվող վերամշակման համար 02.01.12.410 Գերաններ շինարարական և գերանիկներ (անտառանյութ տարբեր նշանակման օժանդակ և ժամանակավոր շինությունների շինարարության համար) 02.01.12.490 Սղոցանյութ կլոր, օգտագործվող վերամշակման համար, այլ 02.01.13 Գերաններ արևադարձային տեսակների 02.01.13.000 Գերաններ արևադարձային տեսակների 02.01.14 Բնափայտ վառելիքային 02.01.14.000 Բնափայտ վառելիքային Տվյալ ենթակարգը ներառում է որպես վառելանյութ օգտագործվող բնափայտը հետևյալ տեսքով` - կարճ տեսականիների, որպես կանոն, կեղևի հետ - երկայնակի հատած գերանների կամ փայտի կտորների - ճյուղերի, ցախի կապուկների, չմշակված ճիպոտների, փաթաթվող ցողունների և ծառերի կոճղերի և արմատների Որպես վառելափայտ օգտագործվող գերանների կամ փայտի կտորների համար չափերի սահմանափակում չի նախատեսված: Միայն բնափայտի վիճակը և նկարագրման մեթոդներն են դրան տարբերակում 02.01.11-02.01.13 (տես այդ ենթակարգերի պարզաբանումները) ենթակարգերի բնափայտից: Բացառվում է` - կարճագերան բնափայտը, կլոր և կտրտած անտառանյութերի տեսքով (20.10.10) - գերանները, որոնք օգտագործվում են ցելյուլոզի և լուցկիների արտադրության համար (02.01.11-02.01.13) - բնափայտը և բնափայտի մնացորդները, որոնք պատված են խեժով կամ այլ նյութերով և օգտագործվում են վառելու համար (36.63.62.100) - թեփը և բնափայտի մնացորդները կամ կտորները, նույնիսկ եթե դրանք բացահայտ համարվում են վառելանյութ (20.10.23 և 20.10.40) 02.01.15 Բնափայտ չմշակված, այլ (ներառյալ փայտաձողերը և գագաթը) Տվյալ ենթակարգը ներառում է` - տակառագործական բնափայտ (բնափայտ տակառագոտիների համար), որի մեջ մտնում են ուռենու, անտառային ընկուզենու, կեչու և այլնի մասնատված ճիպոտները` կեղևով ծածկված կամ նախնական կեղևած և օգտագործվում են տակառագոտիների, փոխադրովի փակոցների պատրաստման համար և այլն, սովորաբար լինում է կապոցներով և փաթեթներով (բացառվում է տակառագործական բնափայտը, որը կտրված է ըստ պահանջվող երկարության և ծայրերում ունի ամրացման ակոսներ տակառներ պատրաստելու համար` 20.40.12) - երկայնակի ճեղքած գերաններ, որոնք իրենցից ներկայացնում են երկայնակի կտրտած ծառերի բները և ճյուղերը, լայնորեն օգտագործվում են որպես նեցուկներ գյուղատնտեսության և ծաղկաբուծության մեջ, ցանկապատերի համար և մի շարք այլ դեպքերում, օրինակ, տանիքներ պատրաստելու համար և այլն - սրված գերաններ, ցցեր, որոնք իրենցից ներկայացնում են ծայրերը սրված կլոր կամ կտրտված սյուներ, այդ թվում կեղևած կամ տոգորված, բայց երկայնակի չսղոցած - բարակ տեսականի` նախնական մշակված, բայց չհղկված և այլ եղանակով չմշակված, ունեն որոշակի երկարություն և հաստություն` ձեռնափայտերի, գոլֆի մականի, ներկարարական վրձինների և գործիքների բռնակների և այլնի պատրաստման համար (բացառվում են համանման փայտանյութերը` ռանդած, հղկված կամ այլ եղանակով մշակված, որոնք օգտագործվում են տարբեր երկարաչափ կլոր ընդլայնական մակերեսով արտադրատեսակներ արտադրելու համար) - փայտի տաշեղը (chipwood), այսինքն, կեղևած կամ նեղ, բարակ, միանման շերտերով սղոցած բնափայտը, որն օգտագործվում է հյուսելու և մաղ, զամբյուղ, լուցկի և այլն պատրաստելու համար (բացառվում են խոզանակների և կոշիկների կաղապարների համար նախապատրաստվածքները` 20.51.11) Փայտի տաշեղը և համանման արտադրատեսակները տարբերվում են 20.20.21 ենթակարգի միաշերտ նրբատախտակի թերթերից փոքր չափերով և օգտագործվող բնափայտի տեսակով (սովորաբար ավելի փափուկ բնափայտ): 02.01.15.100 Անտառանյութ ցելյուլոզի և փայտազանգվածի պատրաստման համար 02.01.15.300 Հումք բնափայտի քիմիական վերամշակման համար 02.01.15.310 Հումք բնափայտի դաբաղող լուծամզուքի պատրաստման համար 02.01.15.390 Հումք բնափայտի քիմիական վերամշակման համար, այլ 02.01.15.900 Բնափայտ չմշակված, այլ 02.01.2 Խեժեր բնական 02.01.21 Բալատա, գուտապերչ, գվայուլա, չիկլ և համանման բնական խեժեր 02.01.21.000 Բալատա, գուտապերչ, գվայուլա, չիկլ և համանման բնական խեժեր Բալատան, գուտապերչը, գվայուլան, չիկլը և համանման բնական խեժերը տվյալ դասակարգչում բնական կաուչուկի հետ (01.11.80) մտնում են «կաուչուկ և ռետին» հասկացության մեջ: Այս արտադրատեսակները կարող են լինել ռետինացված (վուլկանացված) կամ չռետինացված (չվուլկանացված), պինդ կամ ոչ պինդ: 02.01.21 ենթակարգը ներառում է նշված արտադրատեսակներն առաջնային ձևով, ինչպես նաև թիթեղների, թերթերի կամ ժապավենների տեսքով: Բալատան կարմրավուն արտադրատեսակ է, հիմնականում տեղափոխվում է նավերով մինչև 50 կգ բլոկներով կամ, երբեմն, 3-6 մմ հաստությամբ թերթերով: Բալատայի խեժը կամ բալատան ստացվում է Sapotaceae ընտանիքի որոշ բույսերի լատեքսից, հատկապես ծառ-բուլլետից (Manikara bidentata), որը հիմնականում աճում է Բրազիլիայում: Գուտապերչը ստացվում է Sapotaceae ընտանիքի տարբեր ծառերի լատեքսից (օրինակ, Palaquium տեսակից կամ Payena տեսակից), այն դեղին կամ դեղնավուն կարմիր գույնի է, տեղափոխվում է 0,5-3 կգ բրիկետներով կամ 25-28 կգ բլոկներով: Գվայուլան ստացվում է Մեքսիկական աճող կաուչուկատու թփերի Parthenium argentatum լատեքսից, սովորաբար տեղափոխվում է բրիկետներով կամ թերթերով: Կաուչուկ չիկլը ստացվում է Ամերիկայի մերձարևադարձային շրջաններում աճող Sapotaceae ընտանիքի որոշ ծառերի կեղևում պարունակվող լատեքսից: Այս կարմրավուն խեժը տեղափոխվում է տարբեր չափերի բրիկետներով կամ 10 կգ քաշով բլոկներով: Այստեղ են դասվում նաև կաուչուկանման բնական խեժերը, օրինակ, ջելուտոնգը, որոնք իրենց հատկություններով հիշեցնում են կաուչուկը, ինչպես նաև վերոհիշյալ արտադրատեսակների տարբեր փոխադարձ խառնուրդները: Բացառվում է` - 01.11.80 ենթակարգի բնական կաուչուկը - տվյալ ենթակարգի ցանկացած արտադրատեսակի խառնուրդը սինթետիկ կաուչուկի հետ (24.16) - տվյալ ենթակարգի մթերքը, որի մակարդվելուց առաջ կամ հետո ավելացվել են այլ նյութեր (ռետինացնող ազդակներ, արագացուցիչներ, դանդաղիչներ, գունանյութեր կամ այլ ներկող նյութեր և այլն) 02.01.22 Դոճխեժ, բուսախեժ, բալասան և այլ բնական խեժեր Տվյալ ենթակարգը ներառում է` - դոճխեժ (02.01.22.100), որը խեժային նյութ է, ստացվում է արևադարձային ծառերի մի քանի տեսակներից և որդան կարմիր, կերմես տեսակների միջատներից: Դոճխեժի առավել կարևոր առևտրային տեսակներն են` ստիկլակը, որը սովորաբար կազմված է դոճխեժի հաստ շերտով ծածկված ճյուղերից, ունի մուգ կարմիր գույն և համարվում է դոճխեժի ամենաշատ գունավորված տարատեսակը, սիդլաքը, որը դոճխեժի ջարդված տեսակն է, անջատվում է ճյուղերից լվացման միջոցով, որի հետևանքով դրա ներկող նյութի մի մասը հեռացվում է, չմաքրված դոճխեժը, որն ստացվում է հալեցման և զտման միջոցով, դոճխեժ-գարնետը, որն ստացվում է դոճխեժի պատրաստումից ստացված մնացորդներից (բացառվում են որոշ արևելյան ծառերի հյութերը, որոնք օդում առաջացնում են կայուն բարակ շերտ (հայտնի են որպես չինական կամ ճապոնական լաք) (15.89.20) - բնական բուսախեժեր, խեժեր, բուսախեժային խեժ և բևեկն (փշատերև ծառերի խեժահյութ) (02.01.22.900), որոնք համարվում են բույսերից առաջացած արտադրություն և ունեն մի շարք տարբերակող հատկություններ Իսկական բուսախեժերը չունեն հոտ, համ և լուծվում են ջրում` առաջացնելով կպչուն նյութ, այրվում են առանց հալվելու և հոտի, խեժերը ջրում չեն լուծվում, ունեն թույլ հոտ, էլեկտրականության վատ հաղորդիչ են, այրվելուց դառնում են ավելի փափուկ և լրիվ հալվում են` առաջացնելով ծուխ և բնորոշ հոտ: Բուսախեժային խեժերը կազմված են բուսախեժի և տարբեր խեժերի խառնուրդից տարբեր համեմատություններով, սովորաբար ունեն սուր բնորոշ հոտ և համ: Բևեկնն արտածորվածք է, կազմված ցնդող և խեժանման բաղադրիչներից, բալասանները խեժեր են, որոնց բնորոշ է բենզոյական և դարչնի բաղադրիչների բարձր պարունակությունը: Հիմնական մթերք է հանդիսանում` - արաբախեժը (կամ ակացիայի բուսախեժ կամ սենեգալյան բուսախեժ) (02.01.22.200), որն ունի դեղնավուն կամ կարմրավուն կտորների տեսք, թափանցիկ է և լուծվում է ջրում, բայց ոչ սպիրտում, տրագականտը (ստացված Astragalus մի քանի տարատեսակներից), բասրա խեժը, հնդկական խեժը, մի քանի, այսպես կոչված, «տեղական» խեժերը Rosaccae տարբեր տեսակներից, այնպիսի ծառերի, ինչպիսիք են բալենին, սալորենին, ծիրանենին, դեղձենին կամ նշենին - թարմ բևեկնը (հեղուկ տեսքով) սոճուց և այլ փշատերև տեսակներից (հում և մաքրված), ինչպես նաև փշատերևային խեժերը, որոնք չորանում են ծառի վրա կտրվածք անելիս - կոպալը (հնդկական, բրազիլական, կոնգոլեզական և այլն), ներառյալ հանածո կոպալը, դամարովյան խեժը, էլեմի, մաստիկս, կաուրի, սանդարակ, «վիշապի արյուն» խեժերը, - ակարոիդը, ասաֆետիդան, կաղանչանի խեժը, գումիամոնիումի, սկամոնիի տեսակների խեժերը, գվայակային ծառի խեժը և այլն - ստիրակսը (պինդ կամ հեղուկ), խեժային բենզոինը, տոլուանյան, պերուանյան, տապսիևյան, մեկկայի, կոպայան, կանադական բալասանները - կանեփի խեժը (հում կամ մաքրված), որն ստացվում է կանեփից (այս խեժը հանդիսանում է թմրանյութ) Տվյալ ենթակարգի մեջ մտնող բնական բուսախեժերը, խեժերը և բևեկնը կարող են լինել հում, լվացված, մաքրված, գունաթափված, մասնատված կամ փոշու տեսքով: Այս նույն մթերքը հանվում է տվյալ ենթակարգից, եթե դրանք մշակված լինեն ջրով` ճնշման տակ, հանքային թթուներով կամ ենթարկված լինեն ջերմամշակման, օրինակ, ջրալուծվող բուսախեժերը ջրով ճնշման տակ մշակումից հետո (15.89.20), բուսախեժերը, մշակված ծծմբաթթվով (24.62.10) և խեժերը ջերմամշակումից հետո (24.17.71.500): Բացառվում է` - սաթը (14.50.23.700) - բնական բալասաններ պարունակող դեղամիջոցները և բժշկական պատրաստուկները, որոնք հայտնի են որպես բալասաններ (24.42.1) - դոճխեժից հանված ներկանյութը (24.12.22.700) - ռետինոիդները (24.63.10.300) - թալիումային յուղը (երբեմն հայտնի է որպես «հեղուկ բևեկնախեժ») (24.14.71.300), - բևեկնայուղը (24.14.71.400) - բևեկնախեժը, բևեկնախեժի թթուն, բևեկնախեժի սպիրտը և բևեկնախեժի հիմքի վրա պատրաստված համանման մթերքը (հատված 24) 02.01.22.100 Դոճխեժ բնական չմաքրված 02.01.22.200 Արաբախեժ (գումիարաբիկ) 02.01.22.900 Խեժեր բնական, բևեկն (բալասան), բուսախեժեր, այլ 02.01.3 Խցան բնական, չմշակված կամ առաջնային մշակման ենթարկված 02.01.30 Խցան բնական, չմշակված կամ առաջնային մշակման ենթարկված 02.01.30.000 Խցան բնական, չմշակված կամ առաջնային մշակման ենթարկված Տվյալ ենթակարգը ներառում է բնական խցանը, չմշակված կամ առաջնային մշակման ենթարկված: Չմշակված խցանը սովորաբար ունի կորագիծ մակերևույթով փուշտայի տեսք` հանված խցանածառից: Առաջնային մշակման ենթարկված բնական խցանն ունի քերած կամ այլ եղանակով մաքրված մակերևույթ (օրինակ խանձման միջոցով): Սնկասպան նյութերով (ֆունգիցիդներով) մշակված խցանը նույնպես մտնում է տվյալ ենթակարգի մեջ: Խցանն ստացվում է Հարավային Եվրոպայում և Հյուսիսային Աֆրիկայում աճող խցանակաղնու (Quercus suber) կեղևի արտաքին շերտից: Հանված կեղևի առաջին շերտը անվանում են «կուսական» խցան, այն պինդ է, դյուրաբեկ, զուրկ է առաձգականությունից, որակը ցածր է գնահատվում է ցածր: Դրա արտաքին մակերևույթը ծակոտկեն է և պատված է ճեղքվածքներով, ներքին մակերևույթն ունի դեղնավուն գույն կարմիր բծերով: Առևտրային նպատակների համար օգտագործվում են կեղևի հաջորդող շերտերը: Դրանք պինդ են, միասեռ, իսկ արտաքին մակերևույթը չնայած ունի որոշակի քանակի ճեղքվածքներ, բայց ավելի հարթ է, քան կուսական խցանը: Խցանը թեթև է, առաձգական, ճկուն, անջրանցիկ է, կայուն է նեխման նկատմամբ, վատ է անցկացնում ջերմությունը և ձայնը: Բացառվում է` - կեղևահանված խցանը կամ քառակուսիների տեսքով կոպիտ մշակված խցանը (20.52.11.500) - բնական խցանի մնացորդները (տաշեղներ, մնացորդներ, կտորներ), մանրացված, հատիկավորված կամ ծեծած խցանը (20.52.11.300), ինչպես նաև շեղջաքարացած խցանը (20.52.13 կամ 20.52.14) 02.01.4 Արտադրանք անտառային տնտեսության, այլ 02.01.41 Մասեր բույսերի, խոտեր, մամուռներ, քարաքոսեր, գեղազարդ նպատակներով օգտագործման համար Տվյալ ենթակարգը ներառում է ոչ միայն տերևներ, ճյուղեր և այլն, այլև փնջեր, պսակներ, ծաղկեպսակներ և այլն, որոնց մեջ մտնում են տերևներ, ծառերի, թփերի կամ այլ բույսերի մասեր, խոտեր, մամուռներ, քարաքոսեր, նույնիսկ եթե դրանք պարունակում են ժապավեններ և այլ զարդարող նյութեր: Դրանք կարող են պարունակել նաև գեղազարդ պտուղներ: Տվյալ ենթակարգի մեջ մտնում են նաև ամանորյա բնական եղևնիները, այն պայմանով, որ դրանք որպես տնկանյութ հնարավոր չլինի օգտագործել (արմատները լինեն սղոցած): Այստեղ դասակարգվում են (մասնավորապես 02.01.41.320 ենթադիրքում) չորացրած տերևները, ճյուղերը և բույսերի այլ մասերն առանց ծաղիկների և կոկոնների, խոտերը, հացահատիկային հասկերը (օրինակ, եգիպտացորենը), գեղազարդ նպատակով սպիտակեցրած, ներկած, տոգորած կամ մշակված այլ եղանակով: Բացառվում է` - ծաղիկները և կոկոնները, ներառյալ փնջերը և պսակները (01.12.22) - բույսերը և բույսերի մասերը, ներառյալ խոտերի, մամուռների, քարաքոսերի այն տեսակները, որոնք օգտագործվում են, գլխավորապես, օծանելիքի, դեղագործության մեջ որպես միջատասպան (ինսեկտիցիդներ), սնկասպան (ֆունգիցիդներ) նյութեր և այլն (01.11.91) կամ ծաղկաշղթաների համար (02.01.42.100), այն պայմանով, որ այդ ձևով դրանք պիտանի չեն փնջերի և զարդարանքի համար - կոլաժները և գեղազարդ ծաղկե դրվագաթիթեղները (92.31.10) - 02.01.41.290 ենթադիրքից` քաղցր եգիպտացորենի թարմ հասկերը (01) - 02.01.41.310 ենթադիրքից` քաղցր եգիպտացորենի և հացահատիկային մշակաբույսերի չորացրած հասկերը (01) - 02.01.41.320 ենթադիրքից` հացահատիկային մշակաբույսերի ծղոտը, այդ թվում հասկերով, գունաթափված, ներկած ոչ գեղազարդ նպատակների համար (02.01.42.190) 02.01.41.100 Մամուռներ և քարաքոսեր գեղազարդ նպատակներով օգտագործման համար 02.01.41.110 Եղջերվամամուռ գեղազարդ նպատակներով օգտագործման համար 02.01.41.190 Մամուռներ և քարաքոսեր գեղազարդ նպատակներով օգտագործման համար, այլ 02.01.41.200 Տերևներ, ճյուղեր և բույսերի այլ մասեր առանց ծաղիկների և կոկոնների, խոտեր ծաղկեփնջերի պատրաստման և գեղազարդ նպատակներով օգտագործման համար, թարմ 02.01.41.210 Տոնածառներ 02.01.41.220 Ճյուղեր փշատերև ծառերի 02.01.41.290 Տերևներ, ճյուղեր (բացի փշատերև ծառերի ճյուղերից) և բույսերի այլ մասեր առանց ծաղիկների և կոկոնների, խոտեր ծաղկեփնջերի պատրաստման և գեղազարդ նպատակներով օգտագործման համար, թարմ 02.01.41.300 Տերևներ, ճյուղեր և բույսերի այլ մասեր առանց ծաղիկների և կոկոնների, խոտեր ծաղկեփնջերի պատրաստման և գեղազարդ նպատակներով օգտագործման համար, չորացված, ներկված, սպիտակեցված, սնուցված կամ այլ եղանակներով պատրաստված 02.01.41.310 Տերևներ, ճյուղեր և բույսերի այլ մասեր առանց ծաղիկների և կոկոնների, խոտեր ծաղկեփնջերի պատրաստման և գեղազարդ նպատակներով օգտագործման համար, չորացված, առանց հետագա մշակման 02.01.41.320 Տերևներ, ճյուղեր և բույսերի այլ մասեր առանց ծաղիկների և կոկոնների, խոտեր ծաղկեփնջերի պատրաստման և գեղազարդ նպատակներով օգտագործման համար, չորացված, ներկված, սպիտակեցված, սնուցված կամ այլ եղանակներով պատրաստված 02.01.42 Նյութեր բուսական, օգտագործվող հյուսման, լցման, ներկման կամ դաբաղման համար, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 02.01.42.100 Նյութեր բուսական, օգտագործվող հյուսքի համար (օրինակ, հնդկեղեգ (բամբուկ), ռոտանգ, շաքարեղեգ, կնյուն, ուռի, ռաֆիա (արմավենու տեսակ), հացահատիկային ծղոտ և լորենու մաքրված կեղև, սպիտակեցված կամ ներկված) Տվյալ դիրքը ներառում է` - բուսական հումք, որն օգտագործվում է հիմնականում հյուսված արտադրատեսակների պատրաստման համար, ինչպիսիք են խսիրները, սկուտեղները, բոլոր տեսակի զամբյուղները, այդ թվում կափարիչով, կահույքը (աթոռներ և սեղաններ), ծղոտե գլխարկները և այլն, ինչպես նաև ավելներ, հովանոցների, կարթերի բռնակներ, կոպիտ պարաններ և այլն պատրաստելու համար - հնդկեղեգ (բամբուկ) (02.01.42.110), որը խոտերի հատուկ տարատեսակ է, աճում է Չինաստանում, Ճապոնիայում, Հնդկաստանում: Հնդկեղեգն ունի շատ թեթև, հարթ, սովորաբար սնամեջ բուն, լինում է ամբողջական, ճեղճեղված կամ երկայնքով սղոցած, կլորացված ծայրերով, գունաթափված, փայլեցված, ներկված կամ հրապաշտպան նյութով տոգորված - ռոտանգ (02.01.42.120), դա փաթաթվող արմավենիների բներն են սովորաբար Calamus տեսակի, որոնք հիմնականում աճում են Հարավային Ասիայում: Բները գլանաձև են, ամուր և ճկուն, 0,3-6,0 սմ տրամագծով, գույնը դեղինից մինչև շագանակագույն - եղեգներ և կնյուններ, դա բազմաթիվ խոտային բույսերի հավաքական անվանումն է, որոնք աճում են ինչպես չափավոր, այնպես էլ արևադարձային կլիմայով գոտիների խոնավ վայրերում: Եղեգներն ունեն ուղիղ, սնամեջ, ամուր բներ` երկայնքով հավասարապես բաշխված հանգույցներով: Համեմատաբար հայտնի տեսակներն են ջրային կնյունները (Scirpus lacustris), սովորական և վայրի եղեգները (Arundo donax և Phragmites communis), Cyperus-ի տարբեր տեսակները (օրինակ, Cyperus tagetiformis, չինական խոտը) և Juncus-ի տարբեր տեսակները (օրինակ, Juncus effusus, ճապոնական եղեգը) - ուռենու շիվ (սպիտակ, դեղին, կանաչ կամ կարմիր)` դա ուռենու մի քանի տարատեսակների երկար ճկուն մատղաշ շիվերը և ճյուղերն են (Salix) - ռաֆիա` դա Raphia տեսակի մի շարք արմավենիների տերևներից ստացված թելավոր շերտերի առևտրային անվանումն է: Ռաֆիա տեսակի մեջ կարևոր է համարվում Raphia ruffia, որն աճում է հիմնականում Մադագասկարում - հացահատիկային մշակաբույսերի ծղոտ, այդ թվում հասկերով, գունաթափված, մաքրված կամ ներկված - լորենու մի քանի տարատեսակների ներքին կեղևը, որի թելքերը շատ ամուր են և օգտագործվում են պարանների, փաթեթավորման հյուսվածքների արտադրության համար: Այստեղ ներառվում են բաոբաբի կեղևը, ուռենու և բարդու որոշակի տեսակների կեղևը, ինչպես նաև Typha-ի տարբեր տեսակների տերևները (օրինակ, Typha latifolia կամ cattail) Բացի հացահատիկային ծղոտից, որը չմշակված տեսքով բացառվում է (01.11.60.100), տվյալ դիրքում ներառվում են հյուսելու համար բուսական նյութերը, այդ թվում հում տեսքով, չլվացված, շերտերով մասնատված, փայլեցված, գունաթափված, պատրաստ ներկելու համար կամ ներկված, լաքապատված կամ օլիֆապատված և հրապահպան նյութերով տոգորված: Տվյալ դիրքի նյութերը, որոնք ոլորված են` այդ տեսքով օգտագործելու համար, ներառվում են 20.52.15 ենթակարգում: Բացառվում է` - բնափայտը կեղևահան արված և ռանդած (02.01.15) - 02.01.42.100 դիրքում ընդգրկված նյութերը ոլորված, սանրված, նոսրացված կամ այլ եղանակով պատրաստված (17.10.20) 02.01.42.110 Հնդկեղեգ (բամբուկ) 02.01.42.120 Ռոտանգ 02.01.42.130 Վուշ 02.01.42.140 Կանեփ 02.01.42.150 ՈՒռի 02.01.42.160 Կեղև լորենու 02.01.42.190 Նյութեր բուսական, օգտագործվող հյուսքի համար, այլ 02.01.42.200 Նյութեր բուսական, օգտագործվող լցման համար (օրինակ կապոկ, բուսական թելքեր), այդ թվում պաստառի տեսքով այլ նյութերի հիմքի վրա կամ առանց դրա Կապոկը (02.01.42.210) Bombacaceae ընտանիքի տարբեր ծառերի սերմերի մակերեսի բաց դեղին կամ, երբեմն, շագանակագույն բմբուլի առևտրային անվանումն է: Կախված տեսակից, թելքերն ունեն 15-30 մմ երկարություն, առաձգական են, անջրանցիկ, շատ թեթև և փխրուն: Բուսական բմբուլի այլ տեսակներն առաջանում են մերձարևադարձային բույսերի որոշ տարատեսակների (օրինակ, Asclepias) սերմերի միաբջիջ մազիկներից: Բուսական մազեր անվան տակ հայտնի մթերքը, ներառյալ ալժիրյան թելքը (crin vegetal), առաջանում է գաճաճ արմավենիների որոշ տարատեսակների տերևներից (մասնավորապես, Chamaerops humilis): Բնական վիճակում ոլորագիծ բուսական թելքերն (foin frise) ստացվում են Carex տեսակի մի շարք եղեգների տերևներից: Տվյալ դիրքը ներառում է այս նյութերը հում վիճակում կամ մաքրված, գունաթափված, ներկված, սանրված և այլն: Դրանք ներառվում են այստեղ նաև, եթե թոփերով արտահանվում են: Տվյալ դիրքը ներառում է նաև բուսական հումք, որն օգտագործվում է փափուկ կահույքը, բարձերը, ներքնակները, փրկարար գոտիները և այլն լցնելու համար, ինչպես նաև այլ տեղերում կիրառելու համար: Բացառվում է` - բուսական հումքը, որն օգտագործվում է լցման համար, բայց ընդգրկված է այլ դիրքերում կամ օգտագործվում է այլ նպատակներով, օրինակ, էսպարտո խոտը, (02.01.42.900), բնափայտի բուրդը (20.10.22), փայտախցանի բուրդը (20.52.11.300), հնդկընկույզի թելքը (17.10.20.700) և բուսական մանածագործական թելքերի մնացորդները (17.10.20) 02.01.42.210 Կապոկ 02.01.42.290 Նյութեր բուսական, օգտագործվող լցման համար, այլ 02.01.42.300 Նյութեր բուսական, օգտագործվող խոզանակային արտադրատեսակների և ավելների արտադրության համար (օրինակ ավելի սորգո, պիասավա, սողացող սիզախոտի արմատներ) կապերով, խրձերով և կույտերով Տվյալ դիրքը ներառում է բուսական հումք, որն օգտագործվում է հիմնականում ավելներ և խոզանակներ և այլն պատրաստելու համար: Դրանք են` - ավելի սորգո - բրնձի հուրան (Sorghum vulgare var. technicum) կամ կորեկի մի քանի տեսակներ առանց սերմերի - պիասավա, որը մի քանի արևադարձային արմավենիների տերևներից ստացված թելքեր են (առավել հայտնի տեսակներն են` բրազիլական և աֆրիկյան պիասավաները) - սիզախոտի արմատներ` հատիկաբույս է Andropogon տեսակի, որն աճում է չոր ավազային հողերում, Եվրոպայում, մասնավորապես Հունգարիայում և Իտալիայում (սիզախոտի արմատները չպետք է շփոթել վետիվերի (կոս-կոս խոտեր կամ հնդկական սիզախոտ) արմատների հետ, որոնցից ստանում են եթերայուղեր և ոչ էլ բժշկական սիզախոտի հետ, որն ունի բուժիչ հատկություններ` 01.11.91) - կենտրոնական Ամերիկայում աճող այլ հատիկաբույսերի արմատներ, ինչպիսիք են` Epicampes-ի տեսակները (օրինակ, broomroot կամ zacaton) - հոմուտի թելքեր, որոնք ստացվում են Arenga saccharifera կամ pinnata Տվյալ դիրքը ներառում է այս նյութերը նաև կտրատված, գունաթափված, ներկված, սանրված վիճակում, կապերով և փնջերով: Բացառվում է` - այլ խմբավորումներում դասակարգված բուսական նյութերը կամ ավելներ և խոզանակներ պատրաստելու համար չօգտագործվող նյութերը, օրինակ, հնդկեղեգը, եղեգը, կնյունը (02.01.42.100), ալֆա խոտերը, էսպարտոն և ջրուռու ցողունները (ոչ մանածագործական օգտագործման համար` 02.01.42.900, իսկ մանածագործական օգտագործման համար 17.10.20) - թելք գլխիկով` անմիջապես կամ փոքր նախապատրաստական աշխատանքներ կատարելուց հետո պիտանի ավելներ և խոզանակներ պատրաստելու համար (36.62.1) 02.01.42.900 Նյութեր բուսական, չներառված ուրիշ խմբավորումներում Տվյալ դիրքը ներառում է բոլոր բուսական մթերքը, որն ընդգրկված չէ ուրիշ խմբավորումներում, հատկապես այն բուսական հումքը, որն օգտագործվում է ներկելու և դաբաղելու համար: Այդ նյութերն օգտագործվում են անմիջապես ներկելու և դաբաղելու համար կամ ներկող և դաբաղող լուծամզուքներ պատրաստելու համար: Դրանք կարող են լինել չմշակված, մաքրված, չորացրած, աղացած կամ փոշու տեսքով: Հատկապես կարևոր նյութերից են` - ծառ` աղտոր, դեղին ծառ, բրազիլական ծառ, շագանակի ծառ, կարմիր սանդալի ծառ և այլն (հարկ է նշել, որ ծառերը, որոնք օգտագործվում են բացառապես ներկման կամ դաբաղման համար, դասակարգվում են այս դիրքում միայն այն ժամանակ, երբ ներկայացված են փոշու կամ տաշեղի տեսքով, այլ տեսքով ծառերը բացառվում են` 02.01.1 կամ հատված 20) - կեղևը կաղնու տարբեր տեսակների (ներառյալ սև կաղնին (quercitron) և խցանակաղնու երկրորդ կեղևը), շագանակի, արծաթագույն կեչու, աղտորի, ավստրալիական ակացիայի, պատկառուկի, մանգրայի, խեմլոկի և ուռենու - պտուղներ, հատապտուղներ և սերմեր` ալգարոբիլի, միրոբալանի, dividivi (libidibi), կրուշինայի պտուղներ (հայտնի են նաև պարսկական պտուղներ, թուրքական սերմեր, դեղին հատապտուղներ անվանումներով), սերմեր և միջուկ «annato», հունական ընկույզի կեղևը և նուշի կեղևը - ցողուններ, բներ, տերևներ և ծաղիկներ` լրջաբույսի, աղտորի, մատղաշ դեղին ծառի, մրտենու, արևածաղկի ցողուններ, բներ, տերևներ, մաստիկենու տերևներ, զաֆրանի և որոճի (Genista tinctoria, woadwaxen) ծաղիկները - քարաքոսեր` քարաքոսեր (Rocella tinctoria և fuciformis, Lichen tartareus և Lichen parellus, pustulous lichen կամ Umbilicaria pustulata), որից ստանում են լակմուսներ և այլն Բացառվում է` - զաֆրանի սռնակները և սպիները (01.13.40.720) - բուսական ծագումով դաբաղային լուծամզուքները և աղաղները (դաբաղային թթուներ) (24.12.22.500) - ներկող ծառի լուծամզուք (ներկող որոճ) և այլ ներկող բուսական լուծամզուքներ (24.12.22.700) Տվյալ դիրքը ներառում է նաև պինդ սերմեր, հատիկներ, կեղև և ընկույզներ, որոնք օգտագործվում են փորագրման համար և այլ բուսական մթերք: Այս մթերքն օգտագործվում է հիմնականում կոճակների, ուլունքների և այլ մանր գալանտերեայի համար: Դրանց թվին են պատկանում` - «կորոզո», արմավենու մի քանի տարատեսակների սերմերը, որոնք հիմնականում աճում են Հարավային Ամերիկայում, իրենց նյութակազմվածքով, ամրությամբ և գույնով նման են փղոսկրին, այդ պատճառով դրանց ոչ գիտական անվանումն է` «բուսական փղոսկր» - արմավենու սերմերը, որոնք հիմնականում աճում են Արևելյան և Կենտրոնական Աֆրիկայում - համանման «ընկույզները» այլ արմավենիների (օրինակ, Palmyra կամ Tahiti nuts) - Canna indica (Indica shot) եղեգի տարատեսակի սերմերը, Abrus precatorius սերմերը, խուրմայի կորիզները, պիասավայի ընկույզները - կոկոսյան ընկույզների կեղևը Վերը նկարագրված մթերքը ներառվում է տվյալ դիրքում անկախ նրանից ամբողջական է, թե մասնատված, բայց առանց այլ մշակման: Այլ մշակման դեպքում ներառվում է 36.63.34 կամ 36.63.77.400: Այլ բուսական մթերքի մեջ ներառվում են` - էսպարտո` էսպարտո խոտից (Stipa tenacissima) և Lygeum spartum խոտից, որոնք աճում են Աֆրիկայում և Իսպանիայում, հիմնականում օգտագործվում են թղթե զանգվածի արտադրության մեջ, ինչպես նաև պարանների և ցանցերի, հյուսված արտադրատեսակների (գորգեր, զամբյուղներ, կոշիկ և այլն) արտադրության մեջ, ներքնակների և փափուկ կահույքի լցման համար: Էսպարտոն այստեղ դասակարգվում է միայն ցողունների և տերևների տեսքով, այդ թվում հում, գունաթափված կամ ներկված տեսքով (բացառվում է` ոլորված, մանրացված կամ սանրված տեսքով, որպես մանածագործական թելք` 17.10.20.700) - ջրուռու հում ցողուններ` դա լոբազգիներից է, որի թելքերն օգտագործվում են մանածագործական արտադրությունում (բացառվում են ջրուռու և խծուծի սանդերքած թելքերը` 17.10.20.700) - լյուֆա` հայտնի է որպես բուսական սպունգ, կազմված է կեղևաթել դդմենու (Luffa cylindrica) բջջային հյուսվածքից (բացառվում են կենդանական ծագումով սպունգները` 05.00.32) - կոռոզո ծաղիկներ` դրանք են արմավենու սերմերը, հնդկընկույզի կեղևը և այլն - քարաքոսեր, բացի ներկելու համար օգտագործվողից, բժշկական (01.11.91) և գեղազարդ (02.01.41) նշանակությունից (բացառվում են` ագար-ագար, կարագենան և այլ բնական բուսական սոսինձները և թանձրացուցիչները, որոնք հեռացվել են բուսական նյութերից (15.89.20), ծովային ջրիմուռները (05.00.33) և մեռած միաբջիջ ջրիմուռները (15.89.13.500) - կոներ ակքանի, որոնք պատկանում են Dipsacus sativus տեսակին, ներառյալ մանածագործության համար պատրաստված, բայց չմշակված - այսպես կոչված ճապոնական բրնձի թուղթ, որն ստացվում է Հեռավոր Արևելքում աճող մի շարք ծառերի միջուկից, օգտագործվում է արհեստական ծաղիկների, նկարների և այլն պատրաստման համար, այդ բրնձի թղթի թերթերը դասակարգվում են այստեղ նաև կտրված ուղղանկյուն տեսքով, այդ թվում փայլարդված - թմբուլի տերևներ` դա Piper betle L-ի թարմ կանաչ տերևներն են, ունեն թարմացնող և ակտիվացնող հատկություններ - օճառածառի կեղև (օճառի կեղև կամ պանամական կեղև) (Quillaia saponaria) - սապինդուսի հատապտուղներ կամ սերմեր (օճառի հատապտուղներ) (Sapindus mukorossi, S. trifoliatus, S. saponaria, S. marginatus, S. drummondii) (բացառվում է բամբակե լինտը (15.41.2) 02.01.42.910 Նյութեր բուսական, օգտագործվող ներկման և դաբաղման համար 02.01.42.990 Նյութեր, բուսական, այլ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 02.01.5 Անտառ մատղաշ 02.01.50 Անտառ մատղաշ 02.01.50.000 Անտառ մատղաշ 02.01.6 Ծառայություններ ծառաբուծարանների 02.01.60 Ծառայություններ ծառաբուծարանների 02.01.60.100 Ծառայություններ ծառաբուծարանների պահպանման 02.01.60.300 Ծառայություններ ծառերի և թփերի տնկիների և մատղաշ անտառի մշակման 02.01.60.700 Ծառայություններ ամանորի եղևնիների մշակման 02.02 Ծառայություններ անտառամշակման և փայտամթերման բնագավառներում 02.02.1 Ծառայություններ անտառամշակման և փայտամթերման բնագավառներում 02.02.10 Ծառայություններ անտառամշակման և փայտամթերման բնագավառներում 02.02.10.100 Ծառայություններ անտառամշակման բնագավառում 02.02.10.110 Ծառայություններ անտառի աճեցման (տնկում, լրատնկում, սածիլում տնկիների, նոսրացում և այլն) 02.02.10.120 Ծառայություններ անտառի նյութական գնահատման, բնափայտի պաշարների գնահատման 02.02.10.130 Ծառայություններ հողային հետազոտությունների, տնկանյութի վերահսկման 02.02.10.140 Ծառայություններ անտառատնտեսվարային, աերոֆոտոանտառատնտեսվարային 02.02.10.150 Ծառայություններ անտառահողաբարելավման 02.02.10.160 Ծառայություններ անտառների ավիացիոն պահպանման 02.02.10.170 Ծառայություններ հրդեհներից անտառի պաշտպանության 02.02.10.180 Ծառայություններ անտառտնտեսության կառավարման, ներառյալ անտառավերականգնումը 02.02.10.190 Ծառայություններ անտառամշակման բնագավառում, այլ 02.02.10.200 Ծառայություններ փայտամթերման բնագավառում 02.02.10.210 Ծառայություններ գերանների փոխադրման, զուգակցված քարշակման աշխատանքներով, առավելապես անտառի սահմաններում 02.02.10.290 Ծառայություններ անտառամթերման բնագավառում, այլ (կտրում, հատում, կտրատում, սղոցում, կեղևից մաքրում և այլն) B ՁՈՒԿ 05 ՁՈՒԿ ԵՎ ԱՐՏԱԴՐԱՆՔ ՁԿՆՈՐՍՈՒԹՅԱՆ, ԱՅԼ, ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՁԿՆՈՐՍՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՁԿՆԱԲՈՒԾՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԳԱՎԱՌՆԵՐՈՒՄ 05.0 Ձուկ և արտադրանք ձկնորսության, այլ, ծառայություններ ձկնորսության և ձկնաբուծության բնագավառներում 05.00 Ձուկ և արտադրանք ձկնորսության, այլ, ծառայություններ ձկնորսության և ձկնաբուծության բնագավառներում Նշված դասն ընդգրկում է ձկների, խեցեմորթների, կակղամորթների և այլ ջրային անողնաշարավորների բոլոր տեսակները, որոնք նախատեսված են անմիջական օգտագործման կամ արդյունաբերական կիրառման (պահածոների պատրաստում և այլն) համար, ձկնկիթ ստանալու համար, ակվարիումների համար և այլն: Թվարկված մթերքը տվյալ դասում դասակարգվում է կենդանի, թարմ կամ պաղեցրած տեսքով, ինչպես նաև ալյուրի, փոշու և հաբերի տեսքով: Պաղեցրած տերմինը նշանակում է, որ մթերքի ջերմաստիճանն իջեցված է մոտավորապես 0oC, առանց սառեցման: Հաբեր տերմինը նշանակում է, որ մթերքը շեղջաքարացված է անմիջական մամլման կամ ոչ մեծ քանակի կապակցող նյութի հավելման միջոցով: Տվյալ դասը ներառում է նաև այլ ջրային մթերք` բուստեր, խեցիներ, կակղամորթների վահաններ և այլն, դրանցից փոշի և մնացորդներ, կենդանական ծագմամբ բնական սպունգներ, թարմ կամ չորացրած ջրիմուռ, չմշակված և աճեցրած մարգարիտ: Այստեղ դասակարգվում են նաև ծովային և քաղցրահամ ջրերի ձկնատնտեսությունների, ձկնաբուծարանների և ձկնային ֆերմաների գործունեության հետ կապված ծառայությունները, ձկնապահպանման և ձկնահսկողության ծառայությունները: Բացառվում է` - ծովային կաթնասունները (01.50.10.300) կամ նրանց միսը (15.12.13 կամ 15.13.11.909) - ձկները (ներառյալ նրանց լյարդը, խավիարը և սերմնահյութը), խեցեմորթները, կակղամորթները կամ այլ ջրային անողնաշարավորները, սատկած կամ իրենց բնույթի կամ վիճակի պատճառով ոչ պիտանի սննդի մեջ օգտագործելու համար (15.20.18), մանր և կոպիտ աղացվածքի ձկան ալյուրը, ձկներից կամ խեցեմորթներից, կակղամորթներից կամ այլ ջրային անողնաշարավորներից հաբերը` ոչ պիտանի սննդի մեջ օգտագործելու համար (15.13.13) - ձկան ձկնկիթի հատիկներից պատրաստված ձկնկիթը կամ դրա փոխարինիչները (15.20.14.500), ձկնկիթը, լյարդը, սերմնահեղուկը, թարմ կամ պաղեցրած (15.20.11.300) 05.00.1 Ձուկ կենդանի, թարմ կամ պաղեցրած Տվյալ կարգը ներառում է ծովային և քաղցրահամ ջրերի ձկների տեսակները: Ծովային ձկների տեսակները բաժանվում են մի քանի հիմնական խմբերի: Պելագիական ձկներ, որոնց որսում են բաց օվկիանոսում` - ծովատառեխային (ծովատառեխ, սարդինա, կիլկա, շպրոտ, անձրուկ) - սաղմոնային (ձվադրում են կատարում գետերում) (կետա, սապատաձուկ, ներկա, չավիչա, կիժուչ, սիմա, սաղմոն, սաղմոնի տարբեր տեսակներ) - թյունիկյան (սկումբրիա, ստավրիդա, պելամիդա, կորիֆենա) - թյուննոս - թրաձուկ, մարլին, պարուսնիկ, սայրա, թյունիկագայլաձուկ, շնաձուկ և այլն Հատակամերձ և հատակի ձկներ օվկիանոսի հյուսիսային և միջին գոտիների` - ձողաձկային (ձողաձուկ, պիկշա, խեկ, մերլուզա, պուտասսու, նավագա, մինտայ, նալիմ, մերլանգ, մակրուրուս) - տափակաձուկ և վահանաձուկ - սայդա (ածխային ձուկ), բիչոկ, տերպուգ և այլն Ծանծաղուտային և խութային ձկներ համաշխարհային օվկիանոսի արևադարձային և մերձարևադարձային գոտիների` - պերկեսներ քարե և խութե, ծովային ծածաններ, բերիկսներ և այլն - սնեկ, սրաձուկ, արևաձուկ, յուղոտ ձուկ, խոզաձուկ և այլն Օվկիանոսի մերձհարավաբևեռային գոտու ձկներ` - նոտոտենների տարբեր տեսակներ, կլիկաչներ, սառցե ձկներ և այլն Քաղցրահամ ջրերի ձկները բաժանվում են հետևյալ հիմնական տեսակների` - թառափի` լինում են քաղցրահամ ջրերի գաղթող (ձկներ, որոնք կյանքի մեծ մասը անցկացնում են ծովում և բարձրանում են գետեր միայն ձվադրման համար), կիսագաղթող (ձվադրում են գետերում, բայց ծով դուրս չեն գալիս, մնալով գետերի ճյուղաբերաններում (դելտա) և գետաբերանի ծովախորշերում), դրանց թվին են պատկանում` լճերի թառափները, բելուգաները (գաղթող), ռուսական թառափը (գաղթող), ատլանտյան թառափը, խաղաղօվկիանոսյան թառափը, կիսագաղթող` սիբիրյան և ամուրյան թառափները, իսիպը, սևրյուգան, ստերլյադը - ծածանի` սազանը (արհեստական պայմաններում աճեցված սազանը անվանվում է կարպ), կարասը (ոսկե և արծաթե), լինը, կարմրակնը (բացի կասպիական վոբլայից և ազովյան-սևծովյան տառեխից, որոնք ապրում են աղի ջրերում, բայց ձվադրում են կատարում գետերում), հաստաճակատը, կարմրալողաթևիկը, բրամը, յազը և գոլովանը, սպիտակաձուկը և խարակաձուկը, կուտումը, ժերեխը, ռիբեցը, շեմախը (ծածանների մեջ կան նաև գեղազարդ և ակվարիումի ձկներ` բարբուսներ, դաննո-րերիո, ոսկե ձկնիկներ) - պերկեսի (պերկես, շիղաձուկ, աքերին) Քաղցրահամ ջրերի ձկների թվին են դասվում նաև լոքոն, գայլաձուկը, քաղցր ջրերի իշխանը և այլն: Իշխանը քաղցրահամ ջրերում բնակվող սաղմոնների մի տեսակ է, լճի և գետի իշխանը` կումժայի տարատեսակներից է, ծիածանի իշխանը` ամերիկյան պողպատագլուխ սաղմոնի տեսակ է: Ի տարբերություն քաղցրահամ ջրի, ծովի ջուրը պարունակում է ավելի շատ հանքային նյութեր, այդ պատճառով մի քանի ձկներ օժտված են ծովի յուրահատուկ բույրով, մյուսները` յոդի հոտով կամ ունեն հաճելի թթու համ: Ձկան որակը, որոշ բացառությամբ, կախված է նրա յուղայնությունից, իսկ յուղայնությունը իր հերթին կապված է նրա տարիքի, բնակավայրի, ձվադրման ժամանակաշրջանի մոտիկության հետ: Ձկներն ըստ յուղայնության աստիճանի ընդունված է բաժանել երեք խմբի: Առաջին խմբին են պատկանում 8%-ից ավել յուղայնություն ունեցող յուղալի ձկները, օրինակ, մինոգները, թառափները, շատ սաղմոնային ձկներ, որոշ ծովատառեխներ, սկումբրիան, օձաձուկը, խամսան: Երկրորդ խմբին են պատկանում 4-8% յուղայնություն ունեցող միջին յուղայնության ձկները: Դա ծածանների մեծ մասն է, հեռավոր արևելյան սաղմոնների մի մասը, ծովատառեխների, լոքոների մի մասը, որոշ տափակաձկներ: Երրորդ խմբին են պատկանում 4%-ից պակաս յուղայնություն ունեցող ձկները: Դրանք են` պերկեսները, ձողաձկները, գայլաձուկը, իշխանը և այլն: Թառափները համարվում են ամենալավ ձկները: Դրանց որսի 90%-ից ավելին բաժին է ընկնում Ռուսաստանի Դաշնությանը: Հատկապես առանձնանում է Օբ, Կոլիմ և Սիբիրի այլ գետերից որսվող սիբիրյան թառափը, որը պարունակում է 30% ճարպ, այն դեպքում, երբ կասպիական, ազովի, սևծովյան թառափը պարունակում է 15%-ից ոչ ավել ճարպ: Այդ ձկան որոշ նմուշներ հասնում են մինչև 2 մ երկարության և 100 կգ-ից ավել քաշի, միջին արդյունագործական թառափի քաշը սովորաբար լինում է 10-15 կգ: Թառափներից հետո սեվրյուգան է, նրանում ճարպը կազմում է 8-15%, միջին և արդյունագործական նմուշների սովորական քաշը կազմում է 7-8 կգ: Չափերով բելուգան գերազանցում է ցանկացած թառափի: 50 կգ համարվում է նրա սովորական քաշը, իսկ առանձին նմուշներ հասնում են մինչև 240 կգ և ավել: Բելուգայի յուղայնությունը կազմում է 7-9%: Հեռավոր Արևելքում ոչ մեծ քանակությամբ որսում են կալուգա, որը նույնպես խոշոր թառափային ձուկ է, նման բելուգային: Կալուգան իր համային և սննդային հատկություններով զիջում է այլ թառափային ձկներին: Ստերլետը թառափային ընտանիքի ձկների մեջ ամենամանր ձուկն է: Նրա քաշը սովորաբար չի գերազանցում 1 կգ-ը: Հայտնի են սակավաթիվ դեպքեր, երբ ստերլետի քաշը հասել է 15 կգ-ի: Թառափների հետ նույն շարքում են դասվում նաև սաղմոնյան ձկները, ինչպիսիք են կասպիական սպիտակաձուկը, սիբիրյան և պեչորյան նելման, կասպիական սաղմոնը, սեմգան (ազնիվ սաղմոն), ինչպես նաև արագ իշխանը, հեռավոր արևելյան սաղմոնները, սապատաձուկը, ներկան, չավիչան, կիժուչը, սիման, սիգը: Նրանց որսում են մինչև ձվադրումը, երբ ձուկը դեռ չի կորցրել ոչ քաշը, ոչ էլ յուղայնությունը և որի պատճառով ավելի համեղ է և սննդարար: Կետաները ավելի շատ որսում են Ամուրում: Ամառային որսի ամուրյան կետան չափերով փոքր է և քիչ յուղայնությամբ, իսկ աշնանային որսը` ավելի խոշոր է և ավելի համեղ, քանի որ պարունակում է 12% ճարպ: Ներկա կամ կարմիր` ոչ խոշոր ձուկ է, յուղայնությունը 11%, քաշը մինչև 3,5 կգ (երբեմն 5 կգ), որսում են Կամչատկայի մերձափնյա ջրերում: Ներկայի միսը վառ կարմիր է, այդ պատճառով անվանվում է նաև կարմիր: Չավիչա` խոշոր ձուկ է (մինչև 25 կգ) հեռավոր արևելյան սաղմոններից ամենաշատ յուղայնություն պարունակողը (մինչև 13% յուղայնություն), բնակվում է Կամչատկայի ափերի մոտ: Չավիչայի միսը համեղությամբ նման է սեմգայի մսին, բայց պակաս յուղայնությամբ: Սապատաձուկ ամուրյան և արևմտա-կամչատկայի` կետա ձկից ավելի համեղ է, միսը ավելի նուրբ է և համեմատաբար յուղալի: Իշխան` ոչ մեծ` քաղցրահամ ջրերի ձուկ է սաղմոնյան ընտանիքից, բնակվում է Ռուսաստանի հյուսիս-արևմտյան շրջանների խորը և սառը լճերում, գետերում և գետակներում (Լադոժյան և Օնեժյան լճերում, Սվիր գետում) և Կովկասում (Սևանա լիճ Հայաստանում) Սիգերը նույնպես պատկանում են սաղմոնյան ընտանիքին: Գոյություն ունեն սիգերի զանազան տեսակներ` պիժյան, մուսկուն, մանրաձուկ, պելյադ, չիր, տուգուն, վալամկա, գաղթող սիգ, լճի սիգ և այլն: Սիգերը համեղ ձկներ են, նրանցից լավագույններն են չուդի սիգը (Չուդի լճից), սիբիրյան օմուլը, սոսվինյան տուգունը, մուկսունը: Հարկ է նշել, որ լադոժյան սիգերը լավ ընտելացել են Սևանա լճի և Տուրգոյակ լճի (Հարավային ՈՒրալ), Սևանի իշխանը` Իսսիկ-կուլ լճի, հեռավոր-արևելյան սապատաձուկը` Բարենցի ծովի, բայկալյան թառափը` Գորկու ջրամբարի, սևծովյան երկայնաձուկը` Կասպից ծովի միջավայրին: Օմուլ` սաղմոնյան ընտանիքի սիգերի ցեղի սիբիրյան ներկայացուցիչներից մեկն է, ունի համեղ և յուղոտ միս: Լայն ճանաչում ունի բայկալյան օմուլը, որի քաշը հասնում է մինչև 7 կգ, արդյունագործական որսը` միջինը 750 գ-ից մինչև 1,5 կգ: Տայմեն` շատ համեղ մեծ ձուկ է սաղմոնյան ընտանիքից, որսում են Սիբիրի գետերում, Բայկալում, ինչպես նաև Պրիմորյեում և Սախալինում: Տայմենի արդյունագործական որսի միջին քաշը 1,5-ից 4 կգ է, հանդիպում են նմուշներ 16-30 կգ և ավել: Ճարպի պարունակությունը միջինը կազմում է 6,9%: Սիրոկ, այլ անվանումը պելյադ` արժեքավոր ձուկ է սաղմոնյան ընտանիքից, որսը կատարվում է Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոսի ավազանի գետերում և լճերում: Արդյունագործական միջին քաշը գետի սիրոկի համար կազմում է 0,5-0,9 կգ, լճի սիրոկի համար` 0,45-1,1 կգ, ձկան յուղայնությունը միջինը կազմում է 4,9%: Լերկամորթիկ` շատ համեղ, մսալի, երբեմն բավականին յուղալի ձուկ է սաղմոնյան ընտանիքից: Հյուսիսային լերկամորթի որսը կատարվում է Հյուսիսային ծովերում, խաղաղօվկիանոսյան լերկամորթինը` Խաղաղ օվկիանոսի հեռավոր արևելյան ջրերում Կորեայից մինչև Անադիր: Հյուսիսային լերկամորթի միջին քաշը կազմում է 300 գ-ից մինչև 1,5 կգ, յուղայնությունը` 8-12%, խաղաղօվկիանոսյան լերկամորթը մի փոքր ավելի մեծ է, բայց պարունակում է ավելի քիչ յուղեր (2%-ին մոտ): Արգետինա` սաղմոնանման ծովային ձուկ է 1 կգ քաշով, մինչև 50 սմ երկարությամբ: Միսն օժտված է համեղության բարձր հատկություններով: Բնակվում է Խաղաղ օվկիանոսի հյուսիսային մասերում և Հյուսիսային Ատլանտիկայում: Կարևոր արդյունագործական ծովային ձկների թվին են պատկանում ձողաձկների ընտանիքին պատկանող ձկները` ձողաձուկը և պիկշան, խեկը, նալիմը և նավագան: Պիկշա` արտաքին տեսքով նման է ձողաձկանը: Պիկշայի տարբերակիչ առանձնահատկությունը հանդիսանում է լողաթևերի մոտ սև բծերի առկայությունը և սև երկայնակի շերտը մարմնի վրա: Խեկ` ծովային ձուկ է ձողաձկների ընտանիքից, հասնում է մինչև 1 մ երկարության, 10 կգ քաշի, բայց միջին արդյունագործական քաշը կազմում է 100-250 գ: Որսը կատարվում է Աֆրիկայի և Արևելյան Ատլանտիկայի ափերում: Խեկի միսը հարուստ է մարդու օրգանիզմի համար անհրաժեշտ վիտամիններով և միկրոտարրերով, ունի մեծ կալորիականություն, բայց յուղայնությունն աննշան է և չի գերազանցում 3%-ը: Մեծ արդյունագործական նշանակություն ունի նավագա ձուկը, որի որսը կատարվում է Սպիտակ ծովի հյուսիսային մասում: Մեզենյան նավագայի որովայնի մասն ունի նարնջագույն լողաթևեր, իսկ ափային նավագայինը` դեղին գույնի է: Ազովյան-սևծովյան ծովատառեխ` սա դանուբյան, կերչյան, սևծովյան, դոնյան, դնեպրյան ծովատառեխի ընդհանուր անվանումն է: Կասպիական ծովատառեխներ` տարբերվում են քաշով, չափերով: Կասպիական ծովատառեխի քաշը հասնում է 1 կգ-ի, իսկ վոլգյան փոքրիկ ծովատառեխի քաշը` 100-200 գ: Մեծ կասպիական ծովատառեխը մսոտ է և յուղալի: Խաղաղօվկիանոսյան ծովատառեխ` օժտված է համային բարձր հատկություններով, յուղալի է, հատկապես գերադասելի է ամառային և աշնանային որսը: Սալակա կամ շպրոտներ` այդպես անվանում են բալթիական ծովատառեխին, որն ունի 20-37 սմ երկարություն, ոչ այնքան յուղալի է (4,5%): Սարդինաներ` փոքր ձկներ են ծովատառեխների ընտանիքից: Որսը կատարվում է հիմնականում Ատլանտիկայում և Աֆրիկայի ափերի մոտ, քիչ քանակով` խաղաղօվկիանոսյան ջրերում: Թյուննոս` շատ համեղ, խոշոր, օվկիանոսային ձուկ է, նման է սկումբրիային, բայց ավելի խոշոր է: Կարմիր թյուննոսի մսի փոքր մասը (4-4,5%) կարմիր գույնի է, իսկ մեծ մասը` սպիտակ: Մսի սպիտակ մասը ավելի յուղալի է (մինչև 14%): Երկարատամիկ` խոշոր ծովային ձուկ է երկու տարատեսակների` երկնագույն և խայտաբղետ: Վերջինս ավելի համեղ է և յուղալի: Խայտաբղետ երկարատամիկի միսը գրեթե զուրկ է փշերից և ունի բավական ուժեղ ծովային հոտ: Ծովային պերկես` ծովային խոր ջրերում ապրող, մեծագլուխ, մեծաչյա, բավականին խոշոր (1-2 կգ, իսկ երբեմն 8-9 կգ) ձուկ է, երբեմն պատահում է ավելի փոքր (200-300 գ) քաշի: Այս ձուկը ամենահամեղ ձկներից մեկն է: Որսը կատարվում է Հյուսիսային Ատլանտիկայի խորքերում: Ծովային ծածան` ծովային, մերձափնյա ձուկ է, որի երկարությունը հասնում է մինչև 33 սմ-ի, քաշը` 200-250 գ-ի, միսը քիչ յուղալի (մինչև 4%), բայց բավականին կալորիական է (110 կալ 100 գ-ում): Որսը կատարվում է Ատլանտյան օվկիանոսում Աֆրիկայի ափերի մոտ: Ստավրիդա` արծաթագույն ծովային ձուկ է թյունիկյան ընտանիքից: Որսը կատարվում է Սև և Ազովյան ծովերում և Հեռավոր Արևելքում` Ճապոնական ծովում: Մանր ստավրիդան ունի 10-70 գ քաշ, խոշորը` մինչև 1 կգ: Գարնանային որսի ստավրիդան քիչ յուղայնություն ունի` 4-5%, աշնանայինը` 10-15%: Սայրա` թյունիկագայլաձկային ծովային վտառային ձուկ է, քաշը հասնում է 170 գ-ի, երկարությունը 40 սմ-ի: Որսը կատարվում է Ճապոնական ծովում, Խաղաղ օվկիանոսում, Հարավային Կուրիլյան կղզիների մոտ: Սայրայի մսի յուղայնությունն անցնում է 20%-ից, պարունակում է նաև մեծ քանակի ֆոսֆոր, կալցիում, կալիում, մագնիում, կալորիականությամբ գերազանցում է շատ ծովային ձկներին: Սրաձուկ` տաք ծովերի ծովային վտառային ձուկ է, քաշը հասնում է 1 կգ-ի, երկարությունը` 2 մ-ի: Որսը կատարվում է Պրիմորյեում, Ճապոնիայի, Կորեայի, Չինաստանի ափերի մոտ, որտեղ սրաձուկը շատ ընդունված է: Սրաձկան միսը յուղալի է (18%-ից ավել) և նուրբ: Ածխաձուկ կա սայդա` պերկեսանման ձուկ է, որսում են Բերինգյան ծովում: Չնայած անվանմանը ածխաձկան միսը սպիտակ գույնի է, յուղայնությունը չի գերազանցում 6%-ը, միսը հարուստ է վիտամիններով, մասնավորապես վիտամին A-ով: Հաստաճակատիկ` խոշոր մսալի, բավական յուղալի ձուկ է ծածանների ընտանիքից, որսում են Հեռավոր Արևելքում Ամուր գետի ավազանում: Արդյունագործական միջին քաշը 1 կգ է, սակայն պատահում է, որ այն հասնում է 16 կգ-ի: Յուղի պարունակությունը տատանվում է 8-23,5%: Կուտում` բավական խոշոր մսալի ձուկ է ծածանների ընտանիքից, որսում են Կասպից ծովի հարավային մասերում: Միջին քաշը 2 կգ է, յուղայնությունը 3-6%: Շեմախ` ոչ մեծ ձուկ է ծածանների ընտանիքից 250-300 գ քաշով: Գայլաձուկ` քաղցրահամ ջրերի արդյունագործական ձուկ է, 200 գ-ից մինչև 8 կգ քաշով, առանձին նմուշների քաշը հասնում է 40 կգ-ի, երբեմն 65 կգ-ի: Գայլաձուկը մսալի է, յուղայնությունը չի գերազանցում 1%-ը: Լոքո` քաղցրահամ ջրերի արդյունագործական ձուկ է 1,2-6 կգ քաշով: Լոքոն ունի երկարավուն մարմին առանց թեփուկների, բնորոշ հատկությունն է` երկար բեղերը: 05.00.11 Ձուկ կենդանի Այս ենթակարգն ընդգրկում է բոլոր կենդանի ձկները, որոնք փոխադրվում են հատուկ տարողություններով կենդանի վիճակով: 05.00.11.100 Ձուկ կենդանի, գեղազարդ 05.00.11.110 Ձուկ կենդանի, գեղազարդ, քաղցրահամ ջրերի Տվյալ ենթադիրքը ընդգրկում է ձկների հետևյալ տեսակները` - Henugrammus ocellifer - ոսկե ձկնիկ (Carassius auratus) և ոսկե ծածան - մոլլիենիզներ, այդ թվում սև մոլլերը (Mollienisia Latipinna և velifera), սրակիրը և նրա կարմիր և լսնամաշկ (ալբինոս) տարբերակները (Xiphophorus helleri), կարմիր, ոսկե, սև և սպիտակ սրակիրները (Platypoecilus maculatus), ինչպես նաև նրանց խառնասերումները (Xiphophorus և Okattoiecukys), հատկապես, սև սրակիրը և բեռլինյան սրակիրը - սիամական մարտական ձկներ (Betta splendens), դրախտային ձկներ (Macropodus opercularis կամ viridi-auratus), գուրամներ և գաճաճ գուրամներ (Trichogaster trichopterus և Colisa lalia fasciata) - ձուկ-հրեշտակ (Pterophyllum scaiare և eimckei) 05.00.11.120 Ձուկ կենդանի, գեղազարդ, ծովային Այս ենթադիրքը ընդգրկում է ծովային ձկների հետևյալ տեսակները` ստևատամանի (Chaetodontidae), գուբանյան (Labridae), սկարյան (Scaridae): 05.00.11.200 Թրթուրներ, նորելուկներ, նորածիններ և տարեկաններ ձկան կենդանի, գեղազարդ 05.00.11.210 Թրթուրներ, նորելուկներ, նորածիններ և տարեկաններ ձկան կենդանի, գեղազարդ, քաղցրահամ ջրերի 05.00.11.220 Թրթուրներ, նորելուկներ, նորածիններ և տարեկաններ ձկան կենդանի, գեղազարդ, ծովային 05.00.11.500 Ձուկ կենդանի (բացի գեղազարդից) 05.00.11.510 Ձուկ կենդանի (բացի գեղազարդից), քաղցրահամ ջրերի 05.00.11.511 Թառափներ կենդանի, քաղցրահամ ջրերի 05.00.11.512 Իշխան կենդանի, քաղցրահամ ջրերի 05.00.11.513 Սաղմոն կենդանի, քաղցրահամ ջրերի (դանուբյան, ատլանտյան, խաղաղօվկիանոսյան) 05.00.11.514 Օձաձուկ կենդանի, քաղցրահամ ջրերի 05.00.11.515 Ծածան կենդանի, քաղցրահամ ջրերի 05.00.11.519 Ձուկ կենդանի (բացի գեղազարդից), քաղցրահամ ջրերի, այլ 05.00.11.520 Ձուկ կենդանի (բացի գեղազարդից), ծովային 05.00.11.523 Սաղմոն կենդանի, ծովային 05.00.11.524 Օձաձուկ կենդանի, ծովային 05.00.11.529 Ձուկ կենդանի (բացի գեղազարդից), ծովային, այլ 05.00.11.600 Թրթուրներ, նորելուկներ, նորածիններ և տարեկաններ ձկան կենդանի (բացի գեղազարդից) 05.00.11.610 Թրթուրներ, նորելուկներ, նորածիններ և տարեկաններ ձկան կենդանի (բացի գեղազարդից), քաղցրահամ ջրերի 05.00.11.620 Թրթուրներ, նորելուկներ, նորածիններ և տարեկաններ ձկան կենդանի (բացի գեղազարդից), ծովային 05.00.11.200-05.00.11.600 դիրքերի համար կիրառելի է 05.00 դասի, 05.00.1 կարգի, 05.00.11 ենթակարգի և 05.00.12 ենթակարգի պարզաբանումներն անհրաժեշտ փոփոխություններ կատարելուց հետո: 05.00.12 Ձուկ թարմ կամ պաղեցրած Տվյալ ենթակարգը ընդգրկում է թարմ կամ պաղեցրած ձուկն ամբողջական առանց գլխի (առանց լյարդի, ձկնկիթի, սերմնահեղուկի) կամ կտորներով փշերի հետ: Այս ձուկը փոխադրելու համար, որպես ժամանակավոր պահածոյացնող նյութ (կոնսերվանտ), կարող է շաղված լինի աղով, սառույցով կամ աղաջրով: Բացառվում է` - ձկան լյարդը, ձկնկիթը և սերմնահեղուկը, թարմ կամ պաղեցրած (15.20.11.300) - ձկան ֆիլեն և միսը (15.20.1) 05.00.12.100 Թառափազգիներ (բացի լյարդից, ձկնկիթից և սերմնահեղուկից) 05.00.12.110 Թառափ 05.00.12.111 Թառափ լճի 05.00.12.112 Թառափ ռուսական 05.00.12.113 Թառափ սիբիրյան 05.00.12.114 Թառափ ամուրյան 05.00.12.115 Թառափ խաղաղօվկիանոսյան 05.00.12.116 Թառափ ատլանտյան 05.00.12.120 Զութխի (սևրյուգա) 05.00.12.130 Բելուգա 05.00.12.140 Շիպ 05.00.12.150 Ստերլետ 05.00.12.160 Կալուգա 05.00.12.170 Բեստեր 05.00.12.100 դիրքի համար կիրառելի է 05.00.1 կարգի պարզաբանումներն անհրաժեշտ փոփոխություններ կատարելուց հետո: 05.00.12.200 Սաղմոնազգիներ (բացի լյարդից, ձկնկիթից և սերմնահեղուկից) 05.00.12.200 դիրքի համար կիրառելի է 05.00.1 կարգի պարզաբանումներն անհրաժեշտ փոփոխություններ կատարելուց հետո: 05.00.12.210 Իշխան Տվյալ ենթադիրքը ներառում է` - ծովի իշխան, գետի իշխան, լճի իշխան, ծիածանային իշխան, իշխան fardee, ոսկե իշխան, սաղմոն bossu, իշխան O. Arache տեսակի, իշխան O. chrysogaster տեսակի 05.00.12.211 Իշխան ծովի 05.00.12.212 Իշխան գետի (իշխան սովորական կամ կումժա) 05.00.12.213 Իշխան լճի 05.00.12.214 Իշխան լճակի 05.00.12.215 Իշխան ծիածանի (իշխան ամերիկյան) 05.00.12.216 Իշխան ոսկե 05.00.12.219 Իշխան, այլ 05.00.12.220 Սաղմոն խաղաղօվկիանոսյան, սաղմոն ատլանտյան և սաղմոն դանուբյան Տվյալ ենթադիրքը ատլանտյան և դանուբյան սաղմոնի հետ միասին ներառում է խաղաղօվկիանոսյան սաղմոնի հետևյալ տեսակները` ներկա, սապատաձուկ, կետա, չավիչա, կիժուչ, ճապոնական սաղմոն, O. rhodurus տեսակի սաղմոն: 05.00.12.221 Չավիչա 05.00.12.222 Սապատաձուկ 05.00.12.223 Կետա 05.00.12.224 Կիժուչ (սաղմոն արծաթագույն) 05.00.12.225 Ներկա (սաղմոն կարմիր) 05.00.12.226 Սաղմոն ճապոնական 05.00.12.229 Սաղմոն, այլ 05.00.12.230 Սաղմոն քաղցրահամ ջրերի, այլ Տվյալ ենթադիրքը ներառում է քաղցրահամ ջրերի սաղմոնների խմբի հետևյալ ձկները` ծովատառեխանման սիգ, եվրոպական մանրաձուկ, ամերիկյան գաղթող սիգ, սիգ, լերկամորթիկ: 05.00.12.231 Սիգ 05.00.12.232 Սիգ ծովատառեխանման 05.00.12.233 Սիգ գաղթող, ամերիկյան 05.00.12.234 Մանրաձուկ եվրոպական 05.00.12.235 Լերկամորթիկ 05.00.12.236 Իշխան առվի (աղբյուրի սաղմոն) 05.00.12.237 Պալիա 05.00.12.239 Սաղմոն քաղցրահամ ջրերի, այլ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 05.00.12.300 Տափակաձկներ, բացի լյարդից, ձկնկիթից և սերմնահեղուկից Տվյալ դիրքը ներառում է ձկների հետևյալ տեսակները` սպիտակ վահանաձուկը, բրիլը, լիմանդան, ծովալեզուն, եվրոպական տափակաձուկը: 05.00.12.310 Վահանաձուկ 05.00.12.311 Վահանաձուկ սև 05.00.12.312 Վահանաձուկ ատլանտյան 05.00.12.313 Վահանաձուկ խաղաղօվկիանոսյան 05.00.12.320 Տափակաձուկ 05.00.12.321 Տափակաձուկ ծովի 05.00.12.322 Տափակաձուկ ատլանտյան 05.00.12.323 Տափակաձուկ խաղաղօվկիանոսյան (հեռավոր արևելյան) 05.00.12.330 Ծովալեզու 05.00.12.340 Տափակաձկնակերպեր, այլ 05.00.12.341 Մեգրիմ 05.00.12.349 Տափակաձկնակերպեր, այլ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 05.00.12.400 Թյուննոս, սկիպջեկ կամ թյուննոս շերտավոր (բացի լյարդից, ձկնկիթից և սերմնահեղուկից) 05.00.12.410 Թյուննոս երկարաթեփուկ կամ ալբակար 05.00.12.420 Թյուննոս դեղնաթեփուկ 05.00.12.430 Սկիպջեկ կամ թյուննոս շերտավոր 05.00.12.490 Թյուննոս, այլ 05.00.12.491 Թյուննոս երկնագույն 05.00.12.499 Թյուննոս, այլ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 05.00.12.500 Ծովատառեխ (բացի լյարդից, ձկնկիթից և սերմնահեղուկից) Տվյալ դիրքը ներառում է միայն Gupea harengus (հյուսիսային ծովատառեխ) և dupea pallasii (խաղաղօվկիանոսյան ծովատառեխ) ծովատառեխային տեսակները: Բացառվում է` - դորաբ կամ հնդկական ծովատառեխ (Chirocentrus dorab) անվանվող ձուկը, եթե այն գտնվում է թարմ կամ պաղեցված վիճակում (05.00.12.12.690) 05.00.12.510 Ծովատառեխ ատլանտյան 05.00.12.511 Ծովատառեխ ատլանտյան յուղալի 05.00.12.512 Ծովատառեխ ատլանտյան անյուղ 05.00.12.520 Ծովատառեխ խաղաղօվկիանոսյան 05.00.12.521 Ծովատառեխ խաղաղօվկիանոսյան յուղալի 05.00.12.522 Ծովատառեխ խաղաղօվկիանոսյան անյուղ 05.00.12.530 Ծովատառեխ կասպյան-սևծովյան 05.00.12.531 Ծովատառեխ ազովյան-սևծովյան 05.00.12.532 Ծովատառեխ ազովյան-դոնյան 05.00.12.533 Ծովատառեխ դանուբյան 05.00.12.534 Ծովատառեխ կերչի 05.00.12.535 Ծովատառեխ կասպյան 05.00.12.536 Ծովատառեխ սևաթիկունք (մեծ ծովատառեխ) 05.00.12.590 Ծովատառեխ, այլ 05.00.12.591 Ծովատառեխ կլոր 05.00.12.592 Օպիստոնեմ 05.00.12.593 Պոմոլոբուս 05.00.12.594 Ծովատառեխ ֆոլկլենդյան (հարավային) 05.00.12.600 Ձողաձուկ (բացի լյարդից, ձկնկիթից և սերմնահեղուկից) Ձողաձուկը կարող է հասնել մինչև 1,5 մ երկարության: Թիկունքը դեղնականաչ գույնի է մուգ բծերով, որովայնի մասը բաց գույնի է սպիտակ երկարավուն շերտով, թիկունքում ունի երեք լողակ, կարճ կենտրոնական լողակ և բեղեր: 05.00.12.700 Ձկներ, այլ (բացի լյարդից, ձկնկիթից և սերմնահեղուկից) 05.00.12.710 Սարդինա, սարդինելլա, կիլկա և այլ ձկներ 05.00.12.711 Սարդինա 05.00.12.712 Սարդինելլա 05.00.12.713 Սարդինոպս Տվյալ ստորադիրքը ներառում է սարդինայի խոշոր (մինչև 25 սմ) տեսակները սարդինա-պիլչարդ (սարդինոպս) անվանմամբ: 05.00.12.714 Իվասի 05.00.12.715 Կիլկա կամ շպրոտ 05.00.12.716 Տյուլկա 05.00.12.717 Սայրա 05.00.12.718 Նոտոտենիա 05.00.12.719 Ձուկ երկարատամ 05.00.12.720 Պիկշա 05.00.12.730 Սայդա 05.00.12.740 Սկումբրիա Տվյալ ենթադիրքը ներառում է սկումբրիայի Scomber scombrus, Scomber australasicus, Scomber japonicus տեսակները: 05.00.12.741 Սկումբրիա օվկիանոսային 05.00.12.742 Սկումբրիա հեռավոր արևելյան 05.00.12.743 Սկումբրիա սևծովյան 05.00.12.744 Սկումբրիա ավստրալիական 05.00.12.750 Շնաձուկ փշավոր, շնաձուկ կատվային և այլ շնաձկներ 05.00.12.751 Շնաձուկ փշավոր 05.00.12.752 Շնաձուկ կատվային 05.00.12.753 ՈՒռնաշնաձուկ 05.00.12.754 Շնաձուկ գորշաերկնագույն 05.00.12.755 Շնաձուկ ծովատառեխային 05.00.12.756 Շնաձուկ գորշ 05.00.12.757 Շնաձուկ-ցուլ 05.00.12.758 Շնաձուկ կունյա 05.00.12.759 Շնաձուկ կապույտ 05.00.12.752-05.00.12.759 ստորադիրքերը ներառում են սովորական ծովատառեխային շնաձուկը կամ Beaumaris (Lamna nasus և Lamna cornuhica) շնաձուկը, ինչպես նաև ապուրի սովորական շնաձուկը (Galeorhinus galeus և Galeus canis): 05.00.12.760 Օձաձուկ Տվյալ ենթադիրքն ընդգրկում է իսկական օձաձկները (Anguilla spp.), այդ թվում եվրոպական օձաձկան (Anguilla anguilla) երկու տեսակները, ամերիկյան օձաձուկը (Anguilla rostrata), ճապոնական օձաձուկը (Anguilla japonica) և ավստրալիական օձաձուկը (Anguilla australis): Բացառվում է` - ձկները, որոնց սխալմամբ կոչում են օձաձկներ, օրինակ, ամերիկյան բելդյուգան, որը հայտնի է նաև մուրենա (Conger conger) անվանմամբ, մյուս մուրենային ձուկը, որը հայտնի է մուրենային օձաձուկ (Muraena helena) անվանմամբ և ավազաձուկը (Ammodytes spp.) (05.00.12.790) 05.00.12.770 Ձկներ քաղցրահամ ջրերի, այլ, ներառյալ ծածանը 05.00.12.771 Ծածան 05.00.12.772 Վոբլա, տառեխ 05.00.12.773 Շիղաձուկ (սուդակ) 05.00.12.774 Լոքո 05.00.12.775 Բրամ Տվյալ ստորադիրքն ընդգրկում է սովորական բրամը (Abranus brama) և գուստերը (Blicca bjoerkna): 05.00.12.776 Գայլաձուկ Տվյալ ստորադիրքն ընդգրկում է գայլաձուկը (Esox spp.) և թրակիր գայլաձուկը (Lepisosteus spp.): 05.00.12.777 Գետածածան 05.00.12.778 Քարալեզ Տվյալ ստորադիրքն ընդգրկում է գետային քարալեզը (Lampetra uviatilis) և եվրոպական առվային քարալեզը (Lampetra planeri): 05.00.12.779 Պերկես Տվյալ ստորադիրքն ընդգրկում է պերկեսի հետևյալ տեսակները` պերկես սովորական (Perca fluviatilis), ականջավոր (սև) պերկես (Micropterus spp.), արևային պերկես (Lepomis gibbosus) և աքերին (Gymnocephalus cernuus կամ Acerina cernua): 05.00.12.780 Ձկներ ծովային, այլ 05.00.12.781 Պերկես ծովային 05.00.12.782 Գայլաձուկ ծովային 05.00.12.783 Բրամ ծովային 05.00.12.784 Մինտայ և սայդա արծաթագույն 05.00.12.785 Պուտասսու 05.00.12.786 Անձրուկ 05.00.12.787 Կարթաձուկ 05.00.12.788 Թրաձուկ 05.00.12.789 Լիմոնելա 05.00.12.790 Ձկներ քաղցրահամ ջրերի և ծովային, այլ Տվյալ ենթադիրքը ներառում է` - քաղցրահամ ջրերի ձկնատեսակները` լին (Tinca tinca), բեղավոր (Barbus spp.), սպիտակաձուկ (Alburnus alburnus), սովորական ճերմակ խարակաձուկ (Gobio gobio), դանուբյան երկարաբեղ ճերմակ խարակաձուկ (Gobio uranoscopus), (Cottus gobio), ինչպես նաև սովորական նալիմ (Lota lota), ձուկ Leuciscus spp., Rutilus spp., ldus տեսակի, օրինակ, կարմրակն, մուգ յազ, կարմիր կարմրակն, գովալ, ելեց, ձամբռիկ (Thymallus spp.), գետածածանային ընտանիքի ձկներ` հաստաճակատիկ, կուտում, յազ, ժերեխ, ծածանաձուկ, շելախ, կարմրալողաթևիկ, մեծագլուխ, աքերին, մանիշաձուկ և այլն - ծովային ձկնատեսակները` տրեսոչկա (Trisopterus Luscus, Trisopterus esmarki), պերկես (Dicentrarchus labrax, Dicentrachus punctatus), քարե պերկես (Serranus spp.) և գրուպեր (Epinephelus spp.), լոբան (Mullus harhatus) և կարմիր բարաբուլկա կամ շերտավոր բարաբուլկա (Mullus surmuletus), գերնարդ (Trigla Eutrigla, Aspitrigla, Lepidotrigla, Trigloporus spp.), ձուկ կարիճ (Scorpaena spp.), ծովային քարալեզ (Petromyzon marinus), զրահակիր ձուկ կամ սարգան (Belone belone) և ծովի վիշապիկ (Trachinus spp.), շեղանկյուն կատվաձկներ և կատվաձկներ (Raja spp.), կորյուշկա (Osmerus spp.), (Mallotus villosus), մերլանգ (Merlangus merlangus), մերլանգ երկնագույն հարավային, մերլուզա (Merluccius spp., Urophycis spp.), ստավրիդա եվրոպական (Caranx trachurus), կոնգրիո սև (Genypterus blacodes), ձուկ kathetosttoma giganteum տեսակի, ծովային գայլ (լավրակ) (Dicentrarchus labrax), ծածան ծովային (աուրատա) (Sparus aurata), սրաձուկ, ատլանտյան պելամիդա, դորաբ կամ հնդկական ծովատառեխ, ձկներ, որոնց սխալմամբ կոչում են օձաձկներ, օրինակ, ամերիկյան բելդյուգան, որը հայտնի է նաև մուրենա (Conger conger) անվամբ, մյուս մուրենային ձուկը, որը հայտնի է մուրենային օձաձուկ (Muraena helena) անվանմամբ և ավազաձուկը (Ammodytes spp.) (05.00.12.790) 05.00.2 Խեցեմորթներ չսառեցրած, ոստրեներ, այլ ջրային անողնաշարավորներ, կենդանի, թարմ և պաղեցրած 05.00.21 Խեցեմորթներ չսառեցրած Տվյալ ենթակարգը ներառում է` - խեցեմորթներ (օմարներ, լանգուստներ, գետերի խեցգետիններ, ծովախեցգետիններ, մանր ծովախեցգետիններ), կենդանի, թարմ կամ պաղեցրած - խեցեմորթների առանձին մասեր, օրինակ, օմարների և լանգուստների պոչերը, ծովախեցգետինների վերջավորությունները, ինչպես նաև խեցեմորթներից պատրաստված նուրբ և կոպիտ աղացվածքի ալյուրը և հատիկները, որոնք օգտագործվում են մարդկանց սննդի համար Բացառվում է` - ծովային ոզնիները և այլ ջրային անողնաշարավորները (05.00.22) - խեցեմորթները և առանձին մասերը, սառեցրած, պատրաստված կամ պահածոյացված (15.20.15, 15.20.16) 05.00.21.100 Լանգուստ եվրոպական և այլ լանգուստներ Տվյալ դիրքը ներառում է լանգուստ տեսակի խեցեմորթներ, զրահակիրներով, ամբողջական կամ երկայնակի բաժանված, լանգուստների միսը և պոչերը չբաժանված կամ բաժանված երկու մասի: Լանգուստն ունի փոքր վերջավորություններ, մեծ բեղեր, դուրս ցցված մասերով փշոտ զրահակիրներ: Ի տարբերություն օմարների, գույնը կարմիր է: 05.00.21.200 Օմար Տվյալ դիրքը ներառում է օմար տեսակի խեցեմորթներ: Օմարն ունի երկար վերջավորություններ, կենդանի վիճակում մուգ կապույտ գույնի է: 05.00.21.300 Ծովախեցգետիններ մանր (կրևետկաներ) և ատամնավոր մանր ծովախեցգետիններ Տվյալ դիրքը ներառում է ոչ մեծ ծովային խեցգետնիկներ: Բնակվում են Հեռավոր Արևելքի, Սև և Կասպից ծովերում: Միսը պարունակում է լիարժեք սպիտակուցներ, քիչ ճարպեր (0,5-1,3%), մեծ քանակությամբ հանքային նյութեր (կալցիում, ֆոսֆոր, յոդ, պղինձ և այլն), A, D և B խմբի վիտամիններ: 05.00.21.400 Ծովախեցգետիններ 05.00.21.900 Խեցեմորթներ չսառեցրած, այլ, ներառյալ խեցեմորթներից ստացված ալյուրը, փոշին և հաբերը` պիտանի սննդի մեջ օգտագործելու համար 05.00.21.910 Խեցգետիններ քաղցրահամ ջրերի Տվյալ ստորադիրքը ներառում է քաղցրահամ ջրերի խեցեմորթները, որոնց հիմնական տեսակները պատկանում են Astacus, Camharus, Orconectes և Parifastacus: Այստեղ ընդգրկված են նաև խեցգետնի վզիկները: 05.00.21.920 Օմար նորվեգական 05.00.21.930 Ալյուր խեցեմորթներից 05.00.21.940 Հաբեր խեցեմորթներից 05.00.21.950 Փոշի խեցեմորթներից 05.00.22 Ոստրեներ 05.00.22.100 Ոստրեներ տափակ 05.00.22.900 Ոստրեներ, այլ 05.00.23 Կակղամորթներ (բացի ոստրեներից) կամ խեցեմորթներ և ջրային անողնաշարավորներ կենդանի, թարմ կամ պաղեցրած 05.00.23.100 Կատարիկներ Ծովային կատարիկը հեռավոր արևելյան ծովերի շատ արժեքավոր մթերք է, համով, հոտով և մսի բաղադրությամբ շատ նման է ծովախեցգետնու: 05.00.23.200 Միդիներ Միդիի նուրբ միսը պարունակում է շատ սննդարար նյութեր, պարունակում է 10% սպիտակուց, մինչև 1,5% ճարպ, A, D, C և B խմբի վիտամիններ, հանքային նյութեր: 05.00.23.300 Սիպեներ 05.00.23.400 Կաղամարներ 05.00.23.500 ՈՒթոտանիներ 05.00.23.900 Կակղամորթներ կամ խեցեմորթներ և ջրային անողնաշարավորներ, կենդանի, թարմ կամ պաղեցրած, չներառված ուրիշ խմբավորումներում (այդ թվում սննդում օգտագործման ենթակա ալյուր, փոշի և հաբեր` ստացված ջրային այլ անողնաշարավորներից) 05.00.23.910 Փշամորթներ 05.00.23.911 Կուկումարիա 05.00.23.912 Ոզնի ծովային 05.00.23.913 Տրեպանգ 05.00.23.919 Փշամորթներ, այլ 05.00.23.920 Ալյուր 05.00.23.930 Փոշի 05.00.23.940 Հաբեր 05.00.3 Մթերք ջրային, այլ 05.00.31 Մարջաններ (կորալներ) և համանման մթերք, կակղամորթների, խեցեմորթների կամ փշամորթների խեցիներ և զրահներ, սիպեների կմախքային կիսաններ, այդ մթերքի փոշի և մնացորդներ Մարջանը համարվում է ծովային պոլիպների կրաքարային կմախքը և օգտագործվում է հիմնականում որպես ոսկերչական արտադրանք: Տվյալ ենթակարգը ներառում է` - մարջաններ չմշակված կամ մարջաններ, որոնց վրայից հեռացված է միայն արտաքին շերտը - մարջաններ, որոնք ենթարկվել են միայն առաջնային մշակման, այսինքն ուղղակի մասնատված են - խեցիներ չմշակված կամ ենթարկված առաջնային մշակման առանց ձև տալու, այսինքն խեցիներ, որոնց մշակումը ներառում է միայն մաքրում կամ սովորական սղոցում: Այստեղ ներառվում են նաև սիպեների ոսկորները, մասնատված կամ փոշու վերածված խեցիները, որոնք օգտագործվում են որպես անասնակեր, ինչպես նաև խեցիների մնացորդները: 05.00.31.100 Մարջաններ (կորալներ) 05.00.31.200 Խեցիներ 05.00.31.300 Զրահներ 05.00.31.400 Սիպեների կմախքային կիսաններ 05.00.31.500 Փոշի 05.00.31.600 Մնացորդներ 05.00.32 Սպունգներ բնական կենդանական ծագման 05.00.32.100 Սպունգներ բնական չմշակված 05.00.32.900 Սպունգներ բնական, այլ 05.00.33 Ջրիմուռներ ծովի և այլ, թարմ կամ չորացրած Տվյալ ենթակարգը ներառում է ուտելի և ոչ ուտելի բոլոր ջրիմուռները: Ջրիմուռներն ունեն մեծ կիրառություն, օգտագործվում են որպես սննդամթերք, անասնակեր, պարարտանյութ և դեղագործության մեջ: 05.00.33.100 Ջրիմուռներ կանաչ 05.00.33.200 Ջրիմուռներ գորշ 05.00.33.210 Լամինարիա (ծովակաղամբ) Ծովակաղամբ են կոչվում ծովային գորշ ջրիմուռները: Դրանք հիմնականում օգտագործվում են որպես սննդամթերք և դեղագործության մեջ: 05.00.33.290 Ջրիմուռներ գորշ, այլ 05.00.33.400 Ջրիմուռներ կարմիր 05.00.33.410 Ֆիլլոֆորա 05.00.33.420 Անֆելցիա 05.00.33.490 Ջրիմուռներ կարմիր, այլ 05.00.33.900 Ջրիմուռներ, այլ 05.00.4 Մարգարիտ 05.00.41 Մարգարիտ բնական, չմշակված 05.00.41.000 Մարգարիտ բնական, չմշակված Մարգարիտը համարվում է տարբեր կակղամորթների բնական արտազատման արդյունք: Այն հիմնականում սպիտակ գույնի է, բայց պատահում են նաև այլ երանգներ և գույներ: Տվյալ ենթակարգը ներառում է բնական չմշակված մարգարիտը, այսինքն հավաքված և ուղղակի մաքրված (աղի և ջրի միջոցով): 05.00.42 Մարգարիտ աճեցված, չմշակված 05.00.42.000 Մարգարիտ աճեցված, չմշակված Տվյալ ենթակարգը ներառում է աճեցված մարգարիտը, այսինքն մարդու մասնակցությամբ արտադրված մարգարիտը: Աճեցված մարգարիտը շատ նման է բնականին, դրանց կարելի է տարբերել հատուկ գործիքի` ներդիտակի օգնությամբ: Բացառվում է` - արհեստական մարգարիտը (պլաստմասսայե` 25.24.28.700, ապակե` 26.15.26.700, մոմե` 36.63.77.400) - սադափը չմշակված (05.00.31), մշակված (36.63.77.300) 05.00.5 Ծառայություններ ձկնորսության բնագավառում 05.00.50 Ծառայություններ ձկնորսության բնագավառում Տվյալ դասը ներառում է` - օվկիանոսների բաց ջրերի և ներքին ծովային և քաղցրահամ ջրերի ջրային կենսապաշարների օգտագործման ծառայություններ, այսինքն ձկնորսության, խեցեմորթների, խեցիների և այլ կենսապաշարների (մարգարիտ, սպունգ) որսի և հավաքման, ձկնապահպանության և ձկնահսկողության ծառայություններ - կետերի որսի, ձկնորսանավերի վրա ձկների, խեցեմորթների, կակղամորթների մշակման ծառայություններ (05.00.50.900) Բացառվում է` - ծովային կաթնասունների (բացի կետերից), օրինակ ծովափղերի, փոկերի որսի ծառայություններ (01.50) - ձկան, խեցեմորթների և կակղամորթների մշակման ծառայություններ, եթե դրանք կապված չեն որսի հետ, օրինակ ափում տեղակայված ձկան մշակման գործարաններում, ձկնորսությամբ չզբաղվող նավերի վրա և այլն (15.20) - նավերի կառուցման և նորոգման ծառայությունները (53.11) - սպորտային-սիրողական ձկնորսության բնագավառի ծառայությունները (92.62) 05.00.50.100 Ծառայություններ կապված ձկան որսի հետ օվկիանոսում, առափնյա կամ ներքին ջրերում 05.00.50.200 Ծառայություններ ծովային և քաղցրահամ ջրերի խեցեմորթների և կակղամորթների արդյունահանման 05.00.50.300 Ծառայություններ ջրային կենդանիների որսի (կրիաների, ասցիդների, ծովային ոզնիների և այլն) 05.00.50.400 Ծառայություններ ծովամթերքի հավաքման (բնական մարգարիտի, սպունգի, բուստերի և ծովային ջրիմուռների) 05.00.50.500 Ծառայություններ կապված ձկնապահպանման և ձկնահսկողության հետ օվկիանոսում, առափնյա կամ ներքին ջրերում 05.00.50.900 Ծառայություններ ձկնորսության բնագավառում, այլ 05.00.6 Ծառայություններ ձկնաբուծության բնագավառում 05.00.60 Ծառայություններ ձկնաբուծության բնագավառում Տվյալ դասը ներառում է` - ձկնաբուծարանների շահագործման ծառայություններ, ինչպիսիք են` ծառայությունները կապված ձկների բազմացման և կլիմայավարժման հետ, նորածին ոստրեների, միդիների, լանգուստների, մանր ծովախեցգետինների և նորածին ձկների արտադրության հետ, ջրիմուռների և այլ ուտելի ծովային բույսերի աճեցման հետ, ոստրեների աճեցման հետ, ձկնապահպանության և ձկնահսկողության հետ, այլ ծառայություններ կապված ծովային և քաղցրահամ ջրերի ձկնային տնտեսությունների գործունեության հետ, ձկնաբուծարանների և ֆերմաների գործունեության հետ - ջրային կենսապաշարների վերարտադրության համար, անհրաժեշտ օժանդակ ծառայություններ (օրինակ, գաղտակուրների պատվաստում) (05.00.60.900) Բացառվում է` - գորտերի բազմացման ֆերմաների ծառայությունները (01.42.10.990) - սպորտային ձկնորսության համար պատվիրատուների գործունեության հետ կապված ծառայությունները (92.72.12) 05.00.60.100 Ծառայություններ ձկնաբուծարանների նորածին ձկների և մանրաձկների բուծման և աճեցման 05.00.60.200 Ծառայություններ ձկնային ֆերմաների ձկների, ներառյալ գեղազարդ, բուծման և աճեցման 05.00.60.300 Ծառայություններ ծովային բուծարանների ոստրեների, միդիների, օմարների, լանգուստների, ծովախեցգետինների, բուծման և աճեցման 05.00.60.400 Ծառայություններ ծովային ֆերմաների ոստրեների, միդիների, օմարների, լանգուստների, ծովախեցգետինների, բուծման և աճեցման 05.00.60.500 Ծառայություններ ծովային ֆերմաների կարմիր և այլ ուտելի ծովային ջրիմուռների և բույսերի բուծման և աճեցման 05.00.60.600 Ծառայություններ ձկնամելիորատիվ աշխատանքների կատարման 05.00.60.900 Ծառայություններ ձկնաբուծության բնագավառում, այլ 05.00.50.100-05.00.30.500 դիրքերի համար կիրառելի է 05.00.50 ենթակարգի պարզաբանումները: C ԱՐՏԱԴՐԱՆՔ ՀԱՆՔԱԳՈՐԾԱԿԱՆ ԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐՈՒԹՅԱՆ CA ՔԱՐԱԾՈՒԽ ԵՎ ԱԾՈՒԽ ԳՈՐՇ (ԼԻԳՆԻՏ). ՏՈՐՖ. ՆԱՎԹ ՀՈՒՄ ԵՎ ԳԱԶ ԲՆԱԿԱՆ. ՈՒՐԱՆ ԵՎ ԹՈՐԻՈՒՄ 10 ՔԱՐԱԾՈՒԽ ԵՎ ԱԾՈԻԽ ԳՈՐՇ (ԼԻԳՆԻՏ). ՏՈՐՖ 10.1 Քարածուխ 10.10 Քարածուխ 10.10.1 Քարածուխ Տվյալ կարգը ներառում է` - ածխի և անտրացիտի տարբեր տիպեր, այդ թվում փոշենման և շեղջաքարացված (գնդիկներ, բրիկետներ և այլն) - բրիկետներ և համանման այլ վառելիք, որոնք կարբոնացված են դրանք անծուխ դարձնելու համար Բացառվում է` - կոքսը և կիսակոքսը` ստացված քարածխից (23.10.1) 10.10.11 Քարածուխ չշեղջաքարացված 10.10.11.300 Քարածուխ կոքսացող ավելի քան 23,865 ՄՋ/կգ ջերմաստեղծ հնարավորությամբ, անմոխիր, խոնավ հիմքի վրա կոքսի արտադրության նպատակով` դոմնային հալման համար Տվյալ դիրքը ներառում է` - կոքսացող քարածուխ, որը պարունակում է 19-41% ցնդող նյութեր Բացառվում է` - ածխից ստացվող կոքսը և կիսակոքսը (23.10.10) 10.10.11.500 Քարածուխ էներգիական ավելի քան 23,865 ՄՋ/կգ ջերմաստեղծ հնարավորությամբ, անմոխիր, խոնավ հիմքի վրա գոլորշու արտադրության համար, նաև ջեռուցման նպատակով օգտագործվող 10.10.11.510 Անտրացիտ «Անտրացիտ» տերմինը նշանակում է ածուխ ցնդող նյութերից` առավելագույն ելքով (չոր ոչ հանքային հիմքի հաշվարկով) 14%-ից ոչ ավելի: «Ածուխ բիտումավոր» տերմինը նշանակում է ածուխ ցնդող նյութերից առավելագույն ելքով (չոր ոչ հանքային հիմքի հաշվարկով) ավելի քան 14% և բարձր ջերմային այրմամբ (խոնավ ոչ հանքային հիմքի հաշվարկով) 5,833 կկալ/կգ-ից ոչ պակաս: Բացառվում է` - սև սաթը (14.30.13.900) 10.10.11.520 Ածուխ էներգիական 10.10.11.900 Քարածուխ, այլ 10.10.11.300-10.10.11.900 դիրքերի համար օգտագործված են 10.10.11 ենթակարգի պարզաբանումները` կիրառելով համապատասխան փոփոխություններ: 10.10.12 Բրիկետներ, գնդիկներ և քարածխից ստացված կարծր վառելիքի համանման տեսակներ Տվյալ ենթակարգը ներառում է` - միայն բրիկետներ, գնդիկներ և քարածխից ստացվող համանման կարծր վառելիք - բրիկետներ քարածխային, որոնք պատրաստված են մամլման ճանապարհով մանրացված ածխից և միացնող նյութից (բիտում) 10.10.12.000 Բրիկետներ, գնդիկներ և քարածխից ստացված կարծր վառելիքի համանման տեսակներ 10.10.13 Ծառայություններ ածխի արդյունահանման բնագավառում (մաքրում, դասակարգում, մասնատում, քարմաղում, մանրացում, շեղջաքարացում և այլն) 10.10.13.000 Ծառայություններ ածխի արդյունահանման բնագավառում (մաքրում, դասակարգում, մասնատում, քարմաղում, մանրացում, շեղջաքարացում և այլն) 10.2 Ածուխ գորշ (լիգնիտ) 10.20 Ածուխ գորշ (լիգնիտ) 10.20.1 Ածուխ գորշ (լիգնիտ) 10.20.10 Ածուխ գորշ (լիգնիտ) Տվյալ ենթակարգը ներառում է` - գորշ ածուխ` այդ թվում ջրազրկված, փոշենման, շեղջաքարացված, որը միջանկյալ դիրք է գրավում քարածխի և տորֆի միջև Գորշ ածուխն իրենից ներկայացնում է ածուխ` կոքսացման ցածր աստիճանով, 23,865 ՄՋ/կգ-ից պակաս ջերմաստեղծ հնարավորությամբ անմոխիր, բայց խոնավ հիմքի վրա: Այն այրվում է, արձակելով երկար, հարաբերականորեն սառը բոց և կսկծեցուցիչ սև ծուխ: Տարբերվում են հետևյալ տեսակները` թելքավոր գորշ ածուխ, որն ունի ջրի բարձր պարունակություն (մինչև 50%), սովորական կամ հողախառն գորշ ածուխ` գորշ կամ սև, պակաս ջուր պարունակող, քան թելքավոր գորշ ածուխը (մոտավորապես 15%) և հողախառն կառուցվածքով, բիտումավոր ճարպոտ գորշ ածուխ, որը փափկում է տաքացման ժամանակ և շատ հարմար է բրիկետավորման համար, մոմային գորշ ածուխ, որն ունի մոմանման կառուցվածք և մոմի բարձր պարունակություն: - գորշածխային բրիկետներ` ստացված գորշ ածխից, որը ջարդվելուց և չորացվելուց հետո եռակալվում է բարձր ճնշման տակ` առանց միացնող նյութերի ավելացման, առաջացնելով նույն ձևի չորսվակներ Բացառվում է` - «սև գորշ ածուխ» կոչվող վառելիքը (10.10.11) 10.20.10.300 Ածուխ գորշ (լիգնիտ) 23,865 ՄՋ/կգ-ից պակաս ջերմաստեղծ հնարավորությամբ, անմոխիր, խոնավ հիմքի վրա 10.20.10.500 Բրիկետներ, գնդիկներ և կարծր վառելիքի համանման տեսակներ, ստացված գորշ ածխից (լիգնիտից) 10.3 Տորֆ 10.30 Տորֆ 10.30.1 Տորֆ 10.30.10 Տորֆ Տորֆը և դրանից բրիկետները, ներառյալ ծակոտկեն կամ մամլած տորֆը պարունակում են բրածո բույսերի կուտակվածք և օգտագործվում են նաև որպես վառելիք: Տորֆը կարծր վառելիք է, գոյանում է բարձր խոնավության և օդի սահմանափակ մուտքի պայմաններում մեռած բուսականության աստիճանաբար կուտակման արդյունքում (ածխացման առաջնային փուլը): Տորֆը սովորաբար ունենում է ոչ մեծ տեսակարար կշիռ և թելքավոր կառուցվածք Տվյալ ենթակարգը ներառում է` - տորֆի բոլոր տեսակները, ներառյալ որպես վառելիք օգտագործվող չորացրած կամ շեղջաքարացված տորֆը - մանրացրած տորֆը, տորֆի փշուրը և այլն, որոնք օգտագործվում են որպես գոմափռոց անասունների համար, հողի համար պարարտանյութ և այլ նպատակների համար - տորֆի խառնուրդն ավազի կամ կավի հետ անկախ այն բանից, դրանք պարունակում են, թե ոչ որոշ քանակությամբ սննդարար տարրեր` ազոտ, ֆոսֆոր կամ կալիում (այդպիսի խառնուրդներն օգտագործվում են որպես հող` ծաղկամանների համար) Բացառվում է` - տորֆի թելքերը (հայտնի է ինչպես «բերանդին»), մանածագործական նպատակներով օգտագործելու համար - ծաղկամանները և տորֆից այլ արտադրատեսակները, ներառյալ շենքերի մեկուսացման համար օգտագործվող թերթերը (կաղապարմամբ կամ կտրմամբ ստացված) 10.30.10.100 Տորֆ չշեղջաքարացված 10.30.10.200 Բրիկետներ և կիսաբրիկետներ տորֆային 11 ՆԱՎԹ ՀՈՒՄ ԵՎ ԳԱԶ ԲՆԱԿԱՆ, ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՆԱՎԹԻ ԵՎ ԳԱԶԻ ԱՐԴՅՈՒՆԱՀԱՆՄԱՆ ԲՆԱԳԱՎԱՌՈՒՄ, ԲԱՑԻ ՀԵՏԱԽՈՒԶԱԿԱՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔՆԵՐԻՑ 11.1 Նավթ հում և նավթամթերք հում, ստացված բիտումավոր միներալներից (հանքերից) 11.10 Նավթ հում և գազ բնական 11.10.1 Նավթ հում և նավթամթերք հում, ստացված բիտումավոր միներալներից (հանքերից) 11.10.10 Նավթ հում և նավթամթերք հում, ստացված բիտումավոր միներալներից (հանքերից) Տվյալ ենթակարգը ներառում է` - հում նավթ, ինչպես նաև բիտումավոր հանքերից ստացված նավթ, այսինքն բնական մթերք (անկախ դրա կազմից), որն ստացվում է նավթի սովորական կամ խտացրած նստվածքից կամ բիտումավոր հանքերի քայքայիչ թորման ճանապարհով Այս ճանապարհներով ստացված նավթը մնում է տվյալ ենթակարգում, նույնիսկ եթե այն ենթարկվել է հետևյալ տեսակի մշակումների` զտում, աղազրկում, ջրազրկում, կայունացում` գոլորշիների ճնշումը նորմալացնելու նպատակով, շատ թեթև թորամասերի վերացում` դրանք նավթի հանքաշերտեր վերադարձնելու նպատակով, ցամաքուրդի որակի բարձրացման և շերտային ճնշման պահպանման համար, ավելացում միայն այն ածխաջրածինների, որոնք ֆիզիկական մեթոդներով ավելի վաղ են ստացվել վերոհիշյալ մշակման գործընթացում, մշակման ցանկացած աննշան գործընթաց, եթե դա էականորեն չի փոխի մթերքի որակը: 11.10.10.300 Նավթ հում (ածխաջրածինների բնական խառնուրդ), ներառյալ բիտումավոր միներալներից ստացված նավթը Տվյալ դիրքը ներառում է` - հում նավթ, որը հեղուկ այրվող հանածո է (գազակերպ, հեղուկ և կարծր ածխաջրածինների բնական խառնուրդ), կրում է տարբեր աղբյուրներից ստացված չմաքրված թորամասերի հատկություններն ու բնութագիրը - նավթ, ստացված բիտումավոր միներալներից (օրինակ` կրաքարային, ավազաքարային տեսակի թերթաքարերից) - նավթային ուղեկցող գազ (գազանավթային հանքավայրեր)` նավթին ուղեկցող և զատման ժամանակ նրանից անջատված ածխաջրածնային գազեր 11.10.10.310 Գազ բնական ուղեկցող 11.10.10.320 Նավթ հում (բացի նավթից, ստացված բիտումավոր միներալներից (հանքերից) 11.10.10.330 Նավթ հում, ստացված բիտումավոր միներալներից (հանքերից) 11.10.10.500 Խտուցք (կոնդենսատ) գազային Տվյալ ենթակարգը ներառում է բնական գազից արտադրված գազային խտուցք, որն իրենից ներկայացնում է հեղուկ ածխաջրածինների խառնուրդ: Այն ստացվում է բնական գազի կայունացմամբ հենց արդյունահանման պահին: Այս գործողությունն իրենից ներկայացնում է հում բնական գազից խտացրած ածխաջրածինների լուծահանում պաղեցման կամ ապահերմետիկացման ճանապարհով: Գազային խտուցքի կազմը մոտավորապես համապատասխանում է նավթի, բենզինի կամ կերոսինի թորամասին կամ դրանց խառնուրդներին: 11.10.2 Գազ բնական հեղուկ կամ գազակերպ վիճակում 11.10.20 Գազ բնական հեղուկ կամ գազակերպ վիճակում Տվյալ ենթակարգը ներառում է` - բնական հում գազը (հեղուկ կամ գազակերպ վիճակում) մաքուր գազային կամ գազանավթային հանքավայրերից Այս գազի կազմում գերակշռում են մեթանը և դրա համանշանակները (հոմոլոգներ) (էթան, պրոպան և այլն), որոնք բնական պայմաններում պարունակում են ազոտի, ածխաթթվի, իներտ գազերի, ծծմբաածխածնի և այլնի խառնուկներ: 11.10.20.100 Գազ բնական հեղուկ 11.10.20.200 Գազ բնական գազակերպ վիճակում 11.10.3 Ծառայություններ փոխադրման նպատակով բնական գազի հեղուկացման և վերագազամատակարարման 11.10.30 Ծառայություններ փոխադրման նպատակով բնական գազի հեղուկացման և վերագազամատակարարման 11.10.30.000 Ծառայություններ փոխադրման նպատակով բնական գազի հեղուկացման և վերագազամատակարարման 11.10.4 Թերթաքարեր բիտումավոր կամ նավթաբեր, ավազներ բիտումավոր 11.10.40 Թերթաքարեր բիտումավոր կամ նավթաբեր, ավազներ բիտումավոր 11.10.40.000 Թերթաքարեր բիտումավոր կամ նավթաբեր, ավազներ բիտումավոր Տվյալ դիրքը ներառում է նստվածքային ապար կամ ավազ, որոնք պարունակում են ածխաջրածիններ, և, որոնց կարելի է առանձնացնել 11.10.1 կարգում ներառված մթերքի տեսքով կամ այնպիսի տեսքով, որից այդ մթերքը կարող է դուրս հանվել: Կարող են ստացվել նաև գազ և այլ մթերք: Դրանց դուրս հանումը կատարվում է տաքացման կամ այլ գործընթացների հաշվին (օրինակ, թորման հաշվին): Թերթաքարերում պարունակվող ածխաջրածինները կարող են լինել օրգանական նյութերի տեսքով, որոնք կոչվում են կերոգեններ: Բիտումավոր թերթաքարերը և ավազաքարերն օգտագործվում են որպես հանքային յուղերի աղբյուր: Վերոհիշյալ նյութերը ներառվում են տվյալ դիրքում անկախ նրանից ենթարկված են մշակման, թե ոչ, ցրված վիճակում են, թե միասին խառը վիճակում: 11.2 Ծառայություններ նավթի և գազի արդյունահանման բնագավառում, բացի հետախուզական աշխատանքներից 11.20 Ծառայություններ նավթի և գազի արդյունահանման բնագավառում, բացի հետախուզական աշխատանքներից Տվյալ դասը ներառում է` - նավթի և գազի արդյունահանման հետ կապված վարձատրմամբ կամ պայմանագրային հիմունքով ծառայությունները, այդ թվում ուղղորդված հորատման և գերհորատման, հետադարձ-առաջընթաց հորատման, հորատման աշտարակի կառուցման, նորոգման և ապատեղակայման, նավթային և գազային հորատանցքերի շրջապահ խողովակների ցեմենտացման, հորատանցքերի ջրահանման, հորատանցքերի խցանման և վերացման աշխատանքները, հրդեհների մարման հատուկ ծառայությունները Բացառվում է` - երկրաֆիզիկական, երկրաբանական և սեյսմիկ, որոնողական աշխատանքները (71.74.20.72) 11.20.1 Ծառայություններ նավթի և գազի արդյունահանման բնագավառում, բացի հետախուզական աշխատանքներից 11.20.11 Ծառայություններ հորատման նավթահորերի և գազահորերի 11.20.11.000 Ծառայություններ հորատման նավթահորերի և գազահորերի 11.20.12 Ծառայություններ հորատման աշտարակների տեղակայման, նորոգման և ապատեղակայման և այլ ծառայություններ նավթի և գազի արդյունահանման բնագավառում 11.20.12.000 Ծառայություններ հորատման աշտարակների տեղակայման, նորոգման և ապատեղակայման և այլ ծառայություններ նավթի և գազի արդյունահանման բնագավառում 12 ՀԱՆՔԱՔԱՐԵՐ ՈՒՐԱՆԻ ԵՎ ԹՈՐԻՈՒՄԻ 12.0 Հանքաքարեր ուրանի և թորիումի 12.00 Հանքաքարեր ուրանի և թորիումի 12.00.1 Հանքաքարեր ուրանի և թորիումի 12.00.10 Հանքաքարեր ուրանի և թորիումի Տվյալ ենթակարգում դասվող ուրանի հիմնական հանքաքարերը հետևյալն են` - ատտունիտ, ուրանի և կալցիումի հիդրատացրած ֆոսֆատ - բրաններիտ, ուրանի տիտանատ - կարնոտիտ, ուրանի և կալիումի հիդրատացրած վանադատ - կոֆֆինիտ, ուրանի սիլիկատ - դավիդիտ, ուրանի երկաթյա տիտանատ - պարսոնսիտ, ուրանի և կապարի հիդրատացրած ֆոսֆատ - խեժային խաբուսահանք և ուրանինիտ, ուրանի օքսիդների աղ - տորբերնիտ (կամ կալկոլիտ), ուրանի և պղնձի հիդրատացրած ֆոսֆատ - տիույամունիտ (tiuyamunite), ուրանի և կալցիումի հիդրատացրած վանադատ - ուրանաֆան, կալցիում-ուրանի սիլիկատ - ուրանաթորիանիտ, ուրանի և թորիումի օքսիդ Տվյալ ենթակարգում դասվող թորիումի հիմնական հանքաքարերը հետևյալն են` - մոնախ, թորիումի ֆոսֆատ և հազվագյուտ հողեր - թորիտ, թորիումի հիդրատացրած սիլիկատ Բացառվում է` - ուրանի «խտահանքերը», որոնք ստացվում են մետաղագործական արդյունաբերությանը ոչ հատկանշական մշակման ճանապարհով (23.30.11, 23.30.12, 23.20.20) 12.00.10.000 Հանքաքարեր ուրանի և թորիումի CB ՀԱՆՔԱՔԱՐԵՐ ՄԵՏԱՂԱԿԱՆ ԵՎ ԱՐՏԱԴՐԱՆՔ ՀԱՆՔԱԳՈՐԾԱԿԱՆ ԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐՈՒԹՅԱՆ, ԱՅԼ 13 ՀԱՆՔԱՔԱՐԵՐ ՄԵՏԱՂԱԿԱՆ Տվյալ հատվածը ներառում է մետաղական հանքաքարերը և դրանց խտանյութերը, որոնք իրենցից ներկայացնում են հանքաբանական գոյացություններ և օգտագործվում են մետաղագործական արդյունաբերության մեջ 27 և 24 հատվածներում ընդգրկված մետաղների արտազատման համար, նույնիսկ, եթե նախատեսված են ոչ մետաղագործական օգտագործման համար, չեն ենթարկվել մետաղագործական արդյունաբերությանը ոչ հատկանշական որևէ տեսակի մշակման: «Հանքաքարեր» տերմինը վերաբերում է մետաղաբեր հանքերին: Այս տերմինն օգտագործվում է նաև երակային ապարներում եղած բնածին մետաղների դեպքում (օրինակ` մետաղաբեր ավազը): Հանքաքարերի կարևորագույն նախապատրաստական գործընթաց է համարվում դրանց հարստացումը: «Խտահանքեր» տերմինը վերաբերում է այն հանքաքարերին, որոնցից հատուկ մշակման միջոցով հեռացվել են օտարածին ներառուկներն ամբողջությամբ կամ մասամբ (դատարկ ապար), որպեսզի դրանք բացասաբար չանդրադառնան մետաղագործական հետագա գործընթացների վրա և կրճատվեն տրանսպորտային ծախքերը: Հանքաքարերից մետաղի արտազատման համար կատարվող մշակման գործընթացն իրականացվում է ֆիզիկական, ֆիզիկաքիմիական կամ քիմիական ճանապարհներով: Բացառությամբ շիկացման կամ թրծման արդյունքում առաջացած փոփոխությունների, այդպիսի գործողությունները չպետք է առաջացնեն համապատասխան մետաղը ներկայացնող հիմնական միացության քիմիական կազմի փոփոխություններ: Տվյալ հատվածի հանքաքարերն օգտագործվում են արդյունաբերական մասշտաբներով հետևյալների ստացման համար` - թանկարժեք մետաղների (ոսկու, արծաթի, պլատինի, իրիդիումի, ռոդիումի և ռուտենիումի, օստրիումի) - սև և գունավոր մետաղների (երկաթի, պղնձի, նիկելի, ալյումինի, կապարի, ցինկի, անագի, վոլֆրամի, մոլիբդենի, տանտալի, կոբալտի, բիսմութի, կադմիումի, տիտանի, ցիրկոնիումի, ծարիրի, մանգանի, քրոմի, գերմանիումի, վանադիումի, բերիլիումի, գալիումի, հաֆնիումի, ինդիումի, նիոբիումի, ռենիումի, թալիումի, մագնեզիումի) - սնդիկի Որոշ դեպքերում հանքաքարերն օգտագործվում են այնպիսի համահալվածքների համար, ինչպիսիք են ֆեռոմանգանը կամ ֆեռոքրոմը: Բացառվում է` - վերոհիշյալ միներալներ պարունակող միներալները, եթե դրանք դասակարգվում են ուրիշ խմբավորումներում, օրինակ, թրծած երկաթահրաքարը (պիրիտ) (24.13.57), չթրծած երկաթի հրաքարը, սառնաքարը (կրիոլիթ) բնական - մետաղները` արդյունաբերական մասշտաբներով չարտազատվող (14.30.13) - մետաղները, որոնք օգտագործվում են մագնեզիումի արտազատման համար, այսինքն` դոլոմիտը, մագնեզիտը կամ ջեոբերտիտը (14.50.23), կառնալիտը (24.15.50) - ալկալիական և հողալկալիական մետաղների միներալները (օրինակ` լիթիում, նատրիում, կալիում, կալցիում, ստրոնցիում և բարիում), աղ պարունակող միներալները (14.40.10), բարիտները և վիտերիտը (14.30.13), ստրոնցիանիտը, ցելեստիտը, իսլանդական սպաթը և արագոնիտը (14.30.13) - հազվագյուտ հողերի մետաղների հանքաքարերը (14.30.13) - ուրանի և թորիումի հանքաքարերը (հատված 12) 13.1 Հանքաքարեր երկաթի 13.10 Հանքաքարեր երկաթի 13.10.1 Հանքաքարեր երկաթի, բացի թրծած երկաթահրաքարից (պիրիտ) 13.10.10 Հանքաքարեր երկաթի, բացի թրծած երկաթահրաքարից (պիրիտ) Տվյալ ենթակարգում դասակարգվող երկաթի հիմնական հանքաքարերն են` - կարմրաքարը (հեմատիտ), ներառյալ շամոզիտը (հայելային երկաթի հանքաքար) և մարտիտը` երկաթի օքսիդները և գորշ հեմատիտը` երկաթի հիդրօքսիդները, որոնք պարունակում են երկաթի և կալցիումի կարբոնատներ - լիմոնիտը` երկաթի հիդրօքսիդ - մագնետիտը` երկաթի մագնիսական օքսիդ - սիդերիտ կամ «chalybite» (երկաթյա սպաթ)` երկաթի կարբոնատ Տվյալ ենթակարգում ներառվում են նաև երկաթի հանքաքարը և խտանյութերը, որոնք պարունակում են 20 զանգ %-ից քիչ մանգան` հաշվարկված ըստ չոր զանգվածի (այս դեպքում հանքաքարերը և խտանյութերը տաքացվում են մինչև 20o ըստ Ցելսիուսի): Բացառվում է` - թրծած երկաթի հրաքարը կամ երկաթահրաքարային կիսայրուկները, այդ թվում շեղջաքարացված (24.13.57) - մագնետիտը նուրբ մանրացրած և այլ նուրբ մանրացրած երկաթի հանքաքարեր, որոնք օգտագործվում են որպես գունանյութ 13.10.10.300 Հանքաքարեր և խտանյութեր երկաթի, չշեղջաքարացված 13.10.10.310 Հանքաքարեր երկաթի, չշեղջաքարացված 13.10.10.320 Խտանյութեր երկաթի 13.10.10.500 Հանքաքարեր և խտանյութեր երկաթի շեղջաքարացված, բացի թրծած երկաթահրաքարից (պիրիտ) 13.10.10.510 Հանքաքարեր երկաթի շեղջաքարացված 13.10.10.520 Շեղջաքար երկաթահանքաքարերի 13.10.10.530 Կոշտեր երկաթահանքաքարերի 13.10.10.300-13.10.10.500 դիրքերի համար կիրառելի են 13.10.10 ենթակարգի պարզաբանումները` կատարելով անհրաժեշտ փոփոխություններ: 13.2 Հանքաքարեր գունավոր մետաղների, բացի ուրանի և թորիումի հանքաքարերից 13.20 Հանքաքարեր գունավոր մետաղների, բացի ուրանի և թորիումի հանքաքարերից 13.20.1 Հանքաքարեր գունավոր մետաղների, բացի ուրանի և թորիումի հանքաքարերից 13.20.11 Հանքաքարեր և խտանյութեր պղնձի Տվյալ ենթակարգում դասակարգվող պղնձի հիմնական հանքաքարերը և խտանյութերը հետևյալն են` - ատակամիտ, պղնձի բնական հիդրօքսիքլորիդ - ազուրիտ, պղնձի հիմնական կարբոնատ - բորնիտ, (erubescite կամ խայտաբղետ պղնձի հանքաքար), պղնձի և երկաթի սուլֆիդ - բուրնոնիտ, պղնձի, կապարի և ծարիրի սուլֆիդ - բրոխանտիտ, պղնձի հիմնական սուլֆատ - խալկոցիտ, պղնձի սուլֆիդ - պղնձի հրաքար (քալկոպիրիտ), պղնձի և երկաթի սուլֆիդ - քրիզոկոլա, պղնձի հիդրատացրած սիլիկատ - կավելիտ, պղնձի սուլֆիդ - կուպրիտ, միարժեքական պղնձի օքսիդ - դիոպտազ, պղնձի սիլիկատ - պղնձի մոխրագույն հանքաքար (հաճախ արծաթ պարունակող), պղնձի և ծարիրի սուլֆիդ (tetrahedrite կամ fahlerz) կամ պղնձի և արսենի սուլֆիդ - մալաքիտ, պղնձի հիմնական կարբոնատ - տենորիտ, պղնձի օքսիդ 13.20.11.100 Հանքաքարեր պղնձի 13.20.11.200 Խտանյութեր պղնձի 13.20.12 Հանքաքարեր և խտանյութեր նիկելի Տվյալ ենթակարգում դասակարգվող նիկելի հիմնական հանքաքարերը և խտանյութերը հետևյալն են` - գարնիերիտ` նիկելի և մագնեզիումի կրկնակի սիլիկատ - նիկելին (նիկկոլիտ, կուպֆերնիկել (կարմիր նիկելային հրաքար), նիկելի արսենիդ) - պենտլանդիտ` նիկելի և երկաթի սուլֆիդ - պիրրոտիտ նիկելաբեր, երկաթի նիկել պարունակող սուլֆիդ 13.20.12.100 Հանքաքարեր նիկելի 13.20.12.200 Խտանյութեր նիկելի 13.20.13 Հանքաքարեր և խտանյութեր ալյումինի Տվյալ ենթակարգը ներառում է` - բոքսիտներ (ալյումինի հիդրօքսիդ, որը պարունակում է երկաթի օքսիդի, սիլիցիումի և այլնի տարբեր համեմատություններ) Ջերմամշակված բոքսիտներն (1200o-1400o ըստ Ցելսիուսի) օգտագործվում են մետաղագործության մեջ` ալյումինի ստացման և այլ նպատակների համար (մասնավորապես հղկանյութերի պատրաստման համար): 13.20.13.100 Հանքաքարեր ալյումինի 13.20.13.200 Խտանյութեր ալյումինի 13.20.14 Հանքաքարեր և խտանյութեր թանկարժեք մետաղների Տվյալ ենթակարգում դասակարգվող արծաթ և ոսկի պարունակող հանքաքարերը և խտանյութերը, ոսկեբեր և պլատինաբեր ավազները հետևյալն են` - արգենտիտ, արծաթի սուլֆիդ - կալավերիտ, ոսկու և արծաթի տելուրիդ - սերարգիրիտ, արծաթի քլորիդներ և յոդիդներ - պոլիբազիտ, արծաթի և ծարիրի սուլֆիդ - պրուստիտ, արծաթի և արսենի սուլֆիդ - պիրարգիրիտ, արծաթի և ծարիրի սուլֆիդ - ստեֆանիտ, արծաթի և ծարիրի սուլֆիդ - ոսկեբեր և պլատինաբեր ավազներ (այսինքն` իրիդիում, օսմիում, պալադիում, ռոդիում և ռուտենիում) 13.20.14.100 Հանքաքարեր և խտանյութեր արծաթի 13.20.14.110 Հանքաքարեր արծաթի 13.20.14.120 Խտանյութեր արծաթի 13.20.14.200 Հանքաքարեր և խտանյութեր ոսկի պարունակող 13.20.14.210 Հանքաքարեր ոսկի պարունակող 13.20.14.220 Խտանյութեր ոսկի պարունակող 13.20.14.900 Հանքաքարեր և խտանյութեր այլ թանկարժեք մետաղների 13.20.15 Հանքաքարեր և խտանյութեր կապարի, ցինկի և անագի 13.20.15.300 Հանքաքարեր և խտանյութեր անագի Տվյալ դիրքում դասակարգվող անագի հիմնական հանքաքարերը և խտանյութերը հետևյալն են` - կասիտերիտ (կամ անագի քար), անագի օքսիդ - ստանիտ (կամ անագի պիրիտ), անագի, պղնձի և երկաթի սուլֆիդ 13.20.15.310 Հանքաքարեր անագի 13.20.15.320 Խտանյութեր անագի 13.20.15.500 Հանքաքարեր և խտանյութեր կապարի Տվյալ դիրքում դասակարգվող կապարի հիմնական հանքաքարերը և խտանյութերը հետևյալն են` - անգլեզիտ, կապարի սուլֆատ - ցերուսիտ, կապարի կարբոնատ - գալենա, կապարի սուլֆիդ (հաճախ արծաթ պարունակող) - պիրոմորֆիտ, ֆոսֆատ և կապարի քլորիդ 13.20.15.510 Հանքաքարեր կապարի 13.20.15.520 Խտանյութեր կապարի 13.20.15.700 Հանքաքարեր և խտանյութեր ցինկի Տվյալ դիրքը ներառում է ցինկի հետևյալ հանքաքարերը և խտանյութերը` - ցինկի խաբուսակ (ցինկախաբուկ, սֆալերիտ), ցինկի սուլֆիդ - հեմիմորֆիտ (կամ կալամին), ցինկի հիդրոսիլիկատ - սմիթսոնիտ, ցինկի կարբոնատ - ցինկիտ, ցինկի օքսիդ 13.20.15.710 Հանքաքարեր ցինկի 13.20.15.720 Խտանյութեր ցինկի 13.20.16 Հանքաքարեր և խտանյութեր գունավոր մետաղների, այլ 13.20.16.300 Հանքաքարեր և խտանյութեր վոլֆրամի Տվյալ դիրքում դասակարգվող վոլֆրամի հիմնական հանքաքարերը և խտանյութերը հետևյալն են` - ֆերբերիտ, երկաթի վոլֆրամատ - հյուբներիտ, մանգանի վոլֆրամատ - շեելիթ, կալցիումի վոլֆրամատ - վոլֆրամիտ, երկաթի և մանգանի վոլֆրամատ 13.20.16.310 Հանքաքարեր վոլֆրամի 13.20.16.320 Խտանյութեր վոլֆրամի 13.20.16.500 Հանքաքարեր և խտանյութեր մանգանի Տվյալ դիրքում դասակարգվող մանգանի հիմնական հանքաքարերը և խտանյութերը հետևյալն են` - բրաունիտ, մանգանի օքսիդ - ռոդոքրոզիտ (դիալոգիտ), մանգանի կարբոնատ - հաուսմանիտ, մանգանի օքսիդի աղ - մանգանիտ, մանգանի հիդրօքսիդ - պսիլոմելան, մանգանի հիդրոերկօքսիդ - պիրոլյուզիտ (կամ պոլիանիտ), մանգանի երկօքսիդ - երկաթախառն մանգանի հանքաքարերը և խտանյութերը` այն պայմանով, որ դրանք պարունակեն 20 զանգ % կամ ավելի մանգան` հաշվարկված ըստ չոր զանգվածի (այս դեպքում հանքաքարը և խտանյութերը տաքացվում են 105-110o ըստ Ցելսիուսի) 13.20.16.510 Հանքաքարեր մանգանի 13.20.16.520 Խտանյութեր մանգանի 13.20.16.900 Հանքաքարեր և խտանյութեր գունավոր մետաղների, չներառված ուրիշ խմբավորումներում Տվյալ դիրքում դասակարգվում են հետևյալ գունավոր մետաղների հանքաքարերը և խտանյութերը` - հանքաքարեր և խտանյութեր կոբալտային` կոբալտիտ, կոբալտի սուլֆիդ և արսենիդ, հետերիհենիտ, կոբալտի հիդրօքսիդ, լիննեիտ, կոբալտի և նիկելի սուլֆիդ, սմալտիտ, կոբալտի արսենիդ - հանքաքարեր և խտանյութեր քրոմային` քրոմիտ (քրոմային երկաթի հանքաքարեր) - հանքաքարեր և խտանյութեր մոլիբդենային` մոլիբդենիտ, մոլիբդենի սուլֆիդ, վուլֆենիտ, կապարի մոլիբդատ - մոլիբդենիտի թրծած խտանյութեր` «տեխնիկական մոլիբդենային օքսիդ», որոնք ստացվում են մոլիբդենիտի խտանյութերի թրծման ճանապարհով (բացառվում է մոլիբդենիտը, որն ստացվում է որպես քսուք օգտագործելու համար) - հանքաքարեր և խտանյութեր տիտանային` իպմենիտ կամ տիտանային երկաթաքար, երկաթի տիտանատ, ռաստիլ, անատազ և բրուկիտ, տիտանի օքսիդներ (բացառվում են նուրբ մանրացրած տիտանի հանքաքարերը, որոնք օգտագործվում են որպես գունանյութ) - հանքաքարեր և խտանյութեր նիոբիումային` նիոբիտ, տանտալային` տանտալիտ, վանադիումային` դեկլոիզիտ, կապարի և ցինկի հիմնական վանադատ, պատրոնիտ, վանադիումի սուլֆիդ, ռոսկոէլիտ (վանադիումային փայլար), ալյումինի և մագնեզիումի բարդ վանադասիլիկատ, վանադինիտ, կապարի վանադատ և քլորիդ կամ ցիրկոնային` բադդելեիտը, ցիրկոնիումի օքսիդը, ցիրկոն և ցիրկոնի ավազը, ցիրկոնի սիլիկատները (բացառվում են վանադիումի հալված օքսիդները` ստացված մշակման ճանապարհով, բացի թրծումից և շիկացումից, որոնցից փոխվում է հիմնական հանքաքարի քիմիական կազմը և բյուրեղային կառուցվածքը, ցիրկոնի ավազը նուրբ մանրացրած, որն օգտագործվում է արծնի պատրաստման համար, ցիրկոնը թանկարժեք քարերի տեսքով) - հանքաքարեր և խտանյութեր ծարիրային` սերվանտիտ, ծարիրի օքսիդ, կերմեզիտ, ծարիրի օքսիսուլֆիդ, սենարմոտիտ, ծարիրի օքսիդ, ստիբնիտ կամ անտիմոնիտ, ծարիրի սուլֆիդ, վալենտինիտ կամ սպիտակ ծարիր, ծարիրի օքսիդ - հանքաքարեր և խտանյութեր բերիլիումային` բերիլ, ալյումինի և բերիլիումի երկակի սիլիկատ, բերտրանդիտ (բացառվում է բերիլը` թանկարժեք քարի տեսքով) - հանքաքարեր բիսմութային` բիսմութինիտ կամ (բիսմութային փայլ), բիսմութի սուլֆիդ, բիսմութիտ, բիսմութի հիդրատացված կարբոնատ, բիսմութային օխրա (կամ բիսմութ), բիսմութի հիդրատացված օքսիդ - հանքաքարեր գերմանիումային` գերմանիտ, գերմանիումի պղնձային սուլֆիդ (բացառվում է գերմանիումի «խտանյութը», որն ստացվում է մետաղագործական արդյունաբերությանը ոչ հատուկ մշակման ճանապարհով) - հանքաքարեր սնդիկային` կինովար, սնդիկի սուլֆիդ Ինդիումը, գալիումը, ռենիումը, հաֆնիումը, թալիումը և կադմիումը չեն արտազատվում մեկ որոշակի հանքաքարից, բայց ստացվում են որպես կողմնակի մթերք այլ մետաղների (օրինակ` ցինկի, կապարի, պղնձի, ալյումինի) ստացման մետաղագործական գործընթացներում: 13.20.16.910 Հանքաքարեր և խտանյութեր կոբալտի 13.20.16.911 Հանքաքարեր կոբալտի 13.20.16.912 Խտանյութեր կոբալտի 13.20.16.920 Հանքաքարեր և խտանյութեր քրոմի 13.20.16.921 Հանքաքարեր քրոմի 13.20.16.922 Խտանյութեր քրոմի 13.20.16.930 Հանքաքարեր և խտանյութեր մոլիբդենի 13.20.16.931 Հանքաքարեր մոլիբդենի 13.20.16.932 Խտանյութեր մոլիբդենի 13.20.16.940 Հանքաքարեր և խտանյութեր տիտանի 13.20.16.941 Հանքաքարեր տիտանի 13.20.16.942 Խտանյութեր տիտանի 13.20.16.950 Հանքաքարեր և խտանյութեր նիոբիումի, տանտալի, վանադիումի կամ ցիրկոնիումի 13.20.16.951 Հանքաքարեր և խտանյութեր ցիրկոնիումի 13.20.16.952 Հանքաքարեր և խտանյութեր նիոբիումի 13.20.16.953 Հանքաքարեր և խտանյութեր տանտալի 13.20.16.954 Հանքաքարեր և խտանյութեր վանադիումի 13.20.16.990 Հանքաքարեր և խտանյութեր գունավոր մետաղների, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 13.20.16.991 Հանքաքարեր և խտանյութեր ծարիրի 13.20.16.992 Հանքաքարեր և խտանյութեր բերիլիումի 13.20.16.993 Հանքաքարեր և խտանյութեր բիսմութի 13.20.16.994 Հանքաքարեր և խտանյութեր գերմանիումի 13.20.16.995 Հանքաքարեր և խտանյութեր սնդիկի 14 ԱՐՏԱԴՐԱՆՔ ՀԱՆՔԱԳՈՐԾԱԿԱՆ ԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԱՅԼ Այս հատվածը ներառում է միայն հում կամ լվացած մթերք (այդ թվում քիմիական նյութերի օգտագործմամբ, որոնք հեռացնում են խառնուկները` առանց մթերքի կառուցվածքը փոփոխելու), մանրացրած, աղացած, փոշիացրած, մաղած, հանքահարստացման (ֆլոտացման), մագնիսական զատման, այլ մեխանիկական կամ ֆիզիկական գործընթացների կիրառմամբ, եթե համատեքստում այլ բան չի ասվում: Բացառվում է` թրծված, կալցինացված մթերքը` ստացված խառնման միջոցով կամ մշակված այնպիսի միջոցներով, որոնք նշված չեն յուրաքանչյուր դիրքում: 14.1 Քար շինարարության և արդյունաբերության համար 14.11 Քար հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար 14.11.1 Քար հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար Տվյալ կարգը ներառում է 14.11.11 և 14.11.12 ենթակարգերում հիշատակված հանքերը: Բացառվում է` - 14.11.11 և 14.11.12 ենթակարգերի բլոկները և հանքերը, որոնք մշակված են, այսինքն դրանց տրված է գմբեթանման ձև, մշակված են քլունգով, մուրճով կամ հատիչով և այլն, իսկ հետո` ավազաշիթով հղկված են, օգտագործվում են որպես արտադրանքի նախապատրաստվածք (26.70.11) - 14.11.11 և 14.11.12 ենթակարգերի հանքերի քարերը, որոնք հայտնի են որպես խորանարդիկներ խճանկարների համար և որպես երեսպատման սալիկներ, նույնիսկ, եթե դրանց ձևը և մշակման եղանակը համապատասխանում է տվյալ խմբի պարզաբանմամբ նկարագրված պայմաններին (26.70.11 և 26.70.12) - փողոցի չորսվակասալը (բանուկ մասը), եզրաքարերը կամ սալիկները (26.70.12) 14.11.11 Մարմար և քար կրաքարային, այլ, հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար 14.11.11.300 Մարմար և տրավերտին հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար Մարմարն իրենից ներկայացնում է կարծր կրային քար, միասեռ և նրբահատիկավոր, հաճախ բյուրեղային, անլուսանցիկ և կիսաթափանցիկ: Մարմարը լինում է տարբեր գույների` կախված հանքային օքսիդների գոյությունից (գունավոր զոլավոր մարմար, արևելյան ալեբաստր և այլն), հաճախ հանդիպում են դրա սպիտակ տարատեսակները: Տրավերտինը (կրային տուֆ) իրենից ներկայացնում է կրային քարի տարատեսակ, որը պարունակում է բաց խոռոչների շերտեր: Բացառվում է` - մագնեզիումի օձաքարը (միներալ) կամ մագնեզիումի օձակուճը (ապար)` երբեմն մարմար կոչվող (14.11.12) - հրաբխային տուֆը (14.11.12.900) 14.11.11.330 Մարմար և տրավերտին հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, չմշակված կամ խոշոր ջարդված «Չմշակված» բառը տվյալ դիրքում վերաբերում է բլոկներին և սալիկներին, որոնք հիմնականում ճեղքված են քարի բնական հարթություններով: Այդ մակերեսները հաճախ անհարթ են կամ ալիքավոր և իրենց վրա կրում են մշակող գործիքների հետքերը: Չմշակվածներին է վերաբերում նաև անձև քարը (արդյունահանված քարհանքում, գլաքար) ստացված հանքաշերտից լեռնային ապարի ճեղքման, կոտրման ճանապարհով: Դրանք ունեն անհարթ, կոտրտված մակերես և անկանոն եզրեր: Անձև քարն օգտագործվում է պատնեշների, ալեհատների, ճանապարհների հիմքի շինարարության համար: Այստեղ օգտագործվում են նաև արդյունահանման կամ հետագա մշակման ժամանակ ստացված անկանոն ձևի մնացորդները` պայմանով, որ դրանց չափերը բավական են կտրատման կամ շինարարությունում օգտագործելու համար: Հակառակ դեպքում դրանք ներառվում են 14.21.12 ենթակարգում: «Կոպիտ ջարդված» քարն այն քարն է, որն արդյունահանումից հետո ենթարկվում է շատ կոպիտ մշակման բլոկների կամ սալիկների տեսքով, որոնք դեռևս ունեն կոպիտ, անհարթ մակերևույթ: Բացառվում է` - բլոկները կամ սալիկները` կտրված ուղղանկյան ձևով (ներառյալ` քառակուսի ձևը) (14.11.11.350 և 14.11.11.370) 14.11.11.350 Մարմար և տրավերտին հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, ավելի քան 25 սմ հաստությամբ, սղոցված սալիկների տեսքով Տվյալ ենթադիրքը ներառում է` - մարմար և տրավերտին ոչ ավելի քան 25 սմ հաստությամբ սղոցված սալիկների տեսքով (միայն սղոցված բլոկները կամ սալիկները տվյալ ենթադիրքում ներառելու համար մակերևույթին պետք է ունենան սղոցվածքի տեսանելի հետքեր) - ուղղանկյան ձևի բլոկներ և սալիկներ, որոնք մշակված են մուրճով կամ հատիչով Բացառվում է` - մարմարի հատիկները, փշուրները, փոշին (14.21.12.500) 14.11.11.370 Մարմար և տրավերտին հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, ավելի քան 25 սմ հաստությամբ սղոցված բլոկների տեսքով Տվյալ ենթադիրքը ներառում է` - մարմար և տրավերտին ավելի քան 25 սմ հաստությամբ սղոցված բլոկների տեսքով 14.11.11.500 Քար կրաքարային, լսնակուճ (ալեբաստր) գիպսային և կրաքարային, հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար Տվյալ դիրքը ներառում է` - էկաուսին և այլ նմանատիպ պինդ կրաքարային հուշարձանների կամ շինարարական քարեր: Էկաուսինը արդյունահանվում է Բելգիայի տարբեր քարհանքերում, մասնավորապես` էկաուսինեսում: Դա մոխրաերկնագույն քար է, անհարթ, բյուրեղային կառուցվածքով: Էկաուսինի կտրվածքն ունի հատիկավոր մակերես` գրանիտի նման, այդ պատճառով հայտնի է նաև «բելգիական գրանիտ», «փոքր գրանիտ» անվանմամբ: Տվյալ դիրքը ներառում է ուրիշ նմանատիպ կրային հուշարձանային կամ շինարարական քարեր: Այստեղ ներառվում է գիպսային լսնակուճը (ալեբաստր), որը լինում է սպիտակ կամ կիսաթափանցիկ, ինչպես նաև կրային լսնակուճը (ալեբաստր), որն ունի դեղնավուն գույն: Բացառվում է` - հուշարձանների կամ շինարարական կրային քարերը` 2,5-ից պակաս թվացող տեսակարար կշռով (14.11.12) - նշված հանքերը հատիկների, փշուրների կամ փոշու տեսքով (14.21.12) - կիրը (հայտնի է ինչպես «վիմագրաքար» և օգտագործվում է տպագրական գործում) (14.30.13.900, երբ այն գտնվում է հում վիճակում) 14.11.11.530 Քար կրաքարային, լսնակուճ (ալեբաստր) գիպսային և կրաքարային, հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, չմշակված կամ կոպիտ ջարդված 14.11.11.550 Քար կրաքարային, լսնակուճ (ալեբաստր) գիպսային և կրաքարային, հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, ոչ ավելի քան 25 սմ հաստությամբ սղոցված սալիկների տեսքով 14.11.11.570 Քար կրաքարային, լսնակուճ (ալեբաստր) գիպսային և կրաքարային, հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, ավելի քան 25 սմ հաստությամբ սղոցված բլոկների տեսքով 14.11.12 Գրանիտ, ավազաքար և քար հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, այլ Տվյալ ենթակարգը ներառում է 14.11.12.300, 14.11.12.500, 14.11.12.900 դիրքերում հիշատակված միներալները: Բացառվում է` - քարից առաջացած հատիկները, փշուրները, փոշին (14.21.12.900) 14.11.12.300 Գրանիտ հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, այլ Գրանիտը շատ կարծր, հրաբխային ապար է` կազմավորված քվարցի բյուրեղների շեղջաքարացմամբ դաշտային սպաթի և փայլարի հետ: Այն լինում է տարբեր գունավորումներով (մոխրագույն, կանաչ, վարդագույն, կարմիր և այլն), կախված այդ երեք նյութերի համեմատությունից և դրանում երկաթի կամ մանգանի օքսիդների առկայությունից: Հայտնի են գրանիտի հետևյալ տեսակները` գրանոդիորիտ, մոնցոնիտ և այլն: Որոշ փոփոխություններ կատարելուց հետո կիրառելի են նաև 14.11.11.330 և 14.11.11.350 ենթադիրքերի պարզաբանումները: 14.11.12.330 Գրանիտ հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, չմշակված կամ կոպիտ ջարդված 14.11.12.350 Գրանիտ հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, ոչ ավելի քան 25 սմ հաստությամբ սղոցված սալիկների տեսքով 14.11.12.370 Գրանիտ հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, ավելի քան 25 սմ հաստությամբ սղոցված բլոկների տեսքով 14.11.12.500 Ավազաքար և տուֆաավազաքար հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար Ավազաքարը նստվածքային լեռնային ապար է, որն իրենից ներկայացնում է ցեմենտացված ավազ: Որպես ցեմենտ ծառայում են կավային կամ կրային գոյացությունները, ավելի հազվադեպ` երկաթի, ծիածանաքարի (օպալ), քաղկեդոնի և այլնի օքսիդները: Որոշ փոփոխություններ կատարելուց հետո կիրառելի են նաև 14.11.11.330 և 14.11.11.350 ենթադիրքերի պարզաբանումները: 14.11.12.530 Ավազաքար հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, չմշակված կամ կոպիտ ջարդված 14.11.12.533 Տուֆաավազաքար հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, չմշակված կամ կոպիտ ջարդված 14.11.12.560 Ավազաքար հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար սղոցված բլոկների և սալիկների տեսքով 14.11.12.563 Տուֆաավազաքար հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար սղոցված բլոկների և սալիկների տեսքով 14.11.12.900 Տուֆ հրաբխային, բազալտ, ծիրանաքար (պորփյուր) և քար հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, այլ, չմշակված, կոպիտ ջարդված կամ սղոցված բլոկների և սալիկների տեսքով Տվյալ դիրքը ներառում է` - հրաբխային տուֆ, բազալտ, ծիրանաքար (պորփյուր) և այլն Տուֆ հրաբխային` խիտ հրաբխային լեռնային ապար է` գոյացած հրաբխային մոխրի խարամի, լապիլների և հրաբխի ժայթքման ժամանակ այլ արտանետվածքների ցեմենտայնացումից: Հրաբխային տուֆը կազմված է հրաբխային ապակու բեկորներից, պեմզայից և այլն: Առանձնացվում են ըստ բաղադրության հրաբխային տուֆի հետևյալ տեսակները` լիպարիտային, անդեզիտային, բազալտային և այլն: Լինում են տարբեր գույների. Արթիկի տուֆը` մանուշակավարդագույն, Անիի տուֆը` դեղնանարնջագույն: Հրաբխային տուֆը հանդիսանում է արժեքավոր շինանյութ: Ծիրանաքար (պորփյուր)` նրբահատիկ, քիչ թափանցիկ գրանիտի տարատեսակ է: Բազալտ` հրաբխային ծագման, սև, շատ խիտ և կարծր ապար է: Այստեղ ներառվում են նաև բազալտին մոտ ապարները` անդեզիտները, դացիտները, մելանաբազալտները, ինչպես նաև միջանկյալ տարատեսակները` անդեզիտաբազալտները և անդեզիտադացիտները: Տվյալ դիրքը ներառում է նաև այլ կարծր հրաբխային ապարներ (օրինակ` սիենիտ, գնեյս, տրախիտ, լավա, դիաբազ, դիորիտ, ֆոնոլիտ, լիպարիտ, գաբրո, լաբրադորիտ և պերիդոտիտ), ինչպես նաև կրային հուշարձանային կամ շինարարական քարը, որը չի պատկանում 14.11.11.500 դիրքին (ներառյալ շինարարական կիրը կամ պորտլանդ քարը) և օձաքարային մարմարը (կամ օֆիտը), որը չի դասակարգվում 14.11.11.300 դիրքում: Այստեղ ներառվում է նաև չմշակված կամ կոպիտ մշակված քվարցիտը: Քվարցիտը նստվածքային կամ կերպափոխային լեռնային ապար է` կազմված քվարցային ավազահատիկներից` ցեմենտացված քվարցով, քաղկեդոնով կամ ծիածանաքարով, օգտագործվում է որպես շինարարական քար: Տվյալ դիրքի քարերը կարող են բերվել ցանկացած տեսքի և մշակվում են այնպես, ինչպես 14.11.11.300 դիրքի քարերը: Բացառվում է` - նշված ապարները` ջարդված խճուղու պատվածքի (մակադամ) ձևով - ճանապարհային ծածկերին, չորսվակասալերին համապատասխանող քարերը` սալիկների կամ եզրաքարերի տեսքով, նույնիսկ, եթե դրանք մշակվել և ձև են ստացել ըստ 14.11.11.300 դիրքում նկարագրված պայմանների - էկաուսինը, որը հայտնի է նաև «բելգիական գրանիտ» կամ «ֆլանդրյան գրանիտ» (14.11.11.500) - հալված բազալտը (26.82.16.900) - կրային տուֆը (տրավերտին) (14.11.11.300) - ցեոլիտային տուֆը, որն օգտագործվում է որպես պարարտանյութ (14.30.700) 14.11.12.910 Տուֆ հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, չմշակված, կոպիտ ջարդված կամ սղոցված բլոկների և սալիկների տեսքով 14.11.12.911 Տուֆ հրաբխային 14.11.12.913 Տուֆ ֆելզիտային 14.11.12.920 Բազալտ հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, չմշակված, կոպիտ ջարդված կամ սղոցված բլոկների և սալիկների տեսքով 14.11.12.930 Ծիրանաքար (պորփյուր) հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար, չմշակված, կոպիտ ջարդված կամ սղոցված բլոկների և սալիկների տեսքով 14.11.12.990 Քար հուշարձանների, երեսամշակման կամ շինարարության համար այլ, չմշակված, կոպիտ ջարդված կամ սղոցված բլոկների և սալիկների տեսքով 14.12 Կրաքար, գիպս և կավիճ 14.12.1 Կրաքար և գիպս 14.12.10 Կրաքար և գիպս 14.12.10.300 Գիպս և անհիդրիդ (բնական կամ սինթետիկ) Տվյալ դիրքը ներառում է բնական կամ սինթետիկ գիպսը և անհիդրիդը, ինչպես նաև կավագիպսը: Գիպսն իրենից ներկայացնում է կալցիումի հիդրատացրած սուլֆատ, սովորաբար սպիտակ է և փշրվող: Անհիդրիդն իրենից ներկայացնում է կալցիումի անջուր սուլֆատ, օգտագործվում է ծծմբաթթվի և որոշակի տիպի սվաղի պատրաստման համար: Կավագիպսն իրենից ներկայացնում է երկջուր գիպսի և կավի խառնուրդ տարբեր հարաբերակցությամբ, ունի մոխրագույն, դեղին և այլ երանգներ` կախված խառնուրդի բաղադրությունից: Կավագիպսը հանդիսանում է հում` գաջի ստացման համար: Բացառվում է` - սվաղը (26.23) 14.12.10.310 Գիպս 14.12.10.311 Գիպս շինարարական 14.12.10.312 Գիպս կաղապարման 14.12.10.313 Գիպս տեխնիկական 14.12.10.314 Գիպս բժշկական 14.12.10.320 Անհիդրիդ 14.12.10.330 Կավագիպս (գաջ) 14.12.10.500 Կրաքար (բացի մանրացված կրաքարային լցանյութից և տրված չափերով կրաքարից) Տվյալ դիրքը ներառում է` - կրային հալանյութ, կավ և այլ կավային ապարներ, որոնք օգտագործվում են կրի և ցեմենտի պատրաստման համար և չեն հանդիսանում շինարարական կամ հուշարձանային քար (14.11.11) Կրային հալանյութը գլխավորապես օգտագործվում է թուջի և պողպատի հալման համար: Այս նյութերը տվյալ դիրք են ընդգրկվում նաև փոշենման տեսքով օգտագործելու համար հողաբարելավման ժամանակ: Բացառվում է` - ներկայացված նյութերը սղոցված կամ ջարդված քարերի տեսքով, որոնք օգտագործվում են որպես կոպճավազային նյութի (բալաստ) բետոնային լցանյութ խճուղիների կամ երկաթուղիների համար (14.21.13) - կավիճը և դոլոմիտը 14.12.10.530 Կրաքար կրի և ցեմենտի պատրաստման համար, կրաքար մանրացրած, արդյունաբերական և շրջակա միջավայրի պահպանման նպատակներով 14.12.10.550 Փոշի կրաքարային 14.12.2 Կավիճ և դոլոմիտ 14.12.20 Կավիճ և դոլոմիտ 14.12.20.100 Կավիճ Կավիճը կալցիումի կարբոնատի բնական ճանապարհով առաջացած տարատեսակ է, որը հիմնականում կազմված է ծովային միկրոօրգանիզմների խեցիներից: Բացառվում է` - ճարպաքարը (ստեատիտ) կամ տալկը (14.50.23.550) - ֆոսֆատացված կավիճը (14.30.11.300) - փոշենման կավիճը, որն օգտագործվում է ատամի փոշու պատրաստման համար (24.52.18.500) - ողորկման փոշին` մետաղների և նմանատիպ նյութերի համար (24.51.43) - կալցիումի կարբոնատը փոշու տեսքով, որի մասնիկները պատված են ճարպային թթուների ջրամերժ թաղանթով (24.66.48.900) - բիլյարդային կավիճը (36.50.43.100) - կավիճ գծագրության կամ նամակների համար և դերձակության կավիճներ (36.63.24.500) 14.12.20.300 Դոլոմիտ չկալցինացված (բացի մանրացված դոլոմիտային լցանյութից) Տվյալ դիրքը ներառում է չկալցինացված դոլոմիտը (չշիկացված)` չմշակված, կոպիտ մշակված, սղոցված կամ այլ միջոցներով մշակված բլոկների կամ ուղղանկյուն և քառակուսի մետաղասալերի տեսքով: Դոլոմիտն իրենից ներկայացնում է կալցիումի և մագնեզիումի բնական կրկնակի կարբոնատ: Այն դասվում է տվյալ դիրքում նույնիսկ այն դեպքում, եթե ենթարկվել է թեթև ջերմամշակման և դրանից չի փոխվել քիմիական կազմը: Բացառվում է` - կոտրատված դոլոմիտը, որն օգտագործվում է որպես բետոնի լցանյութ, խճուղիների պատում կամ որպես կոպճավազի նյութ երկաթուղային ճանապարհների համար (14.21.13) 14.12.20.330 Դոլոմիտ չկալցինացված, չմշակված 14.12.20.350 Դոլոմիտ չկալցինացված, սղոցված արդյունաբերական օգտագործման համար 14.12.20.370 Դոլոմիտ չկալցինացված, փոշի 14.12.20.500 Դոլոմիտ կալցինացված և եռակալված Կալցինացված (շիկացված) դոլոմիտն այն դոլոմիտն է, որը ենթարկվում է բարձր ջերմամշակման (մոտավորապես 1500o ըստ Ցելսիուսի` եռակալված (գերթրծված) դոլոմիտի համար կամ մոտավորապես 800o ըստ Ցելսիուսի` կաուստիկում թրծված դոլոմիտի համար), որի հետևանքով ածխաթթու գազի արտանետման հետ կապված փոխվում է դոլոմիտի քիմիական կազմը: 14.12.20.530 Դոլոմիտ կալցինացված 14.12.20.550 Դոլոմիտ եռակալված 14.12.20.700 Դոլոմիտ շեղջաքարացված (ներառյալ դոլոմիտ գուդրոնապատված) Շեղջաքարացված դոլոմիտը թրծված դոլոմիտն է` խառնված կապող ազդանյութով: Երբ որպես կապող ազդանյութ օգտագործում են գուդրոն, ստացվող նյութը կոչվում է գուդրոնապատված դոլոմիտ: Այն օգտագործվում է որպես հրահեստ նյութ: 14.13 Թերթաքար 14.13.1 Թերթաքար 14.13.10 Թերթաքար 14.13.10.000 Թերթաքար չմշակված, կոպիտ ջարդված կամ սղոցված բլոկների կամ սալիկների տեսքով Թերթաքարը միներալ է, որը հեշտությամբ ճեղքվում է մանր թիթեղների: ՈՒնի մոխրաերկնագույն երանգ, երբեմն լինում է սև կամ ծիրանագույն: Տվյալ ենթակարգը ներառում է լեռնային ապարների կտորների տեսքով թերթաքարը` կոպիտ պոկած կամ կտրված ուղղանկյուն կամ քառակուսի բլոկների կամ թիթեղների տեսքով, թերթաքարի փշուրները և փոքր կտորները: Բացառվում է` - խորանարդիկները խճանկարների համար (26.70.12.300) - բլոկները, թերթաքարերը, որոնք ի տարբերություն վերը նկարագրվածի, ենթարկվել են հետագա մշակման, կտրված կամ սղոցված են ուղղանկյունից և քառակուսուց տարբերվող որոշակի ձևով, հղկված են (26.70.12.900) - տանիքանյութերը, երեսպատման և ջրամեկուսացիչ իրերը` պատրաստված թերթաքարից, նույնիսկ այն դեպքում, եթե դրանք ունեն տրված ձև կամ մշակված են այնպես, ինչպես սահմանված է տվյալ ենթակարգի պարզաբանման մեջ (26.70.12.900) - շեղջաքարացված թերթաքարից իրերը (26.70.12.900) - թերթաքարային գրատախտակները (36.63.25.100) - թերթաքարային մատիտները (36.63.24) 14.2 Ավազ և կավ 14.21 Ավազ և կոպիճ 14.21.1 Ավազ և կոպիճ 14.21.11 Ավազ բնական Տվյալ ենթակարգը ներառում է ծովերից, լճերից, գետերից և բաց հանքերից արդյունահանված բնական ավազները (այսինքն` միներալները բնական քայքայման արդյունքում ստացված ավազ), ապակու արդյունաբերության մեջ, մետաղների մաքրման համար օգտագործվող սիլիցիումային և քվարցային ավազները, գլխավորապես ձուլման կաղապարների և հրահեստ նյութերի պատրաստման համար օգտագործվող կավային ավազները, ներառյալ ճենակավային (կաոլինային), խեցեգործական արդյունաբերության մեջ օգտագործվող դաշտախարամային ավազներ: Այստեղ ներառվում է նաև ջարդված հրաբխային ապարներից առաջացած ավազը (14.21.11.900)` տուֆային, պեմզային, խարամային: Բնական ավազները մնում են տվյալ ենթակարգում, եթե դրանք ենթարկվել են ջերմամշակման միայն խառնուկի հեռացման նպատակով: Բացառվում է` - ավազները և փոշիները` ստացված արհեստական ճանապարհով (14.21.12.390 կամ այն խմբավորումները, որոնցում դիտվում են լեռնային ապարները) - ոսկեբեր և պլատինաբեր ավազները, ցիրկոն, ռուտիլ և երկաթ պարունակող այլ ավազներ - գուդրոնային ավազները կամ «ասֆալտային» ավազները (14.50.10) 14.21.11.500 Ավազ սիլիցիումային և քվարցային 14.21.11.900 Ավազ շինարարական, այլ (բացի մետաղաբեր ավազից, որը դասվում է հատված 13-ում) 14.21.11.930 Ավազ պեմզային 14.21.11.950 Ավազ խարամային 14.21.12 Հատիկներ, փշուր և փոշի քարի, ճլաքար, կոպիճ, խիճ կամ քար ջարդված 14.21.12.100 Կոպիճ, խիճ, ճլաքար և կայծքար Տվյալ դիրքը ներառում է ճլաքարը, կոպիճը, խիճը, որոնք սովորաբար օգտագործվում են որպես բետոնի լցանյութ խճուղիների կամ երկաթուղիների համար: Սիլիցիումային ճլաքարի կլոր կտորներն օգտագործվում են գնդավոր աղացներում կիր, ցեմենտ աղալու համար, իսկ ջարդված վիճակում օգտագործվում են խեցեգործական արդյունաբերության մեջ կամ որպես հղկանյութ: Մյուս ճլաքարն (shingle) օգտագործվում է գնդավոր աղացներում կիր, ցեմենտ աղալու համար կամ ճանապարհածածկերի և խճուղածածկերի համար: Բացառվում է` - սիլիցիումային ճլաքարը` կտրված բլոկների կամ քարերի տեսքով, որոնք պատրաստվել են ճլաքարի արհեստական կոշտավորմամբ` աղացներում օգտագործելու համար (26.70.12) 14.21.12.130 Կոպիճ 14.21.12.131 Կոպիճ շինարարական (այդ թվում որպես բետոնի լցանյութ օգտագործվող) 14.21.12.139 Կոպիճ, այլ 14.21.12.150 Խիճ, ճլաքար և կայծքար 14.21.12.151 Խիճ 14.21.12.152 Ճլաքար և կայծքար 14.21.12.300 Քար ջարդված, օգտագործվող որպես բետոնի լցանյութ, ճանապարհածածկի և այլ շինարարական նպատակների համար Տվյալ դիրքը ներառում է ջարդված քարը և տարբեր քարերի խառնուրդները (նույնիսկ եթե դրանք ենթարկվել են ջերմամշակման), որոնք սովորաբար օգտագործվում են որպես բետոնի լցանյութ ճանապարհածածկերի և այլ շինարարական նպատակների համար: Այստեղ մասնակիորեն ներառվում են նաև ջարդված դոլոմիտը, կոպիճի, խիճի, ճլաքարի տարբեր խառնուրդները: 14.21.12.330 Դոլոմիտ ջարդված, օգտագործվող որպես բետոնի լցանյութ, ճանապարհածածկի և այլ շինարարական նպատակների համար 14.21.12.390 Քար ջարդված, այլ, օգտագործվող որպես բետոնի լցանյութ, ճանապարհածածկի և այլ շինարարական նպատակների համար 14.21.12.500 Հատիկներ, փշուր և փոշի մարմարի 14.21.12.900 Հատիկներ, փշուր և փոշի քարից (բացի մարմարից) 14.21.12.500 և 14.21.12.900 դիրքերում ներառվում են 14.11 դասի քարերի հատիկները, փշուրները և փոշին: Բացառվում է` - 14.21.12.500 և 14.21.12.900 դիրքերից 14.11 դասի քարերի հատիկները, փշուրները և փոշին, եթե դրանք արհեստականորեն ներկված են (26.70.12.300) 14.21.12.930 Հատիկներ, փշուր քարից (բացի մարմարից) 14.21.12.950 Փոշի քարից (բացի մարմարից) 14.21.13 Խարամներ շինարարության համար Տվյալ ենթակարգը ներառում է շինարարության համար այնպիսի խարամներ, ինչպիսիք են մակադամը (խճուղու պատվածք) և գուդրոնապատված մակադամը: Մակադամը կազմված է տեսակավորված կոպիտ ջարդված քարից, կոպիճից, շլակից և նմանատիպ արդյունաբերական թափոններից: Գուդրոնի հետ խառնելուց ստացվում է գուդրոնապատված մակադամ: Բացառվում է` - հատուկ պատրաստված արտադրանքը (միներալների խառնուրդների հալեցմամբ), որն ավելացվում է ճանապարհածածկերի համար նախատեսված նյութերին` դրանց ամրության ավելացման նպատակով 14.21.13.300 Խարամներ շինարարության համար (բացի ճանապարհածածկից) 14.21.13.500 Խարամներ ճանապարհածածկի համար 14.22 Կավ և ճենակավ (կաոլին) 14.22.1 Կավ և ճենակավ (կաոլին) 14.22.11 Ճենակավ (կաոլին) և կավ ճենակավային, այլ Տվյալ ենթակարգը ներառում է կաոլինը և ճենակավը, որը հիմնականում կազմված է կաոլինային միներալներից: Այսպիսի կավերը մնում են տվյալ ենթակարգում նույնիսկ այն դեպքում, եթե դրանք թրծված են: Կաոլինը հայտնի է նաև չինական կավ անվանմամբ: Այն սպիտակ գույնի բարձրորակ կավ է, օգտագործվում է ճենապակու կամ թաղանթանյութային թղթի արդյունաբերության մեջ: Բացառվում է` - կաոլինաբեր ավազները (14.21.11.900) 14.22.11.400 Ճենակավ (կաոլին) 14.22.11.600 Կավ ճենակավային (գուղձավոր և պլաստիկ) 14.22.12 Կավ, այլ, անդալուզիտ, կիանիտ և սիլիմանիտ, մուլիտ, հրակավային կամ քվարցային հրահեստ աղյուսի (դինասային) հողեր Տվյալ ենթակարգը ներառում է բոլոր բնական կավային գոյացությունները` (բացի ճենակավից և 14.22.11 ենթակարգի այլ կաոլինային կավերից), կազմված կավից և նստվածքային ծագման ապարներից, որոնց հիմքում ընկած է ալյումինի սիլիկատը: Այս մթերքի բնորոշող հատկությունը հանդիսանում են պլաստիկությունը, թրծման ժամանակ ամրանալը և ջերմակայունությունը: Այդ հատկությունների շնորհիվ կավերն օգտագործվում են խեցեգործական արդյունաբերության մեջ (աղյուս, շինարարական սալիկներ, ճենապակի, չինական ճենապակի, հրահեստ աղյուս և այլ հրահեստ արտադրատեսակներ) որպես հումք: Սովորական կավն օգտագործվում է նաև հողի բարելավման համար: Այս մթերքը դասակարգվում է տվյալ ենթակարգում նույնիսկ այն դեպքում, եթե ենթարկվել է տաքացման (ուղեկցող ջրի որոշ քանակի հեռացման նպատակով (կլանող գիպսի ստացման համար)) կամ ամբողջովին թրծվել է: Բացի սովորական կավից այս ենթակարգում ներառվում է նաև հետևյալ հատուկ մթերքը` - բենտոնիտ` ստացվում է հրաբխային ածխից, հիմնականում օգտագործվում է որպես բաղադրամաս կաղապարվող ավազի համար, որպես զտող և գունազրկող ազդակ` նավթի մշակման ժամանակ - կավ ճոռերի համար` կլանիչ բարձր հատկությամբ բնական հողային նյութ է - անդալուզիտ, կիանիտ, և սիլիմանիտ ալյումինի բնական անջուր սիլիկատներ են, օգտագործվում են հրակայունություն ստեղծելու նպատակով - մուլիտ` ստացվում է անդալուզիտի, կիանիտի և սիլիմանիտի ջերմամշակման ճանապարհով - հրահեստ թրծած կամ (շամոտ)` ստացվում է հրահեստ աղյուսի կամ կավի և այլ հրահեստ նյութի թրծված խառնուրդի ջարդման ճանապարհով - քվարցային հրահեստ աղյուս (դինաս)` ստացվում է քվարցային հողից, որը պարունակում է կավ Բացառվում է` - հողաներկեր հանդիսացող կավերը (14.30.13.800) - ակտիվացրած կավը (24.14.71.200) - որոշակի խեցեգործական ապրանքների ստեղծման համար հատուկ պատրաստված կավերը (24.66.48) - փքված կավերը (օգտագործվում են թեթևացրած բետոնային զանգվածներում կամ ջերմամեկուսացման համար) (26.82.16.200) 14.22.12.100 Բենտոնիտ (կավ նատրիումային և կալցիումային մահուդագործական), ատապուլգիտ, սեպիոլիտ Տվյալ դիրքը ներառում է նատրիումի բենտոնիտները (փքված բենտոնիտներ) և կալցիումի բենտոնիտները (չփքված բենտոնիտներ), ատապուլգիտային կավը և այլ կավեր, օգտագործվում են իրենց կլանող հատկության համար: 14.22.12.300 Կավ հրահեստ Բացառվում են այն կավերը, որոնք կազմված են հիմնականում ճենակավից (14.22.11): 14.22.12.330 Կավ հրահեստ չմշակված 14.22.12.350 Կավ հրահեստ կալցինացված 14.22.12.500 Կավ սովորական և թերթաքարեր շինարարական օգտագործման համար (այդ թվում աղյուսի, կղմինդրի, խողովակների, ցեմենտի արտադրման համար), բացի փքված կավից, որը դասվում է 26.82.16.200 դիրքում 14.22.12.700 Անդալուզիտ, կիանիտ, սիլիմանիտ և մուլիտ 14.22.12.900 Հողեր հրակավային կամ քվարցային հրահեստ աղյուսի 14.3 Միներալներ քիմիական արդյունաբերության և պարարտանյութերի արտադրության համար 14.30 Միներալներ քիմիական արդյունաբերության և պարարտանյութերի արտադրության համար 14.30.1 Միներալներ քիմիական արդյունաբերության և պարարտանյութերի արտադրության համար 14.30.11 Ֆոսֆատներ կալցիումի կամ ալյումինի բնական, կարնալիտ, սիլվիտ, կալիումի աղեր բնական չմշակված, այլ 14.30.11.300 Ֆոսֆատներ կալցիումի բնական, ֆոսֆատներ ալյումինակալցիումական և կավիճ ֆոսֆատային Կալցիումի բնական ֆոսֆատները, ալյումինակալցիումական ֆոսֆատները և ֆոսֆատային կավիճը ներառում են տվյալ դիրքում նույնիսկ այն դեպքում, եթե մանրացվել են որպես պարարտանյութ օգտագործելու համար կամ ջերմամշակման են ենթարկվել խառնուկների հեռացման համար: Բացառվում է այն մթերքը, որը խառնուկների հեռացման համար չի թրծվել և չի ենթարկվել ջերմամշակման (24.15.40 կամ 24.15.80): 14.30.11.500 Կարնալիտ, սիլվիտ, կալիումական աղեր բնական, այլ Տվյալ դիրքը ներառում է բնական չմշակված կալիումական աղերը` պայմանով, որ դրանք չեն առաքվում 10 կգ-ից ավել փաթեթների կամ հաբերի տեսքով: 14.30.11.700 Տուֆ ցիոլիտային 14.30.12 Երկաթահրաքար (պիրիտ) չթրծած, ծծումբ հում կամ չմաքրված 14.30.12.300 Երկաթահրաքար (պիրիտ) չթրծած Երկաթահրաքարերը հիմնականում կազմված են ծծմբային երկաթից, դրանք մոխրագույն են կամ դեղնավուն, մետաղական փայլով: Տվյալ դիրքը ներառում է բոլոր տեսակի չթրծած երկաթահրաքարերը, այդ թվում միարժեքական պղինձ պարունակողները: Չթրծած երկաթահրաքարերը հիմնականում օգտագործվում են ծծմբի արդյունահանման ժամանակ, չնայած որոշ պղնձային երկաթահրաքարեր կարող են օգտագործվել պղնձի արդյունահանման համար, որն ստացվում է որպես կողմնակի մթերք: 14.30.12.500 Ծծումբ հում կամ չզտած (ներառյալ արդյունահանված ծծումբը) Տվյալ դիրքը ներառում է ծծմբի հետևյալ տեսակները` - հում հանքային ծծումբ - չմաքրված (չզտած) ծծումբ, որն ստացվում է հանքային ծծմբից` հալման ճանապարհով - չզտած ծծումբ, որն ստացվում է երկաթահրաքարերի թրծման կամ այլ հանքային ծծումբների մշակման ճանապարհով - չմաքրված (չզտած) ծծումբ, որն արտազատվում է որպես կողմնակի մթերք քարածխային գազի մաքրման ժամանակ - մաքրված (զտած) ծծումբ, որն ստացվում է հում ծծմբի արագ թորման և հեղուկ վիճակում խտացման ճանապարհով - փոշիացրած ծծումբ - ծծումբ, որն ստացվում է ծծմբի գոլորշու հանկարծակի սառեցմամբ Բացառվում է` - ցնդած, նստեցված ծծումբը և կոլոիդային ծծումբը (24.13.11.200) - ծծումբը որպես սնկասպան նյութ (ֆունգիցիդ)` տեսակավորված կամ փաթեթավորված մանրածախ առևտրի համար (24.20.15.523) 14.30.13 Միներալներ քիմիական արդյունաբերության համար, այլ 14.30.13.100 Սուլֆատ և կարբոնատ բարիումի բնական Տվյալ դիրքը ներառում է միայն բնական ծծմբաթթվական բարիումը և բարիումի բնական կարբոնատը: Բացառվում է` - մաքրված կամ քիմիական ճանապարհով ստացված ծծմբաթթվական բարիումը և բարիումի կարբոնատը (համապատասխանաբար 24.13.31.450 և 24.13.31.550) - բարիումի մաքրված օքսիդը (24.13.15.600) 14.30.13.130 Սուլֆատ բարիումի բնական (բարիտ) Բարիտները պարունակում են տարբեր քանակությամբ երկաթի օքսիդներ, ալյումինի օքսիդներ, նատրիումի կարբոնատ և կայծքարի օքսիդ: 14.30.13.150 Կարբոնատ բարիումի բնական (վիտերիտ) 14.30.13.300 Սառնաքար (կրիոլիթ) բնական, քիոլիտ բնական Բացառվում է` - քիմիական ճանապարհով ստացված ֆտորիդները, որոնց կազմությունը նման է սառնաքարի և քիոլիտի կազմությանը (24.13.21.100) 14.30.13.500 Բորատներ բնական և դրանց խտանյութերը, բորաթթու բնական Տվյալ դիրքը ներառում է միայն բնական բորատները, դրանց խտանյութերը և բնական բորաթթուն: Բացառվում է` - բորաթթուն, որը պարունակում է ավելի քան 85 զանգ. % H3BO3 չոր մթերքի հաշվով (24.13.14.600) 14.30.13.550 Բորատներ նատրիումի բնական Այստեղ ներառվում են կերնիտը և տինկալը, նատրիումի բորատները, որոնք հայտնի են նաև որպես «բնական բորակ» Բացառվում է` - նատրիումի բորատը` ստացված կերնիտի և տինկալի քիմիական մշակմամբ կամ նատրիումի բորատները` ստացված աղի լճերի բնաղաջրերի գոլորշացմամբ 14.30.13.590 Բորատներ բնական (բացի նատրիումից) և դրանց խտանյութերը, բորաթթու բնական Տվյալ ենթադիրքը ներառում է` - պանդերմիտը և պրայսենտը, որոնք հանդիսանում են կալցիումի բորատներ - բորացիտը, որը հանդիսանում է մագնեզիումի քլորբորատ - բնական բորաթթուն Բացառվում է` - բորաթթուն, որը պարունակում է ավելի քան 85 զանգ. % H3BO3 չոր մթերքի հաշվով (24.13.14.600) 14.30.13.700 Ֆտորասպաթ Ֆտորասպաթն իրենից ներկայացնում է բնական ֆտորային կալցիում: Տվյալ դիրքը ներառում է նաև ֆտորասպաթ` ստացված ջերմամշակման ենթարկված միներալից: Բացառվում է` - ֆտորասպաթը թանկարժեք կամ կիսաթանկարժեք քարի տեսքով (14.50.21.900) 14.30.13.730 Ֆտորասպաթ կալցիումի ֆտորիդի պարունակությամբ ոչ ավելի քան 97% զանգվածի չափով 14.30.13.750 Ֆտորասպաթ կալցիումի ֆտորիդի պարունակությամբ ավելի քան 97% զանգվածի չափով 14.30.13.800 Կիզերիտ, էպսոմիտ, երկաթի օքսիդներ փայլարային բնական 14.30.13.830 Կիզերիտ, էպսոմիտ (մագնեզիումի սուլֆատներ բնական) 14.30.13.870 Օքսիդներ երկաթի փայլարային բնական Տվյալ ենթադիրքը ներառում է` - երկաթի փայլարային օքսիդներ, որոնք հիմնականում օգտագործվում են որպես հակաքայքայիչ գունանյութեր - ներկեր, որոնք բնության մեջ գոյանում են կավերի և սպիտակ կամ գունավոր հանքային նյութերի` մասնավորապես երկաթի օքսիդների միախառնմամբ և սովորաբար օգտագործվում են որպես գունանյութ, դրանցից են` դեղնդեղը (օխրա), մուգ դեղին գունանյութը (սիենա), թխահողը (ումբրա դարչնագույն), սև կավը և բնական մուգ դարչնագույն ներկը, Կիպրոսի հողը (կանաչ) Բացառվում է` - հողաներկերը` խառնված այլ նյութերի հետ կամ ներկայացված մանրացված տեսքով ջրում կամ յուղի մեջ (24.30.12) - երկաթի հանքաքարերը (13.10.10) և հողաներկերը, որոնք պարունակում են ավելի քան 70 զանգ. % Fe2O3-ի տեսքով կապող երկաթ 14.30.13.900 Նյութեր հանքային, այլ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում Տվյալ դիրքը ներառում է հետևյալ հանքային նյութերը` բնական սեպիոլիտը, շեղջաքարացված սեպիոլիտը, սաթը, շեղջաքարացված սաթը, սև սաթը, ստրոնցիանիտը, արսենի բնական սուլֆիդները (ռեալգար, աուրիպիգմենտ, միսպիկել), ալունիտը, մելինիտը, ցելեստիտը, իսլանդական սպաթը, արագոնիտը, լեպիդոլիտը, ամբլիգոնիտը, պուզոլանը, սանտորինը, տրասսը, կիրը, կոտրված կավե արտադրատեսակները, հազվագյուտ հողերի մետաղների հանքաքարերը, ապակին մթնեցնող նյութերը, մոլիբդենային «խտանյութը», նիսուտիտը, մանգանի հանքաքարերը: Բացառվում է` - 14.50.21.900 դիրքի թանկարժեք և կիսաթանկարժեք քարերը 14.4 Աղ 14.40 Աղ 14.40.1 Աղ և նատրիումի քլորիդ մաքուր 14.40.10 Աղ և նատրիումի քլորիդ մաքուր Կերակրի աղն ունի շատ մաքուր սպիտակ գույն: Չբնափոխված աղն օգտագործվում է նաև կենդանիներին կերակրելու համար և ձմռանը` որպես հալեցնող ազդակ: Արդյունաբերական նշանակման աղն ունի գործարանային կիրառություն` որպես հումք կամ արտադրական գործընթացներում որպես միջանկյալ նյութ: Բնափոխված աղն օգտագործվում է քլորաջրածնական թթվի, քլորի, կալցիումի, քլորիդի, նատրիումի նիտրատի, նատրիումի սուլֆատների, նատրիումի կարբոնատների, նատրիումի հիդրօքսիդների, նատրիումի քլորատի, նատրիումի հիպոքլորիտի, նատրիումի գերքլորատի, մետաղական նատրիումի արտադրության համար և այլ նպատակներով: Բացառվում է` - աղային համեմունքները (15.87.12) - նատրիումի քլորիդի լուծույթը (ներառյալ ծովաջուրը) որպես դեղամիջոց (24.66.48.630) - նատրիումի քլորիդի մշակված բյուրեղները` յուրաքանչյուրը 2,5 գ-ից ոչ պակաս (բացի օպտիկական տարրերից) (24.66.48) - նատրիումի քլորիդից ստացված օպտիկական տարրերը (33.40.21.500) 14.40.10.100 Քարաղ (չոր ձևով արդյունահանվող) Տվյալ ենթադիրքը ներառում է այն աղը, որն ընդերքից արդյունահանվում է սովորական եղանակով: 14.40.10.300 Աղ ծովի (ստացված արևի տակ չորացման եղանակով) Տվյալ դիրքը ներառում է ծովի ջրի` արևի տակ բնական շոգեհանման եղանակով ստացված արևային աղը (ծովի աղը), զտված աղը` հագեցած աղաջրի գոլորշիացման եղանակով: 14.40.10.500 Աղ վակուումային (լուծույթից արդյունահանվող) Տվյալ դիրքը ներառում է այն աղը, որն ընդերքից արդյունահանվում է աղի լուծման եղանակով: 14.40.10.700 Աղ լուծույթում (լուծույթից արդյունահանվող) Տվյալ դիրքը ներառում է ծովի ջուրը, աղաջուրը և այլ աղային լուծույթները: 14.40.10.900 Աղ, այլ Տվյալ դիրքը ներառում է` - աղ, որը յոդացված, ֆոսֆատացված և մշակված է այնպես, որ չոր մնա - աղ, որին ավելացված են գնդիկների առաջացումը կանխող ազդակներ - աղ, որը բնափոխվել է մշակման միջոցով - մնացորդային նատրիումի քլորիդը, մասնավորապես այն, որը մնացել է քիմիական գործընթացից հետո (օրինակ էլեկտրոլիզը) կամ ստացվել է որոշ հանքաքարերի մշակումից` որպես կողմնակի մթերք 14.5 Մթերք արդյունահանվող ստորգետնյա կամ բաց եղանակով, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 14.50 Մթերք արդյունահանվող ստորգետնյա կամ բաց եղանակով, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 14.50.1 Բիտում և ասֆալտ բնական, բիտումներ կարծր և ապարներ լեռնային, պարունակող ասֆալտային բիտում 14.50.10 Բիտում և ասֆալտ բնական, բիտումներ կարծր և ապարներ լեռնային, պարունակող ասֆալտային բիտում 14.50.10.000 Բիտում և ասֆալտ բնական, բիտումներ կարծր և ապարներ լեռնային, պարունակող ասֆալտային բիտում Տվյալ ենթակարգը ներառում է` - բնական բիտում և բնական ասֆալտ (ներառյալ «Տրինիդադ լճի ասֆալտ») և որոշ երկրներում հայտնի «ասֆալտային ավազներ» (դրանք դարչնագույն են կամ սև, ամուր են կամ շատ մածուցիկ) - ասֆալտիտներ, ասֆալտային կրաքարեր և այլ ասֆալտային ապարներ, անկախ նրանից ենթարկված են մշակման թե ոչ, ցրված վիճակում են, թե միասին խառը վիճակում - ջրածնազերծված և փոշիացված բնական բիտում ջրում մանրացված և աննշան քանակի էմուլսարար (մակերևութաակտիվ նյութ) պարունակող, որն ավելացվում է տեղափոխման ժամանակ պահումը հեշտացնելու համար, օգտագործվում են ճանապարհային ծածկերի, ջրամեկուսացման համար, ինչպես նաև լաքեր և արծններ պատրաստելու համար և այլն Բացառվում է` - «մակադամ» տիպի ձյութային ճանապարհային պատվածքը (14.21.13) - բիտումավոր ածուխը (10.10.11.200) - բիտումավոր գորշ ածուխը (10.20.10) - բիտումը` ստացված նավթից (23.20.32) - բիտումավոր խառնուրդները բնական բիտումի հիմքի վրա տարբեր նյութերի խառնուրդով, բացի ջրից և էմուլսարարներից (26.18.13) - ասֆալտից իրերը (26.82.12) - բիտումավոր կամ նավթաբեր թերթաքարերը, բիտումավոր ավազները (11.10.40) 14.50.2 Քարեր թանկարժեք և կիսաթանկարժեք, պեմզա, կորունդ, բնական հղկանյութեր, միներալներ, այլ, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 14.50.21 Քարեր թանկարժեք և կիսաթանկարժեք (բացի արդյունաբերական ալմաստներից) չմշակված կամ ուղղակի սղոցված և կոպիտ մշակված 14.50.21.500 Ալմաստներ չտեսակավորված ոչ արդյունաբերական, չմշակված կամ ուղղակի սղոցված, ջարդված կամ ենթարկված սևամշակման Ալմաստը մաքուր վիճակում իրենից ներկայացնում է ածխածնի բյուրեղային տարաձև (եթե այն մաքուր վիճակում է) շատ բարձր բեկման ցուցանիշով և մանրացման աստիճանով: Այն շատ կարծր է: Ալմաստն օգտագործվում է զարդերի արտադրության և արդյունաբերական նպատակներով: Տվյալ դիրքը ներառում է չմշակված կամ նախնական մշակման ենթարկված արդյունաբերական քարերը, այսինքն` ալմաստներն իրենց բնական վիճակում: Ոչ արդյունաբերական են համարվում բնական ալմաստները, որոնք շնորհիվ իրենց բնորոշ առանձնահատկությունների, օգտագործվում են ոսկերչության և արծաթագործության մեջ: Բացառվում է` - ալմաստներ բնական չմշակված արդյունաբերական (14.50.22.700) - ալմաստներ բնական մշակված, չագուցված և չամրացված (14.36.22.11) 14.50.21.900 Քարեր թանկարժեք (բացի ալմաստներից) կամ կիսաթանկարժեք, չմշակված Բնական թանկարժեք և կիսաթանկարժեք քարերը, որպես կանոն, ունեն բյուրեղային կառուցվածք և կախված գույնից, փայլից, դիմացկունությունից և այլնից, դրանք օգտագործվում են ոսկերչության և արծաթագործության մեջ, ժամագործության մեջ, տարբեր սարքերում և այլ արդյունաբերական նպատակներով: Տվյալ դիրքը ներառում է բնական չմշակված կամ սղոցման, ճեղքման ճանապարհով կոպիտ մշակված քարերը, այսինքն այն քարերը, որոնք ունեն նախնական ձև և պետք է ենթարկվեն հետագա մշակման: Բնական թանկարժեք և կիսաթանկարժեք քարերին են պատկանում` Միներալ Առևտրային անվանումը Ամբլիգոնիտ Ամբլիգոնիտ Մոնտեբրազիտ Ամֆիբոլ (խումբ) Ճառագայթաքար (ակտինոլիթ) Ճառագայթաքար (ակտինոլիթ), Նեֆրիտ, Ժադեիտ Տրեմոլիտ Տրեմոլիտ Ռոդոնիտ Ռոդոնիտ Անդալուզիտ Անդալուզիտ Քիաստոլիտ Ապատիտ Ապատիտ Արագոնիտ Արագոնիտ, Ամոլիտ Աքսինիտ Աքսինիտ Խաժաքար (ազուրիտ) Խաժաքար (ազուրիտ) (շեսիլիտ) (ազուրիտ)-մալաքիտ Բենիտոիտ Բենիտոիտ Բերյուղ Զմրուխտ Ծովակն (աքվամարին) Անգույն բերյուղ-գոշենիտ Դեղին բերյուղ Վարդագույն բերյուղ-մորգանիտ Հելիոդոր Ոսկե բերյուղ Կանաչ բերյուղ Կարմիր բերյուղ, բիքսբիտ Բերիլոնիտ Բերիլոնիտ Բրազիլիանիտ Բրազիլիանիտ Կրասպաթ (կալցիտ) Կրասպաթ (կալցիտ) Անագաքար (կասիտերիտ) Անագաքար (կասիտերիտ) Ցերուսիտ Ցերուսիտ Քրիզոբերիլ Քրիզոբերիլ Քրիզոբերիլ «կատվի աչք» Ոսկեբյուրեղ (ալեքսանդրիտ) Ոսկեբյուրեղ (ալեքսանդրիտ) «կատվի աչք» Քրիզոկոլա Քրիզոկոլա Կորդիերիտ Կորդիերիտ Իոլիտ Կորունդ Սուտակ (ռուբին) Աստղային սուտակ (ռուբին) Շափյուղա (սապֆիր) Աստղային շափյուղա (սապֆիր) Շափյուղա (սապֆիր) «կատվի աչք» Շափյուղա կամ կորունդ գունային որոշմամբ Պադպարադշախ նարնջագույն Շափյուղա (սապֆիր) «սև աստղ» և այլն Դանբուրիտ Դանբուրիտ Դատոլիթ Դատոլիթ Դիասպոր Դիասպոր Դյումորտիերիտ Դյումորտիերիտ Էպիդոտ Էպիդոտ Էվկլազ Էվկլազ Դաշտային սպաթ (խումբ) Ալբիտ Ալբիտ Մաու-սիտ-սիտ/ժադեիտ ալբիտ Լաբրադորիտ Լաբրադորիտ, Սպեկտրոլիտ Միկրոկլին Ամազոնիտ, Միկրոկլին Օլիգոկլազ Ավանտյուրին դաշտային սպաթ Արևաքար Օրթոկլազ Օրթոկլազ (դեղին) Լուսնաքար Ֆտորասպաթ Ֆտորասպաթ Նռնաքար (խումբ) Ալմանդին Նռնաքար, Ալմանդին Նռնաքար, Ռոդոլիտ Անդրադիտ Նռնաքար, Անդրադիտ Նռնաքար, Դեմանտոիդ Նռնաքար, Մելանիտ Գրոսուլյար Նռնաքար, Գրոսուլյար տարբեր գույների Նռնաքար, Գրոսուլյար քրոմ Ցավոլիտ Նռնաքար, Հեսոնիտ Հրակն (պիրոպ) Նռնաքար, Հրակն (պիրոպ) Շպեսարտիտ Նռնաքար, Շպեսարտիտ Արյունաքար (հեմատիտ) Արյունաքար (հեմատիտ) Իդոկրազ Իդոկրազ Վեզուվիանիտ Կալիֆոռնիտ Կոռնեռուպին Կոռնեռուպին Կիանիտ Կիանիտ Լաջվարդ (լազուրիտ) Լաջվարդ (լազուրիտ) Դժոխաքար-լաջվարդ Դժոխաքար Լազուլիտ Լազուլիտ Մոլոշաքար (մալաքիտ) Մոլոշաքար (մալաքիտ) Լուսաքար (մարկազիտ) Լուսաքար (մարկազիտ) Վանակատ Վանակատ ծիածանվող (օբսիդիան) (հրաբխային ապակի) Ձիթակն (օլիվին) Պերիդոտ Ծիածանաքար Ծիածանաքար (օպալ), սև ծիածանաքար Գետաքարի ծիածանաքար Բոցածիածանաքար Ծիածանաքար «արլեկին» Մշկային ծիածանաքար Պրազեմային ծիածանաքար Ծիածանաքար-մայր ապար Ջրագույն ծիածանաքար Փայտանյութի ծիածանաքար Պրենիտ Պրենիտ Երկաթահրաքարեր (պիրիտներ) Երկաթահրաքարեր (պիրիտներ) (լուսաքար) (ծծմբային մետաղներ) Պիրոֆիլիտ Պիրոֆիլիտ Պիրոքսեն (խումբ) Դիօպսիդ Դիօպսիդ Աստղային դիօպսիդ Էնստատիտ-հիպերսթեն Էնստատիտ-հիպերսթեն Ժադեիտ Ժադեիտ Քլորամելանիտ Սպոդումեն Սպոդումեն (բոլոր գույների) Կունցիտ Գիդենիտ Որձաքար (քվարց) Ագատ (տարբեր գույների) Բոցագատ Եղնգնաքար (օնիքս) Սարդոնիքս Մեղեսիկ (ամեթիստ) Ավանտյուրին որձաքար (քվարց) Ավանտյուրին Երկնագույն որձաքար (քվարց) Քաղկեդոն Քրիզոպրազ Ցիտրին, դեղին որձաքար (քվարց) Սարդիոն (կորնելիան) Կանաչ որձաքար (քվարց), պրազիոլիտ Կարմրաբիծ քաղկեդոն Գնդակերպ հասպիս Կայծքարահող Մարիոն, Ծխագույն որձաքար (քվարց) Մշկային ագատ Ծառակերպ ագատ Զոլավոր ագատ Պրազեմ Որձաքար (քվարց) «կատվի աչք» Որձաքար (քվարց) «բազեի աչք» Որձաքար (քվարց) «վագրի աչք» Լեռնային բյուրեղապակի, որձաքար (քվարց) Վարդագույն որձաքար (քվարց) Ծխագույն որձաքար (քվարց) Մանուշակագույն որձաքար (քվարց) Ռոդոքրոզիտ Ռոդոքրոզիտ Սկապոլիտ Սկապոլիտ Օձաքար (սերպենտին) Բոուենիտ Օձաքար (սերպենտին) Վիլյամսիտ Սինգալիթ Սինգալիթ Սոդալիթ Սոդալիթ Սմիթսոնիտ Սմիթսոնիտ, Բոնամիտ Ցինկախաբուկ (սֆալերիտ) Ցինկախաբուկ (սֆալերիտ) Շպինել Շպինել (բոլոր գույների) Պլեոնաստ սև շպինել Տալկ Ճարպաքար (ստեատիտ), օճառաքար Սֆեն (տիտանիտ) Սֆեն Տպազիոն (տոպազ) Տպազիոն (տոպազ) (բոլոր գույների) Տուրմալին Տուրմալին (բոլոր գույների) Անքրոիտ Դրավիտ Ինդիգոլիտ Ռուբելիտ Տուրմալին «կատվի աչք» Տուգտուպիտ Տուգտուպիտ Փիրուզ Փիրուզ Փիրուզ-մայր տեսակ Վարիսցիտ Վարիսցիտ Վերդիտ Վերդիտ Վեզուվիանիտ (տես Իդոկրազը) Ցիրկոն Ցիրկոն (բոլոր գույների) Զոիզիտ Զոիզիտ (բոլոր գույների) Տանզանիտ Թուլիտ 14.50.21.901 Զմրուխտ, սուտակ (ռուբին), շափյուղա (սապֆիր) կապույտ, չմշակած Տվյալ ստորադիրքը ներառում է առաջին կարգի թանկարժեք չմշակված քարերը` զմրուխտ, սուտակ (ռուբին), կապույտ շափյուղա (սապֆիր), բացառությամբ չմշակված ալմաստը (դասակարգվում է` 14.50.21.500): 14.50.21.902 Թանկարժեք քարեր երկրորդ կարգի, չմշակված Տվյալ ստորադիրքը ներառում է երկրորդ կարգի թանկարժեք չմշակված քարերը` քրիզոբերիլ, ոսկեբյուրեղ (ալեքսանդրիտ), նարնջագույն, կանաչ և մանուշակագույն շափյուղա (սապֆիր), ազնիվ սև ծիածանաքար, ազնիվ ժադեիտ 14.50.21.903 Թանկարժեք քարեր երրորդ կարգի, չմշակված Տվյալ ստորադիրքը ներառում է երրորդ կարգի թանկարժեք չմշակված քարերը` թափանցիկ դեմանտոիդ (ուրալյան քրիզոլիթ), թափանցիկ շպինել, ազնիվ սպիտակ և բոցագույն ծիածանաքար, աքվամարին, տպազիոն (տոպազ), ռոդոլիտ, թափանցիկ տուրմալին 14.50.21.904 Թանկարժեք քարեր չորրորդ կարգի, չմշակած Տվյալ ստորադիրքը ներառում է չորրորդ կարգի թանկարժեք չմշակված քարերը` ձիթակն (քրիզոլիթ, թափանցիկ օլիվին), ցիրկոն, դեղին, կանաչ և վարդագույն բերյուղ, կունցիտ (թափանցիկ սպոդումեն), փիրուզ, մեղեսիկ (ամեթիստ), հրակն (պիրոպ), ալմանդին 14.50.21.905-14.50.21.907 ստորադիրքերում ներառվում են կիսաթանկարժեք և ոսկերչաարհեստագործական քարերը: Ոսկերչաարհեստագործական քարերի խումբը կազմում են պինդ ոչ թափանցիկ քարերը, որոնցից լավագույնները, թանկարժեք քարերին հավասարապես, օգտագործվում են ոսկերչական արտադրատեսակների արտադրությունում, իսկ սովորական հումքը` արդուզարդեղենի և հուշանվերների արտադրությունում: Ոսկերչաարհեստագործական քարերի որակը որոշվում է հումքի կամ կիսապատրաստվածքի նկատմամբ, որը սովորաբար իրացվում է խոշոր խմբաքանակներով (չափման միավորը` կիլոգրամն է): Այստեղ են դասակարգվում նաև արդուզարդեղենի պատրաստման համար օգտագործվող բարձր որակական հատկանիշներով արհեստագործական քարերի հազվագյուտ տեսակները, որոնք արժեք են ներկայացնում համաշխարհային շուկայում, օրինակ` կիսաթափանցիկ, մեղրագույն, ցայտուն սպիտակ զոլերով մարմարային օնիքսը, բազմերանգ, գեղեցիկ պատկերով («բնանկարչական») հասպիսը, սև-արծաթային թավշափայլով վանակատը (օբսիդիան), համասեռ, ճիլ սև սաթը և այլն: 14.50.21.905 Կիսաթանկարժեք և ոսկերչաարհեստագործական քարեր առաջին կարգի, չմշակած Տվյալ ստորադիրքը ներառում է կիսաթանկարժեք և ոսկերչաարհեստագործական առաջին կարգի չմշակված քարերը` քրիզոպրազ, ցիտրին (դեղին որձաքար), արևաքար (օլիգոկլազ), լուսնաքար (օրթոկլազ), լաջվարդ (լազուրիտ), ժադեիտ, նեֆրիտ, մոլոշաքար (մալաքիտ), չարոիտ, սաթ, վանակն (անգույն, ծխագույն) 14.50.21.906 Կիսաթանկարժեք և ոսկերչաարհեստագործական քարեր երկրորդ կարգի, չմշակած Տվյալ ստորադիրքը ներառում է կիսաթանկարժեք և ոսկերչաարհեստագործական երկրորդ կարգի չմշակված քարերը` ագատ, ամազոնիտ, հեմատիտ-արյունաքար, ռոդոնիտ (վարդաքար), ոչ թափանցիկ ծիածանվող դաշտային սպաթերը, վանակատ ծիածանվող (օբսիդիան), էպիդոտ-նռնաքարե և վեզուվիան ռոդինգիտներ (ժադեր) 14.50.21.907 Արհեստագործական քարեր այլ, չմշակած Տվյալ ստորադիրքը ներառում է արհեստագործական չմշակված հետևյալ քարերը` հասպիս, մարմարային օնիքս, վանակատ (օբսիդիան), սև սաթ, քարացած ծառ, լիստվենիտ, նախշազարդ կայծքար, գրաֆիկական պեգմատիտ, ֆլյուորիտ (ֆտորասպաթ), ավանտյուրինի քվարցիտ, սելենիտ, ագալմատոլիթ, գունավոր մարմար և այլն: 14.50.21.909 Քարեր թանկարժեք կամ կիսաթանկարժեք, չմշակված, այլ Տվյալ ստորադիրքը ներառում է ոսկերչական, ոսկերչաարհեստագործական և արդուզարդեղենի պատրաստման համար օգտագործվող 14.50.21.900 դիրքի պարզաբանման մեջ թվարկված քարերը, բացառությամբ 14.50.21.901-14.50.21.906 ստորադիրքերում ներառված քարերից: Բացառվում է` - 14.50.22.500 դիրքի բնական հղկանյութերը - այլ եղանակներով մշակված բնական թանկարժեք քարերը (36.22.11.500) - թանկարժեք կամ կիսաթանկարժեք սինթետիկ քարերը (36.22.11.700) - 14.30.13 ենթակարգի դիրքերում դասակարգվող բյուրեղները և ապարները 14.50.21.910 Զմրուխտ չմշակված 1450.21.920 Սուտակ (ռուբին) չմշակված 1450.21.930 Շափյուղա (սապֆիր) չմշակված 14.50.21.940 Ոսկեբյուրեղ (ալեքսանդրիտ) չմշակված 14.50.21.990 Քարեր թանկարժեք և կիսաթանկարժեք, չմշակված, այլ 14.50.22 Ալմաստներ արդյունաբերական, պեմզա, զմռնիտ, կորունդ բնական, նռնաքար բնական և հղկանյութեր բնական, այլ 14.50.22.500 Պեմզա, հղկանյութեր բնական Պեմզան հրաբխային ապարի շատ ծակոտկեն տարատեսակ է, կոպիտ է և շատ թեթև, ունի սպիտակավուն, մոխրագույն, երբեմն դարչնագույն կամ կարմիր գույն: Տվյալ դիրքում ներառվում է նաև ջարդված, մանրացված կամ փոշիացրած պեմզան: Զմռնիտը երկաթի օքսիդի և փայլարի մասնիկների հետ խառնված ալյումինի օքսիդի մանր և կարծր բյուրեղներից գոյացած խիտ ապար է: Այն հաճախ ներկայացվում է քարի տեսքով և սովորական ջարդումից հետո օգտագործվում է որպես հղկանյութ: Բնական կորունդը նույնպես հիմնականում կազմված է ալյումինի օքսիդից, բայց ի տարբերություն զմռնիտի, ալյումինի օքսիդն այս ապարի մեջ մանր հատիկների տեսքով է: Բնական կորունդը դասվում է այս դիրքում նույնիսկ այն դեպքում, եթե այն ենթարկվել է ջերմամշակման: ՈՒրիշ բնական հղկանյութերի մեջ ներառվում են տրեպելը (փափուկ քար), դա մոխրային գորշ մթերք է, որն օգտագործվում է որպես փափուկ հղկանյութ կամ փայլեցման միջոց և հաղարջակնը: Բացառվում է` - թանկարժեք և կիսաթանկարժեք քարերը (14.50.21.900) - արհեստական հղկանյութերը (24.13.54.500, 26.82.15. 36.22.11) - բնական կամ սինթետիկ թանկարժեք և կիսաթանկարժեք քարերի փոշին (36.22.12.500) 14.50.22.510 Պեմզա 14.50.22.520 Զմռնիտ 14.50.22.530 Կորունդ բնական 14.50.22.540 Նռնաքար բնական 14.50.22.590 Հղկանյութեր բնական, այլ 14.50.22.510-14.50.22.590 ենթադիրքերի համար կիրառելի են 14.50.22.500 դիրքի պարզաբանումները մասնակի փոփոխություններով: 14.50.22.700 Ալմաստներ արդյունաբերական, չմշակված կամ ուղղակի սղոցված, ջարդված կամ սևամշակման ենթարկված Գոյություն ունեն բնական ալմաստների հետևյալ տեսակները` - ալմաստներ` թափանցիկ են և իրենց բնորոշ հատկությունների պատճառով չեն օգտագործվում ոսկերչության և արծաթագործության մեջ - սև ալմաստներ` ավելի ամուր են, քան թափանցիկ ալմաստները - ցածրորակ ալմաստներ` անթափանց և կարծր ալմաստներ են և պիտանի չեն կտրատման համար Այս ալմաստները, որպես կանոն, ունեն արդյունաբերական նշանակություն: Բացառվում է` - ալմաստները բնական չմշակված ոչ արդյունաբերական (14.50.21.500) - ալմաստները բնական մշակված արդյունաբերական (36.22.12) 14.50.23 Հանքեր լեռնային և միներալներ բնական, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 14.50.23.100 Գրաքար (գրաֆիտ), որձաքար և քվարցիտ բնական 14.50.23.130 Գրաքար (գրաֆիտ) բնական Բնական գրաքարը (հայտնի է ինչպես պլյումբագո կամ սև կապար), իրենից ներկայացնում է ածխածնի տարատեսակ: Առանձնահատուկ է իր փայլով և թղթի վրա գծանշելու հնարավորությամբ: Գրաքարի ամենամաքուր տեսակներում ածխածնի պարունակությունը կազմում է 90-96%, իսկ այլ դեպքերում` 40-80%: Բնական գրաքարը մնում է տվյալ դիրքում, եթե այն ենթարկվել է ջերմամշակման խառնուրդները հեռացնելու նպատակով: Բացառվում է` - արհեստական գրաքարը (այն շատ նման է բնականին, բայց ունի մաքրության ավելի բարձր աստիճան), կոլոիդային (սոսնձակերպ նյութ) կամ կիսակոլոիդային գրաքարը և այն արտադրատեսակները, որոնց պատրաստման համար օգտագործվել է գրաքար (26.82.14) - բնական գրաքարից պատրաստված առարկաները (26.26.14.300, 26.26.14.500, 26.82.16.700, 31.62.15) 14.50.23.150 Որձաքար և քվարցիտ արդյունաբերական օգտագործման համար (բացի բնական քվարցային ավազից) Որձաքարն իրենից ներկայացնում է բնական ճանապարհով առաջացած կայծքարի բյուրեղներ: Որձաքարը ներառվում է այս դիրքում միայն այն դեպքում, եթե այն բավարարում է հետևյալ երկու պայմաններին` - այս պետք է լինի հում վիճակում և ենթարկված լինի միայն այնպիսի մշակման, որը թույլատրվում է տվյալ հատվածի պարզաբանմամբ - այն չպետք է լինի այնպիսի տարատեսակ և ունենա այնպիսի հատկություններ, որոնք անհրաժեշտ են թանկարժեք քարերի պատրաստման համար: Քվարցիտը շատ ամուր խիտ ապար է` կազմված սիլիկահողային կապող գոյացության հետ շեղջաքարացված որձաքարի հատիկներից: Քվարցիտը դասակարգվում է այս դիրքում` երբ այն հում վիճակում է և մշակման է ենթարկվել միայն ըստ տվյալ հատվածի պարզաբանման: Օգտագործվում է հրահեստ արդյունաբերության, մետաղագործության մեջ որպես հալանյութ: Բացառվում է` - չմշակված կամ կոպտամշակված քվարցիտը, որն օգտագործվում է որպես շինարարական քար (14.11.12.590) - ձևով ճանապարհային կամ կամրջային չորսվակասալ հիշեցնող քվարցիտները, քարե սալիկները կամ եզրաքարերը - բնական քվարցային ավազը (14.21.11.500) - կայծքարը և 14.21.12 ենթակարգի այլ արտադրանքը 14.50.23.200 Դիատոմիտներ (ներառյալ սիլիկահողերը և ինֆուզորիական հողերը) Այս նյութերն իրենցից ներկայացնում են սիլիկահողեր, որոնք գոյացել են քարացած օրգանիզմներից, շատ թեթև են: Տվյալ դիրքը ներառում է հետևյալ հիմնական սիլիկահողերը` կիզելգուր, տրեպել, դիատոմիտ` այդ թվում թրծված դիատոմիտը: Այդ գրունտերի մեծ մասն օգտագործվում է կրակակայուն կամ ջերմաձայնամեկուսիչ նյութերի պատրաստման համար: Բացառվում է` - տրեպելը (կարմիր քար), այն ստացվում է որոշակի ապարների բնական կազմալուծման արդյունքում, այդ պատճառով չի հանդիսանում դիատոմային հող - ակտիվացրած դիատոմիտը, օրինակ` եռակալվող ազդանյութերի (նատրիումի քլորիդ, նատրիումի կարբոնատ) հետ դիատոմիտի շեղջաքարացումը 14.50.23.300 Մագնեզիումի կարբոնատ բնական, մագնեզիա և մագնեզիումի օքսիդներ, այլ 14.50.23.330 Մագնեզիտ, մագնեզիումի կարբոնատ բնական Տվյալ ենթադիրքը ներառում է մագնեզիտը (ջիոբերտիտ), որը բնության մեջ գոյանում է որպես մագնեզիումի կարբոնատ: 14.50.23.350 Մագնեզիա, ինչպես բնական մագնեզիումից, այնպես էլ ծովաջրից կամ աղային աղբյուրներից Տվյալ ենթադիրքը ներառում է` - մագնեզիումի հետևյալ տեսակները` հալված մագնեզիում, գերաթուրծ մագնեզիում, կաուստիկում խարանված մագնեզիում - մագնեզիումի օքսիդ` ստացված մագնեզիումի հիդրօքսիդի կամ մագնեզիումի նստվածքային կարբոնատի շիկացմամբ, հիմնականում օգտագործվում է դեղագործության մեջ, սպիտակ փոշենման նյութ է 98% մաքրությամբ - մագնեզիումի օքսիդ` ստացված աղեղային վառարանում հալման ճանապարհով, անգույն է, 97%-ից ոչ ավել մաքրությամբ - մագնեզիումի օքսիդ` ստացված ծովաջրի նստվածքից մագնեզիումի հիդրօքսիդի շիկացմամբ, մաքրությունը` 91-98% է Բացառվում է` - մագնեզիումի հիդրատացրած հիմնային կարբոնատը (24.13.33) - մագնեզիումի օքսիդի մշակված բյուրեղները (24.66.48) - մագնեզիումի օքսիդից ստացված օպտիկական տարրերը (33.40.21) 14.50.23.400 Անկիզաքար (ասբեստ) Տվյալ դիրքը ներառում է` - լեռնային ապարի տեսքով հում անկիզաքարը, չմշակված անկիզաքարը, լվացած թելքը, հատիկների կամ փոշու տեսքով անկիզաքարը, ինչպես նաև անկիզաքարային թափոնները Անկիզաքարը որոշակի լեռնային ապարների փլուզման արդյունքում ստացված բնական միներալ է: ՈՒնի թելքային կառուցվածք: Սովորաբար լինում է սպիտակ, երբեմն` մոխրագույն, կանաչավուն, կապույտ կամ մուգ դարչնագույն երանգներով: Հիմնական հատկությունը հրակայունությունն է և թթվակայունությունը: Բացառվում է` - թելքը, որը չի ենթարկվել հետագա մշակման, և անկիզաքարից ստացված ավարտված արտադրատեսակները (68.12) 14.50.23.500 Փայլար, տալկ (ներառյալ ստեատիտը) 14.50.23.530 Փայլար չմշակված, փայլար ճեղքված թիթեղիկների կամ թեփուկների, փայլարի փոշի և փայլարային մնացուկներ Փայլարը (մուսկովիտ, ֆլոգոպիտ, բիոտիտ և այլն) խմբավորվում է ալյումինի սիլիկատների համալիրում: Տվյալ ենթադիրքը ներառում է` - հում փայլար, որը կազմված է ոչ ճիշտ ձևի փայլարի բյուրեղներից - թիթեղային փայլար, որն ստացվում է հում փայլարի շիկացման ճանապարհով, ունի ոչ ճիշտ բազմանկյան ձև, թիթեղների հաստությունը փոփոխվում է 200-750 միկրոմետր - շերտատված փայլար, ստացվում է փայլարի թիթեղների ճեղքման ճանապարհով, ունի ոչ ճիշտ բազմանկյան ձև - փայլարի մնացուկները և փոշին Բացառվում է` - մթերքը, որն ստացվում է փայլարի թիթեղներից կտրման կամ դրոշմման ճանապարհով (26.82.16.500, 29.21.1, 29.40.52, 29.40.60, 29.71.2, հատված 31) և արտադրանքը, որն ստացվում է միացված ճեղքվածքներից կամ փափկացրած փայլարից (26.82.16.500) - վերմիկուլիտը, որը փայլարին նման միներալ է, ինչպես նաև մարգարտաքարը (պերլիտ) և քլորիդները (14.50.23.700) 14.50.23.550 Տալկ (ներառյալ ստեատիտը) Ինչպես բնական ստեատիտը, այնպես էլ տալկը հանդիսանում են մագնեզիումի հիդրատացրած սիլիկատով հարուստ հանքային նյութեր: Բնական ստեատիտը կարող է ընդունել ցանկացած ձև և մշակվել այնպես, ինչպես 14.11.11 ենթակարգի քարերը: Օճառաքարը հանդիսանում է բնական ստեատիտի տարատեսակ: Տալկը կարող է մշակման ենթարկվել միայն տվյալ հատվածի պարզաբանման սահմաններում: Այն ավելի հաճախ հանդիպում է հում կամ փոշենման վիճակում: Բացառվում է` - հիգիենիկ նպատակով օգտագործվող փոշենման փաթեթավորված տալկը մանրածախ առևտրի համար (24.52.14) 14.50.23.600 Սպաթ դաշտային, լեյցիտ, նեֆելին և սիենիտ նեֆելինային Տվյալ դիրքը ներառում է` - դաշտային սպաթը, լեյցիտը, նեֆելինը և նեֆելինային սիենիտը, որոնք իրենցից ներկայացնում են ալյումինի բարդ սիլիկատների և ալկալիների կամ հողալկալիական մետաղների միացում, օգտագործվում են որպես հալանյութ խեցեգործական արդյունաբերության մեջ Բացառվում է` - դաշտային սպաթի ավազը (14.21.11.900) 14.50.23.630 Սպաթ դաշտային և նյութեր դաշտային սպաթից, այլ 14.50.23.650 Լեյցիտ 14.50.23.670 Նեֆելին և սիենիտ նեֆելինի 14.50.23.700 Վերմիկուլիտ, պեռլիտ և քլորիդներ (չփրփրած) Վերմիկուլիտը փայլարին նման միներալ է, բայց սովորաբար ավելի մանր թեփուկների տեսքով: Պերլիտը և քլորիդները քիմիական կազմով վերմիկուլիտին նման միներալներ են: Տաքացնելիս այս միներալները ուռչում են և այդ տեսքով օգտագործվում են որպես ջերմամեկուսիչ նյութ: Բացառվում է` - վերմիկուլիտը, պերլիտը, քլորիդները փքված (կամ շերտատված) տեսքով (26.82.16.200) 14.50.23.800 Խարամ և մոխիր (բացի 14.21.13 ենթակարգին վերաբերող շինարարության համար օգտագործվող խարամից) Տվյալ դիրքը ներառում է` - հանքային ծագման մոխիրը և գերաթուրծ աղյուսը (կլինկեր) - կելպը և այլ բուսական մոխիրը (կելպը ծովային որոշակի տիպի ջրիմուռների մոխրացման արդյունքում ստացված նյութ է, հիմնականում օգտագործվում է յոդի արտազատման համար կամ ապակու արդյունաբերության մեջ) - բրնձի թեփուկներից առաջացած մոխիրը, օգտագործվում է ձայնամեկուսիչ աղյուսի կամ այլ ձայնամեկուսիչ արտադրատեսակների պատրաստման համար - ոսկրային մոխիրը, որն ստացվում է բաց օդում ոսկորների շիկացման արդյունքում, օգտագործվում է որպես հողի պարարտանյութ և կոճղակաղապարի պատվածք պղնձի հալման ժամանակ - հում կալիական աղեր, ստացվում են շաքարի արդյունաբերությունում կերի մաթի մնացորդներից Բացառվում է` - խարամները շինարարության համար (14.21.13.500) - մուրը կենդանական ծագման, որն ստացվում է փակ անոթում ոսկորների շիկացման ճանապարհով (24.14.71.200) - խարամները և մոխիրը, որոնք ստացվում են հանքաքարի մշակման կամ մետաղագործական գործընթացների արդյունքում (27.10.91, 27.42.31, 27.43.31, 27.44.31, 27.45.31) ՀՀ Ազգային վիճակագրական ծառայության նախագահ Ս. Մնացականյան ՀՀ Վիճակագրական պետական խորհրդի անդամ Վ. Դանիելյան Ծրագրի ղեկավար Գ. Սարգսյան Կատարողներ Ց. Շահինյան Ն. Մանուկյան Համակատարողներ «Ստանդարտների ազգային ինստիտուտ» ՓԲԸ տնօրեն Մ. Գասպարյան ՍՆՓՄՆ և Փ բաժնի պետ Մ. Խաչատրյան ՀԱՄԱՁԱՅՆԵՑՎԱԾ Է ՀԱՄԱՁԱՅՆԵՑՎԱԾ Է ՀՀ գյուղատնտեսության ՀՀ առևտրի և տնտեսական նախարարություն զարգացման նախարարություն գրություն 02.07.2002 թ. գրություն 18.06.2002 թ. N 07-ՍԱ-04-1325 N 01-24/6-875 ՀԱՄԱՁԱՅՆԵՑՎԱԾ Է ՀՀ բնապահպանության նախարարություն գրություն 24.07.2000 թ. N 1-15/1043

(ուժը կորցրել է 09.09.05 թիվ 11-Ն որոշում)

603.0009.130803

ԳՐԱՆՑՎԱԾ Է
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ԱՐԴԱՐԱԴԱՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅԱՆ ԿՈՂՄԻՑ

«13» 08 2003 Թ.

ՊԵՏԱԿԱՆ ԳՐԱՆՑՄԱՆ ԹԻՎ 60303246

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՎԻՃԱԿԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ԽՈՐՀՈՒՐԴ

ՈՐՈՇՈՒՄ

22 հուլիսի 2003 թվականի N 09-Ն

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ ՎԻՃԱԿԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԳԱՎԱՌՈՒՄ «ԱՐՏԱԴՐԱՆՔԻ ԴԱՍԱԿԱՐԳՈՒՄ ԸՍՏ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՏԵՍԱԿՆԵՐԻ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԴԱՍԱԿԱՐԳՉԻ «ԳՅՈՒՂԱՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ» ՈՐՍՈՐԴՈՒԹՅՈՒՆ» ԱՆՏԱՌԱՅԻՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ»» «ՁԿՆՈՐՍՈՒԹՅՈՒՆ» ՁԿՆԱԲՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆ»» «ՀԱՆՔԱԳՈՐԾԱԿԱՆ ԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆ» ԲԱԺԻՆՆԵՐԸ ԿԻՐԱՌԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Ղեկավարվելով «Պետական վիճակագրության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 10 հոդվածի երրորդ մասի «ե» կետով` Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրության պետական խորհուրդը որոշում է.

1. Հայաստանի Հանրապետությունում վիճակագրության բնագավառում կիրառել «Արտադրանքի դասակարգում ըստ գործունեության տեսակների» Հայաստանի դասակարգչի` «Գյուղատնտեսություն» որսորդություն» անտառային տնտեսություն»» «Ձկնորսություն» ձկնաբուծություն»» «Հանքագործական արդյունաբերություն» բաժինները` համաձայն հավելված 1-ի:

2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում 2004 թվականի հունվարի 1-ից:

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԴԱՍԱԿԱՐԳԻՉ ԱՐՏԱԴՐԱՆՔԻ ԴԱՍԱԿԱՐԳՈՒՄ ԸՍՏ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՏԵՍԱԿՆԵՐԻ

Մաս 1 - Դասակարգիչ

ՀՏԴ 025.46 ՍԴ 01.140.10

Հանգուցային բառեր. արտադրանք, դասակարգիչ

Նախաբան

1 ՄՇԱԿՎԵԼ ԵՎ ԱՌԱՋԱԴՐՎԵԼ Է ՀՀ ազգային վիճակագրական ծառայության կողմից

2 ԸՆԴՈՒՆՎԵԼ ԵՎ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅԱՆ ՄԵՋ Է ԴՐՎԵԼ ՀՀ առևտրի և տնտեսական զարգացման նախարարության կողմից (ստանդարտացման ազգային մարմնի): Հրաման հմ. 85 առ 2003.06.18

3 ԳՐԱՆՑՎԵԼ Է ՀՀ ստանդարտների պետական գրանցամատյանում, հմ. 7-2003 առ 2003.07.03

4 Սույն դասակարգիչը նախապատրաստվել է Եվրոպական Համայնքի ըստ գործունեության տեսակների արտադրանքի դասակարգման հիման վրա

5 ԳՈՐԾԱՐԿՎՈՒՄ Է ԱՌԱՋԻՆ ԱՆԳԱՄ

Բովանդակություն

1 Կիրառման ոլորտը

2 Ընդհանուր դրույթներ

3 Դասակարգչի կառուցման և կոդավորման սկզբունքները

4 Դասակարգում

A ԱՐՏԱԴՐԱՆՔ ԳՅՈՒՂԱՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ, ՈՐՍՈՐԴՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԱՆՏԱՌԱՅԻՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ B ՁՈՒԿ C ԱՐՏԱԴՐԱՆՔ ՀԱՆՔԱԳՈՐԾԱԿԱՆ ԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐՈՒԹՅԱՆ CA ՀԱՆԱԾՈՆԵՐ ՕԳՏԱԿԱՐ ՎԱՌԵԼԻՔԱԷՆԵՐԳԵՏԻԿ CB ՀԱՆԱԾՈՆԵՐ ՕԳՏԱԿԱՐ, ԲԱՑԻ ՎԱՌԵԼԻՔԱԷՆԵՐԳԵՏԻԿԻՑ

Մատենագիտություն

Ներածություն

Ըստ գործունեության տեսակների արտադրանքի դասակարգիչը նախատեսված է օգտագործելու որպես միասնական տեղեկատվական միջոց արտադրանքի վերաբերյալ վիճակագրական տեղեկատվության հավաքման, մշակման և միջպետական փոխանակման համար:

«Արտադրանքի դասակարգում ըստ գործունեության տեսակների» (ԱԴԳՏ) ազգային դասակարգչի համար որպես հիմք են ընդունվել հետևյալ միջազգային և միջպետական դասակարգիչները.

Եվրոպական համայնքի կողմից մշակված «Արտադրանքի դասակարգումն ըստ գործունեության տեսակների» (ԱԴԳՏ) [1]

«Եվրոպական համայնքի արդյունաբերական արտադրանքի դասակարգիչ» (ԵՀԱԱԴ) [2]

ԱՊՀ անդամ երկրների վիճակագրական կոմիտեի կողմից մշակված «Արտադրանքի վիճակագրական դասակարգիչը» (ԱՎԴ) [3]:

Ազգային դասակարգչի մշակման ժամանակ վերոհիշյալ դասակարգիչների մեթոդաբանության կիրառումը հնարավորություն է ընձեռել միավորելու մեկ միասնական կոդի մեջ տարբեր, բայց համակապակցված դասակարգիչների կոդերը` տնտեսական գործունեության տեսակների (Եվրոպական համայնքի գործունեության դասակարգչի 4 նիշը) և արտադրանքի (ԱԴԳՏ-ի 5 և 6 նիշերը): Հաջորդող 7, 8, 9 նիշերն օգտագործվում են արտադրանքի տեսակների դասակարգման համար դիրքի, ենթադիրքի և ստորադիրքի մակարդակով, ընդ որում, հանքագործական և մշակող արդյունաբերության արտադրանքը 7 և 8 նիշերի մակարդակներով դասակարգելու համար օգտագործվել է ԵՀԱԱԴ:

ԱԴԳՏ-ի դասակարգման համար չափանիշ է հանդիսացել ապրանքների արտադրական ծագումը և յուրաքանչյուր ապրանք դասակարգվում է ըստ գործունեության այն տեսակի, որի արդյունքում այն ստացվում է:

Ըստ գործունեության տեսակների արտադրանքի դասակարգիչը բաղկացած է արտադրանքի կոդից և արտադրանքի անվանումից: Վերջին սյունակում տրվում է արտադրանքի կոդն ըստ արտաքին առևտրի համար նախատեսված ապրանքային անվանացուցակի (ԱՏԳ ԱԱ), որը հաստատված է որպես միջպետական դասակարգիչ: Այսպիսով, անցումային բանալիների միջոցով ստեղծվում է փոխադարձ կապ ըստ գործունեության տեսակների արտադրանքի դասակարգչի և ապրանքային անվանացուցակի միջև:

Կարևորագույն ծառայությունները, ինչպիսիք են նորոգման և տեղակայման աշխատանքները, տեխնիկական սպասարկումը, ըստ ԵՀԳԴ-ի և ԱԴԳՏ-ի մեթոդաբանության, համարվում են արտադրական ծառայություններ և դասակարգվում են այդ ապրանքների արտադրության հետ: Նորոգման և սպասարկման ոչ արտադրական համարվող ծառայությունները դասակարգվում են արտադրությունից առանձնացված, ծառայությունների բաժիններում ընդգրկված խմբավորումներում, օրինակ` 50.20 դասում` ավտոմեքենաների տեխնիկական սպասարկում և նորոգում, 52.7 խմբում` անձնական օգտագործման և կենցաղային ապրանքների նորոգում, 72.5 խմբում` գրասենյակային, հաշվապահական մեքենաների և համակարգիչների նորոգում և տեխնիկական սպասարկում:

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԴԱՍԱԿԱՐԳԻՉ ԱՐՏԱԴՐԱՆՔԻ ԴԱՍԱԿԱՐԳՈՒՄ ԸՍՏ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՏԵՍԱԿՆԵՐԻ

Մաս 1 - Դասակարգիչ

ԿԼԱՍՍԻՖԻԿԱՑԻՅԱ ՊՐՕԴՈՒԿՑԻԻ ՊՕ ՎԻԴԱՄ ԴԵՅԱՏԵԼՆՕՍՏԻ

ՉԱՍՏ 1 - Կլասսիֆիկատոր

CLASSIFICATION OF PRODUCTS ACTIVITY

Part 1 - Classification

Գործարկման թվականը 2003-09-01

1 Կիրառման ոլորտը

Սույն դասակարգչով սահմանվում են Հայաստանի Հանրապետության արտադրանքի անվանումները` համապատասխան կոդերով:

Արտադրանքի դասակարգիչն ըստ գործունեության տեսակների (ԱԴԳՏ) (այսուհետև` դասակարգիչ) նախասահմանված է օգտագործելու.

- որպես միասնական տեղեկատվական միջոց արտադրանքի վերաբերյալ վիճակագրական տեղեկատվության հավաքման, մշակման և միջպետական փոխանակման ժամանակ,

- արտադրանքի վերաբերյալ տեղեկատվության արժանահավատության, համադրելիության և ավտոմատ մշակման ապահովման համար:

Դասակարգչի դրույթները ենթակա են կիրառման նախարարությունների, գերատեսչությունների և կազմակերպությունների կողմից, որոնք իրականացնում են տնտեսական, սոցիալական, ժողովրդագրական և այլ ոլորտներին առնչվող տեղեկատվության հավաքման, մշակման և փոխանցման (փոխանակման) գործընթացներ:

2 Ընդհանուր դրույթներ

2.1 Սույն դասակարգիչը մտնում է Հայաստանի Հանրապետության տեխնիկատնտեսական և սոցիալական տեղեկատվական դասակարգման և կոդավորման միասնական համակարգի (ՏՏՍՏ ԴԿ ՄՀ) կազմի մեջ:

2.2 Դասակարգման օբյեկտ է հանդիսանում արտադրանքը (ապրանքները և ծառայությունները), որի ողջ բազմությունը բաժանվում է հատվածների, խմբերի, դասերի, կարգերի, ենթակարգերի, դիրքերի, ենթադիրքերի և ստորադիրքերի:

3 Դասակարգչի կառուցման և կոդավորման սկզբունքները

3.1 Դասակարգիչը կառուցված է իննաստիճան դասակարգման սկզբունքով:

3.2 Դասակարգումը կատարվում է հիերարխիկ-ֆասետային մեթոդով:

3.3 Ըստ գործունեության տեսակների արտադրանքի կոդի կառուցվածքը հետևյալն է`

XX X X XX XXX

_ _ _ _ _

___________. | | | |

խումբ | | | |

________________. | | |

դաս | | |

_____________________. | |

կարգ, ենթակարգ | |

__________________________. |

դիրք, ենթադիրք, ստորադիրք |

_______________________________.

3.4 Դասակարգչի առաջին աստիճանում առանձնացված են ամփոփիչ խմբավորումները, որոնք նշված են լատինական տառերով` A-Q և ներկայացնում են տնտեսության կարևոր ճյուղերը: Որոշ բաժիններ բաժանված են ենթաբաժինների: Տառային նշանակումները չեն համարվում կոդի բաղկացուցիչ մասը:

3.5 Դասակարգչի երկրորդ և երրորդ աստիճաններում ապրանքների տեսակները խմբավորված են հատվածներով և խմբերով (համապատասխանաբար 2 և 3 նիշեր) ըստ արտադրվող և օգտագործվող ապրանքների և ծառայությունների բնույթի:

3.6 Դասակարգչի չորրորդ աստիճանում ապրանքների տեսակները խմբավորված են դասերով (4 նիշ), որոնց հիմնական հատկանիշը հանդիսանում է համապատասխան տնտեսական գործունեության արդյունքում ստացված ապրանքները և ծառայությունները:

3.7 Դասակարգչի հինգերորդ և վեցերորդ աստիճաններում ապրանքների տեսակները խմբավորված են կարգերով և ենթակարգերով (5 և 6 նիշ), որոնց հիմնական հատկանիշը հանդիսանում է համապատասխան տնտեսական գործունեության արդյունքում ստացված ապրանքների և ծառայությունների մանրամասնեցված տեսակները:

3.8 Դասակարգչի յոթերորդ, ութերորդ և իններորդ աստիճաններում ապրանքների տեսակները խմբավորված են դիրքերով, ենթադիրքերով և ստորադիրքերով, որոնք նախատեսված են ազգային տնտեսության առանձնահատկություններն արտահայտելու համար:

3.9 Դասակարգիչը բաղկացած է արտադրանքի տեսակների անվանումներից և համապատասխան կոդերից:

Վերջին սյունակում տրվում են ԱԴԳՏ-ից ԱՏԳ ԱԱ-ին անցնելու անցումային բանալիները: Անցումային բանալիում «x»-ը նշանակում է, որ տվյալ խմբավորումն իր բովանդակությամբ մասամբ համապատասխանում է ԱՏԳ ԱԱ-ի նույնատիպ խմբավորմանը:

4 Դասակարգում

ԱԴԳՏ+3 նիշ Անվանում ԱՏԳ ԱԱ

A ԱՐՏԱԴՐԱՆՔ ԳՅՈՒՂԱՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ, ՈՐՍՈՐԴՈՒԹՅԱՆ ԵՎ

ԱՆՏԱՌԱՅԻՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ

01 ԱՐՏԱԴՐԱՆՔ ԳՅՈՒՂԱՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ, ՈՐՍՈՐԴՈՒԹՅԱՆ

ԵՎ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԱՅԴ ԲՆԱԳԱՎԱՌՆԵՐՈՒՄ

01.1 Արտադրանք բուսաբուծության

01.11 Մշակաբույսեր հացահատիկային և

գյուղատնտեսական, այլ, ուրիշ

խմբավորումներում չներառված 0701 0713

0714

1001-1008

1201-1207

1209-1213

1214.90

2402.10+.

20 4001.10+.

2 5201

5301.10

5302.10

5303.10

5304.10

5305.11+.21+.

01.11.1 Մշակաբույսեր հացահատիկային 1001-1008

01.11.11. Ցորեն կարծր 1001.10

01.11.11.100 Ցորեն կարծր աշնանացան 1001.10x

01.11.11.110 Հատիկ ցորենի կարծր աշնանացան 1001.10x

01.11.11.120 Սերմեր ցորենի կարծր աշնանացան 1001.10x

01.11.11.200 Ցորեն կարծր գարնանացան 1001.10x

01.11.11.210 Հատիկ ցորենի կարծր գարնանացան 1001.10x

01.11.11.220 Սերմեր ցորենի կարծր գարնանացան 1001.10x

01.11.12 Ցորեն փափուկ և խառնացանք (սուրժիկ) 1001.90

01.11.12.100 Ցորեն փափուկ աշնանացան ուժեղ 1001.90.91x

01.11.12.110 Հատիկ ցորենի փափուկ աշնանացան ուժեղ 1001.90.91x

01.11.12.120 Սերմեր ցորենի փափուկ աշնանացան ուժեղ 1001.90.91x

01.11.12.200 Ցորեն փափուկ աշնանացան 1001.90.91x

01.11.12.210 Հատիկ ցորենի փափուկ աշնանացան 1001.90.91x

01.11.12.220 Սերմեր ցորենի փափուկ աշնանացան 1001.90.91x

01.11.12.300 Ցորեն փափուկ գարնանացան 1001.90.91x

01.11.12.310 Հատիկ ցորենի փափուկ գարնանացան 1001.90.91x

01.11.12.320 Սերմեր ցորենի փափուկ գարնանացան 1001.90.91x

01.11.12.400 Ցորեն գարնանացան ուժեղ 1001.90.91x

01.11.12.410 Հատիկ ցորենի գարնանացան ուժեղ 1001.90.91x

01.11.12.420 Սերմեր ցորենի գարնանացան ուժեղ 1001.90.91x

01.11.12.500 Ցորեն գարնանացան պարսկական և խիտ հասկերով 1001.90.91x

01.11.12.510 Հատիկ ցորենի գարնանացան պարսկական և խիտ

հասկերով 1001.90.91x

01.11.12.520 Սերմեր ցորենի գարնանացան պարսկական և խիտ

հասկերով 1001.90.91x

01.11.12.600 Հաճար 1001.90x

01.11.12.610 Հատիկ հաճարի 1001.90.99x

01.11.12.620 Սերմեր հաճարի 1001.90.10x

01.11.12.700 Խառնացանք (ցորենի և աշորայի) 1001.90.91x

01.11.13 Եգիպտացորեն (սիմինդր) 1005x

01.11.13.100 Եգիպտացորեն պայթող (բրնձային) 1005x

01.11.13.110 Հատիկ եգիպտացորենի պայթող (բրնձային) 1005x

01.11.13.120 Կողրեր եգիպտացորենի պայթող (բրնձային) 1005x

01.11.13.130 Սերմեր եգիպտացորենի պայթող (բրնձային) 1005x

01.11.13.140 Կողրեր թեփահանված եգիպտացորենի պայթող

(բրնձային) 1005x

01.11.13.200 Եգիպտացորեն կարծր 1005x

01.11.13.210 Հատիկ եգիպտացորենի կարծր 1005x

01.11.13.220 Կողրեր եգիպտացորենի կարծր 1005x

01.11.13.230 Սերմեր եգիպտացորենի կարծր 1005x

01.11.13.240 Կողրեր եգիպտացորենի կարծր թեփահանված 1005x

01.11.13.300 Եգիպտացորեն ատամնանման և այլ տեսակների

(բացի շաքարայինից) 1005x

01.11.13.310 Հատիկ եգիպտացորենի ատամնանման և այլ

տեսակների 1005x

01.11.13.320 Կողրեր եգիպտացորենի ատամնանման և այլ

տեսակների 1005x

01.11.13.330 Սերմեր եգիպտացորենի ատամնանման և այլ

տեսակների 1005x

01.11.13.340 Կողրեր եգիպտացորենի ատամնանման և այլ

տեսակների թեփահանված 1005x

01.11.13.400 Եգիպտացորեն այլատիպ (խառնուրդ) 1005x

01.11.13.410 Հատիկ եգիպտացորենի այլատիպ 1005x

01.11.13.420 Կողրեր եգիպտացորենի այլատիպ 1005x

01.11.13.430 Սերմեր եգիպտացորենի այլատիպ 1005x

01.11.14 Բրինձ չթեփահանված 1006.10

01.11.14.100 Հատիկ բրնձի չթեփահանված 1006.10x

01.11.14.200 Սերմեր բրնձի չթեփահանված 1006.10x

01.11.15 Գարի 1003

01.11.15.100 Գարի աշնանացան 1003x

01.11.15.110 Հատիկ գարու աշնանացան 1003x

01.11.15.120 Սերմեր գարու աշնանացան 1003x

01.11.15.200 Գարի գարնանացան 1003x

01.11.15.210 Հատիկ գարու գարնանացան 1003x

01.11.15.220 Սերմեր գարու գարնանացան 1003x

01.11.16 Աշորա, վարսակ 1002 1004

01.11.16.100 Աշորա աշնանացան 1002

01.11.16.110 Հատիկ աշորայի աշնանացան 1002x

01.11.16.120 Սերմեր աշորայի աշնանացան 1002x

01.11.16.200 Աշորա գարնանացան 1002x

01.11.16.210 Հատիկ աշորայի գարնանացան 1002x

01.11.16.220 Սերմեր աշորայի գարնանացան 1002x

01.11.16.300 Վարսակ 1004

01.11.16.310 Հատիկ վարսակի 1004x

01.11.16.320 Սերմեր վարսակի 1004x

01.11.17 Մշակաբույսեր հացահատիկային, այլ 1007 1008

01.11.17.100 Սորգո 1007

01.11.17.110 Հատիկ սորգոյի 1007x

01.11.17.120 Սերմեր սորգոյի 1007x

01.11.17.200 Հնդկացորեն 1008.10

01.11.17.210 Հատիկ հնդկացորենի 1008.10x

01.11.17.220 Սերմեր հնդկացորենի 1008.10x

01.11.17.300 Կորեկ 1008.20

01.11.17.310 Հատիկ կորեկի 1008.20x

01.11.17.320 Սերմեր կորեկի 1008.20x

01.11.17.400 Տրիտիկալե 1008.90.10

01.11.17.410 Հատիկ տրիտիկալեի 1008.90.10.x

01.11.17.420 Սերմեր տրիտիկալեի 1008.90.10.x

01.11.17.500 Խառնուրդ հասկավորների 1001.90.9x

01.11.17.900 Մշակաբույսեր հացահատիկային, այլ 1008.90.90

01.11.2 Կարտոֆիլ, բանջարեղեն ընդեղենի չորացրած,

արմատապտուղներ և պալարներ սեղանի 0701 0713

0714

01.11.21 Կարտոֆիլ 0701

01.11.21.100 Պալարներ կարտոֆիլի վաղահաս և միջահաս 0701x

01.11.21.110 Պալարներ կարտոֆիլի վաղահաս և միջավաղահաս,

սերմնացու 0701x

01.11.21.120 Պալարներ կարտոֆիլի վաղահաս և միջավաղահաս,

այլ 0701x

01.11.21.200 Պալարներ կարտոֆիլի միջահաս, միջաուշահաս և

ուշահաս 0701x

01.11.21.210 Պալարներ կարտոֆիլի միջահաս, միջաուշահաս և

ուշահաս, սերմնացու 0701x

01.11.21.220 Պալարներ կարտոֆիլի միջահաս, միջաուշահաս և

ուշահաս, այլ 0701x

01.11.22 Բանջարեղեն ընդեղենի չորացրած, կեղևահան

արած 0713

01.11.22.100 Ոլոռ 0713.10

01.11.22.110 Հատիկ ոլոռի 0713.10.90

01.11.22.120 Սերմեր ոլոռի 0713.10.10

01.11.22.200 Լոբի 0713.3

01.11.22.210 Հատիկ լոբու 0713.31.90

01.11.22.220 Սերմեր լոբու 0713.31.10

01.11.22.300 Ոսպ 0713.40

01.11.22.310 Հատիկ ոսպի 0713.40.90

01.11.22.320 Սերմեր ոսպի 0713.40.10

01.11.22.400 ՈՒնդեր կերային (ձիու) 0713.50

01.11.22.410 Հատիկ ունդերի կերային (ձիու) 0713.50.90

01.11.22.420 Սերմեր ունդերի կերային (ձիու) 0713.50.10

01.11.22.900 Բանջարեղեն ընդեղենի չորացրած կեղևահան

արած, այլ 0713.90

01.11.22.910 Սիսեռ 0713.90x

01.11.22.920 Տափոլոռ 0713.90x

01.11.22.930 Մաշ 0713.90x

01.11.22.990 Բանջարեղեն ընդեղենի չորացրած, կեղևահան

արած, չներառված ուրիշ խմբավորումներում 0713.90x

01.11.23 Արմատապտուղներ սեղանի և պալարներ օսլայի

կամ ինուլինի բարձր պարունակությամբ 0714

01.11.23.100 Մանիոկ 0714.10

01.11.23.200 Բատատ 0714.20

01.11.23.900 Արմատապտուղներ սեղանի և պալարներ օսլայի

կամ ինուլինի բարձր պարունակությամբ, այլ 0714.90

01.11.3 Սերմեր յուղատու և պտուղներ յուղ պարունակող 1201-1207

01.11.31 ՈՒնդեր սոյայի 1201

01.11.31.100 ՈՒնդեր սոյայի ցանքի համար 1201.00.10

01.11.31.900 ՈՒնդեր սոյայի այլ նպատակների համար 1201.00.90

01.11.32 Գետնընկույզ (արախիս) 1202

01.11.32.100 Գետնընկույզ կեղևահան չարված 1202.10

01.11.32.200 Գետնընկույզ կեղևահան արված, կոտրատած կամ

չկոտրատած 1202.20

01.11.33 Սերմեր արևածաղկի, քնջութի, կանգրակի (վայրի

քրքում), կանճրակի, հլածուկի և մանանեխի 1205 1206

1207(.40-60)

01.11.33.100 Սերմեր արևածաղկի 1206

01.11.33.110 Սերմեր արևածաղկի ցանքի համար 1206.00.10

01.11.33.190 Սերմեր արևածաղկի այլ նպատակների համար 1206.00.9

01.11.33.200 Սերմեր քնջութի 1207.40

01.11.33.210 Սերմեր քնջութի ցանքի համար 1207.40.10

01.11.33.290 Սերմեր քնջութի այլ նպատակների համար 1207.40.90

01.11.33.300 Սերմեր կանգրակի 1207.60

01.11.33.310 Սերմեր կանգրակի ցանքի համար 1207.60.10

01.11.33.390 Սերմեր կանգրակի այլ նպատակների համար 1207.60.90

01.11.33.400 Սերմեր կանճրակի 1205

01.11.33.410 Սերմեր կանճրակի աշնանացան 1205x

01.11.33.411 Սերմեր կանճրակի աշնանացան ցանքի համար 1205.00.10x

01.11.33.419 Սերմեր կանճրակի աշնանացան այլ նպատակների

համար 1205.00.90x

01.11.33.420 Սերմեր կանճրակի գարնանացան 1205X

01.11.33.421 Սերմեր կանճրակի գարնանացան ցանքի համար 1205.00.10x

01.11.33.429 Սերմեր կանճրակի գարնանացան այլ նպատակների

համար 1205.00.90.x

01.11.33.500 Սերմեր հլածուկի 1207.99.99x

01.11.33.510 Սերմեր հլածուկի աշնանացան 1207.99.99x

01.11.33.511 Սերմեր հլածուկի աշնանացան ցանքի համար 1207.99.99x

01.11.33.519 Սերմեր հլածուկի աշնանացան այլ նպատակների

համար 1207.99.99x

01.11.33.520 Սերմեր հլածուկի գարնանացան 1207.99.99x

01.11.33.521 Սերմեր հլածուկի գարնանացան ցանքի համար 1207.99.99x

01.11.33.529 Սերմեր հլածուկի գարնանացան այլ նպատակների

համար 1207.99.99x

01.11.33.600 Սերմեր մանանեխի 1207.50

01.11.33.610 Սերմեր մանանեխի ցանքի համար 1207.50.10

01.11.33.690 Սերմեր մանանեխի այլ նպատակների համար 1207.50.90

01.11.33.700 Սերմեր սորուկի 1207.99.99x

01.11.33.710 Սերմեր սորուկի ցանքի համար 1207.99.99x

01.11.33.790 Սերմեր սորուկի այլ նպատակների համար 1207.99.99x

01.11.34 Սերմեր բամբակենու 1207.20

01.11.34.100 Սերմեր բամբակենու 1207.20

01.11.34.110 Սերմեր բամբակենու ցանքի համար 1207.20.10

01.11.34.190 Սերմեր բամբակենու այլ նպատակների համար 1207.20.90

01.11.35 Սերմեր յուղատու և պտուղներ յուղ

պարունակող, չներառված ուրիշ

խմբավորումներում 1203 1204

1207.10+.

30+.9

01.11.35.100 Սերմեր վուշի 1204

01.11.35.110 Սերմեր երկարաթել վուշի 1204x

01.11.35.111 Սերմեր երկարաթել վուշի ցանքի համար 1204.00.10x

01.11.35.119 Սերմեր երկարաթել վուշի այլ նպատակների համար 1204.00.90x

01.11.35.120 Սերմեր գանգրաթել վուշի 1204x

01.11.35.121 Սերմեր գանգրաթել վուշի ցանքի համար 1204.00.10x

01.11.35.129 Սերմեր գանգրաթել վուշի այլ նպատակների համար 1204.00.90x

01.11.35.200 Սերմեր տզկանեփի 1207.30

01.11.35.210 Սերմեր տզկանեփի ցանքի համար 1207.30.10

01.11.35.290 Սերմեր տզկանեփի այլ նպատակների համար 1207.30.90

01.11.35.300 Սերմեր կանեփի 1207.99.91

01.11.35.310 Սերմեր կանեփի հարավային 1207.99.91x

01.11.35.311 Սերմեր կանեփի հարավային ցանքի համար 1207.99.91x

01.11.35.319 Սերմեր կանեփի հարավային այլ նպատակների

համար 1207.99.91x

01.11.35.320 Սերմեր կանեփի միջին-ռուսական 1207.99.91x

01.11.35.321 Սերմեր կանեփի միջին-ռուսական ցանքի համար 1207.99.91x

01.11.35.329 Սերմեր կանեփի միջին-ռուսական այլ նպատակների

համար 1207.99.91x

01.11.35.400 Սերմեր կենաֆի 1207.99.91x

01.11.35.500 Սերմեր կակաչի 1207.91

01.11.35.600 Կոպրա արմավենու 1203

01.11.35.700 Ընկույզ և միջուկ կոկոսյան արմավենու 1207.10x

01.11.35.800 Պտուղներ եղրիզենու 1207.99.99x

01.11.35.900 Սերմեր յուղատու և պտուղներ յուղ

պարունակող, այլ 1207.10x+.92+

99.99x

01.11.4 Ծխախոտ և մախորկա չմշակված 2401.10+.20

01.11.40 Ծխախոտ և մախորկա չմշակված 2401.10+.20

01.11.40.100 Ծխախոտ 2401.10+.20

01.11.40.110 Ծխախոտ-հումք խմորման չենթարկված 2401.10+.20

01.11.40.120 Ծխախոտ-հումք սիգարային խմորման չենթարկված 2401.10+.20

01.11.40.200 Մախորկա 2401.20.90x

01.11.40.210 Մախորկա-հումք խմորման չենթարկված 2401.20.90x

01.11.5 Մշակաբույսեր շաքար պարունակող 1212.91x+.92

01.11.51 Ճակնդեղ շաքարի 1212.91

01.11.51.000 Ճակնդեղ շաքարի գործարանային 1212.91

01.11.52 Շաքարեղեգ 1212.92x

01.11.52.000 Շաքարեղեգ 1212.92x

01.11.6 Ծղոտ և անասնակեր 1213 1214.90

01.11.60 Ծղոտ և անասնակեր 1213 1214.90

01.11.60.100 Ծղոտ և թեփ հացահատիկային 1213

01.11.60.200 Մշակաբույսեր կերային արմատապտղային,

բոստանային, հացահատիկային և

հատիկաընդեղենային 1214.90

01.11.60.210 Մշակաբույսեր կերային արմատապտղային 1212.91x

1214.90x

01.11.60.211 Ճակնդեղ կերային շաքարի 1212.91x

01.11.60.219 Մշակաբույսեր կերային արմատապտղային, այլ 1214.90x

01.11.60.220 Մշակաբույսեր կերային բոստանային 1214.90x

01.11.60.230 Մշակաբույսեր կերային հացահատիկային 1214.90x

01.11.60.240 Մշակաբույսեր կերային հատիկաընդեղենային 1214.90x

01.11.60.300 Մշակաբույսեր կերային սիլոսի համար

(առանց եգիպտացորենի) 1214.90x

01.11.60.310 Զանգված արևածաղկի կանաչ 1214.90x

01.11.60.320 Կաղամբ կերային 1214.90x

01.11.60.390 Մշակաբույսեր սիլոսային, այլ 1214.90x

01.11.60.400 Եգիպտացորեն կերի 1214.90x

01.11.60.410 Զանգված եգիպտացորենի կանաչ 1214.90.99x

01.11.60.420 Խոտ եգիպտացորենի 1214.90.99x

01.11.60.430 Եգիպտացորեն սիլոսի 1214.90.99x

01.11.60.500 Արտադրանք խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի)

խոտհարքերի և արոտավայրերի 1214.90.99x

01.11.60.510 Չոր խոտ խոտաբույսերից մշակովի (ցանովի)

խոտհարքերի և արոտավայրերի 1214.90.99x

01.11.60.511 Չոր խոտ միամյա խոտաբույսերից մշակովի