110.0081.270410
ԳՐԱՆՑՎԱԾ Է
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ԱՐԴԱՐԱԴԱՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅԱՆ ԿՈՂՄԻՑ
«27» 04 2010 Թ.
ՊԵՏԱԿԱՆ ԳՐԱՆՑՄԱՆ ԹԻՎ 11010197
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ ՀՐԱՄԱՆ
4 մարտի 2010 թվականի N 81-Ն
i
ԲԱՐՁՐԱԳՈՒՅՆ ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ԲԱԿԱԼԱՎՐԻ ՈՐԱԿԱՎՈՐՄԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ԿՐԹԱԿԱՆ ՉԱՓՈՐՈՇԻՉՆԵՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
Հիմք ընդունելով «Բարձրագույն և հետբուհական մասնագիտական կրթության մասին» ՀՀ օրենքի 21-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին ենթակետը և ՀՀ կառավարության «Բարձրագույն մասնագիտական և հետբուհական կրթության պետական կրթական չափորոշիչների ձևավորման և հաստատման կարգը հաստատելու մասին» 2005 թ. ապրիլի 14-ի N 449-Ն որոշմամբ հաստատված կարգի 9-րդ կետը.
ՀՐԱՄԱՅՈՒՄ ԵՄ`
1. Հաստատել բարձրագույն մասնագիտական կրթության բակալավրի որակավորման պետական կրթական չափորոշիչները` համաձայն հավելվածի:
2. ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության բարձրագույն և հետբուհական մասնագիտական կրթության վարչությանը /պետ` Ռ. Սուքիասյան/, օրենսդրության և իրավաբանական վարչությանը /պետ` Մ. Գրիգորյան/, սահմանված կարգով սույն չափորոշիչները ներկայացնել ՀՀ արդարադատության նախարարություն` պետական գրանցման:
3. Սույն հրամանի կատարման հսկողությունը հանձնարարել ՀՀ կրթության և գիտության նախարարի տեղակալ Ա. Ավետիսյանին:
Հավելված
ՀՀ կրթության և գիտության
նախարարի
2010 թվականի մարտի 4-ի
N 81-Ն հրամանի
ԲԱՐՁՐԱԳՈՒՅՆ ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ԲԱԿԱԼԱՎՐԻ ՈՐԱԿԱՎՈՐՄԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ԿՐԹԱԿԱՆ ՉԱՓՈՐՈՇԻՉ
Մասնագիտությունը` 060100 - «ԲՈՒԺԱԿԱՆ ԳՈՐԾ»
_______________________
դասիչ, անվանում
Որակավորումը` ԲԺՇԿՈՒԹՅԱՆ ԲԱԿԱԼԱՎՐ
___________________
անվանում
I 060100 - ԲՈՒԺԱԿԱՆ ԳՈՐԾ ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԲՆՈՒԹԱԳԻՐԸ
1. 060100 - բուժական գործ մասնագիտությունը հաստատված է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2007 թ. օգոստոսի 30-ի N 1038-Ն որոշմամբ:
2. Շրջանավարտի որակավորումը` բժշկության բակալավր
06010 - բուժական գործ մասնագիտությամբ բժշկության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրի յուրացման նորմատիվային ժամկետն առկա ուսուցման ձևով 5 տարի է («Բարձրագույն և հետբուհական մասնագիտական կրթության մասին» ՀՀ օրենք, 14.12.2004 թ., հոդված 9, կետ 4, հոդված 26, կետ 1, կետ 5):
3. Բժշկության բակալավրի որակավորման բնութագիրը
Բժշկության բակալավրի մասնագիտական գործունեության օբյեկտը առողջ կամ հիվանդ մարդն է:
060100 - բուժական գործ մասնագիտությամբ բժշկության բակալավրի կրթական ծրագիրը յուրացնելուց հետո բժշկության բակալավրը կարող է զբաղվել գիտահետազոտական, դասախոսական, գործավարական, լուսավորչական և կազմակերպչական գործունեությամբ` բժշկագիտության հիմնարար և տեսական ուղղություններով:
Բժշկության բակալավրն առնվազն մեկ տարի տևողությամբ ինտերնատուրայի կրթական ծրագիրը յուրացնելուց հետո իրավունք ունի իրականացնել բուժական-կանխարգելիչ գործունեություն` լիցենզավորված բժիշկ-մասնագետի հսկողությամբ: Բժիշկ-մասնագետի հսկողության տակ իրավունք ունի աշխատել ոչ ավելի, քան 6 բժշկության բակալավր:
4. Մասնագիտական գործունեության տեսակները
060100 - բուժական գործ մասնագիտությամբ բժշկության բակալավրը կարող է կատարել գործունեության հետևյալ տեսակները`
1) բուժկանխարգելիչ
2) ախտորոշիչ
3) կրթադաստիարակչական
4) կազմակերպչական
5) հետազոտական:
5. Մասնագիտական գործունեության ընդհանրական խնդիրները
1) 060100 - բուժական գործ մասնագիտությամբ բժշկության բակալավրի կրթական ծրագիրը հաջողությամբ ավարտած բժշկության բակալավրը պատրաստ է ինքնուրույն լուծել հետազոտական, կրթադաստիարակչական և կազմակերպչական հետևյալ խնդիրները.
ա. Բժշկագիտության հիմնարար և տեսական ուղղվածության լաբորատորիաներում մասնագիտական գործառույթների իրականացում:
բ. Միջին բժշկական ուսումնական հաստատություններում մասնագիտական առարկաների դասավանդում:
գ. Հիվանդների և նրանց ընտանիքների անդամների հիգիենիկ դաստիարակության իրականացում:
դ. Բժշկական հիմնարկներում աշխատանքի կազմակերպում և բժշկական փաստաթղթերի կազմում:
ե. Համաճարակների արտակարգ պայմաններում և մասսայական ախտահարման օջախներում ազգաբնակչության բժշկական օգնության ցուցաբերում:
զ. Տեղեկատվական ոլորտներում աշխատանքների իրականացում:
է. Հանրային առողջության քարոզչական և լուսավորչական աշխատանքների իրականացում:
2) 060100 - բուժական գործ մասնագիտությամբ բժշկության բակալավրը առնվազն մեկ տարի տևողությամբ ինտերնատուրայի կրթական ծրագիրը յուրացնելուց հետո պատրաստ է լիցենզավորված մասնագետի ղեկավարությամբ լուծելու հետևյալ խնդիրները.
ա. Հիվանդությունների առաջնային, երկրորդային և երրորդային կանխարգելիչ աշխատանքների իրականացում (առողջներ, հիվանդներ, նրանց ընտանիքների և կոլեկտիվների անդամներ):
բ. Լաբորատոր գործիքային հետազոտման մեթոդների տիրապետում, վաղ և տիպիկ դրսևորումների ախտանիշներով ընթացող հիվանդությունների, պրոպեդևտիկ և անհետաձգելի վիճակների ախտորոշում և առաջին օգնության ցուցաբերում:
գ. Թերապևտիկ և վիրաբուժական մեթոդներով բուժման իրականացում:
դ. Ֆիզիոլոգիական հղիության ախտորոշում և հետևում:
ե. Հիվանդների աշխատունակության փորձաքննություն:
զ. Դատաբժշկական փորձաքննության իրականացում:
6. Որակավորման պահանջները
1) Մասնագիտական խնդիրները լուծելու նպատակով բժշկության բակալավրը պետք է կարողանա իրականացնել հետևյալ գործառույթները.
ա. Բժշկական փաստաթղթերի կազմում:
բ. Դատաբժշկական փորձաքննության մասնակցություն և փաստաթղթերի կազմում:
գ. Մասսայական ախտահարման օջախներում ազգաբնակչությանը բժշկական օգնության ցուցաբերում:
դ. Ծառայության նորմատիվ փաստաթղթերին համապատասխան առողջապահության համակարգի բաժանմունքներում իր ենթակայության տակ գտնվող բուժանձնակազմի աշխատանքի կազմակերպում:
ե. Առողջ և հիվանդ ազգաբնակչության շրջանում արդյունավետ բժշկական քարոզչական գործունեության իրականացում:
2) Մասնագիտական խնդիրները լուծելու նպատակով բժշկության բակալավրը առնվազն մեկ տարի տևողությամբ ինտերնատուրայի կրթական ծրագիրը յուրացնելուց հետո բժիշկ-մասնագետի ղեկավարությամբ պետք է կարողանա իրականացնել հետևյալ գործառույթները.
ա. Հիվանդությունների անհատական և հանրային կանխարգելման, առողջների և հիվանդների դիսպանսերիզացիայի իրականացում:
բ. Պլանային և անհետաձգելի բժշկական օգնության ախտորոշման և բուժման իրականացում:
7. Բժշկության բակալավրի կրթությունը շարունակելու հնարավորությունը
060100 - բուժական գործ մասնագիտությամբ բժշկության բակալավրի ծրագիրը հաջողությամբ ավարտած և ատեստավորում ստացած բժշկության բակալավրը իրավունք ունի կրթությունը շարունակել ինտերնատուրայում, մագիստրատուրայում կամ ասպիրանտուրայում:
II 060100 - ԲՈՒԺԱԿԱՆ ԳՈՐԾ ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՄԲ ԲԺՇԿՈՒԹՅԱՆ ԲԱԿԱԼԱՎՐԻ ՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԿՐԹԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
8. Բժշկության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագիրը մշակվում է սույն պետական կրթական չափորոշիչներով և իր մեջ ներառում է մասնագիտության ուսումնական պլանը, ուսումնական դասընթացների, ուսումնական և արտադրական պրակտիկաների ծրագրերը:
9. Բժշկության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրի բովանդակության պարտադիր նվազագույնի իրականացման պայմաններին և ուսումնառության ժամկետներին ներկայացվող պահանջները կանոնակարգվում են սույն պետական կրթական չափորոշիչով:
10. Բժշկության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագիրը ձևավորվում է հանրապետական, բուհական, ուսանողի կողմից ընտրովի (էլեկտիվ) բաղադրիչների դասընթացներից:
ՈՒսանողի կողմից ընտրովի դասընթացները յուրաքանչյուր կրթաբլոկում բովանդակորեն պետք է լրացնեն հանրապետական բաղադրիչում նշված դասընթացները:
11. Բժշկության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագիրը պետք է նախատեսի 2 մոդուլների կրթաբլոկերում ընդգրկված դասընթացների ուսումնասիրումը և ամփոփիչ ատեստավորումը:
.____________________________________________________________________.
|ՏԵՍԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ՄՈԴՈՒԼ |ԿԼԻՆԻԿԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ՄՈԴՈՒԼ |
|________________________________|___________________________________|
|1)|հումանիտար, սոցիալ-բնագիտական|1)|ներքին հիվանդությունների |
| |(հանրապետական, բուհական, | |դասընթացների կրթաբլոկ |
| |էլեկտիվ բաղադրիչներ) ների | | |
| |դասընթացների կրթաբլոկ | | |
|__|_____________________________|__|________________________________|
|2)|կենսաբժշկական դասընթացների |2)|վիրաբուժական հիվանդությունների |
| |կրթաբլոկ | |դասընթացների կրթաբլոկ |
|3)|ռազմաբժշկական դասընթացների |3)|մանկաբուժական, մանկաբարձական և |
| |կրթաբլոկ | |գինեկոլոգիական հիվանդությունների|
| | | |դասընթացների կրթաբլոկ |
| | |4)|կանխարգելիչ բժշկության |
| | | |դասընթացների կրթաբլոկ |
.____________________________________________________________________.
12. Բժշկության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրի բուհական բաղադրիչի բովանդակությունը պետք է ապահովի բժշկության բակալավրի պատրաստվածությունը` համաձայն սույն պետական կրթական չափորոշիչով սահմանված որակավորման բնութագրի:
III 060100 - ԲՈՒԺԱԿԱՆ ԳՈՐԾ ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՄԲ ԲԺՇԿՈՒԹՅԱՆ ԲԱԿԱԼԱՎՐԻ ՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԿՐԹԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԻ ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅԱՆ ՊԱՐՏԱԴԻՐ ՆՎԱԶԱԳՈՒՅՆԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
._____________________________________________________________________.
| N | ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ ԵՎ ՆՐԱՆՑ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԲԱԺԻՆՆԵՐԸ |ԿՐԵ-|ԺԱՄԵՐ|
| |______________________________________________________|ԴԻՏ-| |
| | ՏԵՍԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ՄՈԴՈՒԼ |ՆԵՐ | |
| |______________________________________________________| | |
| | 13. ՀՈՒՄԱՆԻՏԱՐ ԵՎ ՍՈՑԻԱԼ-ԲՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ | | |
| | ԿՐԹԱԲԼՈԿ | | |
| |______________________________________________________| | |
| | Հանրապետական բաղադրիչ | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|1) |Հայ ժողովրդի պատմություն | 3 | 90 |
| |Հայոց պատմության ուսումնասիրում: Հայկական լեռնաշխարհի | | |
| |պատմաաշխարհագրական ակնարկով` որպես հնդեվրոպական | | |
| |ժողովուրդների նախահայրենիք, հայ ժողովրդի ծագումից | | |
| |մինչև մեր օրերը: Հայ ժողովրդի թագավորության | | |
| |ժամանակաշրջանները, ազատագրական պայքարը, մաքառումներն | | |
| |օտար զավթիչների դեմ, հայ քաղաքական մտքի և պայքարի | | |
| |զարգացման գործընթացը, Հայկական հարցի ծագման | | |
| |հիմնախնդիրը, Մեծ եղեռնը, Առաջին հանրապետության | | |
| |ձևավորումը (1918-1920 թթ.), Հայաստանի խորհրդայնացումը| | |
| |և տարածքային հիմնախնդիրները (1920-1921 թթ.), արցախյան| | |
| |հիմնահարցը, ՀՀ հռչակումը 1991 թ. և Հայաստանի ներքին | | |
| |ու արտաքին քաղաքականությունը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|2) |Հայոց լեզու և հայերեն տերմինաբանություն | 5 | 150 |
| |Հայոց լեզվի ծագումը. հայերենն իբրև հնդեվրոպական | | |
| |լեզու: Հայերենի ուղղագրական, ուղղախոսական, կետադրական | | |
| |առանձնահատկությունները: Հայերենի բառապաշարը. բնիկ և | | |
| |փոխառյալ մասնագիտական տերմիններ: Մասնագիտական | | |
| |տերմինների հայերեն համարժեքների ուղղագրությունը և | | |
| |կիրառությունը բժշկագիտական խոսքում: Հայերեն համարժեքը | | |
| |չունեցող օտար տերմինների գործածությունը մասնագիտական | | |
| |բառապաշարում: Օտար տերմինների տառադարձման | | |
| |սկզբունքները: Բառապաշարի ձևաիմաստային խմբերը, դրանց | | |
| |կիրառությունը խոսքում: Բառակապակցություն, պարզ և | | |
| |բաղադրյալ մասնագիտական տերմիններ. կազմության | | |
| |սկզբունքները: Հունա-լատիներեն ածանցների, վերջածանցների| | |
| |և տերմինատարրերի հայերեն համարժեքները բժշկագիտական | | |
| |բառապաշարում: Խոսքի մասերի քերականական | | |
| |առանձնահատկությունները և դրանց ճիշտ կիրառությունը | | |
| |խոսքում: Լեզուն և բժշկագիտությունը: Խոսք. | | |
| |մասնագիտական խոսքի կառուցման յուրահատկությունները: | | |
| |Բարդ նախադասություն, կապակցության ձևերը: Լեզու և ոճ,| | |
| |ոճի տեսակները: Բժշկագիտական ոճ: Դարձվածքներ. | | |
| |կիրառությունը մասնագիտական խոսքում: Գործնական | | |
| |գրություններ: Գրական խոսքի յուրացման դժվարությունները | | |
| |/ճիշտ և սխալ ձևեր/: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|3) |Ֆիզիկական դաստիարակություն | - | - |
| |ՈՒսանողի ֆիզիկական զարգացմանը, ֆիզիկական | | |
| |պատրաստվածությանը, առողջական վիճակի պահպանմանն ու | | |
| |բարելավմանն ուղղված տարբեր սպորտաձևերի ուսուցում և | | |
| |դրանց տիրապետման կատարելագործում: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
| | Բուհական բաղադրիչ | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|4) |Փիլիսոփայություն | 4 | 120 |
| |Փիլիսոփայությունը մշակույթի համակարգում: | | |
| |Գոյաբանություն, գործունեաբանություն, իմացաբանություն, | | |
| |արժեքաբանություն: Մարդու հիմնախնդիրները | | |
| |փիլիսոփայության մեջ: Սոցիալական փիլիսոփայություն: | | |
| |Բժշկության փիլիսոփայություն: Բժշկության և | | |
| |փիլիսոփայության փոխկապակցվածությունը: Մարդը որպես | | |
| |բժշկության օբյեկտ: Կենսասոցիալական իրականության | | |
| |տարիմաստությունները: Կենսասոցիալական դուալիզմի | | |
| |ակունքները և հետևանքները փիլիսոփայության և | | |
| |բժշկության մեջ: Մարդու առողջության և | | |
| |հիվանդությունների էվոլյուցիան պատմական զարգացման | | |
| |համատեքստում: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|5) |Լատիներեն | 5 | 150 |
| |Լատիներենի քերականական նյութի, բառապաշարի, | | |
| |անատոմիական, կլինիկական, դեղագիտական, քիմիական | | |
| |տերմինների ուսումնասիրում: Լատիներենից հայերեն և | | |
| |հայերենից լատիներեն միջին դժվարության անատոմիական, | | |
| |ստոմատոլոգիական, բուսաբանական, քիմիական, դեղագիտական, | | |
| |կլինիկական տերմինների և դեղատոմսերի թարգմանում: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|6) |Բժշկության պատմություն | 2,5| 75 |
| |Բժշկագիտական մտքի զարգացումը նախնադարյան ժամանակներից | | |
| |մինչև 19-րդ դար: Բժշկության ծագումը և զարգացումը | | |
| |դիվաբանական (մոգական) բժշկությունից մինչև նորագույն | | |
| |շրջանի գիտական բժշկություն: Բժշկական համակարգերի | | |
| |(եգիպտական, այուրվերդիկ, անտիկ, արաբական, եվրոպական) | | |
| |և դպրոցների պատմությունը, դրանց հիմնադիրների և | | |
| |խոշորագույն բժիշկ-գիտնականների գիտական ավանդը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|7) |Բիոէթիկա | 2,5| 75 |
| |Էթիկա, բժշկական էթիկա, դեոնտոլոգիա, բիոէթիկա: | | |
| |Բիոէթիկայի ծագման նախապատմությունը, զարգացման | | |
| |էտապները, տեսական հիմքերը, պատմական մոդելները: | | |
| |Բժիշկ-հիվանդ հարաբերությունների տիպերը: Բժշկի | | |
| |պարտականությունները և հիվանդի իրավունքները: Յատրոգեն | | |
| |հիվանդություններ: Բժշկական գաղտնիք: Իրազեկված | | |
| |համաձայնություն: Աբորտների, կլոնավորման, գենային | | |
| |տեխնոլոգիաների, հարկադրական հոսպիտալացման և ամլացման | | |
| |բարոյական-իրավական ասպեկտները: Էվթանազիա: Էվթանազիան | | |
| |աշխարհում, հին և այսօրվա Հայաստանում: Նարեկը` | | |
| |բժշկարան: Բիոէթիկայի վերաբերյալ ՀՀ ԱԺ-ի և միջազգային | | |
| |հանրության կողմից ընդունված փաստաթղթերը, հռչակագրերը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|8) |Բժշկական հոգեբանություն | 4 | 120 |
| |Հոգեբանություն առարկան, օբյեկտը և մեթոդները: | | |
| |Հոգեբանական գիտելիքների դերը բժշկի աշխատանքում: Բժշկի | | |
| |անձը որպես վստահության գործոն: ՈՒսուցման ժամանակակից | | |
| |պատկերացումները: ՈՒսուցումը և անձը: Գործունեության | | |
| |հոգեբանական բնութագիրը որպես զուտ մարդկային վարքի ձև: | | |
| |Գործունեության գիտակցված և ավտոմատացված բաղադրիչները:| | |
| |Կամքը որպես գործունեության գիտակցված կազմակերպման | | |
| |կարգավորում: Հասկացություն ֆրուստրացիայի մասին: | | |
| |Հոգեկան պաշտպանության մեխանիզմները: Հիվանդը և բժիշկը | | |
| |որպես զուգընկերներ տվյալ գործունեության բնագավառում: | | |
| |Հիվանդության հոգեբանական իմաստը: Բուժական և ախտորոշիչ| | |
| |ընթացքի ընկալումը: Վարքի հուզական մատակարարումը: | | |
| |Հույզեր առաջացնող գործոնները: Վախի և տագնապների | | |
| |կանխարգելումը: Բուժաշխատողի մասնագիտական հաղորդակցման | | |
| |առանձնահատկությունները: Բժշկական մանկավարժություն: | | |
| |Բժշկի մասնագիտական գործունեության մանկավարժական | | |
| |տեսակները: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
| | ՈՒսանողի կողմից ընտրովի դասընթացներ (էլեկտիվ) | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|9) |Օտար լեզու (ռուսերեն, անգլերեն, գերմաներեն, ֆրանսերեն,| 10 | 300 |
| |իսպաներեն) | | |
| |Միջնակարգ դպրոցի ծրագրի ամրապնդում, լեզվաքերականական | | |
| |նոր նյութի ուսուցում, մասնագիտական ընթերցման և | | |
| |թարգմանության համար անհրաժեշտ օտար լեզվով բնագիր | | |
| |գրականություն: Բանավոր խոսքի զարգացման տարբեր | | |
| |միջոցներ, որոնք թույլ են տալիս օգտագործել օտար լեզուն | | |
| |որպես մասնագիտական հաղորդակցման միջոց (գրավոր, | | |
| |բանավոր): Մասնագիտական նպատակներով ստացած | | |
| |տեղեկատվության օգտագործման համար մասնագիտական տեքստերի| | |
| |մշակման հմտություններ, թարգմանություն, հաստատագրում, | | |
| |ռեֆերացում (մայրենի և օտար լեզվով): Բանավոր | | |
| |հաղորդակցման հմտություններ (ունկնդրում, երկխոսություն | | |
| |և մենախոսություն): | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
| | 14. ԿԵՆՍԱԲԺՇԿԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
| | Բուհական բաղադրիչ | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|1) |Բժշկական ֆիզիկա | 4,5| 135 |
| |Ֆիզիկայի հիմնական օրենքները: Ֆիզիկական երևույթ և | | |
| |պրոցեսներ: Բժշկական սարքավորումների գործածության | | |
| |ֆիզիկական հիմունքները: Բժշկական սարքավորումների | | |
| |կառուցվածքը և դրանց նշանակությունը բժշկության մեջ: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|2) |Մաթեմատիկա, բժշկական ինֆորմատիկա, վիճակագրություն | 4,5| 135 |
| |Մտավոր խնդիրների լուծման մաթեմատիկական մեթոդները և | | |
| |նրանց կիրառումը բժշկության մեջ: | | |
| |Ինֆորմացիայի տեսական հիմունքները: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|3) |Բժշկական քիմիա | 9 | 270 |
| |Նյութի քիմիական բնույթը: Քիմիական երևույթը և | | |
| |պրոցեսները: Քիմիայի հիմնական օրենքները և | | |
| |հասկացությունը: | | |
| |Քիմիան և բժշկությունը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|4) |Կենսաբանություն | 9 | 270 |
| |Կյանքի ծագման և զարգացման հիմնական | | |
| |օրինաչափությունները: Անթրոպոգենեզ և մարդու օնտոգենեզ:| | |
| |Գենետիկայի օրենքները: Բիոսֆերա և էկոլոգիա: | | |
| |Պարազիտիզմի երևույթը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|5) |Կենսաքիմիա |10.5| 315 |
| |Նյութի քիմիական բնույթը և օրգանիզմում քիմիական | | |
| |երևույթն ու պրոցեսը: Կլինիկական կենսաքիմիա: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|6) |Մարդու անատոմիա |15.5| 465 |
| |Մարդու օրգանիզմի կառուցվածքը, օրգանի և օրգան | | |
| |համակարգերի տեղագրական ու ֆունկցիոնալ | | |
| |փոխհարաբերությունները: Զարգացումը և անհատական | | |
| |առանձնահատկությունները: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|7) |Կլինիկական անատոմիա | 11 | 330 |
| |Մարդու կառուցվածքը ըստ մարմնի մասերի: Անոթանյարդային | | |
| |խրձերի տեղադրությունը: Մարմնամասերի կառուցվածքային | | |
| |առանձնահատկությունները և նրանցով պայմանավորված | | |
| |հնարավոր հիվանդություններն ու պաթոլոգիական պրոցեսները:| | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|8) |Հյուսվածաբանություն |10.5| 315 |
| |Օրգանների բջջային, հյուսվածքային և կառուցվածքային | | |
| |կազմավորման մակարդակներով օրգանիզմի զարգացման և | | |
| |կենսագործունեության հիմնական օրինաչափությունները: | | |
| |Հյուսվածքային էլեմենտների հյուսվածքաֆունկցիոնալ | | |
| |առանձնահատկությունները: ՈՒսումնասիրման մեթոդները: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|9) |Նորմալ ֆիզիոլոգիա |10.5| 315 |
| |Մարդու օրգանիզմի ֆունկցիոնալ համակարգերը, արտաքին | | |
| |միջավայրի ազդեցության դերը նրանց կանոնավորման և | | |
| |ինքնականոնավորման խնդրում: Առանձին օրգանների և | | |
| |համակարգերի օրինաչափ գործունեությունը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|10)|Մանրէաբանություն, վիրուսաբանություն, իմունաբանություն |10.5| 315 |
| |Մանրէների մորֆոլոգիան, ֆիզիոլոգիան: Մանրէների | | |
| |գենետիկան և էկոլոգիան: ՈՒսմունք ինֆեկցիայի և | | |
| |իմունիտետի մասին, քիմիոթերապիայի հիմունքները: Ախտածին | | |
| |և պայմանական ախտածին մանրէները, նրանց կողմից | | |
| |առաջացրած ինֆեկցիոն հիվանդությունների էթիոլոգիան, | | |
| |պաթոգենեզը, լաբորատոր ախտորոշումը, բուժումը, | | |
| |յուրահատուկ և ոչ յուրահատուկ կանխարգելումը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|11)|Ֆարմակոլոգիա | 10 | 300 |
| |Դեղանյութերի դասակարգումը և հիմնական բնութագրերը: | | |
| |Ֆարմակոդինամիկա և ֆարմակոգենետիկա: Դեղանյութերի | | |
| |կիրառման ցուցումները և հակացուցումները, նրանց | | |
| |կիրառումը և կողմնակի ազդեցությունը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|12)|Ախտաբանական անատոմիա | 11 | 330 |
| |Հիվանդությունների և պաթոլոգիական պրոցեսների զարգացման| | |
| |կառուցվածքային հիմքերը: Պաթոլոգիական պրոցեսների | | |
| |ժամանակ օրգանների և հյուսվածքների կառուցվածքային | | |
| |փոփոխությունները: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|13)|Ախտաբանական ֆիզիոլոգիա | 11 | 330 |
| |Տիպային պաթոլոգիական պրոցեսների զարգացման պատճառները, | | |
| |հիմնական մեխանիզմները և ելքը: Օրգանների և օրգան | | |
| |համակարգերի ֆունկցիոնալ խանգարումների | | |
| |օրինաչափությունները: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
| | 15. ՌԱԶՄԱԲԺՇԿԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
| | Հանրապետական և բուհական բաղադրիչներ | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|1) |ԸԶՊ | 1.5| 45 |
| |ՀՀ ԶՈՒ կանոնադրությունների հիմնական դրույթները, | | |
| |սպառազինության հիմնական տեսակները, նրանց բնութագրերը, | | |
| |ՀՀ ԶՈՒ կառավարման համակարգը, կապի միջոցները, տեղանքի | | |
| |տարատեսակները, դրանց մարտավարական հատկանիշները: | | |
| |Տեղանքում կողմնորոշվելու եղանակները, ժամանակակից մարտի| | |
| |տեսակները, մարտավարման եղանակները, զորային թիկունքի | | |
| |կառուցվածքը, գործունեությունը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|2) |Ռազմական թունաբանություն | 1.5| 45 |
| |Մարդու օրգանիզմի վրա մարտական թունավոր նյութերի, | | |
| |բազմապրոֆեսիոնալ թույների և իոնիզացնող ճառագայթների | | |
| |ազդեցությունը: Բժշկության պաշտպանության միջոցների | | |
| |օգտագործումը պատերազմական և խաղաղ պայմաններում` | | |
| |քիմիական և միջուկային վտանգի դեպքում: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|3) |ԲԾԿՄ | 4 | 120 |
| |ՀՀ ԶՈՒ բժշկական ծառայության կառուցվածքը, խնդիրները, | | |
| |բժշկական ապահովման հիմնական միջոցառումները, գնդի | | |
| |բժշկական ծառայության, բժշկական զորամասերի և | | |
| |հաստատությունների կառուցվածքը և խնդիրները, նրանց | | |
| |աշխատանքի և մարտական գործողությունների բժշկական | | |
| |ապահովման սկզբունքները, բժշկական հաշվառման և | | |
| |հաշվետվության փաստաթղթերը, բ/ծ աշխատանքի պլանավորման | | |
| |սկզբունքները: | | |
|_____________________________________________________________________|
| ԿԼԻՆԻԿԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ՄՈԴՈՒԼ |
|Հիվանդի առողջական վիճակի մասին տեղեկատվության հավաքում և |
|վերլուծություն, ախտորոշման պրակտիկ խնդիրների մասնագիտական ալգորիթմի |
|տիրապետում, հիվանդների բուժում և հիվանդությունների կանխարգելում: |
|Բժշկական հմտությունների տիրապետում: Բժշկական փաստաթղթերի կազմում: |
|_____________________________________________________________________|
| 16. ԹԵՐԱՊԵՎՏԻԿ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ |
|_____________________________________________________________________|
|1) |Առողջ կենսակերպի հիմունքներ | 5 | 150 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|2) |Ներքին հիվանդություններ |17.5| 525 |
| |ա. պրոպեդևտիկա | | |
| |բ. լաբորատոր ախտորոշում | | |
| |գ. կարդիոլոգիա | | |
| |դ. գաստրոէնտերոլոգիա | | |
| |ե. պուլմոնոլոգիա | | |
| |զ. ռևմատոլոգիա | | |
| |է. նեֆրալոգիա | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|3) |Մաշկավեներաբանություն | 3 | 90 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|4) |Ճառագայթային ախտորոշում | 3 | 90 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|5) |Հեմատոլոգիա | 1,5| 45 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|6) |Էնդոկրինոլոգիա | 3 | 90 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|7) |Նյարդաբանություն | 4,5| 135 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|8) |Ֆթիզիատրիա | 1,5| 45 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|9) |Իմունոլոգիա և ալերգոլոգիա | 1,5| 45 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|10)|Հոգեբուժություն | 4,5| 135 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|11)|Դատական բժշկություն | 3 | 90 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|12)|ՈՒռուցքաբանություն | 3 | 90 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|13)|Ընտանեկան բժշկություն (ընդհանուր պրակտիկայի | 1,5| 45 |
| |բժշկություն) | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|14)|Վարակիչ հիվանդություններ | 4,5| 135 |
|_____________________________________________________________________|
| 17. ՎԻՐԱԲՈՒԺԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ |
|_____________________________________________________________________|
|1) |Վիրաբուժական հիվանդություններ | 17 | 510 |
| |ա. ընդհանուր վիրաբուժություն | | |
| |բ. օպերատիվ վիրաբուժություն | | |
| |գ. աբդոմինալ վիրաբուժություն | | |
| |դ. թորակալ վիրաբուժություն | | |
| |ե. անգիո վիրաբուժություն | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|2) |Վնասվածքաբանություն | 3 | 90 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|3) |ՈՒրոլոգիա | 1,5| 45 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|4) |Նյարդավիրաբուժություն | 1,5| 45 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|5) |Պլաստիկ և միկրովիրաբուժություն | 1,5| 45 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|6) |Օրթոպեդիա | 1,5| 45 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|7) |Անեսթեզիոլոգիա, ինտենսիվ թերապիա, անհետաձգելի | 4,5| 135 |
| |բժշկություն | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|8) |Աչքի հիվանդություններ | 3 | 90 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|9) |Քիթ, կոկորդ, ականջի հիվանդություններ | 3 | 90 |
|_____________________________________________________________________|
| 18. ՄԱՆԿԱԲՈՒԺԱԿԱՆ, ՄԱՆԿԱԲԱՐՁԱԿԱՆ ԵՎ ԳԻՆԵԿՈԼՈԳԻԱԿԱՆ |
| ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ |
|_____________________________________________________________________|
|1) |Մանկաբուժություն | 6 | 180 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|2) |Մանկաբարձություն | 3 | 90 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|3) |Գինեկոլոգիա | 4,5| 135 |
|_____________________________________________________________________|
| 19. ԿԱՆԽԱՐԳԵԼԻՉ ԲԺՇԿՈՒԹՅԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ |
|_____________________________________________________________________|
|1) |Հիգիենա և էկոլոգիա | 6 | 180 |
| |Կանխարգելումը բժշկության համակարգում: Հիգիենան որպես | | |
| |կանխարգելիչ բժշկության բնագավառ: Շրջակա միջավայրի | | |
| |գործոնների ազդեցությամբ պայմանավորված | | |
| |հիվանդություններ: Սննդի, աշխատանքի, երեխաների և | | |
| |դեռահասների, կոմունալ և ռադիացիոն հիգիենաների | | |
| |հիմնահարցեր: Բժշկական էկոլոգիայի առարկան և խնդիրները:| | |
| |Ազգաբնակչության առողջական վիճակը պայմանավորող շրջակա | | |
| |միջավայրի էկոլոգիական հիմնահարցեր: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|2) |Հանրային առողջություն | 7,5| 225 |
| |Հասկացություն հանրային առողջության մասին: Էպիդեմիկ | | |
| |պրոցեսի ուսումնասիրության հիմնական նպատակները, | | |
| |կանխատեսումը, մեթոդները, մոնիտորինգը հիվանդացության | | |
| |մակարդակի իջեցման գործում: Հասկացություն բնական | | |
| |օջախային և էնդեմիկ հիվանդությունների մասին: Արդի | | |
| |ժամանակաշրջանում իմունականխարգելման հիմնական | | |
| |դրույթները: Կենսաբանական վիճակագրություն, | | |
| |առողջապահության կազմակերպում, իրավագիտության հարցեր | | |
| |բժշկության բնագավառում: | | |
._____________________________________________________________________.
IV 060100 - ԲՈՒԺԱԿԱՆ ԳՈՐԾ ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՄԲ ԲԺՇԿՈՒԹՅԱՆ ԲԱԿԱԼԱՎՐԻ ՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԿՐԹԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԵՐԻ ՅՈՒՐԱՑՄԱՆ ԺԱՄԿԵՏՆԵՐԸ
20. Բժշկության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրի յուրացման ժամկետն առկա ուսուցման ձևով 200 շաբաթ է, այդ թվում` տեսական ուսուցումը, ներառյալ ուսանողի գիտահետազոտական աշխատանքները, գործնական և լաբորատոր պարապմունքները, քննաշրջանները, ուսումնական պրակտիկաները:
Ամփոփիչ ատեստավորումը մինչև 3 շաբաթ:
Արտադրական պրակտիկան մինչև 6 շաբաթ:
Արձակուրդները` 30-35 շաբաթ:
21. ՈՒսանողի ուսումնական ծանրաբեռնվածության առավելագույն ծավալը սահմանվում է շաբաթական 45 ժամ` ներառյալ լսարանային (30 ժամ) և արտալսարանային (ինքնուրույն`15 ժամ) աշխատանքները:
22. Առկա ուսուցման ձևով սովորող ուսանողի լսարանային պարապմունքների ծավալը տեսական ուսուցման ընթացքում միջին հաշվով չպետք է գերազանցի շաբաթական 30 ժամը: Նշված ծավալում չեն ընդգրկվում ֆիզիկական կուլտուրայի դասընթացների դասաժամերը:
Բժշկության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրերում նախատեսվող բոլոր դասընթացների ուսուցման ժամանակ ուսանողների ինքնուրույն աշխատանքը պետք է կազմի ուսումնական բեռնվածքի առավելագույն ծավալի 30-50%-ը:
V 060100 - ԲՈՒԺԱԿԱՆ ԳՈՐԾ ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՄԲ ԲԺՇԿՈՒԹՅԱՆ ԲԱԿԱԼԱՎՐԻ ՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԿՐԹԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԻ ՄՇԱԿՄԱՆ ԵՎ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
23. Բժշկության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրի մշակմանը ներկայացվող պահանջները
1) Սույն պետական կրթական չափորոշիչի հիման վրա բուհն ինքնուրույն է մշակում և հաստատում բժշկի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագիրը:
ՈՒսանողի կողմից ընտրովի դասընթացների ուսումնառությունը պարտադիր է:
Բարձրագույն ուսումնական հաստատությունում ուսումնական պլանում նախատեսված բոլոր դասընթացների և պրակտիկայի համար պարտադիր է եզրափակիչ գնահատականի նշանակումը («գերազանց» (10-9), «լավ»(8-7), «բավարար» (6-5), «անբավարար» (4-0), «ստուգված» և «չստուգված»):
Բոլոր ստուգարքային և քննական առարկաներից անցկացվում են միայն գրավոր թեստային հարցումներ (միջանկյալ քննություններ), որոնք գնահատվում են ըստ հատուկ մշակված գնահատման կարգի: Հարցումների գնահատականների հիման վրա ձևավորվում է տարեկան գնահատականը: Քննություններն անցկացվում են միայն գրավոր` քննության համար մշակված թեստային տարբերակների միջոցով: Տարեկան և քննական գնահատականների միջինի արդյունքում ձևավորվում է վերջնական գնահատականը:
2) Մասնագիտության հիմնական կրթական ծրագիրն իրականացնելու դեպքում բուհն իրավասու է 15%-ի սահմաններում փոփոխել դասընթացների կրթաբլոկներին հատկացրած ժամաքանակները:
24. ՈՒսումնական գործընթացի կադրային ապահովման պահանջները
Բժշկության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրերի իրականացումը պետք է ապահովվի գիտամանկավարժական կադրերով, որոնք, որպես կանոն, ունեն դասընթացների դասավանդման ուղղվածությանը համապատասխանող բազային կրթություն (առնվազն դիպլոմավորված մասնագետ կամ մագիստրոս) և հետևողականորեն զբաղվում են հետազոտական և գիտամեթոդական գործունեությամբ: Բժշկակենսաբանական, կլինիկական և հատուկ մասնագիտական դասընթացներ դասավանդող դասախոսները, որպես կանոն, պետք է ունենան գիտական աստիճան (60%-ի չափով գիտության թեկնածուներ և 10%-ի չափով գիտության դոկտորներ) և համապատասխան գործունեության ոլորտում աշխատանքի փորձ (ոչ պակաս, քան 3 տարի):
Դասախոսների ոչ պակաս, քան 80%-ը պետք է լինեն բուհի հիմնական աշխատակիցներ:
25. ՈՒսումնական գործընթացի ուսումնամեթոդական ապահովման պահանջները
Բժշկության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրերի իրականացումը պետք է ապահովվի յուրաքանչյուր ուսանողի մուտքով դեպի գրադարանային ֆոնդեր և տվյալների բազաներ, որտեղ ֆոնդային տվյալները` ըստ բովանդակության, ապահովվում են կրթական ծրագրով նախատեսված դասընթացների բաղադրիչներին (դասախոսություններ, գործնական, սեմինար և լաբորատոր պարապմունքներ, պրակտիկաների ծրագրեր) նվիրված մեթոդական ձեռնարկներով, ցուցումներով, ինչպես նաև տեսալսողական, բազմամիջավայրային նյութերով և ցուցադրական ձեռնարկներով, համակարգիչներով, ինտերնետ կապով, «OVID» տեղեկատվական համակարգից օգտվելու հնարավորություններով:
Հիմնական կրթական ծրագրով նախատեսված բոլոր բնագիտական, բժշկակենսաբանական և կլինիկական մասնագիտական դասընթացների լաբորատոր և գործնական պարապմունքները պետք է ապահովված լինեն անհրաժեշտ սարքավորումներով, ռեակտիվներով, միկրո և մակրո պրեպարատներով, փորձարարական կենդանիներով, միկրոսկոպներով, համակարգիչներով, բժշկական ախտորոշիչ սարքավորումներով և այլն:
Բուհի գրադարանը պետք է հագեցած լինի մասնագիտության ուսումնական պլանով նախատեսված դասընթացների ուսումնամեթոդական համալիրներով, մասնագիտության նորմատիվ-իրավական ակտերով, տեղեկատու գրականությամբ և չափորոշիչներով: Գրադարանային ֆոնդը պետք է ունենա բոլոր մասնագիտական դասընթացների գծով հայրենական, Ռուսաստանի Դաշնության և արտասահմանյան երկրների համապատասխան կենսաբանական հանդեսներ և ամսագրեր: ՈՒսանողությունը 100%-ի չափով պետք է ապահովված լինի դասավանդվող առարկաների դասագրքերով:
26. ՈՒսումնական գործընթացի նյութատեխնիկական ապահովման պահանջները
Բժշկության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագիր իրականացնող բուհը պետք է ունենա նյութատեխնիկական համապատասխան բազա, որի 70%-ը պետք է լինի իր սեփական նյութատեխնիկական բազան` համալսարանական կլինիկաներ, պոլիկլինիկաներ, ախտորոշիչ կենտրոններ, կլինիկական, գիտահետազոտական լաբորատորիաներ և կենտրոններ, դեղատներ, ուսումնաարտադրական բազաներ: Այդ բազաները պետք է համապատասխանեն գործող սանիտարահիգիենիկ նորմերին և հակահրդեհային կանոններին, ապահովեն օրինակելի ուսումնական պլաններով նախատեսված դասախոսությունների, լաբորատոր, սեմինար, գործնական պարապմունքների, միջդասընթացային պատրաստման բոլոր ձևերի, ինչպես նաև ուսանողների հետազոտական աշխատանքների կատարումը: Բուհը կարող է օգտվել նաև հատուկ մասնագիտական (տուբերկուլյոզի, ուռուցքաբանության,մաշկավեներալոգիայի, արյունաբանության, ռադիոլոգիայի) կլինիկաներից:
27. Պրակտիկաների կազմակերպման պահանջները
1) Բոլոր կլինիկական առարկաների ժամաքանակի 25%-ը հատկացվում է հիվանդանոցներում, պոլիկլինիկաներում և ամբուլատորիաներում պրակտիկ պարապմունքներին: Բացի այդ, II կուրսից յուրաքանչյուր ուսումնական տարվա վերջում կազմակերպվում է լրացուցիչ պրակտիկա: ՈՒսումնական պլանի մեջ մտած ուսումնական և արտադրական պրակտիկաներն անց են կացվում ուսումնական ծրագրով նախատեսված համապատասխան մասնագիտական բազաներում: Պրակտիկան ղեկավարում է համապատասխան բազայի կողմից նշանակված անձը և բուհի դասախոսը: Պրակտիկայի անցկացման կողմերի պարտականություններն ամրագրվում են բուհի և համապատասխան բազաների միջև կնքված պայմանագրերով:
ՈՒՍՈՒՄՆԱԱՐՏԱԴՐԱԿԱՆ ՊՐԱԿՏԻԿԱ
ա. Ծանոթացում հիվանդանոցի և պոլիկլինիկայի II կուրս 1 շաբաթ
կառուցվածքի և տարբեր ստորաբաժանումների
ֆունկցիաներին
բ. Բուժքրոջ օգնական III կուրս 2 շաբաթ
գ. Ընտանեկան բժշկի օգնական IV կուրս 3 շաբաթ
ՈՒսանողը պրակտիկայի ընթացքում ծանոթանում է պոլիկլինիկաների և հիվանդանոցների կառուցվածքի և տարբեր ստորաբաժանումների (ռեգիստրարուրայի, ընդունարանի, մանիպուլյացիոն կաբինետների, տարբեր մասնագիտական լաբորատորիաների) աշխատանքների հետ, սովորում և յուրացնում է միջին բուժանձնակազմի կողմից կատարվող միջամտությունները, ծանոթանում է ընտանեկան բժշկի աշխատանքին և բժշկի անմիջական հսկողությամբ և ղեկավարությամբ հետազոտում թերապևտիկ, մանկաբարձական, գինեկոլոգիական հիվանդներին, հիվանդ երեխաներին, գնահատում հետազոտությունների արդյունքները, կատարում ախտորոշում, ձևակերպում նախնական արդյունքները, կազմում բուժման պլան, ձևակերպում բժշկական փաստաթղթերը:
2) ՈՒսանողը պետք է ծանոթ լինի
ա. դեղերի (հատկապես ուժեղ ազդեցության, նարկոտիկ և թանկարժեք) հաշվառման, պահպանման և դուրսգրման կանոններին,
բ. ֆիզիոթերապևտիկ բուժումների աշխատանքին, մեթոդների տեխնիկային,
գ. պաթանատոմիական բաժանմունքի աշխատանքներին,
դ. հակահամաճարակային աշխատանքների կազմակերպմանը և անցկացմանը:
VI 060100 - ԲՈՒԺԱԿԱՆ ԳՈՐԾ ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՄԲ ԲԺՇԿՈՒԹՅԱՆ ԲԱԿԱԼԱՎՐԻ ՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ՄԱԿԱՐԴԱԿԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
28. Բժշկության բակալավրի մասնագիտական պատրաստվածությանը ներկայացվող պահանջներ
Բժշկության բակալավրը պետք է կարողանա լուծել սույն պետական կրթական չափորոշիչի թիվ 1.3 կետում նշված և իր որակավորմանը համապատասխանող խնդիրները:
Ներքին հիվանդությունների, վիրաբուժական, մանկաբարձության և գինեկոլոգիայի, մանկաբուժության, կանխարգելիչ բժշկության դասընթացների արդյունքում բժշկության բակալավրի մոտ պետք է ձևավորվի բժշկական վարքագիծ և կլինիկական մտածելակերպ, ինչպես նաև հմտություններ, որոնք պետք է նպաստեն մասնագիտական խնդիրներ լուծելուն:
1) Բժշկության բակալավրը պետք է իմանա
ա. Առողջ և հիվանդ օրգաններում տեղի ունեցող ֆիզիկական, քիմիական, կենսաբանական և ֆիզիոլոգիական հիմնական օրինաչափությունները:
բ. Առողջ և հիվանդ օրգանիզմում բջիջների, հյուսվածքների, օրգանների և օրգան-համակարգերի կառուցվածքը, տոպոգրաֆիան, զարգացումը և նրանց ֆունկցիոնալ փոխկապակցվածությունը:
գ. Կյանքի ծագման և զարգացման ընդհանուր օրինաչափությունները, օրգանների կենսագործունեությունը և ժառանգականության օրենքները:
2) Բժշկության բակալավրը պետք է կարողանա
ա. Անհետաձգելի վիճակների ժամանակ ախտորոշել և ցուցաբերել առաջին բժշկական օգնություն:
բ. Դասավանդել միջին բժշկական ուսումնական հաստատություններում (մասնագիտական առարկաների գծով):
դ. Աշխատել գիտահետազոտական լաբորատորիաներում որպես կրտսեր գիտաշխատող, ավագ լաբորանտ:
ե. Աշխատել հասարակության հետ կապի տարբեր օղակներում (տեղական ինքնակառավարման մարմիններ, նախարարություններ, կոմիտեներ և այլն) որպես հանրության առողջապահական գիտելիքների բարձրացմանն ուղղված աշխատանքների մասնագետ կազմակերպիչներ:
զ. Աշխատել բուժկանխարգելիչ հիմնարկների ընդունարաններում որպես բժիշկ օգնական:
է. Աշխատել բուժկանխարգելիչ հիմնարկներում որպես վիճակագիր:
ը. Աշխատել շտապ օգնության կայաններում որպես բժիշկ դիսպետչեր:
թ. Մաթեմատիկական մեթոդների օգնությամբ լուծել մասնագիտական խնդիրներ և տիրապետել համակարգիչների հետ աշխատելու սկզբունքներին:
ժ. Տիրապետել օտար լեզվի (բանավոր և գրավոր)` օտարալեզու մասնագիտական գրականությունից օգտվելու և նրանով աշխատելու նպատակով:
3) Բժշկության բակալավրը առնվազն մեկ տարի տևողությամբ ինտերնատուրայի կրթական ծրագիրը յուրացնելուց հետո բժիշկ մասնագետի հսկողության տակ պետք է կարողանա
ա. Մասնակցել կանխարգելիչ, հիգիենիկ և հակահամաճարակային միջոցառումների իրականացմանը:
բ. Մասնակցել ինչպես անհետաձգելի և կյանքին վտանգ սպառնող իրավիճակներին, այնպես էլ հիվանդությունների կանխարգելման, ախտորոշման, հիվանդի բուժման և վերականգնման դեպքում իրականացվող միջոցառումներին:
գ. Մասնակցել հիվանդի բուժման գործընթացին` թերապևտիկ և վիրաբուժական հիմնական մեթոդներով:
դ Մասնակցել ֆիզիոլոգիական հղիության ախտորոշման, հետևման և ծննդի ընդունման իրականացմանը:
ե. Մասնակցել դատաբժշկական փորձաքննությանը և փաստաթղթերի կազմմանը:
զ. Գնահատել և վերլուծել ազգաբնակչության առողջական վիճակը, օրգանիզմի վրա ազդող արտադրական և միջավայրի գործոնների դերը, բժշկական օգնության որակը, կիրառվող ժամանակակից գիտական ախտորոշիչ և բուժական մեթոդները:
է. Աշխատել համակարգչային շերտագրման, միջուկ մագնիսային ռեզոնանսային և ռենտգեն ախտորոշիչ կենտրոններում որպես բժիշկ լաբորանտ:
ը. Աշխատել բուժկանխարգելիչ հիմնարկներում (պոլիկլինիկաներ, հիվանդանոցներ, համաճարակային կայաններ, հոսպիտալներ և այլն) որպես բժիշկ օգնական:
4) ինքնուրույն պետք է կարողանա
ա. Աշխատել ուսումնական, (մանկապարտեզներ, դպրոցներ), արտադրական հիմնարկների և հանգստյան տների բուժկետերում որպես բժիշկ օգնական:
բ. Աշխատել շտապօգնության բրիգադում որպես բժիշկ օգնական:
գ. Աշխատել բանակի գումարտակի բուժկետում ենթասպայի կոչումով որպես բժիշկ օգնական:
29. Բժշկության բակալավրի ամփոփիչ ատեստավորմանը ներկայացվող պահանջներ
1) Ամփոփիչ ատեստավորումը թույլ է տալիս բացահայտել ինչպես բժշկության բակալավրի տեսական և գործնական պատրաստվածությունը սույն պետական կրթական չափորոշիչներով սահմանված մասնագիտական խնդիրների բնագավառում, այնպես էլ շարունակել կրթությունը ինտերնատուրայում, մագիստրատուրայում, ասպիրանտուրայում: Բժշկության բակալավրի ամփոփիչ ատեստավորումը պետք է լիովին համապատասխանի բարձրագույն մասնագիտական կրթության հիմնական կրթական ծրագրերին: Բժշկության բակալավրի ամփոփիչ ատեստավորումն իր մեջ ներառում է երկաստիճան քննություն: Ամփոփիչ ատեստավորմանը թույլատրվում են մասնակցել ուսումնական պլանները լիովին կատարած ուսանողները:
2) Ամփոփիչ ատեստավորման անցկացման կարգը, հիմնական շրջանները և ծրագրերը
Առաջին փուլում գնահատվում է բժշկության բակալավրի մասնագիտական, գործնական պատրաստվածության աստիճանը: Այն անցկացվում է կլինիկական բազաներում, որտեղ իրականացվել է 060100 - բժշկական գործ մասնագիտությամբ կլինիկական պատրաստվածությունը:
Առաջին փուլում բժշկության բակալավրին հնարավորություն է տրվում հաջորդաբար ցուցադրելու մասնագիտական գործունեությանը վերաբերող բոլոր անհրաժեշտ հմտությունները` այդ նպատակի համար օգտագործելով վարժասարքեր, մուլյաժներ, ֆանտոմներ, բժշկական սարքավորումներ, լաբորատոր տվյալներ, ԷԿԳ, ռենտգենոգրամա և այլն: Գործնական հմտությունների տիրապետման աստիճանը գնահատվում է «ստուգված» կամ «չստուգված» որակավորմամբ:
Երկրորդ փուլում համակարգչային թեստավորման միջոցով գնահատվում է բժշկության բակալավրի տեսական պատրաստվածության աստիճանը: Այն իր մեջ ներառում է հարցաշար` մասնագիտական առարկաներից: Բժշկության բակալավրի կլինիկական մտածելակերպի տրամաբանական եզրակացությունը ստուգելու և գնահատելու նպատակով կիրառվում են տարբեր բնույթի և տիպի թեստային հարցեր: Միջառարկայական եզրափակիչ քննության թեստային հարցերը և խնդիրները յուրաքանչյուր տարի թարմացվում են միջառարկայական որակավորման համար թեստային խնդիրների բանկից: Թեստային քննությունների արդյունքները գնահատվում են «գերազանց (10-9)», «լավ (8-7)», «բավարար (6-5)» և «անբավարար (4-0)»: Երկրորդ փուլի արդյունքների հիման վրա նշանակվում է եզրափակիչ գնահատական և տրվում որակավորում:
Ամփոփիչ ատեստավորման ինչպես առաջին շրջանում «չստուգված», այնպես էլ երկրորդ շրջանում «անբավարար» ստացած ուսանողը չի ստանում որակավորում: Նա իրավունք ունի մասնակցել տվյալ ուսումնական տարում մարման շրջանին, իսկ անհաջողության դեպքում` հաջորդ տարի վերականգնել ուսանողի իր կարգավիճակը, մասնակցել եռամսյա դասընթացներին և ամփոփիչ ատեստավորմանը:
ՕՐԻՆԱԿԵԼԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՊԼԱՆ
Մասնագիտություն` 060100 բուժական գործ
որակավորում` բժշկության բակալավր
Ուսման ժամկետը` 5 տարի
ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԻ ԳՐԱՖԻԿ
.__________________________________________________________________________
|ԿՈՒՐՍ|Սեպտեմբեր |29.|Հոկտեմբեր|27.|Նոյեմբեր |Դեկտեմբեր |29.|Հունվար |26.|
| |__________| |_________| |__________|__________| |________| |
| |1|8 |15|22| - |6 |13|20 | - |3|10|17|24|1|8 |15|22| - |5 |12|19| - |
| |_|__|__|__| |__|__|___| |_|__|__|__|_|__|__|__| |__|__|__| |
| |7|13|21|29|5. |12|19|26 |2. |9|16|23|30|7|14|21|28|4. |11|18|25|4. |
|_____|_|__|__|__|___|__|__|___|___|_|__|__|__|_|__|__|__|___|__|__|__|___|
| 1 | | | | | | | | | | | | | | | | | | # | #|..|..|.. |
|_____|_|__|__|__|___|__|__|___|___|_|__|__|__|_|__|__|__|___|__|__|__|___|
| 2 | | | | | | | | | | | | | | | | | | # | #|..|..|.. |
|_____|_|__|__|__|___|__|__|___|___|_|__|__|__|_|__|__|__|___|__|__|__|___|
| 3 | | | | | | | | | | | | | | | | | | # | #|..|..|.. |
|_____|_|__|__|__|___|__|__|___|___|_|__|__|__|_|__|__|__|___|__|__|__|___|
| 4 | | | | | | | | | | | | | | | | | | # | #| | | |
|_____|_|__|__|__|___|__|__|___|___|_|__|__|__|_|__|__|__|___|__|__|__|___|
| 5 | | | | | | | | | | | | | | | | | | # | #| | | |
.__________________________________________________________________________
._________________________________________________________________________
|ԿՈՒՐՍ|Փետրվար|23.|Մարտ |30.|Ապրիլ |27.|Մայիս |Հունիս |29.|
| |_______| |__________| |________| |___________|__________| |
| |2|9 |16| - |2|9 |16|13| - |6 |13|20| - | 4|11|18|25|1| 8|15|22| - |
| |_|__|__| |_|__|__|__| |__|__|__| |__|__|__|__|_|__|__|__| |
| |8|15|22|1. |8|15|22|29|5. |12|19|26|3. |10|17|24|31|7|14|21|28| 5.|
|_____|_|__|__|___|_|__|__|__|___|__|__|__|___|__|__|__|__|_|__|__|__|___|
| 1 |#| | | | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| # |
|_____|_|__|__|___|_|__|__|__|___|__|__|__|___|__|__|__|__|_|__|__|__|___|
| 2 |#| | | | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| 0 |
|_____|_|__|__|___|_|__|__|__|___|__|__|__|___|__|__|__|__|_|__|__|__|___|
| 3 |#| | | | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| 0 |
|_____|_|__|__|___|_|__|__|__|___|__|__|__|___|__|__|__|__|_|__|__|__|___|
| 4 |#| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | 0 |
|_____|_|__|__|___|_|__|__|__|___|__|__|__|___|__|__|__|__|_|__|__|__|___|
| 5 |#| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
._________________________________________________________________________
._____________________________________________________________________.
|ԿՈՒՐՍ|Հուլիս |27.|Օգոստոս |Տեսա- |Քննաշրջան|Արտադր/ |Պետ. |Արձա-|
| |________| |__________|կան | |ուսումն.|քննութ.|կուրդ|
| | 6|13|20| - |3|10|17|24|ուսու-| |պրակտ. | | |
| |__|__|__| |_|__|__|__|ցում | | | | |
| |12|19|26|2. |9|16|23|31| | | | | |
|_____|__|__|__|___|_|__|__|__|______|_________|________|_______|_____|
| 1 | #| #| #| # |#| #| #| #| 34 | 6 | 0 | | 12 |
|_____|__|__|__|___|_|__|__|__|______|_________|________|_______|_____|
| 2 | #| #| #| # |#| #| #| #| 34 | 6 | 1 | | 11 |
|_____|__|__|__|___|_|__|__|__|______|_________|________|_______|_____|
| 3 | 0| #| #| # |#| #| #| #| 34 | 6 | 2 | | 10 |
|_____|__|__|__|___|_|__|__|__|______|_________|________|_______|_____|
| 4 | 0| 0| #| # |#| #| #| #| 40 | | 3 | | 9 |
|_____|__|__|__|___|_|__|__|__|______|_________|________|_______|_____|
| 5 | |II|II| # |#| #| #| #| 40 | | 0 | 2 | 8 |
|_____________________________________________________________________|
|4-րդ և 5-րդ կուրսերի ցիկլային պարապմունքները ավարտվում են քննությամբ|
|/քննությունը ներառվում է տեսական ուսուցման մեջ/ |
|5-րդ կուրսի քննաշրջանի I-ին և II-րդ քննությունների մարման ժամկետ |
|/2 շաբաթ/ |
._____________________________________________________________________|
Տեսական ուսուցում | | Արձակուրդ | # | Ամփոփիչ | II |
.____. .____. ատեստավորում .____.
Քննաշրջան .____. ՈՒսումնա- .____.
| .. | արտադրական | 0 |
| .. | պրակտիկա .____.
.____.
ՈՒսումնական պլան
.__________________________________________________________________________
|N |Առարկայի | ԺԱՄԵՐ |
| |անվանումը|____________________________________________________________|
| | |Կրե-|Ընդա|Ընդա|Դասախո- |Գործնական|Ինքնու| Քննություն |
| | |դիտ |մենը|մենը|սություն|պարապմ. |րույն |___________________|
| | | |Ժամ |լսա-|Ժամ |Ժամ |աշխատ.|Բաշխ. ըստ |Ժամ|Կոն |
| | | | |րանա| | |Ժամ |կիս. | |սուլ|
| | | | |յին | | | |__________| |տա- |
| | | | |Ժամ | | | |Քննու|Ստու| |ցիա |
| | | | | | | | |թյուն|գարք| |ժամ |
|__|_________|_________|____|________|_________|______|______________|____|
| 1| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
|__|_________|_________|____|________|_________|______|______________|____|
| |I ԿՈՒՐՍ | 60 |1800| 884| 204 | 680 | 646 | | | 54| 216|
| |(1-2 | | | | | | | | | | |
| |կիսամյակ-| | | | | | | | | | |
| |ներ) | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|1 |Ընդհանուր| 4.5| 135| 68 | 34 | 34 | 43 | 1 | | 6 | 18 |
| |քիմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|2 |Բիոօրգա- | 4.5| 135| 68 | 34 | 34 | 43 | 2 | | 6 | 18 |
| |նական | | | | | | | | | | |
| |քիմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|3 |Կենսաբա- | 9 | 270| 136| 68 | 68 | 86 | 1.2 | | 12| 36 |
| |նություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|4 |Մաթեմատի-| 4.5| 135| 68 | 34 | 34 | 43 | 1 | | 6 | 18 |
| |կա, բժշկ.| | | | | | | | | | |
| |ինֆորմա- | | | | | | | | | | |
| |տիկա, | | | | | | | | | | |
| |վիճակագ- | | | | | | | | | | |
| |րություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|5 |Բժշկական | 4.5| 135| 68 | 34 | 34 | 43 | 2 | | 6 | 18 |
| |ֆիզիկա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|6 |Հայ | 3 | 90 | 68 | 0 | 68 | 10 | | 1,2| 0 | 12 |
| |ժողովրդի | | | | | | | | | | |
| |պատմու- | | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|7 |Բիոէթիկա | 2.5| 75 | 34 | 0 | 34 | 17 | 1 | | 6 | 18 |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|8 |Բժշկու- | 2.5| 75 | 34 | 0 | 34 | 35 | | 2 | 0 | 6 |
| |թյան պատ-| | | | | | | | | | |
| |մություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|9 |Լատիներեն| 5 | 150| 68 | 0 | 68 | 34 | 1,2 | | 12| 36 |
| |լեզու | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|10|Հայոց | 5 | 150| 68 | 0 | 68 | 70 | | 1,2| 0 | 12 |
| |լեզու և | | | | | | | | | | |
| |տերմինաբա| | | | | | | | | | |
| |նություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|11|Օտար | 10 | 300| 136| 0 | 136 | 152 | | 1,2| 0 | 12 |
| |լեզու | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|12|Առողջ կեն| 5 | 150| 68 | 0 | 68 | 70 | | 1,2| 0 | 12 |
| |սակերպի | | | | | | | | | | |
| |հիմունք- | | | | | | | | | | |
| |ներ | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
| |Ֆիզդաս- | | | | | | | | | | |
| |տիարակու-| | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
| |II ԿՈՒՐՍ | 60 |1650| 850| 136 | 714 | 578 | | | 54| 168|
| |(3-4 | | | | | | | | | | |
| |կիսամյակ-| | | | | | | | | | |
| |ներ) | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|1 |Մարդու |15.5| 465| 204| 34 | 170 | 213 | 3,4 | | 12| 36 |
| |անատոմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|2 |Հյուսվա- |10.5| 315| 170| 34 | 136 | 97 | 3,4 | | 12| 36 |
| |ծաբանու- | | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|3 |Նորմալ |10.5| 315| 170| 34 | 136 | 97 | 3,4 | | 12| 36 |
| |ֆիզիոլո- | | | | | | | | | | |
| |գիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|4 |Կենսա- |10.5| 315| 170| 34 | 136 | 97 | 3,4 | | 12| 36 |
| |քիմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|5 |Փիլիսոփա-| 4 | 120| 68 | 0 | 68 | 46 | | 3 | 0 | 6 |
| |յություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|6 |Բժշկական | 4 | 120| 68 | 0 | 68 | 28 | 4 | | 6 | 18 |
| |հոգեբա- | | | | | | | | | | |
| |նություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|7 |ԸԶՊ | 1.5| 45 | 34 | 0 | 34 | 5 | | 3 | 0 | 6 |
| |_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|8 |ԲԾԿՄ | 2 | 60 | 51 | 17 | 34 | 3 | | 4 | 0 | 6 |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
| |Ուսումնա-| 1.5| | | | | | | | | | | | | | | |
| |կան | | | | | | | | | | | | | | | | |
| |պրակտիկա | | | | | | | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
| |III ԿՈՒՐՍ| 60 |1605| 850| 170 | 680 | 515 | | | 60| 180|
| |(5-6 | | | | | | | | | | |
| |կիսամյակ-| | | | | | | | | | |
| |ներ) | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|1 |Մանրէաբա-|10.5| 315| 170| 34 | 136 | 97 | 5,6 | | 12| 36 |
| |նություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|2 |Ախտաբանա-| 11 | 330| 170| 34 | 136 | 112 | 5,6 | | 12| 36 |
| |կան | | | | | | | | | | |
| |անատոմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|3 |Ֆարմակո- | 10 | 300| 170| 34 | 136 | 82 | 5,6 | | 12| 36 |
| |լոգիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|4 |Ախտաբանա-| 11 | 330| 170| 34 | 136 | 112 | 5,6 | | 12| 36 |
| |կան ֆի- | | | | | | | | | | |
| |զիոլոգիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|5 |Կլինիկա- | 11 | 330| 170| 34 | 136 | 112 | 5,6 | | 12| 36 |
| |կան | | | | | | | | | | |
| |անատոմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|6 |ԲԾԿՄ | 2 | 60 | 34 | 0 | 34 | 2 | | 5 | 6 | 18 |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|7 |Ռազմական | 1.5| 45 | 34 | 0 | 34 | 5 | | 6 | 0 | 5 |
| |թունաբա- | | | | | | | | | | |
| |նություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
| |Ուսումնա-| 3 | 90 | | | | | | | | | | | | | | |
| |կան | | | | | | | | | | | | | | | | |
| |պրակտիկա | | | | | | | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
| |IV ԿՈՒՐՍ | 60 |1665|1200| 400 | 800 | 153 | | | 78| 234|
| |(7-8 | | | | | | | | | | |
| |կիսամյակ-| | | | | | | | | | |
| |ներ) | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|1 |Ներքին | 13 | 390| 270| 90 | 180 | 72 | 7,8 | | 12| 36 |
| |հիվանդու-| | | | | | | | | | |
| |թյուններ | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|2 |Հիգիենա | 3 | 90 | 60 | 20 | 40 | 6 | 7 | | 6 | 18 |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|3 |Էկոլոգիա | 3 | 90 | 60 | 20 | 40 | 6 | 8 | | 6 | 18 |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|4 |Անեսթե- | 4.5| 135| 90 | 30 | 60 | 21 | 7 | | 6 | 18 |
| |զիոլոգիա,| | | | | | | | | | |
| |ինտենսիվ | | | | | | | | | | |
| |թերապիա, | | | | | | | | | | |
| |անհետաձգե| | | | | | | | | | |
| |լի բժշկու| | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|5 |Հանրային | 7.5| 225| 150| 50 | 100 | 27 | 7,8 | | 12| 36 |
| |առողջու- | | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|6 |Վիրաբու- |12.5| 375| 300| 100 | 200 | 27 | 7,8 | | 12| 36 |
| |ժական | | | | | | | | | | |
| |հիվանդու-| | | | | | | | | | |
| |թյուններ | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|7 |Մաշկավե- | 3 | 90 | 60 | 20 | 40 | 6 | 7 | | 6 | 18 |
| |ներաբանու| | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|8 |Ճառագայ- | 3 | 90 | 90 | 30 | 60 | -24 | 8 | | 6 | 18 |
| |թային ախ-| | | | | | | | | | |
| |տորոշում | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|9 |Աչքի | 3 | 90 | 60 | 20 | 40 | 6 | 8 | | 6 | 18 |
| |հիվանդու-| | | | | | | | | | |
| |թյուններ | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|10|ԼՕՌ | 3 | 90 | 60 | 20 | 40 | 6 | 8 | | 6 | 18 |
| |հիվանդու-| | | | | | | | | | |
| |թյուններ | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
| |Ուսումնա-| 4.5| 135| | | | | | | | | | | | | | |
| |կան | | | | | | | | | | | | | | | | |
| |պրակտիկա | | | | | | | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
| |V ԿՈՒՐՍ | 60 |1800|1200| 400 | 800 | 192 | | |126| 282|
| |(9-10 | | | | | | | | | | |
| |կիսամյակ-| | | | | | | | | | |
| |ներ) | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|1 |Հեմատոլո-| 1.5| 45 | 30 | 10 | 20 | 3 | 9 | | 6 | 6 |
| |գիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|2 |Էնդոկրի- | 3 | 90 | 60 | 20 | 40 | 6 | 9 | | 6 | 18 |
| |նոլոգիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|3 |Վիրաբու- | 4.5| 135| 90 | 30 | 60 | 21 | 10 | | 6 | 18 |
| |ժական | | | | | | | | | | |
| |հիվանդու-| | | | | | | | | | |
| |թյուններ | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|4 |Մանկաբու-| 6 | 180| 120| 40 | 80 | 12 | 9,10| | 12| 36 |
| |ժություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|5 |Մանկաբար-| 3 | 90 | 60 | 20 | 40 | 6 | 9 | | 6 | 18 |
| |ձություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|6 |Գինեկոլո-| 4.5| 135| 90 | 30 | 60 | 21 | 10 | | 6 | 18 |
| |գիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|7 |Վնասվածքա| 3 | 90 | 60 | 20 | 40 | 6 | 9 | | 6 | 18 |
| |բանու- | | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|8 |Օրթոպեդիա| 1.5| 45 | 30 | 10 | 20 | 3 | 10 | | 6 | 6 |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|9 |Ուրոլոգիա| 1.5| 45 | 30 | 10 | 20 | 3 | 9 | | 6 | 6 |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|10|Վարակիչ | 4.5| 135| 90 | 30 | 60 | 21 | 9 | | 6 | 18 |
| |հիվանդու-| | | | | | | | | | |
| |թյուններ | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|11|Նյարդաբա-| 4.5| 135| 90 | 30 | 60 | 21 | 9 | | 6 | 18 |
| |նություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|12|Ֆթիզիատ- | 1.5| 45 | 30 | 10 | 20 | 3 | 9 | | 6 | 6 |
| |րիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|13|Ներքին | 4.5| 135| 90 | 30 | 60 | 21 | 10 | | 6 | 18 |
| |հիվանդու-| | | | | | | | | | |
| |թյուններ | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|14|Իմունոլո-| 1.5| 45 | 30 | 10 | 20 | 3 | 9 | | 6 | 6 |
| |գիա և | | | | | | | | | | |
| |ալերգոլո-| | | | | | | | | | |
| |գիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|16|Նյարդա- | 1.5| 45 | 30 | 10 | 20 | 3 | 9 | | 6 | 6 |
| |վիրաբու- | | | | | | | | | | |
| |ժություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|17|Պլաստիկ | 1.5| 45 | 30 | 10 | 20 | 3 | 9 | | 6 | 6 |
| |և միկրո-| | | | | | | | | | |
| |վիրաբու- | | | | | | | | | | |
| |ժություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|18|Ուռուցքա-| 3 | 90 | 60 | 20 | 40 | 6 | 10 | | 6 | 18 |
| |բանու- | | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|19|Հոգեբու- | 4.5| 135| 90 | 30 | 60 | 21 | 10 | | 6 | 18 |
| |ժություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|20|Դատական | 3 | 90 | 60 | 20 | 40 | 6 | 10 | | 6 | 18 |
| |բժշկու- | | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|21|Ընտանեկան| 1.5| 45 | 30 | 10 | 20 | 3 | 10 | | 6 | 6 |
| |բժշկու- | | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
| |Պետական | | | | | | | | | | | | | | | | |
| |ավարտական| | | | | | | | | | | | | | | | |
| |թեստավո- | | | | | | | | | | | | | | | | |
| |րում | | | | | | | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|_|__|___|____|____|____|___|__|_____|____|_|_|__|_|
.__|_________|____|____|____|___|____|_________|______|_____|____|_|_|__|_|
|Ընդամենը | 300|8520| | | | | | | | | | | |
|_________|____|____|____|___|____|_________|______|_____|____|_|_|__|_|
|Քննու- | | | | | | | | 62 | | | | | |
|թյունների| | | | | | | | | | | | | |
|քանակը | | | | | | | | | | | | | |
|_________|____|____|____|___|____|_________|______|_____|____|_|_|__|_|
|Ստուգարք-| | | | | | | | | 14 | | | | |
|ների | | | | | | | | | | | | | |
|քանակը | | | | | | | | | | | | | |
._______________________________________________________________________
.__________________________________________________________.
|N |Առարկայի | Բաշխում ըստ կուրսերի |
| |անվանումը|_____________________________________________|
| | | I | II | III | IV | V |
| | |_____________________________________________|
| | | Բաշխում ըստ կիսամյակների |
| | |_____________________________________________|
| | | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9| 10|
| | |_____________________________________________|
| | | Բաշխում ըստ շաբաթների |
| | |_____________________________________________|
| | |17+3|17+3|17+3|17+3|17+3|17+3| 20| 20| 20| 20|
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
| 1| 2 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17| 18| 19| 20|
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
| |I ԿՈՒՐՍ | | | | | | | | | | |
| |(1-2 | | | | | | | | | | |
| |կիսամյակ-| | | | | | | | | | |
| |ներ) | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|1 |Ընդհանուր| 4 | | | | | | | | | |
| |քիմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|2 |Բիոօրգա- | | 4 | | | | | | | | |
| |նական | | | | | | | | | | |
| |քիմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|3 |Կենսաբա- | 4 | 4 | | | | | | | | |
| |նություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|4 |Մաթեմատի-| 4 | | | | | | | | | |
| |կա, բժշկ.| | | | | | | | | | |
| |ինֆորմա- | | | | | | | | | | |
| |տիկա, | | | | | | | | | | |
| |վիճակագ- | | | | | | | | | | |
| |րություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|5 |Բժշկական | | 4 | | | | | | | | |
| |ֆիզիկա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|6 |Հայ | 2 | 2 | | | | | | | | |
| |ժողովրդի | | | | | | | | | | |
| |պատմու- | | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|7 |Բիոէթիկա | 2 | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|8 |Բժշկու- | | 2 | | | | | | | | |
| |թյան պատ-| | | | | | | | | | |
| |մություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|9 |Լատիներեն| 2 | 2 | | | | | | | | |
| |լեզու | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|10|Հայոց | 2 | 2 | | | | | | | | |
| |լեզու և | | | | | | | | | | |
| |տերմինաբա| | | | | | | | | | |
| |նություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|11|Օտար | 4 | 4 | | | | | | | | |
| |լեզու | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|12|Առողջ կեն| 2 | 2 | | | | | | | | |
| |սակերպի | | | | | | | | | | |
| |հիմունք- | | | | | | | | | | |
| |ներ | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
| |Ֆիզդաս- | | | | | | | | | | |
| |տիարակու-| | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
| |II ԿՈՒՐՍ | | | | | | | | | | |
| |(3-4 | | | | | | | | | | |
| |կիսամյակ-| | | | | | | | | | |
| |ներ) | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|1 |Մարդու | | | 5 | 7 | | | | | | |
| |անատոմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|2 |Հյուսվա- | | | 5 | 5 | | | | | | |
| |ծաբանու- | | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|3 |Նորմալ | | | 5 | 5 | | | | | | |
| |ֆիզիոլո- | | | | | | | | | | |
| |գիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|4 |Կենսա- | | | 5 | 5 | | | | | | |
| |քիմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|5 |Փիլիսոփա-| | | 4 | | | | | | | |
| |յություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|6 |Բժշկական | | | | 4 | | | | | | |
| |հոգեբա- | | | | | | | | | | |
| |նություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|7 |ԸԶՊ | | | 2 | | | | | | | |
| |_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|8 |ԲԾԿՄ | | | | 3 | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
| |Ուսումնա-| | | | | | | | | | |
| |կան | | | | | | | | | | |
| |պրակտիկա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
| |III ԿՈՒՐՍ| | | | | | | | | | |
| |(5-6 | | | | | | | | | | |
| |կիսամյակ-| | | | | | | | | | |
| |ներ) | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|1 |Մանրէաբա-| | | | | 5 | 5 | | | | |
| |նություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|2 |Ախտաբանա-| | | | | 5 | 5 | | | | |
| |կան | | | | | | | | | | |
| |անատոմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|3 |Ֆարմակո- | | | | | 5 | 5 | | | | |
| |լոգիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|4 |Ախտաբանա-| | | | | 5 | 5 | | | | |
| |կան ֆի- | | | | | | | | | | |
| |զիոլոգիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|5 |Կլինիկա- | | | | | 5 | 5 | | | | |
| |կան | | | | | | | | | | |
| |անատոմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|6 |ԲԾԿՄ | | | | | 2 | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|7 |Ռազմական | | | | | | 2 | | | | |
| |թունաբա- | | | | | | | | | | |
| |նություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
| |Ուսումնա-| | | | | | | | | | |
| |կան | | | | | | | | | | |
| |պրակտիկա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
| |IV ԿՈՒՐՍ | | | | | | | | | | |
| |(7-8 | | | | | | | | | | |
| |կիսամյակ-| | | | | | | | | | |
| |ներ) | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|1 |Ներքին | | | | | | |7.5| 6 | | |
| |հիվանդու-| | | | | | | | | | |
| |թյուններ | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|2 |Հիգիենա | | | | | | | 3 | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|3 |Էկոլոգիա | | | | | | | | 3 | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|4 |Անեսթե- | | | | | | |4.5| | | |
| |զիոլոգիա,| | | | | | | | | | |
| |ինտենսիվ | | | | | | | | | | |
| |թերապիա, | | | | | | | | | | |
| |անհետաձգե| | | | | | | | | | |
| |լի բժշկու| | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|5 |Հանրային | | | | | | |4.5| 3 | | |
| |առողջու- | | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|6 |Վիրաբու- | | | | | | |7.5|7.5| | |
| |ժական | | | | | | | | | | |
| |հիվանդու-| | | | | | | | | | |
| |թյուններ | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|7 |Մաշկավե- | | | | | | | 3 | | | |
| |ներաբանու| | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|8 |Ճառագայ- | | | | | | | |4.5| | |
| |թային ախ-| | | | | | | | | | |
| |տորոշում | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|9 |Աչքի | | | | | | | | 3 | | |
| |հիվանդու-| | | | | | | | | | |
| |թյուններ | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|10|ԼՕՌ | | | | | | | | 3 | | |
| |հիվանդու-| | | | | | | | | | |
| |թյուններ | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
| |ՈՒսումնա-| | | | | | | | | | |
| |կան | | | | | | | | | | |
| |պրակտիկա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
| |V ԿՈՒՐՍ | | | | | | | | | | |
| |(9-10 | | | | | | | | | | |
| |կիսամյակ-| | | | | | | | | | |
| |ներ) | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|1 |Հեմատոլո-| | | | | | | | |1.5| |
| |գիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|2 |Էնդոկրի- | | | | | | | | | 3 | |
| |նոլոգիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|3 |Վիրաբու- | | | | | | | | | |4.5|
| |ժական | | | | | | | | | | |
| |հիվանդու-| | | | | | | | | | |
| |թյուններ | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|4 |Մանկաբու-| | | | | | | | | 3 | 3 |
| |ժություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|5 |Մանկաբար-| | | | | | | | | 3 | |
| |ձություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|6 |Գինեկոլո-| | | | | | | | | |4.5|
| |գիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|7 |Վնասվածքա| | | | | | | | | 3 | |
| |բանու- | | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|8 |Օրթոպեդիա| | | | | | | | | |1.5|
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|9 |Ուրոլոգիա| | | | | | | | |1.5| |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|10|Վարակիչ | | | | | | | | |4.5| |
| |հիվանդու-| | | | | | | | | | |
| |թյուններ | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|11|Նյարդաբա-| | | | | | | | |4.5| |
| |նություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|12|Ֆթիզիատ- | | | | | | | | |1.5| |
| |րիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|13|Ներքին | | | | | | | | | |4.5|
| |հիվանդու-| | | | | | | | | | |
| |թյուններ | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|14|Իմունոլո-| | | | | | | | |1.5| |
| |գիա և | | | | | | | | | | |
| |ալերգոլո-| | | | | | | | | | |
| |գիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|16|Նյարդա- | | | | | | | | |1.5| |
| |վիրաբու- | | | | | | | | | | |
| |ժություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|17|Պլաստիկ | | | | | | | | |1.5| |
| |և միկրո-| | | | | | | | | | |
| |վիրաբու- | | | | | | | | | | |
| |ժություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|18|Ուռուցքա-| | | | | | | | | | 3 |
| |բանու- | | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|19|Հոգեբու- | | | | | | | | | |4.5|
| |ժություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|20|Դատական | | | | | | | | | | 3 |
| |բժշկու- | | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|21|Ընտանեկան| | | | | | | | | |1.5|
| |բժշկու- | | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___| | |
| |Պետական | | | | | | | | | | |
| |ավարտական| | | | | | | | | | |
| |թեստավո- | | | | | | | | | | |
| |րում | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
.__|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|Ընդամենը | 26 | 26 | 26 | 29 | 27 | 27 | 30| 30| 30| 30|
|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|Քննու- | | | | | | | | | | |
|թյունների| | | | | | | | | | |
|քանակը | | | | | | | | | | |
|_________|____|____|____|____|____|____|___|___|___|___|
|Ստուգարք-| | | | | | | | | | |
|ների | | | | | | | | | | |
|քանակը | | | | | | | | | | |
._______________________________________________________.
Հավելված
ՀՀ կրթության և գիտության
նախարարի
2010 թվականի մարտի 4-ի
81-Ն հրամանի
ԲԱՐՁՐԱԳՈՒՅՆ ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ԲԱԿԱԼԱՎՐԻ ՈՐԱԿԱՎՈՐՄԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ԿՐԹԱԿԱՆ ՉԱՓՈՐՈՇԻՉ
Մասնագիտությունը` 060200 - «Ստոմատոլոգիա»
_______________
դասիչ, անվանում
Որակավորումը` Ստոմատոլոգիայի բակալավր
_______________________
անվանում
I 0406200 - ՍՏՈՄԱՏՈԼՈԳԻԱ ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԲՆՈՒԹԱԳԻՐԸ
1. 060200 - ստոմատոլոգիա մասնագիտությունը հաստատված է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2007 թ. օգոստոսի 30-ի թիվ 1038-Ն որոշմամբ:
2. Շրջանավարտի որակավորումը` ստոմատոլոգիայի բակալավր
060200 - ստոմատոլոգիա մասնագիտությամբ ստոմատոլոգիայի բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրի յուրացման նորմատիվային ժամկետն առկա ուսուցման ձևով 4 տարի է («Բարձրագույն և հետբուհական մասնագիտական կրթության մասին» ՀՀ օրենք 14.12.2004 թ, հոդված 9, կետ 4, հոդված 26, կետ 1, կետ 5):
3. Ստոմատոլոգիայի բակալավրի որակավորման բնութագիրը
Ստոմատոլոգիայի բակալավրի մասնագիտական գործունեության օբյեկտը հիվանդ մարդն է:
060200 - ստոմատոլոգիա մասնագիտությամբ ստոմատոլոգիայի բակալավրի կրթական ծրագիրը յուրացնելուց հետո ստոմատոլոգիայի բակալավրը կարող է զբաղվել գիտահետազոտական, դասախոսական, գործավարական, լուսավորչական և կազմակերպչական գործունեությամբ` բժշկագիտության հիմնարար և տեսական ուղղություններով:
Ստոմատոլոգիայի բակալավրը առնվազն մեկ տարի տևողությամբ ինտերնատուրայի կրթական ծրագիրը յուրացնելուց հետո իրավունք ունի իրականացնել բուժական կանխարգելիչ գործունեություն` լիցենզավորված բժիշկ ստոմատոլոգ մասնագետի հսկողությամբ:
Բժիշկ ստոմատոլոգ մասնագետի հսկողության տակ իրավունք ունի աշխատելու ոչ ավել, քան 3 ստոմատոլոգիայի բակալավր:
4. Մասնագիտական գործունեության տեսակները
060200 - ստոմատոլոգիա մասնագիտությամբ ստոմատոլոգիայի բակալավրը կարող է կատարել գործունեության հետևյալ տեսակները`
1) բուժկանխարգելիչ
2) ախտորոշիչ
3) կրթադաստիարակչական
4) կազմակերպչական
5) հետազոտական
5. Մասնագիտական գործունեության ընդհանրական խնդիրները
1) 060200 - ստոմատոլոգիա մասնագիտությամբ ստոմատոլոգիայի բակալավրի կրթական ծրագիրը հաջողությամբ ավարտած ստոմատոլոգիայի բակալավրը պատրաստ է ինքնուրույն լուծել հետազոտական, կրթադաստիարակչական և կազմակերպչական հետևյալ խնդիրները.
ա. Բժշկագիտության հիմնարար և տեսական ուղղվածության լաբորատորիաներում մասնագիտական գործառույթների իրականացում:
բ. Միջին բժշկական ուսումնական հաստատություններում մասնագիտական առարկաների դասավանդում:
գ. Ստոմատոլոգիական հիվանդություններով հիվանդների և նրանց ընտանիքի անդամների հիգիենիկ դաստիարակության իրականացում:
դ. Ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկաներում և կլինիկաներում բժշկական փաստաթղթերի կազմում:
ե. Համաճարակների արտակարգ պայմաններում և մասսայական ախտահարման օջախներում ազգաբնակչությանը առաջին բժշկական օգնության ցուցաբերում:
զ. Տեղեկատվական ոլորտներում աշխատանքների իրականացում:
է. Հանրային առողջության քարոզչական և լուսավորչական աշխատանքների իրականացում:
2) 060200 - ստոմատոլոգիա մասնագիտությամբ ստոմատոլոգիայի բակալավրը առնվազն մեկ տարի տևողությամբ ինտերնատուրայի կրթական ծրագիրը յուրացնելուց հետո պատրաստ է լիցենզավորված մասնագետի ղեկավարությամբ լուծելու հետևյալ խնդիրները.
Ստոմոտոլոգիական տարբեր հիվանդություններով (թերապևտիկ, օրթոպեդիկ, օրթոդոնտիկ, վիրաբուժական) հիվանդների շրջանում բուժ-ախտորոշիչ և կանխարգելիչ գործունեության իրականացում:
ա. Ստոմոտոլոգիական հիվանդների նախնական զննում, հիվանդության ախտորոշում, բուժում, հետբուժական խորհրդատվության իրականացում:
բ. Ստոմոտոլոգիական կանխարգելիչ միջոցառումների իրականացում:
գ. Հետբուժական և դիսպանսեր հսկողության իրականացում և խնամք:
դ. Ստոմատոլոգիական հիվանդների ֆիզիոթերապևտիկ պրոցեդուրաների իրականացում:
6. Որակավորման պահանջները
1) Մասնագիտական խնդիրները լուծելու նպատակով ստոմատոլոգիայի բակալավրը պետք է կարողանա իրականացնել հետևյալ գործառույթները.
ա. Բժշկական փաստաթղթերի կազմում:
բ. Ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկաներում և կլինիկաներում առաջին բուժօգնության ցուցաբերում:
գ. Բերանի խոռոչի և օրթոդոնտիկ սարքերի խնամքի վերաբերյալ խորհրդատվության տրամադրում:
դ. Առողջ և հիվանդ ազգաբնակչության շրջանում արդյունավետ բժշկական քարոզչական գործունեության իրականացում:
2) Մասնագիտական խնդիրները լուծելու նպատակով ստոմատոլոգիայի բակալավրը առնվազն մեկ տարի տևողությամբ ինտերնատուրայի կրթական ծրագիրը յուրացնելուց հետո բժիշկ ստոմատոլոգ մասնագետի ղեկավարությամբ պետք է կարողանա իրականացնել հետևյալ գործառույթները.
ա. Իրականացնել ստոմատոլոգիական հիվանդություններով հիվանդների նախնական զննում, անամնեզի (այդ թվում նաև էպիդեմիոլոգիական) հավաքում, հիվանդության նախնական ախտորոշում, ատամնային բանաձևի ձևակերպում, բժշկական քարտի լրացում:
բ. Ստանալ լաբորատոր հետազոտությունների (մանրէաբանական, կենսաքիմիական, իմունոբանական, մորֆոլոգիական) համար անհրաժեշտ նյութեր (քերուկ, արտատպվածք, լնդային հեղուկ, թուք):
գ. Աշխատել բուժախտորոշիչ սարքավորումների հետ:
դ. Սատարել ապլիկացիոն, ինֆիլտրացիոն անեզթեզիա:
ե. Պատրաստել լցանյութեր:
զ. Կատարել ատամնախողովակների դեղորայքային, մակերեսային և միջին խորության կարիոզ խոռոչների մշակում և լեցավորում, ատամնալիցքերի հղկում, փայլեցում և սպիտակեցում:
է. Հեռացնել փափուկ ատամնանստվածքները և վերլնդային ատամնաքարերը:
ը. Կարդալ ռենտգենյան նկարներ:
թ. Կիրառել ֆիզիոթերապևտիկ մեթոդներ:
ժ. Կարծր հյուսվածքների ախտահարման դեպքում կատարել ատամի նախնական մշակում և հղկում:
ի. Մասնակի կամ լրիվ անատամության ժամանակ ստանալ ալգինատային և սիլիկոնային դրոշմանյութերով դրոշմեր` անտագոնիստ ծնոտից բարդացնող հանգամանքների բացակայության դեպքում:
լ. Անատամության ժամանակ կամրջաձև պրոթեզների պատրաստման նպատակով կատարել ատամների նախնական հղկում` ատամների դիրքի փոփոխության և ատամնաշարերի դեֆորմացիաների բացակայության դեպքում:
խ. Հետտեղադրման փուլում կատարել պրոթեզների ուղղում:
ծ. Ստանալ ատամների ախտորոշիչ և աշխատանքային դրոշմեր և մոդելներ:
կ. Անցկացնել բիոմետրիկ, անտրոպոմետրիկ, ցեֆալոմետրիկ, ֆոտոմետրիկ հետազոտություններ:
հ. Տեղադրել շարժական թիթեղային օրթոդոնտիկ սարքեր, «Edgwise» համակարգի ռետինե ձգաններ և լիգատուրաներ:
ձ. Կատարել վիրահատական դաշտի նախապատրաստում, նախավիրահատական սանացիա, ատամների հեռացում` ոչ բարդ դեպքերում (բացի ռետենցված, կիսառետենցված և «իմաստնության» ատամներից), հետվիրահատական վերքի մշակում, կարերի հեռացում:
ղ. Կատարել բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի մակերեսային թարախակույտի բացահայտում:
ճ. Կատարել դիմածնոտային շրջանի բուժական ֆիզկուլտուրա և մերսում:
7. Ստոմատոլոգիայի բակալավրի կրթությունը շարունակելու հնարավորությունը
060200 - Ստոմատոլոգիա մասնագիտությամբ ստոմատոլոգիայի բակալավրի ծրագիրը հաջողությամբ ավարտած և ատեստավորում ստացած ստոմատոլոգիայի բակալավրը իրավունք ունի կրթությունը շարունակել ինտերնատուրայում, մագիստրատուրայում կամ ասպիրանտուրայում:
II 060200 - ՍՏՈՄԱՏՈԼՈԳԻԱ ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՄԲ ՍՏՈՄԱՏՈԼՈԳԻԱՅԻ ԲԱԿԱԼԱՎՐԻ ՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԿՐԹԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
8. Ստոմատոլոգիայի բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագիրը մշակվում է սույն պետական կրթական չափորոշիչներով և ներառում է մասնագիտության ուսումնական պլանը, ուսումնական դասընթացների, ուսումնական և արտադրական պրակտիկաների ծրագրերը:
9. Ստոմատոլոգիայի բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրի բովանդակության պարտադիր նվազագույնի իրականացման պայմաններին և ուսումնառության ժամկետներին ներկայացվող պահանջները կանոնակարգվում են սույն պետական կրթական չափորոշիչով:
10. Ստոմատոլոգիայի բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագիրը ձևավորվում է հանրապետական, բուհական, ընտրովի (էլեկտիվ) բաղադրիչների դասընթացներից:
ՈՒսանողի կողմից ընտրովի դասընթացները յուրաքանչյուր կրթաբլոկում բովանդակորեն պետք է լրացնեն հանրապետական բաղադրիչում նշված դասընթացները:
11. Ստոմատոլոգիայի բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագիրը պետք է նախատեսի 2 մոդուլների կրթաբլոկներում ընդգրկված դասընթացների ուսումնասիրումը և ամփոփիչ ատեստավորումը.
.____________________________________________________________________.
|ՏԵՍԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ՄՈԴՈԻԼ |ԿԼԻՆԻԿԱԿԱՆ ԵՎ ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ |
| |ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ՄՈԴՈՒԼ |
|________________________________|___________________________________|
|1)|հումանիտար, |1)|կլինիկական դասընթացների կրթաբլոկ|
| |սոցիալ-բնագիտական | | |
| |(հանրապետական, բուհական, | | |
| |էլեկտիվ բաղադրիչներ) | | |
| |դասընթացների կրթաբլոկ | | |
|__|_____________________________|__|________________________________|
|2)|կենսաբժշկական դասընթացների |2)|կանխարգելիչ բժշկության |
| |կրթաբլոկ | |դասընթացների կրթաբլոկ |
|__|_____________________________|__|________________________________|
|3)|ռազմաբժշկական դասընթացների |3)|մասնագիտական դասընթացների |
| |կրթաբլոկ | |կրթաբլոկ |
.____________________________________________________________________.
12. Ստոմատոլոգիայի բակալավրի հիմնական կրթական ծրագրի բուհական բաղադրիչի բովանդակությունը պետք է ապահովի ստոմատոլոգիայի բակալավրի պատրաստվածությունը` համաձայն սույն պետական կրթական չափորոշիչով սահմանված որակավորման բնութագրի:
III 060200 - ՍՏՈՄԱՏՈԼՈԳԻԱ ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՄԲ ԲԺԻՇԿ ՍՏՈՄԱՏՈԼՈԳ - ՕԳՆԱԿԱՆԻ ՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԿՐԹԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԻ ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅԱՆ ՊԱՐՏԱԴԻՐ ՆՎԱԶԱԳՈՒՅՆԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
._____________________________________________________________________.
| N | ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ ԵՎ ՆՐԱՆՑ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԲԱԺԻՆՆԵՐԸ |ԿՐԵ-|ԺԱՄԵՐ|
| |______________________________________________________|ԴԻՏ-| |
| | ՏԵՍԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ՄՈԴՈՒԼ |ՆԵՐ | |
| |______________________________________________________| | |
| | 13. ՀՈՒՄԱՆԻՏԱՐ ԵՎ ՍՈՑԻԱԼ-ԲՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ | | |
| | ԿՐԹԱԲԼՈԿ | | |
| |______________________________________________________| | |
| | Հանրապետական բաղադրիչ | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|1) |Հայ ժողովրդի պատմություն | 3 | 90 |
| |Հայոց պատմության ուսումնասիրում: Հայկական լեռնաշխարհի | | |
| |պատմաաշխարհագրական ակնարկով` որպես հնդեվրոպական | | |
| |ժողովուրդների նախահայրենիք, հայ ժողովրդի ծագումից | | |
| |մինչև մեր օրերը: Հայ ժողովրդի թագավորության | | |
| |ժամանակաշրջանները, ազատագրական պայքար, մաքառումներն | | |
| |օտար զավթիչների դեմ, հայ քաղաքական մտքի և պայքարի | | |
| |զարգացման գործընթացը, Հայկական հարցի ծագման | | |
| |հիմնախնդիրը, հայոց Մեծ եղեռնը, առաջին հանրապետության | | |
| |ձևավորումը (1918-1920 թթ.), Հայաստանի խորհրդայնացումը| | |
| |և տարածքային հիմնախնդիրները (1920-1921 թթ.), | | |
| |արցախյան հիմնահարցը, ՀՀ հռչակումը 1991 թ. և Հայաստանի| | |
| |ներքին ու արտաքին քաղաքականությունը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|2) |Հայոց լեզու և հայերեն տերմինաբանություն | 5 | 150 |
| |Հայոց լեզվի ծագումը.հայերենն իբրև հնդեվրոպական լեզու:| | |
| |Հայերենի ուղղագրական, ուղղախոսական կետադրական | | |
| |առանձնահատկությունները: Հայերենի բառապաշարը. բնիկ և | | |
| |փոխառյալ մասնագիտական տերմիններ: Մասնագիտական | | |
| |տերմինների հայերեն համարժեքների ուղղագրությունը և | | |
| |կիրառությունը բժշկագիտական խոսքում:Հայերեն համարժեքը | | |
| |չունեցող օտար տերմինների գործածությունը մասնագիտական | | |
| |բառապաշարում: Օտար տերմինների տառադարձման | | |
| |սկզբունքները: Բառապաշարի ձևաիմաստային խմբերը. դրանց | | |
| |կիրառությունը խոսքում: Բառակապակցություն պարզ և | | |
| |բաղադրյալ մասնագիտական տերմիններ. կազմության | | |
| |սկզբունքները: Հունա-լատիներեն ածանցների վերջածանցների | | |
| |և տերմինատարրերի հայերեն համարժեքները բժշկագիտական | | |
| |բառապաշարում: Խոսքի մասերի քերականական | | |
| |առանձնահատկությունները և դրանց ճիշտ կիրառությունը | | |
| |խոսքում: Լեզուն և բժշկագիտությունը. խոսք. | | |
| |մասնագիտական խոսքի կառուցման յուրահատկությունները: | | |
| |Բարդ նախադասություն. կապակցության ձևերը: Լեզու և ոճ.| | |
| |ոճի տեսակները: Բժշկագիտական ոճ: Դարձվածքներ. | | |
| |կիրառությունը մասնագիտական խոսքում: Գործնական | | |
| |գրություններ: Գրական խոսքի յուրացման դժվարությունները | | |
| |/ճիշտ և սխալ ձևեր/: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|3) |Ֆիզիկական դաստիարակություն | - | - |
| |Ուսանողի ֆիզիկական զարգացմանը ֆիզիկական | | |
| |պատրաստվածությանը առողջական վիճակի պահպանմանն և | | |
| |բարելավմանն ուղղված տարբեր սպորտաձևերի ուսուցում և | | |
| |դրանց տիրապետման կատարելագործում: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
| | Բուհական բաղադրիչ | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|4) |Փիլիսոփայություն | 4 | 120 |
| |Փիլիսոփայությունը մշակույթի համակարգում: | | |
| |Գոյաբանություն, գործունեաբանություն, իմացաբանություն, | | |
| |արժեքաբանություն: Մարդու հիմնախնդիրները | | |
| |փիլիսոփայության մեջ: Սոցիալական փիլիսոփայություն: | | |
| |Բժշկության փիլիսոփայություն: Բժշկության և | | |
| |փիլիսոփայության փոխկապակցվածությունը: Մարդը որպես | | |
| |բժշկության օբյեկտ: Կենսասոցիալական իրականության | | |
| |տարիմաստությունները: Կենսասոցիալական իրականության | | |
| |տարիմաստությունները: Կենսասոցիալական դուալիզմի | | |
| |ակունքները և հետևանքները փիլիսոփայության և | | |
| |բժշկության մեջ: Մարդու առողջության և | | |
| |հիվանդությունների էվոլյուցիան պատմական զարգացման | | |
| |համատեքստում: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|5) |Լատիներեն լեզու | 5 | 150 |
| |Լատիներեն լեզվի քերականական նյութի, բառապաշարի, | | |
| |անատոմիական, կլինիկական, դեղագիտական, քիմիական | | |
| |տերմինների ուսումնասիրում: Լատիներենից հայերեն և | | |
| |հայերենից լատիներեն միջին դժվարության անատոմիական, | | |
| |ստոմատոլոգիական բուսաբանական, քիմիական դեղագիտական | | |
| |կլինիկական տերմինների և դեղատոմսերի թարգմանում: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|6) |Բժշկության պատմություն | | |
| |Բժշկագիտական մտքի զարգացումը` նախնադարյան ժամանակներից| | |
| |մինչև 19-րդ դար: Բժշկության ծագումը և զարգացումը | | |
| |դիվաբանական (մոգական) բժշկությունից մինչև նորագույն | | |
| |շրջանի գիտական բժշկություն: Բժշկական համակարգերի | | |
| |(եգիպտական, այուրվերդիկ, անտիկ, արաբական, եվրոպական) | | |
| |և դպրոցների պատմությունը, դրանց հիմնադիրների և | | |
| |խոշորագույն բժիշկ-գիտնականների գիտական ավանդը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|7) |Բիոէթիկա | 2,5| 75 |
| |Էթիկա, բժշկական էթիկա, դեոնտոլոգիա, բիոէթիկա: | | |
| |Բիոէթիկայի ծագման նախապատմությունը, զարգացման | | |
| |էտապները, տեսական հիմքերը, պատմական մոդելները: | | |
| |Բժիշկ-հիվանդ հարաբերությունների տիպերը: Բժշկի | | |
| |պարտականությունները և հիվանդի իրավունքները: Յատրոգեն | | |
| |հիվանդություններ: Բժշկական գաղտնիք: Իրազեկված | | |
| |համաձայնություն: Աբորտների, կլոնավորման, գենային | | |
| |տեխնոլոգիաների, հարկադրական հոսպիտալացման և ամլացման | | |
| |բարոյական-իրավական ասպեկտները: Էվթանազիա: Էվթանազիան | | |
| |աշխարհում, հին և այսօրվա Հայաստանում: Նարեկը` | | |
| |բժշկարան: Բիոէթիկայի վերաբերյալ ՀՀ ԱԺ-ի և միջազգային | | |
| |հանրության կողմից ընդունված փաստաթղթերը, հռչակագրերը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|8) |Բժշկական հոգեբանություն | 4 | 120 |
| |Հոգեբանություն առարկան, օբյեկտը և մեթոդները: | | |
| |Հոգեբանական գիտելիքների դերը բժշկի աշխատանքում: Բժշկի | | |
| |անձը որպես վստահության գործոն: Ուսուցման ժամանակակից | | |
| |պատկերացումները: Ուսուցումը և անձը: Գործունեության | | |
| |հոգեբանական բնութագիրը որպես զուտ մարդկային վարքի ձև: | | |
| |Գործունեության գիտակցված և ավտոմատացված բաղադրիչները:| | |
| |Կամքը որպես գործունեության գիտակցված կազմակերպման | | |
| |կարգավորում: Հասկացություն ֆրուստրացիայի մասին: | | |
| |Հոգեկան պաշտպանության մեխանիզմները: Հիվանդը և բժիշկը | | |
| |որպես զուգընկեր տվյալ գործունեության բնագավառում: | | |
| |Հիվանդության հոգեբանական իմաստը: Բուժական և ախտորոշիչ| | |
| |ընթացքի ընկալումը: Վարքի հուզական մատակարարումը: | | |
| |Հույզեր առաջացնող գործոնները: Վախի և տագնապների | | |
| |կանխարգելումը: Բուժաշխատողի մասնագիտական հաղորդակցման | | |
| |առանձնահատկությունները: Բժշկական մանկավարժություն: | | |
| |Բժշկի մասնագիտական գործունեության մանկավարժական | | |
| |տեսակները: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
| | Ուսանողի կողմից ընտրովի դասընթացներ (էլեկտիվ) | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|9) |Օտար լեզու (ռուսերեն, անգլերեն, գերմաներեն, ֆրանսերեն,| 10 | 300 |
| |իսպաներեն) | | |
| |Միջնակարգ դպրոցի ծրագրի ամրապնդում, լեզվաքերականական | | |
| |նոր նյութի ուսուցում, մասնագիտական ընթերցման և | | |
| |թարգմանության համար անհրաժեշտ օտար լեզվով բնագիր | | |
| |գրականություն: Բանավոր խոսքի զարգացման տարբեր գծեր, | | |
| |որոնք թույլ են տալիս օգտագործել օտար լեզուն որպես | | |
| |մասնագիտական հաղորդակցման միջոց (գրավոր, բանավոր): | | |
| |Մասնագիտական նպատակներով ստացած տեղեկատվության | | |
| |օգտագործման համար մասնագիտական տեքստերի մշակման | | |
| |հմտություններ, թարգմանություն, հաստատագրում, | | |
| |ռեֆերացում (մայրենի և օտար լեզվով): Բանավոր | | |
| |հաղորդակցման հմտություններ (ունկնդրում, երկխոսություն | | |
| |և մենախոսություն): | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
| | 14. ԿԵՆՍԱԲԺՇԿԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
| | Բուհական բաղադրիչ | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|1) |Բժշկական ֆիզիկա | 4,5| 135 |
| |Ֆիզիկայի հիմնական օրենքները: Ֆիզիկական երևույթ և | | |
| |պրոցեսներ: Բժշկական սարքավորումների գործածության | | |
| |ֆիզիկական հիմունքները: Բժշկական սարքավորումների | | |
| |կառուցվածքը և դրանց նշանակությունը բժշկության մեջ: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|2) |Մաթեմատիկա, բժշկական ինֆորմատիկա, վիճակագրություն | 4,5| 135 |
| |Մտավոր խնդիրների լուծման մաթեմատիկական մեթոդները և | | |
| |նրանց կիրառումը բժշկության մեջ: | | |
| |Ինֆորմացիայի տեսական հիմունքները: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|3) |Բժշկական քիմիա | 9 | 270 |
| |Նյութի քիմիական բնույթը: Քիմիական երևույթը և | | |
| |պրոցեսներ: Քիմիայի հիմնական օրենքները և | | |
| |հասկացությունը: Քիմիան և բժշկությունը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|4) |Կենսաբանություն | 9 | 270 |
| |Կյանքի ծագման և զարգացման հիմնական | | |
| |օրինաչափությունները: Անտրոպոգենեզ և մարդու օնտոգենեզ:| | |
| |Գենետիկայի օրենքները: Բիոսֆերա և էկոլոգիա: | | |
| |Պարազիտիզմի երևույթը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|5) |Կենսաբանական քիմիա | 11 | 330 |
| |Նյութի քիմիական բնույթը: Օրգանիզմում քիմիական | | |
| |երևույթներ ու պրոցեսներ:Մոլեկուլյար մակարդակով | | |
| |հիմնական կենսաբանական ակտիվ միացությունների դերը | | |
| |կենսական կարևոր պրոցեսներում: Բերանի խոռոչի | | |
| |կենսաքիմիա, ատամի հանքային և օրգանական կազմը, լնդային| | |
| |հեղուկ և նրա առաջացման մեխանիզմները: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|6) |Նորմալ ֆիզիոլոգիա | 11 | 330 |
| |Մարդու օրգանիզմի կառուցվածքը, օրգանի և օրգան | | |
| |համակարգերի տեղագրական ու ֆունկցիոնալ | | |
| |փոխհարաբերությունները: Զարգացումը և անհատական | | |
| |առանձնահատկությունները: Մարսողությունը բերանի | | |
| |խոռոչում: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|7) |Մարդու անատոմիա | 14 | 420 |
| |Մարդու օրգանիզմի կառուցվածքը, օրգանի և օրգան | | |
| |համակարգերի տեղագրական ու ֆունկցիոնալ | | |
| |փոխհարաբերությունները: Գլխի, պարանոցի անատոմիա, | | |
| |ատամնածնոտային համակարգի կառուցվածքային | | |
| |առանձնահատկությունները: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|8) |Հյուսվածաբանություն | 11 | 330 |
| |Օրգանների բջջային, հյուսվածքային և կառուցվածքային | | |
| |կազմավորման մակարդակներով օրգանիզմի զարգացման և | | |
| |կենսագործունեության հիմնական օրինաչափությունները: | | |
| |Հյուսվածքային էլեմենտների հյուսվածքաֆունկցիոնալ | | |
| |առանձնահատկությունները: Ուսումնասիրման մեթոդները, | | |
| |բերանի խոռոչ, ատամի կառուցվածքը և զարգացումը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|9) |Ախտաբանական անատոմիա | | |
| |Հիվանդությունների և պաթոլոգիական պրոցեսների զարգացման| | |
| |կառուցվածքային հիմքերը: Պաթոլոգիական պրոցեսների | | |
| |ժամանակ օրգանների և հյուսվածքների կառուցվածքային | | |
| |փոփոխությունները: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|10)|Ախտաբանական ֆիզիոլոգիա | 7.5| 225 |
| |Տիպային պաթոլոգիական պրոցեսների զարգացման պատճառները, | | |
| |հիմնական մեխանիզմները և ելքը: Օրգանների և օրգան | | |
| |համակարգերի ֆունկցիոնալ խանգարումների | | |
| |օրինաչափությունները: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|11)|Մանրէաբանություն, վիրուսաբանություն, իմունաբանություն | 6.5| 195 |
| |Մանրէների մորֆոլոգիան, ֆիզիոլոգիան: Մանրէների | | |
| |գենետիկան և էկոլոգիան: ՈՒսմունք ինֆեկցիայի և | | |
| |իմունիտետի մասին, քիմիոթերապիայի հիմունքները: Բերանի | | |
| |խոռոչի մանրէաբանություն և իմունաբանություն: Ախտածին | | |
| |և պայմանական ախտածին մանրէները. դրանցով պայմանավորված| | |
| |բերանի խոռոչի հիվանդությունների և առավել տարածված | | |
| |ինֆեկցիաների էթիոլոգիան, պաթոգենեզը, լաբորատոր | | |
| |ախտորոշումը, բուժումը և յուրահատուկ և ոչ յուրահատուկ| | |
| |կանխարգելումը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|12)|Ֆարմակոլոգիա | 6.5| 195 |
| |Դեղանյութերի դասակարգումը և հիմնական բնութագրերը: | | |
| |Ֆարմակոդինամիկա և ֆարմակոգենետիկա: Դեղանյութերի | | |
| |կիրառման ցուցումները և հակացուցումները, նրանց | | |
| |կիրառումը և կողմնակի ազդեցությունը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
| | 15. ՌԱԶՄԱԲԺՇԿԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
| | Հանրապետական և բուհական բաղադրիչներ | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|1) |ԸԶՊ | 1.5| 45 |
| |ՀՀ ԶՈՒ կանոնադրությունների հիմնական դրույթները, | | |
| |սպառազինության հիմնական տեսակները, նրանց բնութագրերը, | | |
| |ՀՀ ԶՈՒ կառավարման համակարգը, կապի միջոցները, տեղանքի | | |
| |տարատեսակները, դրանց մարտավարական հատկանիշները: | | |
| |Տեղանքում կողմնորոշվելու եղանակները, ժամանակակից մարտի| | |
| |տեսակները, մարտավարման եղանակները, զորային թիկունքի | | |
| |կառուցվածքը, գործունեությունը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|2) |ԲԾԿՄ | 2 | 60 |
| |ՀՀ ԶՈՒ բժշկական ծառայության կառուցվածքը, խնդիրները, | | |
| |բժշկական ապահովման հիմնական միջոցառումները, գնդի | | |
| |բժշկական ծառայության, բժշկական զորամասերի և | | |
| |հաստատությունների կառուցվածքը և խնդիրները, նրանց | | |
| |աշխատանքի և մարտական գործողությունների բժշկական | | |
| |ապահովման սկզբունքները: ՀՀ ԶՈՒ բժշկական ծառայության | | |
| |կառուցվածքը, խնդիրները, բժշկական ապահովման հիմնական | | |
| |միջոցառումները, գնդի բժշկական ծառայության, բժշկական | | |
| |զորամասերի և հաստատությունների կառուցվածքը և | | |
| |խնդիրները, աշխատանքի սկզբունքները, բժշկական հաշվառման | | |
| |ու հաշվետվության փաստաթղթերը, բ/ծ աշխատանքի | | |
| |պլանավորման սկզբունքները: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|3) |Ռազմական թունաբանություն | 2 | 60 |
| |Մարդու օրգանիզմի վրա մարտական թունավոր նյութերի, | | |
| |բազմապրոֆեսիոնալ թույների և իոնիզացնող ճառագայթների | | |
| |ազդեցությունը: Բժշկության պաշտպանության միջոցների | | |
| |օգտագործումը պատերազմական և խաղաղ պայմաններում` | | |
| |քիմիական և միջուկային վտանգի դեպքում: | | |
|_____________________________________________________________________|
| ԿԼԻՆԻԿԱԿԱՆ ԵՎ ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ՄՈԴՈՒԼ |
|Հիվանդի առողջական վիճակի մասին տեղեկատվության հավաքում և |
|վերլուծություն, ախտորոշման պրակտիկ խնդիրների մասնագիտական ալգորիթմի |
|տիրապետում, հիվանդների բուժում և հիվանդությունների կանխարգելում: |
|Բժշկական հմտությունների տիրապետում: Բժշկական փաստաթղթերի կազմում: |
|_____________________________________________________________________|
| 16. ԹԵՐԱՊԵՎՏԻԿ ԵՎ ՎԻՐԱԲՈՒԺԱԿԱՆ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ |
| ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ |
|_____________________________________________________________________|
|1) |Առողջ կենսակերպի հիմունքներ | 5 | 150 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|2) |Ներքին հիվանդություններ | 3 | 90 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|3) |Նյարդաբանություն | 3 | 90 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|4) |Աչքի հիվանդություններ | 3 | 90 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|5) |Մաշկավեներաբանություն | 3 | 90 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|6) |Անեսթեզիոլոգիա և ռեանիմացիա | 3 | 90 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|7) |Վիրաբուժական հիվանդություններ | 3 | 90 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|8) |Քիթ-կոկորդ-ականջի հիվանդություններ | 3 | 90 |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|9) |Ընդհանուր դիմածնոտային ճառագայթային ախտորոշում և | 1.5| 45 |
| |թերապիա | | |
|_____________________________________________________________________|
| 17. ԿԱՆԽԱՐԳԵԼԻՉ ԲԺՇԿՈՒԹՅԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ |
|_____________________________________________________________________|
| |Հիգիենա և էկոլոգիա | 3 | 90 |
| |Կանխարգելումը բժշկության համակարգում: Հիգիենան որպես | | |
| |կանխարգելիչ բժշկության բնագավառ: Շրջակա միջավայրի | | |
| |ֆակտորների ազդեցությամբ պայմանավորված | | |
| |հիվանդություններ: Բժշկականխարգելիչ հիմնարկությունների | | |
| |և ատամնաբուժական պոլիկլինիկաների հիգիենա: | | |
| |Ազգաբնակչության առողջական վիճակը պայմանավորող շրջակա | | |
| |միջավայրի էկոլոգիական հիմնահարցեր: | | |
|_____________________________________________________________________|
| 18. ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ |
|_____________________________________________________________________|
|1) |Թերապևտիկ ստոմատոլոգիական հիվանդությունների | 4 | 120 |
| |պրոպեդևտիկա | | |
| |Հիվանդների հետազոտման մեթոդները: Ստոմ կաբինետի | | |
| |կազմակերպումը: Ստոմատոլոգիական գործիքներ: Կարիոզ | | |
| |խոռոչների և արմատախողովակների մշակման մեթոդները և | | |
| |լեցանյութերը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|2) |Թերապևտիկ ստոմատոլոգիա | 12 | 360 |
| |Ատամների կարծր հյուսվածքների, պարօդոնտի,բերանի խոռոչի | | |
| |և լորձաթաղանթի ախտահարումների և նրանց | | |
| |բարդությունների պատճառագիտությունը, ախտածնությունը, | | |
| |կլինիկան, կանխարգելումը և բուժումը | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|3) |Վիրաբուժական ստոմատոլոգիայի պրոպեդևտիկա | 3 | 90 |
| |Վիրաբուժական ստոմոտոլոգիական ծառայության կազմակերպում:| | |
| |Դիմածնոտային շրջանի տեղագրական անատոմիա: Ասեպտիկայի և | | |
| |անտիսեպտիկայի հիմունքներ: Տեղային անզգայացում, ատամի | | |
| |հեռացման վիրահատություն: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|4) |Վիրաբուժական ստոմատոլոգիա |10.5| 315 |
| |Բերանի խոռոչի, դեմքի և պարանոցի ինֆեկցիոն-բորբոքային,| | |
| |տրավմատիկ, ուռուցքային ախտահարումներ, դիմածնոտային | | |
| |շրջանի զարգացման բնածին արատներ, համակարգային | | |
| |հիվանդություններ, նրանց պատճառագիտությունը, | | |
| |ախտահարումը, բուժումը և կանխարգելումը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|5) |Ստոմատոլոգիական. ծառայության կազմակերպում և իրավունք | 3 | 90 |
| |Ստոմ. ծառայությունների կազմակերպում: Առողջապահության, | | |
| |տնտեսագիտության, ֆինանսավորման և պլանավորման հիմնական| | |
| |հիմունքներ: Առողջապահության օրենսդրություն, բժիշկների | | |
| |և հիվանդների իրավունք և պարտականություն: Բուժ. | | |
| |հիմնարկների գործունեության իրավական կարգ: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|6) |Օրթոդոնտիա | 3 | 90 |
| |Դիմածնոտային անոմալիաների դասակարգում, կանխարգելում, | | |
| |ախտորոշում, բուժում, ախտորոշման ժամանակակից մեթոդներ | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|7) |Մանկական հասակի ստոմատոլոգիա | 9 | 270 |
| |Ստոմատոլոգիական հիվանդությունների | | |
| |առանձնահատկությունները մանկական հասակում, նրանց | | |
| |ախտորոշումը, բուժումը և կանխարգելումը: Վիրաբուժական | | |
| |պրոֆիլի ստոմ. հիվանդությունների առանձնահատկությունները| | |
| |մանկական հասակում, նրանց ախտորոշումը, բուժումը, | | |
| |կանխարգելումը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|8) |Օրթոպեդիկ ստոմատոլոգիայի պրոպեդևտիկա | 3.5| 105 |
| |Օրթոպեդիկ ստոմատոլոգիական ծառայության կազմակերպում, | | |
| |օրթ. ստոմատոլոգիայում կիրառվող գործիքներ, | | |
| |նյութագիտություն, ձուլարանի աշխատանքների կազմակերպման | | |
| |և ձուլման գործընթաց | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|9) |Օրթոպեդիկ ստոմատոլոգիա | 12 | 360 |
| |Քունք-ստործնոտային հոդ, ատամների կարծր հյուսվածքների | | |
| |ախտահարման օրթոպեդիկ բուժում (ներդիր, գամիկ, տարբեր | | |
| |տեսակի պսակներ), մասնակի և լրիվ անատամության ժամանակ | | |
| |պրոթեզավորման հիմունքներ: | | |
._____________________________________________________________________.
IV 060200 - ՍՏՈՄԱՏՈԼՈԳԻԱ ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՄԲ ՍՏՈՄԱՏՈԼՈԳԻԱՅԻ ԲԱԿԱԼԱՎՐԻ ՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԿՐԹԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԵՐԻ ՅՈՒՐԱՑՄԱՆ ԺԱՄԿԵՏՆԵՐԸ
19. Ստոմատոլոգիայի բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրի յուրացման ժամկետն առկա ուսուցման ձևով 160 շաբաթ է, այդ թվում տեսական ուսուցումը, ներառյալ ուսանողի գիտահետազոտական աշխատանքները, գործնական և լաբորատոր պարապմունքները, քննաշրջանները, ուսումնական պրակտիկաները: Ամփոփիչ ատեստավորումը մինչև 2 շաբաթ:
Արտադրական պրակտիկան ոչ պակաս, քան 4 շաբաթ:
Արձակուրդները` 24-30 շաբաթ:
20. ՈՒսանողի ուսումնական բեռնվածքի առավելագույն ծավալը սահմանվում է շաբաթական 45 ժամ` ներառյալ լսարանային` (30 ժամ) և արտալսարանային (ինքնուրույն` 15 ժամ) աշխատանքները:
21. Առկա ուսուցման ձևով սովորող ուսանողի լսարանային պարապմունքների ծավալը տեսական ուսուցման ընթացքում միջին հաշվով չպետք է գերազանցի շաբաթական 30 ժամը: Նշված ծավալում չեն ընդգրկվում ֆիզիկական կուլտուրայի դասընթացների դասաժամերը:
Ստոմատոլոգիայի բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրերում նախատեսվող բոլոր դասընթացների ուսուցման ժամանակ ուսանողների ինքնուրույն աշխատանքը պետք է կազմի ուսումնական բեռնվածքի առավելագույն ծավալի 30-50%-ը:
V 060200 - ՍՏՈՄԱՏՈԼՈԳԻԱ ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՄԲ ՍՏՈՄԱՏՈԼՈԳԻԱՅԻ ԲԱԿԱԼԱՎՐԻ ՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԿՐԹԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԻ ՄՇԱԿՄԱՆ ԵՎ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
22. Ստոմատոլոգիայի բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրի մշակմանը ներկայացվող պահանջները
1) Սույն պետական կրթական չափորոշիչի հիման վրա բուհն ինքնուրույն է մշակում և հաստատում ստոմատոլոգիայի բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագիրը:
ՈՒսանողի կողմից ընտրովի դասընթացների ուսումնառությունը պարտադիր է:
Բարձրագույն ուսումնական հաստատությունում ուսումնական պլանում նախատեսված բոլոր դասընթացների և պրակտիկաների համար պարտադիր է եզրափակիչ գնահատականի նշանակումը («գերազանց»(9-10), «լավ» (7-8), «բավարար» (5-6), «անբավարար» (0-4), «ստուգված» և «չստուգված»):
Բոլոր ստուգարքային և քննական առարկաներից անցկացվում են միայն գրավոր թեստային հարցումներ (միջանկյալ քննություններ), որոնք գնահատվում են ըստ հատուկ մշակված գնահատման կարգի: Հարցումների գնահատականների հիման վրա ձևավորվում է տարեկան գնահատականը: Քննություններն անցկացվում են միայն գրավոր` քննության համար մշակված թեստային տարբերակների օգնությամբ: Տարեկան և քննական գնահատականների միջինի արդյունքում ձևավորվում է վերջնական գնահատականը:
2) Մասնագիտության հիմնական կրթական ծրագիրն իրականացնելու դեպքում բուհն իրավասու է 10%-ի սահմաններում փոփոխել դասընթացների կրթաբլոկներին հատկացրած ժամաքանակները:
23. ՈՒսումնական գործընթացի կադրային ապահովման պահանջները
Ստոմատոլոգիայի բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրերի իրականացումը պետք է ապահովվի գիտամանկավարժական կադրերով, որոնք, որպես կանոն, ունեն դասընթացների դասավանդման ուղղվածությանը համապատասխանող բազային կրթություն (առնվազն դիպլոմավորված մասնագետ կամ մագիստրոս) և հետևողականորեն զբաղվում են հետազոտական և գիտամեթոդական գործունեությամբ: Բժշկակենսաբանական, կլինիկական և հատուկ մասնագիտական դասընթացներ դասավանդող դասախոսները, որպես կանոն, պետք է ունենան գիտական աստիճան (60%-ի չափով գիտության թեկնածուներ և 10%-ի չափով գիտության դոկտորներ) և համապատասխան գործունեության ոլորտում աշխատանքի փորձ (ոչ պակաս, քան 3 տարի):
Դասախոսների ոչ պակաս, քան 80%-ը պետք է լինեն բուհի հիմնական աշխատակիցներ:
24. ՈՒսումնական գործընթացի ուսումնամեթոդական ապահովման պահանջները
Ստոմատոլոգիայի բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրերի իրականացումը պետք է ապահովվի յուրաքանչյուր ուսանողի մուտքով դեպի գրադարանային ֆոնդեր և տվյալների բազաներ, որտեղ ֆոնդային տվյալները` ըստ բովանդակության, ապահովվում են հիմնական կրթական ծրագրով նախատեսված դասընթացների բաղադրիչներին (դասախոսություններ, գործնական, սեմինար և լաբորատոր պարապմունքներ, պրակտիկաների ծրագրեր) նվիրված մեթոդական ձեռնարկներով, ցուցումներով, ինչպես նաև տեսալսողական, բազմամիջավայրային նյութերով և ցուցադրական ձեռնարկներով, համակարգիչներով, ինտերնետ կապով, «OVID» տեղեկատվական համակարգից օգտվելու հնարավորություններով:
Հիմնական կրթական ծրագրով նախատեսված բոլոր բնագիտական, բժշկակենսաբանական և կլինիկական մասնագիտական դասընթացների լաբորատոր և գործնական պարապմունքները պետք է ապահովված լինեն անհրաժեշտ սարքավորումներով, ռեակտիվներով միկրո և մակրո պրեպարատներով, փորձարարական կենդանիներով, միկրոսկոպներով, համակարգիչներով, բժշկական ախտորոշիչ սարքավորումներով և այլն:
Բուհի գրադարանը պետք է հագեցած լինի մասնագիտության ուսումնական պլանով նախատեսված դասընթացների ուսումնամեթոդական համալիրներով, մասնագիտության նորմատիվ-իրավական ակտերով, տեղեկատու գրականությամբ և չափորոշիչներով: Գրադարանային ֆոնդը պետք է ունենա բոլոր մասնագիտական դասընթացների գծով հայրենական, Ռուսաստանի Դաշնության և արտասահմանյան երկրների համապատասխան կենտրոնական հանդեսներ և ամսագրեր: ՈՒսանողությունը 100%-ի չափով պետք է ապահովված լինի դասավանդվող առարկաների դասագրքերով:
25. ՈՒսումնական գործընթացի նյութատեխնիկական ապահովման պահանջները
Ստոմատոլոգիայի բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագիր իրականացնող բուհը պետք է ունենա նյութատեխնիկական համապատասխան բազա, որի 70%-ը պետք է լինի իր սեփական նյութատեխնիկական բազան` համալսարանական կլինիկաներ, պոլիկլինիկաներ, ախտորոշիչ կենտրոններ, կլինիկաներ, գիտահետազոտական լաբորատորիաներ, մասնագիտական կլինիկաներ, դեղատներ, ուսումնաարտադրական բազաներ: Այդ բազաները պետք է համապատասխանեն գործող սանիտարահիգիենիկ նորմերին և հակահրդեհային կանոններին, ապահովեն օրինակելի ուսումնական պլաններով նախատեսված դասախոսությունների, լաբորատոր, սեմինար, գործնական պարապմունքների, միջդասընթացային պատրաստման բոլոր ձևերի, ինչպես նաև ուսանողների հետազոտական աշխատանքների կատարումը: Բուհը կարող է օգտվել նաև հատուկ մասնագիտական (տուբերկուլյոզի, ուռուցքաբանության, մաշկավեներաբանության, արյունաբանության, ռադիալոգիայի) կլինիկաներից:
26. Պրակտիկաների կազմակերպման պահանջները
Ստոմատոլոգիական բոլոր կլինիկական առարկաների ժամաքանակի 75%-ը հատկացվում է պոլիկլինիկաներում և ամբուլատորիաներում պրակտիկ պարապմունքներին: Բացի այդ, երկրորդ կուրսից յուրաքանչյուր ուսումնական տարվա վերջում կազմակերպվում է լրացուցիչ պրակտիկա: ՈՒսումնական պլանի մեջ մտած ուսումնական և արտադրական պրակտիկներն անց են կացվում ուսումնական ծրագրով նախատեսված համապատասխան մասնագիտական բազաներում: Պրակտիկան ղեկավարում է համապատասխան բազայի կողմից նշանակված անձը և բուհի դասախոսը: Պրակտիկայի անցկացման կողմերի պարտականություններն ամրագրվում են բուհի և համապատասխան բազաների միջև կնքված պայմանագրերով:
ՈՒսումնաարտադրական պրակտիկա
1) Ծանոթացում ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկայի II կուրս 1 շաբաթ
կառուցվածքի և կաբինետների աշխատանքի հետ
2) բժշկի օգնական`թերապևտ ստոմատոլոգի III կուրս 1 շաբաթ
վիրաբույժ ստոմատոլոգի 1 շաբաթ
օրթոպեդ ստոմատոլոգի 1 շաբաթ
ՈՒսումնաարտադրական պրակտիկաների ընթացքում ուսանողը ծանոթանում է ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկաների կառուցվածքին, հագեցվածությանը, տարբեր կաբինետների աշխատանքի կազմակերպմանը: Թերապևտ, մանկական ստոմատոլոգ, օրթոդոնտ և օրթոպեդ ստոմատոլոգների կողմից տարվող բուժական և կանխարգելիչ աշխատանքներին ծանոթանալուն զուգընթաց ուսանողը վարժասարքերի, մուլյաժների, ֆանտոմների վրա ձեռք է բերում և կատարելագործում գործնական հմտությունները (խոռոչների մշակում, լեցավորում, հղկում և փայլեցում, տարբեր տեսակի պսակների և կամրջաձև պրոթեզների համար ատամի հղկում, դրոշմի ստացում, ատամների մոմով մոդելավորում):
VI 060200 - ՍՏՈՄԱՏՈԼՈԳԻԱ ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՄԲ ՍՏՈՄԱՏՈԼՈԳԻԱՅԻ ԲԱԿԱԼԱՎՐԻ ՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ՄԱԿԱՐԴԱԿԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
27. Ստոմատոլոգիայի բակալավրի մասնագիտական պատրաստվածությանը ներկայացվող պահանջներ
1) Ստոմատոլոգիայի բակալավրը պետք է կարողանա լուծել սույն պետական կրթական չափորոշիչի թիվ 1.3 կետում նշված և իր որակավորմանը համապատասխանող խնդիրներ:
2) Ընդհանուր և ստոմոտոլոգիական դասընթացների արդյունքում ստոմատոլոգիայի բակալավրի մոտ պետք է ձևավորվի բժշկական վարքագիծ և կլինիկական մտածելակերպ, ինչպես նաև հմտություններ, որոնք պետք է նպաստեն լուծելու մասնագիտական խնդիրներ:
3) Ստոմատոլոգիայի բակալավրը պետք է իմանա
ա. Առողջ և հիվանդ օրգաններում տեղի ունեցող ֆիզիկական, քիմիական, կենսաբանական և ֆիզիոլոգիական հիմնական օրինաչափությունները:
բ. Առողջ և հիվանդ օրգանիզմում բջիջների, հյուսվածքների, օրգանների և օրգան-համակարգերի կառուցվածքը, տոպոգրաֆիան, զարգացումը և նրանց ֆունկցիոնալ փոխկապակցվածությունը, դիմածնոտային համակարգի կառուցվածքային և ֆունկցիոնալ առանձնահատկությունները:
գ. Կյանքի ծագման և զարգացման ընդհանուր օրինաչափությունները, օրգանների կենսագործունեությունը և ժառանգականության օրենքները:
4) Ստոմատոլոգիայի բակալավրը պետք է կարողանա
ա. Դասավանդել միջին ուսումնական հաստատություններում (մասնագիտական առարկաների գծով):
բ. Աշխատել գիտահետազոտական լաբորատորիաներում որպես կրտսեր գիտաշխատող:
գ. Աշխատել հասարակության հետ կապի տարբեր օղակներում (տեղական ինքնակառավարման մարմիններ, նախարարություններ, կոմիտեներ և այլն) որպես հանրության առողջապահական գիտելիքների բարձրացմանն ուղղված աշխատանքների մասնագետ կազմակերպիչներ:
դ. Անհետաձգելի իրավիճակների ժամանակ ախտորոշել և ցուցաբերել առաջին բժշկական օգնություն:
ե. Ստանալ լաբորատոր հետազոտությունների (մանրէաբանական, կենսաքիմիական, իմունաբանական, մորֆոլոգիական) համար անհրաժեշտ նյութեր (քերուկ, արտատպվածք, լնդային հեղուկ, թուք):
զ. Պատրաստել լեցանյութեր:
է. Ստանալ ատամների ախտորոշիչ և աշխատանքային դրոշմներ և մոդելներ:
ը. Տրամադրել բերանի խոռոչի և օրթոդոնտիկ սարքերի խնամքի վերաբերյալ խորհրդատվություն:
թ. Կատարել վիրահատական դաշտի նախապատրաստում, նախավիրահատական սանացիա:
ժ. Մաթեմատիկական մեթոդների օգնությամբ լուծել մասնագիտական խնդիրներ, տիրապետել համակարգիչների հետ աշխատելու սկզբունքներին:
ի. Օտարալեզու մասնագիտական գրականությունից օգտվելու և նրանով աշխատելու նպատակով տիրապետել օտար լեզվի (բանավոր և գրավոր):
5) Ստոմատոլոգիայի բակալավրը առնվազն մեկ տարի տևողությամբ ինտերնատուրայի կրթական ծրագիրը յուրացնելուց հետո բժիշկ ստոմատոլոգ մասնագետի հսկողության տակ պետք է կարողանա.
ա Իրականացնել բժշկական օգնություն, ինչպես անհետաձգելի և կյանքին վտանգ սպառնացող իրավիճակների, այնպես էլ բերանի խոռոչի, ատամի հիվանդությունների, պարադոնտի, բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի բորբոքային հիվանդությունների, տրավմաների, բնածին արատների, դիմածնոտային շրջանի օնկոլոգիական հիվանդությունների և դեֆորմացիաների, թքագեղձերի, դեմքի նյարդերի հիվանդությունների կանխարգելման, ախտորոշման, բուժման և վերականգնման ժամանակ:
բ. Աշխատել բուժախտորոշիչ սարքավորումների հետ:
գ. Աշխատել բուժկանխարգելիչ հիմնարկներում (պոլիկլինիկաներ, հիվանդանոցներ, հակահամաճարակային կայաններ, հոսպիտալներ և այլն) որպես բժիշկ ստոմատոլոգ օգնական:
6) ինքնուրույն պետք է կարողանա
ա. Աշխատել ուսումնական (մանկապարտեզներ, դպրոցներ), արտադրական հիմնարկների և հանգստյան տների բուժկետերում որպես բժիշկ ստոմատոլոգ օգնական:
բ. Աշխատել բանակի գումարտակի բուժկետում ենթասպայի կոչումով բժիշկ ստոմատոլոգ օգնական:
28. Ստոմատոլոգիայի բակալավրի ամփոփիչ ատեստավորմանը ներկայացվող պահանջներ
1) Ամփոփիչ ատեստավորումը թույլ է տալիս բացահայտել ինչպես ստոմատոլոգիայի բակալավրի տեսական և գործնական պատրաստվածությունը սույն պետական կրթական չափորոշիչներով սահմանված մասնագիտական խնդիրների լուծման բնագավառում, այնպես էլ շարունակել կրթությունը ինտերնատուրայում, մագիստրատուրայում, ռեզիդենտուրայում կամ ասպիրանտուրայում: Ստոմատոլոգիայի բակալավրը ամփոփիչ ատեստավորումը պետք է լիովին համապատասխանի բարձրագույն մասնագիտական կրթության հիմնական կրթական ծրագրերին: Ստոմատոլոգիայի բակալավրի ամփոփիչ ատեստավորումն իր մեջ ներառում է երկաստիճան քննություն: Ամփոփիչ ատեստավորմանը թույլատրվում են մասնակցել ուսումնական պլանները լիովին կատարած ուսանողները:
2) Ամփոփիչ ատեստավորման կարգը, հիմնական շրջանները և ծրագրերը
Առաջին փուլում գնահատվում է ստոմատոլոգիայի բակալավրի մասնագիտական գործնական պատրաստվածության աստիճանը: Այն անցկացվում է կլինիկական բազաներում, որտեղ իրականացվել է 060200 ստոմատոլոգիա մասնագիտությամբ կլինիկական պատրաստվածությունը:
Առաջին փուլում ստոմատոլոգիայի բակալավրին հնարավորություն է տրվում հաջորդաբար ցուցադրելու մասնագիտական գործունեությանը վերաբերող բոլոր անհրաժեշտ հմտությունները` այդ նպատակի համար օգտագործելով վարժասարքեր, մուլյաժներ, ֆանտոմներ, բժշկական սարքավորումներ, լաբորատոր տվյալներ, ռենտգենոգրամա և այլն: Գործնական հմտությունների տիրապետման աստիճանը գնահատվում է «ստուգված» կամ «չստուգված» որակավորմամբ:
Երկրորդ փուլում թեստավորման միջոցով ստոմատոլոգիայի բակալավրի տեսական պատրաստվածության որակավորումն է: Այն իր մեջ ներառում է հարցաշար` մասնագիտական առարկաներից: Ստոմատոլոգիայի բակալավրի կլինիկական մտածելակերպի տրամաբանական եզրակացությունը ստուգելու և գնահատելու նպատակով կիրառվում են տարբեր բնույթի և տիպի թեստային հարցեր: Միջառարկայական եզրափակիչ քննության թեստային հարցերը և խնդիրները յուրաքանչյուր տարի թարմացվում են միջառարկայական որակավորման համար թեստային խնդիրների բանկից: Թեստային քննությունների արդյունքները գնահատվում են «գերազանց» (9-10), «լավ» (8-7), «բավարար» (6-5), «անբավարար» (4-0): Երկրորդ փուլի արդյունքների հիման վրա նշանակվում է եզրափակիչ գնահատական և տրվում որակավորում:
Ամփոփիչ ատեստավորման ինչպես առաջին շրջանում «չստուգված», այնպես էլ երկրորդ շրջանում «անբավարար» ստացած ուսանողը չի ստանում որակավորում: Նա իրավունք ունի մասնակցել տվյալ ուսումնական տարում մարման շրջանին, իսկ անհաջողության դեպքում` հաջորդ տարի վերականգնել ուսանողի իր կարգավիճակը, մասնակցել եռամսյա դասընթացներին և ամփոփիչ ատեստավորմանը:
ՕՐԻՆԱԿԵԼԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՊԼԱՆ
Մասնագիտություն` 060200 ստոմատոլոգիա
որակավորում`ստոմատոլոգիայի բակալավր
Ուսման ժամկետը` 4 տարի
ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԻ ԳՐԱՖԻԿ
._________________________________________________________________________.
|ԿՈՒՐՍ|ՈՒՐ|Սեպտեմբեր |29.|Հոկտեմբեր|27.|Նոյեմբեր |Դեկտեմբեր |29.|Հունվար |
| | |__________| |_________| |__________|__________| |________|
| | |1| 8|15|22| - | 6|13| 20| - |3|10|17|24|1| 8|15|22| - | 5|12|19|
| | |_|__|__|__| |__|__|___| |_|__|__|__|_|__|__|__| |__|__|__|
| | |7|13|21|29|5. |12|19| 26|2. |9|16|23|30|7|14|21|28|4. |11|18|25|
|_____|___|_|__|__|__|___|__|__|___|___|_|__|__|__|_|__|__|__|___|__|__|__|
| 1 | | | | | | | | | | | | | | | | | | | # | #|..|..|
|_____|___|_|__|__|__|___|__|__|___|___|_|__|__|__|_|__|__|__|___|__|__|__|
| 2 | | | | | | | | | | | | | | | | | | | # | #|..|..|
|_____|___|_|__|__|__|___|__|__|___|___|_|__|__|__|_|__|__|__|___|__|__|__|
| 3 | | | | | | | | | | | | | | | | | | | # | #|..|..|
|_____|___|_|__|__|__|___|__|__|___|___|_|__|__|__|_|__|__|__|___|__|__|__|
| 4 | | | | | | | | | | | | | | | | | | | # | #| | |
._________________________________________________________________________.
.________________________________________________________________________.
|ԿՈՒՐՍ|26.|Փետրվար|23.|Մարտ |30.|Ապրիլ |27.|Մայիս |Հունիս |
| | |_______| |__________| |________| |___________|__________|
| | - |2| 9|16| - |2| 9|16|13| - |6 |13|20| - | 4|11|18|25|1| 8|15|22|
| | |_|__|__| |_|__|__|__| |__|__|__| |__|__|__|__|_|__|__|__|
| |1. |8|15|22|1. |8|15|22|29|5. |12|19|26|3. |10|17|24|31|7|14|21|28|
|_____|___|_|__|__|___|_|__|__|__|___|__|__|__|___|__|__|__|__|_|__|__|__|
| 1 |.. |#| | | | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..|
|_____|___|_|__|__|___|_|__|__|__|___|__|__|__|___|__|__|__|__|_|__|__|__|
| 2 |.. |#| | | | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..|
|_____|___|_|__|__|___|_|__|__|__|___|__|__|__|___|__|__|__|__|_|__|__|__|
| 3 |.. |#| | | | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..|
|_____|___|_|__|__|___|_|__|__|__|___|__|__|__|___|__|__|__|__|_|__|__|__|
| 4 | |#| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
.________________________________________________________________________.
._________________________________________________________________________.
|ԿՈՒՐՍ|29.|Հուլիս |27.|Օգոստոս |Տեսա- |Քննաշրջան|Արտադր/ |Պետ. |Արձա-|
| | |________| |__________|կան | |ուսումն.|քննութ.|կուրդ|
| | - | 6|13|20| - |3|10|17|24|ուսու-| |պրակտ. | | |
| | |__|__|__| |_|__|__|__|ցում | | | | |
| | 5.|12|19|26|2. |9|16|23|31| | | | | |
|_____|___|__|__|__|___|_|__|__|__|______|_________|________|_______|_____|
| 1 | # | #| #| #| # |#| #| #| #| 34 | 6 | 0 | | 12 |
|_____|___|__|__|__|___|_|__|__|__|______|_________|________|_______|_____|
| 2 | 0 | #| #| #| # |#| #| #| #| 34 | 6 | 1 | | 11 |
|_____|___|__|__|__|___|_|__|__|__|______|_________|________|_______|_____|
| 3 | 0 | 0| 0| #| # |#| #| #| #| 37 | 3 | 2 | | 9 |
|_____|___|__|__|__|___|_|__|__|__|______|_________|________|_______|_____|
| 4 | | |II|II| # |#| #| #| #| 40 | | 3 | 2 | 8 |
|_________________________________________________________________________|
|3-րդ կուրսի գարնանային կիսամյակի և 4-րդ կուրսի ցիկլային պարապմունքները |
|ավարտվում են քննությամբ /քննությունը ներառվում է տեսական ուսուցման մեջ/ |
|4-րդ կուրսի քննաշրջանի I-ին և II-րդ քննությունների մարման ժամկետ |
|/2 շաբաթ/ |
._________________________________________________________________________.
.____. .____. .____.
Տեսական ուսուցում | | Արձակուրդ | # | Ամփոփիչ | II |
.____. .____. ատեստավորում .____.
Քննաշրջան .____. ՈՒսումնա- .____.
| .. | արտադրական | 0 |
| .. | պրակտիկա .____.
.____.
ՈՒսումնական պլան
.__________________________________________________________________________
|N |Առարկայի | ԺԱՄԵՐ |
| |անվանումը|____________________________________________________________|
| | |Կրե-|Ընդա|Ընդա|Դասախո- |Գործնական|Ինքնու| Քննություն |
| | |դիտ |մենը|մենը|սություն|պարապմ. |րույն |___________________|
| | | |Ժամ |լսա-|Ժամ |Ժամ |աշխատ.|Բաշխ. ըստ |Ժամ|Կոն |
| | | | |րանա| | |Ժամ |կիս. | |սուլ|
| | | | |յին | | | |__________| |տա- |
| | | | |Ժամ | | | |Քննու|Ստու| |ցիա |
| | | | | | | | |թյուն|գարք| |ժամ |
|__|_________|_________|____|________|_________|______|______________|____|
| 1| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
|__|_________|_________|____|________|_________|______|______________|____|
| |I ԿՈՒՐՍ | 60 |1800| 884| 204 | 680 | 646 | | | 54| 216|
| |(1-2 | | | | | | | | | | |
| |կիսամյակ-| | | | | | | | | | |
| |ներ) | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|1 |Ընդհանուր| 4.5| 135| 68 | 34 | 34 | 43 | 1 | | 6 | 18 |
| |քիմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|2 |Բիոօրգա- | 4.5| 135| 68 | 34 | 34 | 43 | 2 | | 6 | 18 |
| |նական | | | | | | | | | | |
| |քիմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|3 |Կենսաբա- | 9 | 270| 136| 68 | 68 | 86 | 1.2 | | 12| 36 |
| |նություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|4 |Մաթեմատի-| 4.5| 135| 68 | 34 | 34 | 43 | 1 | | 6 | 18 |
| |կա, բժշկ.| | | | | | | | | | |
| |ինֆորմա- | | | | | | | | | | |
| |տիկա, | | | | | | | | | | |
| |վիճակագ- | | | | | | | | | | |
| |րություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|5 |Բժշկական | 4.5| 135| 68 | 34 | 34 | 43 | 2 | | 6 | 18 |
| |ֆիզիկա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|6 |Հայ | 3 | 90 | 68 | 0 | 68 | 10 | | 1,2| 0 | 12 |
| |ժողովրդի | | | | | | | | | | |
| |պատմու- | | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|7 |Բիոէթիկա | 2.5| 75 | 34 | 0 | 34 | 17 | 2 | | 6 | 18 |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|8 |Բժշկու- | 2.5| 75 | 34 | 0 | 34 | 35 | | 1 | 0 | 6 |
| |թյան պատ-| | | | | | | | | | |
| |մություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|9 |Լատիներեն| 5 | 150| 68 | 0 | 68 | 34 | 1,2 | | 12| 36 |
| |լեզու | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|10|Հայոց | 5 | 150| 68 | 0 | 68 | 70 | | 1,2| 0 | 12 |
| |լեզու և | | | | | | | | | | |
| |տերմինաբա| | | | | | | | | | |
| |նություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|11|Օտար | 10 | 300| 136| 0 | 136 | 152 | | 1,2| 0 | 12 |
| |լեզու | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|12|Առողջ կեն| 5 | 150| 68 | 0 | 68 | 70 | | 1 | 0 | 12 |
| |սակերպի | | | | | | | | | | |
| |հիմունք- | | | | | | | | | | |
| |ներ | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
| |Ֆիզդաս- | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| |տիարակու-| | | | | | | | | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
| |II ԿՈՒՐՍ | 60 |1650| 680| 136 | 544 | 748 | | | 54| 168|
| |(3-4 | | | | | | | | | | |
| |կիսամյակ-| | | | | | | | | | |
| |ներ) | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|1 |Մարդու | 14 | 420| 170| 34 | 136 | 202 | 3,4 | | 12| 36 |
| |անատոմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|2 |Հյուսվա- | 11 | 330| 136| 34 | 102 | 146 | 3,4 | | 12| 36 |
| |ծաբանու- | | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|3 |Նորմալ | 11 | 330| 136| 34 | 102 | 146 | 3,4 | | 12| 36 |
| |ֆիզիոլո- | | | | | | | | | | |
| |գիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|4 |Կենսա- | 11 | 320| 136| 34 | 102 | 146 | 3,4 | | 12| 36 |
| |քիմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|5 |Փիլիսոփա-| 4 | 120| 68 | 0 | 68 | 46 | | 4 | 0 | 6 |
| |յություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|6 |Բժշկական | 4 | 120| 34 | 0 | 34 | 62 | 3 | | 6 | 18 |
| |հոգեբա- | | | | | | | | | | |
| |նություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|7 |ԸԶՊ | 1.5| 45 | 17 | 0 | 17 | 22 | | 3 | 0 | 6 |
| |_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|8 |ԲԾԿՄ | 2 | 60 | 51 | 0 | 51 | 3 | | 4 | 0 | 6 |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
| |Ուսումնա-| 1.5| 45 | | | | | | | | | | | | | | |
| |կան | | | | | | | | | | | | | | | | |
| |պրակտիկա | | | | | | | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
| |III ԿՈՒՐՍ| 60 |1665|1008| 302 | 706 | 363 | | | 72| 222|
| |(5-6 | | | | | | | | | | |
| |կիսամյակ-| | | | | | | | | | |
| |ներ) | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|1 |Մանրէաբա-| 6.5| 195| 85 | 17 | 68 | 86 | 5 | | 6 | 18 |
| |նություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|2 |Ախտաբանա-| 7.5| 225| 102| 34 | 68 | 99 | 5 | | 6 | 18 |
| |կան | | | | | | | | | | |
| |անատոմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|3 |Ֆարմակո- | 6.5| 195| 85 | 17 | 68 | 86 | 5 | | 6 | 18 |
| |լոգիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|4 |Ախտաբանա-| 7.5| 225| 102| 34 | 68 | 99 | 5 | | 6 | 18 |
| |կան ֆի- | | | | | | | | | | |
| |զիոլոգիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|5 |Ռազմական | 2 | 60 | 34 | 0 | 34 | 20 | | 5 | 0 | 6 |
| |թունաբա- | | | | | | | | | | |
| |նություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|6 |Վիրաբու- | 3 | 90 | 60 | 20 | 40 | 6 | 6 | | 6 | 18 |
| |ժական | | | | | | | | | | |
| |հիվանդու-| | | | | | | | | | |
| |թյուններ | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|7 |Ներքին | 3 | 90 | 60 | 20 | 40 | 6 | 6 | | 6 | 18 |
| |հիվանդու-| | | | | | | | | | |
| |թյուններ | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|8 |Թերապև- | 4 | 120| 120| 40 | 80 | -24 | 6 | | 6 | 18 |
| |տիկ ստոմ.| | | | | | | | | | |
| |պրոպեդև- | | | | | | | | | | |
| |տիկա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|9 |Վիրաբու- | 3 | 90 | 90 | 30 | 60 | -24 | 6 | | 6 | 18 |
| |ժական | | | | | | | | | | |
| |ստոմ. պրո| | | | | | | | | | |
| |պեդևտիկա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|10|Ստոմ. ծա-| 3 | 90 | 60 | 20 | 40 | 6 | 6 | | 6 | 18 |
| |ռայության| | | | | | | | | | |
| |կազմ. և | | | | | | | | | | |
| |իրավունք | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|11|Հիգիենա, | 3 | 90 | 60 | 20 | 40 | 6 | 6 | | 6 | 18 |
| |էկոլոգիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|12|Անեսթեզիո| 3 | 90 | 60 | 20 | 40 | 6 | 6 | | 6 | 18 |
| |լոգիա և | | | | | | | | | | |
| |ռեանիմա- | | | | | | | | | | |
| |ցիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|13|Օրթոպեդիկ| 3.5| 105| 90 | 30 | 60 | -9 | 6 | | 6 | 18 |
| |ստոմ. պրո| | | | | | | | | | |
| |պեդևտիկա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
| |Ուսումնա-| 4.5| 135| | | | | | | | | | | | | | | | |
| |կան | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| |պրակտիկա | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|___________________________________|_____|____|________|
| |IV ԿՈՒՐՍ | 60 |1800 1080 360 720 408 | | | 78 234|
| |(7-8 | | | | | |
| |կիսամյակ-| | | | | |
| |ներ) | | | | | |
|__|_________|____|___________________________________|_____|____|________|
|1 |Վիրաբուժա|10.5| 315| 180| 60 | 120 | 87 | 7,8 | | 12| 36 |
| |կան ստոմա| | | | | | | | | | |
| |տոլոգիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|2 |Մանկական | 9 | 270| 120| 40 | 80 | 126 | 7.8 | | 6 | 18 |
| |հասակի | | | | | | | | | | |
| |ստոմատո- | | | | | | | | | | |
| |լոգիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|3 |Ընդհ. | 1.5| 45 | 60 | 20 | 40 | -39 | 7 | | 6 | 18 |
| |դիմածնոտ.| | | | | | | | | | |
| |ճառ.ախտ. | | | | | | | | | | |
| |և թերապ.| | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|4 |Աչքի | 3 | 90 | 30 | 10 | 20 | 36 | 7 | | 6 | 18 |
| |հիվանդու-| | | | | | | | | | |
| |թյուններ | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|5 |Թերապև- | 12 | 360| 210| 70 | 140 | 102 | 7,8 | | 12| 36 |
| |տիկ ստո- | | | | | | | | | | |
| |մատոլոգիա| | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|6 |Օրթոպեդիկ| 12 | 360| 240| 80 | 160 | 72 | 7,8 | | 12| 36 |
| |ստոմատո- | | | | | | | | | | |
| |լոգիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|7 |Նյարդաբա-| 3 | 90 | 60 | 20 | 40 | 6 | 8 | | 6 | 18 |
| |նություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|8 |Օրթոդոն- | 3 | 90 | 60 | 20 | 40 | 6 | 8 | | 6 | 18 |
| |տիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|9 |Մաշկա- | 3 | 90 | 60 | 20 | 40 | 6 | 8 | | 6 | 18 |
| |վեներաբա-| | | | | | | | | | |
| |նություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|10|ԼՕՌ | 3 | 90 | 60 | 20 | 40 | 6 | 7 | | 6 | 18 |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
| |Պետական | | | | | | | | | | | | | | | | |
| |ավարտական| | | | | | | | | | | | | | | | |
| |թեստավո- | | | | | | | | | | | | | | | | |
| |րում | | | | | | | | | | | | | | | | |
.__|_________|____|____|____|____|___|_________|______|_____|____|_|_|_|__|
|Ընդամենը | 240| | | | | | | | | | | | |
|_________|____|____|____|____|___|_________|______|_____|____|_|_|_|__|
|Քննու- | | | | | | | | 45 | | | | | |
|թյունների| | | | | | | | | | | | | |
|քանակը | | | | | | | | | | | | | |
|_________|____|____|____|____|___|_________|______|_____|____|_|_|_|__|
|Ստուգարք-| | | | | | | | | 13 | | | | |
|ների | | | | | | | | | | | | | |
|քանակը | | | | | | | | | | | | | |
._______________________________________________________________________
._____________ ______________________________________.
|N |Առարկայի | | Բաշխում ըստ կուրսերի |
| |անվանումը| |_____________________________________|
| | | | I | II | III | IV |
| | | |_____________________________________|
| | | | Բաշխում ըստ կիսամյակների |
| | | |_____________________________________|
| | | | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| | | |_____________________________________|
| | | | Բաշխում ըստ շաբաթների |
| | | |_____________________________________|
| | | |17+3|17+3|17+3|17+3|17+3| 20 | 20| 20|
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
| 1| 2 | | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17| 18|
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
| |I ԿՈՒՐՍ | | | | | | | | | |
| |(1-2 | | | | | | | | | |
| |կիսամյակ-| | | | | | | | | |
| |ներ) | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|1 |Ընդհանուր| | 4 | | | | | | | |
| |քիմիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|2 |Բիոօրգա- | | | 4 | | | | | | |
| |նական | | | | | | | | | |
| |քիմիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|3 |Կենսաբա- | | 4 | 4 | | | | | | |
| |նություն | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|4 |Մաթեմատի-| | 4 | | | | | | | |
| |կա, բժշկ.| | | | | | | | | |
| |ինֆորմա- | | | | | | | | | |
| |տիկա, | | | | | | | | | |
| |վիճակագ- | | | | | | | | | |
| |րություն | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|5 |Բժշկական | | | 4 | | | | | | |
| |ֆիզիկա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|6 |Հայ | | 2 | 2 | | | | | | |
| |ժողովրդի | | | | | | | | | |
| |պատմու- | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|7 |Բիոէթիկա | | | 2 | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|8 |Բժշկու- | | 2 | | | | | | | |
| |թյան պատ-| | | | | | | | | |
| |մություն | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|9 |Լատիներեն| | 2 | 2 | | | | | | |
| |լեզու | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|10|Հայոց | | 2 | 2 | | | | | | |
| |լեզու և | | | | | | | | | |
| |տերմինաբա| | | | | | | | | |
| |նություն | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|11|Օտար | | 4 | 4 | | | | | | |
| |լեզու | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|12|Առողջ կեն| | 2 | 2 | | | | | | |
| |սակերպի | | | | | | | | | |
| |հիմունք- | | | | | | | | | |
| |ներ | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
| |Ֆիզդաս- | | | | | | | | | |
| |տիարակու-| | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
| |II ԿՈՒՐՍ | | | | | | | | | |
| |(3-4 | | | | | | | | | |
| |կիսամյակ-| | | | | | | | | |
| |ներ) | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|1 |Մարդու | | | | 5 | 5 | | | | |
| |անատոմիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|2 |Հյուսվա- | | | | 3 | 5 | | | | |
| |ծաբանու- | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|3 |Նորմալ | | | | 5 | 3 | | | | |
| |ֆիզիոլո- | | | | | | | | | |
| |գիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|4 |Կենսա- | | | | 5 | 3 | | | | |
| |քիմիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|5 |Փիլիսոփա-| | | | | 3 | | | | |
| |յություն | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|6 |Բժշկական | | | | 3 | | | | | |
| |հոգեբա- | | | | | | | | | |
| |նություն | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|7 |ԸԶՊ | | | | 1 | | | | | |
| |_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|8 |ԲԾԿՄ | | | | | 3 | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
| |Ուսումնա-| | | | | | | | | |
| |կան | | | | | | | | | |
| |պրակտիկա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
| |III ԿՈՒՐՍ| | | | | | | | | |
| |(5-6 | | | | | | | | | |
| |կիսամյակ-| | | | | | | | | |
| |ներ) | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|1 |Մանրէաբա-| | | | | | 5 | | | |
| |նություն | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|2 |Ախտաբանա-| | | | | | 6 | | | |
| |կան | | | | | | | | | |
| |անատոմիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|3 |Ֆարմակո- | | | | | | 5 | | | |
| |լոգիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|4 |Ախտաբանա-| | | | | | 6 | | | |
| |կան ֆի- | | | | | | | | | |
| |զիոլոգիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|5 |Ռազմական | | | | | | 3 | | | |
| |թունաբա- | | | | | | | | | |
| |նություն | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|6 |Վիրաբու- | | | | | | | 3 | | |
| |ժական | | | | | | | | | |
| |հիվանդու-| | | | | | | | | |
| |թյուններ | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|7 |Ներքին | | | | | | | 3 | | |
| |հիվանդու-| | | | | | | | | |
| |թյուններ | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|8 |Թերապև- | | | | | | | 6 | | |
| |տիկ ստոմ.| | | | | | | | | |
| |պրոպեդև- | | | | | | | | | |
| |տիկա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|9 |Վիրաբու- | | | | | | | 4.5| | |
| |ժական | | | | | | | | | |
| |ստոմ. պրո| | | | | | | | | |
| |պեդևտիկա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|10|Ստոմ. ծա-| | | | | | | 3 | | |
| |ռայության| | | | | | | | | |
| |կազմ. և | | | | | | | | | |
| |իրավունք | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|11|Հիգիենա, | | | | | | | 3 | | |
| |էկոլոգիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|12|Անեսթեզիո| | | | | | | | | |
| |լոգիա և | | | | | | | 3 | | |
| |ռեանիմա- | | | | | | | | | |
| |ցիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|13|Օրթոպեդիկ| | | | | | | 4.5| | |
| |ստոմ. պրո| | | | | | | | | |
| |պեդևտիկա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
| |Ուսումնա-| | | | | | | | | |
| |կան | | | | | | | | | |
| |պրակտիկա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
| |IV ԿՈՒՐՍ | | | | | | | | | |
| |(7-8 | | | | | | | | | |
| |կիսամյակ-| | | | | | | | | |
| |ներ) | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|1 |Վիրաբուժա| | | | | | | |4.5| 6 |
| |կան ստոմա| | | | | | | | | |
| |տոլոգիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|2 |Մանկական | | | | | | | | 6 | 3 |
| |հասակի | | | | | | | | | |
| |ստոմատո- | | | | | | | | | |
| |լոգիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|3 |Ընդհ. | | | | | | | | 3 | |
| |դիմածնոտ.| | | | | | | | | |
| |ճառ.ախտ. | | | | | | | | | |
| |և թերապ.| | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|4 |Աչքի | | | | | | | | 3 | |
| |հիվանդու-| | | | | | | | | |
| |թյուններ | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|5 |Թերապև- | | | | | | | |4.5| 6 |
| |տիկ ստո- | | | | | | | | | |
| |մատոլոգիա| | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|6 |Օրթոպեդիկ| | | | | | | | 6 | 6 |
| |ստոմատո- | | | | | | | | | |
| |լոգիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|7 |Նյարդաբա-| | | | | | | | | 3 |
| |նություն | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|8 |Օրթոդոն- | | | | | | | | | 3 |
| |տիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|9 |Մաշկա- | | | | | | | | | 3 |
| |վեներաբա-| | | | | | | | | |
| |նություն | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|10|ԼՕՌ | | | | | | | | 3 | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
| |Պետական | | | | | | | | | |
| |ավարտական| | | | | | | | | |
| |թեստավո- | | | | | | | | | |
| |րում | | | | | | | | | |
.__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|Ընդամենը | | 26 | 26 | 22 | 22 | 25 | 30 | 30| 30|
|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|Քննու- | | | | | | | | | |
|թյունների| | | | | | | | | |
|քանակը | | | | | | | | | |
|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|Ստուգարք-| | | | | | | | | |
|ների | | | | | | | | | |
|քանակը | | | | | | | | | |
.__________ ______________________________________.
Հավելված
ՀՀ կրթության և գիտության
նախարարի
2010 թվականի մարտի 4-ի
81-Ն հրամանի
ԲԱՐՁՐԱԳՈՒՅՆ ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ԲԱԿԱԼԱՎՐԻ ՈՐԱԿԱՎՈՐՄԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ԿՐԹԱԿԱՆ ՉԱՓՈՐՈՇԻՉ
Մասնագիտությունը` 060300 - «ԴԵՂԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ»
_______________
դասիչ, անվանում
Որակավորումը` ԴԵՂԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԲԱԿԱԼԱՎՐ
______________________
անվանում
I 060300 - ԴԵՂԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԲՆՈՒԹԱԳԻՐԸ
1. 060300 - դեղագիտություն մասնագիտությունը հաստատված է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2007 թ. օգոստոսի 30-ին թիվ 1038-Ն որոշմամբ:
2. Շրջանավարտի որակավորումը` դեղագիտության բակալավր
060300 - դեղագիտություն մասնագիտությամբ դեղագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրի յուրացման նորմատիվային ժամկետն առկա ուսուցման ձևով 4 տարի է («Բարձրագույն և հետբուհական մասնագիտական կրթության մասին» ՀՀ օրենք 14.12.2004 թ, հոդված 9, կետ 4, հոդված 26 կետ 1, կետ 5):
3. Դեղագիտության բակալավրի որակավորման բնութագիրը
Դեղագիտության բակալավրի մասնագիտական գործունեության օբյեկտը հիվանդության կանխարգելման, ախտորոշման, բուժման, վերականգնման և հիգիենայի համար կիրառվող դեղամիջոցներն են:
060300 - դեղագիտություն մասնագիտությամբ դեղագիտության բակալավրի կրթական ծրագիրը յուրացնելուց հետո դեղագիտության բակալավրը կարող է զբաղվել գիտահետազոտական, դասախոսական, գործավարական, լուսավորչական և կազմակերպչական գործունեությամբ` դեղագիտական հիմնարար և տեսական ուղղություններով:
Դեղագիտության բակալավրը առնվազն մեկ տարի տևողությամբ ինտերնատուրայի կրթական ծրագիրը յուրացնելուց հետո իրավունք ունի իրականացնել դեղագիտական գործունեություն` լիցենզավորված դեղագետ-մասնագետի հսկողությամբ:
Դեղագետ-մասնագետի հսկողության տակ իրավունք ունի աշխատել ոչ ավել, քան 6 դեղագիտության բակալավր:
4. Մասնագիտական գործունեության տեսակները
060300 - դեղագիտություն մասնագիտությամբ դեղագիտության բակալավրը կարող է կատարել գործունեության հետևյալ տեսակները.
1) ընդհանուր դեղագիտական պրակտիկա
2) ինովացիոն, մարկետինգային
3) տեղեկատվական-քարոզչական
4) կազմակերպչական
5) կրթադաստիարակչական
6) հետազոտական
5. Մասնագիտական գործունեության ընդհանրական խնդիրները
1) 060300 - դեղագիտություն մասնագիտությամբ դեղագիտության բակալավրի կրթական ծրագիրը հաջողությամբ ավարտած դեղագիտության բակալավրը պատրաստ է ինքնուրույն լուծել հետազոտական, կրթադաստիարակչական և կազմակերպչական հետևյալ խնդիրները.
ա. Դեղագիտական հիմնարար և տեսական ուղղվածության լաբորատորիաներում մասնագիտական գործառույթների իրականացում:
բ. Միջին բժշկական ուսումնական հաստատություններում մասնագիտական առարկաների դասավանդում:
գ. Դեղերի շրջանառության բնագավառում դեղագիտական ծառայությունների մատուցում, այդ թվում դեղագործական սուբյեկտների պլանավորում և կազմակերպում:
դ. Դեղաբուսական հումքի ընդունման և մթերման կազմակերպում և իրականացում:
ե. Դեղամիջոցների կիրառման վերաբերյալ բժշկականխարգելիչ, դեղագիտական կազմակերպությունների մասնագետներին և բնակչությանը խորհրդատվական օգնության ցուցաբերում:
զ. Արտակարգ իրավիճակներում տուժողներին և հիվանդներին նախաբուժական օգնության ցուցաբերում, դեղամիջոցների մատակարարման կազմակերպում և իրականացում:
2) 060300 - դեղագիտություն մասնագիտությամբ դեղագիտության բակալավրը առնվազն մեկ տարի տևողությամբ ինտերնատուրայի կրթական ծրագիրը յուրացնելուց հետո լիցենզավորված մասնագետի ղեկավարությամբ պատրաստ է լուծելու հետևյալ խնդիրները.
ա. Դեղերի մանրամեծածախ իրացում, պատրաստում, որակի ստուգում, ստանդարտավորում, պետական գրանցում, գովազդ, անորակ դեղերի ոչնչացում:
բ. Դեղերի շրջանառության բնագավառում սուբյեկտների աշխատանքի արդյունավետությանն ուղղված որոշումների մշակում և ընդունում:
գ. Իննովացիոն ծրագրերի մշակում և դրանց իրականացման համար միջոցառումների կազմակերպում:
դ. Բնակչության դեղսպասարկման բարելավման և առողջապահական ընդհանուր տեղեկատվական համակարգի ստեղծման նպատակով տեղեկատվային հաղորդակցական տեխնոլոգիաների արդյունավետ օգտագործում:
ե. Դեղամիջոցների և դեղաբանական հումքի որակի հսկում` մշակման, ստացման, կիրառման և պահպանման փուլերում:
զ. Դեղապատրաստուկների պատրաստման տեխնոլոգիաների, որակի հսկման, պահպանման պայմանները կարգավորող նորմատիվ փաստաթղթերի մշակում:
է. Դեղագիտական կազմակերպությունների գործունեության կառավարում` ներառյալ դեղագիտական շուկայի հիմնական օղակների կառավարման գործընթացի կազմակերպումը, դեղագիտական կազմակերպությունների գործունեության ղեկավարումը, հիմնական ցուցանիշները և գործունեության ուղղությունների պլանավորումը, ֆինանսավորման, կառավարման և հաշվառման կազմակերպումը, դեղագործական և բժշկական ապրանքների մարկետինգային հետազոտությունների անցկացումը:
ը. Քիմիկաթունաբանական հետազոտությունների իրականացում:
6. Դեղագիտության բակալավրի կրթությունը շարունակելու հնարավորությունը
060300 - դեղագիտություն մասնագիտությամբ դեղագիտության բակալավրի ծրագիրը հաջողությամբ ավարտած և ատեստավորում ստացած դեղագիտության բակալավրը իրավունք ունի կրթությունը շարունակել ինտերնատուրայում, մագիստրատուրայում կամ ասպիրանտուրայում:
II 060300 - ԴԵՂԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՄԲ ԴԵՂԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԲԱԿԱԼԱՎՐԻ ՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԿՐԹԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
7. Դեղագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագիրը մշակվում է սույն պետական կրթական չափորոշիչներով և իր մեջ ներառում է մասնագիտության ուսումնական պլանը, ուսումնական դասընթացների, ուսումնական և արտադրական պրակտիկաների ծրագրերը:
8. Դեղագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրի բովանդակության պարտադիր նվազագույնի իրականացման պայմաններին և ուսումնառության ժամկետներին ներկայացվող պահանջները կանոնակարգվում են սույն պետական կրթական չափորոշիչով:
9. Դեղագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագիրը ձևավորվում է հանրապետական, բուհական, ուսանողի կողմից ընտրովի (էլեկտիվ) բաղադրիչների դասընթացներից:
ՈՒսանողի կողմից ընտրովի դասընթացները յուրաքանչյուր կրթաբլոկում բովանդակորեն պետք է լրացնեն հանրապետական բաղադրիչում նշված դասընթացները:
10. Դեղագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագիրը պետք է նախատեսի 2 մոդուլներով հետևյալ կրթաբլոկներում ընդգրկված դասընթացների ուսումնասիրումը և եզրափակիչ պետական որակավորումը.
ՏԵՍԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ՄՈԴՈՒԼ ԿԼԻՆԻԿԱԿԱՆ ԵՎ ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ՄՈԴՈՒԼ
.__________________________________________________________________.
|ՏԵՍԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ՄՈԴՈՒԼ |ԿԼԻՆԻԿԱԿԱՆ ԵՎ ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ |
| |ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ՄՈԴՈՒԼ |
|______________________________|___________________________________|
|1)|հումանիտար-սոցիալական |1)|կլինիկական դասընթացների կրթաբլոկ|
| |(հանրապետական, բուհական, | | |
| |էլեկտիվ բաղադրիչներ) | | |
| |դասընթացների կրթաբլոկ | | |
|__|___________________________|__|________________________________|
|2)|բնագիտական և կենսաբժշկական|2)|կանխարգելիչ բժշկության |
| |դասընթացների կրթաբլոկ | |դասընթացների կրթաբլոկ |
|__|___________________________|__|________________________________|
|3)|ռազմաբժշկական դասընթացների |3)|մասնագիտական դասընթացների |
| |կրթաբլոկ | |կրթաբլոկ |
.__________________________________________________________________.
11. Դեղագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրի բուհական բաղադրիչի բովանդակությունը պետք է ապահովի դեղագիտության բակալավրի պատրաստվածությունը` համաձայն սույն պետական կրթական չափորոշիչով սահմանված որակավորման բնութագրի:
III 060300 - ԴԵՂԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՄԲ ԴԵՂԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԲԱԿԱԼԱՎՐԻ ՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԿՐԹԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԻ ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅԱՆ ՊԱՐՏԱԴԻՐ ՆՎԱԶԱԳՈՒՅՆԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
._____________________________________________________________________.
| N | ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ ԵՎ ՆՐԱՆՑ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԲԱԺԻՆՆԵՐԸ |ԿՐԵ-|ԺԱՄԵՐ|
| |______________________________________________________|ԴԻՏ-| |
| | ՏԵՍԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ՄՈԴՈՒԼ |ՆԵՐ | |
| |______________________________________________________| | |
| | 12. ՀՈՒՄԱՆԻՏԱՐ-ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ | | |
| |______________________________________________________| | |
| | Հանրապետական բաղադրիչ | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|1) |Հայ ժողովրդի պատմություն | 3 | 90 |
| |Հայոց պատմության ուսումնասիրում: Հայկական լեռնաշխարհի | | |
| |պատմաաշխարհագրական ակնարկով` որպես հնդեվրոպական | | |
| |ժողովուրդների նախահայրենիք, հայ ժողովրդի ծագումից | | |
| |մինչև մեր օրերը: Հայ ժողովրդի թագավորության | | |
| |ժամանակաշրջանները, ազատագրական պայքարը, մաքառումներն | | |
| |օտար զավթիչների դեմ, հայ քաղաքական մտքի և պայքարի | | |
| |զարգացման գործընթացը, Հայկական հարցի ծագման | | |
| |հիմնախնդիրը, Մեծ եղեռնը, Առաջին հանրապետության | | |
| |ձևավորումը (1918-1920 թթ.), Հայաստանի խորհրդայնացումը| | |
| |և տարածքային հիմնախնդիրները (1920-1921 թթ.), արցախյան| | |
| |հիմնահարցը, ՀՀ հռչակումը 1991 թ. և Հայաստանի ներքին | | |
| |ու արտաքին քաղաքականությունը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|2) |Հայոց լեզու և հայերեն տերմինաբանություն | 5 | 150 |
| |Հայոց լեզվի ծագումը. հայերենն իբրև հնդեվրոպական | | |
| |լեզու: Հայերենի ուղղագրական, ուղղախոսական, կետադրական | | |
| |առանձնահատկությունները: Հայերենի բառապաշարը. բնիկ և | | |
| |փոխառյալ մասնագիտական տերմիններ: Մասնագիտական | | |
| |տերմինների հայերեն համարժեքների ուղղագրությունը և | | |
| |կիրառությունը բժշկագիտական խոսքում: Հայերեն համարժեքը | | |
| |չունեցող օտար տերմինների գործածությունը մասնագիտական | | |
| |բառապաշարում: Օտար տերմինների տառադարձման | | |
| |սկզբունքները: Բառապաշարի ձևաիմաստային խմբերը, դրանց | | |
| |կիրառությունը խոսքում: Բառակապակցություն, պարզ և | | |
| |բաղադրյալ մասնագիտական տերմիններ. կազմության | | |
| |սկզբունքները: Հունա-լատիներեն ածանցների, վերջածանցների| | |
| |և տերմինատարրերի հայերեն համարժեքները բժշկագիտական | | |
| |բառապաշարում: Խոսքի մասերի քերականական | | |
| |առանձնահատկությունները և դրանց ճիշտ կիրառությունը | | |
| |խոսքում: Լեզուն և բժշկագիտությունը: Խոսք. | | |
| |մասնագիտական խոսքի կառուցման յուրահատկությունները: | | |
| |Բարդ նախադասություն, կապակցության ձևերը: Լեզու և ոճ,| | |
| |ոճի տեսակները: Բժշկագիտական ոճ: Դարձվածքներ. | | |
| |կիրառությունը մասնագիտական խոսքում: Գործնական | | |
| |գրություններ: Գրական խոսքի յուրացման դժվարությունները | | |
| |/ճիշտ և սխալ ձևեր/: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|3) |Ֆիզիկական դաստիարակություն | - | - |
| |ՈՒսանողի ֆիզիկական զարգացմանը, ֆիզիկական | | |
| |պատրաստվածությանը, առողջական վիճակի պահպանմանն ու | | |
| |բարելավմանն ուղղված տարբեր սպորտաձևերի ուսուցում և | | |
| |դրանց տիրապետման կատարելագործում: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
| | Բուհական բաղադրիչ | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|4) |Փիլիսոփայություն | 3 | 90 |
| |Փիլիսոփայությունը մշակույթի համակարգում: | | |
| |Գոյաբանություն, գործունեաբանություն, իմացաբանություն, | | |
| |արժեքաբանություն: Մարդու հիմնախնդիրները | | |
| |փիլիսոփայության մեջ: Սոցիալական փիլիսոփայություն: | | |
| |Բժշկության փիլիսոփայություն: Բժշկության և | | |
| |փիլիսոփայության փոխկապակցվածությունը: Մարդը որպես | | |
| |բժշկության օբյեկտ: Կենսասոցիալական իրականության | | |
| |տարիմաստությունները: Կենսասոցիալական դուալիզմի | | |
| |ակունքները և հետևանքները փիլիսոփայության և | | |
| |բժշկության մեջ: Մարդու առողջության և | | |
| |հիվանդությունների էվոլյուցիան պատմական զարգացման | | |
| |համատեքստում: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|5) |Լատիներեն | 5 | 150 |
| |Լատիներենի քերականական նյութի, բառապաշարի, | | |
| |անատոմիական, կլինիկական, դեղագիտական, քիմիական | | |
| |տերմինների ուսումնասիրում: Լատիներենից հայերեն և | | |
| |հայերենից լատիներեն միջին դժվարության անատոմիական, | | |
| |ստոմատոլոգիական, բուսաբանական, քիմիական, դեղագիտական, | | |
| |կլինիկական տերմինների և դեղատոմսերի թարգմանում: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|6) |Բժշկության պատմություն | 2,5| 75 |
| |Բժշկագիտական մտքի զարգացումը նախնադարյան ժամանակներից | | |
| |մինչև 19-րդ դար: Բժշկության ծագումը և զարգացումը | | |
| |դիվաբանական (մոգական) բժշկությունից մինչև նորագույն | | |
| |շրջանի գիտական բժշկություն: Բժշկական համակարգերի | | |
| |(եգիպտական, այուրվերդիկ, անտիկ, արաբական, եվրոպական) | | |
| |և դպրոցների պատմությունը, դրանց հիմնադիրների և | | |
| |խոշորագույն բժիշկ-գիտնականների գիտական ավանդը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|7) |Բիոէթիկա | 2,5| 75 |
| |Էթիկա, բժշկական էթիկա, դեոնտոլոգիա, բիոէթիկա: | | |
| |Բիոէթիկայի ծագման նախապատմությունը, զարգացման | | |
| |էտապները, տեսական հիմքերը, պատմական մոդելները: | | |
| |Բժիշկ-հիվանդ հարաբերությունների տիպերը: Բժշկի | | |
| |պարտականությունները և հիվանդի իրավունքները: Յատրոգեն | | |
| |հիվանդություններ: Բժշկական գաղտնիք: Իրազեկված | | |
| |համաձայնություն: Աբորտների, կլոնավորման, գենային | | |
| |տեխնոլոգիաների, հարկադրական հոսպիտալացման և ամլացման | | |
| |բարոյական-իրավական ասպեկտները: Էվթանազիա: Էվթանազիան | | |
| |աշխարհում, հին և այսօրվա Հայաստանում: Նարեկը` | | |
| |բժշկարան: Բիոէթիկայի վերաբերյալ ՀՀ ԱԺ-ի և միջազգային | | |
| |հանրության կողմից ընդունված փաստաթղթերը, հռչակագրերը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|8) |Բժշկական հոգեբանություն | 4 | 120 |
| |Հոգեբանություն առարկան, օբյեկտը և մեթոդները: | | |
| |Հոգեբանական գիտելիքների դերը բժշկի աշխատանքում: Բժշկի | | |
| |անձը որպես վստահության գործոն: ՈՒսուցման ժամանակակից | | |
| |պատկերացումները: ՈՒսուցումը և անձը: Գործունեության | | |
| |հոգեբանական բնութագիրը որպես զուտ մարդկային վարքի ձև: | | |
| |Գործունեության գիտակցված և ավտոմատացված բաղադրիչները:| | |
| |Կամքը որպես գործունեության գիտակցված կազմակերպման | | |
| |կարգավորում: Հասկացություն ֆրուստրացիայի մասին: | | |
| |Հոգեկան պաշտպանության մեխանիզմները: Հիվանդը և բժիշկը | | |
| |որպես զուգընկերներ տվյալ գործունեության բնագավառում: | | |
| |Հիվանդության հոգեբանական իմաստը: Բուժական և ախտորոշիչ| | |
| |ընթացքի ընկալումը: Վարքի հուզական մատակարարումը: | | |
| |Հույզեր առաջացնող գործոնները: Վախի և տագնապների | | |
| |կանխարգելումը: Բուժաշխատողի մասնագիտական հաղորդակցման | | |
| |առանձնահատկությունները: Բժշկական մանկավարժություն: | | |
| |Բժշկի մասնագիտական գործունեության մանկավարժական | | |
| |տեսակները: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
| | ՈՒսանողի կողմից ընտրովի դասընթացներ (էլեկտիվ) | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|9) |Օտար լեզու (ռուսերեն, անգլերեն, գերմաներեն, ֆրանսերեն,| 10 | 300 |
| |իսպաներեն) | | |
| |Միջնակարգ դպրոցի ծրագրի ամրապնդում, լեզվաքերականական | | |
| |նոր նյութի ուսուցում, մասնագիտական ընթերցման և | | |
| |թարգմանության համար անհրաժեշտ օտար լեզվով բնագիր | | |
| |գրականություն: Բանավոր խոսքի զարգացման տարբեր | | |
| |միջոցներ, որոնք թույլ են տալիս օգտագործել օտար լեզուն | | |
| |որպես մասնագիտական հաղորդակցման միջոց (գրավոր, | | |
| |բանավոր): Մասնագիտական նպատակներով ստացած | | |
| |տեղեկատվության օգտագործման համար մասնագիտական տեքստերի| | |
| |մշակման հմտություններ, թարգմանություն, հաստատագրում, | | |
| |ռեֆերացում (մայրենի և օտար լեզվով): Բանավոր | | |
| |հաղորդակցման հմտություններ (ունկնդրում, երկխոսություն | | |
| |և մենախոսություն): | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
| | 13. ԿԵՆՍԱԲԺՇԿԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
| | Բուհական բաղադրիչ | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|1) |Բժշկական ֆիզիկա | 4,5| 135 |
| |Ֆիզիկայի հիմնական օրենքները: Ֆիզիկական երևույթ և | | |
| |պրոցեսներ: Բժշկական սարքավորումների գործածության | | |
| |ֆիզիկական հիմունքները: Բժշկական սարքավորումների | | |
| |կառուցվածքը և դրանց նշանակությունը բժշկության մեջ: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|2) |Մաթեմատիկա, բժշկական ինֆորմատիկա, վիճակագրություն | 4,5| 135 |
| |Մտավոր խնդիրների լուծման մաթեմատիկական մեթոդները և | | |
| |նրանց կիրառումը բժշկության մեջ: | | |
| |Ինֆորմացիայի տեսական հիմունքները: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|3) |Բժշկական քիմիա | 9 | 270 |
| |Նյութի քիմիական բնույթը: Քիմիական երևույթը և | | |
| |պրոցեսները: Քիմիայի հիմնական օրենքները և | | |
| |հասկացությունը: Քիմիան և բժշկությունը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|4) |Կենսաբանություն | 9 | 270 |
| |Կյանքի ծագման և զարգացման հիմնական | | |
| |օրինաչափությունները: Անթրոպոգենեզ և մարդու օնտոգենեզ:| | |
| |Գենետիկայի օրենքները: Բիոսֆերա և էկոլոգիա: | | |
| |Պարազիտիզմի երևույթը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|5) |Ֆիզիկական և կոլոիդային քիմիա | 9 | 270 |
| |Թերմոդինամիկայի հիմնական օրենքները: Քիմիական | | |
| |ռեակցիաների կինետիկա և կատալիզ: Դիսպերս համակարգեր: | | |
| |Կոլոիդալ համակարգերի մոլեկուլյար-կինետիկ և օպտիկ | | |
| |հատկությունները: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|6) |Անալիտիկ քիմիա | 10 | 300 |
| |Անալիտիկ քիմիայի ընդհանուր տեսական հիմունքները: | | |
| |Կատիոնների, անիոնների և օրգանական նյութերի որակական | | |
| |անալիզ: Քանակական անալիզ: Անալիզի գործիքային | | |
| |(ֆիզիկաքիմիական) մեթոդներ: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|7) |Օրգանական քիմիա | 7 | 210 |
| |Օրգանական նյութերի կառուցվածքի հիմունքները և | | |
| |ուսումնասիրման մեթոդները: Հոմոֆունկցիոնալ օրգանական | | |
| |միացությունների կարևորագույն դասերը: | | |
| |Հետերոֆունկցիոնալ օրգանական միացություններ: | | |
| |Ածխաջրատների հետերոցիկլիկ միացություններ, | | |
| |իզոպրենոիդներ: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|8) |Բուսաբանություն | 7.5| 225 |
| |Բույսերի անատոմիա և ֆիզիոլոգիա: Բույսերի | | |
| |դասակարգումը, ցածրակարգ բույսեր, բարձրագույն սպորավոր:| | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|9) |Օրգանական սինթեզ | 5 | 150 |
| |Դեղանյութերի կառուցվածքը. օրգանական մոլեկուլներ: | | |
| |Ժամանակակից սինթեզի պրակտիկայում օգտագործվող | | |
| |մեթոդները: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|10)|Կենսաբանական քիմիա | 5 | 150 |
| |Նյութի քիմիական բնույթը: Օրգանիզմում քիմիական | | |
| |երևույթներ ու պրոցեսներ: Հիմնական կենսաբանական ակտիվ | | |
| |միացությունների դերը կենսական կարևոր պրոցեսում | | |
| |մոլեկուլյար մակարդակով: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|11)|Ֆիզիոլոգիա և մարդու անատոմիա | 5 | 150 |
| |Մարդու օրգանիզմի կառուցվածքը, օրգանի և օրգան | | |
| |համակարգերի տեղագրական ու ֆունկցիոնալ | | |
| |փոխհարաբերությունները: Զարգացումը և անհատական | | |
| |առանձնահատկությունները: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|12)|Ֆարմակոլոգիա | 8 | 240 |
| |Դեղանյութերի դասակարգումը և հիմնական բնութագրերը: | | |
| |Ֆարմակոդինամիկա և ֆարմակոգենետիկա: Դեղանյութերի | | |
| |կիրառման ցուցումները և հակացուցումները, նրանց | | |
| |կիրառումը և կողմնակի ազդեցությունը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|13)|Տոքսիկ քիմիա | 3 | 90 |
| |Թունավոր միացությունների ֆիզիկոքիմիական | | |
| |հատկությունները: Օրգանիզմում թունավոր նյութերի | | |
| |վարքագծի հետ քիմիկոտոքսիկ անալիզի փոխկապակցությունը, | | |
| |բիոլոգիական օբյեկտներից նրանց անջատման մեթոդները և | | |
| |քիմիկոտոքսիկ հետազոտությունները: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|14)|Մանրէաբանություն, վիրուսաբանություն, իմունաբանություն | 5 | 150 |
| |Մանրէների մորֆոլոգիան, ֆիզիոլոգիան: Մանրէների | | |
| |գենետիկան և էկոլոգիան: Դեղաբույսերի և դեղահումքի | | |
| |միկրոֆլորա: ՈՒսմունք ինֆեկցիայի և իմունիտետի մասին, | | |
| |քիմիոթերապիայի հիմունքները: Ախտածին և պայմանական | | |
| |ախտածին մանրէները. դրանց կողմից առաջացրած առավել | | |
| |տարածված ինֆեկցիոն հիվանդությունների էթիոլոգիան, | | |
| |պաթոգենեզը, լաբորատոր ախտորոշումը, բուժումը, | | |
| |յուրահատուկ և ոչ յուրահատուկ կանխարգելումը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
| | 14. ՌԱԶՄԱԲԺՇԿԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
| | Հանրապետական և բուհական բաղադրիչներ | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|1) |ԸԶՊ | 1 | 30 |
| |ՀՀ ԶՈՒ կանոնադրությունների հիմնական դրույթները, | | |
| |սպառազինության հիմնական տեսակները, նրանց բնութագրերը, | | |
| |ՀՀ ԶՈՒ կառավարման համակարգը, կապի միջոցները, տեղանքի | | |
| |տարատեսակները, դրանց մարտավարական հատկանիշները: | | |
| |Տեղանքում կողմնորոշվելու եղանակները, ժամանակակից մարտի| | |
| |տեսակները, մարտավարման եղանակները, զորային թիկունքի | | |
| |կառուցվածքը, գործունեությունը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|2) |ԲԳԱԿ | 2 | 60 |
| |Գնդի միավորման, զորամիավորման բժշկական մատակարարման | | |
| |կազմակերպում, գնդի բուժկետի և ԱԲՋ-ի գույքացուցակային | | |
| |հագեցում, բժշկական գույքի պահանջարկի որոշում, | | |
| |պահպանում, բացթողնում, հաշվառում, դաշտային | | |
| |պայմաններում դեղամիջոցների պատրաստում, բժշկական գույքի| | |
| |և տեխնիկայի պաշարների պահպանում: | | |
|_____________________________________________________________________|
| ԿԼԻՆԻԿԱԿԱՆ ԵՎ ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ՄՈԴՈՒԼ |
|_____________________________________________________________________|
| 15. ԿԼԻՆԻԿԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ |
|_____________________________________________________________________|
|1) |Առողջ կենսակերպի հիմունքներ | 5 | 150 |
| |Հիվանդին առաջին բուժօգնության կազմակերպման և | | |
| |ցուցաբերման սկզբունքները, անձնական հիգիենայի հարցերը: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|2) |Ներքին հիվանդություններ | 4,5| 135 |
| |Հիվանդի առողջական վիճակի մասին տեղեկատվության հավաքում| | |
| |և վերլուծություն, ախտորոշման պրակտիկ խնդիրների | | |
| |ալգորիթմի տիրապետում: Բժշկական փաստաթղթերի կազմման | | |
| |հարցեր: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|3) |Նյարդաբանություն | 3 | 90 |
| |Նյարդաբանական ամենահաճախ հանդիպող հիվանդությունների և | | |
| |սինդրոմների դեղորայքային բուժման | | |
| |առանձնահատկությունները: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|4) |ՈՒռուցքաբանություն և քիմիոթերապիայի հիմունքներ | 3 | 90 |
| |ՈՒռուցքաբանության հիմունքները, բուժման | | |
| |առանձնահատկությունները: Դեղորայքային բուժում. տարբեր | | |
| |խմբի պրեպարատներ. նրանց օգտագործումը, իմունաթերապիա, | | |
| |հորմոնաթերապիա: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|5) |Պաթոլոգիա | 6 | 180 |
| |Պաթոլոգիայի ընդհանուր հիմնադրույթները: Ախտաբանական | | |
| |պրոցեսներ, զարգացման էթիոլոգիայի պաթոգենեզը: | | |
| |Օրգան-համակարգերի ախտաբանության ընդհանուր | | |
| |օրինաչափությունները: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|6) |Կլինիկական դեղագործություն | 4,5| 135 |
| |Ըստ դեղաբանական խմբերի դեղերի ազդեցության | | |
| |վերլուծությունը մարդու օրգանիզմի վրա | | |
| |(ֆարմակոդինամիկայի և ֆարմակոկինետիկայի | | |
| |առանձնահատկություններն ըստ տարիքային խմբերի և | | |
| |կլինիկական իրավիճակների, դեղերի կողմնակի | | |
| |ազդեցությունները, հակացուցումները և դեղային | | |
| |փոխազդեցությունները): Դեղերի ռացիոնալ ընտրության | | |
| |հիմնավորումն ըստ դեղերի արդյունավետության, | | |
| |անվտանգության և համապատասխանության: Ըստ | | |
| |հիվանդությունների` դեղերի ռացիոնալ ընտրության | | |
| |հիմնավորումը ապացուցողական բժշկագիտության | | |
| |սկզբունքներին համապատասխան: Դեղերի ռացիոնալ կիրառման | | |
| |սկզբունքների վերլուծություն. հիվանդների կլինիկական | | |
| |կարիքներին համապատասխանող դեղերի նշանակում` անհատական | | |
| |պահանջներին համապատասխանող դեղաչափերով, համապատասխան | | |
| |ժամանակահատվածում և ամենացածր գներով: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|7) |Կլինիկական ֆարմակոլոգիա |13.5| 405 |
| |Մարդու օրգանիզմի վրա դեղերի ազդեցության | | |
| |վերլուծությունն ըստ հիվանդությունների | | |
| |(ֆարմակոդինամիկայի և ֆարմակոկինետիկայի | | |
| |առանձնահատկություններն ըստ տարիքային խմբերի և | | |
| |կլինիկական իրավիճակների, դեղերի կողմնակի | | |
| |ազդեցությունները, հակացուցումները և դեղային | | |
| |փոխազդեցությունները): Դեղերի ռացիոնալ ընտրության | | |
| |հիմնավորում ըստ դեղերի արդյունավետության, | | |
| |անվտանգության և համապատասխանության: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|8) |Անհետաձգելի բժշկություն | 3 | 90 |
| |Արտակարգ իրավիճակներում տուժածներին կամ հիվանդներին | | |
| |կազմակերպված օգնության ցուցաբերում, տուժածի կյանքի | | |
| |փրկում, վիճակի վատթարացման կանխում: | | |
|_____________________________________________________________________|
| 16. ԿԱՆԽԱՐԳԵԼԻՉ ԲԺՇԿՈՒԹՅԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ |
|_____________________________________________________________________|
| |Հիգիենա և էկոլոգիա | 3 | 90 |
| |Կանխարգելումը բժշկության համակարգում: Հիգիենան որպես | | |
| |կանխարգելիչ բժշկության բնագավառ: Շրջակա միջավայրի | | |
| |գործոնների ազդեցությամբ պայմանավորված | | |
| |հիվանդություններ: Բժշկականխարգելիչ հիմնարկությունների | | |
| |և դեղատների հիգիենա: Ազգաբնակչության առողջական վիճակը| | |
| |պայմանավորող շրջակա միջավայրի էկոլոգիական հիմնահարցեր:| | |
|_____________________________________________________________________|
| 17. ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ |
|_____________________________________________________________________|
|1) |Դեղերի քիմիա | 12 | 360 |
| |Դեղերի վերլուծությունն ըստ ֆունկցիոնալ խմբերի: Դեղերի | | |
| |սինթեզը, վերլուծությունը (որակական և քանակական | | |
| |անալիզ) և բարորակության որոշումը: Առանձին դեղերի | | |
| |ֆարմակոպեական վերլուծությունը: Դեղերի որակի հսկման | | |
| |համար կիրառվող ժամանակակից գործիքային եղանակները: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|2) |Դեղագիտական քիմիա |10.5| 315 |
| |Դեղերի ստացման աղբյուրները, ուղիները և որակի | | |
| |վերահսկման սկզբունքները: Դեղերի կառուցման ժամանակակից | | |
| |համակարգչային եղանակները: Կապը կառույցի և ակտիվության| | |
| |միջև: Ֆարմակոֆոր խմբերը և դրանց նշանակությունը | | |
| |կենսաբանական ակտիվության համար: Դեղերի և նրանց | | |
| |թիրախների փոխազդեցության քիմիական հիմունքները: Դեղերի | | |
| |մետաբոլիկ փոխանակման ուղիները: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|3) |Դեղերի տեխնոլոգիա |16.5| 495 |
| |Դեղերի պատրաստումը դեղատնային պայմաններում և դեղերի | | |
| |արտադրության մեջ: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|4) |Դեղերի կազմակերպում և մարկետինգ | 11 | 330 |
| |Հանրային առողջապահության հիմնական սկզբունքները: | | |
| |Դեղագործական համակարգը որպես առողջապահության | | |
| |ենթահամակարգ: Դեղերի շրջանառության ոլորտի | | |
| |կարգավորումը: Դեղերի մեծածախ իրացումը: Ապրանքի | | |
| |տեղափոխման և գնորդին հանձնելու ձևերը: Դեղերի | | |
| |մանրածախ իրացման առանձնահատկությունները: Պատշաճ | | |
| |դեղատնային գործունեության պահանջներն ու կառուցվածքային| | |
| |տարրերը: Հիվանդանոցային դեղատան աշխատանքի | | |
| |կազմակերպումը: Դեղերի և դեղանյութերի | | |
| |առարկայաքանակական հաշվառումը: «Հաշվառում» տեղեկատվական| | |
| |համակարգը: Հաշվապահական հաշվառում: Գույքագրում: | | |
| |Դրամական միջոցների, ապրանքի հաշվառում: Դեղատան | | |
| |շահույթի, ապրանքաշրջանառության, ծախքերի պլանավորում: | | |
| |Ծախսի կառավարում: Միկրոէկոնոմիկա: Ընդհանուր և | | |
| |դեղագործական մարկետինգ: Շուկայի սիգմենտավորում: | | |
| |Սպառողի վարքը: Ծառայությունների մարկետինգ: Բաշխման | | |
| |ուղիները: Ապրանքի սպառողական հատկություններ: Ապրանքի | | |
| |կյանքի փուլեր: Ապրանքների դիրքավորումը շուկայում: | | |
| |Մերչենդայզինգ: Դեղագործական ապրանքների պատշաճ | | |
| |ներկայացում: | | |
|___|______________________________________________________|____|_____|
|5) |Ֆարմակոգնոզիա | 9 | 270 |
| |Հիմունքներ և մեթոդաբանություն: Դեղագիտական | | |
| |ֆարմակոգնոստիկ տերմինաբանություն: Դեղաբուսական հումքի | | |
| |դասակարգում և ֆարմակոգնոստիկ վերլուծություն: | | |
| |Դեղաբույսերի քիմիական կազմ և կիրառում բժշկագիտական | | |
| |բնագավառում: | | |
._____________________________________________________________________.
IV 060300 - ԴԵՂԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՄԲ ԴԵՂԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԲԱԿԱԼԱՎՐԻ ՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԿՐԹԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԵՐԻ ՅՈՒՐԱՑՄԱՆ ԺԱՄԿԵՏՆԵՐԸ
18. Դեղագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրի յուրացման ժամկետն առկա ուսուցման ձևով 160 շաբաթ է, այդ թվում` տեսական ուսուցումը, ներառյալ ուսանողի գիտահետազոտական աշխատանքները, գործնական և լաբորատոր պարապմունքները, քննաշրջանները, պրակտիկաները:
Ամփոփիչ ատեստավորումը մինչև 2 շաբաթ:
Արտադրական պրակտիկան մինչև 4 շաբաթ:
Արձակուրդները` 25-30 շաբաթ:
19. ՈՒսանողի ուսումնական բեռնվածքի առավելագույն ծավալը սահմանվում է շաբաթական 45 ժամ` ներառյալ լսարանային (30 ժամ) և արտալսարանային (ինքնուրույն`15 ժամ) աշխատանքները:
20. Առկա ուսուցման ձևով սովորող ուսանողի լսարանային պարապմունքների ծավալը տեսական ուսուցման ընթացքում միջին հաշվով չպետք է գերազանցի շաբաթական 30 ժամը: Նշված ծավալում չեն ընդգրկվում ֆիզիկական կուլտուրայի դասընթացների դասաժամերը:
Դեղագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրերում նախատեսվող բոլոր դասընթացների ուսուցման ժամանակ ուսանողների ինքնուրույն աշխատանքը պետք է կազմի ուսումնական բեռնվածքի առավելագույն ծավալի 30-50%-ը:
V 060300 - ԴԵՂԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՄԲ ԴԵՂԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԲԱԿԱԼԱՎՐԻ ՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԿՐԹԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԻ ՄՇԱԿՄԱՆ ԵՎ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
21. Դեղագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրի մշակմանը ներկայացվող պահանջները
1) Սույն պետական կրթական չափորոշիչի հիման վրա բուհն ինքնուրույն է մշակում և հաստատում դեղագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագիրը:
ՈՒսանողի կողմից ընտրովի դասընթացների ուսումնառությունը պարտադիր է:
Բարձրագույն ուսումնական հաստատությունում ուսումնական պլանում նախատեսված բոլոր դասընթացների և պրակտիկայի համար պարտադիր է եզրափակիչ գնահատականի նշանակումը («գերազանց»` 10-9, «լավ»` 8-7, «բավարար»` 6-5, «անբավարար»` 4-0, «ստուգված» և «չստուգված»):
Բոլոր ստուգարքային և քննական առարկաներից անցկացվում են գրավոր թեստային հարցումներ (միջանկյալ քննություններ), որոնք գնահատվում են ըստ հատուկ մշակված գնահատման կարգի: Հարցումների գնահատականների հիման վրա ձևավորվում է տարեկան գնահատականը: Քննություններն անցկացվում են միայն գրավոր` քննության համար մշակված թեստային տարբերակների օգնությամբ: Տարեկան և քննական գնահատականների միջինի արդյունքում ձևավորվում է վերջնական գնահատականը:
2) Մասնագիտության հիմնական կրթական ծրագիրն իրականացնելու դեպքում բուհն իրավասու է 15%-ի սահմաններում փոփոխել դասընթացների կրթաբլոկներին հատկացրած ժամաքանակները:
22. ՈՒսումնական գործընթացի կադրային ապահովման պահանջները
Դեղագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրերի իրականացումը պետք է ապահովվի գիտամանկավարժական կադրերով, որոնք, որպես կանոն, ունեն դասընթացների դասավանդման ուղղվածությանը համապատասխանող բազային կրթություն (առնվազն դիպլոմավորված մասնագետ կամ մագիստրոս) և հետևողականորեն զբաղվում են հետազոտական և գիտամեթոդական գործունեությամբ: Բժշկակենսաբանական, կլինիկական և հատուկ մասնագիտական դասընթացներ դասավանդող դասախոսները, որպես կանոն, պետք է ունենան գիտական աստիճան (60%-ի չափով գիտության թեկնածուներ և 10%-ի չափով գիտության դոկտորներ) և համապատասխան գործունեության ոլորտում աշխատանքի փորձ (ոչ պակաս, քան 3 տարի):
Դասախոսների ոչ պակաս, քան 80%-ը պետք է լինեն բուհի հիմնական աշխատակիցներ:
23. ՈՒսումնական գործընթացի ուսումնամեթոդական ապահովման պահանջները
Դեղագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրերի իրականացումը պետք է ապահովվի յուրաքանչյուր ուսանողի մուտքով դեպի գրադարանային ֆոնդեր և տվյալների բազաներ, որտեղ ֆոնդային տվյալները` ըստ բովանդակության, ապահովվում են հիմնական կրթական ծրագրով նախատեսված դասընթացների բաղադրիչներին (դասախոսություններ, գործնական, սեմինար և լաբորատոր պարապմունքներ, պրակտիկաների ծրագրեր) նվիրված մեթոդական ձեռնարկներով, ցուցումներով, ինչպես նաև տեսալսողական, բազմամիջավայրային նյութերով և ցուցադրական ձեռնարկներով, համակարգիչներով, ինտերնետ կապով, «OVID» տեղեկատվական համակարգից օգտվելու հնարավորություններով:
Հիմնական կրթական ծրագրով նախատեսված բոլոր բնագիտական, բժշկակենսաբանական և կլինիկական մասնագիտական դասընթացների լաբորատոր և գործնական պարապմունքները պետք է ապահովված լինեն անհրաժեշտ սարքավորումներով, ռեակտիվներով, միկրո և մակրո պրեպարատներով, փորձարարական կենդանիներով, միկրոսկոպներով, համակարգիչներով, բժշկական ախտորոշիչ սարքավորումներով և այլն:
Բուհի գրադարանը պետք է հագեցած լինի մասնագիտության ուսումնական պլանով նախատեսված դասընթացների ուսումնամեթոդական համալիրներով, մասնագիտության նորմատիվ-իրավական ակտերով, տեղեկատու գրականությամբ և չափորոշիչներով: Գրադարանային ֆոնդը պետք է ունենա բոլոր մասնագիտական դասընթացների գծով հայրենական, Ռուսաստանի Դաշնության և արտասահմանյան երկրների համապատասխան կենսաբանական հանդեսներ և ամսագրեր: ՈՒսանողությունը 100%-ով պետք է ապահովված լինի դասավանդվող առարկաների դասագրքերով:
24. ՈՒսումնական գործընթացի նյութատեխնիկական ապահովման պահանջները
Բժշկության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագիր իրականացնող բուհը պետք է ունենա նյութատեխնիկական համապատասխան բազա, որի 70%-ը պետք է լինի իր սեփական նյութատեխնիկական բազան` համալսարանական կլինիկաներ, պոլիկլինիկաներ, ախտորոշիչ կենտրոններ, կլինիկական, գիտահետազոտական լաբորատորիաներ և կենտրոններ, դեղատներ, ուսումնաարտադրական բազաներ: Այդ բազաները պետք է համապատասխանեն գործող սանիտարահիգիենիկ նորմերին և հակահրդեհային կանոններին, ապահովեն օրինակելի ուսումնական պլաններով նախատեսված դասախոսությունների, լաբորատոր, սեմինար, գործնական պարապմունքների և միջդասընթացային պատրաստման բոլոր ձևերի, ինչպես նաև ուսանողների հետազոտական աշխատանքների կատարումը: Բուհը կարող է օգտվել նաև հատուկ մասնագիտական (տուբերկուլյոզի, ուռուցքաբանության, մաշկավեներոլոգիայի, արյունաբանության, ռադիոլոգիայի) կլինիկաներից:
25. Պրակտիկաների կազմակերպման պահանջները
Բոլոր կլինիկական առարկաների ժամաքանակի 25%-ը հատկացվում է հիվանդանոցներում, պոլիկլինիկաներում և ամբուլատորիաներում պրակտիկ պարապմունքներին: Բացի այդ, II կուրսից յուրաքանչյուր ուսումնական տարվա վերջում կազմակերպվում է լրացուցիչ պրակտիկա: ՈՒսումնական պլանի մեջ մտած ուսումնական և արտադրական պրակտիկներն անց են կացվում ուսումնական ծրագրով նախատեսված համապատասխան մասնագիտական բազաներում: Պրակտիկան ղեկավարում է համապատասխան բազայի կողմից նշանակված անձը և բուհի դասախոսը: Պրակտիկայի անցկացման կողմերի պարտականություններն ամրագրվում են բուհի և համապատասխան բազաների միջև կնքված պայմանագրերով:
ՈՒսումնական տարվա վերջում կազմակերպվում են լրացուցիչ պրակտիկայի անցկացման հետևյալ ձևերը.
ՈՒսումնաարտադրական պրակտիկա
1) դաշտային բուսաբանություն II-րդ կուրս 1 շաբաթ
2) ֆարմակոգնոզիա III-րդ կուրս 1 շաբաթ
3) դեղաձևերի տեխնոլոգիա և դեղաձևերի III-րդ կուրս 2 շաբաթ
որակի վերահսկում
Պրակտիկայի ընթացքում ուսանողը սովորում է որոշել դեղաբույսի տեսակները բուսական տարբեր համակցություններում, տարբերակել դեղաբույսերը վայրի բնության մեջ, իրականացնել դեղաբույսերի հերբարիզացիան, դեղատնային և պահեստային պայմաններում տիրապետել դեղաբուսական հումքի չորացման, առաջնային մշակման և պահպանման մեթոդներին, ինչպես նաև կատարում է դոզավորում ըստ զանգվածի, ըստ ծավալի և կաթիլների, սովորում է տարբեր բաղադրատոմսերով փոշիների, կոնցենտրիկ լուծույթների, հեղուկ դեղաձևերի, սուսպենզիաների, քսուքների և սուպպոզիտորիաների պատրաստում:
VI 060300 - ԴԵՂԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՄԲ ԴԵՂԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԲԱԿԱԼԱՎՐԻ ՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ՄԱԿԱՐԴԱԿԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
26. Դեղագիտության բակալավրի մասնագիտական պատրաստվածությանը ներկայացվող պահանջներ
Դեղագիտության բակալավրը պետք է կարողանա լուծել սույն պետական կրթական չափորոշիչի թիվ 1.3 կետում նշված և իր որակավորմանը համապատասխանող խնդիրները:
1) Դեղագիտության բակալավրը պետք է կարողանա
ա. Դասավանդել միջին բժշկական ուսումնական հաստատություններում (մասնագիտական առարկաների գծով)
բ. Աշխատել գիտահետազոտական լաբորատորիաներում որպես գիտ աշխատող, ավագ լաբորանտ:
գ. Աշխատել հասարակության հետ կապի տարբեր օղակներում (տեղական ինքնակառավարման մարմիններ, նախարարություններ, կոմիտեներ և այլն) որպես հանրության դեղագիտության վերաբերյալ գիտելիքների բարձրացմանն ուղղված աշխատանքների մասնագետ կազմակերպիչներ:
դ. Պատրաստել դեղամիջոցներ էքստեմպորալ արտադրության եղանակով` կիրառելով տեխնոլոգիական պրոցեսների կազմակերպման և սանիտարական կանոնների ապահովման սկզբունքները` ըստ միջազգային և հայրենական նորմաների և չափորոշիչների:
ե. Կազմակերպել և իրականացնել դեղաբուսական հումքի մթերումը, ընդունումը:
զ. Բժիշկներին, դեղագետներին և ազգաբնակչությանը տեղեկացնել դեղամիջոցների հիմնական բնութագրերի, ֆարմակոթերապևտիկ խմբին նրանց պատկանելիության, կիրառման ցուցումների և հակացուցումների, մեկ պրեպարատը մյուսով փոխարինելու և ռացիոնալ ընդունման մասին:
է. Կազմակերպել և իրականացնել հիվանդներին և արտակարգ իրավիճակներում գտնվող տուժածներին դեղամատակարարման և բժշկական առաջին օգնություն:
ը. Ապահովել դեղամիջոցների արտադրության և կիրառման էկոլոգիական անվտանգությունը, ինչպես նաև տեխնիկայի անվտանգության և աշխատանքի պահպանման կանոնները: Կազմակերպել ֆարմացևտիկ գործունեության բոլոր տեսակների փաստաթղթային ձևակերպում` ըստ ընդունված նմուշների:
թ. Տիրապետել օտար լեզվի (բանավոր և գրավոր)` օտարալեզու մասնագիտական գրականությունից օգտվելու և նրանով աշխատելու նպատակով:
ժ. Մաթեմատիկական մեթոդների օգնությամբ լուծել մասնագիտական խնդիրներ և տիրապետել համակարգիչների հետ աշխատելու սկզբունքներին:
2) Դեղագիտության բակալավրը առնվազն մեկ տարի տևողությամբ ինտերնատուրայի կրթական ծրագիրը յուրացնելուց հետո դեղագետ մասնագետի հսկողության տակ պետք է կարողանա.
ա. Մշակել ռացիոնալ դեղաձևերով նոր դեղամիջոցներ և կատարելագործել բիոֆարմացևտիկ հետազոտությունների հիման վրա գոյություն ունեցող դեղաձևերի բաղադրություններ և տեխնոլոգիաներ` դրանց իրագործման համար կիրառելով ժամանակակից սարքավորումներ:
բ. Հսկիչ-թույլատրողական համակարգում կազմակերպել և իրականացնել գործունեության բոլոր տեսակները (լիցենզավորում, սերտիֆիկացիա, գրանցում և այլն), ինչպես նաև ապահովել և իրականացնել դեղամիջոցների մշակման, ստացման, պահպանման և օգտագործման փուլերում որակի հսկում` ըստ նորմատիվ փաստաթղթերի:
գ. Կազմակերպել և իրականացնել դեղաբուսական հումքի ստանդարտավորումը:
դ. Դատափորձաքննության նպատակով կենսաբանական հեղուկներում, հյուսվածքներում, օրգաններում, ջրային և սննդային մթերքներում, դեղամիջոցներում կատարել քիմիկոթունաբանական հետազոտություններ` թունավոր նյութերի և նրանց մետաբոլիտների հայտնաբերման համար:
ե. Աշխատել դեղատներում որպես դեղագետ օգնական:
3) ինքնուրույն պետք է կարողանա
ա. Աշխատել դեղատների պատրաստի դեղամիջոցների բաժնում որպես դեղագետ-մարկետոլոգ:
բ. Աշխատել բանակի գնդի բուժմատակարարման բաժնում ենթասպայի կոչումով որպես դեղագետ-բուժմատակարար:
27. Դեղագիտության բակալավրի ամփոփիչ ատեստավորմանը ներկայացվող պահանջներ
1) Ամփոփիչ ատեստավորումը թույլ է տալիս բացահայտել ինչպես դեղագիտության բակալավրի տեսական և գործնական պատրաստվածությունը սույն պետական կրթական չափորոշիչներով սահմանված մասնագիտական խնդիրների բնագավառում, այնպես էլ շարունակել կրթությունը ինտերնատուրայում, մագիստրատուրայում, ռեզիդենտուրայում, ասպիրանտուրայում: Դեղագիտության բակալավրի ամփոփիչ ատեստավորումը պետք է լիովին համապատասխանի բարձրագույն մասնագիտական կրթության հիմնական կրթական ծրագրերին: Դեղագիտության բակալավրի ամփոփիչ ատեստավորումն իր մեջ ներառում է երկաստիճան քննություն: Ամփոփիչ ատեստավորմանը թույլատրվում են մասնակցել ուսումնական պլանները լիովին կատարած ուսանողները:
2) Ամփոփիչ ատեստավորման անցկացման կարգը, հիմնական շրջանները և ծրագրերը
Բարձրագույն դեղագիտական կրթական հաստատության դեղագիտության բակալավրի ամփոփիչ պետական որակավորումն իր մեջ ներառում է հիմնական մասնագիտական առարկաների ծրագրերի շրջանակներում եզրափակիչ միջառարկայական քննության հանձնում:
Ամփոփիչ ատեստավորումն իրականացվում է երկու փուլով:
Առաջին փուլում գնահատվում է դեղագիտության բակալավրի մասնագիտական գործնական պատրաստվածության աստիճանը: Այն անցկացվում է այն բազաներում, որտեղ իրականացվել է 060300 - դեղագիտություն մասնագիտությամբ դեղագիտության բակալավրի պատրաստվածությունը: Դեղագիտության բակալավրին հնարավորություն է տրվում հետևողականորեն կատարել մասնագիտական գործունեության հմտությունների և ունակությունների անհրաժեշտ ծավալը: ՈՒսանողը դեղապատրաստուկների ինդենտիֆիկացիայի և նրանց քանակական անալիզի նպատակով կատարում է փորձեր, պատրաստում է դեղաձևեր` տրված դեղատոմսերով, ճանաչում և բնութագրում է տարբեր տեսակի դեղաբուսական հումքերը, լուծում իրավիճակային խնդիրներ:
Գործնական հմտությունների տիրապետման արդյունքը գնահատվում է «ստուգված» կամ «չստուգված» որակավորմամբ:
Երկրորդ փուլում համակարգչային թեստավորման միջոցով գնահատվում է դեղագիտության բակալավրի տեսական պատրաստվածության աստիճանը: Այն իր մեջ ներառում է հարցաշար` մասնագիտական առարկաներից: Միջառարկայական եզրափակիչ քննության թեստային հարցերը և խնդիրները յուրաքանչյուր տարի թարմացվում են միջառարկայական որակավորման համար թեստային խնդիրների բանկից: Թեստային քննության արդյունքները գնահատվում են «գերազանց» (10-9), «լավ» (8-7), «բավարար» (6-5), «անբավարար» (4-0): Երկրորդ փուլի արդյունքների հիման վրա նշանակվում է եզրափակիչ գնահատական և տրվում է որակավորում:
Ամփոփիչ ատեստավորման ինչպես առաջին շրջանում «չստուգված», այնպես էլ երկրորդ շրջանում «անբավարար» ստացած ուսանողը չի ստանում որակավորում: Նա իրավունք ունի մասնակցել տվյալ ուսումնական տարում մարման շրջանին, իսկ անհաջողության դեպքում` հաջորդ տարի վերականգնել ուսանողի իր կարգավիճակը, մասնակցել եռամսյա դասընթացներին և ամփոփիչ ատեստավորմանը:
ՕՐԻՆԱԿԵԼԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՊԼԱՆ
Մասնագիտություն` 060300 դեղագիտություն
որակավորում` դեղագիտության բակալավր
Ուսման ժամկետը` 4 տարի
ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԻ ԳՐԱՖԻԿ
.__________________________________________________________________________
|ԿՈՒՐՍ|ՈՒՐ|Սեպտեմբեր |29.|Հոկտեմբեր|27.|Նոյեմբեր |Դեկտեմբեր |29.|Հունվար |
| | |__________| |_________| |__________|__________| |________|
| | |1| 8|15|22| - | 6|13| 20| - |3|10|17|24|1| 8|15|22| - | 5|12|19|
| | |_|__|__|__| |__|__|___| |_|__|__|__|_|__|__|__| |__|__|__|
| | |7|13|21|29|5. |12|19| 26|2. |9|16|23|30|7|14|21|28|4. |11|18|25|
|_____|___|_|__|__|__|___|__|__|___|___|_|__|__|__|_|__|__|__|___|__|__|__|
| 1 | | | | | | | | | | | | | | | | | | #| # |..|..|..|
|_____|___|_|__|__|__|___|__|__|___|___|_|__|__|__|_|__|__|__|___|__|__|__|
| 2 | | | | | | | | | | | | | | | | | | #| # |..|..|..|
|_____|___|_|__|__|__|___|__|__|___|___|_|__|__|__|_|__|__|__|___|__|__|__|
| 3 | | | | | | | | | | | | | | | | | | #| # |..|..|..|
|_____|___|_|__|__|__|___|__|__|___|___|_|__|__|__|_|__|__|__|___|__|__|__|
| 4 | | | | | | | | | | | | | | | | | | #| # | | | |
.__________________________________________________________________________
._________________________________________________________________________
|ԿՈՒՐՍ|26.|Փետրվար|23.|Մարտ |30.|Ապրիլ |27.|Մայիս |Հունիս |
| | |_______| |__________| |________| |___________|__________|
| | - |2| 9|16| - |2| 9|16|13| - |6 |13|20| - | 4|11|18|25|1| 8|15|22|
| | |_|__|__| |_|__|__|__| |__|__|__| |__|__|__|__|_|__|__|__|
| |1. |8|15|22|1. |8|15|22|29|5. |12|19|26|3. |10|17|24|31|7|14|21|28|
|_____|___|_|__|__|___|_|__|__|__|___|__|__|__|___|__|__|__|__|_|__|__|__|
| 1 |.. |#| | | | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..|
|_____|___|_|__|__|___|_|__|__|__|___|__|__|__|___|__|__|__|__|_|__|__|__|
| 2 |.. |#| | | | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..|
|_____|___|_|__|__|___|_|__|__|__|___|__|__|__|___|__|__|__|__|_|__|__|__|
| 3 |.. |#| | | | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..|
|_____|___|_|__|__|___|_|__|__|__|___|__|__|__|___|__|__|__|__|_|__|__|__|
| 4 | |#| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
._________________________________________________________________________
._________________________________________________________________________.
|ԿՈՒՐՍ|29.|Հուլիս |27.|Օգոստոս |Տեսա- |Քննաշրջան|Արտադր/ |Պետ. |Արձա-|
| | |________| |__________|կան | |ուսումն.|քննութ.|կուրդ|
| | - | 6|13|20| - |3|10|17|24|ուսու-| |պրակտ. | | |
| | |__|__|__| |_|__|__|__|ցում | | | | |
| | 5.|12|19|26|2. |9|16|23|31| | | | | |
|_____|___|__|__|__|___|_|__|__|__|______|_________|________|_______|_____|
| 1 | # | #| #| #| # |#| #| #| #| 34 | 6 | 0 | | 12 |
|_____|___|__|__|__|___|_|__|__|__|______|_________|________|_______|_____|
| 2 | 0 | #| #| #| # |#| #| #| #| 34 | 6 | 1 | | 10 |
|_____|___|__|__|__|___|_|__|__|__|______|_________|________|_______|_____|
| 3 | 0 | 0| 0| #| # |#| #| #| #| 34 | 6 | 3 | | 9 |
|_____|___|__|__|__|___|_|__|__|__|______|_________|________|_______|_____|
| 4 | | |II|II| # |#| #| #| #| 40 | | 0 | 2 | 8 |
|_________________________________________________________________________|
|4-րդ կուրսի ցիկլային պարապմունքները ավարտվում են քննությամբ /քննությունը |
|ներառվում է տեսական ուսուցման մեջ/ |
|4-րդ կուրսի քննաշրջանի I-ին և II-րդ քննությունների մարման ժամկետ |
|/2 շաբաթ/ |
._________________________________________________________________________.
.____. .____. .____.
Տեսական ուսուցում | | Արձակուրդ | # | Ամփոփիչ | II |
.____. .____. ատեստավորում .____.
Քննաշրջան .____. ՈՒսումնա- .____.
| .. | արտադրական | 0 |
| .. | պրակտիկա .____.
.____.
ՈՒսումնական պլան
.__________________________________________________________________________
|N |Առարկայի | ԺԱՄԵՐ |
| |անվանումը|____________________________________________________________|
| | |Կրե-|Ընդա|Ընդա|Դասախո- |Գործնական|Ինքնու| Քննություն |
| | |դիտ |մենը|մենը|սություն|պարապմ. |րույն |___________________|
| | | |Ժամ |լսա-|Ժամ |Ժամ |աշխատ.|Բաշխ. ըստ |Ժամ|Կոն |
| | | | |րանա| | |Ժամ |կիս. | |սուլ|
| | | | |յին | | | |__________| |տա- |
| | | | |Ժամ | | | |Քննու|Ստու| |ցիա |
| | | | | | | | |թյուն|գարք| |Ժամ |
|__|_________|_________|____|________|_________|______|______________|____|
| 1| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
|__|_________|_________|____|________|_________|______|______________|____|
| |I ԿՈՒՐՍ | 60 |1800| | | | | | | | |
| |(1-2 | | | | | | | | | | |
| |կիսամյակ-| | | | | | | | | | |
| |ներ) | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|1 |Ընդհանուր| 4.5| 135| 68 | 34 | 34 | 43 | 1 | | 6 | 18 |
| |քիմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|2 |Բիոօրգա- | 4.5| 135| 68 | 34 | 34 | 43 | 2 | | 6 | 18 |
| |նական | | | | | | | | | | |
| |քիմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|3 |Կենսաբա- | 9 | 270| 136| 68 | 68 | 86 | 1.2 | | 12| 36 |
| |նություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|4 |Մաթեմատի-| 4.5| 135| 68 | 34 | 34 | 43 | 1 | | 6 | 18 |
| |կա, բժշկ.| | | | | | | | | | |
| |ինֆորմա- | | | | | | | | | | |
| |տիկա, | | | | | | | | | | |
| |վիճակա- | | | | | | | | | | |
| |գրություն| | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|5 |Բժշկական | 4.5| 135| 68 | 34 | 34 | 43 | 2 | | 6 | 18 |
| |ֆիզիկա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|6 |Հայ | 3 | 90 | 68 | 0 | 68 | 10 | | 1,2| 0 | 12 |
| |ժողովրդի | | | | | | | | | | |
| |պատմու- | | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|7 |Բիոէթիկա | 2.5| 75 | 34 | 0 | 34 | 17 | 2 | | 6 | 18 |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|8 |Բժշկու- | 2.5| 75 | 34 | 0 | 34 | 35 | | 1 | 0 | 6 |
| |թյան պատ-| | | | | | | | | | |
| |մություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|9 |Լատիներեն| 5 | 150| 68 | 0 | 68 | 34 | 1,2 | | 12| 36 |
| |լեզու | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|10|Հայոց | 5 | 150| 68 | 0 | 68 | 70 | | 1,2| 0 | 12 |
| |լեզու և | | | | | | | | | | |
| |տերմինաբա| | | | | | | | | | |
| |նություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|11|Օտար | 10 | 300| 136| 0 | 136 | 152 | | 1,2| 0 | 12 |
| |լեզու | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|12|Առողջ կեն| 5 | 150| 68 | 0 | 68 | 70 | | 1,2| 0 | 12 |
| |սակերպի | | | | | | | | | | |
| |հիմունք- | | | | | | | | | | |
| |ներ | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
| |Ֆիզդաս- | | | | | | | | | | | | | | | | |
| |տիարակու-| | | | | | | | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
| |II ԿՈՒՐՍ | 60 |1800| | | | | | | | |
| |(3-4 | | | | | | | | | | |
| |կիսամյակ-| | | | | | | | | | |
| |ներ) | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|1 |Ֆիզիկական| 6 | 180| 85 | 17 | 68 | 71 | 3 | | 6 | 18 |
| |քիմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|2 |Կոլոիդալ | 3 | 90 | 51 | 17 | 34 | 33 | | 4 | 0 | 6 |
| |քիմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|3 |Ֆիզիոլո- | 5 | 150| 85 | 17 | 68 | 41 | 4 | | 6 | 18 |
| |գիա և | | | | | | | | | | |
| |անատոմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|4 |Անալիտիկ | 10 | 300| 170| 34 | 136 | 82 | 3,4 | | 12| 36 |
| |քիմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|5 |Օրգանական| 7 | 210| 85 | 17 | 68 | 101 | 3 | | 6 | 18 |
| |քիմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|6 |Օրգանական| 5 | 150| 85 | 17 | 68 | 53 | | 4 | 6 | 6 |
| |սինթեզ | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|5 |Կենսա- | 5 | 150| 85 | 17 | 68 | 41 | 4 | | 6 | 18 |
| |քիմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|6 |Բուսաբա- | 7.5| 225| 102| 34 | 68 | 87 | 4 | 3 | 12| 24 |
| |նություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|7 |Բժշկական | 4 | 120| 34 | 0 | 34 | 68 | 3 | | 0 | 18 |
| |հոգեբա- | | | | | | | | | | |
| |նություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|8 |Փիլիսոփա-| 3 | 90 | 68 | 0 | 68 | 16 | | 4 | 0 | 6 |
| |յություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|9 |ԸԶՊ | 1 | 30 | 17 | 0 | 17 | 7 | | 3 | 0 | 6 |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|10|ԲԳԱԿ | 2 | 60 | 60 | 0 | 60 | 0 | | 3 | 0 | 0 |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
| |Ուսումնա-| 1.5| 45 | | | | | | | | | | | | | | |
| |կան | | | | | | | | | | | | | | | | |
| |պրակտիկա | | | | | | | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
| |III ԿՈՒՐՍ| 60 |1800| | | | | | | | |
| |(5-6 | | | | | | | | | | |
| |կիսամյակ-| | | | | | | | | | |
| |ներ) | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|1 |Մանրէաբա-| 5 | 150| 85 | 17 | 68 | 41 | 6 | | 6 | 18 |
| |նություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|2 |Պաթոլոգիա| 6 | 180| 85 | 17 | 68 | 71 | 5 | | 6 | 18 |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|3 |Ֆարմակո- | 8 | 240| 170| 34 | 136 | 22 | 5,6 | | 12| 36 |
| |լոգիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|4 |Ֆարմակոգ-| 9 | 270| 136| 34 | 102 | 86 | 5,6 | | 12| 36 |
| |նոզիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|5 |Դեղագիտա-|10.5| 315| 170| 34 | 136 | 109 | 5 | 6 | 12| 24 |
| |կան քիմիա| | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|6 |Դեղերի | 9 | 270| 136| 34 | 102 | 86 | 5,6 | | 12| 36 |
| |տեխնոլո- | | | | | | | | | | |
| |գիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|7 |Դեղ. կազ-| 5 | 150| 85 | 17 | 68 | 53 | | 6 | 6 | 6 |
| |մակերպում| | | | | | | | | | |
| |և | | | | | | | | | | |
| |մարկետինգ| | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|8 |Դեղերի | 3 | 90 | 51 | 17 | 34 | 15 | | 6 | 6 | 18 |
| |քիմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
| |ՈՒսումնա-| 4.5| 135| | | | | | | | | | | | | | |
| |կան | | | | | | | | | | | | | | | | |
| |պրակտիկա | | | | | | | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|___|__|_____|____|___|____|
| |IV ԿՈՒՐՍ | 60 |1800| | | | | | | | | |
| |(7-8 | | | | | | | | | | | |
| |կիսամյակ-| | | | | | | | | | | |
| |ներ) | | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|1 |Ներքին | 4.5| 135| 90 | 30 | 60 | 21 | 7 | | 6 | 18 |
| |հիվանդու-| | | | | | | | | | |
| |թյուններ | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|2 |Հիգիենա | 3 | 90 | 60 | 20 | 40 | 6 | 7 | | 6 | 18 |
| |և | | | | | | | | | | |
| |էկոլոգիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|3 |Դեղերի | 9 | 270| 240| 80 | 160 | 6 | 7,8 | | 6 | 18 |
| |քիմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|4 |Կլինիկա- |13.5| 405| 270| 90 | 180 | 87 | 7.8 | | 12| 36 |
| |կան ֆար- | | | | | | | | | | |
| |մակոլոգիա| | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|5 |Դեղերի | 7.5| 225| 90 | 30 | 60 | 111 | 7.8 | | 6 | 18 |
| |տեխնոլո- | | | | | | | | | | |
| |գիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|6 |Դեղ. կազ-| 6 | 180| 120| 40 | 80 | 12 | 7,8 | | 12| 36 |
| |մակերպում| | | | | | | | | | |
| |և | | | | | | | | | | |
| |մարկետինգ| | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|7 |Անհետաձգե| 3 | 90 | 60 | 20 | 40 | 6 | 8 | | 6 | 18 |
| |լի բժշկու| | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|8 |Կլինիկա- | 4.5| 135| 90 | 30 | 60 | 21 | 8 | | 6 | 18 |
| |կան | | | | | | | | | | |
| |դեղագոր- | | | | | | | | | | |
| |ծություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|9 |Նյարդաբա-| 3 | 90 | 30 | 10 | 20 | 48 | 8 | | 6 | 6 |
| |նություն | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|10|ՈՒռուցքա-| 3 | 90 | 60 | 20 | 40 | 18 | 7 | | 6 | 6 |
| |բանու- | | | | | | | | | | |
| |թյուն և | | | | | | | | | | |
| |քիմիոթերա| | | | | | | | | | |
| |պիայի հի-| | | | | | | | | | |
| |մունքներ | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
|11|Տոքսիկ | 3 | 90 | 30 | 10 | 20 | 48 | 8 | | 6 | 6 |
| |քիմիա | | | | | | | | | | |
|__|_________|____|____|____|________|_________|______|_____|____|___|____|
| |Պետական | | | | | | | | | | | | | | | | |
| |ավարտական| | | | | | | | | | | | | | | | |
| |թեստավո- | | | | | | | | | | | | | | | | |
| |րում | | | | | | | | | | | | | | | | |
.__|_________|____|____|____|____|___|_________|______|_____|____|_|_|_|__|
|Ընդամենը | 240|7200| | | | | | | | | | | |
|_________|____|____|____|____|___|_________|______|_____|____|_|_|_|__|
|Քննու- | | | | | | | | 39 | | | | | |
|թյունների| | | | | | | | | | | | | |
|քանակը | | | | | | | | | | | | | |
|_________|____|____|____|____|___|_________|______|_____|____|_|_|_|__|
|Ստուգարք-| | | | | | | | | 17 | | | | |
|ների | | | | | | | | | | | | | |
|քանակը | | | | | | | | | | | | | |
._______________________________________________________________________
._____________ ______________________________________.
|N |Առարկայի | | Բաշխում ըստ կուրսերի |
| |անվանումը| |_____________________________________|
| | | | I | II | III | IV |
| | | |_____________________________________|
| | | | Բաշխում ըստ կիսամյակների |
| | | |_____________________________________|
| | | | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| | | |_____________________________________|
| | | | Բաշխում ըստ շաբաթների |
| | | |_____________________________________|
| | | |17+3|17+3|17+3|17+3|17+3|17+3| 20| 20|
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
| 1| 2 | | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17| 18|
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
| |I ԿՈՒՐՍ | | | | | | | | | |
| |(1-2 | | | | | | | | | |
| |կիսամյակ-| | | | | | | | | |
| |ներ) | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|1 |Ընդհանուր| | 4 | | | | | | | |
| |քիմիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|2 |Բիոօրգա- | | | 4 | | | | | | |
| |նական | | | | | | | | | |
| |քիմիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|3 |Կենսաբա- | | 4 | 4 | | | | | | |
| |նություն | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|4 |Մաթեմատի-| | 4 | | | | | | | |
| |կա, բժշկ.| | | | | | | | | |
| |ինֆորմա- | | | | | | | | | |
| |տիկա, | | | | | | | | | |
| |վիճակա- | | | | | | | | | |
| |գրություն| | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|5 |Բժշկական | | | 4 | | | | | | |
| |ֆիզիկա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|6 |Հայ | | 2 | 2 | | | | | | |
| |ժողովրդի | | | | | | | | | |
| |պատմու- | | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|7 |Բիոէթիկա | | | 2 | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|8 |Բժշկու- | | 2 | | | | | | | |
| |թյան պատ-| | | | | | | | | |
| |մություն | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|9 |Լատիներեն| | 2 | 2 | | | | | | |
| |լեզու | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|10|Հայոց | | 2 | 2 | | | | | | |
| |լեզու և | | | | | | | | | |
| |տերմինաբա| | | | | | | | | |
| |նություն | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|11|Օտար | | 4 | 4 | | | | | | |
| |լեզու | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|12|Առողջ կեն| | 2 | 2 | | | | | | |
| |սակերպի | | | | | | | | | |
| |հիմունք- | | | | | | | | | |
| |ներ | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
| |Ֆիզդաս- | | | | | | | | | |
| |տիարակու-| | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
| |II ԿՈՒՐՍ | | | | | | | | | |
| |(3-4 | | | | | | | | | |
| |կիսամյակ-| | | | | | | | | |
| |ներ) | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|1 |Ֆիզիկական| | | | 5 | | | | | |
| |քիմիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|2 |Կոլոիդալ | | | | | 3 | | | | |
| |քիմիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|3 |Ֆիզիոլո- | | | | | 5 | | | | |
| |գիա և | | | | | | | | | |
| |անատոմիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|4 |Անալիտիկ | | | | 5 | 5 | | | | |
| |քիմիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|5 |Օրգանական| | | | 5 | | | | | |
| |քիմիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|6 |Օրգանական| | | | | 5 | | | | |
| |սինթեզ | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|5 |Կենսա- | | | | | 5 | | | | |
| |քիմիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|6 |Բուսաբա- | | | | 3 | 3 | | | | |
| |նություն | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|7 |Բժշկական | | | | 3 | | | | | |
| |հոգեբա- | | | | | | | | | |
| |նություն | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|8 |Փիլիսոփա-| | | | | 3 | | | | |
| |յություն | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|9 |ԸԶՊ | | | | 1 | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|10|ԲԳԱԿ | | | | 4 | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
| |Ուսումնա-| | | | | | | | | |
| |կան | | | | | | | | | |
| |պրակտիկա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
| |III ԿՈՒՐՍ| | | | | | | | | |
| |(5-6 | | | | | | | | | |
| |կիսամյակ-| | | | | | | | | |
| |ներ) | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|1 |Մանրէաբա-| | | | | | | 5 | | |
| |նություն | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|2 |Պաթոլոգիա| | | | | | 5 | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|3 |Ֆարմակո- | | | | | | 5 | 5 | | |
| |լոգիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|4 |Ֆարմակոգ-| | | | | | 5 | 3 | | |
| |նոզիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|5 |Դեղագիտա-| | | | | | 5 | 5 | | |
| |կան քիմիա| | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|6 |Դեղերի | | | | | | 5 | 3 | | |
| |տեխնոլո- | | | | | | | | | |
| |գիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|7 |Դեղ. կազ-| | | | | | | 5 | | |
| |մակերպում| | | | | | | | | |
| |և | | | | | | | | | |
| |մարկետինգ| | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|8 |Դեղերի | | | | | | | 3 | | |
| |քիմիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
| |ՈՒսումնա-| | | | | | | | | |
| |կան | | | | | | | | | |
| |պրակտիկա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
| |IV ԿՈՒՐՍ | | | | | | | | | |
| |(7-8 | | | | | | | | | |
| |կիսամյակ-| | | | | | | | | |
| |ներ) | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|1 |Ներքին | | | | | | | |4.5| |
| |հիվանդու-| | | | | | | | | |
| |թյուններ | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|2 |Հիգիենա | | | | | | | | 3 | |
| |և | | | | | | | | | |
| |էկոլոգիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|3 |Դեղերի | | | | | | | |4.5|4.5|
| |քիմիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|4 |Կլինիկա- | | | | | | | |7.5| 6 |
| |կան ֆար- | | | | | | | | | |
| |մակոլոգիա| | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|5 |Դեղերի | | | | | | | |4.5| 3 |
| |տեխնոլո- | | | | | | | | | |
| |գիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|6 |Դեղ. կազ-| | | | | | | | 3 | 3 |
| |մակերպում| | | | | | | | | |
| |և | | | | | | | | | |
| |մարկետինգ| | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|7 |Անհետաձգե| | | | | | | | | 3 |
| |լի բժշկու| | | | | | | | | |
| |թյուն | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|8 |Կլինիկա- | | | | | | | | |4.5|
| |կան | | | | | | | | | |
| |դեղագոր- | | | | | | | | | |
| |ծություն | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|9 |Նյարդաբա-| | | | | | | | | 3 |
| |նություն | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|10|ՈՒռուցքա-| | | | | | | | 3 | |
| |բանու- | | | | | | | | | |
| |թյուն և | | | | | | | | | |
| |քիմիոթերա| | | | | | | | | |
| |պիայի հի-| | | | | | | | | |
| |մունքներ | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|11|Տոքսիկ | | | | | | | | | 3 |
| |քիմիա | | | | | | | | | |
|__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
| |Պետական | | | | | | | | | |
| |ավարտական| | | | | | | | | |
| |թեստավո- | | | | | | | | | |
| |րում | | | | | | | | | |
.__|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|Ընդամենը | | 26 | 26 | 26 | 29 | 25 | 29 | 30| 27|
|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|Քննու- | | | | | | | | | |
|թյունների| | | | | | | | | |
|քանակը | | | | | | | | | |
|_________| |____|____|____|____|____|____|___|___|
|Ստուգարք-| | | | | | | | | |
|ների | | | | | | | | | |
|քանակը | | | | | | | | | |
.__________ ______________________________________.
Հավելված
ՀՀ կրթության և գիտության
նախարարի
2010 թվականի մարտի 4-ի
81-Ն հրամանի
ԲԱՐՁՐԱԳՈՒՅՆ ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ԲԱԿԱԼԱՎՐԻ ՈՐԱԿԱՎՈՐՄԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ԿՐԹԱԿԱՆ ՉԱՓՈՐՈՇԻՉ
Մասնագիտությունը` 310110 - «Ագրարային քաղաքականություն և տարածաշրջանի
զարգացում»
____________________________________________________
դասիչ, անվանում
Որակավորումը` տնտեսագիտության բակալավր
________________________
անվանում
1. 310110 Ագրարային քաղաքականություն և տարածաշրջանի զարգացում
___________________________________________________________
դասիչ, մասնագիտության անվանում
ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԲՆՈՒԹԱԳԻՐԸ
2. 310110 Ագրարային քաղաքականություն և տարածաշրջանի զարգացում
___________________________________________________________
դասիչ, մասնագիտության անվանում
մասնագիտությունը հաստատված է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2007 թ. օգոստոսի 30-ի թ. 1038-Ն որոշմամբ:
3. Շրջանավարտի որակավորումը` տնտեսագիտության բակալավր
________________________
որակավորման աստիճան
310110 Ագրարային քաղաքականություն և տարածաշրջանի զարգացում
մասնագիտությամբ
___________________________________________________________
դասիչ, մասնագիտության անվանում
տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրի յուրացման
_________________________
որակավորման աստիճան նորմատիվային ժամկետը 4 տարի 8 ամիս:
4. Մասնագիտական գործունեության բնագավառը.
Ագրարային քաղաքականություն և տարածաշրջանի զարգացում մասնագիտությունը
_____________________________________________________________________
դասիչ, մասնագիտության անվանում
առնչվում է գիտության (տեխնիկայի, տեխնոլոգիաների, կառավարման և այլն) այն բնագավառին, որը ներառում է մարդկային գործունեության եղանակների, միջոցների և մեթոդների այն ամբողջությանը, որն ուղղված է հանրապետությունում և նրա առանձին տարածաշրջաններում բնատնտեսական ներուժի առավել ռացիոնալ օգտագործմանը, ագրարային շուկայի ձևավորմանը, ինվեստիցիոն, վարկային, ֆինանսական հարցերի կարգավորմանը:
5. Մասնագիտական գործունեության օբյեկտները. հանրապետական և մարզային գյուղատնտեսական կառույցները, պետական գյուղատնտեսական կազմակերպությունները, գյուղացիական ֆերմերային տնտեսությունները, գյուղատնտեսական կոոպերատիվները և այլն:
6. Մասնագիտական գործունեության տեսակները.
310110 Ագրարային քաղաքականություն և տարածաշրջանի զարգացում
մասնագիտությամբ
___________________________________________________________
դասիչ, մասնագիտության անվանում
տնտեսագիտության բակալավրը սույն պետական կրթական չափորոշիչով սահմանված
_________________________
որակավորման աստիճան հիմնարար և մասնագիտական պատրաստությանը համապատասխան կարող է կատարել մասնագիտական գործունեության հետևյալ տեսակները`
մշակել ռազմավարական պլաններ, ագրարային շուկայի ձևավորման, ինվեստիցիաների, վարկային, հարկային քաղաքականության վերաբերյալ առաջարկություններ, տեխնոլոգիական գործունեություն և այլն:
7. Մասնագիտական գործունեության ընդհանրական խնդիրները.
310110 Ագրարային քաղաքականություն և տարածաշրջանի զարգացում
մասնագիտությամբ
___________________________________________________________
դասիչ, մասնագիտության անվանում
տնտեսագիտության բակալավրը կախված մասնագիտական գործունեության տեսակից, պետք
_________________________
որակավորման աստիճան է կարողանա լուծել հետևյալ մասնագիտական խնդիրները.
ա/ մասնագիտական գործունեության` մշակելու ռազմավարական պլաններ, ագրարային շուկաների ձևավորման, վարկային, հարկային քաղաքականության վերաբերյալ,
բ/ փորձարարական-հետազոտական գործունեության` ուսումնասիրել արտադրության օպտիմալ մասնագիտացման հարցեր, փորձարկել արտադրության կազմակերպմանը նպաստող տարբեր միջոցառումներ,
գ/ կազմակերպական-կառավարչական գործունեության` ակտիվ մասնակցություն դրսևորել ագրարային շուկայի ձևավորման, հարկային ու վարկային քաղաքականության մշակման գործում:
8. Որակավորման պահանջները.
Մասնագիտական խնդիրները լուծելու նպատակով տնտեսագիտության բակալավրը
_________________________
որակավորման աստիճան
կատարում է հետևյալ գործառնությունները` ուսումնասիրելով ձևավորված ագրարային քաղաքականությունը և վերլուծելով այն առաջարկություններ է անում դրա կատարելագործման ուղղությամբ, նպաստում է միջոցառումների ներդրմանը
1) մասնակցում է Ագր քաղաք. մշակման մասնագիտական խնդիրների առաջադրման,
__________________
բնագավառ
ծրագրերի կազմման և լուծմանն ուղղված աշխատանքների բոլոր փուլերին,
2) կազմակերպում է նյութերի, միջոցների, սարքավորման, տեխնոլոգիական գործընթացների արդյունավետ օգտագործման գործառնություններ,
3) մասնակցում է գյուղատնտեսության գիտահետազոտական աշխատանքների
_________________
բնագավառ
կազմակերպման, իրականացման և արդյունքների մշակման բոլոր փուլերին,
4) ուսումնասիրում է գյուղատնտեսությանը առնչվող մասնագիտական
__________________
բնագավառ
գրականությունը և գիտատեխնիկական ինֆորմացիան, ծանոթ է բնագավառի գիտատեխնիկական նորույթներին և նվաճումներին,
5) օգտվում է գյուղատնտեսության ինֆորմացիոն տեխնոլոգիաներից, տվյալների
_________________
բնագավառ
բազաներից, փորձագիտական համակարգերից և կիրառական ծրագրերի փաթեթներից,
6) կազմակերպում է իր ենթակայության ստորաբաժանման աշխատանքը:
տնտեսագիտության բակալավրը պետք է ծանոթ լինի`
_________________________
որակավորման աստիճան
7) իր մասնագիտական գործունեության բնագավառին առնչվող իրավական ակտերին, որոշումներին, կարգադրություններին, մեթոդական և նորմատիվային նյութերին,
8) գործող չափորոշիչներին, բնագավառի սարքավորման, ինֆորմատիկայի միջոցների տեխնիկատնտեսական ցուցանիշներին, դրանց շահագործման կարգացույցներին,
9) գիտահետազոտական աշխատանքների իրականացման արդյունքով ստացված տվյալների ներկայացման, հաշվետվությունների և տեխնիկական փաստաթղթերի կազմման եղանակներին,
10) աշխատանքային օրենսդրության հիմունքներին, աշխատանքի պաշտպանության նորմերին և կանոններին:
9. Մասնագիտական հարմարման հնարավորությունը.
տնտեսագիտության բակալավրը կարող է հարմարվել հարակից մասնագիտական
_________________________
որակավորման աստիճան գործունեության հետևյալ տեսակներին` ագրոնոմիա, անասնաբուծություն, երկրագործություն, արտադրության կառավարում, մարքեթինգ, ագրոէկոլոգիա, վիճակագրություն:
10. Շրջանավարտի կրթությունը շարունակելու հնարավորությունը
310110 Ագրարային քաղաքականություն և տարածաշրջանի զարգացում
___________________________________________________________
դասիչ, մասնագիտության անվանում
մասնագիտությամբ բարձրագույն մասնագիտական կրթության հիմնական կրթական ծրագիրը յուրացրած տնտեսագիտության բակալավրը պատրաստ է կրթությունը շարունակելու`
_________________________
որակավորման աստիճան
1) կրճատված ժամկետներում` ստանալու բակալավրի մասնագետի որակավորման աստիճան 2-րդ մասնագիտության գծով,
մագիստրատուրայում` ստանալու մագիստրոսի որակավորման աստիճան,
__________
որակավորման աստիճան
2) ասպիրանտուրայում (միայն դիպլոմավորված մասնագետի կամ մագիստրոսի հիմնական կրթական ծրագիրը յուրացնելուց հետո)` ստանալու գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան:
11. Դիմորդի պատրաստակամության մակարդակին ներկայացվող պահանջները
12. Դիմորդի նախորդող կրթական մակարդակը`
միջնակարգ (լրիվ) ընդհանուր կրթության կամ միջին մասնագիտական կրթության:
13. Դիմորդը պետք է ունենա` պետական նմուշի վկայական միջնակարգ (լրիվ) ընդհանուր կրթության, կամ միջին մասնագիտական կրթության, կամ նախնական մասնագիտական կրթության մասին, որում կա գրառում դիմորդի միջնակարգ (լրիվ) ընդհանուր կրթություն ստանալու մասին, կամ բարձրագույն մասնագիտական կրթության մասին:
14. 310110 Ագրարային քաղաքականություն և տարածաշրջանի զարգացում
___________________________________________________________
դասիչ, մասնագիտության անվանում
ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՄԲ տնտեսագիտության բակալավրի ՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ
_________________________
որակավորման աստիճան
ԿՐԹԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
15. տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագիրը
_________________________
որակավորման աստիճան
մշակվում է սույն պետական կրթական չափորոշիչով և ներառում է` մասնագիտության ուսումնական պլանը, ուսումնական դասընթացների և պրակտիկաների ծրագրերը:
16. տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրի
_________________________
որակավորման աստիճան
բովանդակության պարտադիր նվազագույնի իրականացման պայմաններին և ուսումնառության ժամկետներին ներկայացվող պահանջները կանոնակարգվում են սույն պետական կրթական չափորոշիչով:
17. տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագիրը
_________________________
որակավորման աստիճան
ձևավորվում է հանրապետական, բուհական, ուսանողի կողմից ընտրովի և ֆակուլտատիվ բաղադրիչների դասընթացներից:
ՈՒսանողի կողմից ընտրովի դասընթացները յուրաքանչյուր կրթաբլոկում բովանդակորեն պետք է լրացնեն հանրապետական բաղադրիչում նշված դասընթացները:
18. տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագիրը պետք
_________________________
որակավորման աստիճան
է նախատեսի հետևյալ կրթաբլոկներում ընդգրկված դասընթացների ուսումնասիրումը`
ընդհանուր հումանիտար և սոցիալ-տնտեսագիտական` ՀՍՏ,
ընդհանուր մաթեմատիկական և բնագիտական` ԸԲ,
ընդհանուր մասնագիտական` ԸՄԴ,
մասնագիտացման` ՄԴ,
ֆակուլտատիվ` Ֆ,
ինչպես նաև եզրափակիչ պետական որակավորումը:
19. տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրի
_________________________
որակավորման աստիճան
բուհական բաղադրիչի բովանդակությունը պետք է ապահովի շրջանավարտի պատրաստությունը սույն պետական կրթական չափորոշիչով սահմանված որակավորման բնութագրի համաձայն:
Բուհական բաղադրիչում ընդգրկված դասընթացները երաշխավորական բնույթ են կրում:
20. 310110 Ագրարային քաղաքականություն և տարածաշրջանի զարգացում
___________________________________________________________
դասիչ, մասնագիտության անվանում
ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՄԲ տնտեսագիտության բակալավրի ՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ
_________________________
որակավորման աստիճան
ԿՐԹԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԻ ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅԱՆ ՊԱՐՏԱԴԻՐ ՆՎԱԶԱԳՈՒՅՆԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
Դասիչ Դասընթացների անվանումը և նրանց հիմնական բաժինները
_______________________________________________________________________
1 2
ՀՍՏ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՀՈՒՄԱՆԻՏԱՐ ԵՎ ՍՈՑԻԱԼ-ՏՆՏԵՍԱԳԻՏԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ
ԿՐԹԱԲԼՈԿ (45 կրեդիտ)
_______________________________________________________________________
Հանրապետական բաղադրիչ
1) Ֆիզիկական կուլտուրա 240 ժամ
___________________________
Ֆիզիկական կուլտուրան ուսանողների ընդհանուր կուլտուրական և մասնագիտական պատրաստվածության գործընթացում: Նրա սոցիալ կենսաբանական հիմքերը: Ֆիզիկական կուլտուրան և սպորտը որպես հասարակական երևույթներ:
Հայաստանի հանրապետության օրենսդրությունը ֆիզիկական կուլտուրայի մասին: Անհատի ֆիզիկական կուլտուրան:
ՈՒսանողի առողջ կենսակերպի հիմքերը: Աշխատունակության օպտիմալացման նպատակով ֆիզիկական կուլտուրայի միջոցների օգտագործման առանձնահատկությունները:
Ընդհանուր ֆիզիկական և հատուկ պատրաստությունը ֆիզիկական դաստիարակության համակարգում:
ՍՊՈՐՏ. Սպորտի կամ ֆիզիկական վարժությունների համակարգի անհատական ընտրություն:
ՈՒսանողների մասնագիտական-կիրառական ֆիզիկական պատրաստություն:
Ինքնուրույն պարապմունքների մեթոդիկայի հիմունքները և սեփական օրգանիզմների վիճակի ինքնավերահսկումը:
2) Հայ Ժողովրդի պատմություն 4 կրեդիտ, 120 ժամ
__________________________________________
Հայ ժողովրդի ծագումը և կազմավորումը:
Հին հայկական պետության կազմավորման ու զարգացման փուլերը: Արարատյան թագավորության կազմավորումը և անկումը (9-6-րդ դ.դ. մ.թ.ա.): Երվանդունիների համահայկական պետությունը: Արտաշեսյան արքայատոհմի հաստատումը: Տիգրան Մեծ: Արտաշեսյան արքայատոհմի անկումը և Արշակունիների արքայատոհմի հաստատումը: Արշակունիների անկումը,
Հայաստանի բաժանումները: Քրիստոնեության ընդունումը, հայոց գրերի գյուտը:
Հայ ժողովրդի պայքարը հանուն անկախության վերականգնման 5-9-րդ դարերում: Բագրատունիների թագավորության հիմնումն, ամրապնդումը, վերելքը և անկումը: Կիլիկիայի Հայկական պետությունը (11-14-րդ դդ.): Հայ ազատագրական շարժումները 16-18-րդ դդ.: Հայաստանի 1-ին և 2-րդ բաժանումները Պարսկաստանի և Թուրքիայի միջև:
Հայաստանը 19-րդ դ.: Արևելյան Հայաստանի նվաճումը Ռուսաստանի կողմից: Ռուս-թուրքական պատերազմները և Հայաստանը: Հայկական հարցի միջազգայնացումը: Հայ քաղաքական կուսակցությունների ձևավորումը: Արևմտահայերի զանգվածային կոտորածները 1895-1896 թթ.:
Հայ ժողովուրդը առաջին աշխարհամարտի տարիներին: Մեծ եղեռնը: 1917 թ. Փետրվարյան, Հոկտեմբերյան հեղափոխությունները և Հայաստանը:
Հայաստանի առաջին հանրապետությունը (1918-1920 թթ.): Սևրի պայմանագիրը: Թուրք-հայկական պատերազմը: Հանրապետության անկումը: Հայաստանի խորհրդային հանրապետությունը 1920-1940 թթ.:
Հայ ժողովուրդը երկրորդ աշխարհամարտի տարիներին: Հայաստանի խորհրդային հանրապետությունը 1945-1991 թթ.: Երկրի տնտեսության վերականգնումը: Հայաստանը խրուշչովյան բարենորոգումների, բրեժնևյան հասարակական-քաղաքական կյանքի լճացման և գորբոչովյան վերակառուցման քաղաքականության տարիներին:
Հայաստանի Հանրապետությունը 1991-2003 թթ.: ԽՍՀՄ փլուզումը: Հայաստանի երկրորդ հանրապետության հռչակումը: Անցումը շուկայական հարաբերություններին: Արցախյան հիմնահարցը: Հայրենիք-սփյուռք կապերը:
3) Հայոց լեզու և հայ գրականություն 4 կրեդիտ, 120 ժամ
__________________________________________________
Լեզվի հիմնական գործառությունները. լեզուն որպես մարդկային մտածողության արտահայտման ու մտքերի ձևավորման միջոց, որպես հաղորդակցության միջոց, որպես մշակութային արժեքների ստեղծման, պահպանման ու կուտակման միջոց, որպես հասարակական-քաղաքական միտումների կրող:
Աշխարհի լեզուները և լեզվաընտանիքները, հայոց լեզվի տեղը հնդեվրոպական լեզվաընտանիքում:
Հայոց լեզվի զարգացման պատմական շրջանները /գրաբար, միջին հայերեն, ժամանակակից հայոց լեզու` արևելահայ և արևմտահայ գրական լեզուներ/: Հայոց գիրը և գրչությունը: Մեսրոպյան այբուբենի ստեղծման համազգային պատմական նշանակությունը:
ՈՒղղագրության, կետադրության և ուղղախոսության ժամանակակից համակարգերը որպես գրավոր և բանավոր խոսքի կարևորագույն չափանիշներ:
Խոսքի կուլտուրայի հիմքերն ու բաղկացուցիչները. ոճաբանության և ճարտասանական արվեստի հիմունքները:
Ժամանակակից հայերենում ոճի հիմնական տեսակների բնութագրումը. գործառական, իրադրական և անհատական ոճեր:
Գործառական ոճեր:
Առօրյա խոսակցական ոճի ընդհանուր բնութագիրը: Գրական լեզվի ներկա վիճակի և նրա հետագա զարգացման ընթացքի առումով առօրյա խոսակցական ոճի ազդեցության դրական և բացասական միտումները: Ժամանակակից հայոց գրական լեզվի անաղարտության պահպանման հիմնական խնդիրները:
Գիտական ոճի ընդհանուր բնութագիրը: Գիտական և կրթական-ուսումնական ոլորտների գործունեության լեզվական-խոսքային չափանիշները:
Վարչագործարարական ոճի ընդհանուր բնութագիրը: Վարչատնտեսական, օրենսդիր, օրինաստեղծ և պետական կառավարման, ինչպես նաև քաղաքական, միջազգային, դիվանագիտական ոլորտներում կիրառվող լեզվական-խոսքային չափանիշների առանձնահատկությունները: Այդ ոլորտներին վերաբերող փաստաթղթերի կազմման և դրանց համակարգման հիմնական սկզբունքները: Գովազդային տեքստերի ձևավորման և դրանց մատուցման հիմնական եղանակները:
Հրապարակախոսական ոճի ընդհանուր բնութագիրը: Հուզական-հոգեբանական ներգործության և փաստարկվածության ու տրամաբանականության մոտեցումների համադրումը որպես այդ ոճի գործառության հիմնական սկզբունք:
Գեղարվեստական ոճի ընդհանուր բնութագիրը: Այդ ոճի հիմնական չափանիշների /գրական լեզվի մաքրությունն ու կատարելությունը, գեղագիտականությունը/ պարզաբանումը հայ և համաշխարհային գրական մեծագույն արժեքների օրինակով:
Ճարտասանական արվեստի պատմության և հիմնական սկզբունքների համառոտ ակնարկ:
Ճարտասանական արվեստի կազմախոսական-բնախոսական հիմքերը. ձայնի դրվածքը, շնչառության տեխնիկան, հնչյունի ձևավորման և արտաբերման տեխնիկան ու կուլտուրան: Խոսքի կազմակերպման հոգեբանական, հուզական և տրամաբանական մեխանիզմները:
4) Ռուսաց լեզու և խոսքի մշակույթ 4 կրեդիտ, 120 ժամ
________________________________________________
Գյուղատնտեսության համար մասնագետներ պատրաստելու խնդիրները որոշարկում են «Ռուսաց լեզու» դասընթացի հաղորդակցական և պրակտիկ բնույթը. անհատական խոսքի և երկխոսության, ընթերցելու և գրելու, ընկալման և խոսակցական ունակությունների ձևավորումը և զարգացումը:
Գործառնական-իմաստաբանական հիմքի վրա խմբավորված քերականական գիտելիքների ուսուցումը դիդակտիկ սկզբունքների և ուսումնական նյութի բաշխվածության հաշվառմամբ:
Նվազագույնի հասցված բառային-քերականական նյութի մատուցումը որպես խոսքի կուլտուրայի կատարելագործման, խոսակցական սխալների կանխատեսման և դրանց վերացման լեզվական հիմք:
ՈՒսուցանվող լեզվի երկրի մշակույթը և ավանդույթները:
Խոսքի բարեկանոնության /կանոնավորության/ տարբեր միջոցների կիրառումը որոշակի իրավիճակներում:
Խոսելու ունակությունը. անհատական խոսքի և երկխոսության կազմակերպումը օգտագործվող պարզ բառային-քերականական միջոցների կիրառմամբ:
Հրապարակային խոսքի հիմունքները /բանավոր հաղորդում, զեկույց և այլն/
Խոսքի ընկալումը. անհատական խոսքի և երկխոսության ըմբռնումը կենցաղային և մասնագիտական հաղորդակցման ոլորտներում:
Ընթերցանություն. տեքստերի տեսակները, ոչ բարդ տեքստեր և մասնագիտական ուղղվածության տեքստեր:
Գրավոր խոսքի ունակություն. համառոտագրում, ռեֆերատ, հաղորդում, դրույթներ:
Վարչագործարարական ոճ /դիմում, ստացական, արձանագրություն, տեղեկանք և այլն/:
Ըստ գյուղատնտեսության ոլորտի առանձին մասնագիտացումների` մասնագիտական տերմինների հատուկ բառացանկեր և տեքստեր:
5) Օտար լեզու 8 կրեդիտ, 240 ժամ
____________________________
Անգլերեն լեզու
Հնչյունների արտասանության, ինտոնացիայի, շեշտադրական համակարգի և ուսուցանվող լեզվում խոսքի ռիթմի յուրահատկությունը, տառադարձության ընթերցանությունը:
Ընդհանուր և տերմինաբանական բնույթի 2000 ուսուցողական բառային միավորով բառապաշարի նվազագույն:
Ըստ կիրառման բնագավառի /կենցաղային, տերմինաբանական, ընդհանուր գիտական, պաշտոնական և այլն/ հասկացություն բառապաշարների տարբերակման մասին:
Հասկացություն բառակազմական հիմնական միջոցների մասին:
Հասկացություն ազատ և կայուն բառակապակցությունների, դարձվածաբանական միավորների մասին:
Գրավոր և բանավոր հաղորդակցության ժամանակ առանց իմաստի աղճատման ընդհանուր բնույթի հաղորդակցումն ապահովող քերականական երևույթներ:
ՈՒսումնասիրվող լեզվի երկրների մշակույթն ու սովորույթները:
Բանավոր խոսքը: Պաշտոնական և ոչ պաշտոնական շփման ընդհանուր հաղորդակցական իրադրություններում առավել չափով օգտագործվող և հարաբերականորեն պարզ բառային-քերականական միջոցների օգտագործումը երկխոսության մեջ և անհատական խոսքում: Հրապարակային խոսքի հիմունքները /բանավոր հաղորդում, զեկույց/:
ՈՒնկնդրում: Կենցաղային և մասնագիտական հաղորդակցման բնագավառներում երկխոսության և անհատական խոսքի ըմբռնումը:
Ընթերցանություն: Տեքստերի տեսակները. ոչ բարդ գործնական բնույթի և լայն մասնագիտական ուղղվածության տեքստեր:
Գրավոր խոսքը: Խոսքային ստեղծագործությունների տեսակները. կենսագրություն, փոքր զեկույցներ, անձնական նամակ, գործնական նամակ, ռեֆերատ:
Ըստ գյուղատնտեսության ոլորտի առանձին մասնագիտացումների` մասնագիտական տերմինների հատուկ բառացանկեր և տեքստեր:
Ֆրանսերեն լեզու
Դասընթացի ուսուցումը, որը պայմանականորեն բաժանվում է փուլերի, հետապնդում է հետևյալ պահանջները.
ուսանողը պետք է ուսումնասիրի և յուրացնի ֆրանսերեն հնչյունների արտաբերման առանձնահատկությունները, շեշտադրությունն ու ռիթմիկ խմբերը, խոսքի մեջ ֆրանսերենին բնորոշ հնչյունների կապակցման ձևերը, ֆրանսերեն նախադասության ինտոնացիան` կախված նախադասության բնույթից, ուղղագրական նշանները,
նվազագույն բառապաշարը` մոտ 2000 բառային միավոր, պետք է լինի ինչպես ընդհանուր բնույթի, այնպես էլ մասնագիտական բնույթի,
խոսքային գիտելիքների ուսուցանումը պետք է ունենա տարբերակված բնույթ` ըստ գործածության ոլորտի /կենցաղային, տերմինաբանական, ընդհանուր գիտական, պաշտոնական և այլն/,
գաղափար կայուն բառակապակցությունների, դարձվածաբանական միավորների մասին,
գաղափար բառակազմական հիմնական ձևերի մասին,
քերականական այնպիսի գիտելիքների և հմտությունների ձեռքբերում, որոնք հնարավոր են դարձնում ուսանողի գրավոր կամ բանավոր հաղորդակցությունը ընդհանուր թեմաների շուրջ, ինչպես նաև այնպիսի գիտելիքների ուսուցում, որոնք անհրաժեշտ են մասնագիտական խոսքի զարգացման համար,
Ֆրանսիայի մշակույթի, քաղաքակրթության, ազգային ավանդույթների մասին տեղեկատվության,
հնարավորինս շատ և վարժ խոսելու հմտություն. առավել գործնական և հարաբերականորեն պարզ բառային-քերականական միջոցների օգնությամբ երկխոսության ծավալում կամ շարադրանք հիմնական հաղորդակցային իրավիճակներում` պաշտոնական և ոչ պաշտոնական շփումների ժամանակ,
ծանոթացում մամուլի լեզվին /բանավոր տեղեկատվություն, զեկուցումներ/,
ընթերցանություն. ոչ բարդ տեքստերի ընթերցում ինչպես լայն պրոֆիլի, այնպես էլ մասնագիտական բնույթի,
գրավոր խոսք. զեկույցներ, շարադրություններ:
Ըստ գյուղատնտեսության ոլորտի առանձին մասնագիտացումների` մասնագիտական տերմինների հատուկ բառացանկեր և տեքստեր:
Գերմաներեն լեզու
Ծրագիրը ենթադրում է գերմաներեն լեզվի իմացության գործնական կիրառում, լեզվին բնորոշ ճիշտ շեշտադրություն և արտասանություն: Քերականական անհրաժեշտ գիտելիքների ձեռք բերումը, նրանց կիրառումը բանավոր խոսքում և թարգմանչական աշխատանքում: ՈՒսանողական ընդհանուր բառապաշարի տերմինաբանական բնույթի 2000 բառային նվազագույն միավոր:
Բառապաշարի տարբերակում ըստ կիրառման բնագավառի /կենցաղային, տերմինաբանական, գիտական, պաշտոնական/:
Ընդհանուր հասկացություն բառակազմությանը վերաբերող միջոցների մասին:
Ընդհանուր հասկացություն ազատ և կայուն բառակապակցությունների ու դարձվածաբանության վերաբերյալ:
Քերականական հմտությունների իմացությունը գրավոր և բանավոր հաղորդակցության ժամանակ առանց աղճատման ընդհանուր բնույթի հաղորդակցումն ապահովելու համար:
ՈՒսուցանվող լեզվի երկրների մշակույթի և սովորույթների յուրացում:
Ընկալումը բանավոր խոսքի ընթացքում:
Առաջադրված հարցերին համապատասխանորեն արձագանքելու կարողություն:
Անհատական խոսքով և երկխոսությամբ ներկայացվող տեքստեր:
Հրապարակային խոսքի հիմունքներ /բանավոր հաղորդում, զեկույց և այլն/:
Տեքստերի ճիշտ ընտրություն` ոչ բարդ գործնական բնույթի և լայն մասնագիտական բնույթի:
Գրավոր խոսքի զարգացում, որն ուղեկցվում է տարբեր խոսքային ստեղծագործությունների հիմքի վրա` զեկույցներ, ռեֆերատներ:
Ըստ գյուղատնտեսության ոլորտի առանձին մասնագիտացումների` մասնագիտական տերմինների հատուկ բառացանկեր և տեքստեր:
6) Մշակութաբանություն 2 կրեդիտ, 60 ժամ
___________________________________
Մշակութաբանություն և մշակույթի պատմություն: Մշակութաբանական տեսություններ: Մշակույթի կառուցվածք և գործառույթներ: Հոգևոր մշակույթը նրա տարրերը: Մշակութային ժառանգորդում, նորարարություն, ավանդապահություն: Զանգվածային և էլիտար մշակույթ: Արևելք և Արևմուտք մշակութային առնչություններ: Մշակույթ և քաղաքակրթություն:
Նախնադարի մշակույթ և դիցաբանական աշխարհայացք: Արվեստի տեսակների առաջացումը:
Հին աշխարհի մշակույթը. Միջագետք, Հնդկաստան, Չինաստան, Եգիպտոս, Հայաստան: Կրոնա-դիցաբանական, կրոնա-փիլիսոփայական համակարգեր և արվեստ:
Միջնադարյան մշակույթ և գեղարվեստական ոճեր: Վերածննդի մշակույթ: Հումանիզմ և արվեստ: Մշակույթը 17-20-րդ դարերում: Դարաշրջաններ և գեղարվեստական ուղղություններ:
«Մշակութաբանություն» առարկայի դասընթացը նպատակ է հետապնդում ուսանողության մշակութաբանական զգացողության դաստիարակության գործում, ձևավորում նրանց մեջ մի նոր գիտակցություն, առանց որի անհնար է մարդկային կյանքը, մարդու գործունեությունը մշակույթից դուրս:
7) Քաղաքագիտություն 3 կրեդիտ, 90 ժամ
_________________________________
Քաղաքագիտության օբյեկտը և առարկան, մեթոդները, գործառույթները: Քաղաքագիտության և այլ հասարակագիտական առարկաների փոխհարաբերությունները: Քաղաքական ուսմունքների զարգացման հիմնական փուլերը (Անտիկ աշխարհ, միջնադար, նոր և նորագույն շրջան): Հայ քաղաքական մտքի ավանդույթներն, արմատները, սոցիոմշակութային հիմքերը: Արդի քաղաքագիտական դպրոցները:
Քաղաքագիտություն և քաղաքական իշխանություն: Քաղաքական իշխանության իրականացման մեխանիզմները, արդյունավետությունը և լեգիտիմությունը: Քաղաքական համակարգ: Քաղաքական ռեժիմ (վարչակարգ): Դեմոկրատիայի ժամանակակից տեսություններն ու մոդելները: Պետություն, գործառույթները, ձևերը: Պետական իշխանության մարմինները Հայաստանում: Իրավական և սոցիալական պետություն: Խորհրդարան և խորհրդարականություն: Կառավարման նախագահական, կիսանախագահական և խորհրդարանական ձևերի համեմատական վերլուծությունը:
Քաղաքական իշխանության սոցիալական սուբյեկտները:
Շահերի խմբեր, քաղաքական լիդերություն և քաղաքական լիդերներ, էլիտա: Ընտրություններ և ընտրական համակարգեր: ՀՀ ընտրական համակարգը: Քաղաքական կուսակցություններ և կուսակցական համակարգեր: Բազմակուսակցական համակարգի կայացումը Հայաստանում:
Քաղաքական գործընթացներ: Քաղաքական արդիականացում: Քաղաքական արդիականացման առանձնահատկությունները ՀՀ-ում: Քաղաքական կոնֆլիկտներ և դրանց լուծման ուղիները: Քաղաքական տեխնոլոգիաներ:
Համաշխարհային քաղաքական գործընթացներ և միջազգային հարաբերություններ: Արդի համաշխարհային հարաբերությունների աշխարհաքաղաքական վերլուծություն: Հայաստանի ազգային շահերը նոր աշխարհաքաղաքական իրավիճակում:
Քաղաքական գլոբալիստիկա. ընդհանուր բնութագիրը, համամարդկային հիմնահարցերի լուծման քաղաքական ուղիները: Քաղաքական կանխատեսում:
8) Իրավագիտություն 5 կրեդիտ, 150 ժամ
_________________________________
Պետությունն ու իրավունքը: Դրանց դերը հասարակության կյանքում: Պետության և իրավունքի ծագումը, էությունը, հատկանիշները, գործառույթները, կառուցակարգը, ձևերը:
Իրավունքի նորմերը և աղբյուրները: Նորմատիվային իրավական ակտերի հասկացությունը, տեսակները: Օրինականության հասկացությունը:
Հայաստանի Հանրապետության իրավունքի համակարգը: Իրավունքի ճյուղերը:
Սահմանադրական իրավունք: Պետության և անհատի փոխհարաբերության հիմքերը: Քաղաքացիների իրավական վիճակի սկզբունքները: Պետական մարմինների համակարգը և տեսակները:
Քաղաքացիական իրավունք: Քաղաքացիական իրավահարաբերություն: Իրավաբանական անձինք, դրանց տեսակները, և կազմավորման առանձնահատկությունները: Անձնական ոչ գույքային բարիքները: Սեփականության իրավունք: Գրավի իրավունք: Գործարքներ և ներկայացուցչություն: Հայցային վաղեմություն: Պարտավորություններ: Պայմանագիր:
Հեղինակային իրավունք: Բույսերի նոր սորտերի և կենդանիների նոր ցեղերի նկատմամբ իրավունքների պահպանություն: Ժառանգական իրավունք:
Աշխատանքային իրավունք: Աշխատանքային պայմանագրեր: Աշխատանքային վեճեր:
Վարչական իրավունք: Պետական կառավարման մարմինների համակարգը և տեսակները:
Քրեական իրավունք: Հանցագործության հասկացությունը և դրա տեսակները: Քրեական պատասխանատվության հիմքը: Քրեական պատիժը և պատժի տեսակները:
Հողային իրավունք: ՀՀ Հողային օրենսդրությունը: Հողային վեճերի լուծումը:
Իրավակարգի պահպանության և հանցավորության դեմ պայքարող մարմինների խնդիրներն ու համակարգը: ՀՀ դատական համակարգը: Դատախազության մարմինների համակարգը: ՀՀ ոստիկանության մարմինները: Արդարադատությունը դրա խնդիրները:
Քաղաքացիական դատավարության իրավունքը: Քրեական դատավարության իրավունքը: Ապացույցներ, իրեղեն ապացույցներ: Դատավարական հարկադրանքի միջոցները: Ձերբակալում: Խափանման միջոցներ: Բերման ենթարկելը:
Միջազգային իրավունք: Միջազգային իրավունքի սկզբունքները և սուբյեկտները: Միջազգային պայմանագրեր: Միջազգային իրավունքի աղբյուրները:
9) Տնտեսագիտական սոցիոլոգիա 3 կրեդիտ, 90 ժամ
_________________________________________
Դասընթացը ընդգրկում է հետևյալ թեմաները`
սոցիոլոգիան որպես գիտություն, ուսումնասիրության առարկան, օբյեկտը, խնդիրները, գործառույթները: Սոցիոլոգիայի զարգացման փուլերը և դպրոցները,
ուսումնասիրության մեթոդները: Ընտրանք: Փաստաթղթերի վերլուծություն, դիտում, հարցում: Հետազոտության արդյունքների վերլուծություն,
տնտեսական մոտիվացիա և ռացիոնալիզմի տիպեր: Պահանջմունքների դասակարգման Ա. Մասլոուի սանդղակի բնութագրությունը,
աշխատաշուկայի ձևավորումը և զարգացումը սոցիոլոգիայում: Գործազրկության ձևերը և դրա սոցիալ-հոգեբանական հետևանքները,
տնտեսական ադապտացիա, դրա ձևերը և էտապները: Ադապտացիայի ղեկավարման օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ գործոնները,
աշխատանքային կոնֆլիկտներ: Կոնֆլիկտների ծագման պատճառները, ձևերը և լուծման ուղիները,
սոցիալ-տնտեսական շերտավորում, դրա պատճառները, չափանիշները, ձևերը,
գործարարության հիմնախնդիրները, զարգացման պատմական տիպերը: Գործարարի սոցիալ-հոգեբանական կերպարի բնութագրությունը,
մարդը տնտեսական գաղափարախոսության համակարգում: Տնտեսական գաղափարախոսության ձևերը,
փող, ֆինանսներ, բորսա, հարկեր: Դրանց սոցիալ-հոգեբանական տեսանկյունները:
10) Տնտեսագիտության տեսություն 10 կրեդիտ, 300 ժամ
_____________________________________________
Տնտեսագիտության տեսության ընդհանուր հիմունքները:
Տնտեսագիտության տեսության առարկան, գործառույթները և մեթոդները: Տնտեսագիտության տեսության զարգացման հիմնական փուլերը: Տնտեսական մտածելակերպի հիմնական սկզբունքները: Բարիքը և նրա դասակարգումը: Պահանջմունքներ: Ռեսուրսներ և արտադրության գործոններ: Տնտեսական ընտրություն: Տնտեսական հարաբերություններ: Սեփականություն և տնտեսվարում: Տնտեսական համակարգերը, դրանց տիպերը և մոդելները: Արտադրական հնարավորությունների կոր: Տնտեսական արդյունավետություն: Տնտեսական ռազմավարություն և տնտեսական քաղաքականություն:
Միկրոտնտեսագիտություն: Շուկա: Առաջարկի օրենք, պահանջարկի օրենք: Անհատական և շուկայական պահանջարկ, առաջարկ հավասարակշռված գին: Սպառողի և արտադրողի վարքագծերի տեսությունները: Պահանջարկի գործոնները: Եկամտի էֆեկտ և փոխարինման էֆեկտ: Առաձգականություն: Առաջարկը և նրա գործոնները: Սահմանային արտադրողականության անկման օրենքը: Մասշտաբի էֆեկտ: Գնի էությունը, գործառույթները և համակարգը, գնային խտրականություն: Մրցակցությունը և նրա տեսակները: Մենաշնորհ, բնական մենաշնորհ, օլիգոպոլիա, մենաշնորհային մրցակցություն, մուտքի և ելքի արգելքները ճյուղում, համեմատական առավելություն: ձեռնարկության հասկացությունը, արտադրության համակենտրոնացումը և կենտրոնացումը, դեվիրսիֆիկացիա: Արտադրական գործառույթ: Արտադրության գործոնների շուկաներ: Ծախսերը և դրանց տեսակները (հաստատուն, փոփոխուն, հաշվապահական, տնտեսական, սահմանային ծախքեր, այլընտրանքային ծախքեր): Հաշվապահական և տնտեսական շահույթ: Հասույթի և ծախքերի միջին և սահմանային մեծությունները, արդյունավետություն, փոխհատուցում արտադրության մասշտաբից /նվազող, անփոփոխ, աճող/: Ձեռներեցության տնտեսական բնույթը, գործառույթները և ակտիվացման պայմանները, տնտեսական ռիսկ:
Աշխատանքի շուկա: Աշխատանքի առաջարկը և պահանջարկը: Աշխատավարձ և զբաղվածություն, բյուջետային սահմանափակում, անտարբերության կոր: Կապիտալի շուկա: Տոկոսադրույք և ինվեստիցիա: Հողի շուկա: Ռենտա: Ընդհանուր հավասարակշռություն և բարեկեցություն: Եկամուտների բաշխումը: Անհավասարություն: Պետության դերը:
Մակրոտնտեսագիտություն: Ազգային տնտեսությունը որպես ամբողջություն: Մակրոտնտեսական ցուցանիշներ: Համախառն ներքին արդյունք, նրա չափման եղանակները: Ազգային եկամուտ: Տնօրինվող անձնական եկամուտ: Գների ինդեքսները: Ազգային հարստություն, նրա կառուցվածքը: Համախառն ներքին արդյունքի դինամիկան ՀՀ-ում: Ազգային տնտեսության ճյուղային և բաժանմունքային կառուցվածքներ: Ամբողջական պահանջարկ և ամբողջական առաջարկ, դրանց հավասարակշռություն (AD-AS մոդելը): Սպառում, խնայողություն, դրանց միջին և սահմանային հակումները, գործառույթները: Խնայողություն և ինվեստիցիա: Մակրոտնտեսական հավասարակշռություն և իրական տոկոսադրույք (IS-LM մոդելը): Մուլտիպլիկատորի էֆեկտը: Գործազրկությունը և նրա ձևերը: Ինֆլյացիան և նրա տեսակները: Տնտեսական պարբերաշրջանները: Տնտեսական աճը և տնտեսական զարգացումը: Տնտեսական աճի մոդելը: Պետական ծախսեր և հարկեր: Փողի էությունը, փողի շուկա, փողի պահանջարկը և առաջարկը, դրամաշրջանառություն, փողի տեսությունները: Պետական բյուջե, նրա դեֆիցիտը և ավելցուկը, արժույթի ֆիքսված և լողացող կուրս: Բանկային համակարգ: Դրամավարկային քաղաքականություն: Միջազգային տնտեսական հարաբերություններ: Արտաքին առևտուր և արտաքին քաղաքականություն: Վճարային հաշվեկշիռ: Տարադրամի կուրսը:
Անցումային շրջանի հիմնական գծերը և առանձնահատկությունները ՀՀ-ում: Սեփականաշնորհում: Բաշխումը և եկամուտները: Տնտեսության կառուցվածքային տեղաշարժերը: Սոցիալական ոլորտի վերափոխումները: Բաց տնտեսության ձևավորումը:
11) Փիլիսոփայություն 4 կրեդիտ, 120 ժամ
__________________________________
Փիլիսոփայություն առարկան: Փիլիսոփայության ձևավորումը հետազոտության ոլորտները, աշխարհայացքային հիմնախնդիրները: Փիլիսոփայական գիտելիքների կառուցվածքը: Փիլիսոփայության տեղը և դերը գիտության և մշակույթի ոլորտում:
Փիլիսոփայության զարգացման հիմնական փուլերը: Անտիկ Հունաստանի, միջին դարերի, հայոց քրիստոնեական ջատագովական, նոր և նորագույն ժամանակաշրջանի փիլիսոփայական միտքը:
ՈՒսմունք կեցության մասին: Տարածությունը, ժամանակը, շարժումը կեցության դրսևորման եղանակ: Շարժման, ժամանակի, տարածության վերաբերյալ դասական և հարաբերականության տեսությունները: Շարժում և զարգացում: Դետերմինիզմ և ինդետերմինիզմ: Օրենք և օրինաչափություն:
Գիտակցություն: Նյութականը և իդեալականը: Գիտակցականը և անգիտակցականը: Լեզու և մտածողություն:
Ճանաչողություն: Առօրեական, գիտական, կրոնական, փիլիսոփայական ճանաչողություն: Գիտելիք և հավատ: Ըմբռնում և բացատրություն: Իմացության զգայական և ռացիոնալ աստիճանները: Ստեղծագործության, բանավեճի, փաստարկման, ինտուիցիայի դերը կենսաբանական հետազոտություններում:
Ճշմարտության հիմնախնդիրը: Ճշմարտության կոնկրետությունը, բացարձակությունը, օբյեկտիվությունը, հարաբերականությունը: Ճշմարտության չափանիշները:
Գիտական ճանաչողության կառուցվածքը: Գիտական իմացության էմպիրիկ և տեսական մակարդակները: Գիտական հետազոտության մեթոդները: Գիտության դերի արժեքավորումները փիլիսոփայության մեջ: Գիտատեխնիկական հեղափոխություն:
Մարդու կեցության իմաստը: Մարդը սոցիալական միջավայրի արդյունք, կենսաբանական, հոգեկան նախահիմքերի ամբողջություն: Ազատություն և պատասխանատվություն: Բարոյականություն, արդարություն, իրավունք: Բարոյական արժեք: Գեղագիտական և կրոնական արժեքներ: Խղճի ազատություն:
Բնություն և հասարակություն: Հասարակության դասային շերտավորման հիմքերը: Քաղաքացիական հասարակություն և պետություն: Ազատություն և անհրաժեշտություն: Հասարակության զարգացման օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ գործոնները: Սոցիալական հեղափոխություն:
Փիլիսոփայության հիմնական ուղղությունները և դպրոցները: 20-րդ դարի փիլիսոփայական հիմնական հոսանքները:
Կենսաբանության և էկոլոգիայի փիլիսոփայական հիմնախնդիրները: Էկոլոգիան և քաղաքականությունը: Էկոլոգիական աղետ: Բնապահպանական շարժումներ:
ԸՆՏՐՈՎԻ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ
Կրոնի պատմություն
ԸԲ. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՄԱԹԵՄԱՏԻԿԱԿԱՆ ԵՎ ԲՆԱԳԻՏԱԿԱՆ
ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ
12) Հանրապետական բաղադրիչ
Կենսագործունեության անվտանգություն 3 կրեդիտ, 90 ժամ)
____________________________________________________
Ներածություն: «Կենսագործունեության անվտանգություն» առարկայի դերը, նպատակն ու խնդիրները: «Մարդ-մեքենա-միջավայր» համակարգը: Վտանգավոր և վնասակար արտադրական գործոնների բնութագիրը և առողջ ու անվտանգ աշխատանքային պայմանների ստեղծման հիմնական ուղիները: Կենսագործունեության անվտանգության միջոցառումների ներդրման տնտեսական արդյունավետության որոշումը: «Կենսագործունեության անվտանգության» բնագավառին վերաբերող նորմատիվաիրավական փաստաթղթերը, հիմնական օրենսդրական ակտերը, աշխատանքային, քաղաքացիական և քրեական օրենսգրքերը: «Կենսագործունեության անվտանգություն» ծառայության կառուցվածքը և խնդիրները, ղեկավարների և մասնագետների իրավունքներն ու պարտականություններն այս բնագավառում: Արտադրական վնասվածության և մասնագիտական հիվանդությունների ուսումնասիրման մեթոդները, տնտեսական հետևանքները և գնահատման եղանակները: Կենսագործունեության անվտանգության միջոցառումների պլանավորումը և ֆինանսավորումը: Աշխատատեղերի օդերևութաբանական և միկրոկլիմայական պարամետրերի նորմավորման սկզբունքները և նորմաները, չափման և հսկման միջոցներն ու եղանակները: Արտադրական աղմուկ, վիբրացիա և վնասակար ճառագայթումներ: Դրանցից պաշտպանվելու եղանակները, չափման և հսկման միջոցները: Էլեկտրահարվածից պաշտպանվելու կազմակերպչական միջոցառումներն ու տեխնիկական միջոցները: Ամպրոպապաշտպանություն: Հրդեհ, հրդեհների սոցիալ-տնտեսական հետևանքները: Շենքերի և շինությունների հրակայունությունը, դրա բարձրացման եղանակները: Կրակմարիչ տեխնիկա: Տեսակները, կառուցվածքը և աշխատանքի սկզբունքը: Հակահրդեհային ահազանգում և ջրամատակարարում: Հրդեհի ժամանակ մարդկանց էվակուացիայի, նյութական միջոցների հեռացման և պահպանման կարգը:
13) Քաղաքացիական պաշտպանություն և արտակարգ իրավիճակների
____________________________________________________
անվտանգություն 5 կրեդիտ, 150 ժամ
________________________________
Ներածություն: Արտակարգ իրավիճակների և քաղաքացիական պաշտպանության համակարգ, խնդիրներն ու նշանակությունը: Քաղաքացիական պաշտպանության կառուցվածքն ու կազմավորումները: Արտակարգ իրավիճակներ, դրանց դասակարգումը, բնութագրերը և կանխարգելման ուղիները: Ռադիացիան և քիմիական վարակման օջախներ: Տեղանքի ռադիոակտիվ վարակում, ռադիոակտիվ վարակվածության աղբյուրները և ռադիոակտիվ ճառագայթման չափման միավորները: Մարտական թունավոր քիմիական նյութերի դասակարգումը, բնութագիրը, ներգործության ձևերը և դրանցից պաշտպանվելու եղանակները: Ռադիացիոն և քիմիական իրադրության գնահատման մեթոդները: Դոզաչափական և քիմիական հետախուզության սարքերի տեսակները, կառուցվածքը և աշխատանքի սկզբունքները: Բնակչության պաշտպանության կազմակերպումը արտակարգ և պատերազմական իրավիճակներում: Ապաստարաններ, հակառադիացիոն և պարզագույն թաքստոցները: Անհատական պաշտպանական միջոցների տեսակները, դրանց պահպանման, բաշխման և օգտագործման կարգը: Արտակարգ իրավիճակների ռիսկի գնահատումը: Ռիսկի կվանտիֆիկացիան, անհատական ռիսկի ուսումնասիրման և գնահատման մեթոդները: Արտակարգ և պատերազմական իրավիճակներում գյուղատնտեսական օբյեկտների գործունեության կայունության ապահովման հիմնական ուղղություններն ու մեթոդները: Արտակարգ և պատերազմական իրավիճակներում փրկարարական և անհետաձգելի վթարային վերականգնողական աշխատանքների կազմակերպումն ու անցկացումը: Գյուղատնտեսության վարումը ռադիոակտիվ աղտոտվածության պայմաններում:
14) Ագրոէկոլոգիա և շրջակա միջավայրի պահպանություն 3 կրեդիտ, 90 ժամ
_______________________________________________________________
Կենսոլորտը և մարդը: Էկոհամակարգեր, օրգանիզմները և միջավայրի փոխհարաբերությունները: Ագրոէկոհամակարգերը և դրանց գործելակերպը տեխնոգենեզիսի պայմաններում: Շրջակա միջավայրի գլոբալ հիմնախնդիրները: Բանական ռեսուրսների արդյունավետ օգտագործման և բնության պահպանության էկոլոգիական սկզբունքները: Միջազգային համագործակցությունը և շրջակա միջավայրի պահպանության հիմնախնդիրները: Մթնոլորտի օդի, ջրի, հողերի, բուսական ու կենդանական աշխարհի պահպանությունը և դրանց արդյունավետ օգտագործումը: Քիմիացման էկոլոգիական հիմնախնդիրները: Բույսերի պաշտպանության կենսաբանական պայքարը և շրջակա միջավայրը: Երկրագործության ավանդական և այլընտրանքային համակարգերը: Կենսաբազմազանությունը և էկոհամակարգերի կայունությունը: Էկոլոգիական տեսակետից անվտանգ գյուղատնտեսական մթերքների արտադրության տեխնոլոգիաները: Կայուն էկոհամակարգերի ստեղծման սկզբունքները: Ռեսուրսախնայողական տեխնոլոգիաները գյուղատնտեսության մեջ: Ագրոէկոլոգիական մոնիթորինգ, տարածքների էկոլոգիական վիճակի գնահատումը: Էկոլոգիական քաղաքականությունը և գյուղատնտեսության էկոլոգիացման հիմնախնդիրները:
15) Բարձրագույն մաթեմատիկա 11 կրեդիտ, 330 ժամ
_________________________________________
Անալիտիկ երկրաչափություն: Կոորդինատների մեթոդ: Հիմնական խնդիրները հարթության վրա: ՈՒղղի հավասարման տարբեր տեսքերը հարթության վրա: Երկու ուղիղների կազմած անկյունը: Երկրորդ կարգի կորեր:
Գծային հանրահաշիվ: Որոշիչներ և նրանց հատկությունները: Գործողություններ մատրիցների հետ: Հակադարձ մատրից: n անհայտով n գծային հավասարումների համասեռ և ոչ համասեռ համակարգեր: Կրամերի կանոնը: n անհայտով m գծային հավասարումների համակարգեր: Գաուսի մեթոդը: Մատրիցի ռանգը: Կոմպլեքս թվեր: n չափանի վեկտորական և էվկլիդյան տարածություններ: n չափանի վեկտորների սիստեմի գծային կախվածությունը և անկախությունը: Բազիս: Վեկտորների սիստեմի ռանգը: Գծային ձևափոխություններ և նրանց մատրիցը: Անցում մի բազիսից մյուսին: Մատրիցի սեփական արժեք և սեփական վեկտոր: Նրանց հատկությունները: Քառակուսային ձևեր: Քառակուսային ձևի բերումը կանոնական տեսքի:
Մաթեմատիկական անալիզ: Թվային հաջորդականություններ: Անվերջ փոքր և անվերջ մեծ հաջորդականություններ և նրանց հատկությունները: Զուգամետ հաջորդականությունների հատկությունները: Մոնոտոն հաջորդականություններ: «e» թիվը: Մեկ փոփոխականի ֆունկցիա: Ֆունկցիայի սահմանը և անընդհատությունը: Երկու նշանավոր սահմաններ: Անընդհատ ֆունկցիայի հատկությունները: Ֆունկցիայի ածանցյալը և նրա երկրաչափական իմաստը: Ֆունկցիայի դիֆերենցիալը: Բարձր կարգի ածանցյալներ և դիֆերենցիալներ: Դիֆերենցիալ հաշվի հիմնական թեորեմները: Անորոշությունների բացումը: Ֆունկցիայի հետազոտումը դիֆերենցիալ հաշվի մեթոդներով և գրաֆիկի կառուցումը: Մի քանի փոփոխականների ֆունկցիաներ: Հիմնական հասկացողություններ, սահմանը և անընդհատությունը, մասնակի ածանցյալներ, դիֆերենցիալ: Ածանցյալ ըստ ուղղության: Գրադիենտ: Ֆունկցիայի էքստրեմումները: Նվազագույն քառակուսիների մեթոդը: Անորոշ ինտեգրալ: Անորոշ ինտեգրալի հաշվման եղանակները: Ռացիոնալ կոտորակների, իռացիոնալ և եռանկյունաչափական արտահայտությունների ինտեգրումը: Որոշյալ ինտեգրալ և նրա հատկությունները: Նյուտոն-Լայբնիցի բանաձևը: Որոշյալ ինտեգրալի հաշվման եղանակները: Անիսկական ինտեգրալներ: Որոշյալ ինտեգրալի կիրառությունները: Սովորական դիֆերենցիալ հավասարումներ: Անջատվող փոփոխականներով, համասեռ և համասեռի բերվող հավասարումներ: Առաջին կարգի գծային և գծայինի բերվող հավասարումներ: Երկրորդ կարգի գծային հաստատուն գործակիցներով համասեռ և ոչ համասեռ հավասարումներ: Թվային շարքեր: Շարքի զուգամիտությունը և տարամիտությունը: Դրական անդամներով շարքերի զուգամիտության հայտանիշները: Նշանափոխ շարքեր: Կամայական անդամներով շարքերի զուգամտությունը: Բացարձակ և պայմանական զուգամետ շարքեր: Ֆունկցիոնալ շարքեր: Աստիճանային շարքեր: Թեյլորի և Մակլորենի շարքեր:
16) Ինֆորմատիկա 6 կրեդիտ, 180 ժամ
_____________________________
Դասընթացի առարկան, խնդիրները, ինֆորմատիկայի դերը, համակարգիչների տեսական հիմունքները:
Համակարգիչների ստեղծման ու զարգացման փուլերը: Ֆունկցիոնալ սարքերի տրամաբանական ֆունկցիաները, սարքի տրամաբանական սխեման: Տրամաբանական դիզյունկցիա, կոնյունկցիա և բացասում գործողությունները:
Համակարգիչների տեխնիկական ապահովումը, ներքին և արտաքին սարքեր, պրոցեսոր:
Ինֆորմատիկայի մուտքագրման, ելքավորման և հաղորդման սարքեր:
Համակարգային ծրագրեր` օպերացիոն համակարգեր, ծրագրեր, թաղանթներ, դրայվերներ և ուտիլիտներ: Գործիքային ծրագրային ապահովումը որպես ծրագրավորման համակարգ, ծրագրավորման լեզվի և միջավայրի համակարգը և ստանդարտ գործառույթների գրադարանը:
Ալգորիթմացում: Ալգորիթմացումը, խնդիրների լուծման ալգորիթմների կառուցման մեթոդները: Ալգորիթմի հատկությունները:
Հաշվողական գործընթացների տեսակները, ալգորիթմի նկարագրման եղանակները, ալգորիթմի որակի որոշման եղանակները, ալգորիթմի մշակման փուլերը և կարգը:
Ծրագրավորում: Ծրագրավորումը որպես ինֆորմատիկայի ճյուղ, ծրագրեր կազմելու մեթոդներն ու ձևերը: Ծրագրավորման լեզուների դասակարգումը, ծրագրերի մշակումը և կատարման փուլերը:
Համակարգչային համակարգեր և ցանցեր: Համակարգչային ցանցերը և դրանց տիպերը:
17) Վիճակագրություն 10 կրեդիտ, 300 ժամ
__________________________________
Դասընթացը բաղկացած է երկու բաժիններից: Առաջին բաժնում արտացոլված են «Վիճակագրության ընդհանուր տեսության», իսկ երկրորդ բաժնում` «Սոցիալ-տնտեսական վիճակագրության» հիմնահարցերը:
«Վիճակագրության ընդհանուր տեսության» մեջ տրվում է գիտության առարկայի սահմանումը, մեթոդը, խնդիրները, ուսումնասիրվում է վիճակագրական տվյալների դիտարկման, ամփոփման և խմբավորման մեթոդաբանությունը, միջին մեծությունները ու վարիացիայի ցուցանիշները, փոխկապակցությունները, սոցիալ-տնտեսական երևույթների դինամիկան:
«Սոցիալ տնտեսական վիճակագրության» մեջ առանձնակի ուշադրության են արժանացել գների, ֆինանսների, պետ բյուջեի և բանկերի, ապահովագրության, վարկի և դրամաշրջանառության, արտադրության և շրջանառության ծախքերի վիճակագրության, ազգային հաշիվների համակարգի, մակրոտնտեսական ցուցանիշների վիճակագրության, վճարային և առևտրային հաշվեկշիռների, ապրանքաշրջանառության (մեծածախ, մանրածախ, համախառն և զուտ) վիճակագրության ցուցանիշներին վերաբերող բաժինները: Ժողովրդագրության, բնակչության, աշխատաշուկայի տնտեսության առանձին ճյուղերի արտադրանքի, մասնավորապես գյուղատնտեսության արտադրանքի հաշվառման, բուսաբուծության և անասնաբուծության ճյուղերի արտադրանքների, միջազգային համադրումների, աշխատանքի, աշխատավարձի և արտադրողականության, բնակչության կենսամակարդակի:
18) Էկոնոմետրիկա 5 կրեդիտ, 150 ժամ
______________________________
Դասընթացի հիմնական թեմաներն են` էկոնոմետրիկ մոդելավորման հիմնական ասպեկտները, էտապները և հիմնահարցերը: Զույգային ռեգրեսիա և կոռելյացիա, բազմակի ռեգրեսիա և կոռելյացիա, փոքր քառակուսիների մեթոդը, կոռելյացիայի բազմակի և մասնակի գործակիցները, դետերմինացիայի բազմակի գործակիցը ժամանակային շարքերը էկոնոմետրիկ հետազոտություններում, տրենդային /միտումի/, պարբերական բաղադրիչի և սեզոնայնության բացահայտումը, ժամանակային շարքերի մոդելների հիման վրա կանխատեսման իրականացումը: Վիճակագրական տվյալների վերլուծության և ընդհանրացման հիմնախնդիրները, ավտոկոռելյացիա, Դարվին Վոթսոնի չափանիշը:
19) Ռեգիոնալ երկրագործություն 5 կրեդիտ, 150 ժամ
___________________________________________
Հողերի ծագումը, կարգաբանումը, ՀՀ տարածված բնահողային գոտիների բնութագրումը: Բնական գործոնների փոփոխությունը ըստ ուղղաձիգ գոտիականության:
Հողը, դրա բերրիությունը, տեսակները, բարձրացման ուղիները:
Բույսի կյանքի գործոնները, պայմանները, կանոնավորումը երկրագործության մեջ: Երկրագործության օրենքները:
Մոլախոտային բուսականությունը և դրա դեմ պայքարի միջոցառումները: Մոլախոտերի դեմ պայքարի միջոցառումները, հաշվառման մեթոդները, կենսաբանական խմբերը, դասակարգումը:
Հողի մշակումը, խնդիրները: Հողի մշակման համակարգերը տարբեր գյուղատնտեսական գոտիներում:
Ցանքաշրջանառությունների գիտական հիմնավորումը, դասակարգումը և դրանց ագրոտեխնիկական և տնտեսակազմակերպչական դերը տարբեր գյուղատնտեսական գոտիներում:
Երկրագործության համակարգերը և դրանց ժամանակակից բաղկացուցիչ մասերը:
20) Ռեգիոնալ անասնապահություն 4 կրեդիտ, 120 ժամ
___________________________________________
Անասնապահությունը որպես ժողովրդական տնտեսության առաջատար ճյուղ, վարման համակարգը, նախապայմանները և հիմնախնդիրները: Ռեգիոնալ անասնապահության կողմնորոշիչները:
Գյուղատնտեսական կենդանիների տնտեսական հատկանիշները, ցեղագոյացման գործոնները, ցեղերի դասակարգումը և կատարելագործման ու շրջայնացման խնդիրները:
Կենդանիների համակազմվածքը, աճի ու զարգացման օրինաչափությունները, հաշվառման մեթոդները: Նախիրների և հոտերի սերնդատվությունը, վերարտադրությունը և մթերատվությունը:
Բուծման հիմունքները սելեկցիոն տոհմային պլան: Կենդանիների կերակրման հիմունքները: Կերերի դասակարգումը, դրանց սննդարարության համալիր գնահատումը: Նորմավորված կերակրման խնդիրները: Անասնապահության կերի բազայի ամրապնդման ուղիները: Տավարաբուծության, ոչխարաբուծության, խոզաբուծության, թռչնաբուծության և մասնավոր անասնաբուծության այլ ճյուղի արտադրատեխնոլոգիական խնդիրները: Անասնաբուժական համակարգի, սպասարկող այլ ծառայությունների և անասնաբուծական մթերքների ու հումք վերամշակող ձեռնարկությունների ներդաշնակվածությունը ճյուղին:
21) Տնտեսամաթեմատիկական մեթոդներ և մոդելավորում 5 կրեդիտ, 150 ժամ
_______________________________________________________________
Ներածություն: Դասընթացի առարկան, խնդիրները և նպատակը: Մոդելավորման հիմնական ուղղությունները:
Գծային ծրագրավորման հիմնական խնդիրները (ԳԾԽ), նրա ստանդարտ և կանոնական ձևերը: Գծային ծրագրավորմանը բերվող խնդիրների օրինակներ: ԳԾԽ-ի լուծման երկրաչափական և սիմպլեքս եղանակները: Երկակի խնդիրների կազմումը, նրանց տնտեսագիտական մեկնաբանությունները: Գծային ծրագրավորման տրանսպորտային խնդրի ձևակերպումը և լուծման մեթոդները: Ոչ գծային ծրագրավորման խնդիրների օրինակներ:
Արտադրական ֆունկցիաներ, նրանց տեսակները: Էկոնոմիկո-մաթեմատիկական մոդելների դասակարգումը, օպտիմալության չափանիշի ընտրությունը, փոփոխականների և սահմանափակումների համակարգը:
Էկոնոմիկո-մաթեմատիկական մոդելավորումը անասնաբուծության մեջ: Կերային ռացիոնի, հոտի օպտիմալ կազմի որոշման, կերերի օպտիմալ օգտագործման խնդիրների մոդելավորումը:
Տնտեսագիտական պրոցեսների մոդելավորումը բուսաբուծության մեջ: Ցանքատարածությունների օպտիմալ կառուցվածքի, ցանքաշրջանառության օպտիմալ տարբերակի որոշման խնդիրների մաթեմատիկական մոդելների մշակումը: Արտադրության օպտիմալ մասնագիտացման և տեղաբաշխման խնդիրների մոդելավորումը:
Մեքենա-տրակտորային հավաքակայանի օպտիմալ կազմի որոշման, օպտիմալ համալրման և օպտիմալ օգտագործման խնդիրների առանձնահատկությունները և մոդելավորումը:
Մոդելավորման հեռանկարային ուղղությունները:
22) ՀՀ Արտադրողական ուժերի տեղաբաշխումը 5 կրեդիտ, 150 ժամ
_____________________________________________________
Արտադրողական ուժերի տեղաբաշխման տեսական հիմունքները: Էությունը, բովանդակությունը, նշանակությունը, հիմնական հասկացություններն ու տերմինաբանությունը: Խնդիրները:
Տարածքային բնատնտեսական ռեսուրսների գնահատումը, բնակչության տարաբնակեցման, ճյուղերի տեղաբաշխման, տարածքային տեսական կապերի, հաղորդակցման համակարգերի, ապրանքային շղթաների ծավալների և վեկտորական ուղղվածության վիճակի և օրինաչափությունների գնահատումը:
ՀՀ բնատնտեսական ռեսուրսները, նրանց դասակարգումը: Սպառվող և անսպառ, վերարտադրվող և չվերարտադրվող ռեսուրսներ:
Ռեսուրսների գնահատման մեթոդիկան, ցուցանիշները: ՀՀ ջերմաէներգետիկայի, հանածոների, շինանյութերի, արդյունաբերական և երկրաբանական պաշարները: Ագրոէներգետիկան: Տեղաշարժը 20-րդ և պաշարները 21-րդ դարում: Սեփականաշնորհման, պատերազմի, երկրաշարժի տնտեսական հետևանքները: Տնտեսական կապերի վերաիմաստավորումը: Արտադրողական ուժերի տեղաբաշխման տեսական հիմունքները: ՀՀ վարչատարածքային և գյուղատնտեսական շրջանացում: Մարզերի և գյուղատնտեսական գոտիների տնտեսական կապերը: ՈՒժեղ և թույլ կողմերը, հնարավորությունները, արգելքները: Մարզերի ռեսուրսների ներկայացում:
Բնակչության և աշխատանքային ռեսուրսների տեղաբաշխումը, ՀՀ ժողտնտեսության ճյուղային կառուցվածքը, միջճյուղային կապերը, հաղորդակցման ուղիները, արդյունաբերական ճյուղերի և հումքային բազաների տեղաբաշխումը:
Գյուղատնտեսական արտադրանքների տեղաբաշխման կառուցվածքային տեղաշարժերի տնտեսական հետևանքները: Ջրասպառում և ջրային ռեսուրսների տեղաբաշխում, հեռանկարի ռազմավարությունը: Գազաէներգամատակարարում, ռադիո-հեռուստատեսային և ինտերնետ կապ:
Ժողովրդական սպառման ապրանքներ արտադրող ճյուղերի տեղաբաշխումը: Ենթակառուցվածքային ճյուղերի տեղաբաշխումը: Արտաքին տնտեսական կապեր: Տնտեսության գլոբալիզացիան, ազգային ռեսուրսների պահպանումը և համատեղ օգտագործումը, հաղորդակցման արտաքին ուղիների գնահատումը, պետության և շուկայի դերը:
23) ՀՀ Հողային պաշարների գնահատում և օգտագործում 3 կրեդիտ, 90 ժամ
______________________________________________________________
Ներածություն: Առարկայի կապը այլ գիտությունների հետ: Նրա ուսումնասիրման առարկան ու խնդիրները` կապված հողային պաշարների բացահայտման, գնահատման և օգտագործման հետ: Հողի տեղը և դերը հասարակական արտադրությունում: ՀՀ հողային ֆոնդը և նրա կառուցվածքը: Հողային ֆոնդը ըստ հողատեսքերի, հողօգտագործողների, գյուղատնտեսական գոտիների և վարչատարածքային տեղաբաշխման: Հողային ռեսուրսների հաշվառումը ըստ կարգերի: Հողային պաշարների բացահայտման մեթոդիկան և կազմակերպումը: Կանխատեսումների փուլերը` կախված տարածքի մեծությունից ու հեռանկարային ժամկետից: Կանխատեսումների համար անհրաժեշտ նյութերի հավաքագրումը, համակարգումը, դասակարգումը և վերլուծությունը:
Հողային կադաստր հասկացողությունը և նրա բովանդակությունը: Այն կազմելու կարգը, արդյունքների օգտագործման բնագավառները: Հողային ֆոնդը որպես կադաստրի հիմնական օբյեկտ: Հողերի քարտեզագրումը, հաշվառումը և գրանցումը: Հողի որակական գնահատումը (բոնիտիրովկա): ՀՀ տարածքի հողագնահատման կադաստրային շրջանցում: Նրա նշանակությունը հողի գնի որոշման և հարկման համար: Հողերի տնտեսական գնահատումը որպես կադաստրի բաղկացուցիչ մաս:
Հողերի արդյունավետ օգտագործման ուղղությունների հիմնական գործոնները, նորմատիվային բազայի մեթոդի ընտրությունը: Կանխատեսումների հավաստիության գնահատման աստիճանի մեթոդները: Հողային պաշարների բացահայտումը և օգտագործումը: Հողատարածքների պահանջարկի որոշումը գյուղատնտեսության, քաղաքաշինության, արդյունաբերության, տրանսպորտի և այլ ոչ գյուղատնտեսական նշանակության կարիքների համար: ՀՀ հողային ֆոնդի օգտագործման արդյունավետության բարձրացման ուղիները: Հողերի համակարգված դիտարկումները (մոնիթորինգ):
24) ՀՀ ջրային պաշարների համալիր օգտագործում և պահպանում 3 կրեդիտ,
______________________________________________________________
90 ժամ
______
Ներածություն: ՀՀ ջրային պաշարների բնութագրումը: Ջրային պաշարների օգտագործման պլանավորում: Ջրային համալիրներ: ՋՏՀ-ի հիմնական մասնակիցները: Ջրային պաշարների համալիր օգտագործման ջրատնտեսական հաշվարկներ: Ջրային պաշարների համալիր օգտագործման օբյեկտների տնտեսական հիմնավորում: ՀՀ ջրային ռեսուրսների պահպանումը աղտոտումից և սակավացումից: Ջրատնտեսական շինարարության ազդեցությունը շրջակա միջավայրի վրա:
25) Ագրոօդերևութաբանություն 3 կրեդիտ, 90 ժամ
_________________________________________
Արեգակնային ճառագայթարձակումը և նրա օգտագործման արդյունավետությունը, հողի և օդի ջերմային և ջրային ռեժիմները, եղանակը և նրա կանխատեսումը, գյուղատնտեսության համար վտանգավոր երևույթները և պայքարը նրանց դեմ, կլիման և նրա գնահատումը, ագրոօդերևութաբանական դիտումները և կանխատեսումները, գյուղատնտեսական արտադրությունում ագրոօդերևութաբանական տեղեկատվության օգտագործումը:
26) Գյուղատնտեսության մեքենայացում 2 կրեդիտ, 60 ժամ
_______________________________________________
Գյուղատնտեսության մեքենայացում առարկան բաղկացած է չորս բաժիններից` 1. տրակտորներ և ավտոմոբիլներ, 2. գյուղատնտեսական մեքենաներ, 3. անասնապահական ֆերմաների մեքենայացում, 4. գյուղատնտեսական տեխնիկայի շահագործում:
1. Տրակտորներ և ավտոմոբիլներ բաժնում ուսանողը պետք է ծանոթանա գյուղ. արտադրությունում օգտագործվող տրակտորների ընդհանուր կառուցվածքին, աշխատանքին և տեխնիկատնտեսական ցուցանիշներին:
2. Գյուղատնտեսական մեքենաներ բաժնում ուսանողը պետք է ծանոթանա հողի մշակության, ցանքի ու տնկման, բույսերի խնամքի ու պաշտպանության, կերերի հավաքման ու հացահատիկային մշակաբույսերի բերքահավաքի, հացահատիկի զտման ու տեսակավորման, ինչպես նաև մելիորատիվ մեքենաների կառուցվածքին ու աշխատանքներին:
3. Անասնապահական ֆերմաների մեքենայացում բաժնում ուսանողը պետք է ծանոթանա կերերի նախապատրաստման ու բաշխման, ջրամատակարարման, կաթի նախնական մշակման, ոչխարների խուզի ու բրդի տեսակավորման, ինչպես նաև գոմաղբի հավաքման ու հեռացման մեքենասարքավորումների հետ:
4. Գյուղատնտեսական տեխնիկայի շահագործում բաժնում ուսանողը պետք է ծանոթանա արտադրական գործընթացի տեսակներին, մեքենատրակտորային ագրեգատների (ՄՏԱ) դասակարգման սկզբունքներին, դրանց տեխնոլոգիական և շահագործման բնութագրերին, ՄՏԱ համալրման եղանակներին, դրանց կինեմատիկական ու տեխնիկատնտեսական ցուցանիշների (աշխատածախսումների, վառելանյութի ծախսի) որոշման սկզբունքներին, պատկերացում կազմի ՄՏԱ շրջադարձի ձևերի ու շարժման եղանակների մասին, ծանոթանա բուսաբուծությունում ՄՏԱ շահագործման դրույթներին (օպերացիոն-տեխնոլոգիա, մեքենայացված աշխատանքների տեխնոլոգիական քարտ, հացահատիկի, կարտոֆիլի և այլ մշակաբույսերի մշակության և բերքահավաքի տեխնոլոգիաներ և այլն), գաղափար կազմի տրակտորների տեխնիկական սպասարկումների և ախտորոշման մասին, ծանոթանա մեքենատրակտորային պարկի նախագծման, նավթային տնտեսության կազմակերպման և տեխնիկական միջոցների պահպանման հարցերին:
27) Մելիորացիա 2 կրեդիտ, 60 ժամ
___________________________
Ոռոգման մելիորացիա: Ոռոգման ազդեցությունը հողի, բույսի և գյուղատնտեսական մշակաբույսերի բերքատվության վրա: Գյուղատնտեսական մշակաբույսերի ոռոգման ռեժիմը: Ոռոգման համակարգը և նրա կառուցվածքը: Ոռոգման աղբյուրները և ջրի վերցման եղանակները: Գյուղատնտեսական մշակաբույսերի ոռոգման եղանակներն ու ջրման տեխնիկան: Պայքար ոռոգվող հողերի աղակալման և գերխոնավացման դեմ: Ոռոգման համակարգի շահագործումը: Չորացման մելիորացիա: Չորացման մեթոդները և եղանակները: Չորացման համակարգը և նրա կառուցվածքը: Պայքար հողերի էրոզիայի դեմ: Մելիորացիայի տնտեսական արդյունավետությունը: Ոռոգման մելիորացիայի տնտեսական արդյունավետության բարձրացման ուղիները:
28) Ինֆորմ. տեխնոլ. և համակարգեր 6 կրեդիտ, 120 ժամ
_______________________________________________
Դասընթացի բովանդակությունը և խնդիրները:
Ինֆորմացիոն տեխնոլոգիաները որպես հաշվիչ տեխնիկայի միջոցների, կապի, ինֆորմացիայի պահպանման և արտապատկերման միջոցներ: Տնտեսագիտական ինֆորմացիան, նրա դերը, դասակարգումը, ինֆորմացիայի ֆիզիկական ու տրամաբանական կառուցվածքները, քանակական բնութագրերը: Ինֆորմացիայի հավաքագրման, գրանցման, նախապատրաստման և մշակման տեխնոլոգիական գործընթացի նախագծումը: Ինֆորմացիայի ավտոմատ մշակման համակարգի նախագծման մեթոդիկան ու կազմակերպումը: Խնդիրների ալգորիթմացում, համակարգերի մաթեմատիկական, ծրագրային և տեխնիկական ապահովում, կիրառական ծրագրերի փաթեթներ: Տվյալների բանկեր և բազաներ: Տվյալների ինտեգրացված մշակումը և պահպանումը:
Տվյալների բազաների կառավարման համակարգեր: Ինֆորմացիայի ավտոմատ մշակումն ու կառավարման գործառույթները: Օպերատիվ կառավարման ինֆորմացիայի մշակման ավտոմատացումը: Կոմերցիոն ցանցի կիրառումը: «Բանկ-կլիենտ» համակարգը: Կառավարման տակտիկական և ռազմավարական խնդիրների ինֆորմացիայի ավտոմատ մշակումը: Ինֆորմացիոն համակարգերն ու ավտոմատացված աշխատատեղերը: Բազմաֆունկցիոնալ ծրագրային կոմպլեքսները որպես ինտեգրացված ինֆորմացիոն համակարգի ստեղծված հիմք: Ցանցային տեխնոլոգիաներ: Համակարգչային ցանցեր, ինֆորմացիոն տեխնոլոգիաների առանձնահատկությունները: Լոկալ համակարգչային ցանցեր, գլոբալ ցանցեր: Ինֆորմացիայի պաշտպանությունը ինֆորմացիոն համակարգում: Ինֆորմացիայի պաշտպանման միջոցներն ու եղանակները:
29) ԳՅՈՒՂԱՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՄԵՔԵՆԱՆԵՐ 2 կրեդիտ, 60 ժամ
__________________________________________
Գյուղատնտեսական մեքենաների նշանակությունը և դասակարգումը: Նրանց դերը գյուղատնտեսական արտադրության ինտենսիֆիկացման գործում:
Հողամշակման մեքենաներ, նրանց տեսակները, նշանակությունը, կառուցվածքը» տեխնոլոգիական ցուցանիշները ըստ հողային գոտիների:
Ցանքի ու տունկի մեքենաներ, նշանակությունը, տեսակները, կառուցվածքային առանձնահատկությունները և տեխնոլոգիական ցուցանիշները: Պարարտացման մեքենաներ, նշանակությունը, տեսակները, կառուցվածքային առանձնահատկությունները և տեխնոլոգիական ցուցանիշները: Բույսերի պաշտպանության մեքենաներ, նշանակությունը, տեսակները, կառուցվածքային առանձնահատկությունները և տեխնոլոգիական ցուցանիշները: Կերերի հավաքման, վերամշակման մեքենաներ, կառուցվածքային առանձնահատկությունները և տեխնոլոգիական ցուցանիշները: Հացահատիկային մշակաբույսերի բերքահավաքի և բերքի հետագա վերամշակման մեքենաներ, նրանց կառուցվածքային առանձնահատկությունները և տեխնոլոգիական ցուցանիշները: Արմատապտուղների բերքահավաքի մեքենաներ, կառուցվածքային առանձնահատկությունները և տեխնոլոգիական ցուցանիշները: Հողերի բարելավման և մելիորացման մեքենաներ, տեսակները, կառուցվածքային առանձնահատկությունները և տեխնոլոգիական ցուցանիշները: Փոքրաչափ գյուղատնտեսական տեխնիկա, նրանց կիրառման առանձնահատկությունները և արդյունավետությունը ժամանակակից ֆերմերային տնտեսություններում:
30) Բուսաբուծություն 4 կրեդիտ, 120 ժամ
__________________________________
Բուսաբուծությունը որպես գիտություն և գյուղատնտեսական արտադրության ճյուղ: Դաշտային մշակաբույսերի կենսաբանական առանձնահատկությունները, տեսակային և սորտային կազմը, բերքի ձևավորման հիմնական օրինաչափությունները, առավել նվազագույն ծախսերով էկոլոգիապես անվտանգ, բարձր ու որակով բերքի ստացման տեսական հիմունքները և պրակտիկ միջոցառումները: Առանձին բույսերի մշակության տեխնոլոգիաները` դերը ցանքաշրջանառության մեջ, նախորդները, հողի մշակման և պարարտացման համակարգերը, ցանքի համար սերմերի նախապատրաստումը, ցանքի (սածիլման) առանձնահատկությունները, վեգետացիայի ընթացքում բույսերի նկատմամբ կիրառվող խնամքի աշխատանքները, առանձին մշակաբույսերի բերքի նախնական մշակումը և պահպանումը: Կիրառվող տեխնոլոգիաների առանձնահատկությունները ագարակային (ֆերմերային) տնտեսություններում:
Բանջարաբուծությունը որպես գյուղատնտեսական արտադրության կարևոր ճյուղ: Բանջարեղենի օգտագործման տարեկան սննդաբաժնի գիտական հիմնավորումը: Բաց դաշտի և պաշտպանված գրունտի բանջարաբուծության զարգացումը: Բանջարաբոստանային մշակաբույսերի կենսաբանական առանձնահատկությունները, տեսակային և սորտային կազմը նրանց բնութագրումը, նվազագույն ծախսերով, էկոլոգիապես անվտանգ, բարձր ու որակով բերքի ստացման տեսական հիմունքները և պրակտիկ միջոցառումները: Առանձին բույսերի մշակության տեխնոլոգիաները բաց դաշտում և փակ գրունտում, նրանց բերքատվության առանձնահատկությունները: Գիտության դերը բանջարաբոստանային մշակաբույսերի մշակության տեխնոլոգիաների կատարելագործման և նոր արժեքավոր սորտերի ստացման գործում:
31) Այգեպտղաբուծություն 3 կրեդիտ, 90 ժամ
____________________________________
Բուսաբուծությունը որպես գիտություն և արտադրության ճյուղ, նրա խնդիրները: Դաշտային մշակաբույսերի խմբավորումը, նրանց ընդհանուր բնութագիրը և ժող. տնտեսական նշանակությունը: Հանրապետության համար կարևորագույն մշակաբույսերի կենսաբանական և մշակության առանձնահատկությունները, սորտային կազմը: Դրանց մշակության տեխնոլոգիաների առանձնահատկությունները գյուղացիական (ֆերմերային) տնտեսություններում:
Բանջարաբուծությունը որպես բուսաբուծության ճյուղ: Հիմնական բանջարային մշակաբույսերի կենսաբանական առանձնահատկությունները, սորտային կազմը և մշակության տեխնոլոգիաները բաց և փակ գրունտում:
Առարկան ընդգրկում է խաղողի վազի և պտղատու մշակաբույսերի ագրոկենսաբանական հիմունքները: Վեգետատիվ բազմացում և տնկանյութի աճեցման տեխնոլոգիա, այգու հիմնումը և խնամքը, խաղողի և պտուղների արտադրության մասնագիտացումը և սորտերի տեղաբաշխումը ըստ ՀՀ գյուղատնտեսական գոտիների: Սորտերի կենսաբանական և արտադրատնտեսական առանձնահատկությունները:
Դասընթացի տեսական և գործնական բնույթի բոլոր բաժինները հետապնդում են մեկ նպատակ` մատնանշել տարեցտարի ցածր ինքնարժեքով, բարձր, լավորակ բերք ստանալու հիմնախնդիրների լուծման ուղիները:
ԸԲ.Ը. ԸՆՏՐՈՎԻ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ
Համակարգչային տեխնիկա (օպերատորական գործ)
ԸՄԴ. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ
32) Հաշվապահական հաշվառում և աուդիտ 4 կրեդիտ, 120 ժամ
__________________________________________________
Հաշվապահական հաշվառման դասընթացի առարկան, մեթոդը, մեթոդի տարրերը և դրանց փոխադարձ կապը: Հաշվապահական տեղեկատվությանը ներկայացվող պահանջները, տեղեկատվության օգտագործողները: Հաշվապահական հաշվետվություններ, կազմման և ներկայացման կարգը գյուղատնտեսական ձեռնարկություններում:
Հաշվեկշռի էությունը, կառուցվածքը, հաշվեկշռային նույնություն, բովանդակությունը:
Հաշիվների էությունը, գրանցումների կարգը, կրկնակի գրանցման մեթոդի գործառույթները:
Աուդիտի էությունը, սկզբունքները և կազմակերպման ընթացակարգերը: Աուդիտի տեսակները և անցկացման փուլերը:
Ոչ ընթացիկ ակտիվների դասակարգումը, գնահատումը, մաշվածքի հաշվարկումը, օտարման հաշվառումը: Ոչ ընթացիկ ակտիվների աուդիտի կազմակերպումը:
Ընթացիկ ակտիվների դասակարգումը գյուղատնտեսական ձեռնարկություններում: Ընթացիկ ակտիվների աուդիտի կազմակերպումը:
Պաշարների հաշվառման սկզբունքները և մնացորդի գնահատման մեթոդները համաձայն ՀՀՀՀՍ-2 ստանդարտի: Պաշարների աուդիտի կազմակերպումը:
Դրամական միջոցների, դեբիտորական պարտքերի հաշվառման հիմնահարցերը գյուղատնտեսական ձեռնարկություններում: Դրամական միջոցների աուդիտի կազմակերպումը:
Կապիտալի, պահուստների հաշվառման սկզբունքները գյուղատնտեսական ձեռնարկություններում:
Հիմնական արտադրության ծախսումների հաշվառման սկզբունքները, դասակարգումը ուղղակի և անուղղակի, հաստատուն և փոփոխական ծախսեր: Անուղղակի ծախսերի բաշխումը, ծախսերի կլանումը: Պատրաստի արտադրանքի հաշվառման սկզբունքները:
Իրացում, իրացումից ստացված ֆինանսական հետևանքների որոշումը: Ֆինանսական հաշվետվությունների ձևերը և աուդիտի կազմակերպումը:
33) Մարքեթինգ 5 կրեդիտ, 150 ժամ
___________________________
Մարքեթինգ: Սոցիալ-տնտեսական էությունը, զարգացման էվոլյուցիան: Մարքեթինգի դարաշրջանը: Սոցիալ-բարոյական մարքեթինգ:
Մարքեթինգի մուտքը ՀՀ: Առանձնահատկությունները և առաքելությունները, հիմնադրույթները, սկզբունքները, ռազմավարությունն ու մարտավարությունը, տեսակետները, ծրագրերը, կազմակերպման սկզբունքները:
Մարքեթինգի շրջակա միջավայրը, գործոնների դասակարգումը, մակրոմիջավայրի /չվերահսկվող/ միկրոմիջավայրի /վերահսկվող/ գործոնները: ՈՒժեղ և թույլ կողմերը:
Մարքեթինգի հետազոտության համակարգը: Սպառողների ապրանքների, ապրանքային շուկաների, մրցակցության, մատակարարների, առևտրային միջնորդների, տեղեկատվության համակարգերի ուսումնասիրություն:
Սպառողական շուկաներ և գնորդների գնային ուսումնասիրությունը: Սպառողների սպառման վարքի «Սև արկղ»: Մարքեթինգի դրդիչ գործոնները և սպառողների պատասխան ռեակցիան: Սպառողների բնութագիրը և գնումների գործընթացը:
Շուկայի հատվածավորման էությունը, սկզբունքները, չափանիշները: Շուկայի հատվածի բնութագրիչները: Նպատակային հատվածի գրավման ալգորիթմը:
Ապրանքը մարքեթինգի համակարգում: Էությունը, մակարդակները, կենսացիկլերը, ներկայացումը շուկայում: Ապրանք-նորույթ:
Գները և գնագոյացումը մարքեթինգի համակարգում: Մարքեթինգային գների համակարգը: ՀՀ շուկայում գործող գների համակարգը, մակարդակը և դինամիկան: Գյուղատնտեսական արտադրանքի և գյուղին վաճառվող արտադրամիջոցների գների համարժեքությունը:
Մարքեթինգի կազմակերպման սկզբունքները: Մարքեթինգը տարբեր ոլորտներում: Ագրոմարքեթինգ և քոնսալթինգ: Ֆինանսական մարքեթինգ, մարքեթինգը մտավոր կապիտալի շուկայում, կապիտալ շինարարության օբյեկտների մարքեթինգ, ապահովագրական և արտերկրների հետ համատեղ ձեռնարկությունների մարքեթինգ: Միջազգային մարքեթինգ:
Ագրարային շուկաներ: Էությունը, տեղը, դերը, առանձնահատկությունները, պաշտպանվածությունը, ապրանքային և ֆինանսական կառուցվածքը: Գների համակարգը: Պահանջարկը և առաջարկը: Ներմուծում և արտահանում:
34) Ֆինանսատնտեսական գործունեության վերլուծություն և գնահատում
____________________________________________________________
5 կրեդիտ, 155 ժամ
_________________
Ագրարային համակարգի ձեռնարկությունների ֆինանսատնտեսական գործունեության վերլուծության նպատակը, խնդիրները, համալիր վերլուծության մեթոդիկան, հողային ռեսուրսների օգտագործումը, կերային և պարենային մշակաբույսերի տնտեսական արդյունավետությունը, ընթացիկ ակտիվների ապահովվածությունը, օգտագործումը, աշխատանքային ռեսուրսներով ապահովվածությունը, աշխատուժի շարժը, աշխատանքի արտադրողականությունը և արտադրանքի աշխատատարության վրա տարբեր գործոնների ազդեցությունը, աշխատավարձի ֆոնդի վերլուծությունը: Գյուղատնտեսական ձեռնարկությունների արտադրանքների գծով առաջադրանքների կատարումը, արտադրության ծավալների բարձրացումը ապահովող գործոնների վերլուծությունը: Օժանդակ և սպասարկող արտադրանքների աշխատանքների վերլուծությունը:
Բուսաբուծական և անասնաբուծական միավոր և համախառն արտադրանքների հաշվով կատարված ծախսերի և նրա կառուցվածքի գծով տեղի ունեցած փոփոխությունները:
Ներդրումների տնտեսական արդյունավետությունը, ֆինանսական արդյունքների վերլուծությունը (ըստ արտադրանքների, ճյուղերի և տնտեսության առումով շահույթի և շահութաբերության մակարդակի շարժընթացը, նրանց փոփոխությունները և պայմանավորող գործոնները), համախառն և զուտ եկամուտի հաշվարկման և բաշխման վերլուծությունը:
Սեփական և փոխառու կապիտալի հարաբերակցության ապահովումը, ֆինանսատնտեսական գործունեության համալիր գնահատումը ըստ հիմնական ցուցանիշների:
35) ԱԱՀ էկոնոմիկա 7 կրեդիտ, 210 ժամ
_______________________________
Առարկան, խնդիրները, ուսումնասիրման մեթոդաբանությունը և մեթոդիկան:
Տնտեսական օրենքների դրսևորման բնույթը գյուղատնտեսության մեջ: Գյուղատնտեսության արտադրական ռեսուրսների /հողի, ջրի, կապիտալի, աշխատանքի/ գնահատման, պահանջի և տնտեսական արդյունավետության որոշման մեթոդաբանությունը, ցուցանիշները: Կապիտալի պտույտը և շրջապտույտի փուլերի գնահատումը:
Կապիտալ ներդրումների պահանջի և ներդրման արդյունավետության գնահատումը, նվազագույն ռեսուրսների և տարբերակների ընտրությունը:
Գյուղատնտեսության ընդլայնված վերարտադրությունը` առանձնահատկությունները, աղբյուրները, ցուցանիշները, տիպերը: Ինտենսիվացումը որպես վերարտադրության ձև` ներկա փուլի առանձնահատկությունները: Ինտենսիվության մակարդակի և ինտենսիվացման տնտեսական արդյունավետության որոշման մեթոդիկան, ցուցանիշների համակարգը:
Գյուղատնտեսության համախառն և ապրանքային արտադրանքը, վերջնական արդյունքը: Համախառն արդյունքի բաշխումը: Պարենային ազգային անվտանգություն:
Արտադրության տնտեսական արդյունավետության էությունը, մակարդակները, ցուցանիշները կանոնական և իրական տնտեսության պայմաններում: Ինքնարժեք` տեսակների հաշվարկման մեթոդաբանությունը, արտերկրների փորձը, իջեցման հիմնախնդիրները: Աշխատանքի արտադրողականության հաշվարկման մեթոդաբանությունը, մակարդակը, դինամիկան և ցուցանիշները: Ռեսուրսների ամբողջական արտադրողականություն: «Նվազող հատույց» և «Սահմանային օգտակարություն»: Համախառն և զուտ եկամուտ, շահույթ, եկամտաբերություն և շահութաբերություն: Ռեսուրսների ամբողջական արդյունավետություն:
Արտադրողական ուժերի և արտադրանքների տեղաբաշխման և մասնագիտացման գիտական հիմունքները, ցուցանիշների համակարգը գյուղատնտեսության մեջ: Կենտրոնացում, համակենտրոնացում և ագրոարդյունաբերական ինտեգրացիա:
Գնագոյացումը և ագրարային շուկայի գների համակարգը:
Բուսաբուծական և անասնաբուծական առանձին ճյուղերի էկոնոմիկան /արտադրության զարգացումը, տեղաբաշխումը, մասնագիտացումը, ինտենսիվացումը, տնտեսական արդյունավետության բարձրացման հիմնախնդիրները/: SWOT վերլուծություն:
Տարածաշրջանների էկոնոմիկա:
36) ԱՊՀ զարգացման կանխատեսում և պլանավորում 7 կրեդիտ, 210 ժամ
__________________________________________________________
Առարկայի ուսումնասիրությունը իրականացվում է հետևյալ հիմնական թեմաների գծով`
Կանխատեսում և պլանավորում առարկայի էությունը և խնդիրները,
Կանխատեսման և պլանավորման մեթոդաբանական հիմունքները,
Կանխատեսման էությունը և դասակարգումը,
Կանխատեսման և պլանավորման հիմնական մեթոդները,
Սոցիալ-տնտեսական զարգացման ծրագրերի ու պլանների համակարգը և դրանց կառուցվածքը,
Ռազմավարական պլանավորում,
Բիզնես-պլանի էությունը, կառուցվածքը և մշակման կարգը,
Գիտատեխնիկական առաջադիմության կանխատեսումը և պլանավորումը,
ԱԱՀ-ի ռեգիոնալ և մթերային ենթահամալիրների և գյուղատնտեսության վարման համակարգերի ենթակառուցվածքների, վերամշակող արդյունաբերության ու առևտրի, փոխադրումների զարգացման կանխատեսումը և պլանավորումը,
Ինվեստիցիաների և սոցիալական զարգացման կանխատեսումը և պլանավորումը,
Գնագոյացման և շահույթի պետական կարգավորումը:
37) Գյուղ. ապահովագրություն 5 կրեդիտ, 155 ժամ
_________________________________________
Ապահովագրության էությունն ու գործառույթների առանձնահատկությունը ապահովագրական պաշտպանվածության գծով: Ապահովագրական պատմությունը: Հայաստանի ապահովագրական շուկայի զարգացման հիմնական փուլերը և երկրի տնտեսական զարգացման կարևորագույն նշանակությունը: Ապահովագրության իրականացման կանոնակարգման հիմնական սկզբունքները: Պարտադիր և կամավոր ապահովագրության իրականացման հիմնական սկզբունքները: Պետությունը և ապահովագրությունը: Ապահովագրական գործի կազմակերպման հիմնական սկզբունքները: Ապահովագրական շուկայի հիմնական մասնակիցները և նրանց բնութագիրը: Ապահովագրական շուկայի մասնակիցների փոխհարաբերությունները: Ապահովագրության հիմնական տեսակներն ու օբյեկտները: Ապահովագրության տեսակների դասակարգման հիմնական սկզբունքները և դրանց առանձնահատկությունները: Ապահովագրական ռիսկի, կորուստի և ապահովագրական հատուցման էությունը: Ռիսկային իրադրություն և ապահովագրական պատահար: Ապահովագրական ռիսկերի տեսակներն ու դրանց կառավարումը: Անձնական, գույքային և պատասխանատվության ապահովագրության տեսակներն ու կազմակերպումը: Գյուղատնտեսական մշակաբույսերի և բազմամյա տնկարկների ապահովագրություն: Գյուղատնտեսական կենդանիների ապահովագրություն: Ապահովագրական դրույքի (սակագնի) կառուցվածքը և հաշվարկման հիմնական եղանակները: Անձնական և գույքային ապահովագրության դրույքի (սակագնի) հաշվարկման մեթոդներն ու դրանց առանձնահատկությունները: Ապահովագրական պահուստների էությունը և հիմնական տեսակները: Վերաապահովագրության էությունն ու դրա գործառույթների առանձնահատկությունը: Վերաապահովագրական շուկայի զարգացման հիմնական փուլերը: Ապահովագրական կազմակերպության կառուցվածքը: Ապահովագրական կազմակերպության տեսակները:
38) Ագրարային տեղեկատվություն և վերլուծություն 7 կրեդիտ, 210 ժամ
_____________________________________________________________
Տարածաշրջանում տնտեսավարող սուբյեկտները, դրանց կառուցվածքը, ներկայացվող տեղեկատվության օգտագործողները և նպատակը:
Տարածաշրջանում ագրարային տեղեկատվության և վերլուծության դերը և ազդեցությունը տնտեսական աճի բարձրացման գործում:
Տեղեկատվության ստացման կարգը վիճակագրական ծառայությունների կողմից:
Համախառն և ապրանքային արտադրանքների գծով տեղեկատվության ստացման և արդյունքների վերլուծության կարգը:
Ոչ ընթացիկ ակտիվներով ապահովվածության վերաբերյալ տեղեկատվության նշանակությունը և վերլուծության կազմակերպումը:
Ընթացիկ ակտիվներով ապահովվածության վերաբերյալ /սերմեր, կերեր, նավթամթերքներ, պարարտանյութեր և այլն/ տեղեկատվության ստացումը և վերլուծությունը:
Աշխատանքային ռեսուրսներով ապահովվածության և օգտագործման վերաբերյալ վիճակագրական ամփոփ տվյալների հավաքագրման կարգը ՀՀ տարածաշրջանների կտրվածքով:
Տարածաշրջանային ագրարային ոլորտի ձեռնարկություններում ներդրումային քաղաքականության իրականացման և դրանց արդյունավետության բարձրացման վերաբերյալ տեղեկատու նյութերի հավաքագրման և վերլուծության կարգը:
Տարածաշրջանում գյուղատնտեսական հումք վերամշակող ձեռնարկությունների կողմից արտադրանքի իրացման ծավալների, վճարունակության և արդյունավետության վերաբերյալ տեղեկատվության ու վերլուծության կազմակերպումը:
Տարածաշրջանների կտրվածքով գյուղատնտեսության արտադրության ֆինանսական արդյունքների մասին տեղեկատվության և վերլուծության կարգը:
Ագրարային ոլորտի ձեռնարկություններում ֆինանսական հաշվետվությունների ներկայացման ընդհանուր կարգը և գնահատման կարգը:
39) Բնօգտագործման էկոնոմիկա 5 կրեդիտ, 150 ժամ
_________________________________________
Տնտեսության զարգացումը, էկոլոգիական գործոնները և խնդիրները: Տնտեսության էկոլոգիացումը: Բնօգտագործման օրինաչափություններն ու սկզբունքները: Տեխնածինից զարգացման կայուն տիպի անցման ուղղությունները: Տնտեսության զարգացման տեխնոլոգիան տիպի սահմանափակումը` ՀՀ տնտեսության տնտեսավարման ռազմավարությունն է:
Տնտեսական համալիրների զարգացման էկոլոգիացումը և բնական ռեսուրսների օգտագործումը: ԱԱՀ, անտառային համալիր, ջրային ռեսուրսներ, վառելիքաէներգետիկ, մետալուրգիական, պարենի վերամշակման, տրանսպորտային ենթահամալիրները:
Շրջակա միջավայրի աղտոտումից պաշտպանելու տնտեսական հիմունքները: Բնօգտագործման ցուցանիշների օպտիմալացման առանձնահատկությունները, հասցված վնասի որոշումը, տնտեսական ցուցանիշները:
Էկոլոգո-տնտեսագիտական շրջանացում: Բնական ռեսուրսների գնահատում: Նյութական արտադրության էկոլոգիական գնահատումը: Բնօգտագործման տնտեսական արդյունավետությունը:
Տնտեսության էկոլոգիացման մեխանիզմները: Պետությունը և շուկան շրջակա միջավայրի պահպանության գործում: Էկոլոգիացման տնտեսական մեխանիզմները և էկոլոգիական ճգնաժամի հաղթահարումը:
Հիդրոսֆերայի էկոլոգիական և տնտեսական հիմունքները: Բնապահպանության և ԳՏՄ-ի փոխազդեցությունը: Մարդկային գործոնի դերը: Բնապահպանական անվտանգություն:
Էկոլոգիական համակարգերի կառավարումը և մոնիտորինգը: Բնապահպանական և ռեսուրսա-խնայողական բիզնես-ծրագրերի տնտեսական հիմնավորումը:
Ձեռնարկության բնատնտեսական դիագնոստիկան և նրա ցուցանիշները: ՀՀ բնօգտագործման իրավիճակը, շրջակա միջավայրի պահպանության ուժեղ և թույլ կողմերը, խոչընդոտները, հնարավորությունները:
Բնօգտագործման կազմակերպությունների արտադրական կապիտալը, արտադրական և աշխատանքային ծախսումները, դրանց արդյունավետության որոշման կարգը: Արդյունավետության ցուցանիշները: Արդյունավետ բնօգտագործման 21-րդ դարի առաջնային ուղղություններ: Շրջակա միջավայրի և բնական ռեսուրսների օգտագործման վրա տնտեսական գործունեության ազդեցությունը բնութագրող հիմնական տնտեսական ցուցանիշները: Ռեսուրսօգտագործման տնտեսական արդյունավետության ցուցանիշները, դրանց որոշման մեթոդիկան:
Շրջակա միջավայրի պահպանության համագործակցության և մոնիտորինգի կառույցները:
40) Ֆինանսներ, դրամաշրջանառություն և վարկ 4 կրեդիտ, 120 ժամ
________________________________________________________
Ագրոպարենային համալիրի կազմակերպությունների (ձեռնարկությունների) ֆինանսները որպես պետության ֆինանսական համակարգի հիմք: Ագրոպարենային համալիրի կազմակերպությունների ֆինանսական արդյունքների ձևավորումը և բաշխումը: Ագրոպարենային համալիրի կազմակերպությունների ընթացիկ ակտիվների (շրջանառու միջոցների) ձևավորման և օգտագործման ֆինանսական պրոբլեմները արդի պայմաններում: Ագրոպարենային համալիրի կազմակերպությունների գործունեության ֆինանսական գործունեության վերլուծությունը և ռազմավարությունը: Ագրոպարենային համալիրի կազմակերպությունների սնանկացման (անվճարունակության) ֆինանսական հիմնահարցերը: Դրամական համակարգը և դրամաշրջանառության կազմակերպումը: Գյուղատնտեսական կազմակերպություններում դրամական միջոցների և հաշվարկների կազմակերպումը: Միջազգային արժութային (վարկային) հարաբերություններ: Վարկի էությունը և անհրաժեշտությունը արդի պայմաններում, վարկի սկզբունքները, ֆունկցիաները, ձևերը և տեսակները: Ագրարային ոլորտի սեզոնային վարկավորման կազմակերպումը: Վարկի սահմանների որոշումը շուկայական էկոնոմիկայի պայմաններում: Փոխատվական կապիտալը, փոխատվական տոկոսը և դրա տնտեսական նշանակությունը: Վարկային համակարգի բնութագրերը և գնահատումը: Բանկերի ծագումը, էությունը և ֆունկցիաները:
41) Գյուղ. արտադրության կազմակերպում 7 կրեդիտ, 210 ժամ
__________________________________________________
Դասընթացը կազմված է 26 թեմաներից, որոնք խմբավորված են հետևյալ բաժիններում`
գյուղատնտեսական արտադրության կազմակերպման գիտական հիմունքները, սկզբունքներն ու օրինաչափությունները,
գյուղատնտեսական ձեռնարկությունների /տնտեսավարման առկա բոլոր ձևերի/ կազմակերպատնտեսական հիմունքները,
ռեսուրսային ներուժի /հողի, արտադրամիջոցների, աշխատուժի/ ձևավորումը և ռացիոնալ օգտագործման կազմակերպումը,
գյուղատնտեսական ձեռնարկությունների արտադրության /տնտեսության վարման համակարգ, ներտնտեսային կանխատեսում և պլանավորում, մասնագիտացում, ճյուղերի ռացիոնալ զուգակցում, արտադրության համակենտրոնացում, ձեռնարկությունների և ստորաբաժանումների չափեր, տնտեսական հաշվարկ շուկայի պայմաններում և աշխատողների նյութական խթանում/ ռացիոնալ կազմակերպումը,
բուսաբուծական ու անասնաբուծական ճյուղերի և օժանդակ արդյունաբերական արտադրության կազմակերպումը,
գյուղատնտեսական ձեռնարկությունների արտադրատնտեսական կապերն ագրոպարենային համակարգի մյուս ոլորտի /գյուղատնտեսական հումք վերամշակող, նյութատեխնիկական միջոցներ ապահովող, սպասարկումներ կազմակերպող/ ձեռնարկությունների /կազմակերպությունների/ հետ: Գյուղատնտեսական արտադրանքի պահպանման, վերամշակման և իրացման կազմակերպումը:
42) Աշխատանքի կազմակերպումը ԱՊՀ կազմակերպություններում 3 կրեդիտ,
____________________________________________________________
90 ժամ
______
Աշխատանքը որպես հասարակականորեն օգտակար գործունեություն, աշխատանքի շուկան շուկայական տնտեսության համակարգում, աշխատանքային ռեսուրսներ, զբաղվածություն, աշխատանքի բաժանում և կոոպերացիա, աշխատանքի արտադրողականություն և արդյունավետություն, աշխատանքի պայմաններ, աշխատանքի և հանգստի ռեժիմ, աշխատանքային գործընթացների կազմակերպում, աշխատանքի նորմավորում, եկամուտներ և աշխատանքի վարձատրություն, սոցիալական զարգացում և կենսամակարդակ, աշխատանքի կառավարում շուկայական հարաբերությունների համակարգում:
43) ԱՊՀ կազմակերպությունների կառավարում 7 կրեդիտ, 193 ժամ
_____________________________________________________
Արտադրության կառավարման /մենեջմենթի/ դերը շուկայական տնտեսության արմատավորման պայմաններում էլ ավելի է մեծանում: Հաջողության հասնելու կարևոր գործոնը` բարձր պրոֆեսիոնալությամբ տնտեսական, սոցիալական և տեխնոլոգիական հարցերով իրազեկ, պատասխանատվության զգացումով օժտված, նոր տիպի ղեկավարների պատրաստումն է: Ծրագիրը բաղկացած է 4 բաժիններից և 29 թեմաներից:
Առաջին բաժնում քննարկվում են տեսական հարցեր` կառավարման էությունը, հասկացությունը, օրինաչափությունները, սկզբունքները, կազմակերպության ներքին ու արտաքին միջավայրը, կառավարման համակարգի հասկացությունը և այլն:
Երկրորդ բաժնում տրված է կառավարման նպատակները, դրանց ընտրությունը, հստակ առաքելության սահմանումը: Նպատակների նվաճման գործում իրականացվող ֆունկցիաները /գործառույթները/` ռազմավարական պլանավորում, նրա տիպերը և իրացումը, շարժառիթի դերը պահանջմունքների և վարձահատույցի կազմակերպման գործում: Կառավարչական որոշումների ընդունման, վերահսկողության և հաղորդակցման կազմակերպման հարցերը: Կատարողների վրա ներգործության մեթոդները` տնտեսական, կազմակերպակարգադրական և սոցիալ-հոգեբանական:
Երրորդ բաժինը վերաբերում է կառավարման կադրերին` նրանց ընտրության, գնահատման, տեղաբաշխման, դաստիարակման, ռեզերվի պատրաստման, աշխատանքի կազմակերպման ու նորմավորման հարցերին:
Չորրորդ բաժինը կազմակերպության գործունեության արդյունավետության ապահովումն է` հակամարտությունների, ռիսկի, գիտատեխնիկական առաջադիմության, աշխատանքի և արտադրանքի որակի, մատակարարման և իրացման կառավարման հարցերին և այլն:
44) Գնագոյացումը շուկայական տնտեսությունում 4 կրեդիտ, 103 ժամ
_________________________________________________________
Առարկայի խնդիրները և ուսումնասիրման մեթոդները: Կուրսի բովանդակությունը:
Գնագոյացման տեսական հիմունքները: Արժեքի աշխատանքային և ոչ աշխատանքային տեսությունները կանոնական և իրական տնտեսության պայմաններում: Գնագոյացման գործոնները: Գինը արժեքից շեղող գործոնները: Գնային քաղաքականություն:
Գնագոյացման մեթոդաբանության հիմունքները կանոնական և իրական տնտեսության պայմաններում: Գների տեսական հիմնավորումը:
Գնագոյացման տնտեսական մեխանիզմները: Պահանջարկի և առաջարկի հարաբերակցության տեսությունը: Կորերի տեսությունը: Գնագոյացումը զուտ մրցակցային շուկայում: Գների, դրամական հոսքերի, համախառն ծախսերի, սահմանային եկամտի, սահմանային ծախսերի ձևավորման մեխանիզմը կարճ ժամկետում: Գնի, նվազագույն և առավելագույն շահույթի ձևավորման մեխանիզմը կարճ և երկար ժամկետում:
Գնագոյացումը և գները մենաշնորհային շուկայի պայմաններում:
Գնագոյացումը և գները օլիգոպոլային շուկայի պայմաններում:
Գնագոյացումը և գները մենաշնորհային մրցակցային շուկայի պայմաններում: Գնագոյացումը և ռեսուրսների օգտագործումը մոնոպոլային շուկայի պայմաններում:
ՀՀ շուկայի պայմաններում գործող գների համակարգը: Գների օրենսդրական և վարչական կարգավորումը:
Գնագոյացումը միջազգային առևտրում: ՀՀ արտաքին առևտրի գների մակարդակը և դինամիկան: Ներմուծման և արտահանման գնային քաղաքականությունը:
Գնագոյացումը և գյուղացիական տնտեսությունը: Գնագոյացման առանձնահատկությունները գյուղատնտեսության մեջ կանոնական և իրական տնտեսության պայմաններում
Գների ինդեքսացիան: Գների ինդեքսները ըստ տնտեսության հատվածների:
Սպառողական ապրանքների և ծառայությունների գների և սակագների ինդեքսները: Գյուղատնտեսական մթերքների իրացման միջին գները և ինդեքսները: Բնակչությանը մատուցված առանձին տեսակի ծառայությունների միջին սակագները և գները:
Տրանսպորտային փոխադրումների սակագները և ինդեքսները: Արդյունաբերական արտադրանքների գները և գների ինդեքսները: Գների ինդեքսները շինարարությունում
ՄԴ. ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ
Բուհական բաղադրիչ
45) Պետական և մունիցիպալ կառավարում 4 կրեդիտ, 120 ժամ
__________________________________________________
ՀՀ հանրային տարածքային կառավարման և տեղական ինքնակառավարման մարմինների համակարգը և գործունեության սահմանադրական լիազորությունները:
Պետական կառավարման հիմունքները: Պետական կառավարման մեթոդաբանական հիմքը: Պետական կառավարման համակարգը: Պետական կառավարման սկզբունքները և գործառույթները:
ՀՀ տնտեսության կառավարման պետական մարմինների համակարգը: Կառավարման ֆունկցիոնալ և ճյուղային մարմինները և դրանց գործառույթները: ՀՀ ագրոպարենային համակարգի կառավարման առանձնահատկությունները: Ագրոպարենային համակարգի կազմակերպությունների տեսակները, դրանց ձևավորման և գործունեության առանձնահատկությունները:
Տեղական ինքնակառավարման էությունը և հիմնական տեսությունները: ՀՀ վարչատարածքային միավորները և դրանց բնութագրությունը: Քաղաքային, թաղային և գյուղական համայնքների կազմավորման սկզբունքները:
Համայնքի սեփականությունը և դրա կառավարումը: Տնտեսության զարգացման կարգավորումը համայնքում և համայնքի սոցիալական զարգացման կառավարումը:
Տեղական ինքնակառավարման մարմինների կազմավորումը և գործունեության կազմակերպումը: Որոշումների ընդունման գործընթացը տեղական ինքնակառավարման մարմիններում: Տեղական ինքնակառավարման համակարգի զարգացման ռազմավարությունը:
Կառավարման ժամանակակից մոտեցումները տեղական ինքնակառավարման համակարգում: Տեղական ինքնակառավարման արդյունավետությունը:
46) Շուկայական տնտեսության պետական կարգավորում 4 կրեդիտ, 120 ժամ
____________________________________________________________
Շուկայական տնտեսության պետական կարգավորում առարկան և խնդիրները: Շուկայական տնտեսության կարգավորման պետական մարմինները, դրանց գործառույթները: Պետության ճյուղային տնտեսական քաղաքականությունը: Ներդրումային քաղաքականություն: Արտաքին տնտեսական քաղաքականությունը և բաց տնտեսության զարգացման օրինաչափությունները: Բնակչության զբաղվածության ապահովման մակրոտնտեսական քաղաքականությունը: Դրամավարկային և արժութային պետական քաղաքականությունը: Հարկաբյուջետային քաղաքականությունը և ֆինանսական կարգավորումը: Կապիտալի շուկայի պետական կարգավորման հարցերը շուկայական տնտեսությունում: Մենաշնորհային և հակամենաշնորհային քաղաքականություն: Պետական գույքի կառավարման հիմնահարցերը: Սոցիալական քաղաքականության պետական կարգավորումը:
47) Միջազգային տնտեսական հարաբերություններ 5 կրեդիտ, 167 ժամ
________________________________________________________
Միջազգային տնտեսական հարաբերությունների հասկացությունը, բնորոշումը, առարկան, մեթոդները, խնդիրները և գործառույթները: Միջազգային տնտեսական հարաբերությունների դերը տնտեսական և սոցիալական զարգացման գործում: Աշխատանքի միջազգային բաժանումը, տնտեսական կապերի զարգացման փուլերը: Արտադրության միջազգային մասնագիտացում, կոոպերացում: Արտաքին առևտրի տեսությունները: Տնտեսական կապերի ձևերը և տեսակները: Միջազգային առևտուրը տնտեսական հարաբերությունների համակարգում: Համաշխարհային շուկայական գների համակարգ: Տեխնոլոգիաների միջազգային առևտուր: Ծառայությունների միջազգային առևտրի տեսակները, շուկայի կարգավորումը: Ազատ տնտեսական գոտիների կազմակերպման անհրաժեշտությունը: Արտաքին տնտեսական գործարքներ, պայմանագրերի տեսակները: Առևտրային տերմիններ: Միջազգային արժութային հարաբերություններ, արժութային քաղաքականություն: Կապիտալի արտահանում, միջազգային հաշվարկներ: Ֆինանսավարկային միջազգային կազմակերպություններ: Տնտեսական ինտեգրացիա, զարգացման փուլերը և ձևերը: Տնտեսական համագործակցության կազմակերպման անհրաժեշտությունը:
Աշխատուժի միջազգային միգրացիա, պատճառները, կարգավորումը: Հայաստանի արտաքին տնտեսական կապերը: Օտարերկրյա ներդրումներ: Արտաքին կապերի հետագա զարգացումը: Հայաստանի ինտեգրացումը միջազգային կառույցներին: Պետության դերը արտաքին կապերի կարգավորման գործում:
48) Ագրարային քաղաքականություն 14 կրեդիտ, 403 ժամ
_____________________________________________
Ագրարային քաղաքականությունը որպես գիտություն: Առարկան, խնդիրները, հետազոտության մեթոդաբանությունը և մեթոդները, գիտագործնական նշանակությունը, կապը այլ գիտությունների հետ:
Ագրարային քաղաքականության ներկա փուլի բարդությունը և յուրահատկությունները ՀՀ-ում:
Ագրարային տնտեսությունը որպես ագրարային քաղաքականության իրականացման ոլորտ:
Ագրարային քաղաքականության բովանդակությունը, նրա օղակները, փուլերը, սուբյեկտները և շարժիչ ուժերը ՀՀ-ում:
Ագրարային կառուցվածքի քաղաքականություն: Ագրարային կառուցվածքը, նրա տարրերը, նպատակները, միջոցները, գործոնները, պատմական զարգացման փուլերը:
Սեփականաշնորհումը և սեփականության նոր կառուցվածքի ձևավորումը ագրարային տնտեսությունում: Բազիսի և վերնաշենքի նոր բովանդակությունը: ՈՒժեղ և թույլ կողմերը, հնարավորությունները, խոչընդոտները:
Ագրարային քաղաքականության իրականացման մեխանիզմները: Ագրարային շուկան և գները: Շուկայի անտեսանելի ձեռքի և պետական կառավարման կապը և սահմանները:
Տեխնոլոգիական ագրարային քաղաքականություն: Էությունը, անհրաժեշտությունը, սկզբունքները, պայմանները, առանձին ուղղությունները ՀՀ-ում:
Ֆինանսավարկային և հարկային քաղաքականությունը: Ագրարային ոլորտի ֆինանսների համակարգը, ագրարային ձևավորումների ֆինանսների կազմակերպումը, ֆինանսական ապահովումը: Վարկային քաղաքականության զարգացումը, թույլ կողմերը, հնարավորությունները, խոչընդոտները, կատարելագործման ուղիները ագրարային ոլորտում: Վարկային կոոպերացիայի զարգացումը: Կարճաժամկետ ապրանքային և պարտամուրհակային վարկավորում: Ագրարային ֆինանսական համակարգի կայունացման ուղիները:
Գյուղատնտեսական արտադրության ինվեստիցիոն քաղաքականությունը: Ինվեստիցիոն իրավիճակը ագրարային ոլորտում, կարգավորման ուղիները:
Հարկային քաղաքականությունը ագրարային ոլորտում, ձևավորված հիմնախնդիրների լուծման ուղիները:
Կանխատեսումը և ծրագրավորումը որպես ագրարային քաղաքականության կարևորագույն միջոց:
Ագրարային քաղաքականության իրականացման ինստիտուտներն ու կառույցները ՀՀ-ում:
49) Ագրոտուրիզմ 4 կրեդիտ, 120 ժամ
_____________________________
Տուրիզմի տնտեսական էությունը, ժողտնտեսական նշանակությունը, զարգացման փուլերը ՀՀ-ում: Տուրիզմը որպես ժողտնտեսական ճյուղ և նրա էկոնոմիկան: Զբոսաշրջիկը որպես զբոսաշրջիկության օբյեկտ: Տուրիզմի ձևերը և տարատեսակները: Զբոսաշրջիկության շարժառիթները: Զբոսաշրջիկության էկոնոմիկան որպես զբոսաշրջիկության բաղկացուցիչ մաս: Պետական տուրիստական քաղաքականություն: Տուրիզմի զարգացման տնտեսական ցուցանիշները և հեռանկարները ՀՀ-ում: Զբոսաշրջիկության շուկան, նրա հատվածավորումը, սուբյեկտները և առանձնահատկությունները ՀՀ-ում:
Ագրոտուրիզմը որպես գիտություն և տուրիզմի տարատեսակ: Առարկան, խնդիրները և ուսումնասիրման մեթոդը, կապը այլ գիտությունների հետ: Կուրսի բովանդակությունը:
Զբոսաշրջիկությունը և ագրոտուրիզմը: Ագրոտուրիզմի շրջանակները: ՀՀ Ֆլորիստիկ ազգային հարստությունը որպես ներկայացման օբյեկտ, դրանց արեալները: Հայկական բնաշխարհի, մրգերի, կենցաղի, արգելանոցների ներկայացում:
Ֆաունիստիկա: Կենդանական աշխարհի հարստության և հազվագյուտ կողմի ներկայացում: Տուրիզմը և որսորդությունը:
Տուրիզմը և ագրովերամշակման արտադրանքները: Գորգագործության ներկայացում:
Ագրոտուրիզմի աշխարհագրությունը և բնապահպանության խնդիրները: Վայքի և Սյունիքի, Սևան-Շիրակ-Արագածոտնի, Լոռվա և Հյուսիս-Արևելյան տարածաշրջանների ֆլորիստիկան և ֆաունիստիկան:
Ագրարային արտադրանքը և ագրոտուրիզմը: Ագրոտուրիզմի հիմնական ձևերը: Սոցիալական տուրիզմ: «Ագրոտուր սպասարկում»: Էկոլոգիական տուրիզմ: Ագրոտուրիզմի էկոնոմիկան:
50) Գյուղատնտեսական տարածաշրջանի զարգացման վերլուծություն և
________________________________________________________
քաղաքականություն 7 կրեդիտ, 210 ժամ
__________________________________
Տարածաշրջանի քաղաքականությունը որպես ագրարային քաղաքականության բաղկացուցիչ մաս, նրա խնդիրները, ուսումնասիրության մեթոդաբանությունը և գիտագործնական նշանակությունը:
Տարածաշրջանային քաղաքականության առանձնահատկությունները գյուղատնտեսության մեջ ներկա անցման փուլում և Հայաստանի հանրապետության պայմաններում:
Տարածաշրջանային քաղաքականության ընդհանուր բովանդակությունը, նրա հիմնական օղակները, նպատակները և կրողները:
Տարածաշրջանային կառուցվածքային քաղաքականությունը ագրարային ոլորտում, նրա հիմնական տարրերը և նպատակները: Տարածքային քաղաքականության վրա ազդող գործոնները և նրանց դրսևորման առանձնահատկությունները ՀՀ-ում:
Սեփականաշնորհումը գյուղատնտեսական տարածաշրջանները և սեփականաշնորհման նոր կառուցվածքի ձևավորման առանձնահատկությունները:
Տարածաշրջանային ագրարային քաղաքականության հիմնական մեխանիզմները, տարածաշրջանային ագրարային շուկաների ձևավորումը և դրանց ազդեցությունը շրջանի գյուղատնտեսական արտադրության վրա: Գները և գնագոյացումը տարածաշրջանային ագրարային շուկայում:
Տեխնոլոգիական քաղաքականության դերն ու նշանակությունը տարածաշրջանային ագրարային քաղաքականությունը: Տեխնոլոգիական և տեխնիկական վերազինման անհրաժեշտությունը և դերը տարածաշրջանի ագրարային ոլորտի զարգացման գործում:
Տարածաշրջանային ֆինանսավարկային քաղաքականություն: Առանձին տարածաշրջանների նկատմամբ տարբերակված ֆինանսավարկային և հարկային քաղաքականության իրականացման անհրաժեշտությունը և իրացման մեխանիզմները:
Տարածաշրջանային վարկային և ինվեստիցիոն քաղաքականության, լիզինգային հարաբերությունների անհրաժեշտությունը և տեղը առանձին տարածաշրջանների ագրարային ոլորտի զարգացման գործում:
Հարկային քաղաքականություն: Տարբերակված հարկային դրույքների բյուջետային վճարումների անհրաժեշտությունը տարածաշրջանների տնտեսական հնարավորությունների հավասարեցման գործում:
Սոցիալ-տնտեսական զարգացման կանխատեսումը և պլանավորումը որպես տարածաշրջանային քաղաքականության կարևոր միջոց: Տարածաշրջանային քաղաքականություն իրականացնող հանրապետական և տեղական մարմինների համակարգը ՀՀ-ում:
51) ԱՐԺԵԹՂԹԵՐԻ ՇՈՒԿԱ և ԲՈՐՍԱՅԱԿԱՆ ԳՈՐԾ 3 կրեդիտ, 90 ժամ
____________________________________________________
Արժեթղթերի էությունը: Բաժնետոմսեր: Պարտատոմսեր: Պետական արժեթղթեր: Այլ հիմնական արժեթղթեր: Արժեթղթերի շուկա: Էմիտենտներ և ինվեստորներ: Արժեթղթերի շուկայի կանոնավոր գործունեությունը ապահովող մասնակիցներ: Ֆոնդային բորսա և արտաբորսայական շուկա: Արժեթղթերի շուկան և դրա կարգավորումը: Արժեթղթերի տեղաբաշխումը և շրջանառությունը: Արժեթղթերի երկրորդային շուկան: Ֆյուչերսային և օպցիոն պայմանագրերը որպես արժեթղթերի շուկայի գործիքներ: Ֆոնդային շուկայի վերլուծությունը: Ռիսկերի տեսակները արժեթղթերի շուկայում: Բորսային ինդեքսներ:
52) Կազմակերպությունների ֆինանսների վերլուծություն 4 կրեդիտ, 120 ժամ
________________________________________________________________
Տնտեսավորող սուբյեկտների գործունեության ֆինանսական վերլուծության անհրաժեշտությունը: Ֆինանսական վերլուծության դերը տնտեսավարման պայմաններում, Տնտեսավարող սուբյեկտների ֆինանսական դրության ընդհանուր գնահատումը:
Տնտեսավարող սուբյեկտների գործունեության ֆինանսական արդյունքների վերլուծությունը: Տնտեսավարող սուբյեկտների գործունեության ֆինանսական արդյունքների ձևավորման և բաշխման մոդելը, շահույթի ցուցանիշների մակարդակի, դինամիկայի և կառուցվածքի վերլուծությունը, արտադրանքի ապրանքների (աշխատանքների, ծառայությունների) իրացումից շահույթի գործոնային վերլուծությունը, շահույթի օգտագործման վերլուծությունը, շահութաբերության ցուցանիշների համակարգը և հաշվարկման մեթոդները, շահութաբերության ցուցանիշների գործոնային վերլուծությունը:
Ֆինանսական կայունության, գործարար ակտիվության և իրացվելիության գնահատման ցուցանիշների ու դրանց հաշվարկման մեթոդիկան:
Տնտեսավարող սուբյեկտների սնանկացումը և ռիսկերի գնահատման մեթոդիկան: Տնտեսավարող սուբյեկտների սնանկացման էությունը, սնանկացման պատճառները և ազդող գործոնները, անվճարունակության գնահատումը, տնտեսավարող սուբյեկտների սնանկացման կանխատեսման մեթոդները, տնտեսավարող սուբյեկտների ֆինանսական առողջացման ուղիները, ֆինանսական պլանի կազմման համառոտ նկարագիրը, ռիսկի գնահատում:
ԸՆՏՐՈՎԻ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ
ՖԱԿՈՒԼՏԱՏԻՎ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ
21. Առկա ձևով ուսուցման դեպքում լսարանային պարապմունքներին պետք է տրամադրվի յուրաքանչյուր ուսումնական դասընթացին հատկացվող ժամաքանակի 50%-ից ոչ պակաս, իսկ հեռակա ձևով ուսուցման դեպքում` 10%-ից ոչ պակաս:
22. 310110 Ագրարային քաղաքականություն և տարածաշրջանի զարգացում
___________________________________________________________
դասիչ, մասնագիտության անվանում
ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՄԲ տնտեսագիտության բակալավրի ՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ
_________________________
որակավորման աստիճան
ԿՐԹԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԻ ՅՈՒՐԱՑՄԱՆ ԺԱՄԿԵՏՆԵՐԸ
23. տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրի
_________________________
որակավորման աստիճան
յուրացման ժամկետը, ներառյալ ուսանողի հետազոտական աշխատանքը, առկա ուսուցման ձևով 242 շաբաթ է, որից.
1) տեսական ուսուցումը` 150 շաբաթ,
2) քննաշրջանները` 27 շաբաթ,
3) պրակտիկաները` 19 շաբաթ,
ուսումնական պրակտիկա 4 շաբաթ
արտադրական պրակտիկա 10 շաբաթ
նախադիպլոմային պրակտիկա 5 շաբաթ
4) եզրափակիչ պետական որակավորումը, ներառյալ ավարտական որակավորման (դիպլոմային) աշխատանքի պատրաստումը և պաշտպանությունը` 10 շաբաթ,
5) արձակուրդները 36 շաբաթ
Դիպլոմային աշխատանքի թեման հանձնարարվում է ուսանողին ուսուցման 3-րդ կուրսում, արտադրական պրակտիկայի աշխատանքներից առաջ: Դիպլոմային աշխատանքի ղեկավարը նշանակվում է ամբիոնի կողմից պրոֆեսորներից, դոցենտներից և առաջատար ասիստենտներից:
Դիպլոմային աշխատանքի կատարման ժամանակացույցը, ընթացիկ վերահսկման և ատեստավորման ձևը, պաշտպանության թույլատրման կարգը սահմանում է բուհը (ֆակուլտետը), որը հաստատում է բուհի գիտական խորհուրդը:
24. Միջնակարգ (լրիվ) ընդհանուր կրթություն ունեցող անձանց համար
տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրերի
_________________________
որակավորման աստիճան յուրացման ժամկետները հեռակա ուսուցման ձևով երկարացվում են մինչև 1 տարի` սույն պետական կրթական չափորոշիչի թ. 1.2-ով սահմանված ժամկետի նկատմամբ:
25. ՈՒսանողի ուսումնական բեռնվածքի առավելագույն ծավալը սահմանվում է շաբաթական 45 ժամ` ներառյալ լսարանային և արտալսարանային (ինքնուրույն) աշխատանքները:
26. Առկա ուսուցման ձևով սովորող ուսանողի լսարանային պարապմունքների ծավալը չպետք է գերազանցի շաբաթական 30 ժամ: Նշված ծավալում չեն ընդգրկվում ֆիզիկական կուլտուրայի և ֆակուլտատիվ դասընթացների դասաժամերը: ՈՒսումնական տարվա տեսական ուսուցման տևողությունը 34 շաբաթ է:
27. Հեռակա ուսուցման ձևով սովորող ուսանողի համար պետք է ապահովվի տարեկան 160 ժամից ոչ պակաս ծավալով դասախոսների հետ պարապմունքներ անցկացնելը:
28. ՈՒսումնական տարվա արձակուրդները պետք է 7-10 շաբաթ լինեն, այդ թվում` 2 շաբաթից ոչ պակաս` ձմեռային քննաշրջաններից հետո:
29. 310110 Ագրարային քաղաքականություն և տարածաշրջանի զարգացում
__________________________________________________________
դասիչ, մասնագիտության անվանում
ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՄԲ տնտեսագիտության բակալավրի ՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ
_________________________
որակավորման աստիճան
ԿՐԹԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԻ ՄՇԱԿՄԱՆ ԵՎ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
30. տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրի
_________________________
որակավորման աստիճան
մշակմանը ներկայացվող պահանջները.
31. Սույն պետական կրթական չափորոշիչի հիման վրա բուհն ինքնուրույն է մշակում և հաստատում տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական
_________________________
որակավորման աստիճան
ծրագիրը:
ՈՒսանողի կողմից ընտրովի դասընթացների ուսումնասիրությունը պարտադիր է, իսկ նրանց ցանկը երաշխավորական բնույթ է կրում, որը կարող է փոփոխել կամ լրացնել բուհը:
ՈՒսումնական դասընթացի բաղադրիչների տեսակները (դասախոսություն, գործնական, սեմինար, լաբորատոր պարապմունքներ, տնային և կուրսային աշխատանքների խորհրդատվություն և այլն) և ծավալները` դասընթացին հատկացված դասաժամերի շրջանակում սահմանում է բուհը: ՈՒսուցման ողջ շրջանում ուսումնական ժամաքանակի ընդհանուր հաշվեկշռում ակտիվ մեթոդներով ուսանողի տեսական ուսուցումը չպետք է ցածր լինի 25%-ից:
ՈՒսանողի գիտելիքների ստուգման և գնահատման համակարգի տեսակն ընտրում է բուհը: Տվյալ դասընթացից ուսանողի գիտելիքների եզրափակիչ գնահատականը չպետք է հիմնավորվի միայն վերջին քննության (ստուգարքի) արդյունքով, այն պետք է հաշվի առնի ուսանողի ակտիվությունը դասընթացից և ընթացիկ առաջադիմությունը կիսամյակի (ների) ընթացքում: Եզրափակիչ գնահատման դեպքում գնահատականի 40%-ը ձևավորում է ընթացիկ առաջադիմությամբ և միջանկյալ ստուգումներով, իսկ 60%-ը` եզրափակիչ քննության (ստուգարքի) արդյունքով:
Քննությունների անցկացման հիմնական ձևը գրավոր կամ գրավոր-բանավորն է: Բացառության կարգով բուհը կարող է սահմանել բանավոր քննություններ, բայց դրանք չպետք է գերազանցեն քննությունների ընդհանուր քանակի 25%-ը: Բուհի իրավունքն է ուսումնական դասընթացի եզրափակիչ ստուգման եղանակի (ստուգարք կամ քննություն) ընտրությունը և ձևի սահմանումը:
ՈՒսանողների գիտելիքների ընթացիկ գնահատման համակարգում բուհն օգտագործում է իրեն նպատակահարմար գնահատման սանդղակ: Միջազգային մասնագիտական կրթական համակարգին ինտեգրվելու և ուսանողների ակադեմիական շարժունակությունն ապահովելու նպատակով ուսումնական գործընթացում գերադասելի է գիտելիքների ստացման և գնահատման վարկային (կրեդիտային) համակարգի ներդրումը և օգտագործումը: Դասընթացից եզրափակիչ գնահատական նշանակելու դեպքում անհրաժեշտ է անցնել գիտելիքների գնահատման ավանդական համակարգին («գերազանց», «լավ», «բավարար», «անբավարար», «ստուգված», «չստուգված»):
Կուրսային աշխատանքը դիտարկվում է որպես դասընթացի ուսումնական բաղադրիչ և իրականացվում է այդ դասընթացին հատկացրած դասաժամերի հաշվին: Հիմնական մասնագիտական դասընթացներից կուրսային աշխատանքի կատարելը պարտադիր է, բայց ուսուցման ողջ շրջանում դրանք չպետք է գերզանցեն 5-ը:
Մասնագիտության ուսումնական պլանով (հավելված 2) նախատեսված բոլոր ուսումնական դասընթացների, կուրսային աշխատանքների և պրակտիկաների համար պարտադիր է եզրափակիչ գնահատականի նշանակումը:
Մասնագիտացման դասընթացների կրթաբլոկը ընդհանուր մասնագիտական դասընթացների կրթաբլոկի տրամաբանված հաջորդականությունն է, որը ընտրած մասնագիտությամբ նախատեսված գործունեության բնագավառներում նպաստում է ուսանողի խոր մասնագիտական գիտելիքների և ունակությունների ձեռքբերմանը: Այն մասնագիտությունների գծով, որոնց անվանման մեջ առկա է ագրարային արտահայտությունը, ընտրած բնագավառի համար շրջանավարտի պատրաստման առանձնահատկությունները առաջին հերթին հաշվի են առնվում մասնագիտացման դասընթացների միջոցով: Բուհը պետական կրթական չափորոշիչի հավելված 1-ում տրված ցանկից ինքնուրույն է ընտրում իրեն համապատասխանող մասնագիտացումը և իրավունք ունի փոփոխելու կամ լրացնելու մասնագիտացման դասընթացների ցանկը կամ էլ ՀՀ ԿԳՆ մասնագիտությունների պետական կրթական չափորոշիչը մշակող գիտամեթոդական հանձնաժողովի հետ համաձայնեցրած` ձևավորելու նոր մասնագիտացում:
Ֆակուլտատիվ դասընթացների կրթաբլոկի ցանկը նույնպես երաշխավորական բնույթ է կրում և ուսանողի համար պարտադիր չէ, իսկ դրանց հաճախելու դեպքում կրթաբլոկին հատկացրած ժամաքանակների 30%-ին վերաբերող դասընթացներից պարտադիր է ուսանողների գիտելիքների ստուգումը և գնահատումը:
32. Մասնագիտության հիմնական կրթական ծրագիրն իրականացնելու դեպքում բուհն իրավասու է`
1) 5%-ի սահմաններում փոփոխել դասընթացների կրթաբլոկների հատկացրած ժամաքանակները, իսկ առանձին դասընթացներինը` մինչև 10%-ի սահմաններում,
2) ձևավորել հումանիտար և սոցիալ-տնտեսագիտական դասընթացների կրթաբլոկ, որի հանրապետական բաղադրիչում նշվածներից պարտադիր է հետևյալ դասընթացների առկայությունը`
«Ֆիզիկական կուլտուրա»,
«Հայ ժողովրդի պատմություն»,
«Հայոց լեզու և հայ գրականություն»,
«Ռուսաց լեզու և խոսքի մշակույթ»,
«Օտար լեզու»,
«Փիլիսոփայություն»:
Մնացած դասընթացները կարող են ընդգրկվել ըստ բուհի հայեցողության: Այս դեպքում հնարավոր է նրանց միջդասընթացային միավորումը` բովանդակության պարտադիր նվազագույնի պահպանմամբ:
Եթե դասընթացը ընդհանուր մասնագիտական կամ մասնագիտացման դասընթացների կրթաբլոկի մի մասն է կազմում, դրա համար հատկացված ժամերը վերաբաշխվում են ՀՍՏ դասընթացների վրա:
Ֆիզիկական կուլտուրայի պարապմունքները հեռակա և դրսեկության ձևերով ուսումնառող ուսանողների համար կարող են իրականացվել նրանց ցանկությամբ,
3) ընդհանուր հումանիտար և սոցիալ-տնտեսագիտական (ՀՍՏ) դասընթացների դասավանդումն իրականացնել հեղինակային դասախոսությունների, անհատական և կոլեկտիվ գործնական պարապմունքների, առաջադրանքների և սեմինարների ձևով` բուհի մշակած ծրագրերով, հաշվի առնելով բուհի մասնագիտական առանձնահատկությունները, դասախոսների հետազոտական ուղղվածությունը և հակումները, որոնք կապահովեն կրթաբլոկի դասընթացների թեմատիկայի լուսաբանումը` ուսանողների մասնագիտական կողմնորոշմանը համապատասխան,
4) սահմանել ընդհանուր հումանիտար և սոցիալ-տնտեսագիտական (ՀՍՏ), ընդհանուր մաթեմատիկական և բնագիտական (ԸԲ) կրթաբլոկներում ընդգրկված դասընթացների առանձին բաժինների դասավանդման անհրաժեշտ խորությունը` կրթաբլոկների դասընթացների ուղղվածությանը համապատասխան և մասնագիտության առանձնահատկությունների հաշվառմամբ: ԸԲ կրթաբլոկում պարտադիր է «Քաղպաշտպանության և արտակարգ իրավիճակների հիմնահարցեր» առարկայի դասավանդումը: Բուհական բաղադրիչներին առանձնացված ժամաքանակները բուհի հայեցողությամբ կարող են օգտագործվել հանրապետական բաղադրիչներում ընդգրկված դասընթացների ավելի խորը դասավանդման համար,
5) իրականացնել 310110 Ագրարային քաղաքականություն և տարածաշրջանի
զարգացում
_________________________________________________
դասիչ, մասնագիտության անվանում
մասնագիտությամբ տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական
_________________________
որակավորման աստիճան
ծրագիրը կրճատված ժամկետով` համապատասխան ուղղվածության միջին կամ բարձրագույն մասնագիտական կրթություն ունեցող ուսանողների համար: ՈՒսուցման ժամկետների կրճատումը կատարվում է մասնագիտական կրթության նախորդ աստիճանում ուսանողների ձեռք բերած գիտելիքների, ունակությունների և հմտությունների հիման վրա: Այդ դեպքում ուսուցման տևողությունը 2 (երկու) տարուց պակաս չպետք է լինի: Կրճատված ժամկետով ուսուցումը թույլ է տրվում նաև այն անձանց, որոնց կրթական մակարդակը և բացառիկ ընդունակությունները բավարար հիմք են նման ուսուցում իրականացնելու համար,
6) առանձին դեպքերում, մասնագիտությունների պետական կրթական չափորոշիչները մշակող ԿԳՆ գիտամեթոդական հանձնաժողովի հետ համաձայնեցված` 310110 Ագրարային քաղաքականություն և տարածաշրջանի զարգացում մասնագիտության
___________________________________________________________
դասիչ, մասնագիտության անվանում
համար բուհն իրավունք ունի մինչև 20%-ի սահմանում փոփոխել ընդհանուր մասնագիտական դասընթացների (ԸՄԴ) կրթաբլոկի ժամաքանակը, իսկ առանձին դասընթացները` մինչև 40%-ի սահմաններում:
33. ՈՒսումնական գործընթացի կադրային ապահովման պահանջները.
տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրերի
_________________________
որակավորման աստիճան իրականացումը պետք է ապահովվի գիտամանկավարժական կադրերով, որոնք, որպես կանոն, ունեն դասընթացների դասավանդման ուղղվածությանը համապատասխանող բազային կրթություն (առնվազն դիպլոմավորված մասնագետ կամ մագիստրոս) և հետևողականորեն զբաղվում են հետազոտական և գիտամեթոդական գործունեությամբ: Հատուկ մասնագիտացնող դասընթացներ դասավանդող դասախոսները, որպես կանոն, պետք է ունենան գիտական աստիճան (գիտական կոչում, պատվավոր կոչում և այլն) և/կամ համապատասխան գործունեության ոլորտում աշխատանքի փորձ:
Գիտական աստիճան և կոչում ունեցող դասախոսները պետք է կազմեն պրոֆեսորադասախոսական կազմի 50%-ից ոչ պակասը:
Հիմնական հաստիքային դասախոսները և 0,25 հաստիքից բարձր ձևակերպված համատեղողները նույնպես պետք է կազմեն ընդհանուրի 50%-ից ոչ պակաս:
34. ՈՒսումնական գործընթացի ուսումնամեթոդական ապահովման պահանջները.
տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրերի
_________________________
որակավորման աստիճան իրականացումը պետք է ներառի ուսանողների կողմից մասնագիտական դասընթացների լաբորատոր, գործնական (սեմինար) աշխատանքների կատարում (աշխատանքների ցանկը պարտադիր տրվում է), ներառյալ որպես պարտադիր բաղադրիչ` համակարգչային կիրառական ծրագրային փաթեթների օգտագործմամբ գործնական առաջադրանքների կատարում: Պարտադիր պահանջ է նաև անհրաժեշտ ինֆորմացիոն բազայի ստեղծումը, որն ապահովում է բարձրորակ մասնագետի պատրաստումը և ուսանողի մուտքը ինֆորմացիոն աղբյուրներ, ներառյալ internet-ը:
տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրերի
_________________________
որակավորման աստիճան իրականացումը պետք է ապահովվի յուրաքանչյուր ուսանողի մուտքով դեպի գրադարանային ֆոնդեր և տվյալների բազաներ, որոնք ըստ բովանդակության համապատասխանում են հիմնական կրթական ծրագրով նախատեսված դասընթացների բաղադրիչներին (դասախոսություններ, գործնական, սեմինար և լաբորատոր պարապմունքներ, կուրսային և դիպլոմային աշխատանքների խորհրդատվություն, պրակտիկաների ծրագրեր) նվիրված մեթոդական ձեռնարկների և ցուցումների առկայությամբ, ինչպես նաև տեսալսողական, բազմամիջավայրային նյութերով և ցուցադրական ձեռնարկներով:
Բուհի գրադարանը պետք է հագեցված լինի մասնագիտության ուսումնական պլանով նախատեսված դասընթացների ուսումնամեթոդական համալիրներով, մասնագիտության նորմատիվ-իրավական ակտերով, տեղեկատու գրականությամբ և չափորոշիչներով:
35. ՈՒսումնական գործընթացի նյութատեխնիկական ապահովման պահանջները
տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագիր
_________________________
որակավորման աստիճան իրականացնող ՀՊԱՀ պետք է ունենա նյութատեխնիկական բազա, որը համապատասխանում է գործող սանիտարահիգիենիկ նորմերին և հակահրդեհային կանոններին, ապահովում է օրինակելի ուսումնական պլաններով նախատեսված լաբորատոր, սեմինար, գործնական պարապմունքների և միջդասընթացային պատրաստման բոլոր ձևերի և ուսանողների հետազոտական աշխատանքների կատարումը:
36. Պրակտիկաների կազմակերպման պահանջները
ՈՒսուցման ընթացքում առանձին մասնագիտական դասընթացների և ընտրած մասնագիտացման գծով գործնական ունակությունների, ապագա աշխատավայրում հմտություններ և փորձառումներ ձեռք բերելու նպատակով բնագավառի կազմակերպաիրավական տարբեր ձևերի կազմակերպություններում, հիմնարկներում և հաստատություններում կազմակերպվում են ուսանողների ուսումնական և արտադրական պրակտիկաներ: ՈՒսանողի նախադիպլոմային պրակտիկան մասնագիտության ուսումնական պլանի պարտադիր բաղադրիչն է, որի կազմակերպման և իրականացման պատասխանատուն բուհն է: Նախադիպլոմային պրակտիկան կազմակերպվում է այն հաշվով, որպեսզի շրջանավարտը կարողանա այդ ընթացքում ստացած փորձառությունը օգտագործել իր դիպլոմային աշխատանքը ձևավորելիս: Եթե շրջանավարտը ուսուցումը համատեղում է աշխատանքի հետ, բուհն իրավունք ունի թույլատրել աշխատավայրում պրակտիկայի անցկացում, եթե շրջանավարտի աշխատանքի բնույթը համապատասխանում է բուհում ուսումնառած մասնագիտությանը:
Պրակտիկան կարող է կազմակերպվել նաև որոշակի կազմակերպություններում` նախապես կազմված անհատական ծրագրով, եթե շրջանավարտը նույն կազմակերպությունում պաշտոն է զբաղեցնում:
Արտադրական պրակտիկայի տեղերի բացակայության դեպքում բուհը (ֆակուլտետը) այն կազմակերպում է սեփական նյութատեխնիկական բազայի վրա, եթե այն հագեցված է ժամանակակից սարքավորմամբ և ծրագրային միջոցներով:
37. 310110 Ագրարային քաղաքականություն և տարածաշրջանի զարգացում
___________________________________________________________
դասիչ, մասնագիտության անվանում
ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՄԲ ՇՐՋԱՆԱՎԱՐՏԻ ՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ՄԱԿԱՐԴԱԿԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
Շրջանավարտը պետք է կարողանա լուծել սույն պետական կրթական չափորոշիչի թ. 1.2 կետում նշված որակավորմանը համապատասխանող խնդիրները:
տնտեսագիտության բակալավրը պետք է.
_________________________
որակավորման աստիճան
1) հումանիտար և սոցիալ-տնտեսագիտական գիտելիքների բնագավառում`
ա. իմանա ՀՀ Սահմանադրության և իր բնագավառի օրենքները,
բ. ազատ տիրապետի մասնագիտական հայոց լեզվին (գրավոր և բանավոր) և հաղորդակցվի երկու օտար լեզուներով,
գ. ունենա պատկերացում առողջ կենսակերպի մասին, տիրապետի ֆիզիկական կատարելագործման ունակություններին և հմտություններին,
դ. իմանա հայ ժողովրդի պատմությունը և արդի քաղաքագիտական զարգացումները,
ե. ծանոթ լինի համաշխարհային մշակույթին, տիրապետի վարվելաձևի կուլտուրային, իմանա դրա էթիկական և իրավական նորմերը, որոնք կարգավորում են մարդու և հասարակության, մարդու և շրջակա միջավայրի հարաբերությունները,
գիտենա հոգեբանության և մանկավարժության տարրերը,
զ. ծանոթ լինի ժամանակակից փիլիսոփայական ուղղություններին, գիտենա կեցության մասին գիտության հիմնադրույթները, նյութականի և վերացականի հասկացությունները, մատերիայի կազմակերպման ձևերը, հետևի սոցիալական գլոբալ զարգացումներին,
է. գիտենա տնտեսագիտության տեսության հիմնադրույթները, մակրո և միկրոտնտեսության օրենքները, անցումային շրջանի տնտեսության առանձնահատկությունները:
2) բնագիտության և մաթեմատիկայի բնագավառում`
ա. ծանոթ լինի ժամանակակից բնագիտության հիմնական սկզբունքներին և հայեցակարգերին, բնապահպանական գլոբալ և տարածքային հիմնախնդիրներին,
բ. տիրապետի մաթեմատիկայի հիմնական բաժիններին, հավանականությունների տեսության և մաթեմատիկական վիճակագրության մեթոդներին, մաթեմատիկական մոդելավորման եղանակներին,
գ. տիրապետի ինֆորմացիայի հավաքման, պահպանման և մշակման համակարգչային մեթոդներին, մաթեմատիկական մոդելավորման եղանակներին,
դ. տիրապետի ինֆորմացիայի հավաքման, պահպանման և մշակման համակարգչային մեթոդներին և կարողանա օգտագործել ժամանակակից ինֆորմացիոն տեխնոլոգիաներ,
3) մասնագիտական գործունեության բնագավառում` սննդամթերքներով ապահովումը տնտեսապես հիմնավորված գներով, եկամուտների մեջ գյուղատնտեսության ճյուղի մասնակցության ապահովումը, շրջակա միջավայրի պահպանման խնդիրների լուծում, արտադրական մասնագիտացման ճշգրտում, ագրարային շուկայի ձևավորում, ինվեստիցիոն, վարկային, ֆինանսական, գիտատեխնիկական, տեխնոլոգիական, հարկային միջավայրի քաղաքականության մշակմանը մասնակցություն, գյուղատնտեսությանը պետական աջակցության ձևերի մշակում, պարենային անվտանգության ապահովման խնդիրների մշակում:
տնտեսագիտության բակալավրի հատուկ պատրաստվածությանը վերաբերող
_________________________
որակավորման աստիճան պահանջները սահմանում է տվյալ մասնագիտացումն առաջադրող բուհը` ՀՀ ԿԳՆ մասնագիտությունների պետական կրթական չափորոշիչները մշակող գիտամեթոդական հանձնաժողովի հետ համաձայնեցրած, որոնք` ՀՀ ԿԳՆ-ում մասնագիտացումը հաստատելուց հետո միասնական են դառնում այլ բուհերի համար, բխում են մասնագիտացման կրթաբլոկի բովանդակությունից և տվյալ մասնագիտացմամբ մասնագետներ պատվիրած կազմակերպության գործառնություններից:
Նշված գործառնությունները ներառում են`
ա. հետազոտական աշխատանք վարելու, վերացական տրամաբանական մտածողության, ինդուկցիայի և դեդուկցիայի մեթոդները կիրառելու և քննադատական վերլուծության ունակություններ,
բ. անծանոթ պայմաններում առաջադրած ոչ կոնստրուկտիվ հիմնահարցերի բացահայտման, հաղթահարման, և վերջնական լուծման, սեղմ ժամանակացույցով աշխատանքներ կազմակերպելու ընդունակություն,
գ. մասնագիտական գործունեության բնագավառում նորամուծությունների նկատմամբ ընկալունակության ցուցաբերում:
տնտեսագիտության բակալավրի` մարդկանց հետ աշխատելու փորձառությունը
_________________________
որակավորման աստիճան ենթադրում է նրա ունակությունները`
դ. այլ անձանց հետ փոխգործակցելու, կոլեկտիվում նրանց հետ հաղորդակցվելու,
ե. խնդիրներ ձևավորելու և դրանք ենթականերին պատվիրակելու,
զ. մարդկանց ստեղծագործական աճի ձգտումը խրախուսելու և զարգացումն ապահովելու,
է. ծագած տարաձայնությունները և բախումները լուծելու,
ը. տարբեր զարգացման և մտավոր մակարդակի տեր մարդկանց հետ համագործակցելու,
թ. մասնագիտական հարցերի շրջանակներում ընդունելի որոշումների հասնելու նպատակով բանակցություններ վարելու,
ժ. տարաբնույթ և տարասեռ մշակութային միջավայրերում աշխատելու և այլն:
տնտեսագիտության բակալավրի` ինֆորմացիայի հետ աշխատելու փորձառությունը
_________________________
որակավորման աստիճան պահանջում է պարտադիր հմտություններ`
ա. պաշտոնական և ոչ պաշտոնական իրավիճակներում սեփական կարծիքը գրավոր և բանավոր ձևերով շարադրելու, քննարկելու և գործուն կարգով պաշտպանելու,
բ. լեզվային և մշակութային տարբերությունների հաշվառմամբ գրավոր ինֆորմացիան լսելու և վերլուծորեն ընկալելու,
գ. բանավոր, տպագրված և էլեկտրոնային աղբյուրներից ստացված ինֆորմացիան որոնելու, ստանալու, համակարգելու, գրավոր ձևակերպելու և օգտագործելու:
Ինֆորմացիոն տեխնոլոգիաների օգտագործման գծով
տնտեսագիտության բակալավրը պետք է ծանոթ լինի տվյալների մշակման
_________________________
որակավորման աստիճան երկուսից ոչ պակաս համակարգերի, համակարգչային և բազմաօգտագործման տեղային ցանցային համակարգերին, ինչպես նաև կարողանա կատարել ինֆորմացիայի որոնում տվյալների ցանցային բազաներում (www), օգտվել էլեկտրոնային փոստից, տվյալների բազաների փաթեթից:
տնտեսագիտության բակալավրը պետք է հասկանա իր մասնագիտության էությունը և
_________________________
որակավորման աստիճան սոցիալական նշանակությունը, իր որակավորման շարունակական բարձրացման անհրաժեշտությունը հետբուհական և լրացուցիչ կրթություն ստանալու կամ էլ նոր գիտելիքների ինքնուրույն տիրապետման միջոցով:
38. տնտեսագիտության բակալավրի եզրափակիչ պետական որակավորման պահանջները
_________________________
որակավորման աստիճան
310110 Ագրարային քաղաքականություն և տարածաշրջանի զարգացում
___________________________________________________________
դասիչ, մասնագիտության անվանում
մասնագիտացմամբ տնտեսագիտության բակալավրի եզրափակիչ պետական որակավորումը
_________________________
որակավորման աստիճան
ներառում է` ավարտական որակավորման (դիպլոմային) աշխատանքի պաշտպանությունը և պետական քննության հանձնումը, որոնք թույլ են տալիս բացահայտելու շրջանավարտի տեսական և գործնական պատրաստությունը սույն պետական կրթական չափորոշիչներով սահմանված մասնագիտական խնդիրների լուծման բնագավառում:
Գիտականորեն հիմնավորված արտադրական մասնագիտացման ճշգրտում, ագրարային շուկայի ձևավորում, ինվեստիցիոն, վարկային, ֆինանսական, գիտատեխնիկական, տեխնոլոգիական, հարկային քաղաքականության մշակում, սոցիալական միջավայրի ձևավորման, նպատակային և կառուցվածքային վերափոխումների մասնակցություն, գյուղատնտեսությանը պետական աջակցության ձևերի մշակում, տնտեսական կապերի զարգացում, բնապահպանական միջոցառումների, պարենային անվտանգության ապահովման խնդիրների մշակում:
39. տնտեսագիտության բակալավրի ավարտական որակավորման (դիպլոմային)
_________________________
որակավորման աստիճան
աշխատանքին ներկայացվող պահանջները.
310110 Ագրարային քաղաքականություն և տարածաշրջանի զարգացում
___________________________________________________________
դասիչ, մասնագիտության անվանում
մասնագիտությամբ տնտեսագիտության բակալավրի ավարտական որակավորման
_________________________
որակավորման աստիճան
(դիպլոմային) աշխատանքն ավարտական մի մշակում է, որը կատարված է մասնագիտության ուսումնական պլանին համապատասխան և նպատակ ունի ամրապնդել և ընդլայնել շրջանավարտի տեսական և գործնական գիտելիքները:
Տարածաշրջանի (մարզի) բնատնտեսական պայմանները, ագրարային ոլորտի հիմնական արտադրական տնտեսական գործունեության ցուցանիշները, բնատնտեսական ներուժի առկայությունը և օգտագործման վիճակը, վարկային, հարկային, ինվեստիցիոն, տեխնոլոգիական գործունեության վիճակը, սոցիալական և մշակութային պայմանները, դրանց բարելավման հիմնական ուղղությունները: Տարածաշրջանի (մարզի) ներուժի ռացիոնալ օգտագործման հնարավորությունների նախագծումը, պարենային անվտանգության խնդիրների կարգավորման հիմնական ուղղությունները:
Բովանդակային առումով ավարտական որակավորման (դիպլոմային) աշխատանքը պետք է`
1) ներկայացվի որպես բնագավառի հիմնահարցերից մեկին վերաբերող տեսական, վերլուծական, սոցիալ-տնտեսագիտական կամ փորձարարական հետազոտություն, որում շրջանավարտը բացահայտում է իր տեսական գիտելիքները և գործնական ունակությունները, որոնք թույլ են տալիս ինքնուրույն լուծելու մասնագիտական բնույթի խնդիրներ,
2) ցույց տա շրջանավարտի կողմից գիտական և համակարգային վերլուծության մեթոդների յուրացման աստիճանը, ունակությունը կատարելու տեսական ընդհանրացումներ և գործնական եզրակացություններ, հիմնավորված առաջարկություններ և երաշխավորություններ բնագավառի հիմնահարցերի լուծման կատարելագործման վերաբերյալ,
3) կրի ստեղծագործական բնույթ` հավաստի վիճակագրական տվյալների օգտագործմամբ,
4) բացահայտի շրջանավարտի պատրաստության աստիճանը ինքնուրույն աշխատելու ագրարային շուկա, ինվեստիցիոն, վարկային, ֆինանսական, գիտատեխնիկական և տեխնոլոգիական գործունեություն, հարկադրում, սոցիալական միջավայր, նպատակային և կառուցվածքային վերափոխումներ ոլորտներում:
5) համապատասխան նյութի տրամաբանված և հստակ շարադրման պահանջներին և հենվի հավաստի փաստերի վրա,
6) արտացոլի շրջանավարտի ունակությունը օգտագործելու տեղեկատվության որոնման, ընտրության, համակարգման և մշակման արդի մեթոդները, աշխատել բնագավառի նորմատիվ-իրավական ակտերի հետ,
7) ձևավորված լինի հրատարակչական արդի նորմատիվներին և պահանջներին համապատասխան, ունենա հետազոտական աշխատանքի հաշվետվությանը բնորոշ կառուցվածք և 60-70 էջ համակարգչային շարվածքի ծավալ:
Ավարտական որակավորման (դիպլոմային) աշխատանքների թեմատիկան սահմանում է մասնագիտացնող ամբիոնը: Թեմատիկայում պարտադիր կարգով պետք է ներառվեն` ագրարային քաղաքականության կոնկրետ խնդիրները հանրապետությունում կամ տվյալ տարածաշրջանում, մասնավորապես` շուկայական հարաբերությունների պայմաններում պետության կողմից տեղական արտադրողների և սպառողների իրավունքների պաշտպանությանն ուղղված միջոցառումները, հողի վրա ազատ տնտեսավարման ապահովումը, տնտեսապես արդարացված գներով սննդամթերքով բավարարվածությունը, ընդհանուր եկամտի մեջ գյուղատնտեսության մասնակցության ապահովումը, շրջակա միջավայրի պահպանման հիմնահարցերի լուծում և այլ առաջնահերթ և հրատապ հարցերը, հաշվի առնելով բուհի (ֆակուլտետի) ընտրած մասնագիտացումները և ընտրովի դասընթացների բովանդակությունը ըստ կրթաբլոկների:
Ավարտական որակավորման (դիպլոմային) աշխատանքի կառուցվածքում պետք է ներառվեն հետևյալ բաժինները` մարզում բնաարտադրական ներուժի օգտագործման վիճակը, ագրարային շուկան, ինվեստիցիոն, հարկային, վարկային, ֆինանսական, գիտատեխնիկական, տեխնոլոգիական քաղաքականության հիմնական ուղղությունները, գյուղատնտեսության աջակցության կիրառվող հիմնական ձևերը, բնատնտեսական միջոցառումների իրականացման մակարդակը, պոտենցիալ անվտանգության ապահովման հիմնական միջոցառումները:
40. Պետական քննությանը ներկայացվող պահանջները.
Եզրափակիչ որակավորման (պետական) քննության բովանդակությունը, անցկացման ձևը և ուսանողների գիտելիքների գնահատման չափանիշները սահմանում է բուհը (ֆակուլտետը) և հաստատում բուհի գիտական խորհուրդը: Նրանում պարտադիր կարգով ներառվում են հարցեր մասնագիտության հետևյալ հիմնական ուսումնական դասընթացներից`
1) Ագրարային քաղաքականություն
2) ԱԱՀ էկոնոմիկա, կազմակերպում և կառավարում
3) Ագրարային տեղեկատվություն և վերլուծություն
ՕՐԻՆԱԿԵԼԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՊԼԱՆ
Մասնագիտությունը` 310110 - Ագրարային քաղաքականություն և
տարածաշրջանի զարգացում
Որակավորումը, անվանումը` Տնտեսագիտության բակալավր
ՈՒսուցման նորմատիվային ժամկետը` 4 տարի 8 ամիս
ՈՒսուցման ձևը` առկա
I ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԻ ԳՐԱՖԻԿ
.__________________________________________________________________________
|Կ |Սեպտեմ- |Հոկտեմբեր|Նոյեմբեր |Դեկտեմբեր |Հունվար |Փետրվար |
|ՈՒ |բեր | | | | | |
|Ր |______________________________________________________________________
|Ս | ՇԱԲԱԹՆԵՐ
|Ը |______________________________________________________________________
| |1 |2|3|4|5|6|7|8|9|10|11|12|13|14|15|16|17|18|19|20|21|22|23|24|25|26|
|___|__|_|_|_|_|_|_|_|_|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|I |17| | | | | | | | | | | | 0| | | | | |..|..|..| =| =|17| | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| | | | | |
|___|__|_|_|_|_|_|_|_|_|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|II |17| | | | | | | | | | | 0| | | | | | |..|..|..| =| =|17| | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| | | | | |
|___|__|_|_|_|_|_|_|_|_|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|III|17| | | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| =| =|17| | | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| | | | | | |
|___|__|_|_|_|_|_|_|_|_|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|IV |17| | | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| =| =|17| | | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| | | | | | |
|___|__|_|_|_|_|_|_|_|_|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|V |14| | | | | | | | | | | | | |..|..|..| =| =| +| +| +| +| +|II|II|
| | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| | | | | | | | | |
.__________________________________________________________________________
.___________________________________________________________________
|Կ |Մարտ |Ապրիլ |Մայիս |Հունիս |Հուլիս |
|ՈՒ |_______________________________________________________________
|Ր | ՇԱԲԱԹՆԵՐ
|Ս |_______________________________________________________________
|Ը |27|28|29|30|31|32|33|34|35|36|37|38|39|40|41|42|43|44|45|46|47|
|___|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|I | | | | | | | 0| | | | | | | | |..|..|..| =| =| =|
| | | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| | | |
|___|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|II | | | | | | 0| | | | | | | | | |..|..|..| =| =| =|
| | | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| | | |
|___|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|III| | | | | | | | | | | | | |..|..|..| X| X| X| X| X|
| | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| | | | | |
|___|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|IV | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| X| X| X| X| X|
| | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| | | | | |
|___|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|V |II|II|II|II|II|II|II|II| | | | | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
.___________________________________________________________________
II Ժամանակի բյուջեի ամփոփված տվյալները (շաբաթներով)
.______________________________________________________________________.
|Կ |Օգոստոս |Տեսա- |Քննա-|ՈՒս. |Արտ.|Նախա- |Ամփոփ. |Արձա-|Ընդա-|
|ՈՒ |______________|կան |շրջան|պրակ-|պրակ|դիպլ. |ատեստ., |կուրդ|մենը |
|Ր | ՇԱԲԱԹՆԵՐ |ուսու-| |տիկա |տիկա|պրակտ.|ավարտ. | | |
|Ս |______________|ցում | | | | |որակ. | | |
|Ը |48|49|50|51|52| | | | | |աշխ. թեզ| | |
|___|__|__|__|__|__|______|_____|_____|____|______|________|_____|_____|
|I | =| =| =| =| =| 34 | 6 | 2 | | | | 10 | 52 |
| | | | | | | | | | | | | | |
|___|__|__|__|__|__|______|_____|_____|____|______|________|_____|_____|
|II | =| =| =| =| =| 34 | 6 | 2 | | | | 10 | 52 |
| | | | | | | | | | | | | | |
|___|__|__|__|__|__|______|_____|_____|____|______|________|_____|_____|
|III| =| =| =| =| =| 34 | 6 | | 5 | | | 7 | 52 |
| | | | | | | | | | | | | | |
|___|__|__|__|__|__|______|_____|_____|____|______|________|_____|_____|
|IV | =| =| =| =| =| 34 | 6 | | 5 | | | 7 | 52 |
| | | | | | | | | | | | | | |
|___|__|__|__|__|__|______|_____|_____|____|______|________|_____|_____|
|V | =| =| =| =| =| 14 | 3 | | | 5 | 10 | 2 | 34 |
| | | | | | | | | | | | | | |
.__________________|______|_____|_____|____|______|________|_____|_____|
| 150 | 27 | 4 | 10 | 5 | 10 | 36 | 242 |
.___________________________________________________.
.____. .____. .____. .____. .____. .____. .____. .____.
| | | .. | | 0 | | x | | + | | = | | II | | II |
| | | .. | | | | | | | | | | | | |
.____. .____. .____. .____. .____. .____. .____. .____.
Տեսական Քննաշրջան ՈՒսումն. Արտադր. Նախադիպլ. Արձա- Ամփոփիչ Ավարտական
ուսու- պրակտ. պրակտ. պրակտ. կուրդ ատեստա- որակավորման
ցում վորում աշխատանքի
թեզ
.__________________________________________________________________________.
| III ՈՒսումնական գործընթացի պլան |
|__________________________________________________________________________|
|Հ/|առար|առարկայի |կրե|շաբա|ընդհա|Որից (ժամ) |կուր-|հաշ- |անհա-|ստուգ|
|հ |կայի|անվանումը |դիտ|թա- |նուր |_____________|սային|վարկա|տական|ման |
| |ծած-| |նե-|կան |ժամա-|դասա|լա-|գործ|նախա-|գրաֆի|և |ձևը |
| |կա- | |րի |ժամա|քանա-|խո- |բո-|նա- |գիծ |կական|ինք- | |
| |գիրը| |թի-|քա- |կը |սութ|րա-|կան |(աշխա|աշխա-|նու- | |
| | | |վը |նակը| |յուն|տոր| |տանք)|տանք |րույն| |
| | | | | | | | | | | |աշխա-| |
| | | | | | | | | | | |տանք | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
|__________________________________________________________________________|
| 1-ին տարի, 1-ին կիսամյակ, շաբաթների թիվը` 17 |
|__________________________________________________________________________|
|1 | |Ֆիզիկական | - | 2 | 34 | | | 34 | | | 26 | ստ. |
| | |կուլտուրա - 1| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|2 | |Հայ ժողովրդի | 2 | 2 | 34 | 17 | | 17 | | | 26 | ստ. |
| | |պատմություն | | | | | | | | | | |
| | |- 1 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|3 | |Հայոց լեզու | 2 | 2 | 34 | | 34| | | | 26 | ստ. |
| | |և գրականու- | | | | | | | | | | |
| | |թյուն - 1 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|4 | |Ռուսաց լեզու | 2 | 2 | 34 | | 34| | | | 26 | ստ. |
| | |և խոսքի | | | | | | | | | | |
| | |մշակույթ - 1 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|5 | |Օտար լեզու -1| 2 | 2 | 34 | | 34| | | | 26 | ստ. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|6 | |Բարձրագույն | 6 | 6 | 102 | 51 | | 51 | | | 78 | քնն.|
| | |մաթեմատիկա -1| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|7 | |Ռեգիոնալ | 5 | 5 | 85 | 34 | 51| | | | 65 | քնն.|
| | |երկրագործու- | | | | | | | | | | |
| | |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|8 | |Գյուղատնտե- | 2 | 2 | 34 | 17 | 17| | | | 26 | ստ. |
| | |սության | | | | | | | | | | |
| | |մեքենայացում | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|9 | |Գյուղատնտեսա-| 2 | 2 | 34 | 17 | 17| | | | 26 | ստ. |
| | |կան մեքենաներ| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|10| |Մելիորացիա | 2 | 2 | 34 | 17 | 17| | | | 26 | ստ. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|11| |Մշակութաբա- | 2 | 2 | 34 | 34 | | | | | 26 | ստ. |
| | |նություն | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |ՈՒսումնական | 1 | | 36* | | | | | | | |
| | |պրակտիկա` 1 | | | | | | | | | | |
| | |շաբաթ, որից | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Ռեգիոնալ | | | | | | | | | | |
| | |երկրագործու- | | | | | | | | | | |
| | |թյուն` | | | | | | | | | | |
| | |0,5 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Գյուղատնտե- | | | | | | | | | | |
| | |սության | | | | | | | | | | |
| | |մեքենայացում`| | | | | | | | | | |
| | |0,5 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Ընդամենը 1-ին| 28| 29| 493 | 187|204| 102| | | 377|9 |
| | |կիսամյակում | | | +36*| | | | | | |ստ., |
| | | | | | | | | | | | |2 |
| | | | | | | | | | | | |քնն. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Կամընտրային | | | | | | | | | | |
| | |առարկաներ | | | | | | | | | | |
|__________________________________________________________________________|
| 1-ին տարի, 2-րդ կիսամյակ, շաբաթների թիվը` 17 |
|__________________________________________________________________________|
|1 | |Ֆիզիկական | - | 2 | 34 | | | 34 | | | 26 | ստ. |
| | |կուլտուրա - 2| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|2 | |Հայ ժողովրդի | 2 | 2 | 34 | 17 | | 17 | | | 26 | ստ. |
| | |պատմություն | | | | | | | | | | |
| | |- 2 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|3 | |Հայոց լեզու | 2 | 2 | 34 | | 34| | | | 26 | ստ. |
| | |և գրականու- | | | | | | | | | | |
| | |թյուն -2 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|4 | |Ռուսաց լեզու | 2 | 2 | 34 | | 34| | | | 26 | ստ. |
| | |և խոսքի | | | | | | | | | | |
| | |մշակույթ - 2 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|5 | |Օտար լեզու -2| 2 | 2 | 34 | | 34| | | | 26 | ստ. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|6 | |Տնտեսագիտու- | 5 | 5 | 85 | 34 | | 51 | | | 65 | քնն.|
| | |թյան | | | | | | | | | | |
| | |տեսություն -1| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|7 | |Բարձրագույն | 5 | 5 | 85 | 51 | | 34 | | | 65 | քնն.|
| | |մաթեմատիկա -2| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|8 | |Անասնաբուծու-| 4 | 4 | 68 | 34 | 34| | | | 52 | քնն.|
| | |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|9 | |Բուսաբուծու- | 4 | 4 | 68 | 34 | 34| | | | 52 | քնն.|
| | |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |ՈՒսումնական | 1 | | 36* | | | | | | | |
| | |պրակտիկա` 1 | | | | | | | | | | |
| | |շաբաթ, որից | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Անասնաբուծու-| | | | | | | | | | |
| | |թյուն` | | | | | | | | | | |
| | |0,5 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Բուսաբուծու- | | | | | | | | | | |
| | |թյուն` | | | | | | | | | | |
| | |0,5 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Ընդամենը 2-րդ| 27| 28 | 476 | 170|170| 136| | | 364|5 |
| | |կիսամյակում | | | +36*| | | | | | |ստ., |
| | | | | | | | | | | | |4 |
| | | | | | | | | | | | |քնն. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Կամընտրային | | | | | | | | | | |
| | |առարկաներ | | | | | | | | | | |
|__________________________________________________________________________|
| 2-րդ տարի, 3-րդ կիսամյակ, շաբաթների թիվը` 17 |
|__________________________________________________________________________|
|1 | |Ֆիզիկական | - | 2 | 34 | | | 34 | | | 26 | ստ. |
| | |կուլտուրա - 3| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|2 | |Օտար լեզու -3| 2 | 2 | 34 | | 34| | | | 26 | ստ. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|3 | |Տնտեսագիտու- | 5 | 5 | 85 | 34 | | 51 | | | 65 | քնն.|
| | |թյան | | | | | | | | | | |
| | |տեսություն -2| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|4 | |Փիլիսոփայու- | 4 | 4 | 68 | 34 | | 34 | | | 52 | քնն.|
| | |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|5 | |Վիճակագրու- | 4 | 4 | 68 | 34 | | 34 | | | 52 | ստ. |
| | |թյուն - 1 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|6 | |Ինֆորմատիկա | 6 | 5 | 85 | 34 | 51| | | | 95 | քնն.|
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|7 | |Ագրոէկոլոգիա | 3 | 3 | 51 | 34 | 17| | | | 39 | ստ. |
| | |և շրջակա | | | | | | | | | | |
| | |միջավայրի | | | | | | | | | | |
| | |պահպանություն| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|8 | |Ագրոօդերևու- | 3 | 3 | 51 | 34 | 17| | | | 39 | ստ. |
| | |թաբանություն | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |ՈՒսումնական | 1 | | 36* | | | | | | | |
| | |պրակտիկա` | | | | | | | | | | |
| | |1 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Ինֆորմատիկա` | | | | | | | | | | |
| | |1 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Ընդամենը 3-րդ| 28| 28 | 476 | 204|119| 153| | | 394 |5 |
| | |կիսամյակում | | | +36*| | | | | | |ստ., |
| | | | | | | | | | | | |3 |
| | | | | | | | | | | | |քնն. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Կամընտրային | | | | | | | | | | |
| | |առարկաներ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |(Համակարգչ. | | | | | | | | | | |
| | |տեխն. օպեր. | | | | | | | | | | |
| | |գործ) | | | | | | | | | | |
|__________________________________________________________________________|
| 2-րդ տարի, 4-րդ կիսամյակ, շաբաթների թիվը` 17 |
|__________________________________________________________________________|
|1 | |Ֆիզիկական | - | 2 | 34 | | | 34 | | | 26 | ստ. |
| | |կուլտուրա - 4| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|2 | |Օտար լեզու -4| 2 | 2 | 34 | | 34| | | | 26 | ստ. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|3 | |ՀՀ | 5 | 4 | 68 | 34 | | 34 | | | 82 | քնն.|
| | |արտադրողական | | | | | | | | | | |
| | |ուժերի | | | | | | | | | | |
| | |տեղաբաշխում | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|4 | |Վիճակագրու- | 6 | 4 | 68 | 34 | | 34 | Կ/Ա | | 112 | քնն.|
| | |թյուն - 2 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|5 | |Ինֆորմացիոն | 6 | 5 | 85 | 34 | 51| | | | 95 | քնն.|
| | |տեխնոլոգիաներ| | | | | | | | | | |
| | |և համակարգեր| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|6 | |Տեխնիկական | 2 | 2 | 34 | 17 | | 17 | | | 26 | ստ. |
| | |գրավոր խոսք | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|7 | |Հող. | 3 | 3 | 51 | 34 | | 17 | | | 39 | ստ. |
| | |պաշարների | | | | | | | | | | |
| | |օգտագործում | | | | | | | | | | |
| | |և գնահատում | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|8 | |Այգեպտղաբու- | 3 | 3 | 51 | 34 | 17| | | | 39 | ստ. |
| | |ծություն | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |ՈՒսումնական | 1 | | 36* | | | | | | | |
| | |պրակտիկա` | | | | | | | | | | |
| | |1 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |ՀՀ | | | | | | | | | | |
| | |արտադրողական | | | | | | | | | | |
| | |ուժերի | | | | | | | | | | |
| | |տեղաբաշխում` | | | | | | | | | | |
| | |1 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Ընդամենը | 28| 25 | 425 | 187|102| 136| 1 | | 445 |5 |
| | |4-րդ | | | +36*| | | | | | |ստ., |
| | |կիսամյակում | | | | | | | | | |3 |
| | | | | | | | | | | | |քնն. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Կամընտրային | | | | | | | | | | |
| | |առարկաներ | | | | | | | | | | |
|__________________________________________________________________________|
| 3-րդ տարի, 5-րդ կիսամյակ, շաբաթների թիվը` 17 |
|__________________________________________________________________________|
|1 | |Տնտեսագիտական| 3 | 3 | 51 | 34 | | 17 | | | 39 | ստ. |
| | |սոցիոլոգիա | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|2 | |Ջրային | 3 | 3 | 51 | 34 | | 17 | | | 39 | ստ. |
| | |պաշարների | | | | | | | | | | |
| | |համալիր | | | | | | | | | | |
| | |օգտագործում | | | | | | | | | | |
| | |և պահպանում | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|3 | |ԱԱՀ էկոնոմիկա| 7 | 5 | 85 | 34 | | 51 | Կ/Ա | | 125| քնն.|
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|4 | |Էկոնոմետրիկա | 5 | 5 | 85 | 34 | | 51 | | | 65 | քնն.|
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|5 | |Ագրոտուրիզմ | 4 | 3 | 51 | 34 | | 17 | | | 69 | ստ. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|6 | |Իրավագիտու- | 5 | 5 | 85 | 51 | | 34 | | | 65 | քնն.|
| | |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|7 | |Քաղ. պաշտպա- | 5 | 3 | 51 | 17 | 17| 17 | Կ/Ա | | 99 | ստ. |
| | |նություն և | | | | | | | | | | |
| | |անվտ. արտ. | | | | | | | | | | |
| | |իրավիճակնե- | | | | | | | | | | |
| | |րում | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Ընդամենը 5-րդ| 32| 27 | 459 | 238| 17| 204| 2 | | 501|4 |
| | |կիսամյակում | | | | | | | | | |ստ., |
| | | | | | | | | | | | |3 |
| | | | | | | | | | | | |քնն. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Կամընտրային | | | | | | | | | | |
| | |առարկաներ | | | | | | | | | | |
|__________________________________________________________________________|
| 3-րդ տարի, 6-րդ կիսամյակ, շաբաթների թիվը` 17 |
|__________________________________________________________________________|
|1 | |Քաղաքագիտու- | 3 | 3 | 51 | 34 | | 17 | | | 39 | ստ. |
| | |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|2 | |Բնօգտագործման| 5 | 4 | 68 | 34 | | 34 | | | 82 | ստ. |
| | |էկոնոմիկա | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|3 | |Կենսագործու- | 3 | 3 | 51 | 34 | 17| | | | 39 | քնն.|
| | |նեության | | | | | | | | | | |
| | |անվտանգու- | | | | | | | | | | |
| | |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|4 | |Միջազգային | 5 | 5 | 85 | 51 | | 34 | | | 82 | քնն.|
| | |տնտեսական | | | | | | | | | | |
| | |հարաբերու- | | | | | | | | | | |
| | |թյուններ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|5 | |Մարքեթինգ | 5 | 4 | 68 | 34 | | 34 | | | 82 | քնն.|
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|6 | |Գյուղատնտեսա-| 7 | 5 | 85 | 51 | | 34 | Կ/Ա | | 125 | քնն.|
| | |կան | | | | | | | | | | |
| | |արտադրության | | | | | | | | | | |
| | |կազմակերպում | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Արտադրական | 5 | | 150*| | | | | | | |
| | |պրակտիկա` 5 | | | | | | | | | | |
| | |շաբաթ, որից | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |ԱԱՀ | | | | | | | | | | |
| | |էկոնոմիկա` | | | | | | | | | | |
| | |2 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Բնօգտագործման| | | | | | | | | | |
| | |էկոնոմիկա` | | | | | | | | | | |
| | |1 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Գյուղատնտ. | | | | | | | | | | |
| | |արտադրության | | | | | | | | | | |
| | |կազմակերպում`| | | | | | | | | | |
| | |1,5 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Աշխատանքի | | | | | | | | | | |
| | |կազմակեր., | | | | | | | | | | |
| | |ԱՊՀ | | | | | | | | | | |
| | |կազմակերպում`| | | | | | | | | | |
| | |0,5 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Ընդամենը 6-րդ| 33| 24 | 408 | 238| 17| 153| 1 | | 449 |2 |
| | |կիսամյակում | | |+150*| | | | | | |ստ., |
| | | | | | | | | | | | |4 |
| | | | | | | | | | | | |քնն. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Կամընտրային | | | | | | | | | | |
| | |առարկաներ | | | | | | | | | | |
|__________________________________________________________________________|
| 4-րդ տարի, 7-րդ կիսամյակ, շաբաթների թիվը` 17 |
|__________________________________________________________________________|
|1 | |ԱՊՀ զարգացման| 7 | 5 | 85 | 51 | | 34 | | | 125 | քնն.|
| | |կանխատեսում | | | | | | | | | | |
| | |և | | | | | | | | | | |
| | |պլանավորում | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|2 | |Հաշվապահական | 4 | 4 | 68 | 34 | | 34 | | | 52 | քնն.|
| | |հաշվառում և | | | | | | | | | | |
| | |աուդիտ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|3 | |Պետական և | 4 | 4 | 68 | 34 | | 34 | | | 52 | քնն.|
| | |մունիցիպալ | | | | | | | | | | |
| | |կառավարում | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|4 | |Շուկայական | 4 | 4 | 68 | 34 | | 34 | | | 52 | ստ. |
| | |տնտեսության | | | | | | | | | | |
| | |պետական | | | | | | | | | | |
| | |կարգավորում | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|5 | |Աշխատանքի | 3 | 3 | 51 | 34 | | 17 | | | 39 | ստ. |
| | |կազմակերպ. | | | | | | | | | | |
| | |ԱՊՀ | | | | | | | | | | |
| | |կազմակերպու- | | | | | | | | | | |
| | |թյուններում | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Ընդամենը 7-րդ| 22| 20 | 340 | 187| | 153| | | 320 |2 |
| | |կիսամյակում | | | | | | | | | |ստ., |
| | | | | | | | | | | | |3 |
| | | | | | | | | | | | |քնն. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Կամընտրային | | | | | | | | | | |
| | |առարկաներ | | | | | | | | | | |
|__________________________________________________________________________|
| 4-րդ տարի, 8-րդ կիսամյակ, շաբաթների թիվը` 17 |
|__________________________________________________________________________|
|1 | |Ֆինանսներ | 4 | 4 | 68 | 34 | | 34 | | | 52 | քնն.|
| | |դրամաշրջանա- | | | | | | | | | | |
| | |ռություն և | | | | | | | | | | |
| | |վարկեր | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|2 | |ԱՊՀ | 7 | 4 | 68 | 34 | | 34 | Կ/Ա | | 125 | քնն.|
| | |կազմակերպու- | | | | | | | | | | |
| | |թյունների | | | | | | | | | | |
| | |կառավարում | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|3 | |Արժեթղթերի | 3 | 3 | 51 | 34 | | 17 | | | 39 | ստ. |
| | |շուկա և | | | | | | | | | | |
| | |բորսային գործ| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|4 | |Գյուղատնտեսա-| 4 | 3 | 51 | 34 | | 17 | | | 52 | ստ. |
| | |կան շուկայի | | | | | | | | | | |
| | |վերլուծու- | | | | | | | | | | |
| | |թյուն և | | | | | | | | | | |
| | |գնագոյացում | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|5 | |Ագրարային | 6 | 5 | 85 | 51 | | 34 | | | 78 | ստ. |
| | |քաղաքականու- | | | | | | | | | | |
| | |թյուն - 1 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|6 | |Տնտեսամաթեմա-| 5 | 5 | 85 | 34 | 51| | | | 65 | քնն.|
| | |տիկական | | | | | | | | | | |
| | |մեթոդներ և | | | | | | | | | | |
| | |մոդելավորում | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|7 | |Կազմակերպու- | 4 | 4 | 68 | 34 | | 34 | | | 52 | քնն.|
| | |թյուների | | | | | | | | | | |
| | |ֆինանսական | | | | | | | | | | |
| | |վերլուծու- | | | | | | | | | | |
| | |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Արտադրական | 5 | | 150*| | | | | | | |
| | |պրակտիկա` 5 | | | | | | | | | | |
| | |շաբաթ, որից | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Ագրարային | | | | | | | | | | |
| | |քաղաքականու- | | | | | | | | | | |
| | |թյուն` | | | | | | | | | | |
| | |2 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |ԱՊՀ | | | | | | | | | | |
| | |կազմակերպու- | | | | | | | | | | |
| | |թյունների | | | | | | | | | | |
| | |կառավարում` | | | | | | | | | | |
| | |1 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |ԱՊՀ զարգացման| | | | | | | | | | |
| | |կանխատեսում | | | | | | | | | | |
| | |և | | | | | | | | | | |
| | |պլանավորում` | | | | | | | | | | |
| | |1 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Պետական և | | | | | | | | | | |
| | |մունիցիպալ | | | | | | | | | | |
| | |կառավարում` | | | | | | | | | | |
| | |1 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Ընդամենը 8-րդ| 38| 28 | 476 | 255| 51| 170| 1 | | 463 |3 |
| | |կիսամյակում | | |+150*| | | | | | |ստ., |
| | | | | | | | | | | | |4 |
| | | | | | | | | | | | |քնն. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Կամընտրային | | | | | | | | | | |
| | |առարկաներ | | | | | | | | | | |
|__________________________________________________________________________|
| 5-րդ տարի, 9-րդ կիսամյակ, շաբաթների թիվը` 14 |
|__________________________________________________________________________|
|1 | |Ագրարային | 7 | 5 | 70 | 28 | | 42 | | | 140 | քնն.|
| | |տեղեկատվու- | | | | | | | | | | |
| | |թյուն և վեր-| | | | | | | | | | |
| | |լուծություն | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|2 | |Տնտեսական | 5 | 4 | 56 | 28 | | 28 | | | 99 | ստ. |
| | |գործունեու- | | | | | | | | | | |
| | |թյան վեր- | | | | | | | | | | |
| | |լուծություն | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|3 | |Գյուղատնտե- | 5 | 4 | 56 | 28 | | 28 | | | 99 | ստ. |
| | |սության ապա- | | | | | | | | | | |
| | |հովագրություն| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|4 | |Ագրարային | 8 | 5 | 70 | 42 | | 28 | Կ/Ա | | 170 | քնն.|
| | |քաղաքականու- | | | | | | | | | | |
| | |թյուն - 2 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|5 | |Ագր. | 7 | 5 | 70 | 28 | | 42 | | | 140 | քնն.|
| | |քաղաքական., | | | | | | | | | | |
| | |զարգացում | | | | | | | | | | |
| | |տարածաշրջ. | | | | | | | | | | |
| | |վերլուծու- | | | | | | | | | | |
| | |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Ընդամենը 9-րդ| 32| 23 | 322 | 154| | 168| 1 | | 648 |2 |
| | |կիսամյակում | | | | | | | | | |ստ., |
| | | | | | | | | | | | |3 |
| | | | | | | | | | | | |քնն. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Կամընտրային | | | | | | | | | | |
| | |առարկաներ | | | | | | | | | | |
|__________________________________________________________________________|
| 5-րդ տարի, 10-րդ կիսամյակ, շաբաթների թիվը` 15 |
|__________________________________________________________________________|
|Նախադիպլոմային | 4 | | 120*| | | | | | | |
|պրակտիկա` 5 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|_____________________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|Ամփոփիչ ատեստավորում | 2 | | | | | | | | | |
|_____________________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|Ավարտական որակավորման| 6 | | | | | | | | | |
|աշխատանքի թեզ | | | | | | | | | | |
|_____________________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|Ընդամենը 10-րդ | 12| | 120*| | | | | | | |
|կիսամյակում | | | | | | | | | | |
|_____________________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|Ընդամենը |280| | 3875|1820|680|1375| 6 | |3961 |37 |
| | | |+564*| | | | | | |ստ., |
| | | | | | | | | | |29 |
| | | | | | | | | | |քնն. |
|__________________________________________________________________________|
|Ամփոփիչ ատեստավորման առարկաները * |
| |
|Ագրարային քաղաքականություն |
|ԱԱՀ էկոնոմիկա |
|Գյուղատնտեսական արտադրության կազմակերպում |
|ԱՊՀ կազմակերպությունների կառավարում |
|Ագրարային տեղեկատվություն և վերլուծություն |
| |
|* Ամփոփիչ ատեստավորման առարկաների ցանկը սահմանված կարգով ենթակա է |
|փոփոխության |
.__________________________________________________________________________.
Հավելված
ՀՀ կրթության և գիտության
նախարարի
2010 թվականի մարտի 4-ի
81-Ն հրամանի
ԲԱՐՁՐԱԳՈՒՅՆ ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ԿՐԹԱԿԱՆ ՉԱՓՈՐՈՇԻՉ
Մասնագիտությունը` 311103 «Ագրոպարենային համակարգի հաշվապահական
հաշվառում և աուդիտ»
Որակավորման աստիճանը` Տնտեսագիտության բակալավր
________________________
անվանումը
1. 311103 «Ագրոպարենային համակարգի հաշվապահական հաշվառում և աուդիտ»
_________________________________________________________________
ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԲՆՈՒԹԱԳԻՐԸ
2. 311103 «Ագրոպարենային համակարգի հաշվապահական հաշվառում և աուդիտ»
_________________________________________________________________
մասնագիտությունը հաստատված է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2007 թ. օգոստոսի 30-ի թ. 1038-Ն որոշմամբ:
3. Շրջանավարտի որակավորումը` Տնտեսագիտության բակալավր
________________________
որակավորում աստիճան
311103 «Ագրոպարենային համակարգի հաշվապահական հաշվառում և աուդիտ» մասնագիտությամբ տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական
_________________________
որակավորման աստիճան
ծրագրի յուրացման նորմատիվային ժամկետը 4.8 տարի է:
4. Մասնագիտական գործունեության բնագավառը.
311103 «Ագրոպարենային համակարգի հաշվապահական հաշվառում և աուդիտ» մասնագիտությունը առնչվում է գիտության (տեխնիկայի, տեխնոլոգիաների, կառավարման և այլն) այն բնագավառին, որը ներառում է մարդկային գործունեության եղանակների, միջոցների և մեթոդների այն ամբողջությունը, որն ուղղված է ԱԱՀ-ի արտադրության զարգացման և կառավարման վիճակը բնութագրող հաշվառման բովանդակությանը, ինչպես նաև վերլուծությանը: Բակալավր տնտեսագիտության բակալավրը ժամանակին պետք է կանխատեսի և հաշվառման ենթարկի տնտեսական զարգացման իրավիճակները, որոշի նորամուծությունների և որակական փոփոխությունների անհրաժեշտությունը և ներուժային հնարավորությունների սահմաններում նորամուծությունների ծրագրերի մշակմանը: Գյուղատնտեսական արտադրության արդյունքի, եկամուտների բաշխման և սպառման տեսության հիմունքներին, բնապահպանության սկզբունքներին և արդյունավետ բնաօգտագործմանը, տնտեսագիտության և կառավարման հիմնական հասկացություններին, սոցիալ-տնտեսական իմացաբանական ժամանակակից մեթոդների, կերպարների ճանաչելիության և նույնականացման ընդհանրացված տեղեկատվության ստուգմանը և ԷՀՄ-ի օգնությամբ դրանց մշակմանը, ստեղծմանը, կիրառմանը և գիտագործնական խնդիրների լուծմանը:
5. Մասնագիտական գործունեության օբյեկտները.
1) ՀՀ Գյուղատնտեսության Նախարարության ենթակա պետական գյուղատնտեսական
կազմակերպությունները:
2) Գյուղատնտեսական հումք վերամշակող կազմակերպությունները
3) Բնապահպանության ենթակա կազմակերպությունները
4) Վիճակագրական ազգային ծառայությունը
5) Ջրային տնտեսության պետական կոմիտե
6) Նյութատեխնիկական մատակարարման ծառայությունները
7) Մարզային կառույցները
8) Գյուղապետարանները
9) Հարկային և մաքսային ծառայությունները
10) Գիտահետազոտական ինստիտուտները, ուսումնական հաստատությունները
11) Կառավարման օղակները, բորսաները
12) Աուդիտորական կազմակերպությունները
13) Արժեթղթերի շուկան
14) Բանկային և ֆինանսական համակարգերը
15) Դատահաշվապահական փորձաքննության լաբորատորիաները
6. Մասնագիտական գործունեության տեսակները.
311103 «Ագրոպարենային համակարգի հաշվապահական հաշվառում և աուդիտ» մասնագիտությամբ Տնտեսագիտության բակալավրը սույն պետական կրթական
_________________________
որակավորում աստիճան
չափորոշիչով սահմանված հիմնարար և մասնագիտական պատրաստությանը համապատասխան կարող է կատարել մասնագիտական գործունեության հետևյալ տեսակները`
1) Գլխավոր հաշվապահ
2) Հաշվապահի տեղակալ
3) Գանձապահ
4) Տնտեսագետ-հաշվապահ
5) Ֆինանսիստ-հաշվապահ
6) Վիճակագիր
7) Աուդիտոր
8) Հաշվապահ-փորձագետ
9) Մենեջեր
10) Հարկային տեսուչ
11) Խորհրդատու
12) Հետազոտող
13) Մանկավարժական
7. Մասնագիտական գործունեության ընդհանրական խնդիրները.
311103 «Ագրոպարենային համակարգի հաշվապահական հաշվառում և աուդիտ» մասնագիտությամբ Տնտեսագիտության բակալավրը կախված մասնագիտական
_________________________
որակավորում աստիճան
գործունեության տեսակից, պետք է պատրաստ լինի լուծելու հետևյալ մասնագիտական խնդիրները.
1) մասնագիտական գործունեության`
ա. Հաշվապահական հաշվառման սկզբունքների իրականացում
բ. Տնտեսական գործառնությունների գրանցում
գ. Ֆինանսական հաշվետվությունների վերլուծություն և գործակիցների
օգտագործում
դ. Հարկային պարտավորությունների կատարում
ե. Ներքին և արտաքին աուդիտորական գործունեության կազմակերպում
զ. Ֆինանսական հաշվետվությունների համեմատական բնութագրի պատրաստում
է. Կրկնակի գրանցման հիմունքով հաշվետարություն
ը. Հարաբերական ցուցանիշների օգտագործում
թ. Ստուգողական և ամփոփ հաշվետվությունների ընդունում, ճշգրտում և
ձևակերպում
ժ. Ֆինանսական և կառավարչական հաշվառման համակարգերի մշակում
ի. Գործարար, առևտրական և աշխատանքային իրավունքների օգտագործում
2) փորձարարական-հետազոտական գործունեության`
ա. Վիճակագրական տվյալների հավաքագրում և ամփոփում
բ. Գործակիցների դուրս բերում և մեկնաբանությունների կիրառում
գ. Հաշվապահական հաշվառման և տնտեսագիտական ռազմավարության տեխնոլոգիայի
մշակում
դ. Տեղեկատվական և խորհրդատվական տվյալների մշակում
ե. Առաջադրանքների և նախահաշիվների կազմման և վերահսկողության
իրականացում
զ. Ներդրումների հնարավորությունների որոշումների կայացում
է. Երկարաժամկետ ֆինանսական ծրագրավորում
3) կազմակերպական-կառավարչական գործունեության`
ա. Ինքնարժեքի հաշվարկում
բ. Բիզնես-պլանի կազմում
գ. Կառավարչական որոշումների կայացում
դ. Հաշվային քաղաքականության մշակում
ե. Տեղեկատվության տվյալների վերլուծություն
զ. Համակարգերի կառուցվածքային չափանիշի որոշում
է. Բաժնետիրական և վարկային կապիտալի հաշվառում
ը. Ներքին վերահսկողության և որոշումների կայացում
թ. Կադրերի ֆինանսատնտեսական գիտելիքների պիտանելիության գնահատում
ժ. Դրամական հոսքերի կառավարում
ի. ԱՊՀ-ի կազմակերպություններում առևտրական համաձայնագրերի կազմում
8. Որակավորման պահանջները.
Մասնագիտական խնդիրները լուծելու նպատակով Տնտեսագիտության բակալավրը
_________________________
որակավորման աստիճանը
կատարում է հետևյալ գործառնությունները`
1) Սկզբնական հաշվառում և փաստաթղթաշրջանառության կազմակերպում:
2) Հաշվապահական գրանցամատյանների վարում, տնտեսական գործառնությունների գրանցում հաշվապահական հաշվառման ստանդարտներին համապատասխան:
3) Տնտեսական գործառնությունների արտացոլում հաշվապահական հաշիվներում կրկնակի գրանցման մեթոդով:
4) Հաշվեմնացորդների դուրս բերում և փորձնական հաշվեկշռի կազմում:
5) Տարեվերջյան ճշգրտումներ հաշիվներում:
6) Ֆինանսական հաշվետվությունների կազմում:
7) Հետհաշվեկշռային դեպքերի ճանաչում և գրանցում:
8) Հաշվային քաղաքականության ապահովում:
մասնակցում է ԱՊ համակարգի մասնագիտական խնդիրների առաջադրման, ծրագրերի
____________
բնագավառ
կազմման և լուծմանն ուղղված աշխատանքների բոլոր փուլերին,
1) կազմակերպում է նյութերի, միջոցների, սարքավորումների և տեխնոլոգիական գործընթացների արդյունավետ օգտագործման գործառնություններ,
2) մասնակցում է ԱՊ համակարգի գիտահետազոտական աշխատանքների կազմակերպման
____________
բնագավառ
և արդյունքների մշակման փուլերին,
3) ուսումնասիրում է ԱՊ համակարգին առնչվող մասնագիտական գրականությունը
____________
բնագավառ
և գիտատեխնիկական ինֆորմացիան, ծանոթանում է բնագավառի առաջավոր փորձին, նորույթներին և նվաճումներին
4) օգտվում է ԱՊ համակարգի ինֆորմացիոն տեխնոլոգիաներից, տվյալների
____________
բնագավառ
բազաներից, փորձագիտական համակարգերից և կիրառական ծրագրերի փաթեթներից
5) կազմակերպում է իր ենթակայության ստորաբաժանման աշխատանքը:
Տնտեսագիտության բակալավրը պետք է ծանոթ լինի`
_________________________
որակավորման աստիճանը
1) իր մասնագիտական գործունեության բնագավառին առնչվող իրավական ակտերին, որոշումներին, կարգադրություններին, մեթոդական և նորմատիվային նյութերին,
2) գործող չափորոշիչներին, բնագավառի միջոցների տեխնիկատնտեսական ցուցանիշներին, առաջավոր տեխնոլոգիաներին և դրանց շահագործման կարգացույցներին,
3) գիտահետազոտական աշխատանքների իրականացմամբ ստացված տվյալների ներկայացման, հաշվետվությունների և տեխնիկական փաստաթղթերի կազմման եղանակներին,
4) աշխատանքային օրենսդրության հիմունքներին, աշխատանքի պաշտպանության նորմերին և կանոններին:
9. Մասնագիտական հարմարման հնարավորությունը.
Տնտեսագիտության բակալավրը կարող է հարմարվել հարակից մասնագիտական
_________________________
որակավորման աստիճանը գործունեության հետևյալ տեսակներին`
հաշվավերլուծական, հաշվապահական հաշվառման, վերահսկման-վերստուգման, վիճակագրական, ֆինանսական, մարքեթինգի, աուդիտորական, խորհրդատվական, նորմատիվային, գիտամեթոդական և գիտամանկավարժական, արտաքին տնտեսական կապերի, արտարժույթի շուկայի, իրավական և այլն:
10. Շրջանավարտի կրթությունը շարունակելու հնարավորությունը
311103 «Ագրոպարենային համակարգի հաշվապահական հաշվառում և աուդիտ» մասնագիտությամբ բարձրագույն մասնագիտական կրթության հիմնական կրթական ծրագիրը յուրացրած Տնտեսագիտության բակալավրը պատրաստ է կրթությունը
_________________________
որակավորման աստիճանը
շարունակելու
1) կրճատված ժամկետներում` ստանալու բակալավրի որակավորման աստիճան 2-րդ մասնագիտության գծով,
2) մասնակցելու քաղաքացիական ծառայության խորհրդի կողմից կազմակերպվող դասընթացներին
3) մագիստրատուրայում` ստանալու Տնտեսագիտության մագիստրոսի որակավորման աստիճան,
4) ասպիրանտուրայում (միայն դիպլոմավորված մասնագետի կամ մագիստրոսի հիմնական կրթական ծրագիրը յուրացնելուց հետո) ստանալու գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան:
11. ԴԻՄՈՐԴԻ ՊԱՏՐԱՍՏԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՄԱԿԱՐԴԱԿԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
Դիմորդի նախորդող կրթական մակարդակը`
միջնակարգ (լրիվ) ընդհանուր կրթություն կամ միջին մասնագիտական կրթության:
12. Դիմորդը պետք է ունենա`
պետական նմուշի վկայական միջնակարգ (լրիվ) ընդհանուր կրթության, կամ միջին մասնագիտական կրթության, կամ նախնական մասնագիտական կրթության մասին, որում կա գրառում դիմորդի միջնակարգ (լրիվ) ընդհանուր կրթություն ստանալու մասին, կամ բարձրագույն մասնագիտական կրթության մասին:
311103 «Ագրոպարենային համակարգի հաշվապահական հաշվառում և աուդիտ»
_________________________________________________________________
ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՄԲ ՏՆՏԵՍԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԲԱԿԱԼԱՎՐԻ ՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ _________________________
որակավորման աստիճան
ԿՐԹԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
13. Տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագիրը
_________________________
որակավորման աստիճանը
մշակվում է սույն պետական կրթական չափորոշիչով և ներառում է` մասնագիտության ուսումնական պլանը, ուսումնական դասընթացների և պրակտիկաների ծրագրերը:
14. Տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրի
_________________________
որակավորման աստիճանը
բովանդակության պարտադիր նվազագույնի իրականացման պայմաններին և ուսումնառության ժամկետներին ներկայացվող պահանջները կանոնակարգվում են սույն պետական կրթական չափորոշիչով:
15. Տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագիրը
_________________________
որակավորման աստիճանը
ձևավորվում է հանրապետական, բուհական, ուսանողի կողմից ընտրովի և ֆակուլտատիվ բաղադրիչների դասընթացներից:
ՈՒսանողի կողմից ընտրովի դասընթացները յուրաքանչյուր կրթաբլոկում բովանդակորեն պետք է լրացնեն հանրապետական բաղադրիչում նշված դասընթացները:
16. Տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագիրը պետք
_________________________
որակավորման աստիճանը
է նախատեսի հետևյալ կրթաբլոկներում ընդգրկված դասընթացների ուսումնասիրումը`
ընդհանուր հումանիտար և սոցիալ-տնտեսագիտական` ՀՍՏ,
ընդհանուր մաթեմատիկական և բնագիտական` ԸԲ,
ընդհանուր մասնագիտական` ԸՄԴ,
մասնագիտացման` ՄԴ,
ֆակուլտատիվ` Ֆ,
ինչպես նաև եզրափակիչ պետական որակավորումը:
17. Տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրի
_________________________
որակավորման աստիճանը
բուհական բաղադրիչի բովանդակությունը պետք է ապահովի շրջանավարտի պատրաստությունը սույն պետական կրթական չափորոշիչով սահմանված որակավորման բնութագրի համաձայն:
Բուհական բաղադրիչում ընդգրկված դասընթացները երաշխավորական բնույթ են կրում:
18. 311103 «Ագրոպարենային համակարգի հաշվապահական հաշվառում և աուդիտ»
_________________________________________________________________
ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՄԲ ՏՆՏԵՍԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԲԱԿԱԼԱՎՐԻ ՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ԿՐԹԱԿԱՆ _________________________
որակավորման աստիճան
ԾՐԱԳՐԻ ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅԱՆ ՊԱՐՏԱԴԻՐ ՆՎԱԶԱԳՈՒՅՆԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
Դասընթացների անվանումը և նրանց հիմնական բաժինները.
ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՀՈՒՄԱՆԻՏԱՐ ԵՎ ՍՈՑԻԱԼ-ՏՆՏԵՍԱԳԻՏԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ
ՀԱՆՐԱՊԵՏԱԿԱՆ ԲԱՂԱԴՐԻՉ
1) Ֆիզիկական կուլտուրա 136 ժամ
Ֆիզիկական կուլտուրան ուսանողների ընդհանուր կուլտուրական և մասնագիտական պատրաստվածության գործընթացում: Նրա սոցիալ-կենսաբանական հիմունքները: Ֆիզիկական կուլտուրան և սպորտը որպես հասարակական երևույթներ:
Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությունը ֆիզիկական կուլտուրայի մասին: Անհատի ֆիզիկական կուլտուրան:
ՈՒսանողի առողջ կենսակերպի հիմքերը: Աշխատունակության օպտիմալացման նպատակով ֆիզիկական կուլտուրայի միջոցների օգտագործման առանձնահատկությունները: Ընդհանուր ֆիզիկական և հատուկ պատրաստությունը ֆիզիկական դաստիարակության համակարգում:
ՍՊՈՐՏ. Սպորտի կամ ֆիզիկական վարժությունների համակարգի անհատական ընտրություն:
ՈՒսանողների մասնագիտական-կիրառական, ֆիզիկական պատրաստությունը: Ինքնուրույն պարապմունքների մեթոդիկայի հիմունքները և սեփական օրգանիզմի վիճակի ինքնավերահսկումը:
2) Հայ ժողովրդի պատմություն 4 կրեդիտ 120 ժամ
Պատմական գիտության էությունը, մեթոդները: Հայրենական պատմությունը անցյալում և ներկայում: Հայոց պատմությունը որպես համաշխարհային պատմության անքակտելի մաս:
Առարկայի պարբերացումը, ուսումնասիրության մեթոդները: Հայ և օտար աղբյուրները Հայաստանի և հայերի մասին: Հայ ժողովրդի ծագումը և կազմավորումը:
Հին հայկական պետության կազմավորման ու զարգացման փուլերը: Արարատյան թագավորության կազմավորումը և անկումը (9-6-րդ դդ. մ.թ.ա.): Երվանդունիների (հայկազյան) համահայկական պետությունը: Աքեմենյան Պարսկաստանը և Երվանդունիները: Ալեքսանդր Մակեդոնացին և հելլենիզմը Հայաստանում: Արտաշեսյան արքայատոհմի հաստատումը և Արտաշես 1-ին քաղաքական գործիչը: Տիգրան Մեծ Արտաշեսյան արքայատոհմի անկումը և Արշակունիների արքայատոհմի հաստատումը: Հին հայկական մշակույթը: Արշակունիների անկումը, Հայաստանի բաժանումները: Քրիստոնեության ընդունումն ու հայոց գրերի գյուտը որպես ազգի գոյապահպանության կռվաններ: Հայ ժողովրդի պայքարը հանուն անկախության վերականգնման 5- 9-րդ դարերում: Հայ ժողովրդի ազատագրական պայքարը ընդդեմ պարսկաբուզանդական բռնատիրության և ձուլման քաղաքականության 5-6-րդ դարերում: Արաբական արշավանքները Հայաստան և ժողովրդական ապստամբությունները 8-9-րդ դարերում: Հայկական մշակույթը 5-8-րդ դարերում:
Բագրատունիների թագավորության հիմնումն, ամրապնդումը, վերելքը և անկումը: Սելջուկ-թուրքերի արշավանքները և Զաքարյանների իշխանությունը:
Կիլիկիայի հայկական պետությունը (11-14-րդ դդ.): Ռուբինյան իշխանությունը և թագավորության հռչակումը Կիլիկիայում: Հայ-մոնղոլական դաշինքը, Եգիպտական արշավանքները և թագավորության անկումը:
Հայ ազատագրական շարժումները 16-18-րդ դդ.: Հայաստանի 1-ին և 2-րդ բաժանումները Պարսկաստանի և Թուրքիայի միջև: Ազատագրական շարժումների սկիզբը և հետագա ծավալումը 17-18-րդ դարերում: Իսրայել Օրի: Ազատագրական պատերազմներն Արցախում և Սյունիքում 1720-ական թվ. և դրանց վախճանը: Հովսեփ Էմինը և հայ ազատագրական շարժումը: Հայաստանի ազատագրության ծրագրերը: Հայկական մշակույթը 15-18-րդ դարերում:
Հայաստանը 19-րդ դարի առաջին կեսին: 1804-1813 թթ. և 1826-1828 թթ. ռուս-պարսկական պատերազմները և արևելյան Հայաստանի նվաճումը Ռուսաստանի կողմից: 1806-1812 թթ. և 1828-1829 թթ. ռուս-թուրքական պատերազմները և Հայաստանը: Պարսկահայերի և արևմտահայերի ներգաղթը:
Հայ ժողովրդի սոցիալ-տնտեսական ու քաղաքական դրությունը 19-րդ դարի երկրորդ կեսին: Հայ հասարակական-քաղաքական միտքը 1850-1860-ական թվ.: 1877-1878 թթ. ռուս-թուրքական պատերազմը և հայկական հարցի միջազգայնացումը: Հայ քաղաքական կուսակցությունների ձևավորումը, նրանց ծրագրերն ու գործելակերպը: Արևմտահայերի զանգվածային կոտորածները 1895-1896 թթ.: Հայկական մշակույթը 19-րդ դարում:
Հայ ժողովուրդը առաջին աշխարհամարտի տարիներին: Հայկական հարցը 1912-1914 թթ.: Առաջին աշխարհամարտի սկիզբն ու ընթացքը: Հայոց ցեղասպանության թուրքական ծրագիրն ու իրագործման փուլերը: Մեծ եղեռնը: Հայ ժողովրդի ինքնապաշտպանական մարտերը: 1917 թ. փետրվարյան, հոկտեմբերյան հեղափոխությունները և Հայաստանը:
Հայաստանի առաջին հանրապետությունը (1918-1920 թթ.): Հայ ժողովրդի 1918 թ. մայիսյան հերոսամարտերը և Հայաստանի առաջին հանրապետության հռչակումը: Հանրապետության սոցիալ-տնտեսական հասարակական-քաղաքական և մշակութային կյանքը: Արտաքին քաղաքականությունը: Սևրի պայմանագիրը: Թուրք-հայկական պատերազմը: Հանրապետության անկումը:
Հայաստանի խորհրդային հանրապետությունը 1920-1940 թթ.: Խորհրդային իշխանության հաստատումը, առաջին քայլերը և տնտեսական ու քաղաքական կարևոր իրադարձությունները: Բռնաճնշումները և դրանց հետևանքները:
Հայ ժողովուրդը երկրորդ աշխարհամարտի տարիներին: Պատերազմի սկիզբը: Հայրենական Մեծ պատերազմը: Հանրապետության տնտեսության վերակառուցումը պատերազմի պահանջներին համապատասխան: Հայ ժողովրդի մասնակցությունը պատերազմին: Թիկունքի հերոսական աշխատանքը: Սփյուռքահայերի մասնակցությունը երկրորդ համաշխարհային պատերազմին: Հայրենական Մեծ պատերազմի ավարտը: Հայկական հարցը Պոտսդամի կոնֆերանսում:
Հայաստանի խորհրդային հանրապետությունը 1945-1991 թթ.: Երկրի տնտեսության վերականգնումը: Հայաստանը Խրուշչովյան բարենորոգումների, Բրեժնևյան հասարակական-քաղաքական կյանքի լճացման տարիներին:
Գորբոչովյան վերակառուցման քաղաքականությունը, Արցախյան շարժումը և Սպիտակի ավերիչ երկրաշարժը:
Հայաստանի Հանրապետությունը 1991-2003 թթ.: ԽՍՀՄ փլուզումը: Հայաստանի երկրորդ հանրապետության հռչակումը: Հողի սեփականաշնորհումն ու ձեռնարկությունների ապապետականացումը: Անցումը շուկայական հարաբերություններին: Թույլ տրված սխալներն ու հետևանքները: Հանրապետության արտաքին քաղաքականությունը: Ցեղասպանության ճանաչման գործընթացը: Արցախյան հիմնահարցը: Հայրենիք-սփյուռք կապերը: Հայկական մշակույթը:
3) Հայոց լեզու և հայ գրականություն 4 կրեդիտ 120 ժամ
Լեզվի հիմնական գործառնությունները, լեզուն որպես մարդկային մտածողության արտահայտման ու մտքերի ձևավորման միջոց, որպես հաղորդակցության միջոց, որպես մշակութային արժեքների ստեղծման, պահպանման ու կուտակման միջոց, որպես հասարակական-քաղաքական միտումների կրող:
Աշխարհի լեզուները և լեզվաընտանիքները, հայոց լեզվի տեղը հնդեվրոպական լեզվաընտանիքում:
Հայոց լեզվի զարգացման պատմական շրջանները (գրաբար, միջին հայերեն, ժամանակակից հայոց լեզու` արևելահայ և արևմտահայ գրական լեզուներ): Հայոց գիրը և գրչությունը: Մեսրոպյան այբուբենի ստեղծման համազգային պատմական նշանակությունը:
ՈՒղղագրության, կետադրության և ուղղախոսության ժամանակակից համակարգերը, որպես գրավոր և բանավոր խոսքի կարևորագույն չափանիշներ: Խոսքի կուլտուրայի հիմքերն ու բաղկացուցիչները. ոճաբանություն և ճարտասանական արվեստի հիմունքները:
Ժամանակակից հայերենում ոճի հիմնական տեսակների բնութագրումը. գործառնական, իրադրական և անհատական ոճեր: Գործառնական ոճեր:
Առօրյա խոսակցական ոճի ընդհանուր բնութագիրը: Գրական լեզվի ներկա վիճակի և նրա հետագա զարգացման ընթացքի առումով առօրյա խոսակցական ոճի ազդեցության դրական և բացասական միտումները: Ժամանակակից հայոց գրական լեզվի անաղարտության պահպանման հիմնական խնդիրները:
Գիտական ոճի ընդհանուր բնութագիրը: Գիտական և կրթական-ուսումնական ոլորտների գործունեության լեզվական-խոսքային չափանիշները:
Վարչագործարարական ոճի ընդհանուր բնութագիրը: Վարչատնտեսական, օրենսդիր, օրինաստեղծ և պետական կառավարման, ինչպես նաև քաղաքական, միջազգային, դիվանագիտական ոլորտներում կիրառվող լեզվական-խոսքային չափանիշների առանձնահատկությունները: Այդ ոլորտներին վերաբերող փաստաթղթերի կազմման և դրանց համակարգման հիմնական սկզբունքները: Գովազդային տեքստերի ձևավորման և դրանց մատուցման հիմնական եղանակները:
Հրապարակախոսական ոճի ընդհանուր բնութագիրը: Հուզական-հոգեբանական ներգործության և փաստարկվածության ու տրամաբանական մոտեցումների համադրումը որպես այդ ոճի գործառության հիմնական սկզբունք:
Գեղարվեստական ոճի ընդհանուր բնութագիրը: Այդ ոճի հիմնական չափանիշների պարզաբանումը հայ և համաշխարհային գրական մեծագույն արժեքների օրինակով:
Ճարտասանական արվեստի պատմության և հիմնական սկզբունքների համառոտ ակնարկ: Ճարտասանական արվեստի կազմախոսական-բնախոսական հիմքերը. ձայնի դրվածքը, շնչառության տեխնիկան, հնչյունի ձևավորման և արտաբերման տեխնիկան ու կուլտուրան: Խոսքի կազմակերպման հոգեբանական, հուզական և տրամաբանական մեխանիզմները:
4) Ռուսաց լեզու և խոսքի մշակույթ 4 կրեդիտ 120 ժամ
Գյուղատնտեսության համար մասնագետներ պատրաստելու խնդիրները որոշարկում են «Ռուսաց լեզու» դասընթացի հաղորդակցական և պրակտիկ բնույթը անհատական խոսքի և երկխոսության, ընթերցելու և գրելու, ընկալման և խոսակցական ունակությունների ձևավորումը և զարգացումը:
Գործառնական-իմաստաբանական հիմքի վրա խմբավորված քերականական գիտելիքների ուսուցումը դիդակտիկ սկզբունքների և ուսումնական նյութի բաշխվածության հաշվառումը: Նվազագույնի հասցված բառային քերականական նյութի մատուցումը որպես խոսքի կուլտուրայի կատարելագործման, խոսակցական սխալների կանխատեսման և դրանց վերացման լեզվական հիմք:
ՈՒսուցանվող լեզվի երկրի մշակույթը և ավանդույթները: Խոսքի բարեկանոնության (կանոնավարության) տարբեր միջոցների կիրառումը որոշակի իրավիճակներում:
Խոսելու ունակությունը. անհատական խոսքի և երկխոսության կազմակերպումը օգտագործվող պարզ բառային-քերականական միջոցների կիրառմամբ:
Հրապարակային խոսքի հիմունքները (բանավոր հաղորդում, զեկույց և այլն):
Խոսքի ընկալումը. անհատական խոսքի և երկխոսության ըմբռնումը կենցաղային և մասնագիտական հաղորդակցման ոլորտներում:
Ընթերցանություն. տեքստերի տեսակները, ոչ բարդ տեքստեր և մասնագիտական ուղղվածության տեքստեր:
Գրավոր խոսքի ունակություն. համառոտագրում, ռեֆերատ, հաղորդում, դրույթներ: Վարչագործարարական ոճ (դիմում, ստացական, արձանագրություն, տեղեկանք և այլն):
5) Օտար լեզու
Անգլերեն լեզու 8 կրեդիտ 240 ժամ
Հնչյունների արտասանության, ինտոնացիայի, շեշտադրական համակարգի և ուսուցանվող լեզվում խոսքի ռիթմի յուրահատկությունը, տառադարձության ընթերցանությունը:
Ընդհանուր և տերմինաբանական բնույթի 2000 ուսուցողական բառային միավորով բառապաշարի նվազագույն:
Ընդհանուր կիրառման բնագավառի /կենցաղային, տերմինաբանական, ընդհանուր գիտական, պաշտոնական և այլն/ հասկացություն բառապաշարների տարբերակման մասին: Հասկացություն բառակազմական հիմնական միջոցների մասին: Հասկացություն ազատ և կայուն բառակապակցությունների, դարձվածաբանական միավորների մասին:
Գրավոր և բանավոր հաղորդակցության ժամանակ առանց իմաստի աղճատման ընդհանուր բնույթի հաղորդակցումն ապահովող քերականական երևույթներ:
ՈՒսումնասիրվող լեզվի երկրների մշակույթը և սովորույթները:
Բանավոր խոսքը: Պաշտոնական և ոչ պաշտոնական շփման ընդհանուր հաղորդակցական իրադրություններում առավել չափով օգտագործվող հարաբերականորեն պարզ բառային-քերականական միջոցների օգտագործումը երկխոսության մեջ և անհատական խոսքում: Հրապարակային խոսքի հիմունքները /բանավոր հաղորդում, զեկույց/:
ՈՒնկնդրում: Կենցաղային և մասնագիտական հաղորդակցման բնագավառներում երկխոսության և անհատական խոսքի ըմբռնումը:
Ընթերցանություն: Տեքստերի տեսակները. ոչ բարդ գործնական բնույթի և լայն մասնագիտական ուղղվածության տեքստեր:
Գրավոր խոսքը: Խոսքային ստեղծագործությունների տեսակները. կենսագրություն, փոքր զեկույցներ, անձնական նամակ, գործնական նամակ, ռեֆերատ:
6) Գերմաներեն լեզու
Ծրագիրը ենթադրում է գերմաներեն լեզվի իմացության գործնական կիրառում, լեզվին բնորոշ ճիշտ շեշտադրություն և արտասանություն: Քերականական անհրաժեշտ գիտելիքների ձեռք բերումը, նրանց կիրառումը բանավոր խոսքում և թարգմանչական աշխատանքում: ՈՒսուցողական ընդհանուր բառապաշարի և տերմինաբանական բնույթի 2000 բառային նվազագույն միավոր:
Բառապաշարի տարբերակում ըստ կիրառման բնագավառի /կենցաղային, տերմինաբանական, գիտական, պաշտոնական/: Ընդհանուր հասկացություն բառակազմությանը վերաբերող միջոցների մասին:
Ընդհանուր հասկացություն ազատ և կայուն բառակապակցությունների և դարձվածաբանության վերաբերյալ:
Քերականական հմտությունների իմացությունը գրավոր և բանավոր հաղորդակցության ժամանակ առանց աղճատման ընդհանուր բնույթի հաղորդակցումն ապահովելու համար:
7) Մշակութաբանություն 2 կրեդիտ 60 ժամ
Ժամանակակից մշակութաբանության կազմը և կառուցվածքը, մշակույթի փիլիսոփայությունը և մշակութային մարդաբանությունը: Մշակութաբանությունը և մշակույթի պատմությունը, տեսական և կիրառական մշակութաբանության հետազոտությունների մեթոդիկան: Մշակութաբանության հիմնական հասկացությունները, մշակույթ, քաղաքականություն, մշակույթի ձևաբանություն, գործառնություններ և սուբյեկտներ, մշակույթի ծագումնաբանությունը և դինամիկան: Մշակույթի լեզուն և խորհրդանիշները, միջմշակութային հաղորդակցում, մշակութային արժեքներ և ավանդույթներ, աշխարհի մշակութային պատկերը: Մշակույթի սոցիալական ինստիտուտներ, մշակութային նույնականությունը և արդիականացումը, մշակույթների տիպաբանությունը: Էթնիկական, ազգային, վերնախավային և զանգվածային մշակույթներ, մշակույթների արևելյան և արևմտյան տիպերը առանձնահատուկ և միջին մշակույթներ: Տեղային մշակույթներ, ժամանակակից համաշխարհային գործընթացներում մշակութային ընդհանրացման միտումները: Մշակույթը և բնությունը, մշակույթը և անհատը, մշակույթը և հասարակությունը, մշակույթը և արդիականության գլոբալ հիմնախնդիրները:
8) Քաղաքագիտություն 3 կրեդիտ 75 ժամ
Քաղաքագիտության օբյեկտը և առարկան, մեթոդները և գործառնությունները: Քաղաքագիտության և այլ հասարակագիտական առարկաների փոխհարաբերությունները: Քաղաքական ուսմունքների հիմնական փուլերը (Անտիկ Աշխարհի, միջնադար, նոր և նորագույն շրջան): Հայ քաղաքական մտքի ավանդույթները, արմատները, մշակութային հիմքերը: Արդի քաղաքագիտական դպրոցները: Քաղաքականություն և քաղաքական իշխանություն: Քաղաքական իշխանության իրականացման մեխանիզմը, արդյունավետությունը և լեգիմիտությունը: Քաղաքական համակարգ: Քաղաքական ռեժիմ (վարչակարգ): Դեմոկրատիայի ժամանակակից տեսություններն ու մոդելները: Պետություն, գործառույթները, ձևերը: Պետական իշխանության մարմինները Հայաստանում: Իրավական և սոցիալական պետություն: Խորհրդարան և խորհրդարականություն: Կառավարման նախագահական, կիսանախագահական և խորհրդարանական ձևերի համեմատական վերլուծությունը:
Քաղաքական իշխանության սոցիալական սուբյեկտները: Շահերի խմբեր, քաղաքական լիդերություն և քաղաքական լիդերներ, էլիտա: Ընտրություններ և ընտրական համակարգեր: ՀՀ ընտրական համակարգը: Քաղաքական կուսակցություններ և կուսակցական համակարգեր: Բազմակուսակցական համակարգի կայացումը Հայաստանում: Քաղաքական գործընթացներ: Քաղաքական արդիականացում: Քաղաքական արդիականացման առանձնահատկությունները ՀՀ-ում: Քաղաքական կոնֆլիկտներ և դրանց լուծման ուղիները: Քաղաքական տեխնոլոգիաներ: Համաշխարհային քաղաքական գործընթացներ և միջազգային հարաբերություններ: Արդի համաշխարհային հարաբերությունների աշխարհաքաղաքական վերլուծություն: Հայաստանի ազգային շահերը նոր աշխարհաքաղաքական իրավիճակում: Քաղաքական գլոբալիստիկա. ընդհանուր բնութագիրը, համամարդկային հիմնահարցերի լուծման քաղաքական ուղիները: Քաղաքական կանխատեսում:
9) Իրավագիտություն 5 կրեդիտ 150 ժամ
Պետությունն ու իրավունքը: Պետության և իրավունքի ծագումը, էությունը, հատկանիշները, գործառույթները, կառուցակարգը, ձևերը: Իրավունքի նորմերը և աղբյուրները: Նորմատիվային իրավական ակտերի հասկացությունը, տեսակները: Օրինականության հասկացությունը:
Հայաստանի Հանրապետության իրավունքի համակարգը: Իրավունքի ճյուղերը: Սահմանադրական իրավունք:
Քաղաքացիական իրավունք: Իրավաբանական անձինք: Սեփականության իրավունք: Գրավի իրավունք: Գործարքներ և ներկայացուցչություն: Պարտավորություններ: Պայմանագիր: Ժառանգական իրավունք:
Աշխատանքային իրավունք: Վարչական իրավունք: Քրեական իրավունք: Հողային իրավունք: ՀՀ Հողային օրենսդրությունը:
ՀՀ դատական համակարգը: Դատախազության մարմինների համակարգը: ՀՀ ոստիկանության մարմինները: Արդարադատությունը և դրա խնդիրները: Քաղաքացիական դատավարության իրավունքը: Քրեական դատավարության իրավունքը:
Միջազգային իրավունք: Միջազգային իրավունքի սկզբունքները և սուբյեկտները: Միջազգային պայմանագրեր: Միջազգային իրավունքի աղբյուրները:
10) Տնտեսագիտական սոցիոլոգիա 2 կրեդիտ 58 ժամ
ՀՀ-ում ժողովրդավարական և սոցիալ-տնտեսական նոր հարաբերությունների ձևավորումը և նոր մեխանիզմների ներդրումը արմատական փոփոխություններ են առաջ բերել հասարակական կյանքի տարբեր ոլորտներում: Շուկայական հարաբերությունների զարգացման պայմաններում կարևորվում է նաև նոր սոցիալ-աշխատանքային հարաբերությունների` մասնավորապես սոցիալ-հոգեբանական գործոնի դերը, ինչը կարևոր նշանակություն ունի աշխատանքի արտադրողականության գործում: Այս տեսանկյունից «Տնտեսագիտական սոցիոլոգիա» առարկայի դասավանդումը ուսանողների համար կարող է ունենալ տեսական և գործնական նշանակություն:
Առարկայի ծրագրում ընդգրկված են շուրջ 10 թեմաներ, որոնք հնարավորություն են տալիս քննարկելու հետևյալ կարևոր խնդիրները.
Տնտեսագիտական սոցիոլոգիան որպես գիտություն, ուսումնասիրության առարկան, օբյեկտը, խնդիրները, ֆունկցիաները: Տնտեսագիտական սոցիոլոգիայի զարգացման փուլերը և դպրոցները:
Տնտեսագիտական սոցիոլոգիայի ուսումնասիրության մեթոդները: Ընտրանք: Փաստաթղթերի վերլուծություն, դիտում, հարցում: Հետազոտության արդյունքների վերլուծություն:
Տնտեսական մոտիվացիա և ռացիոնալիզմի տիպեր: Պահանջմունքների դասակարգման Ա. Մասլոուի սանդղակի բնութագրությունը:
Աշխատաշուկայի ձևավորումը և զարգացումը սոցիոլոգիայում: Գործազրկության ձևերը և դրա սոցիալ-հոգեբանական հետևանքները:
Տնտեսական ադապտացիա: Ադապտացիայի ձևերը և էտապները: Ադապտացիայի ղեկավարման օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ գործոնները:
Աշխատանքային կոնֆլիկտներ: Կոնֆլիկտների ծագման պատճառները, ձևերը և լուծման ուղիները:
Սոցիալ-տնտեսական շերտավորում, շարժունություն, անհավասարություն: Սոցիալ-տնտեսական շերտավորման պատճառները, չափանիշները, ձևերը:
Գործարարության հիմնախնդիրները տնտեսագիտական սոցիոլոգիայում: Գործարարության զարգացման պատմական տիպերը: Գործարարի սոցիալ-հոգեբանական կերպարի բնութագրությունը:
Մարդը տնտեսական գաղափարախոսության համակարգում: Տնտեսական գաղափարախոսության ձևերը:
Փող, ֆինանսներ, բորսա, հարկեր: Դրանց սոցիալ-հոգեբանական տեսանկյունները:
11) Փիլիսոփայություն 4 կրեդիտ 120 ժամ
Փիլիսոփայության առարկան, տեղը և դերը մշակույթում: Փիլիսոփայության կայացումը, փիլիսոփայական, դպրոցների և հիմնական ուղղությունների պատմական զարգացման հիմնական փուլերը, փիլիսոփայական գիտելիքների կառուցվածքը: ՈՒսմունք կեցության ինքնակազմակերպվածությունը: Իրականի և վերացականի հասկացությունները` տարածություն և ժամանակ, շարժում և զարգացում, դիալեկտիկա, դետերմինիզմ և ինդետերմինիզմ, դինամիկա և վիճակագրական օրինաչափությունները, աշխարհի մասին գիտական, փիլիսոփայական և կրոնական պատկերացումները:
Մարդը և հասարակությունը, մշակույթը, մարդը և բնությունը: Հասարակությունը և նրա կառուցվածքը, քաղաքացիական հասարակություն և պետություն, մարդը սոցիալական կապերի համակարգում:
Մարդը և պատմական գործընթացը, անհատը և զանգվածները, ազատություն և անհրաժեշտություն, հասարակական զարգացման հասարակարգային և քաղաքակրթական հայեցակարգերը:
Մարդկային կեցության իմաստը. բնություն և ազատություն, ազատություն և պատասխանատվություն, բարոյականություն:
Ճշտություն և իրավունք, բարոյական արժեքներ, տարբեր մշակույթներում կատարյալ անհատի մասին պատկերացումները: Գեղագիտական արժեքներ և նրանց դերը մարդկային կյանքում, կրոնական արժեքներ և խղճի ազատություն:
Գիտակցություն և իմացություն, ինքնագիտակցություն և անհատականություն: Իմացություն, ստեղծագործություն և պրակտիկա, հավատ և գիտելիք, հասկացողություն և բացատրություն: Ռացիոնալությունը և իռացիոնալությունը իմացության գործունեությունում: Ճշմարտության հիմնախնդիրը. իրականություն, մտածողություն, տրամաբանություն և լեզու, գիտական և ոչ գիտական իմացություն, գիտականության չափանիշներ: Գիտական իմացության կառուցվածքը, մեթոդը և ձևերը, զարգացման միտումները: Գիտական հեղաշրջումները և ռացիոնալության տիպերի փոփոխությունը, գիտությունը և տեխնիկան: Մարդկության ապագան և արդիականության գլոբալ հիմնախնդիրները. քաղաքակրթությունների փոխազդեցությունը և ապագայի պատկերը:
12) Տնտեսագիտության տեսություն 12 կրեդիտ 360 ժամ
Տնտեսագիտության տեսության ընդհանուր հիմունքները:
Տնտեսագիտության տեսության առարկան, գործառույթները և մեթոդները: Տնտեսագիտության տեսության զարգացման հիմնական փուլերը: Տնտեսական մտածելակերպի հիմնական սկզբունքները: Բարիքը և նրա դասակարգումը: Պահանջմունքներ, ռեսուրսներ: Արտադրության գործոններ: Տնտեսական ընտրություն: Տնտեսական հարաբերություններ: Սեփականություն և տնտեսավարում: Տնտեսական համակարգերը, դրանց տիպերը և մոդելները: Արտադրական հնարավորությունների կորեր: Տնտեսական արդյունավետություն: Տնտեսական ռազմավարություն և տնտեսական քաղաքականություն:
Միկրոտնտեսագիտություն: Շուկա: Առաջարկի օրենք, պահանջարկի օրենք: Անհատական և շուկայական պահանջարկ, հավասարակշռված գին: Սպառողի և արտադրողի ավելցուկներ, սպառողի և արտադրողի վարքագծերի տեսությունները: Պահանջարկի գործոնները: Եկամտի էֆեկտ և փոխարինման էֆեկտ: Առաձգականություն: Առաջարկը և նրա գործոնները: Սահմանային արտադրողականության անկման օրենքը: Մասշտաբի էֆեկտ: Մենաշնորհ, բնական մենաշնորհ, գնի էությունը, գործառույթները և համակարգը, գնային խտրականություն: Մրցակցությունը և նրա տեսակները: Օլիգոպոլիա, մենաշնորհային մրցակցություն, մուտքի և ելքի արգելքները ճյուղում, համեմատական առավելություն: Ձեռնարկության հասկացությունը արտադրության համակենտրոնացումը և կենտրոնացումը, դիվերսիֆիկացիա: Արտադրական գործառույթ: Արտադրության գործունեության շուկաներ: Ծախսերը և դրանց տեսակները, հաստատում, փոփոխում, հաշվապահական, տնտեսական, սահմանային ծախքեր, այլընտրանքային ծախքեր: Հաշվապահական և տնտեսական շահույթ: Հասույթի և ծախքերի միջին և սահմանային մեծությունները, արդյունավետություն, փոխհատուցում արտադրության մասշտաբից (նվազող, անփոփոխ, աճող): Ձեռներեցության տնտեսական բնույթը, գործառույթները և ակտիվացման պայմանները, տնտեսական ռիսկ:
Աշխատանքի շուկա: Աշխատանքի առաջարկը և պահանջարկը: Աշխատավարձ և զբաղվածություն, բյուջետային սահմանափակում, անտարբերության կոր: Կապիտալի շուկա: Տոկոսադրույք և ինվեստիցիա: Հողի շուկա: Ռենտա: Ընդհանուր հավասարակշռություն և բարեկեցություն: Եկամուտների բաշխում: Անհավասարություն: Պետության դերը:
Մակրոտնտեսագիտություն: Ազգային տնտեսությունը որպես ամբողջություն: Մակրոտնտեսական ցուցանիշներ: Համախառն ներքին արդյունք, նրա չափման եղանակները: Ազգային եկամուտ: Տնօրինվող անձնական եկամուտ: Գների ինդեքսները: Ազգային հարստություն, նրա կառուցվածքը: Համախառն ներքին արդյունքի դինամիկան ՀՀ-ում: Ազգային տնտեսության ճյուղային և բաժանմունքային կառուցվածքներ: Ամբողջական պահանջարկ և ամբողջական առաջարկ, դրանց հավասարակշռությունը
/AD-AS մոդելը/: Սպառում, խնայողություն, դրանց միջին և սահմանային հակումները, գործառույթները: Խնայողություն և ինվեստիցիա: Մակրոտնտեսական հավասարակշռություն և իրական տոկոսադրույք / IS-LM մոդելը/: Մուլտիպլիկատորի էֆեկտը: Գործազրկությունը և նրա ձևերը: Ինֆլյացիան և նրա տեսակները: Տնտեսական պարբերաշրջանները: Տնտեսական աճը և տնտեսական զարգացումը: Տնտեսական աճի մոդելները: Պետական ծախսեր և հարկեր: Փողի էությունը, փողի շուկա, փողի պահանջարկը և առաջարկը, դրամաշրջանառություն, փողի տեսությունները: Պետական բյուջե, նրա դիֆիցիտը և ավելցուկը, արժույթի ֆիքսված և լողացող կուրս: Բանկային համակարգ: Դրամավարկային քաղաքականություն: Միջազգային տնտեսական հարաբերություններ: Արտաքին առևտուր և արտաքին քաղաքականություն: Վճարային հաշվեկշիռ: Տարադրամի կուրսը:
Անցումային շրջանի հիմնական գծերը և առանձնահատկությունները ՀՀ-ում: Սեփականաշնորհում: Բաշխումը և եկամուտները: Տնտեսության կառուցվածքային տեղաշարժերը: Սոցիալական ոլորտի վերափոխումները: Բաց տնտեսության ձևավորումը:
Բացատրել ուսանողների իրավունքներն ու պարտականություններն ամրագրող իրավական հիմքերը, նրանց վարքագծի նորմերն ու կանոնները, ուսանողների բարոյական ու նյութական խթանման համակարգը և ուսանողական ինքնակառավարման հարցերը:
Սովորեցնել գրադարանային գործի հիմունքները, տեղեկատվության սպասարկման կազմակերպումը, հեղինակային իրավունքների պաշտպանությունը, կազմակերպվող գիտաժողովների, մրցույթների և այլ միջոցառումների կարգը:
ՈՒսանողը ավարտելով բուհը, պետք է կարողանա աշխատել տնտեսագիտական ծառայություններում:
ԸՆՏՐՈՎԻ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ
Հոգեբանություն և մանկավարժություն
Կրոնի պատմություն
ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՄԱԹԵՄԱՏԻԿԱԿԱՆ ԵՎ ԲՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ
ՀԱՆՐԱՊԵՏԱԿԱՆ ԲԱՂԱԴՐԻՉ
13) Բուսաբուծական արտադրանքի պահպանման և վերամշակման տեխնոլոգիա
3 կրեդիտ 90 ժամ
Որպես վերամշակման օբյեկտ բուսական հումքի բնութագիրը և որակի գնահատումը, հացահատիկի, լոբազգիների, յուղատու մշակաբույսերի, կարտոֆիլի, բանջարեղենի, մրգերի և հատապտուղների, շաքարի ճակնդեղի և ծխախոտի նախապատրաստման և վերամշակման սկզբունքները, մեթոդներն ու գործընթացները, դրանց էությունը և արտադրության տարբեր ոլորտներում կիրառման առանձնահատկությունները:
Բուսաբուծական արտադրանքի պահպանության սկզբունքները, մեթոդներն ու եղանակները, հացահատիկի, լոբազգիների, յուղատու մշակաբույսերի, կարտոֆիլի, բանջարեղենի, մրգերի և հատապտուղների, շաքարի ճակնդեղի և ծխախոտի պահպանության տեխնոլոգիաները: Հացահատիկի, լոբազգիների, յուղատու մշակաբույսերի, կարտոֆիլի, բանջարեղենի, մրգերի և հատապտուղների, շաքարի ճակնդեղի և ծխախոտի վերամշակման տեխնոլոգիաները, պահածոյագործության և գինեգործության հիմունքները, կոմբինացված կերերի արտադրություն:
14) Անասնաբուծական արտադրանքի պահպանման և վերամշակման տեխնոլոգիա
3 կրեդիտ 90 ժամ
Կաթի և կաթնամթերքների սննդային և կենսաբանական արժեքները: Կաթի կազմը, ֆիզիկական և քիմիական հատկությունները: Կաթի նախնական մշակումը տնտեսություններում: Անարատ կաթնամթերքների, պաղպաղակի, պանիրների, կարագի և կաթնային պահածոների արտադրության տեխնոլոգիաները: Մսի քիմիական կազմը: Անասունների մորթի տեխնոլոգիան: Մսի նախնական մշակումը: Երշիկների, ապուխտների, կիսաֆաբրիկատների և մսային պահածոների արտադրության տեխնոլոգիաները: Ձվի կազմը, նրանից պատրաստված սառեցված և չորացված ձվամթերքների արտադրության տեխնոլոգիան:
Կաշիների ստացման տեխնոլոգիան: Կաշիների դասակարգումը: Կաշիների ներկրման գործընթացները: Կաշիների դաբաղումը, պիկելումը: Թավշակաշվի և մորթիների ստացման արտադրական գործընթացները:
15) Բուսաբուծական արտադրանքի արտադրության տեխնոլոգիա 3 կրեդիտ
90 ժամ
Բուսաբուծությունը որպես` արտադրության ճյուղ, նրա խնդիրները: Դաշտային մշակաբույսերի խմբավորումը: Սերմնաբուծությունը որպես բերքատվության բարձրացման կարևոր պայման: Հացահատիկային և հատիկաընդեղեն մշակաբույսերի սորտային կազմը, կենսաբանական առանձնահատկությունները և մշակության տեխնոլոգիաները: Կարտոֆիլի, շաքարի և կերի ճակնդեղների, ծխախոտի և կերային մշակաբույսերի կենսաբանական և մշակութային առանձնահատկությունները: Բանջարաբուծությունը որպես բուսաբուծության ճյուղ: Բանջարաբոստանային մշակաբույսերի սորտային կազմը և մշակության տեխնոլոգիաները բաց և փակ գրանցում:
16) Անասնաբուծական արտադրանքի արտադրության տեխնոլոգիա 3 կրեդիտ
Անասնապահությունը որպես ժողովրդական տնտեսության առաջատար ճյուղ, վարման համակարգը, նախապայմանները և հիմնախնդիրները: Ռեգիոնալ անասնապահության կողմնորոշիչները:
Գյուղատնտեսական կենդանիների տնտեսական հատկանիշները, ցեղագոյացման գործոնները, ցեղերի դասակարգումը և կատարելագործման ու շրջայնացման խնդիրները: Կենդանիների համակազմվածքը, աճի ու զարգացման օրինաչափությունները, հաշվառման մեթոդները: Նախիրների և հոտերի սերնդատվությունը, վերարտադրությունը և մթերատվությունը:
Բուծման հիմունքները սելեկցիոն տոհմային պլան: Կենդանիների կերակրման հիմունքները: Կերերի դասակարգումը, դրանց սննդարարության համալիր գնահատումը: Նորմավորված կերակրման խնդիրները: Անասնապահության կերի բազայի ամրապնդման ուղիները: Տավարաբուծության, ոչխարաբուծության, խոզաբուծության, թռչնաբուծության և մասնավոր անասնաբուծության այլ ճյուղերի արտադրատեխնոլոգիական խնդիրները: Անասնաբուժական համակարգի, սպասարկող այլ ծառայությունների և անասնաբուծական մթերքներ ու հումք վերամշակող ձեռնարկությունների ներդաշնակվածությունը ճյուղին:
17) Էկոնոմետրիկա 5 կրեդիտ 150 ժամ
Էկոնոմետրիկ մոդելավորման հիմնական ասպեկտները, փուլերը, զույգային ռեգրեսիոն կոռելյացիա, բազմակի ռեգրեսիա և կոռելյացիա, փոքր քառակուսիների մեթոդը, կոռելյացիայի և դետերմինացիայի գործակիցները, գծային, ոչ գծային ռեգրեսիոն մոդելները, ժամանակային շարքերը էկոնոմետրիկ հետազոտություններում, տրենդային միտումի, պարբերական և սեզոնային տատանումների բացահայտումը, ժամանակային շարքերի մոդելների հիման վրա կանխատեսման իրականացումը, վիճակագրական տվյալների վերլուծության և ընդհանրացման հիմնախնդիրները:
18) Այգեպտղաբուծություն 2 կրեդիտ 60 ժամ
Բուսաբուծությունը որպես գիտություն և արտադրության ճյուղ, նրա խնդիրները: Դաշտային մշակաբույսերի խմբավորումը, նրանց ընդհանուր բնութագիրը և ժող. տնտեսական նշանակությունը: Հանրապետության համար կարևորագույն մշակաբույսերի կենսաբանական և մշակության առանձնահատկությունները, սորտային կազմը: Դրանց մշակության տեխնոլոգիաների առանձնահատկությունները գյուղացիական /ֆերմերային/ տնտեսություններում:
Բանջարաբուծությունը որպես բուսաբուծության ճյուղ: Հիմնական բանջարային մշակաբույսերի կենսաբանական առանձնահատկությունները, սորտային կազմը և մշակության տեխնոլոգիաները բաց և փակ գրունտում:
Առարկան ընդգրկում է խաղողի վազի և պտղատու մշակաբույսերի ագրոկենսաբանական հիմունքները: Վեգետատիվ բազմացում և տնկանյութի աճեցման տեխնոլոգիա, այգու հիմնումը և խնամքը, խաղողի և պտուղների արտադրության մասնագիտացումը և սորտերի տեղաբաշխումը ըստ ՀՀ գյուղատնտեսական գոտիների: Սորտերի կենսաբանական և արտադրատնտեսական առանձնահատկությունները:
Դասընթացում ընդգրկված բոլոր տեսական և գործնական բնույթի բաժինները հետապնդում են մեկ նպատակ` տարեցտարի ցածր ինքնարժեքով, բարձր, լավորակ բերք ստանալու հիմնախնդիրների լուծման ուղիները:
Առարկայի հիմունքների ուսումնասիրումը կօգնի բարձր կուրսերի ուսանողներին խաղողագործության և պտղաբուծության էկոնոմիկայի և արտադրության կազմակերպման հիմնահարցերը ավելի լավ յուրացնելուն, գյուղատնտեսական տարբեր գոտիների այգիների մշակության ու բերքահավաքի տեխնոլոգիական քարտեր կազմելուն, հետևապես արտադրությունը ռացիոնալ ու արդյունավետ վարելու համար:
19) Ագրոէկոլոգիա և շրջակա միջ. պահպանություն 3 կրեդիտ 90 ժամ
Կենսոլորտը և մարդը: Էկոհամակարգեր, օրգանիզմները և միջավայրի փոխհարաբերությունները: Ագրոէկոհամակարգերը և դրանց գործելակերպը տեխնոգենեզիսի պայմաններում: Շրջակա միջավայրի գլոբալ հիմնախնդիրները: Բնական ռեսուրսների արդյունավետ օգտագործման և բնության պահպանության էկոլոգիական սկզբունքները: Միջազգային համագործակցությունը և շրջակա միջավայրի պահպանության հիմնախնդիրները: Մթնոլորտի օդի, ջրի, հողերի, բուսական ու կենդանական աշխարհի պահպանությունը և դրանց արդյունավետ օգտագործումը: Քիմիացման էկոլոգիական հիմնախնդիրները: Բույսերի պաշտպանության կենսաբանական պայքարը և շրջակա միջավայրը: Երկրագործության ավանդական և այլընտրանքային համակարգերը: Կենսաբազմազանությունը և էկոհամակարգերի կայունությունը: Էկոլոգիական տեսակետից անվտանգ գյուղատնտեսական մթերքների արտադրության տեխնոլոգիաները: Կայուն էկոհամակարգերի ստեղծման սկզբունքները: Ռեսուրսախնայողական տեխնոլոգիաները գյուղատնտեսության մեջ: Ագրոէկոլոգիական մոնիթորինգ, տարածքների էկոլոգիական վիճակի գնահատումը: Էկոլոգիական քաղաքականությունը և գյուղատնտեսության էկոլոգիացման հիմնախնդիրները:
20) Բարձրագույն մաթեմատիկա 12 կրեդիտ 360 ժամ
Անալիտիկ երկրաչափություն: Կոորդինատների մեթոդ: Հիմնական խնդիրները հարթության վրա: ՈՒղղի հավասարման տարբեր տեսքերը հարթության վրա: Երկու ուղիղների կազմած անկյունը: Երկրորդ կարգի կորեր: Գծային հանրահաշիվ: Որոշիչներ և նրանց հատկությունները: Գործողություններ մատրիցների հետ: Հակադարձ մատրից n անհայտով գծային հավասարումների համասեռ և ոչ համասեռ համակարգեր: Կրամերի կանոնը: m գծային հավասարումների համակարգեր: Գաուսի մեթոդը: Մատրիցի ռանգը: Կոմպլեքս թվեր: n չափանի վեկտորական և էվկլիդյան տարածություններ: չափանի վեկտորների սիստեմի գծային կախվածությունը և անկախությունը: Բազիս: Վեկտորների սիստեմի ռանգը: Գծային ձևափոխություններ և նրանց մատրիցը: Անցում մի բազիսից մյուսին: Մատրիցի սեփական արժեք և սեփական վեկտոր: Նրանց հատկությունները: Քառակուսային ձևեր: Քառակուսային ձևի բերումը կանոնական տեսքի: Մաթեմատիկական անալիզ: Թվային հաջորդականություններ: Անվերջ փոքր և անվերջ մեծ հաջորդականություններ և նրանց հատկությունները: Զուգամետ հաջորդականությունների հատկությունները: Մոնոտոն հաջորդականություններ: «e» թիվը: Մեկ փոփոխականի ֆունկցիան: Ֆունկցիայի սահմանը և անընդհատությունը: Երկու նշանավոր սահմաններ: Անընդհատ ֆունկցիայի հատկությունները: Ֆունկցիայի ածանցյալը և նրա երկրաչափական իմաստը: Ֆունկցիայի դիֆերենցիալը: Բարձր կարգի ածանցյալներ և դիֆերենցիալներ: Դիֆերենցիալ հաշվի հիմնական թեորեմները: Անորոշությունների բացումը: Ֆունկցիայի հետազոտումը դիֆերենցիալ հաշվի մեթոդներով և գրաֆիկի կառուցումը: Մի քանի փոփոխականների ֆունկցիաներ: Հիմնական հասկացողություններ, սահմանը և անընդհատությունը, մասնակի ածանցյալներ, դիֆերենցիա: Ածանցյալ ըստ ուղղության: Գրադիենտ: Ֆունկցիայի էքստրեմումները: Նվազագույն քառակուսիների մեթոդը: Անորոշ ինտեգրալ: Անորոշ ինտեգրալի հաշվման եղանակները: Ռացիոնալ կոտորակների, իռացիոնալ և եռանկյունաչափական արտահայտությունների ինտեգրումը: Որոշյալ ինտեգրալ և նրա հատկությունները: Նյուտոն-Լայբնիցի բանաձևը: Որոշյալ ինտեգրալի հաշվման եղանակները: Անիսկական ինտեգրալներ: Որոշյալ ինտեգրալի կիրառությունները: Սովորական դիֆերենցիալ հավասարումներ: Անջատվող փոփոխականներով, համասեռ և համասեռի բերվող հավասարումներ: Առաջին կարգի գծային և գծայինի բերվող հավասարումներ: Երկրորդ կարգի գծային հաստատուն գործակիցներով համասեռ և ոչ համասեռ հավասարումներ: Թվային շարքեր: Շարքի զուգամիտությունը և տարամիտությունը: Դրական անդամներով շարքերի զուգամիտության հայտանիշները: Նշանափոխ շարքեր: Կամայական անդամներով շարքերի զուգամիտությունը: Բացարձակ և պայմանական զուգամետ շարքեր: Ֆունկցիոնալ շարքեր: Աստիճանային շարքեր: Թեյլորի և Մակլորենի շարքեր:
21) Քաղաքացիական պաշտպանություն և անվտանգությունը արտակարգ
իրավիճակներում 3 կրեդիտ 90 ժամ
Ներածություն: Արտակարգ իրավիճակների և քաղաքացիական պաշտպանության համակարգը, խնդիրներն ու նշանակությունը: Քաղաքացիական պաշտպանության կառուցվածքն ու կազմավորումները: Արտակարգ իրավիճակներ, դրանց դասակարգումը, բնութագրերը, և կանխարգելման ուղիները: Ռադիացիոն և քիմիական վարակման օջախներ: Տեղանքի ռադիոակտիվ վարակում, ռադիոակտիվ վարակվածության աղբյուրները և ռադիոակտիվ ճառագայթման չափման միավորները: Մարտական թունավոր քիմիական նյութերի դասակարգումը, բնութագիրը, ներգործության ձևերը և դրանցից պաշտպանվելու եղանակները: Ռադիացիոն և քիմիական իրադրության գնահատման մեթոդները: Դոզաչափական և քիմիական հետախուզության սարքերի տեսակները, կառուցվածքը և աշխատանքի սկզբունքները: Բնակչության պաշտպանության կազմակերպումը արտակարգ և պատերազմական իրավիճակներում: Ապաստարաններ, հակառադիացիոն և պարզագույն թաքստոցներ: Անհատական պաշտպանական միջոցների տեսակները, դրանց պահպանման բաշխման և օգտագործման կարգը: Արտակարգ իրավիճակների ռիսկի գնահատումը: Ռիսկի կվանտիֆիկացիան, անհատական ռիսկի ուսումնասիրման և գնահատման մեթոդները: Արտակարգ և պատերազմական իրավիճակներում գյուղատնտեսական օբյեկտների գործունեության կայունության ապահովման հիմնական ուղղություններն ու մեթոդները: Արտակարգ և պատերազմական իրավիճակներում փրկարարական և անհետաձգելի վթարային-վերականգնողական աշխատանքների կազմակերպումն ու անցկացումը: Գյուղատնտեսության վարումը ռադիոակտիվ աղտոտվածության պայմաններում:
22) Կենսագործունեության անվտանգություն 3 կրեդիտ 90 ժամ
Ներածություն: «Կենսագործունեության անվտանգություն» առարկայի դերը, նպատակն ու խնդիրները: «Մարդ-մեքենա-միջավայր» համակարգը: Վտանգավոր և վնասակար արտադրական գործոնների բնութագիրը և առողջ ու անվտանգ աշխատանքային պայմանների ստեղծման հիմնական ուղիները: Կենսագործունեության անվտանգության միջոցառումների ներդրման տնտեսական արդյունավետության որոշումը: «Կենսագործունեության անվտանգության» բնագավառին վերաբերող նորմատիվա-իրավական փաստաթղթերը, հիմնական օրենսդրական ակտերը, աշխատանքային, քաղաքացիական և քրեական օրենսգրքերը: «Կենսագործունեության անվտանգության» ծառայության կառուցվածքը և խնդիրները, ղեկավարների և մասնագետների իրավունքներն ու պարտականությունները այս բնագավառում: Արտադրական վնասվածության և մասնագիտական հիվանդությունների ուսումնասիրման մեթոդները, տնտեսական հետևանքները և գնահատման եղանակները: Կենսագործունեության անվտանգության միջոցառումների պլանավորումը և ֆինանսավորումը: Աշխատատեղերի օդերևութաբանական և միկրոկլիմայական պարամետրերի նորմավորման սկզբունքները և նորմաները, չափման և հսկման միջոցներն ու եղանակները: Արտադրական աղմուկ, վիբրացիա և վնասակար ճառագայթումներ: Դրանցից պաշտպանվելու եղանակները, չափման և հսկման միջոցները: Էլեկտրահարվածից պաշտպանվելու կազմակերպչական միջոցառումներն ու տեխնիկական միջոցները: Ամպրոպապաշտպանություն: Հրդեհ, հրդեհների սոցիալ-տնտեսական հետևանքները: Շենքերի և շինությունների հրակայունությունը, դրա բարձրացման եղանակները: Կրակմարիչ տեխնիկա: Տեսակները, կառուցվածքը և աշխատանքի սկզբունքը: Հակահրդեհային ահազանգում և ջրամատակարարում: Հրդեհի ժամանակ մարդկանց էվակուացիայի, նյութական միջոցների հեռացման և պահպանման կարգը:
23) Գյուղատնտեսության մեքենայացում 2 կրեդիտ 60 ժամ
Գյուղատնտեսության մեքենայացում առարկան բաղկացած է 4 բաժիններից`
Տրակտորներ և ավտոմոբիլներ
Գյուղատնտեսական մեքենաներ
Անասնապահական ֆերմաների մեքենայացում
Գյուղատնտեսական տեխնիկայի շահագործում
Տրակտորներ և ավտոմոբիլներ բաժնում ուսանողը պետք է ծանոթանա գյուղ. արտադրությունում օգտագործվող տրակտորների ընդհանուր կառուցվածքին, աշխատանքին, տեխնիկատնտեսական ցուցանիշներին: ՈՒսումնասիրվող հիմնական թեմաներն են. գյուղատնտեսությունում օգտագործվող տրակտորներ և ավտոմոբիլներ, ավտոտրակտորային ներքին այրման շարժիչներ, տրակտորների և ավտոմոբիլների տրանսմիսիա, տրակտորների տեխնիկատնտեսական ցուցանիշները:
Գյուղատնտեսական մեքենաներ բաժնում ուսանողը պետք է ծանոթանա հողամշակող, ցանքի ու տնկման, բույսերի խնամքի ու պաշտպանության, կերերի հավաքման ու հացահատկային մշակաբույսերի բերքահավաքի, հացահատիկի զտման ու տեսակավորման, ինչպես նաև մելիորատիվ մեքենաների կառուցվածքի ու աշխատանքի հետ: ՈՒսումնասիրվող հիմնական թեմաներն են. հողամշակող մեքենաներ, ցանքի և տնկման մեքենաներ` շարային ցանիչներ (շարքացաններ), կարտոֆիլատնկիչ մեքենաներ, սածիլատնկիչ մեքենաներ, հողի պահպանման մեքենաների համալիր, բույսերի խնամքի մեքենաներ, բույսերի պահպանության մեքենաներ, կերերի հավաքման մեքենաներ, եգիպտացորենի բերքահավաքի մեքենաներ, հացահատիկի զտման ու տեսակավորման մեքենաներ, կարտոֆիլի հավաքման եղանակները, ճակնդեղի բերքահավաքի մեքենաներ, բանջարանոցային մշակաբույսերի մշակության և բերքահավաքի մեքենաներ, պտղատու և խաղողի այգիների մշակման մեքենաներ, մելիորատիվ մեքենաներ:
Անասնապահական ֆերմաների մեքենայացում բաժնում ուսանողը պետք է ծանոթանա կերերի նախապատրաստման ու բաշխման, ջրամատակարարման, կթի և կաթի նախնական մշակման, ոչխարների խուզի ու բրդի տեսակավորման, ինչպես նաև գոմաղբի հավաքման ու հեռացման մեքենասարքավորումների հետ: ՈՒսումնասիրվող հիմնական թեմաներն են. կերերի նախապատրաստման մեքենաներ, կերերի բաշխման մեքենաներ, ջրամատակարարման մեքենասարքավորումներ, կթի մեքենաներ, կաթի մեքենաներ, կաթի նախնական մշակման մեքենաներ, ոչխարների խուզի մեքենաներ, գոմաղբի հավաքման և հեռացման մեքենաներ:
Գյուղատնտեսական տեխնիկայի շահագործում բաժնում ուսանողը պետք է ծանոթանա մեքենատրակտորային ագրեգատի կոմպլեկտավորման, նրա արտադրողականության, շահագործական ծախսերի, տրանսպորտային միջոցների շահագործման, մեքենաների տեխնիկական սպասարկումների և նավթատնտեսության կազմակերպման հարցերի հետ: ՈՒսումնասիրվող հիմնական թեմաներն են. ՄՏԱ կոմպլեկտավորումը տեղամասում աշխատանքների կազմակերպումը և ՄՏԱ տեխնիկական սպասարկումները, ՄՏԱ արտադրողականությունը, ագրեգատի շահագործական ծախսերը, տրանսպորտային միջոցների շահագործումը գյուղատնտեսությունում, մեքենաների տեխնիկական սպասարկումները և նավթատնտեսության կազմակերպումը, գյուղատնտեսական մեքենայացված աշխատանքների պլանավորումը և ՄՏ հավաքակայանի օպտիմալ կազմի որոշումը:
24) Երկրագործության հիմունքներ 3 կրեդիտ 90 ժամ
Երկրագործություն
________________
Գյուղատնտեսության արտադրության առանձնահատկությունները: Երկրագործություն առարկան, խնդիրները և կապը այլ առարկաների հետ: Բույսի կյանքի անհրաժեշտ գործոնները, դրանց դերը բույսի կյանքում: Երկրագործության օրենքները: Բույսի կյանքի գործոնների կանոնավորումը /ռեժիմները/ երկրագործության մեջ:
Մոլախոտային բուսականությունը և նրա դեմ պայքարի միջոցառումները: Հողի մշակումը, խնդիրները: Հողի մշակման համակարգերը: Ցանքաշրջանառությունների գիտական հիմնավորումը, դասակարգումը և դրանց ագրոտեխնիկական և տնտեսակազմակերպական դերը:
Երկրագործության համակարգերը և դրանց ժամանակակից բաղկացուցիչ մասերը:
Հողագիտություն
______________
Հողը և դրա բերրիությունը, բերրիության տեսակները: Բերրիության բարձրացման միջոցառումները: Հայաստանի հիմնական հողային տիպերը, հիմնական հատկությունները և գյուղատնտեսական օգտագործումը: Հողային կադաստր, նշանակությունը: Հողերի բոնիտումը և տնտեսական գնահատումը:
Ագրոքիմիա
_________
Հանքային և օրգանական պարարտանյութերի հիմնական տեսակները:
Հաշվարկներ պարարտանյութերի չափաբաժինների վերաբերյալ. ծրագրավորվող բերքի անհրաժեշտ պարարտանյութերի քանակի և տնտեսական արդյունավետության հաշվարկներ:
25) Ինֆորմատիկա 6 կրեդիտ 180 ժամ
Ինֆորմատիկայի հիմունքները
_________________________
Ինֆորմատիկայի զարգացման հիմնական փուլերը, ուղղություններն ու բովանդակությունը: Ընդհանուր տեղեկություններ դասընթացի մասին: Դասընթացի առարկան, խնդիրները, նպատակը և դերը:
Գաղափար ինֆորմացիայի և տվյալների մասին: Տվյալների տեսակները: Հաշվիչ (հաշվողական) մեքենայի, տեխնիկայի և ցանցերի բնութագրերը: Համակարգիչների թվաբանական հիմունքները: Համակարգիչների տրամաբանական հիմունքները: Ինֆորմացիայի չափման ու պահպանման միավորները: Համակարգիչների տեխնիկական ապահովումը:
Համակարգիչների հիմնական տարրերը, հանգույցները, բլոկները և ֆունկցիոնալ սարքերը, դրանց նշանակությունը, հիմնական բնութագրերը և ընդհանուր կառուցվածքը: Կենտրոնական պրոցեսոր, հիշասարքեր, արտաքին սարքեր: Տեսատիպ, ստեղնաշար, տպիչ, մոդեմ, ֆաքս-մոդեմ, ջոյստիկ, մկնիկ, սկաներ: Համակարգչի միացման, սկզբնական բեռնավորման և անջատման կարգը: Ալգորիթմացում:
Ալգորիթմի հասկացողությունը և հատկությունները, հաշվողական պրոցեսների տեսակները: Ալգորիթմի ներկայացման բառային, բառաբանաձևային, գծապատկերային և ծրագրային եղանակները: Գծային, ճյուղային և ցիկլային կառուցվածքով ալգորիթմների նկարագրում: Ալգորիթմի մշակման փուլերը: Ծրագրային ապահովում, ծրագրավորում: Համակարգային ծրագրային ապահովումը, նշանակությունն ու ֆունկցիաները: Օպերացիոն համակարգեր, օպերացիոն համակարգ, կիրառական ծրագրեր (Word) ծրագրավորման համակարգեր (BASIC, C+): Դրանց նշանակությունը, գործածման և կիրառման մեթոդները:
26) Ինֆորմացիոն տեխնոլոգիաներ և համակարգեր 5 կրեդիտ 150 ժամ
Դասընթացի առարկան, խնդիրները, ինֆորմատիկայի դերը, համակարգիչների տեսական հիմունքները: Համակարգիչների ստեղծման ու զարգացման փուլերը: Ֆունկցիոնալ սարքերի տրամաբանական ֆունկցիաները, սարքի տրամաբանական սխեման: Համակարգիչների տեխնիկական ապահովումը, ներքին և արտաքին սարքեր, պրոցեսոր: Ինֆորմատիկայի մուտքագրման սարքեր (ստեղնաշար, ուղղորդիչ` մկնիկ, ցուցարկու` դիսփլեյ, տեսագիր` սկաներ և այլն), ինֆորմատիկայի ելքավորման սարքեր (ցուցարկու, տպիչ և այլն), արտաքին հիշասարք (ինֆորմացիայի երկարատև պահպանման սարքեր), համակարգիչների ծրագրային ապահովումը:
Ալգորիթմացում: Ալգորիթմացումը, խնդիրների լուծման ալգորիթմների կառուցման մեթոդները: Ալգորիթմի հատկությունները:
Հաշվողական գործընթացների տեսակները, ալգորիթմի նկարագրման եղանակները, ալգորիթմի որակի որոշման եղանակները, ալգորիթմի մշակման փուլերը և կարգը:
Ծրագրավորում: Ծրագրավորումը որպես ինֆորմատիկայի ճյուղ, ծրագրեր կազմելու մեթոդներն ու ձևերը: Ծրագրավորման լեզուների դասակարգումը, ծրագրավորման լեզվի տարրերը, ծրագրավորման լեզվի կառուցվածքները, ծրագրերի մշակումը, ծրագրի կատարման փուլերը:
Համակարգչային համակարգեր և ցանցեր: Համակարգչային ցանցեր, նրանց տիպերը: Տեղային, բաշվված, մոլորակային և նրանց տեխնիկական ու ծրագրային ապահովումը:
27) Էկոնոմիկամաթեմատիկական մոդելավորում 8 կրեդիտ 240 ժամ
Գծային ծրագրավորման հիմնական խնդիրը (ԳԾԽ), նրա ստանդարտ և կանոնական ձևերը: Գծային ծրագրավորմանը բերվող խնդիրների օրինակներ: ԳԾԽ-ի լուծման երկրաչափական և սիմպլեքս եղանակները: Երկակի խնդիրների կազմումը, նրանց տնտեսագիտական մեկնաբանությունները: Գծային ծրագրավորման տրանսպորտային խնդրի ձևակերպումը և լուծման մեթոդները: Ոչ գծային ծրագրավորման խնդիրների օրինակներ:
Արտադրական ֆունկցիաներ, նրանց տեսակները: Էկոնոմիկամաթեմատիկական մոդելների դասակարգումը, օպտիմալության չափանիշի ընտրությունը, փոփոխականների և սահմանափակումների համակարգը:
Էկոնոմիկամաթեմատիկական մոդելավորումը անասնաբուծության մեջ: Կերային ռացիոնի, հոտի օպտիմալ կազմի որոշման, կերերի օպտիմալ օգտագործման խնդիրների մոդելավորումը: Տնտեսագիտական պրոցեսների մոդելավորումը բուսաբուծության մեջ: Ցանքատարածությունների օպտիմալ կառուցվածքի, ցանքաշրջանառության օպտիմալ տարբերակի որոշման խնդիրների մաթեմատիկական մոդելների մշակումը: Արտադրության օպտիմալ մասնագիտացման և տեղաբաշխման խնդրի մոդելավորումը:
Մեքենատրակտորային հավաքակայանի օպտիմալ կազմի որոշման, օպտիմալ համալրման և օպտիմալ օգտագործման խնդիրների առանձնահատկությունները և մոդելավորումը:
28) Վիճակագրություն 7 կրեդիտ 210 ժամ
Ծրագրում զետեղվել են այն հիմնական հարցերը, որոնք վերաբերում են ժամանակակից վիճակագրության հիմունքներին: Նրա առաջին մասում արտացոլված են «Վիճակագրության ընդհանուր տեսության», իսկ երկրորդ մասում` «Սոցիալ տնտեսական վիճակագրության» հիմունքները:
«Վիճակագրության ընդհանուր տեսության» մեջ պարզաբանվում են գիտության առարկան, մեթոդը, խնդիրները, ուսումնասիրվում են վիճակագրական չափորոշիչները, վիճակագրական տվյալների դիտարկման, ամփոփման և խմբավորման մեթոդաբանությունը, միջին և վարիացիայի ցուցանիշների, փոխկապակցությունների և դինամիկայի վերլուծությունը:
«Սոցիալ-տնտեսական վիճակագրության» մեջ առանձնակի ուշադրության են արժանացել գների, ֆինանսների և բանկերի, արտադրության և շրջանառության ծախքերի վիճակագրության, ազգային հաշիվների համակարգի, մակրոտնտեսական ցուցանիշների վիճակագրության, վճարային և առևտրային հաշվեկշիռների, ապրանքաշրջանառության (մեծածախ, մանրածախ, համախառն և զուտ) վիճակագրության ցուցանիշներին վերաբերող բաժինները:
29) Գյուղատնտեսական մեքենաներ 2 կրեդիտ 60 ժամ
Գյուղատնտեսական մեքենաների նշանակությունը և դասակարգումը:
Հողամշակման մեքենաներ, նշանակությունը, տեսակները, կառուցվածքային առանձնահատկությունները:
Ցանքի ու տունկի մեքենաներ, նշանակությունը, տեսակները, կառուցվածքային առանձնահատկությունները:
Պարարտացման մեքենաներ, նշանակությունը, տեսակները, կառուցվածքային առանձնահատկությունները:
Բույսերի պաշտպանության մեքենաներ, նրանց տեսակները, կառուցվածքային առանձնահատկությունները:
Կերերի հավաքման, վերամշակման մեքենաներ, տեսակները, կառուցվածքային առանձնահատկությունները:
Հացահատիկային մշակաբույսերի բերքահավաքի և բերքի վերամշակման, պահպանման մեքենաներ, տեսակները:
Արմատապալարապտուղների բերքահավաքի մեքենաներ, տեսակները, կառուցվածքային առանձնահատկությունները:
Հողերի բարելավման և մելիորացման մեքենաներ, տեսակները, կառուցվածքային առանձնահատկությունները:
Փոքրաչափ գյուղատնտեսական տեխնիկա, տեսակները, կառուցվածքային առանձնահատկությունները:
ԸՆՏՐՈՎԻ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ
Բանջարաբուծություն
ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ ԲՈՒՀԱԿԱՆ ԲԱՂԱԴՐԻՉ
ՀԱՆՐԱՊԵՏԱԿԱՆ ԲԱՂԱԴՐԻՉ
30) ԱՊՀ կազմակերպությունների ֆինանսներ 6 կրեդիտ 180 ժամ
Ագրոպարենային համալիրի (ԱՊՀ) կազմակերպությունների ֆինանսների էությունը և գործառույթները: Բանկերում ապրանքարտադրողների հաշիվները: Անկանխիկ հաշվարկների համակարգը (Պայմանագիրը, որպես հիմք անկանխիկ համակարգում, անկանխիկ հաշվարկներում առևտրային փաստաթղթերը, հաշվարկների ձևերը): Գյուղատնտեսական ապրանքարտադրողների հաշվարկները մատակարարների և գնորդների հետ: Հաշվարկավճարային համակարգի ճգնաժամի պայմաններում բարտերային, ֆորվարդային, ֆյուչերսային և լիզինգային գործարքների դերը: Ագրոպարենային համալիրի կազմակերպությունների հարկման առանձնահատկությունները: Գյուղատնտեսական կազմակերպությունների հարկման արտերկրյա փորձը: Վարկավորման գործընթացի կազմակերպման սկզբունքները և ուղղվածությունը: Գյուղատնտեսության վարկավորման արտերկրյա փորձը: Ինվեստիցիաների ֆինանսավորման աղբյուրները և մեթոդները: Գործարարության պլանի հասկացությունը, մշակման պայմանները և կիրառման ոլորտները: Գյուղ. կազմակերպությունների պլանավորման էությունը, սկզբունքները և գործընթացը: Կազմակերպությունների ֆինանսական պլանավորումը: Գյուղատնտեսական ձեռնարկությունների ֆինանսական պլանի կազմման կարգը: Կազմակերպության ֆինանսական ծառայության օպերատիվ և վերահսկման աշխատանքը: Շուկայական տնտեսության պայմաններում ֆինանսական պլանավորման պրակտիկան:
31) ԱՊՀ-ի կազմակերպությունների էկոնոմիկա 7 կրեդիտ 210 ժամ
Տնտեսական օրենքների դրսևորման բնույթը գյուղատնտեսության մեջ: Գյուղատնտեսության արտադրական ռեսուրսների /հողի, ջրի, կապիտալի, աշխատանքի/ գնահատման պահանջի և տնտեսական արդյունավետության որոշման մեթոդաբանությունը, ցուցանիշները: Կապիտալի պտույտը և շրջապտույտի փուլերի գնահատումը: Կապիտալ ներդրումների պահանջի և ներդրման արդյունավետության գնահատումը, նվազագույն ռեսուրսների և տարբերակների ընտրությունը:
Գյուղատնտեսության ընդլայնված վերարտադրությունը` առանձնահատկությունները, աղբյուրները, ցուցանիշները, տիպերը: Ինտենսիվացումը որպես վերարտադրության ձև` ներկա փուլի առանձնահատկությունները: Ինտենսիվության և ինտենսիվացման տնտեսական արդյունավետության որոշման մեթոդիկան, ցուցանիշների համակարգը: Գյուղատնտեսության համախառն և ապրանքային արտադրանքը, վերջնական արդյունքը: Համախառն արդյունքի բաշխումը: Պարենային ազգային անվտանգություն:
Արտադրության տնտեսական արդյունավետության էությունը, մակարդակները, ցուցանիշները, կանոնական և իրական տնտեսության պայմաններում: Ինքնարժեք` տեսակների հաշվարկման մեթոդաբանությունը, արտերկրների փորձը, իջեցման հիմնախնդիրները: Աշխատանքի արտադրողականության հաշվարկման մեթոդաբանությունը, մակարդակը, դինամիկան և ցուցանիշները: Ռեսուրսների ամբողջական արտադրողականություն: «Նվազող հատույց» և «Սահմանային օգտակարություն»: Համախառն և զուտ եկամուտ, շահույթ, եկամտաբերություն և շահութաբերություն: Ռեսուրսների ամբողջական արդյունավետություն:
Արտադրողական ուժերի և արտադրանքների տեղաբաշխման և մասնագիտացման գիտական հիմունքները, ցուցանիշների համակարգը գյուղատնտեսության մեջ: Կենտրոնացում, համակենտրոնացում և ագրոարդյունաբերական ինտեգրացիա: Տարածաշրջանների էկոնոմիկա:
Գնագոյացումը և ագրարային շուկայի համակարգը:
Բուսաբուծական և անասնաբուծական առանձին ճյուղերի էկոնոմիկան /արտադրության զարգացում, տեղաբաշխում մասնագիտացում, ինտենսիվացում, տնտեսական արդյունավետության բարձրացման հիմնախնդիրներ/: SWOT վերլուծություն:
32) ԱՊՀ-ի կազմակերպությունների արտադրության կազմակերպում 7 կրեդիտ
210 ժամ
Ռեսուրսային ներուժի /հողի, արտադրամիջոցների, աշխատուժի/ ձևավորումը և ռացիոնալ օգտագործման կազմակերպումը,
գյուղատնտեսական ձեռնարկությունների արտադրության /տնտեսության վարման համակարգ, ներտնտեսային կանխատեսում և պլանավորում, մասնագիտացում, ճյուղերի ռացիոնալ զուգակցում, արտադրության համակենտրոնացում, ձեռնարկությունների և ստորաբաժանումների չափեր, տնտեսական հաշվարկ շուկայի պայմաններում և աշխատողների նյութական խթանում/ ռացիոնալ կազմակերպումը,
բուսաբուծական ու անասնաբուծական ճյուղերի և օժանդակ արդյունաբերական արտադրության կազմակերպումը,
գյուղատնտեսական ձեռնարկությունների արտադրատնտեսական կապերն ագրոպարենային համակարգի մյուս ոլորտի /գյուղատնտեսական հումք վերամշակող, նյութատեխնիկական միջոցներ ապահովող, սպասարկումներ կազմակերպող/ ձեռնարկությունների /կազմակերպությունների/ հետ:
Դասընթացում ուսուցանվում է նաև գյուղատնտեսական ձեռնարկությունների արտադրանքի պահպանման, վերամշակման և իրացման կազմակերպման հարցերը:
33) ԱՊՀ-ի կազմակերպությունների կառավարում 5 կրեդիտ 150 ժամ
Արտադրության կառավարման /մենեջմենթի/ դերը շուկայական տնտեսության արմատավորման պայմաններում էլ ավելի է մեծանում: Հաջողության հասնելու կարևոր գործոնը` բարձր պրոֆեսիոնալությամբ տնտեսական, սոցիալական և տեխնոլոգիական հարցերով իրազեկ, պատասխանատվության զգացումով օժտված, նոր տիպի ղեկավարների պատրաստումն է: Ծրագիրը բաղկացած է 4 բաժիններից և 29 թեմաներից:
Առաջին բաժնում քննարկվում են տեսական հարցեր` կառավարման էությունը, հասկացությունը, օրինաչափությունները, սկզբունքները, կազմակերպության ներքին ու արտաքին միջավայրը, կառավարման համակարգի հասկացությունը և այլն:
Երկրորդ բաժնում տրված է կառավարման նպատակները, դրանց ընտրությունը, հստակ առաքելության սահմանումը: Նպատակների նվաճման գործում իրականացվող ֆունկցիաները /գործառույթները/` ռազմավարական պլանավորում, նրա տիպերը և իրացումը, շարժառիթի դերը պահանջմունքների և վարձահատույցի կազմակերպման գործում: Կառավարչական որոշումների ընդունման, վերահսկողության և հաղորդակցման կազմակերպման հարցերը: Կատարողների վրա ներգործության մեթոդները` տնտեսական, կազմակերպակարգադրական և սոցիալ-հոգեբանական:
Երրորդ բաժինը վերաբերում է կառավարման կադրերին` նրանց ընտրության, գնահատման, տեղաբաշխման, դաստիարակման, ռեզերվի պատրաստման, աշխատանքի կազմակերպման ու նորմավորման հարցերին:
Չորրորդ բաժինը կազմակերպության գործունեության արդյունավետության ապահովումն է` հակամարտությունների, ռիսկի, գիտատեխնիկական առաջադիմության, աշխատանքի և արտադրանքի որակի, մատակարարման և իրացման կառավարման հարցերին և այլն:
34) Ֆինանսական մենեջմենթ 4 կրեդիտ 120 ժամ
Ֆինանսական մենեջմենթի բովանդակությունը և դրա տեղը կազմակերպության կառավարման համակարգում: Ֆինանսական մենեջմենթի նպատակը, խնդիրները և հիմնարար հայեցակարգերը: Ֆինանսական մենեջմենթի հիմքը հանդիսացող տեղեկատվական աղբյուրները: Ֆինանսական մենեջմենթի մաթեմատիկական հիմունքները: Դրամական հոսքերը և դրանց գնահատման մեթոդները: Ֆինանսական ակտիվների գնահատման մեթոդները, դրանց ռիսկը և եկամտաբերությունը: Ֆինանսական մենեջմենթի ռազմավարությունը. պորտֆելային ներդրումների ռիսկ և եկամտաբերություն, ներդրումների կառավարում, ներդրումային նախագծերի ռիսկ և արդյունավետության գնահատում, ներդրումային քաղաքականություն, կապիտալ ներդրումների բյուջեի ձևավորում, երկարաժամկետ ֆինանսավորման աղբյուրների կառավարում, ավանդական և նոր ֆինանսավորման մեթոդներ: Ֆինանսական մենեջմենթի մարտավարությունը. մարքեթինգի (շուկայավարության) ֆինանսներ, կապիտալի կառուցվածքի և գնային որոշումների ընդունման սկզբունքները` կշռված միջին և սահմանային, կապիտալի կառուցվածքի տեսություն, արտադրական և ֆինանսական լևերիջ, շահբաժնային քաղաքականություն, բիզնեսի (գործարարության) արժեք, շրջանառու կապիտալի կառավարում և այդ բնագավառում տարվող քաղաքականություն, պաշարների և դեբիտորական պարտքերի կառավարում: Դրամական միջոցների և դրանց համարժեքների կառավարումը: Կարճաժամկետ ֆինանսավորման ավանդական և նոր մեթոդները: Շրջանառու կապիտալի ֆինանսավորման աղբյուրների կառավարումը: Ֆինանսական պլանավորում և կանխատեսում: Ռազմավարական, երկարաժամկետ և կարճաժամկետ ֆինանսական պլանավորում: Հիմնական ֆինանսական ցուցանիշների կանխատեսման մեթոդները: Ֆինանսական մենեջմենթը արժեզրկման պայմաններում: Ռիսկի մենեջմենթը: Ֆինանսական մենեջմենթի միջազգային տեսակետները: Առևտրային բանկերում ֆինանսական մենեջմենթի առանձնահատկությունները և վերլուծությունը:
35) Շուկայական տնտեսության պետական կարգավորում 3 կրեդիտ 90 ժամ
Շուկայական տնտեսության պետական կարգավորման ուսումնասիրության առարկան, օբյեկտը, լծակները, նպատակները և սկզբունքները: Շուկայական տնտեսական համակարգի առանձնահատկությունները, շուկայի անկատարությունը և չլուծված խնդիրները: Պետության գործունեության հիմնական բնագավառները: ՀՀ կառավարման մարմինների կազմակերպական կառուցվածքը: ՀՀ նախագահի, ՀՀ ԱԺ-ի, ՀՀ Կառավարության գործառույթները տնտեսության կարգավորման գործում: ՀՀ Ֆինանսների ու էկոնոմիկայի նախարարության կառուցվածքը և գործառույթները: ՀՀ ճյուղային նախարարությունների և գերատեսչությունների գործառույթները: Կառավարման տարածքային մարմինների գործառույթները տնտեսության կարգավորման գործում: Պետության քաղաքականությունը ագրոբիզնեսի և բնապահպանության և բնօգտագործման ոլորտներում: Ագրարային բարեփոխումները, դրանց ընթացքը և հեռանկարները: Մակրոտնտեսական ցուցանիշների հաշվարկումը բաց տնտեսությունում: Կապիտալի և ապրանքների միջազգային հոսքերը: Տնտեսական քաղաքականության ազդեցությունը վճարային հաշվեկշռի վրա: Աշխատանքային ռեսուրսների բնութագիրը: Աշխատանքային ռեսուրսների հաշվեկշիռները և դրանց մշակման կարգը: ՀՀ բնակչության զբաղվածությունը: Տնտեսության դրամավարկային կարգավորումը և դրա մեթոդոլոգիական հիմունքները: Դրամավարկային քաղաքականության իրականացման գիտական մոտեցումները: Արժութային կարգավորման նպատակը և պահպանումը: Պետական և շուկայական արժութային կարգավորման փոխադարձ կապը: Հարկերը որպես տնտեսության պետական կարգավորման միջոց: Հարկային համակարգի հիմնական հասկացությունները: Երկրի տնտեսության բյուջետային կարգավորում: Պետական բյուջեի հաշվեկշռվածության հիմնախնդիրները: Պետական պարտքը և դրա կարգավորման մեխանիզմը: Կապիտալի շուկայի պետական կարգավորման էությունը, անհրաժեշտությունը և սկզբունքները: Կապիտալի շուկայի պետական կարգավորման վրա ազդող գործոնները: ՀՀ արժեթղթերի շուկայի պետական կարգավորումը: Մենաշնորհային և հակամենաշնորհային քաղաքականության էությունն ու ուղղությունները: Բնական մենաշնորհի կարգավորման տեսությունները: Ստիգլեր-Պելցմանի մոդելը: Պետական գույքի կառավարման հայեցակարգը: Պետական գույքի կառավարման կատարելագործման ուղիները: Պետության մասնակցության ձևերը բաժնետիրական ընկերությունների կառավարմանը: Բաժնետիրական ընկերությունների գործունեության պետական կարգավորման լծակները: Զբաղվածության ցուցանիշները: Կայուն իրական աշխատավարձը և սպառման գործազրկությունը: Զբաղվածության ապահովման ՀՀ պետական քաղաքականությունը: Բնակչության կենսամակարդակի պետական կարգավորման խնդիրները: Պետության սոցիալական քաղաքականությունը: Սոցիալական ապահովություն, նրա կառուցվածքն ու խնդիրները: Առողջապահական և կրթական պետական քաղաքականություն: Եկամուտների պետական կարգավորում:
36) ԱՊՀ-ի կազմակերպությունների աշխատանքի կազմակերպում 4 կրեդիտ
120 ժամ
Աշխատանքը որպես հասարակականորեն օգտակար գործունեություն, աշխատանքի շուկան շուկայական տնտեսության համակարգում, աշխատանքային ռեսուրսներ, զբաղվածություն, աշխատանքի բաժանում և կոոպերացիա, աշխատանքի արտադրողականություն և արդյունավետություն, աշխատանքի պայմաններ, աշխատանքի և հանգստի ռեժիմ, աշխատանքային գործընթացների կազմակերպում, աշխատանքի նորմավորում, եկամուտներ և աշխատանքի վարձատրություն, սոցիալական զարգացում և կենսամակարդակ, աշխատանքի կառավարում շուկայական հարաբերությունների համակարգում:
37) Ապահովագրական գործ 3 կրեդիտ 90 ժամ
Ապահովագրության էությունն ու գործառույթների առանձնահատկությունը ապահովագրական պաշտպանվածության գծով: Ապահովագրական պատմությունը: Հայաստանի ապահովագրական շուկայի զարգացման հիմնական փուլերը և երկրի տնտեսական զարգացման կարևորագույն նշանակությունը: Ապահովագրության իրականացման կանոնակարգման հիմնական սկզբունքները: Պարտադիր և կամավոր ապահովագրության իրականացման հիմնական սկզբունքները: Պետությունը և ապահովագրությունը: Ապահովագրական գործի կազմակերպման հիմնական սկզբունքները: Ապահովագրական շուկայի հիմնական մասնակիցները և նրանց բնութագիրը: Ապահովագրական շուկայի մասնակիցների փոխհարաբերությունները: Ապահովագրության հիմնական տեսակներն ու օբյեկտները: Ապահովագրության տեսակների դասակարգման հիմնական սկզբունքները և դրանց առանձնահատկությունները: Ապահովագրական ռիսկի, կորուստի և ապահովագրական հատուցման էությունը: Ռիսկային իրադրություն և ապահովագրական պատահար: Ապահովագրական ռիսկերի տեսակներն ու դրանց կառավարումը: Անձնական, գույքային և պատասխանատվության ապահովագրության տեսակներն ու կազմակերպումը: Գյուղատնտեսական մշակաբույսերի և բազմամյա տնկարկների ապահովագրություն: Գյուղատնտեսական կենդանիների ապահովագրություն: Ապահովագրական դրույքի (սակագնի) կառուցվածքը և հաշվարկման հիմնական եղանակները: Անձնական և գույքային ապահովագրության դրույքի (սակագնի) հաշվարկման մեթոդներն ու դրանց առանձնահատկությունները: Ապահովագրական պահուստների էությունը և հիմնական տեսակները: Վերաապահովագրության էությունն ու դրա գործառույթների առանձնահատկությունը: Վերաապահովագրական շուկայի զարգացման հիմնական փուլերը: Ապահովագրական կազմակերպության կառուցվածքը: Ապահովագրական կազմակերպության տեսակները:
38) Ինվեստիցիաների տնտեսական գնահատում 3 կրեդիտ 90 ժամ
Հասկացություն ինվեստիցիաների մասին և դրանց էությունը: Ինվեստիցիոն նախագծեր և դրանց դասակարգումը: Նախագծի նույնականացումը (իդենտիֆիկացիան): Նախագծի նախապատրաստումը կամ մշակումը: Նախագծի նախնական գնահատումը: Բանակցություններ: Նախագծի իրականացումը և դրա իրացման արդյունքների գնահատումը: Տեխնիկական, ինստիտուցիոնալ, սոցիալական, էկոլոգիական, առևտրային վերլուծություն: Ֆինանսական, տնտեսական վերլուծությունների էությունը: Կապիտալի այլընտրանքային արժեքը: Փողի արժեքը տարբեր ժամանակներում: «Առանց նախագծի» և «նախագծով» իրավիճակների համեմատությունը դրամական հոսքերի հաշվարկման ժամանակ: Սահմանային (մարժինալ) վերլուծություն: Չհատուցվող ծախսեր: Նախագծերի գնահատման հիմնական չափանիշները: Նախագծին մասնակցության արդյունավետության գնահատումը: Ֆինանսական վիճակի վերլուծության տեղեկատվական բազան: Ինվեստիցիոն նախագծերի ազդեցությունը ֆինանսական հաշվետվության ցուցանիշների վրա: Ինֆլյացիայի և հարկման կանոնների հաշվառմամբ ֆինանսական վիճակի վերլուծության սխեման: Ֆինանսական մուտքեր և ծախսեր: Իրացվելիության և արդյունավետության ցուցանիշների հաշվարկման սխեմաները: Ինվեստիցիոն և արտադրական գործունեությունից մուտքերի ու ծախսերի հոսքերը: Պարտքի սպասարկման հիմնական սխեմաները (դասակարգումը): Նախագծի արդյունավետության չափանիշների հաշվարկը: Վարկի տրամադրումը և նախագծի սպասարկումը վարկատուի (բանկի) տեսանկյունից: Հիմնական պարտքի վճարումների հետաձգումը տոկոսների կապիտալացմամբ: «Վճարումների կրիտիկական պահի» պրոբլեմը: Հավասար գումարներով հիմնական պարտքի և տոկոսների վճարումները: Նախագծի իրացումից միջոցների համամասնական ստացմամբ պարտքի սպասարկումը: Վարկառուի նկատմամբ ետպահանջի և առանց ետպահանջի իրավունքով նախագծային ֆինանսավորման սխեմաների համեմատությունը: Փոխառու միջոցների ներգրավումը և ֆինանսական լծակը: Ինֆլյացիայի հաշվառումը ֆինանսավորման և պարտքի սպասարկման սխեմաների գնահատման ժամանակ: Վարկի չափի և պարտքի սպասարկման սխեմայի ազդեցությունը վարկառուի ֆինանսական վիճակի ու նախագծի ֆինանսական իրացվելիության վրա: Տնտեսական վերլուծության մեթոդիկայի էությունը, հիմնական բաժինները: Սոցիալ-տնտեսական վերլուծության տարածաշրջանային տեսակետը և բյուջետային արդյունավետությունը: Պարամետրերի հնարավոր փոփոխությունների դեպքում նախագծի զգայունության վերլուծությունը: Վիճակագրական դիտարկումների մեթոդով ռիսկերի վերլուծությունը: Առանձին մասնակիցների դիրքերից ռիսկերի վերլուծությունը: Բիզնես-պլանների դերն ու նշանակությունը, կազմը և կառուցվածքը: Ինվեստիցիաների տնտեսական գնահատման ծրագրային ապահովվածությունը:
39) ԱՊՀ-ի զարգացման կանխատեսում և պլանավորում 3 կրեդիտ 90 ժամ
Կանխատեսում և պլանավորում առարկայի էությունը և խնդիրները: Կանխատեսման և պլանավորման մեթոդաբանական հիմունքները: Կանխատեսման էությունը և դասակարգումը: Կանխատեսման և պլանավորման հիմնական մեթոդները: Սոցիալ-տնտեսական զարգացման ծրագրերի ու պլանների համակարգը և դրանց կառուցվածքը: Ռազմավարական պլանավորում: Բիզնես-պլանի էությունը, կառուցվածքը և մշակման կարգը: Գիտատեխնիկական առաջադիմության կանխատեսումը և պլանավորումը: ԱԱՀ-ի ռեգիոնալ և մթերային ենթահամալիրների և գյուղատնտեսության վարման համակարգերի, ենթակառուցվածքների, վերամշակող արդյունաբերության ու առևտրի, փոխադրումների զարգացման կանխատեսումը և պլանավորումը: Ինվեստիցիաների և սոցիալական զարգացման կանխատեսումը և պլանավորումը: Գնագոյացման և շահույթի պետական կարգավորումը:
40) Մարքեթինգ և ագրարային շուկաներ 4 կրեդիտ 120 ժամ
Ագրարային շուկա: Էությունը, տեղը, և դերը ընդհանուր շուկայի և տնտեսության համակարգում: Շուկայի ֆունկցիաները: Ագրարային շուկայի հատվածավորման նպատակը, առանձնահատկություններն ու խնդիրները: Շուկայի հետազոտությունը: Շուկայի ապրանքային և ֆիրմային կառուցվածքի, տարողության, բնութագրերի, մրցակիցների, գործընկերների, ապրանքի, սպառողների ուսումնասիրությունը: Գինը և գնագոյացումը գյուղատնտեսական արտադրանքների նյութատեխնիկական ռեսուրսների, առևտրի ոլորտում: Հողի շուկան: Աշխատուժի շուկան: ՀՀ ագրոպարենային շուկան նրա ապրանքային և ֆիրմային կառուցվածքը, ապրանքատեսականու լիքությունը, խորությունը: Շուկայի պաշտպանվածությունը: Պարենային ապրանքի շուկան պահանջարկի և առաջարկի, ներմուծման և արտահանման կառուցվածքը: Շուկայաբանության /մարքեթինգի/ ժամանակակից հիմնադրույթները, սոցիալ-տնտեսական էությունը, հիմնական սկզբունքները, ֆունկցիաները, մարտավարությունը, ռազմավարությունը: Բիզնես ծրագրերի մարքեթինգի բաժինը: Մարքեթինգի մուտքը ՀՀ, առաքելությունը, առանձնահատկությունները: Մարքեթինգի և իրացման համադրույթը: Ապրանքը մարքեթինգի համակարգում: Սպառողական շուկաներ և գնորդների գնողունակ վարքը: Մարքեթինգային հաղորդակցություն: Ապրանքաշարժ և առաջշարժ: Ապրանքի ներկայացումը շուկայում: Գովազդ: Ապրանքային քաղաքականություն: Գինը մարքեթինգի համակարգում: Գնագոյացման առանձնահատկությունները: Մարքեթինգը տարբեր ոլորտներում: Ագրոմարքեթինգը և քոնսալթինգը: Մարքեթինգը ապահովագրության համակարգում, համատեղ ձեռնարկություններում, մտավոր կապիտալի, կապիտալի շինարարության օբյեկտների շուկայում:
41) Գին և գնագոյացում 3 կրեդիտ 90 ժամ
Առարկայի խնդիրները և ուսումնասիրման մեթոդները: Կուրսի բովանդակությունը: Գնագոյացման մեթոդաբանության հիմունքները կանոնական և իրական տնտեսության պայմաններում: Գների տեսական հիմնավորումը: Գնագոյացման տնտեսական մեխանիզմները:
Պահանջարկի և առաջարկի հարաբերակցության տեսությունը: Կորերի տեսությունը:Գնագոյացումը զուտ մրցակցային շուկայում: Գների, դրամական հոսքերի, համախառն ծախսերի, սահմանային եկամտի, սահմանային ծախսերի ձևավորման մեխանիզմը կարճ ժամկետում: Գնի, նվազագույն և առավելագույն շահույթի ձևավորման մեխանիզմը կարճ և երկար ժամկետում:
Գնագոյացումը և գները մենաշնորհային շուկայի պայմաններում:
Գնագոյացումը և գները օլիգոպոլային շուկայի պայմաններում:
Գնագոյացումը և գները մենաշնորհային մրցակցային շուկայի պայմաններում: ՀՀ շուկայի պայմաններում գործող գների համակարգը: Գների օրենսդրական և վարչական կարգավորումը:
Գնագոյացումը միջազգային առևտրում: ՀՀ արտաքին առևտրի գների մակարդակը և դինամիկան: Ներմուծման և արտահանման գնային քաղաքականությունը:
42) Միջազգային տնտեսական հարաբերություններ 3 կրեդիտ 90 ժամ
Արտաքին տնտեսական կապերի հասկացությունը, բնորոշումը, առարկան, մեթոդները, խնդիրները և գործառույթները: Արտաքին տնտեսական կապերի դերը տնտեսական և սոցիալական զարգացման գործում: Աշխատանքային միջազգային բաժանումը, տնտեսական կապերի զարգացման փուլերը: Արտադրության միջազգային մասնագիտացում, կոոպերացում: Արտաքին առևտրի տեսությունները: Տնտեսական կապերի ձևերը և տեսակները: Միջազգային առևտուրը տնտեսական հարաբերությունների համակարգում: համաշխարհային շուկայական գների համակարգ: Տեխնոլոգիաների միջազգային առևտուր: Ծառայությունների միջազգային առևտրի տեսակները, շուկայի կարգավորումը: Ազատ տնտեսական գոտիների կազմակերպման անհրաժեշտությունը: Արտաքին տնտեսական գործարքներ, պայմանագրերի տեսակները: Առևտրային տերմիններ: Միջազգային արժութային հարաբերություններ, արժութային քաղաքականություն: Կապիտալի արտահանում, միջազգային հաշվարկներ: Ֆինանսավարկային միջազգային կազմակերպություններ: Տնտեսական ինտեգրացիա, զարգացման փուլերը և ձևերը: Տնտեսական համագործակցության կազմակերպման անհրաժեշտությունը: Աշխատուժի միջազգային միգրացիա, պատճառները, կարգավորումը: Հայաստանի արտաքին տնտեսական կապերը: Օտարերկրյա ներդրումներ: Արտաքին կապերի հետագա զարգացումը: Հայաստանի ինտեգրացումը միջազգային կառույցներին: Պետության դերը արտաքին կապերի կարգավորման գործում:
43) Ֆինանսական իրավունք 3 կրեդիտ 90 ժամ
Ֆինանսական իրավունք առարկան, հասկացությունը, համակարգը և աղբյուրները: Պետության ինքնակառավարման մարմինների գործունեության իրավական հիմքերն: Հաշվապահական հաշվառման և աուդիտի ֆինանսաիրավական վերահսկողության իրականացման մեթոդները: Պետության և տեղական բյուջեների, սոցիալ-տնտեսական ու իրավական նշանակությունը: Աուդիտային վերահսկողությունը բյուջեի կատարման վրա: ՀՀ կառավարության ոչ բյուջետային, պետական և տեղական հիմնադրամների իրավական ռեժիմը:
44) Աշխատանքի էկոնոմիկա 3 կրեդիտ 90 ժամ
Աշխատանքը որպես հասարակության կենսագործունեության հիմք: Աշխատանքի առանձնահատկությունը: Պահանջարկն աշխատանքի նկատմամբ: Պահանջները աշխատանքի տարբեր տեսակների նկատմամբ:
Աշխատանքի շուկայի գործոնները, աշխատանքի մրցակցային շուկա, մենաշնորհը և մոնոպոլիան աշխատանքի շուկայում:
Նվազագույն աշխատավարձ հասկացությունը:
Աշխատանքի ոչ հավասարակշռված շուկա:
Մարդկային կապիտալ, մասնագետների աշխատանքի շուկան:
Մարդկային կապիտալի վերարտադրությունը կյանքի ցիկլի ընթացքում:
Աշխատանքի պաշտպանության գծով նորմատիվների ազդեցությունը աշխատանքի շուկայի վրա, շուկայի անկատարությունը և աշխատավարձի տարբերությունները:
Աշխատանքի ներքին շուկաները, արտադրողականություն և վարձատրություն, արդյունավետ աշխատավարձը և հոսունության վնասները:
Կայունությունը աշխատանքի շուկայում, կայունության տեսակները, աշխատանքի շուկայի երկակիությունը և սեգմենտավորվածությունը:
Արհմիությունների պահվածքի նպատակները և մոդելները:
Գործազրկություն,տեսակները և ցուցանիշները:
Սոցիալական գործընկերություն: Սոցիալ աշխատանքային հարաբերությունների կարգավորման միջազգային ստանդարտները և ԱՄԿ դերը:
45) Ֆինանսական հաշվետվությունների համակարգ 2 կրեդիտ 60 ժամ
Ագրարային համակարգի «Հաշվապահական հաշվառում և աուդիտ» մասնագիտության ուսանողները ուսումնասիրում են «Ֆինանսական հաշվետվությունների համակարգ» առարկան: ՈՒսումնասիրվում է ագրարային համակարգի կազմակերպություններում օգտագործվող ֆինանսական հաշվետվությունների ձևերը և ՀՀՀՀՍ 1-ի ֆինանսական հաշվետվությունների կազմման և ներկայացման կարգը, ֆինանսական հաշվետվությունների առանձին ձևերի կառուցվածքը և ներկայացման ժամկետները: ՈՒսումնասիրվում է ֆինանսական հաշվետվությունների տվյալների փոխկապվածությունը և դրանց հավաստիությունը:
Առանձնահատուկ ձևով ուշադրության է արժանի ֆինանսական արդյունքի մասին հաշվետվության կազմման առանձնահատկությունները, կապված կատարված ծախսերը հաշիվներում լրիվ արտացոլման, ինքնարժեքի հաշվարկման և պատրաստի արտադրանքի իրացման հետ:
46) Համակարգչային հաշվառում 2 կրեդիտ 60 ժամ
Համակարգչային հաշվառում առարկան ապահովում է հաշվապահական հաշվառման բոլոր բաժինների վարումը` սկսած սկզբնական փաստաթղթերի մուտքագրումից մինչև հաշվարկների և հաշվետվությունների ավտոմատ կազմումը:
Համակարգչային հաշվառման ծրագրով կարելի է վարել հետևյալ բաժինների հաշվառում.
1) Բանկ և դրամարկղ
2) Հիմնական միջոցներ և ոչ նյութական ակտիվներ
3) Նյութեր և արագամաշ առարկաներ
4) Արտադրանքի արտադրություն և իրացում
5) Դեբիտորների, կրեդիտորների, հաշվետու անձանց հետ հաշվարկներ
6) Աշխատավարձի հաշվառում
7) Բյուջեի հետ հաշվարկներ
8) Համակարգչային հաշվառման համակարգը ապահովում է`
9) Սինթետիկ հաշվառում` հաշվային պլանով
10) Հաշվառման վարումը մի քանի ստորաբաժանումների համար
11) Անալիտիկ հաշվառում
ԸՆՏՐՈՎԻ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ
ՀՀ-ում արտադրողական ուժերի տեղաբաշխումը
Բյուջետային կազմակերպությունների ֆինանսներ
ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ ԲՈՒՀԱԿԱՆ ԲԱՂԱԴՐԻՉ
47) Հաշվապահական հաշվառման տեսություն 4 կրեդիտ 120 ժամ
Հաշվապահական հաշվառման պատմական զարգացումը, էությունը, նպատակներն ու բովանդակությունը: Հաշվապահական հաշվառման խնդիրները, ֆունկցիաները, օրենսդրական և նորմատիվային կարգավորումը: Հաշվապահության տեղեկատվության դերը, նրան ներկայացվող պահանջները և օգտագործողները: Հաշվառման հիմնադրույթները և սկզբունքները, ուսումնասիրության օբյեկտները: Ոչ ընթացիկ և ընթացիկ ակտիվների դասակարգումը, գնահատումը և հաշվառման հիմնախնդիրները: Պաշարների դասակարգումը և գնահատումը: Մատղաշ և բտվող կենդանիների, դրամական միջոցների և դեբիտորական պարտքերի հաշվառման առանձնահատկությունները: Կապիտալի, պահուստների, պարտավորությունների հաշվառման հիմնական սկզբունքները և կանոնները գյուղատնտեսության ոլորտի ձեռնարկություններում և ֆերմերային տնտեսություններում: Հաշվեկշռային ընդհանրացում, հաշվեկշռային նույնություն, հաշվեկշռային փոփոխություններ: Հաշվետարության կազմակերպման ծրագրավորում,փաստաթղթավորում, փաստաթղթաշրջանառություն, գույքագրում, արժեքային չափումներ և գնահատում: Հաշվապահական հաշիվ, հաշիվների դասակարգում, հաշիվների պլան, կրկնակի գրանցում, սինթետիկ և վերլուծական հաշվառում: Հիմնական տնտեսական գործընթացների բնութագրումը և փոխադարձ կապը: Հաշվառման ռեգիստրներ, հաշվառման ձևեր, վերահսկման և աուդիտորական ընթացակարգեր: Մասնագիտության վարքագիծ, ազգային և միջազգային հաշվապահական կազմակերպություններ և հաշվապահական հաշվառման չափանիշներ:
48) Ֆինանսական և կառավարչական հաշվառում 5 կրեդիտ 150 ժամ
Հաշվապահական հաշվառման օղակները, ֆինանսական և կառավարչական հաշվառում, ֆինանսական հաշվառման նշանակությունը, աշխատանքների կազմակերպման սկզբունքները և խնդիրները ագրոպարենային համակարգում: Ֆինանսական հաշվետվություններ, կազմման սկզբունքները գյուղատնտեսության մեջ: Հաշվեկշիռը որպես ձեռնարկության ֆինանսական դրությունը ներկայացնող ամփոփում: Հաշվեկշռի առանձին հատվածների և հոդվածների բովանդակությունը, դրանց կապը: Ֆինանսական արդյունքների հաշվետվության կազմումը ագրոպարենային համակարգում, ծախսերի և եկամուտների համադրումը:
Ոչ ընթացիկ ակտիվների դասակարգումը, գնահատումը: Ոչ ընթացիկ նյութական և ոչ նյութական ակտիվների հաշվառման հիմնախնդիրները գյուղատնտեսության ոլորտում: Ոչ ընթացիկ ակտիվների մաշվածքը, հաշվարկման մեթոդների կիրառումը ագրոպարենային համակարգում:
Ընթացիկ ակտիվների բնութագիրը, հաշվառման հիմնախնդիրները, պաշարների խմբերը գյուղատնտեսության մեջ, հաշվառման կազմակերպումը ՀՀՀՀՍ 2-րդ չափորոշիչի: Աճեցվող և բտվող կենդանիները որպես պաշարների յուրահատուկ խումբ, գնահատումը, սկզբնական և հաշվապահական հաշվառման կազմակերպումը:
Դրամական միջոցների և դեբիտորական պարտքերի հաշվառման կազմակերպումը գյուղացիական ֆերմերային տնտեսություններում: Դրամական միջոցների սկզբնական և հաշվապահական հաշվառումը, բանկային հաշիվներում և ձեռնարկության դրամարկղում: Դրամական միջոցների հոսքերի հաշվետվություն, կառուցվածքը, դրամական հոսքեր գործառնական, ներդրումային և ֆինանսական գործունեությունից:
Ֆինանսական և կառավարչական հաշվառման հիմնական առանձնահատկությունները: Կապիտալի պահուստների բնութագրումը գյուղատնտեսության մեջ և հաշվառման հիմնադրույթները: Գյուղատնտեսական ձեռնարկությունների ոչ ընթացիկ և ընթացիկ պարտավորությունները, հաշվառման սկզբունքները: Դրամական միջոցների հոսքերի հաշվետվությունը, կառուցվածքը, բովանդակությունը: Կապիտալի շարժի հաշվետվություն, կառուցվածքը, բովանդակությունը: Կառավարչական հաշվառման կազմակերպումը գյուղատնտեսության մեջ: Կառավարչական վերահսկողության էությունը և փուլերը: Ծախսերի դասակարգումը, ուղղակի և անուղղակի, հիմնական և վերադիր, հաստատուն և փոփոխական ծախսերը: Պաշարների հաշվառման հիմնական սկզբունքները ԱՊՀ-ում: Աշխատանքի և աշխատավարձի հաշվառման կազմակերպումը գյուղատնտեսական ձեռնարկություններում: Անուղղակի ծախսերի բաշխումը, ծախսային կենտրոններ, ծախսերի կլանում: Արտադրանքի ինքնարժեքի հաշվարկման հիմնական սկզբունքները գյուղատնտեսության մեջ, հիմնական, երկրորդական արտադրանքների ինքնարժեքի հաշվարկումը: Հաշվառման կազմակերպումը ինտեգրված և ոչ ինտեգրված մեթոդով: Շահույթի կազմի և կառուցվածքի վերլուծությունը:
49) Հաշվապահական հաշվառումը գյուղատնտեսության մեջ 8 կրեդիտ 240 ժամ
Հաշվապահական հաշվառման կազմակերպման կառուցվածքը ԱՊՀ-ի ձեռնարկություններում սեփականության հարաբերությունների տարբեր ձևերում: Գյուղատնտեսական հումք վերամշակող ձեռնարկությունները: Օժանդակ արտադրությունների տեսակները և հաշվառման սկզբունքները գյուղատնտեսական ձեռնարկություններում: Բուսաբուծության ճյուղի ծախսերի հաշվառման առանձնահատկությունները և սկզբունքները, հաշվառման օբյեկտները, հոդվածները և հաշվառման խնդիրները: Բուսաբուծության ծախսերի սկզբնական և հաշվապահական հաշվառումը: Բուսաբուծության արտադրանքի ինքնարժեքի հաշվարկման առանձնահատկությունները և օբյեկտները: Անասնաբուծության ճյուղի ծախսերի հաշվառման առանձնահատկությունները և սկզբունքները: Ճյուղի ծախսերի հաշվառման օբյեկտները, ծախսերի հաշվառման հոդվածները: Անասնաբուծության արտադրանքի ինքնարժեքի հաշվարկման մեթոդները: ԱՊՀ-ի ձեռնարկությունների արտադրությունների և տնտեսությունների տեսակները: Բնակարանային-կոմունալ տնտեսության գծով ծախսումների և եկամուտների հաշվառումը:
Կենդանիների մատղաշների և բտվող կենդանիների դասակարգումը, հաշվառման խնդիրները:
Կենդանիների մատղաշների և բտվող կենդանիների սկզբնական փաստաթղթավորումը: Սինթետիկ և վերլուծական հաշվառման կազմակերպումը և դրանց փոխադարձ կապը: Հաշիվների թղթակցությունը: Կենդանիների մատղաշների և բտվող կենդանիների գույքագրումը և արդյունքների ձևակերպումը հաշիվներում: Գյուղատնտեսական արտադրանքի մուտքագրման և ծախսման հաշվառման կազմակերպումը: Գյուղատնտեսական արտադրանքի իրացման և ֆինանսական արդյունքների հաշվառումը:
Գյուղացիական տնտեսությունների փոխհարաբերությունները գյուղատնտեսական արտադրանք վերամշակող ձեռնարկությունների հետ: Գյուղացիական տնտեսություններում պարզեցված ձևով հաշվառման կազմակերպումը: Գյուղատնտեսական ձեռնարկություններում հաշվապահական հաշվետվությունների կազմման և ներկայացման կարգը:
50) Հաշվապահական հաշվառումը բանկերում 3 կրեդիտ 90 ժամ
Հաշվապահական հաշվառման առանձնահատկությունները բանկերում, հաշվառումը կարգավորող իրավական ակտերը: Հաշվապահական հաշվառումը վարելու և հաշվետվությունները կազմելու հիմնական սկզբունքները: ՀՀ տարածքում գործող հաշվապահական հաշվառման հաշիվների պլանը: Ֆինանսական հաշվետվությունների օգտագործողները: Ակտիվների դասակարգումն ըստ բնույթի և իրացվելիության: Կանխիկ դրամական միջոցներ և վճարային փաստաթղթեր: Պարտավորությունների հաշվառումը:
ՀՀՀՀՍ 16 «Հիմնական միջոցներ»: Հիմնական միջոցների բնութագրումը, սկզբնական արժեքը, օգտակար ծառայությունը: Հիմնական միջոցների մաշվածության հաշվառումը, եղանակները: Հիմնական միջոցների վերագնահատումը: Հիմնական միջոցների դուրսգրման և իրացման հաշվառումը: Արժեթղթերը, դրանց տեսակները, դասակարգումը: Պետական և ոչ պետական արժեթղթերի հաշվառում:
Պարտավորությունների բնութագրումը, դասակարգումը, վերլուծական և սինթետիկ հաշվառումը: Հաճախորդներից ներգրավված ցպահանջ և ժամկետային պարտավորությունների հաշվառումը: Բանկերում տոկոսային եկամուտներ, առաջացման աղբյուրները, հաշվառումը:
Կրեդիտորական պարտքերի տեսակները, հաշվառման կազմակերպումը, հաճախորդներին տրված վարկերի և փոխատվությունների հաշվառումը:
51) Հաշվապահական հաշվառումը բյուջետային կազմակերպություններում
3 կրեդիտ 90 ժամ
Ընդհանուր հասկացողություն բյուջետային հաշվառման մասին, բյուջետային հաշվառման խնդիրները, էությունն ու ֆունկցիաները: Բյուջետային հաշվառման օբյեկտները: Բյուջետային հիմնարկներում նախահաշվի կազմման կարգը: Եկամուտների բաշխումը առանձին բյուջեների միջև: Բյուջեի դրամական և եկամուտների հաշվառման խնդիրները: Նպատակային բյուջետային միջոցների նշանակությունը և օգտագործումը: Բյուջեի կատարման արդյունքների որոշումը: Բյուջեի եզրափակիչ հաշվեկշռի կազմումը: Բյուջետային հիմնարկներում օգտագործվող հաշվապահական ձևերը: Հաշվապահական հաշիվները գյուղատնտեսական բյուջետային հիմնարկներում: Դրամարկղային ծախսերի հաշվառման հաշիվներ: Դրամարկղային գործառնությունների հաշվառումը և փաստաթղթավորումը: Ոչ ընթացիկ ակտիվների հաշվառման առանձնահատկությունները բյուջետային հիմնարկություններում: Արտադրական պաշարների հաշվառումը բյուջետային կազմակերպություններում: Աշխատողների հետ վարձատրության գծով հաշվարկների հաշվառումը: Համայնքային բյուջեի կատարման հաշվառման առանձնահատկությունները: Համայնքային հաշվետվությունների կազմումը և ներկայացման կարգը: Բյուջեի դրամարկղային կատարման հաշվառումը գանձապետարանի հետ:
52) Վերահսկում և աուդիտ 5 կրեդիտ 150 ժամ
Աուդիտի էությունը և նշանակությունը, նպատակները և անհրաժեշտությունը: Աուդիտի պատմական զարգացումը, փուլերը: Աուդիտորական ստանդարտները և նրանցում ներկայացված օրինագծերը: Աուդիտի և հաշվապահական հաշվառման միջև եղած կապը: Աուդիտորական եզրակացության նշանակությունը: Էականությունը որպես աուդիտի անցկացման կարևորագույն սկզբունք: Աուդիտորի իրավունքներն ու պարտականությունները: Աուդիտի աշխատանքի նշանակումը և հրաժարումը: Աուդիտի պրոֆեսիոնալ վարքագծի կանոնները: Հիմնական սկզբունքները, ամբողջականությունը, օբյեկտիվությունը և անկախությունը, գաղտնիության հիմնական սկզբունքները: Աուդիտորական ռիսկ և ռիսկայնության գործոններ: Խարդախություն և սխալներ: Արտաքին աուդիտի էությունը և նշանակությունը: Աուդիտի պլանավորումը: Աշխատանքային պլան գրաֆիկների կազմում, աշխատաժամանակի որոշում, ռիսկերի գնահատում: Փորձագետների ներգրավման անհրաժեշտությունը: Աուդիտորական եզրակացություն: Աուդիտորական ստուգման մեթոդները: Աուդիտորական ապացույցներ: Ներքին աուդիտի էությունը և նշանակությունը: Ներքին և արտաքին աուդիտի միջև եղած տարբերությունները: Ներքին աուդիտի գործողության ոլորտները: Ներքին աուդիտի եզրակացության տեսակները: Ոչ ընթացիկ նյութական ակտիվների երկարաժամկետ ներդրումների աուդիտի անցկացման ընթացակարգերը: Վարձակալված հիմնական միջոցների աուդիտ: Փաստաթղթավորման պատասխանատուները: Պաշարների աուդիտ: Անավարտ արտադրության աուդիտ: Պաշարների գույքագրման կազմակերպումը: Պաշարների գնահատման ընթացակարգերը: Պաշարների աուդիտի արդյունքների ամփոփումը: Դեբիտորական պարտքերի աուդիտի ընթացակարգերը: Դրամական միջոցների աուդիտ: Դրամարկղային գործառնությունների աուդիտի իրականացման ընթացակարգերը: Դրամական միջոցների աուդիտը բանկային հաշիվներում: Դրամական միջոցների հաշվառումը և աուդիտը ապահովող փաստաթղթերը: Դրամական միջոցների ներքին վերահսկողության նշանակությունը և նպատակները: Բանկային քաղվածքների ստուգում: Գնման պատվեր, իրացման պատվեր: Գնումների և կրեդիտորական պարտքերի վերահսկողության ընթացակարգեր: Իրացում և դեբիտորական պարտքերի վերահսկողության ընթացակարգեր: Աշխատանքի վարձատրության աուդիտի անցկացման նպատակները, ընթացակարգերը և նշանակությունը: Դեբիտորական պարտքեր աշխատանքի վարձատրության գծով: Կրեդիտորական պարտքեր աշխատանքի վարձատրության գծով: Աշխատավարձի հաշվառման փաստաթղթավորման աուդիտ: Հաշվետու անձերի հետ կապված գործառնությունների արտացոլման ստուգումը: Արտադրական ստորաբաժանումներում աուդիտի կազմակերպում: Հիմնական արտադրության աուդիտի կազմակերպում: Բյուջեի հետ պարտավորությունների գծով հաշվարկների աուդիտի կազմակերպումը: Սոցիալական ապահովության և սոցիալական ապահովագրության գծով պարտավորությունների աուդիտի կազմակերպումը: Պահուստները, որպես զուտ ակտիվների մնացորդներ: Ոչ ընթացիկ ակտիվների վերագնահատումից առաջացած պահուստը: Վերագնահատումից ավելացում և վերագնահատումից նվազեցում: Առևտրային կրեդիտորական պարտքերի, այլ կրեդիտորական պարտքերի, հաշվեգրված պարտավորությունների աուդիտ: Ներքին վերահսկողության ընթացակարգերը: Մնացորդների ստուգումը և ժամկետային վերլուծությունները, բանկային վարկերի աուդիտ: Փոխառություններ: Կրեդիտորական պարտքերի հաշվառման հիմնական փաստաթղթերի առկայության, ժամկետների և ճշտության ստուգում: Ֆինանսական հաշվետվությունների տեսակները և աուդիտը: Աուդիտորական վերլուծություններ: Աուդիտորական եզրակացության պատրաստում: Ներքին աուդիտի եզրակացությունը և օգտվող խմբերը:
53) Հարկային հաշվապահություն 3 կրեդիտ 90 ժամ
Հարկային հաշվապահության խնդիրները: Հարկային վարչարարություն: Հարկային ակտիվներ և պարտավորություններ: Հարկային և հաշվապահական շահույթի տարբերությունը: Հետաձգված հարկային ակտիվների հաշվառումը: Հետաձգված հարկային պարտավորությունների հաշվառումը: Հետաձգված հարկերի վերագնահատումները: Հարկային և ֆինանսական հաշվառման փոխկապակցումը: Շահութահարկի հաշվետվությունը: Եկամտահարկի հաշվառումը: Սոցիոլոգիական ապահովագրության վճարների հաշվառումը: Աշխատավարձի գծով հարկային պարտավորությունների հաշվետվությունները: ԱԱՀ պարտավորությունների ձևավորման և հաշվանցման հաշվառումը: Ավելացված արժեքի հաշվարկի հաշվետվությունը: Հարկային պլանավորման էությունը: Դեբիտորական պարտքերի հնարավոր կորուստների պահուստավորումը: Աշխատավարձի գծով հարկային բեռի գնահատումները: Հարկային օրենսդրությամբ և վարչական իրավախախտումների օրենսգրքով նախատեսված պատասխանատվություն: Ֆինանսական պատասխանատվություն և վարչական պատասխանատվություն: Հետաձգված հարկային պարտավորություններ և հետաձգված հարկային ակտիվներ:
54) Դատահաշվապահական փորձաքննություն 3 կրեդիտ 90 ժամ
Հասկացողություն դատահաշվապահական փորձաքննության առարկայի մեթոդների և օբյեկտների մասին: Վարչական իրավունքի, ֆինանսական իրավունքի, աշխատանքային իրավունքի, հողային իրավունքի, քրեական իրավունքի նորմերի բնութագիրը: Փորձագետ հաշվապահի աուդիտորի և վերահսկողի գործունեության միջև եղած տարբերությունները: ՀՀ Արդարադատության նախարարության դատական փորձաքննությունների լաբորատորիան և կատարվող աշխատանքների կազմակերպումը: Փորձագետ հաշվապահի կողմից տրվող պրոֆեսիոնալ նախականխիչ առաջարկությունները: Սկզբնական, լրացուցիչ և կրկնակի դատահաշվապահական աուդիտորական փորձաքննությունների կատարումը: Քաղաքացիաիրավական պայմանագիր և պայմանագրային իրավունք: Պայմանագրի տեսակները, դրանց բնորոշումների համաձայն ՀՀ Քաղ. օրենսգրքի: Պայմանագրի կնքումը: Պայմանագրային փաստաթղթերի ժամկետները: Պայմանագրի պայմանները, ձևը և մեկնաբանումը: Պայմանագրի պահանջների կատարելը, փոփոխելը և դադարեցումը: Աշխատանքային պայմանագրի կնքումը և դադարեցումը: Փորձագետ հաշվապահի եզրակացության կառուցվածքը, տեսակները և ապացուցողական նշանակությունը: Նյութական արժեքների գույքագրման տվյալների օգտագործումը փորձագիտական ուսումնասիրության ընթացքում:
Հաշվառումից դուրս մնացած թողարկված նյութերի և իրացման փաստերի բացահայտումը: Ֆինանսական արդյունքներով հարցերի հաշվարկման և վճարման հրատապ հարցերի բացահայտումը:
Հաշվային ռեգիստրներում փաստաթղթերի գրանցման և գնահատման ուսումնասիրության կազմումը: Հաշվապահական հաշվետվությունների վերլուծությունը և գնահատումը: Հաշվապահական հաշվառման մեջ թերությունների վերացման համար առաջարկությունների մշակումը:
55) Գործավարություն 2 կրեդիտ 60 ժամ
Փաստաթղթային ծառայությունների զարգացման համառոտ պատմությունը: Հրամանագրային գործավարություն: Կատարողական գործավարություն: Գործավարության պետական համակարգը, փաստաթղթավորման պետական ստանդարտները: Պաշտոնային հրահանգներ: Փաստաթղթային աշխատանքների նորմավորումը: Փաստաթղթի օպերատիվ բազմացման միջոցները: Փաստաթղթի մշակման միջոցները: Փաստաթղթերի պահպանման և որոնման միջոցները: Տեղեկատվության հաղորդման միջոցները: Տեղեկատվության ձայնային ընդունման և հաղորդման միջոցները:Հաշվողական տեխնիկական միջոցները: Համակարգիչներ: Գործավարի գործնական և անձնական հատկանիշները:
Գործավարի աշխատանքի էթիկան: Գործավարի քարտուղարի գործնական շփումները: Գործավարի զրույցի վարման կանոնները: Հեռախոսազրույցների վարումը: Հաճախորդների ընդունման կազմակերպումը: Խորհրդակցությունների, նիստերի կազմակերպման և անցկացման գծով գործավար-քարտուղարի աշխատանքը: Ղեկավարի գործուղումների նախապատրաստումը: Փաստաթղթերի դասակարգումը և միասնականացումը: Կազմակերպչական-կարգադրիչ փաստաթղթերի շրջաբերական նմուշի կառուցումը: Ծառայողական փաստաթղթերի տեսակներն ու նշանակությունը:
Ծառայողական նամակներ, հեռագրեր, ֆաքսագրեր, հեռախոսագրեր, զեկուցագրեր, ակտեր, պայմանագրեր, հիմնական գործունեության գծով հրամաններ, հրամանից քաղվածքներ, արձանագրությունից քաղվածքներ: Անձնակազմի գծով փաստաթղթեր: Դիմումների տեսակները, դրանց կազմման և ձևակերպման կանոնները: Անձնակազմի գծով հրամանները: Բնութագրեր, ինքնակենսագրություններ: Լիազորագրեր, ստացականներ: Աշխատանքային գրքույկներ: Փաստաթղթային նյութերի արժեքավորության փորձաքննություն: Գործերի հանձնումը հիմնարկության գրապահոցին:
56) ԱՊՀ-ի կազմակերպությունների տնտեսական գործունեության
վերլուծություն 7 կրեդիտ 210 ժամ
Ագրարային համակարգի ձեռնարկությունների ֆինանսատնտեսական գործունեության վերլուծության նպատակը, խնդիրները, համալիր վերլուծության մեթոդիկան, հողային ռեսուրսների օգտագործումը, կերային և պարենային մշակաբույսերի տնտեսական արդյունավետությունը, ընթացիկ ակտիվների ապահովվածությունը, օգտագործումը, աշխատանքային ռեսուրսներով ապահովվածությունը, աշխատուժի շարժը, աշխատանքի արտադրողականությունը և արտադրանքի աշխատատարության վրա տարբեր գործոնների ազդեցությունը, աշխատավարձի ֆոնդի վերլուծությունը: Գյուղատնտեսական ձեռնարկությունների արտադրանքների գծով առաջադրանքների կատարումը, արտադրության ծավալների բարձրացումը ապահովող գործոնների վերլուծությունը: Օժանդակ և սպասարկող արտադրանքների աշխատանքների վերլուծությունը:
Միավոր և համախառն բուսաբուծական և անասնաբուծական արտադրանքների հաշվով կատարված ծախսերի և նրա կառուցվածքի գծով տեղի ունեցած փոփոխությունները:
Ներդրումների տնտեսական արդյունավետությունը, ֆինանսական արդյունքների վերլուծությունը (ըստ արտադրանքների, ճյուղերի և տնտեսության առումով շահույթի և շահութաբերության մակարդակի շարժընթացը, նրանց փոփոխությունները և պայմանավորող գործոնների), համախառն և զուտ եկամուտի հաշվարկման և բաշխման վերլուծությունը:
Սեփական և փոխառու կապիտալի հարաբերակցության ապահովումը, ֆինանսատնտեսական գործունեության համալիր գնահատումը ըստ հիմնական ցուցանիշների:
57) Հարկեր և հարկային քաղաքականություն 6 կրեդիտ 180 ժամ
ՀՀ բյուջետային համակարգի էությունը և բյուջետային հարաբերությունների կարգավորման հիմունքները: ՀՀ պետական և համայնքային բյուջեները: ՀՀ բյուջետային համակարգը: Բյուջեի եկամուտները և ծախսերը: Բյուջեի եկամուտների կազմավորման աղբյուրները և ծախսերի ուղղություններն ըստ դասակարգման առանձին հոդվածների: Բյուջեի դեֆիցիտը և ծածկման ուղիները: Բյուջեների կազմման, քննարկման և հաստատման առանձնահատկությունները: Արտաբյուջետային հիմնադրամների էությունը և նշանակությունը: Հարկ վճարողները, հարկային գործակալ, հարկեր հավաքագրողները: Հարկման օբյեկտներ, հարկատրման միավորներ, հարկերի կազմավորման աղբյուրները, հարկային ժամանակաշրջան: Հարկադրույքը, դրա ձևերը և տեսակները: Հարկային արտոնությունները, դրանց էությունը, նշանակությունը, տեսակները և դասակարգումը: Հարկերի վճարման եղանակները և կարգը: Հասկացություն հարկային համակարգի մասին և նրա հիմնական տարրերը: Հարկերի դասակարգումը և դրանց չափանիշները: Հարկեր իրավաբանական և ֆիզիկական անձանցից: Համապետական և տեղական հարկեր: ՀՀ հարկային համակարգը: Հարկային համակարգի կառավարումը, դրանց գործառույթները, նպատակները և խնդիրները: Ավելացված արժեքի հարկի, ակցիզային հարկի, շահութահարկի, եկամտահարկի, գույքահարկի, հողի հարկի էությունը, դրանց հարկման օբյեկտները, վճարողները, դրույքաչափերը, հաշվարկման և բյուջե վճարման կարգն ու ժամկետները: Հաստատագրված վճարների, պետական և տեղական տուրքերի, մաքսատուրքի էությունը և հաշվարկման կարգը: Հարկեր վճարողների և հարկային մարմինների իրավունքները, պարտականություններն ու պատասխանատվությունը: Հարկային իրավախախտումների դեպքում պատասխանատվությունը, հարկային ստուգումների տեսակները, նպատակները և մեթոդները: Հարկման քաղաքականությունը գյուղատնտեսության բնագավառում:
58) ԱՊՀ-ի ձեռնարկությունների ֆինանսներ 6 կրեդիտ 180 ժամ
Ագրոպարենային համալիրի (ԱՊՀ) կազմակերպությունների ֆինանսների էությունը և գործառույթները (ֆունկցիաները): ԱՊՀ-ի տնտեսավարող սուբյեկտների ֆինանսների կազմակերպման հիմնական գծերը: Առանձին կազմակերպաիրավական ձևի տնտեսավարող սուբյեկտների ֆինանսների առանձնահատկությունները: ԱՊՀ-ի ագրարային կազմավորումներում ֆինանսական աշխատանքների բովանդակությունը և խնդիրները: Ֆինանսական հարաբերությունների համակարգում առևտրային հաշվարկների սկզբունքները: Գյուղատնտեսական ապրանքարտադրողների ծախսերի ապահովման ֆինանսական համակարգը շուկայական հարաբերությունների պայմաններում: Առևտրային կազմակերպություններում դրամական միջոցների կազմակերպումը: Բանկերում ապրանքարտադրողների հաշիվները: Անկանխիկ հաշվարկների համակարգը: Գյուղատնտեսական ապրանքարտադրողների հաշվարկները մատակարարների և գնորդների հետ: Հաշվարկավճարային համակարգի ճգնաժամի պայմաններում բարտերային, ֆորվարդային, ֆյուչերսային և լիզինգային գործարքների դերը:
Արտահանում-ներմուծում գործառնությունների գծով հաշվարկները: Հաշվարկների ոլորտում ապրանքարտադրողների օպերատիվ աշխատանքը: Հասկացություն եկամտի և արտադրանքի, ապրանքների (աշխատանքների, ծառայությունների) իրացումից հասույթի մասին: Ֆինանսական արդյունքների էությունը և դրանց դերը շուկայական տնտեսավարման պայմաններում: Պլանային շահույթի որոշումը որպես ձեռնարկատիրական գործունեության ելակետային պահ: Շահույթի փոփոխության վրա ազդող գործոնները և վերլուծությունը: Շահույթի բաշխումը հարկային համակարգի պայմաններում: Ագրոպարենային համալիրի ձեռնարկության տրամադրության տակ մնացած զուտ շահույթի նշանակությունը և բաշխման առանձնահատկությունները: Գյուղատնտեսական ձեռնարկությունների կողմից բյուջե կատարվող վճարումների կատարելագործումը: ԱՊՀ-ի կազմակերպությունների ընթացիկ ակտիվների (շրջանառու միջոցների) տնտեսական էությունը և դրանց հատկանիշները: Ընթացիկ ակտիվների կազմակերպումը և պահանջարկի որոշումը: Ընթացիկ ակտիվների ձևավորման աղբյուրները: Ընթացիկ ակտիվների օգտագործման արդյունավետությունը բնորոշող ցուցանիշների համակարգը: Ընթացիկ ակտիվների արդյունավետ օգտագործման նկատմամբ հսկողությունը: Վարկավորման գործընթացի կազմակերպման սկզբունքները և ուղղվածությունը: Գյուղատնտեսության վարկավորման արտերկրյա փորձը: Շուկայական տնտեսության անցման պայմաններում գյուղատնտեսական ապրանքարտադրողների վարկավորման համակարգի վերաձևավորումը: Ագրոպարենային համալիրի ձեռնարկությունների և կազմակերպությունների վարկավորման կազմակերպումը ագրարային բանկերի կողմից: Գյուղացիական և ֆերմերային տնտեսությունների վարկավորման կազմակերպման առանձնահատկությունները: Վարկային հարաբերությունների իրավական կարգավորումը: Վարկունակության գնահատման մեթոդները: Մուրհակը որպես վարկավորման գործիք: Կազմակերպությունների ֆինանսական վերլուծության էությունը, մեթոդները, կազմակերպումը և տեղեկատվության ապահովումը: Ֆինանսական հիմնական ցուցանիշների վերլուծության համակարգը` ֆինանսական ընդհանուր դրության, ֆինանսական կայունության, գործարար ակտիվության, շահութաբերության, իրացվելիության, վճարունակության և այլ տնտեսական իրավիճակների գնահատման ոլորտում: Ձեռնարկության գործունեության ֆինանսական ռազմավարությունը, դերն ու նշանակությունը: Բազմամյա տնկարկների աճեցման և անասնահոտի կազմավորման գծով ծախսերի ֆինանսավորումն ու վարկավորումը: Գործարարության պլանի հասկացությունը, մշակման պայմանները և կիրառման ոլորտները: Կազմակերպության գործարարության պլանի բաժինների կազմման մեթոդաբանությունը, այդ թվում` գործարարության պլանի համառոտ նկարագրությունը, (ամփոփող բաժին), արտադրանքի (աշխատանքի, ծառայությունների) նկարագիրը, շուկայի ուսումնասիրությունն ու վերլուծությունը, շուկայավարությունը, արտադրության պլանը, նորմատիվաիրավական դաշտը, ֆինանսական պլանը (ֆինանսական պլանի արդյունավետության և անվնաս գործունեության վերլուծությունը), ռիսկի գնահատման պլանը: Գյուղ. կազմակերպությունների սնանկացման ֆինանսական պատճառները և ազդող գործոնները: Սնանկացման (անվճարունակության) գնահատումը: Սնանկացման կանխատեսման մեթոդները: Գյուղ. կազմակերպությունների ֆինանսական առողջացման ծրագիրը: Գյուղ. կազմակերպությունների պլանավորման էությունը, սկզբունքները և գործընթացը: Կազմակերպությունների ֆինանսական պլանավորումը: Գյուղատնտեսական ձեռնարկությունների ֆինանսական պլանի կազմման կարգը: Կազմակերպության ֆինանսական ծառայության օպերատիվ և վերահսկման աշխատանքը: Շուկայական տնտեսության պայմաններում ֆինանսական պլանավորման պրակտիկան:
59) Դրամաշրջանառություն, վարկեր և բանկեր 5 կրեդիտ 150 ժամ
Դրամի առաջացման և կիրառման նախադրյալները և անհրաժեշտությունը: Դրամի էությունը և գործառույթները: Շուկայական տնտեսության պայմաններում դրամի դերն ու զարգացումը: Դրամի տեսակները և դրանց առանձնահատկությունները: Դրամաշրջանառությունը և նրա կառուցվածքը: Տնտեսական շրջանառությունում դրամի թողարկումը: Կանխիկ դրամական շրջապտույտ և դրամաշրջանառություն, դրամաշրջանառության օրենքները և դրամական շրջապտույտի պետական կարգավորման մեթոդները: Անկանխիկ դրամաշրջանառություն և անկանխիկ հաշվարկների համակարգ: Հասկացություն պետության դրամական համակարգի, նրա ծագման և զարգացման պատմության մասին: Թղթադրամներ ու վարկային դրամներ և դրանց շրջանառության օրինաչափությունները: Արժեզրկման պատճառները և էությունը, դրա դրսևորման ձևերը: Արժեզրկման գործընթացի օրինաչափությունները և դրա կարգավորումը` մեթոդները, սահմանները, հակասությունները: Առանձին պետությունների դրամական համակարգերը: Արժութային համակարգ և արժութային հարաբերություններ` դրանց հասկացությունը, կատեգորիաները, տարրերը, զարգացումները: Արժութային կարգավորման համակարգում պետության վճարային և հաշվարկային հաշվեկշիռը: Վարկի անհրաժեշտությունը, էությունը, օրենքները և գործառույթները: Վարկի տեսակները և ձևերը: Վարկի դերը և սահմանները: Վարկը միջազգային տնտեսական հարաբերություններում: Վարկավորման ընթացակարգը, վարկային և փոխառության պայմանագրեր, դրանց իրավական և համեմատական բնութագրերը. վարկերի վերադարձման ու դրանց ապահովման և տոկոսադրույքների հաշվարկման եղանակները, վարկային հարաբերությունների իրավական կարգավորումը ՀՀ-ում: Փոխատվական տոկոս և նրա դերը: Փոխատվական տոկոսի մակարդակի ձևավորման հիմունքները: Փոխատվական տոկոսի սահմանները և վճարման աղբյուրները: Բանկերի առաջացումը, էությունը և դրանց դերն ու գործառույթները տնտեսության զարգացման գործում: Բանկային համակարգի հասկացությունը, նրա տարրերը, բանկերի տեսակները: Կենտրոնական բանկեր և դրանց գործունեության հիմունքները: Կենտրոնական բանկերի գործառույթները: Դրամավարկային քաղաքականության հիմունքները: Առևտրային բանկերը և դրանց գործունեությունը (գործառնությունները և ծառայությունները): Բանկերի կազմակերպաիրավական ձևերը, վերակազմավորումը և լուծարումը: Ոչ բանկային վարկային կազմակերպությունները, դրանց դերը ֆինանսական շուկայում, գործունեության իրավական կարգավորումը: Միջազգային ֆինանսական և վարկային ինստիտուտներ:
60) Ֆինանսական իրավունք 3 կրեդիտ 60 ժամ
Ֆինանսական իրավունք առարկան, հասկացությունը, համակարգը և աղբյուրները: Պետության ինքնակառավարման մարմինների գործունեության իրավական հիմքերն: Հաշվապահական հաշվառման և աուդիտի ֆինանսաիրավական վերահսկողության իրականացման մեթոդները: Պետության և տեղական բյուջեների, սոցիալ-տնտեսական ու իրավական նշանակությունը: Աուդիտային վերահսկողությունը բյուջեի կատարման վրա: ՀՀ կառավարության ոչ բյուջետային, պետական և տեղական հիմնադրամների իրավական ռեժիմը:
61) Էլեկտրոնային կոմերցիա 4 կրեդիտ 120 ժամ
Էլեկտրոնային կոմերցիայի դերը շուկայական տնտեսության ներկայիս պայմաններում էլ ավելի է կարևորվում, և առանց այս գիտության իմացության թերի է լինում «ԱՊՀ ֆինանսների կառավարում» մասնագիտությամբ տնտեսագիտության բակալավր մասնագետի պատրաստումը: Ծրագիրը այս մասնագիտության համար բաղկացած է 10 թեմաներից, իր 59 ենթաթեմաներով:
Էլեկտրոնային բիզնեսը և էլեկտրոնային կոմերցիան: Էլեկտրոնային կոմերցիան` որպես բիզնեսի վարման ձև, հիմնական հասկացությունները, առանձնահատկությունները և հիմնախնդիրները, զարգացման միտումները: Էլեկտրոնային կոմերցիան, համակարգերը, կազմակերպատնտեսական մոդելները, տեղը ինտերնետ ցանցում, համակարգի օգտագործման հետ կապված խնդիրները և նրանց առանձնահատկությունները ՀՀ-ում: Էլեկտրոնային կոմերցիայի ձևերը` խանութներ, աճուրդներ, պորտալներ, առևտրային հրապարակներ: Ինտերնետ ցանցի դերը էլեկտրոնային կոմերցիայի համակարգում` ինտերնետի կառուցվածքը, գործունեությունը, բաղկացուցիչ մասերը և հիմնական ծառայությունները, մարքեթինգը և ինտերնետ ցանցի հնարավորությունները: WEB էջը` որպես էլեկտրոնային կոմերցիայի բիզնեսի հիմք: WEB էջի դասակարգումը, բիզնես մոդելները, էջի ստեղծման փուլերը, արդյունավետության գնահատումը: Փողի շարժը ցանցում: Էլեկտրոնային վճարումների տարբերակները, վճարային համակարգերը, ինտերնետ բանքինգ, EDram և ArCa վճարման համակարգեր: Կազմակերպություն - հաճախորդ դասի (B2C) էլեկտրոնային կոմերցիա: Ինտերնետ մարքեթինգ, ապրանքային ու գնային քաղաքականությունը, մրցունակությունը ինտերնետում, սպառողը ինտերնետ միջավայրում: Կոմունիկացիոն քաղաքականությունը ցանցում` գովազդի առանձնահատկությունները, էլեկտրոնային PR, իրացման խթանում: Կազմակերպություն - կազմակերպություն դասի (B2B) էլեկտրոնային կոմերցիա` արժեքի ավելացման շղթաներ, գործարարության զարգացումը ինտերնետում, էլեկտրոնային առևտրում մասնակիցների (գնորդների, վաճառողների) վիճակագրական վերլուծություն, բիզնեսը և էտիկան կազմակերպությունների միջև: Էլեկտրոնային առևտրի կազմակերպաիրավական հիմքերը: Ինտերնետում աշխատանքի կազմակերպական և հասարակական կարգավորումը, տեխնիկական կոորդինացումը, անվտանգության ապահովման միջոցները, շիֆրավորում, էլեկտրոնային ստորագրություն և կնիք ունենալու առավելությունը:
Ծրագրում ներառված թեմաների ուսումնասիրումը հնարավորություն է տալիս ուսանողներին` պատշաճ մակարդակի գիտելիքներ ձեռք բերել էլեկտրոնային շուկայում արդյունավետ ու նպատակաուղղված գործունեություն ծավալելու, էլեկտրոնային գործառնությունների, ինտերնետ ցանցում մարքեթինգային հետազոտությունների իրականացման, անհրաժեշտ տեղեկատվության ստացման, հիմնավոր ապրանքային, գնային, բաշխման և կոմունիկացիոն քաղաքականություն իրականացնելու, ինչպես նաև էլեկտրոնային կոմերցիայի բնագավառում այլ խնդիրների արդյունավետ լուծման համար:
62) Արժեթղթերի շուկա և բորսային գործ 3 կրեդիտ 90 ժամ
Արժեթղթերի շուկա: Արժեթղթերի շուկայի բնորոշումը և տեսակները: Արժեթղթերի շուկայի տեղը: Արժեթղթերի շուկա և դրա կարգավորումը:
Ֆոնդային բրոքերներ և դիլերներ: Առևտրային բանկերը արժեթղթերի շուկայում: Արժեթղթերի հատկանիշները (ժամանակային, տարածքային, շուկայական): Շուկայական բնութագրերը` տիրապետման, թողարկման ձևը, շրջանառելիության բնութագիրը, ռիսկի աստիճանը, եկամտի վճարման ձևը և այլն:Արժեթղթերի թողարկման ձևերը` թղթային, ոչ թղթային: Արժեթղթերի տեսակները` բաժնետոմս, պարտատոմս, մուրհակ, չեկ, կոնոսամենտ, վարրանտ, օպցիոն, ֆյուչերս, ֆորվարդ: Պետական արժեթղթեր: Բաժնետոմսերի ընդհանուր բնութագիրը, բաժնետոմսերի հատկանիշները, տեսակները, բաժնետերերի իրավունքներն ըստ բաժնետոմսերի տեսակների: Շուկայական ընթացիկ եկամտաբերություն, վերջնական եկամտաբերություն: Բաժնետոմսի եկամտաբերության վրա ազդող գործոնները Պարտատոմսեր, դրանց էությունը, նմանությունը և տարբերությունը բաժնետոմսերից: Այլ հիմնական արժեթղթեր: Մուրհակներ: Չեկ և կոնոսամենտ: Էմիտենտներ և ինվեստորներ: Ֆյուչերսային և օպցիոն պայմանագրերը որպես արժեթղթերի շուկայի գործիքներ: Արժեթղթերի ռեյտինգը: Բորսային ինդեքսներ: Ընդհանուր հասկացություն ինդեքսների մասին արժեթղթերի շուկայում:
63) Կազմակերպությունների ֆինանսական վերլուծություն 5 կրեդիտ 150 ժամ
Տնտեսավարող սուբյեկտների գործունեության ֆինանսական վերլուծության անհրաժեշտությունը: Ֆինանսական վերլուծության դերը տնտեսավարման պայմաններում, Տնտեսավարող սուբյեկտների ֆինանսական դրության ընդհանուր գնահատումը:
Տնտեսավարող սուբյեկտների գործունեության ֆինանսական արդյունքների վերլուծությունը: Տնտեսավարող սուբյեկտների գործունեության ֆինանսական արդյունքների ձևավորման և բաշխման մոդելը, շահույթի ցուցանիշների մակարդակի, դինամիկայի և կառուցվածքի վերլուծությունը, արտադրանքի ապրանքների (աշխատանքների, ծառայությունների) իրացումից շահույթի գործոնային վերլուծությունը, շահույթի օգտագործման վերլուծությունը, շահութաբերության ցուցանիշների համակարգը և հաշվարկման մեթոդները, շահութաբերության ցուցանիշների գործոնային վերլուծությունը:
Ֆինանսական կայունության, գործարար ակտիվության և իրացվելիության գնահատման ցուցանիշների ու դրանց հաշվարկման մեթոդիկան:
Տնտեսավարող սուբյեկտների սնանկացումը և ռիսկերի գնահատման մեթոդիկան: Տնտեսավարող սուբյեկտների սնանկացման էությունը, սնանկացման պատճառները և ազդող գործոնները, անվճարունակության գնահատումը, տնտեսավարող սուբյեկտների սնանկացման կանխատեսման մեթոդները, տնտեսավարող սուբյեկտների ֆինանսական առողջացման ուղիները, ֆինանսական պլանի կազմման համառոտ նկարագիրը, ռիսկի գնահատում:
ԸՆՏՐՈՎԻ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ
Հաշվապահական հաշվառման ստանդարտներ
ՖԱԿՈՒԼՏԱՏԻՎ ԴԱՍԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԿՐԹԱԲԼՈԿ
19. Առկա ձևով ուսուցման դեպքում լսարանային պարապմունքներին պետք է տրամադրվի յուրաքանչյուր ուսումնական դասընթացին հատկացվող ժամաքանակի 50%-ից ոչ պակասը, իսկ հեռակա ձևով ուսուցման դեպքում` 10%-ից ոչ պակասը:
20. 311103 «Ագրոպարենային համակարգի հաշվապահական հաշվառում և աուդիտ»
_________________________________________________________________
ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՄԲ ՏՆՏԵՍԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԲԱԿԱԼԱՎՐԻ ՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ _________________________
որակավորման աստիճան
ԿՐԹԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԻ ՅՈՒՐԱՑՄԱՆ ԺԱՄԿԵՏՆԵՐԸ
21. Տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրի
_________________________
որակավորման աստիճանը
յուրացման ժամկետը, ներառյալ ուսանողի հետազոտական աշխատանքը, առկա ուսուցման ձևով 242 շաբաթ է, որից.
1) տեսական ուսուցումը` 150 շաբաթ
2) քննաշրջանները` 27 շաբաթ
3) պրակտիկաները` 19 շաբաթ
այդ թվում` ուսումնական պրակտիկա` 4 շաբաթ
արտադրական պրակտիկա` 15 շաբաթ
4) եզրափակիչ պետական որակավորումը, ներառյալ ավարտական որակավորման (դիպլոմային) աշխատանքի պատրաստումը և պաշտպանությունը` 10 շաբաթ
5) արձակուրդները (ներառյալ հետբուհական 8-շաբաթյա արձակուրդը)` 36 շաբաթ
Դիպլոմային աշխատանքի կատարման ժամանակացույցը, ընթացիկ վերահսկման և ատեստավորման ձևը, պաշտպանության թույլատրման կարգը սահմանում է բուհը (ֆակուլտետը), որը հաստատում է բուհի գիտական խորհուրդը:
22. Միջնակարգ (լրիվ)-ի ընդհանուր կրթություն ունեցող անձանց համար
___________________
որակավորման աստիճան
պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրերի յուրացման ժամկետները հեռակա ուսուցման ձևով երկարացվում են մինչև 1 տարի` սույն պետական կրթական չափորոշիչի թ.3.-ով սահմանված ժամկետի նկատմամբ:
23. ՈՒսանողի ուսումնական բեռնվածքի առավելագույն ծավալը սահմանվում է շաբաթական 45 ժամ` ներառյալ լսարանային և արտալսարանային (ինքնուրույն) աշխատանքները:
24. Առկա ուսուցման ձևով սովորող ուսանողի լսարանային պարապմունքների ծավալը չպետք է գերազանցի շաբաթական 30 ժամ: Նշված ծավալում չեն ընդգրկվում ֆիզիկական կուլտուրայի և ֆակուլտատիվ դասընթացների դասաժամերը: ՈՒսումնական տարվա տեսական ուսուցման տևողությունը 34 շաբաթ է:
25. Հեռակա ուսուցման ձևով սովորող ուսանողի համար պետք է ապահովվի տարեկան 160 ժամից ոչ պակաս ծավալով դասախոսների հետ պարապմունքներ անցկացնելը:
26. ՈՒսումնական տարվա արձակուրդները պետք է 7-10 շաբաթ լինեն, այդ թվում` 2 շաբաթից ոչ պակաս` ձմեռային քննաշրջանից հետո:
27. 311103 «Ագրոպարենային համակարգի հաշվապահական հաշվառում և աուդիտ»
_________________________________________________________________
ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՄԲ ՏՆՏԵՍԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԲԱԿԱԼԱՎՐԻ ՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ _________________________
որակավորման աստիճան
ԿՐԹԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԻ ՄՇԱԿՄԱՆ ԵՎ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
28. Տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրի
_________________________
որակավորման աստիճանը
մշակմանը ներկայացվող պահանջները.
Սույն պետական կրթական չափորոշիչի հիման վրա բուհն ինքնուրույն է մշակում և հաստատում տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագիրը:
_________________________
որակավորման աստիճանը
ՈՒսանողի կողմից ընտրովի դասընթացների ուսումնառությունը պարտադիր է, իսկ նրանց ցանկը երաշխավորական բնույթ է կրում, որը կարող է փոփոխել կամ լրացնել բուհը:
ՈՒսումնական դասընթացի բաղադրիչների տեսակները (դասախոսություն, գործնական, սեմինար, լաբորատոր պարապմունքներ, տնային և կուրսային աշխատանքների խորհրդատվություն և այլն) և ծավալները` դասընթացին հատկացված դասաժամերի շրջանակում սահմանում է բուհը: ՈՒսուցման ողջ շրջանում ուսումնական ժամաքանակի ընդհանուր հաշվեկշռում ակտիվ մեթոդներով ուսանողի տեսական ուսուցումը չպետք է ցածր լինի 25%-ից:
ՈՒսանողի գիտելիքի ստուգման և գնահատման համակարգի տեսակն ընտրում է բուհը: Տվյալ դասընթացից ուսանողի գիտելիքների եզրափակիչ գնահատականը չպետք է հիմնավորվի միայն վերջին քննության (ստուգարքի) արդյունքով, այն պետք է հաշվի առնի ուսանողի ակտիվությունը դասընթացից և ընթացիկ առաջադիմությունը կիսամյակի (ների) ընթացքում: Եզրափակիչ գնահատման դեպքում գնահատականի 40%-ը ձևավորվում է ընթացիկ առաջադիմությամբ և միջանկյալ ստուգումներով, իսկ 60%-ը` եզրափակիչ քննության (ստուգարքի) արդյունքով:
Քննությունների անցկացման հիմնական ձևը գրավոր կամ գրավոր-բանավորն է:
Բացառության կարգով բուհը կարող է սահմանել բանավոր քննություններ, բայց դրանք չպետք է գերազանցեն քննությունների ընդհանուր քանակի 25%-ը: Բուհի իրավունքն է ուսումնական դասընթացների եզրափակիչ ստուգման եղանակի (ստուգարք կամ քննություն) ընտրությունը և ձևի սահմանումը:
ՈՒսանողների գիտելիքների ընթացիկ գնահատման համակարգում բուհն օգտագործում կրթական համակարգին ինտեգրվելու և ուսանողների ակադեմիական շարժունակությունն ապահովելու նպատակով ուսումնական գործընթացում գերադասելի է գիտելիքների ստացման և գնահատման վարկային (կրեդիտային) համակարգի ներդրումը և օգտագործումը: Դասընթացից եզրափակիչ գնահատական նշանակելու դեպքում անհրաժեշտ է անցնել գիտելիքների գնահատման ավանդական համակարգին («գերազանց», «լավ», «բավարար», «անբավարար», «ստուգված», «չստուգված»):
Կուրսային աշխատանքը դիտարկվում է որպես դասընթացի ուսումնական բաղադրիչ և իրականացվում է այդ դասընթացին հատկացրած դասաժամերի հաշվին: Հիմնական մասնագիտական դասընթացներից կուրսային աշխատանքի կատարելը պարտադիր է, բայց ուսուցման ողջ դրանք չպետք է գերազանցեն 5-ը:
Մասնագիտացման դասընթացների կրթաբլոկը ընդհանուր մասնագիտական դասընթացների կրթաբլոկի տրամաբանված հաջորդականությունն է, որը ընտրած մասնագիտությամբ նախատեսված գործունեության բնագավառներում նպաստում է ուսանողի խոր մասնագիտական գիտելիքների և ունակությունների ձեռքբերմանը: Բուհը պետական կրթական չափորոշիչի հավելված 1-ում տրված ցանկից ինքնուրույն է ընտրում իրեն համապատասխանող մասնագիտացումը և իրավունք ունի փոփոխելու կամ լրացնելու մասնագիտացման դասընթացների ցանկը, կամ էլ ՀՀ ԿԳՆ մասնագիտությունների պետական կրթական չափորոշիչը մշակող գիտամեթոդական հանձնաժողովի հետ համաձայնեցված` ձևավորելու նոր մասնագիտացում:
29. Մասնագիտության հիմնական կրթական ծրագիրն իրականացնելու դեպքում բուհն իրավասու է`
1) 5%-ի սահմաններում փոփոխել դասընթացների կրթաբլոկներին հատկացված ժամաքանակները, իսկ առանձին դասընթացներինը` մինչև 10%-ի սահմաններում,
2) ձևավորել հումանիտար և սոցիալ-տնտեսագիտական դասընթացների կրթաբլոկ, որի հանրապետական բաղադրիչում նշվածներից պարտադիր է հետևյալ դասընթացների առկայությունը`
«Ֆիզիկական կուլտուրա»
«Հայ ժողովրդի պատմություն»
«Հայոց լեզու և հայ գրականություն»
«Ռուսաց լեզու և խոսքի մշակույթ»
«Օտար լեզու»
«Փիլիսոփայություն»
Մնացած դասընթացները կարող են ընդգրկվել ըստ բուհի հայեցողության:
Այս դեպքում հնարավոր է նրանց միջդասընթացային միավորումը բովանդակության պարտադիր նվազագույնի պահպանմամբ:
Եթե դասընթացը ընդհանուր մասնագիտական կամ մասնագիտացման դասընթացների կրթաբլոկի մի մասն է կազմում, դրա համար հատկացված ժամերը վերաբաշխվում են ՀՍՏ դասընթացների վրա:
Ֆիզիկական կուլտուրայի պարապմունքները հեռակա և դրսեկության ձևերով ուսումնառող ուսանողների համար կարող են իրականացվել նրանց ցանկությամբ, ընդհանուր հումանիտար և սոցիալ-տնտեսագիտական (ՀՍՏ) դասընթացների դասավանդումն իրականացվել հեղինակային դասախոսությունների, անհատական և կոլեկտիվ գործնական պարապմունքների, առաջադրանքների և սեմինարների ձևով` բուհի մշակած ծրագրերով, հաշվի առնելով բուհի մասնագիտական առանձնահատկությունները, դասախոսների հետազոտական ուղղվածությունը և հակումները, որոնք կապահովեն կրթաբլոկի դասընթացների թեմատիկայի լուսաբանումը` ուսանողների մասնագիտական կողմնորոշմանը համապատասխան,
3) սահմանել ընդհանուր հումանիտար և սոցիալ - տնտեսագիտական (ՀՍՏ), ընդհանուր մաթեմատիկական և բնագիտական (ԸԲ) կրթաբլոկներում ընդգրկված դասընթացների առանձին բաժինների դասավանդման անհրաժեշտ խորությունը` կրթաբլոկների դասընթացների ուղղվածությանը համապատասխան և մասնագիտության առանձնահատկությունների հաշվառմամբ: ԸԲ կրթաբլոկում պարտադիր է «Քաղ. պաշտպանություն և արտակարգ իրավիճակների հիմնահարցեր» առարկայի դասավանդումը: Բուհական բաղադրիչներին առանձնացված ժամաքանակները բուհի հայեցողությամբ կարող են օգտագործվել հանրապետական բաղադրիչներում ընդգրկված դասընթացների ավելի խորը դասավանդման համար, իրականացվել
311103 «Ագրոպարենային համակարգի հաշվապահական հաշվառում և աուդիտ»
_________________________________________________________________
մասնագիտության Տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական
_________________________
որակավորման աստիճանը
ծրագիրը կրճատված ժամկետով համապատասխան ուղղվածության միջին կամ բարձրագույն մասնագիտական կրթություն ունեցող ուսանողների համար: ՈՒսուցման ժամկետների կրճատումը կատարվում է մասնագիտական կրթության նախորդ աստիճանում ուսանողների ձեռք բերած գիտելիքների, ունակությունների և հմտությունների հիման վրա: Այդ դեպքում ուսուցման տևողությունը 2 (երկու) տարուց պակաս չպետք է լինի: Կրճատված ժամկետով ուսուցումը թույլ է տրվում նաև այլ անձանց, որոնց կրթական մակարդակը և բացառիկ ընդունակություններ բավարար հիմք են նման ուսուցում իրականացնելու համար,
4) առանձին դեպքերում, մասնագիտությունների պետական կրթական չափորոշիչները մշակող ԿԳՆ գիտամեթոդական հանձնաժողովի հետ համաձայնեցված
311103 «Ագրոպարենային համակարգի հաշվապահական հաշվառում և աուդիտ» մասնագիտության համար բուհը իրավունք ունի մինչև 20%-ի սահմանում փոփոխել ընդհանուր մասնագիտական դասընթացների (ԸՄԴ) կրթաբլոկի ժամաքանակը, իսկ առանձին դասընթացները` մինչև 40%-ի սահմաններում:
30. ՈՒսումնական գործընթացի կադրային ապահովման պահանջները.
Տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրի
_________________________
որակավորման աստիճանը իրականացումը պետք է ապահովվի գիտամանկավարժական կադրերով, որոնք, որպես կանոն, ունեն դասավանդման ուղղվածությանը համապատասխանող բազային կրթություն (առնվազն դիպլոմավորված մասնագետ կամ մագիստրոս) և հետևողականորեն զբաղվում են հետազոտական և գիտամեթոդական գործունեությամբ: Հատուկ մասնագիտացնող դասընթացներ դասավանդող դասախոսները, որպես կանոն, պետք է ունենան գիտական աստիճան (գիտական կոչում) և կամ համապատասխան գործունեության ոլորտում աշխատանքի փորձ: Գիտական աստիճան և կոչում ունեցող դասախոսները պետք է կազմեն պրոֆեսորադասախոսական կազմի 50%-ից ոչ պակասը:
Հիմնական հաստիքային դասախոսները և 0,25 հաստիքից բարձր ձևակերպված համատեղողները նույնպես պետք է կազմեն ընդհանուրի 50%-ից ոչ պակասը:
Բուհի գրադարանը պետք է հագեցած լինի մասնագիտության ուսումնական պլանով նախատեսված դասընթացների ուսումնամեթոդական համալիրներով, մասնագիտության նորմատիվ-իրավական ակտերով, տեղեկատու գրականությամբ և չափորոշիչներով:
31. ՈՒսումնական գործընթացի ուսումնամեթոդական ապահովման պահանջները.
Տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրերի
_________________________
որակավորման աստիճանը իրականացումը պետք է ներառի ուսանողների կողմից մասնագիտական դասընթացների լաբորատոր, գործնական (սեմինար) աշխատանքների կատարում. ֆինանսական հաշվետվությունների կազմման սկզբունքների մեկնաբանումը համաձայն ՀՀՀՀՍ 1-ի, կառավարչական հաշվառման առանձնահատկությունները գյուղատնտեսության մեջ, հարկային հաշվառման կազմակերպման սկզբունքները և առանձնահատկությունները, հարաբերական ցուցանիշներ, դրանց օգտագործումը ֆինանսական հաշվետվությունները վերլուծելիս, աուդիտորական ստանդարտներ, դրանց մեկնաբանումը, հաշվապահական հաշվառման առանձնահատկությունները բանկային համակարգում: Ներառյալ, որպես պարտադիր բաղադրիչ` համակարգչային կիրառական ծրագրային փաթեթների օգտագործմամբ գործնական առաջադրանքների կատարում: Պարտադիր պահանջ է նաև անհրաժեշտ ինֆորմացիոն բազայի ստեղծումը, որն ապահովում է բարձրորակ մասնագետի պատրաստումը և ուսանողի մուտքը տարբեր ինֆորմացիոն աղբյուրներ, ներառյալ Internet-ը:
Տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագրերի
_________________________
որակավորման աստիճանը իրականացումը պետք է ապահովի յուրաքանչյուր ուսանողի մուտքով դեպի գրադարանային ֆոնդեր և տվյալների բազաներ, որոնք ըստ բովանդակության համապատասխանում են հիմնական կրթական ծրագրով նախատեսված դասընթացների լրիվ ցանկին, նույն դասընթացների բաղադրիչներին (դասախոսություններ, գործնական սեմինար և լաբորատոր պարապմունքներ, կուրսային և դիպլոմային աշխատանքների խորհրդատվություն, պրակտիկայի ծրագրեր) նվիրված մեթոդական ձեռնարկների և ցուցումների առկայությամբ, ինչպես նաև տեսալսողական, բազմամիջավայրային նյութերով և ցուցադրական ձեռնարկներով:
Բուհի գրադարանը պետք է հագեցված լինի մասնագիտության ուսումնական պլանով նախատեսված դասընթացների ուսումնամեթոդական համալիրներով, մասնագիտության նորմատիվ-իրավական ակտերով, տեղեկատու գրականությամբ և չափորոշիչներով:
32. ՈՒսումնական գործընթացի նյութատեխնիկական ապահովման պահանջները
Տնտեսագիտության բակալավրի պատրաստման հիմնական կրթական ծրագիր իրականացնող բուհը պետք է ունենա նյութատեխնիկական բազա, որը համապատասխանում է գործող սանիտարահիգիենիկ նորմերին և հակահրդեհային կանոններին, ապահովում է օրինակելի ուսումնական պլաններով նախատեսված լաբորատոր, սեմինար, գործնական պարապմունքների և միջդասընթացային պատրաստման բոլոր ձևերի և ուսանողների հետազոտական աշխատանքների կատարումը:
33. Պրակտիկաների կազմակերպման պահանջները
ՈՒսուցման ընթացքում առանձին մասնագիտական դասընթացների և ընտրած մասնագիտացման գծով գործնական ունակությունների, ապագա աշխատավայրում հմտություններ և փորձառումներ ձեռք բերելու նպատակով բնագավառի կազմակերպաիրավական տարբեր ձևերի կազմակերպություններում, հիմնարկներում և հաստատություններում կազմակերպվում են ուսանողների ուսումնական և արտադրական նախադիպլոմային պրակտիկաներ:
ՈՒսանողի նախադիպլոմային պրակտիկան կազմակերպվում է այն հաշվով, որպեսզի շրջանավարտը կարողանա այդ ընթացքում ստացած փորձառությունը օգտագործելու իր դիպլոմային աշխատանքը ձևավորելիս: Եթե շրջանավարտը ուսուցումը համատեղում է աշխատանքի հետ, բուհն իրավունք ունի թույլատրել աշխատավայրում պրակտիկայի անցկացումը, եթե շրջանավարտի աշխատանքի բնույթը համապատասխանում է բուհում ուսումնառած մասնագիտությանը:
Պրակտիկան կարող է կազմակերպվել նաև որոշակի կազմակերպությունում կազմված անհատական ծրագրով, եթե շրջանավարտը նույն կազմակերպությունում պաշտոն է զբաղեցնում:
Արտադրական պրակտիկայի տեղերի բացակայության դեպքում բուհը (ֆակուլտետը) այն կազմակերպում է սեփական նյութատեխնիկական բազայի վրա, եթե այն հագեցված է ժամանակակից սարքավորմամբ և ծրագրային միջոցներով:
34. 311103 «Ագրոպարենային համակարգի հաշվապահական հաշվառում և աուդիտ»
_____________________________________________________________________
ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՄԲ ՇՐՋԱՆԱՎԱՐՏԻ ՊԱՏՐԱՍՏՄԱՆ ՄԱԿԱՐԴԱԿԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
Շրջանավարտը պետք է կարողանա լուծել սույն պետական կրթական չափորոշիչի թ. 3. կետում նշված որակավորմանը համապատասխանող խնդիրները:
Տնտեսագիտության բակալավրը պետք է.
_________________________
որակավորման աստիճանը
1) հումանիտար և սոցիալ-տնտեսագիտական գիտելիքների բնագավառում`
ա. իմանա ՀՀ Սահմանադրության և իր բնագավառի օրենքները,
բ. ազատ տիրապետի մասնագիտական հայոց լեզվին (գրավոր և բանավոր) և հաղորդակցվի երկու օտար լեզուներով,
գ. ունենա պատկերացում առողջ կենսակերպի մասին, տիրապետի ֆիզիկական կատարելագործման ունակություններին և հմտություններին,
դ. իմանա հայ ժողովրդի պատմությունը և արդի քաղաքագիտական զարգացումները,
ե. ծանոթ լինի համաշխարհային մշակույթին, տիրապետի վարվելաձևի կուլտուրային, իմանա դրա էթիկական և իրավական նորմերը, որոնք կարգավորում են մարդու և հասարակության, մարդու և շրջակա միջավայրի հարաբերությունները,
զ. գիտենա հոգեբանության և մանկավարժության տարրերը,
է. ծանոթ լինի ժամանակակից փիլիսոփայության ուղղություններին, գիտենա կեցության մասին գիտության հիմնադրույթները, նյութականի և վերացականի հասկացությունները, մատերիայի կազմակերպման ձևերը, հետևի սոցիալական գլոբալ զարգացումներին,
ը. գիտենա տնտեսագիտության տեսության հիմնադրույթները, մակրո - և միկրոտնտեսության օրենքները, անցումային շրջանի տնտեսության առանձնահատկությունները
2) բնագիտության և մաթեմատիկայի բնագավառում`
ա. ծանոթ լինի ժամանակակից բնագիտության հիմնական սկզբունքներին և հայեցակարգերին, բնապահպանական գլոբալ և տարածքային հիմնախնդիրներին,
բ. տիրապետի մաթեմատիկայի հիմնական բաժիններին, հավանականությունների տեսության և մաթեմատիկական վիճակագրության մեթոդներին, մաթեմատիկական մոդելավորման եղանակներին,
գ. տիրապետի ինֆորմացիայի հավաքման, պահպանման և մշակման համակարգչային մեթոդներին և կարողանա օգտագործել ժամանակակից ինֆորմացիոն տեխնոլոգիաներ,
3) մասնագիտական գործունեության բնագավառում`
ա. Ընդհանուր տնտեսագիտական առարկաների հիմունքներին, որոնք անհրաժեշտ են տնտեսության պլանավորման, ֆինանսավորման, հաշվառման, տնտեսական վերլուծության, վերահսկողության, աուդիտի, արտադրության կազմակերպման և կառավարման, մարքեթինգի, մենեջմենթի և այլ խնդիրների հիմնավոր լուծման համար:
բ. Շուկայական տնտեսության օրինաչափություններին, գյուղատնտեսական մթերքների արտադրության, պահպանման և իրագործման, արտադրության միջոցների ապահովման ու ռացիոնալ օգտագործման, բիզնես ծրագրի մշակման առևտրի կազմակերպման, սպասարկման մեխանիզմների մշակման և տնտեսության շահութաբեր գործունեության ծավալման հիմունքներին;
գ. Ֆինանսական հարցերին և վերահսկման-աուդիտին վերաբերող հրահանգներին, որոշումներին, մեթոդական, նորմատիվային և այլ նյութերին, որոնք անհրաժեշտ են հաշվապահական հաշվառման կազմակերպական ու հաշվետվությունների կազմման համար:
դ. Ագրոարդյունաբերական համալիրի ճյուղերում հաշվապահական հաշվառման և աուդիտի կազմակերպման սկզբունքներին ու մեթոդներին, արտադրության տեխնոլոգիաներին, ձեռնարկությունների ֆինանսավորման և վարկավորման հարցերին, տեխնոլոգիական քարտերի կազմման միջոցով արտադրանքի ինքնարժեքի հաշվարկման ու արտադրության արդյունավետության մեթոդներին,
ե. Տնտեսական տեղեկատվության հավաքագրման, ամփոփման, մշակման և կիրառման մեթոդներին, ավտոմատ կառավարման համակարգերի ստեղծման և օգտագործման, հաշվողական տեխնիկայի կիրառման, իրավագիտության հիմունքներին, աշխատանքի կազմակերպման, պաշտպանության և շրջակա միջավայրի պահպանության համար:
զ. Ճյուղի էկոնոմիկայի, գյուղատնտեսության արտադրության կազմակերպման և կառավարման հիմունքներին, կենսագործունեության անվտանգության ու շրջակա միջավայրի պահպանման և իրավագիտության հարցերին:
է. Ագրոարդյունաբերական համալիրի ճյուղերի արտադրության տեխնոլոգիայի հիմունքներին, գյուղատնտեսական վարման համակարգերին, տնտեսագիտական գնահատման ժամանակակից մեթոդաբանությանը:
ը. Ագրոարդյունաբերական համալիրի ճյուղերում գործող բնական-կենսաբանական օրենքների գործունեության ներդաշնակմանը և զուգակցմանը:
թ. Ագրոարդյունաբերական համալիրի ճյուղերում արտադրության զարգացման կանխատեսման, ծրագրավորման, տնտեսական գործունեության վերլուծության, նվազագույն ռեսուրսների ընտրության, դրանց գնահատման և տեղաբաշխման արվեստին:
ժ. Շուկայական տնտեսության անցման և հետագա զարգացման պայմաններում ագրոպարենային համակարգում ձեռնարկատիրական գործունեության և հաշվառման, կոմերցիոն, շուկայի վերլուծության և գնագոյացման հարցերին:
ի. Տնտեսագիտության բակալավրը պետք է կատարելապես տիրապետի հաշվապահական հաշվառման հիմունքներին, ունենա լայն մտահորիզոն, վերլուծական մտածողությունը զուգակցի տարբեր իրադրություններում արագ կողմնորոշվելու ունակությամբ, լավ պատկերացնի հանրապետության ագրոպարենային համալիրի ճյուղերի զարգացման ընթացիկ և հեռանկարային խնդիրները:
Տնտեսագիտության բակալավրի հատուկ պատրաստությանը վերաբերվող պահանջները
_________________________
որակավորման աստիճանը սահմանում է տվյալ մասնագիտացումն առաջադրող բուհը` ՀՀ ԿԳՆ մասնագիտությունների պետական կրթական չափորոշիչները մշակող գիտամեթոդական հանձնաժողովի հետ համաձայնեցրած, որոնք ՀՀ ԿԳՆ - ում մասնագիտացումը հաստատելուց հետո միասնական են դառնում այլ բուհերի համար, բխում են մասնագիտացման կրթաբլոկի բովանդակությունից և տվյալ մասնագիտացմամբ մասնագետներ պատվիրած կազմակերպության գործառնություններից:
Նշված փորձառնությունները ներառում են`
12) հետազոտական աշխատանք վարելու, վերացական տրամաբանական մտածողության, ինդուկցիայի և դեդուկցիայի մեթոդները կիրառելու և քննադատական վերլուծության ունակություններ,
13) անծանոթ պայմաններում առաջացած ոչ կոնստրուկտիվ հիմնահարցերի բացահայտման, հաղթահարման և վերջնական լուծման, սեղմ ժամանակացույցով աշխատանքներ կազմակերպելու ընդունակություն,
14) մասնագիտական գործունեության բնագավառում նորամուծությունների նկատմամբ ընկալունակության ցուցաբերում:
Տնտեսագիտության բակալավրի` մարդկանց հետ աշխատելու փորձառությունը
_________________________
որակավորման աստիճանը ենթադրում է նրա ունակությունները`
15) այլ անձանց հետ փոխգործակցելու, կոլեկտիվում նրանց հետ հաղորդակցվելու,
16) խնդիրներ ձևավորելու և դրանք ենթականերին պատվիրելու,
17) մարդկանց ստեղծագործական աճի ձգումը խրախուսելու և զարգացումն ապահովելու,
18) ծագած տարաձայնությունները և բախումները լուծելու,
19) տարբեր զարգացման և մտավոր մակարդակի տեր մարդկանց հետ համագործակցելու,
20) մասնագիտական հարցերի շրջանակներում ընդունելի որոշումների հասնելու նպատակով բանակցություններ վարելու,
21) տարաբնույթ և տարասեռ մշակութային միջավայրերում աշխատելու և այլն:
Տնտեսագիտության բակալավրի` ինֆորմացիայի հետ աշխատելու փորձառությունը
__________________________
որակավորման աստիճանը պահանջում է պարտադիր հմտություններ`
22) պաշտոնական և ոչ պաշտոնական իրավիճակներում սեփական կարծիքը գրավոր և բանավոր ձևերով շարադրելու, քննարկելու և գործուն կարգով պաշտպանելու,
23) լեզվային և մշակութային տարբերությունների հաշվառմամբ գրավոր ինֆորմացիան լսելու և վերլուծորեն ընկալելու,
24) բանավոր, տպագրված և էլեկտրոնային աղբյուրներից ստացված ինֆորմացիան որոնելու, ստանալու, համակարգելու, գրավոր ձևակերպելու և օգտագործելու:
Ինֆորմացիոն տեխնոլոգիաների օգտագործման գծով
Տնտեսագիտության բակալավրը պետք է ծանոթ լինի տվյալների մշակման երկուսից
_________________________
որակավորման աստիճանը ոչ պակաս համակարգերի, համակարգչային և բազմաօգտագործման տեղային ցանցային համակարգերին, ինչպես նաև կարողանա կատարել ինֆորմացիայի որոնում տվյալների ցանցային բազաներում (WWW), օգտվել էլեկտրոնային փոստից, տվյալների բազաների փաթեթից:
Տնտեսագիտության բակալավրը պետք է հասկանա իր մասնագիտության էությունը և
_________________________
որակավորման աստիճանը սոցիալական նշանակալիությունը, իր որակավորման շարունակական բարձրացման անհրաժեշտությունը հետբուհական և լրացուցիչ կրթություն ստանալու կամ էլ նոր գիտելիքների ինքնուրույն տիրապետման միջոցով:
35. Տնտեսագիտության բակալավրի եզրափակիչ պետական որակավորման պահանջները որակավորման աստիճանը
311103 «Ագրոպարենային համակարգի հաշվապահական հաշվառում և աուդիտ»
_________________________________________________________________
մասնագիտությամբ Տնտեսագիտության բակալավրի եզրափակիչ պետական որակավորումը
_________________________
որակավորման աստիճանը
ներառում է ավարտական որակավորման (դիպլոմային) աշխատանքի պաշտպանությունը և պետական քննության հանձնումը, որոնք թույլ են տալիս բացահայտելու շրջանավարտի տեսական և գործնական պատրաստությունը սույն կրթական չափորոշիչներով սահմանված մասնագիտական խնդիրների լուծման բնագավառում:
36. Տնտեսագիտության բակալավրի ավարտական որակավորման (դիպլոմային)
_________________________
որակավորման աստիճանը
աշխատանքին ներկայացվող պահանջները.
311103 «Ագրոպարենային համակարգի հաշվապահական հաշվառում և աուդիտ»
_________________________________________________________________
Տնտեսագիտության բակալավրի ավարտական որակավորման (դիպլոմային) աշխատանքն
_________________________
որակավորման աստիճանը ավարտուն մի մշակում է, որը կատարված է մասնագիտության ուսումնական պլանին համապատասխան և նպատակ ունի ամրապնդել և ընդլայնել շրջանավարտի տեսական և գործնական գիտելիքները հաշվապահական հաշվառման տեսություն, ֆինանսական և կառավարչական հաշվառում, ԱՊՀ-ի ձեռնարկությունների հաշվապահական հաշվառում, հարկային հաշվառում, դատահաշվապահական փորձաքննության, բանկային և բյուջետային կազմակերպությունների հաշվառում, գործավարության և աուդիտի, ինչպես նաև ֆինանսների և տնտեսական գործունեության վերլուծության և գնահատման ոլորտներում
Բովանդակային առումով ավարտական որակավորման (դիպլոմային) աշխատանքը պետք է`
1) ներկայացվի որպես բնագավառի հիմնահարցերից մեկին վերաբերող տեսական, վերլուծական, սոցիալ-տնտեսագիտական կամ փորձարարական հետազոտություն, որում շրջանավարտը բացահայտում է իր տեսական գիտելիքները և գործնական ունակությունները, որոնք թույլ են տալիս ինքնուրույն լուծելու մասնագիտական բնույթի խնդիրներ,
2) ցույց տա շրջանավարտի կողմից գիտական և համակարգային վերլուծության մեթոդների յուրացման աստիճանը, ունակությունը կատարելու տեսական ընդհանրացումներ և գործնական եզրակացություններ, հիմնավորված առաջարկություններ և երաշխավորություններ բնագավառի հիմնահարցերի լուծման կատարելագործման վերաբերյալ,
3) կրի ստեղծագործական բնույթ` հավաստի վիճակագրական տվյալների օգտագործմամբ,
4) բացահայտի շրջանավարտի պատրաստության աստիճանը ինքնուրույն աշխատելու ՀՀ Ագրոարդյունաբերական համալիրի ճյուղերում, գյուղացիական (ֆերմերային), գյուղատնտեսական արտադրանք իրացնող և վերամշակող կազմակերպություններում, բաժնետիրական ընկերություններում հաշվաֆինանսական, հարկային, բանկային, մաքսային և ապահովագրական համակարգում, ինչպես նաև պետական կառավարման մարմիններում, ուսումնական և գիտական հաստատություններում և այլ ոլորտներում:
5) համապատասխանի նյութի տրամաբանված և հստակ շարադրման պահանջներին և հենվի հավաստի փաստերի վրա
6) արտացոլի շրջանավարտի ունակությունը օգտագործելու տեղեկատվության որոնման, ընտրության, համակարգման և մշակման արդի մեթոդները, աշխատել բնագավառի նորմատիվ-իրավական ակտերի հետ,
7) ձևավորված լինի հրատարակչական արդի նորմատիվներին և պահանջներին համապատասխան, ունենա հետազոտական աշխատանքի հաշվետվությանը բնորոշ կառուցվածք և 60-70 էջ համակարգչային շարվածքի ծավալ:
Ավարտական որակավորման (դիպլոմային) աշխատանքների թեմատիկան սահմանում է մասնագիտացնող ամբիոնը: Թեմատիկայում պարտադիր կարգով պետք է ներառվեն` հաշվապահական հաշվառման ոլորտի առաջնահերթ և հրատապ հարցեր, հաշվի առնելով «Հաշվապահական հաշվառում և աուդիտ» մասնագիտության մասնագիտացումները և ընտրովի դասընթացների բովանդակությունը ըստ կրթաբլոկների:
Ավարտական որակավորման (դիպլոմային) աշխատանքի կառուցվածքում պետք է ներառվեն հետևյալ բաժինները` ներածական մասը, գրականության տեսության համառոտ ակնարկը, թեմայի հիմնավորումը, ուսումնասիրվող տնտեսության կազմակերպչատնտեսական պայմանների համառոտ բնութագիրը, ձեռնարկության ֆինանսական գործունեության հիմնական ցուցանիշների վերլուծությունը և գնահատումը, աշխատանքի հիմնական մասը ըստ կատարվող թեմատիկայի, եզրակացությունները և առաջարկությունները և օգտագործված գրականությունը:
37. Պետական քննությանը ներկայացվող պահանջները.
Եզրափակիչ որակավորման (պետական) քննության բովանդակությունը, անցկացման ձևը և ուսանողների գիտելիքների գնահատման չափանիշները սահմանում է բուհը (ֆակուլտետը) և հաստատում բուհի գիտական խորհուրդը: Նրանում պարտադիր կարգով ներառվում են հարցեր մասնագիտության հետևյալ ուսումնական դասընթացներից`
1-ին համալիր քննություն
1) Հաշվապահական հաշվառում
2) Աուդիտ
2-րդ համալիր քննություն
3) Ֆինանսատնտեսական գործունեության վերլուծություն և գնահատում
4) Ագրոպարենային համակարգի ձեռնարկությունների ֆինանսներ
5) Վիճակագրություն
ՕՐԻՆԱԿԵԼԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՊԼԱՆ
Մասնագիտությունը` 311103 - Ագրոպարենային համակարգի
հաշվապահական հաշվառում և աուդիտ
Որակավորումը, անվանումը` Տնտեսագիտության բակալավր
ՈՒսուցման նորմատիվային ժամկետը` 4 տարի 8 ամիս
ՈՒսուցման ձևը` առկա
I ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԻ ԳՐԱՖԻԿ
.__________________________________________________________________________
|Կ |Սեպտեմ- |Հոկտեմբեր|Նոյեմբեր |Դեկտեմբեր |Հունվար |Փետրվար |
|ՈՒ |բեր | | | | | |
|Ր |______________________________________________________________________
|Ս | ՇԱԲԱԹՆԵՐ
|Ը |______________________________________________________________________
| |1 |2|3|4|5|6|7|8|9|10|11|12|13|14|15|16|17|18|19|20|21|22|23|24|25|26|
|___|__|_|_|_|_|_|_|_|_|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|I |17| | | | | | | | | | | | 0| | | | | |..|..|..| =| =|17| | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| | | | | |
|___|__|_|_|_|_|_|_|_|_|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|II |17| | | | | | | | | | | | | 0| | | | |..|..|..| =| =|17| | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| | | | | |
|___|__|_|_|_|_|_|_|_|_|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|III|17| | | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| =| =|17| | | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| | | | | | |
|___|__|_|_|_|_|_|_|_|_|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|IV |17| | | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| =| =|17| | | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| | | | | | |
|___|__|_|_|_|_|_|_|_|_|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|V |14| | | | | | | | | | | | | |..|..|..| =| =| +| +| +| +| +|II|II|
| | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| | | | | | | | | |
.__________________________________________________________________________
.___________________________________________________________________
|Կ |Մարտ |Ապրիլ |Մայիս |Հունիս |Հուլիս |
|ՈՒ |_______________________________________________________________
|Ր | ՇԱԲԱԹՆԵՐ
|Ս |_______________________________________________________________
|Ը |27|28|29|30|31|32|33|34|35|36|37|38|39|40|41|42|43|44|45|46|47|
|___|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|I | | | | | | | 0| | | | | | | | |..|..|..| =| =| =|
| | | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| | | |
|___|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|II | | | | | | 0| | | | | | | | | |..|..|..| =| =| =|
| | | | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| | | |
|___|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|III| | | | | | | | | | | | | |..|..|..| X| X| X| X| X|
| | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| | | | | |
|___|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|IV | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| X| X| X| X| X|
| | | | | | | | | | | | | | |..|..|..| | | | | |
|___|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|__|
|V |II|II|II|II|II|II|II|II| | | | | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
.___________________________________________________________________
II Ժամանակի բյուջեի ամփոփված տվյալները (շաբաթներով)
.______________________________________________________________________.
|Կ |Օգոստոս |Տեսա- |Քննա-|ՈՒս. |Արտ.|Նախա- |Ամփոփ. |Արձա-|Ընդա-|
|ՈՒ |______________|կան |շրջան|պրակ-|պրակ|դիպլ. |ատեստ., |կուրդ|մենը |
|Ր | ՇԱԲԱԹՆԵՐ |ուսու-| |տիկա |տիկա|պրակտ.|ավարտ. | | |
|Ս |______________|ցում | | | | |որակ. | | |
|Ը |48|49|50|51|52| | | | | |աշխ. | | |
| | | | | | | | | | | |թեզ | | |
|___|__|__|__|__|__|______|_____|_____|____|______|________|_____|_____|
|I | =| =| =| =| =| 34 | 6 | 2 | | | | 10 | 52 |
| | | | | | | | | | | | | | |
|___|__|__|__|__|__|______|_____|_____|____|______|________|_____|_____|
|II | =| =| =| =| =| 34 | 6 | 2 | | | | 10 | 52 |
| | | | | | | | | | | | | | |
|___|__|__|__|__|__|______|_____|_____|____|______|________|_____|_____|
|III| =| =| =| =| =| 34 | 6 | | 5 | | | 7 | 52 |
| | | | | | | | | | | | | | |
|___|__|__|__|__|__|______|_____|_____|____|______|________|_____|_____|
|IV | =| =| =| =| =| 34 | 6 | | 5 | | | 7 | 52 |
| | | | | | | | | | | | | | |
|___|__|__|__|__|__|______|_____|_____|____|______|________|_____|_____|
|V | =| =| =| =| =| 14 | 3 | | | 5 | 10 | 2 | 34 |
| | | | | | | | | | | | | | |
.__________________|______|_____|_____|____|______|________|_____|_____|
| 150 | 27 | 4 | 10 | 5 | 10 | 36 | 242 |
.___________________________________________________.
.____. .____. .____. .____. .____. .____. .____. .____.
| | | .. | | 0 | | x | | + | | = | | II | | II |
| | | .. | | | | | | | | | | | | |
.____. .____. .____. .____. .____. .____. .____. .____.
Տեսական Քննաշրջան ՈՒսումն. Արտադր. Նախադիպլ. Արձա- Ամփոփիչ Ավարտական
ուսու- պրակտ. պրակտ. պրակտ. կուրդ ատեստա- որակավորման
ցում վորում աշխատանքի
թեզ
.__________________________________________________________________________.
| III ՈՒսումնական գործընթացի պլան |
|__________________________________________________________________________|
|հ/|առար|առարկայի |կրե|շաբա|ընդհա|Որից (ժամ) |կուր-|հաշ- |անհա-|ստուգ|
|հ |կայի|անվանումը |դիտ|թա- |նուր |_____________|սային|վարկա|տական|ման |
| |ծած-| |նե-|կան |ժամա-|դասա|լա-|գործ|նախա-|գրաֆի|և |ձևը |
| |կա- | |րի |ժամա|քանա-|խո- |բո-|նա- |գիծ |կական|ինք- | |
| |գիրը| |թի-|քա- |կը |սութ|րա-|կան |(աշխա|աշխա-|նու- | |
| | | |վը |նակը| |յուն|տոր| |տանք)|տանք |րույն| |
| | | | | | | | | | | |աշխա-| |
| | | | | | | | | | | |տանք | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
|__________________________________________________________________________|
| 1-ին տարի, 1-ին կիսամյակ, շաբաթների թիվը` 17 |
|__________________________________________________________________________|
|1 | |Ֆիզիկական | - | 2 | 34 | | | 34 | | | 8 | ստ. |
| | |կուլտուրա - 1| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|2 | |Հայ ժողովրդի | 2 | 2 | 34 | 17 | | 17 | | | 26 | ստ. |
| | |պատմություն | | | | | | | | | | |
| | |- 1 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|3 | |Հայոց լեզու | 2 | 2 | 34 | | 34| | | | 26 | ստ. |
| | |և գրականու- | | | | | | | | | | |
| | |թյուն - 1 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|4 | |Ռուսաց լեզու | 2 | 2 | 34 | | 34| | | | 26 | ստ. |
| | |և խոսքի | | | | | | | | | | |
| | |մշակույթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|5 | |Օտար լեզու -1| 2 | 2 | 34 | | 34| | | | 26 | ստ. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|6 | |Մշակութաբա- | 2 | 2 | 34 | 34 | | | | | 26 | ստ. |
| | |նություն | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|7 | |Տնտեսագիտու- | 4 | 4 | 68 | 34 | | 34 | | | 52 | ստ. |
| | |թյան | | | | | | | | | | |
| | |տեսություն -1| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|8 | |Անասնաբուծա- | 3 | 3 | 51 | 17 | 34| | | | 39 | ստ. |
| | |կան | | | | | | | | | | |
| | |արտադրանքի | | | | | | | | | | |
| | |արտադրության | | | | | | | | | | |
| | |տեխն. | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|9 | |Գյուղատնտեսա-| 2 | 2 | 34 | 17 | 17| | | | 26 | ստ. |
| | |կան մեքենաներ| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|10| |Բարձրագույն | 6 | 6 | 102 | 51 | | 51 | | | 78 | քնն.|
| | |մաթեմատիկա -1| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|11| |Գյուղատնտե- | 2 | 2 | 34 | 17 | 17| | | | 26 | ստ. |
| | |սության | | | | | | | | | | |
| | |մեքենայացում | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |ՈՒսումնական | 1 | | 36* | | | | | | | |
| | |պրակտիկա` 1 | | | | | | | | | | |
| | |շաբաթ, որից | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Անասնաբուծա- | | | | | | | | | | |
| | |կան արտ. արտ.| | | | | | | | | | |
| | |տեխնոլոգիա` | | | | | | | | | | |
| | |0,5 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Գյուղատնտե- | | | | | | | | | | |
| | |սության | | | | | | | | | | |
| | |մեքենայացում`| | | | | | | | | | |
| | |0,5 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Ընդամենը 1-ին| 28| 29| 493 | 187|170| 136| | | 359 |10 |
| | |կիսամյակում | | | +36*| | | | | | |ստ., |
| | | | | | | | | | | | |1 |
| | | | | | | | | | | | |քնն. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Կամընտրային | | | | | | | | | | |
| | |առարկաներ | | | | | | | | | | |
|__________________________________________________________________________|
| 1-ին տարի, 2-րդ կիսամյակ, շաբաթների թիվը` 17 |
|__________________________________________________________________________|
|1 | |Ֆիզիկական | | 2 | 34 | | | 34 | | | 8 | ստ. |
| | |կուլտուրա - 2| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|2 | |Հայ ժողովրդի | 2 | 2 | 34 | 17 | | 17 | | | 26 | ստ. |
| | |պատմություն | | | | | | | | | | |
| | |- 2 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|3 | |Հայոց լեզու | 2 | 2 | 34 | | 34| | | | 26 | ստ. |
| | |և գրականու- | | | | | | | | | | |
| | |թյուն - 2 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|4 | |Ռուսաց լեզու | 2 | 2 | 34 | | 34| | | | 26 | ստ. |
| | |և խոսքի | | | | | | | | | | |
| | |մշակույթ - 2 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|5 | |Օտար լեզու -2| 2 | 2 | 34 | | 34| | | | 26 | ստ. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|6 | |Տնտեսագիտու- | 4 | 4 | 68 | 34 | | 34 | | | 52 | քնն.|
| | |թյան | | | | | | | | | | |
| | |տեսություն -2| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|7 | |Բուսաբուծական| 3 | 3 | 51 | 34 | 17| | | | 39 | ստ. |
| | |մթ. պահպանման| | | | | | | | | | |
| | |և | | | | | | | | | | |
| | |վերամշակման | | | | | | | | | | |
| | |տեխ. | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|8 | |Բուսաբուծական| 3 | 3 | 51 | 34 | 17| | | | 39 | ստ. |
| | |արտադրանքի | | | | | | | | | | |
| | |արտադրության | | | | | | | | | | |
| | |տեխն. | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|9 | |Բարձրագույն | 6 | 6 | 102 | 51 | | 51 | | | 78 | քնն.|
| | |մաթեմատիկա -2| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|10| |Հաշվապահական | 4 | 4 | 68 | 34 | | 34 | | | 52 | քնն.|
| | |հաշվառման | | | | | | | | | | |
| | |տեսություն | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |ՈՒսումնական | 1 | | 36* | | | | | | | |
| | |պրակտիկա` 1 | | | | | | | | | | |
| | |շաբաթ, որից | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Բուսաբուծ. | | | | | | | | | | |
| | |մթ. պահպ. և | | | | | | | | | | |
| | |վերամշ. | | | | | | | | | | |
| | |տեխնոլոգիա` | | | | | | | | | | |
| | |0,5 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Բուսաբուծ. | | | | | | | | | | |
| | |արտ. արտադր. | | | | | | | | | | |
| | |տեխնոլոգիա` | | | | | | | | | | |
| | |0,5 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Ընդամենը 2-րդ| 29| 30| 510 | 204|136| 170| | | 372 |7 |
| | |կիսամյակում | | | +36*| | | | | | |ստ., |
| | | | | | | | | | | | |3 |
| | | | | | | | | | | | |քնն. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Կամընտրային | | | | | | | | | | |
| | |առարկաներ | | | | | | | | | | |
|__________________________________________________________________________|
| 2-րդ տարի, 3-րդ կիսամյակ, շաբաթների թիվը` 17 |
|__________________________________________________________________________|
|1 | |Ֆիզիկական | | 2 | 34 | | | 34 | | | 8 | ստ. |
| | |կուլտուրա - 3| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|2 | |Օտար լեզու -3| 2 | 2 | 34 | | 34| | | | 26 | ստ. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|3 | |Տնտեսագիտու- | 4 | 4 | 68 | 34 | | 34 | | | 52 | քնն.|
| | |թյան | | | | | | | | | | |
| | |տեսություն -3| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|4 | |Կենսագործու- | 3 | 3 | 51 | 17 | 34| | | | 39 | քնն.|
| | |նեության ան- | | | | | | | | | | |
| | |վտանգություն | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|5 | |Ինֆորմատիկա-1| 3 | 3 | 51 | 17 | 34| | | | 39 | ստ. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|6 | |Ֆինանսական և | 2 | 2 | 34 | 17 | | 17 | | | 26 | ստ. |
| | |կառավարչական | | | | | | | | | | |
| | |հաշվառում - 1| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|7 | |Վիճակագրու- | 3 | 4 | 68 | 34 | | 34 | | | 52 | ստ. |
| | |թյուն - 1 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|8 | |Երկրագործու- | 3 | 3 | 51 | 34 | 17| | | | 39 | ստ. |
| | |թյուն, | | | | | | | | | | |
| | |հողագիտ. | | | | | | | | | | |
| | |ագրոքիմիայի | | | | | | | | | | |
| | |հիմունք. | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|9 | |Փիլիսոփայու- | 4 | 4 | 68 | 34 | | 34 | | | 52 | քնն.|
| | |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|10| |Այգեպտղաբու- | 2 | 3 | 51 | 17 | 34| | | | 39 | ստ. |
| | |ծություն | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |ՈՒսումնական | 1 | | 36* | | | | | | | |
| | |պրակտիկա` 1 | | | | | | | | | | |
| | |շաբաթ, որից | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Երկրագործ. | | | | | | | | | | |
| | |հող. ագրոքիմ.| | | | | | | | | | |
| | |հիմունքներով`| | | | | | | | | | |
| | |0,5 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Այգեպտղաբու- | | | | | | | | | | |
| | |ծություն` | | | | | | | | | | |
| | |0,5 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Ընդամենը 3-րդ| 27| 30| 510 | 204|153| 153| | | 372 |7 |
| | |կիսամյակում | | | +36*| | | | | | |ստ., |
| | | | | | | | | | | | |3 |
| | | | | | | | | | | | |քնն. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Կամընտրային | | | | | | | | | | |
| | |առարկաներ | | | | | | | | | | |
|__________________________________________________________________________|
| 2-րդ տարի, 4-րդ կիսամյակ, շաբաթների թիվը` 17 |
|__________________________________________________________________________|
|1 | |Ֆիզիկական | | 2 | 34 | | | 34 | | | 8 | ստ. |
| | |կուլտուրա - 4| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|2 | |Օտար լեզու -4| 2 | 2 | 34 | | 34| | | | 26 | ստ. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|3 | |Անասնաբուծ. | 3 | 3 | 51 | 34 | 17| | | | 39 | ստ. |
| | |արտ. | | | | | | | | | | |
| | |պահպանման և | | | | | | | | | | |
| | |վերամշակման | | | | | | | | | | |
| | |տեխ. | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|4 | |Տեղեկատվ. | 5 | 5 | 85 | 34 | 51| | | | 65 | քնն.|
| | |տեխնոլոգիաներ| | | | | | | | | | |
| | |և համակարգեր| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|5 | |Վիճակագրու- | 4 | 4 | 68 | 34 | | 34 | Կ/Ա | | 52 | քնն.|
| | |թյուն - 2 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|6 | |Ֆինանսական և | 3 | 3 | 51 | 17 | | 34 | | | 39 | քնն.|
| | |կառավարչական | | | | | | | | | | |
| | |հաշվառում -2 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|7 | |Աշխատանքի | 3 | 3 | 51 | 34 | | 17 | | | 39 | ստ. |
| | |էկոնոմիկա | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|8 | |Գործավարու- | 2 | 2 | 34 | 17 | 17| | | | 26 | ստ. |
| | |թյունը հաշվա-| | | | | | | | | | |
| | |պահությունում| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|9 | |ԱՊՀ կազմ. | 3 | 3 | 51 | 34 | | 17 | | | 39 | ստ. |
| | |ֆինանսներ - 1| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|10| |Ինֆորմատիկա-2| 3 | 3 | 51 | 17 | 34| | | | 39 | քնն.|
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |ՈՒսումնական | 1 | | 36* | | | | | | | |
| | |պրակտիկա` 1 | | | | | | | | | | |
| | |շաբաթ, որից | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Անասնաբուծ. | | | | | | | | | | |
| | |արտ. պահ. և | | | | | | | | | | |
| | |վեր. | | | | | | | | | | |
| | |տեխնոլոգիա` | | | | | | | | | | |
| | |0,5 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Գործավարու- | | | | | | | | | | |
| | |թյունը | | | | | | | | | | |
| | |հաշվապահու- | | | | | | | | | | |
| | |թյունում` | | | | | | | | | | |
| | |0,5 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Ընդամենը 4-րդ| 29| 30| 510 | 221|153| 136| 1 | | 372 |6 |
| | |կիսամյակում | | | +36*| | | | | | |ստ., |
| | | | | | | | | | | | |4 |
| | | | | | | | | | | | |քնն. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Կամընտրային | | | | | | | | | | |
| | |առարկաներ | | | | | | | | | | |
|__________________________________________________________________________|
| 3-րդ տարի, 5-րդ կիսամյակ, շաբաթների թիվը` 17 |
|__________________________________________________________________________|
|1 | |Տնտեսագիտ. | 2 | 2 | 34 | 17 | | 17 | | | 26 | ստ. |
| | |սոցիոլոգիա | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|2 | |Քաղաքագիտու- | 3 | 3 | 51 | 34 | | 17 | | | 26 | ստ. |
| | |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|3 | |Էկոնոմետրիկա | 5 | 5 | 85 | 34 | | 51 | | | 65 | քնն.|
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|4 | |Ագրոէկոլոգիա | 3 | 3 | 51 | 34 | 17| - | | | 39 | ստ. |
| | |և շրջակա | | | | | | | | | | |
| | |միջավ. պահպ. | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|5 | |Ագրարային | 3 | 3 | 51 | 34 | | 17 | | | 39 | ստ. |
| | |էկոնոմիկա - 1| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|6 | |Աշխատանքի | 4 | 4 | 68 | 34 | | 34 | | | 52 | քնն.|
| | |կազմակերպումը| | | | | | | | | | |
| | |ԱՊՀ կազմակեր-| | | | | | | | | | |
| | |պություն. | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|7 | |Ինվեստիցիանե-| 3 | 3 | 51 | 17 | | 34 | | | 39 | ստ. |
| | |րի տնտեսական | | | | | | | | | | |
| | |գնահատում | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|8 | |ԱՊՀ կազմակեր-| 3 | 3 | 51 | 34 | | 17 | | | 39 | քնն.|
| | |պությունների | | | | | | | | | | |
| | |ֆինանսներ - 2| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|9 | |Դրամաշրջանա- | 2 | 2 | 34 | 17 | | 17 | | | 26 | ստ. |
| | |ռություն | | | | | | | | | | |
| | |վարկեր և | | | | | | | | | | |
| | |բանկեր - 1 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|10| |Հաշվապահական | 3 | 3 | 51 | 34 | | 17 | | | 39 | ստ. |
| | |հաշվառումը | | | | | | | | | | |
| | |բյուջետային | | | | | | | | | | |
| | |կազմակերպ. | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Ընդամենը 5-րդ| 31| 31 | 527 | 289| 17| 221| | | 390 |7 |
| | |կիսամյակում | | | | | | | | | |ստ., |
| | | | | | | | | | | | |3 |
| | | | | | | | | | | | |քնն. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Կամընտրային | | | | | | | | | | |
| | |առարկաներ | | | | | | | | | | |
|__________________________________________________________________________|
| 3-րդ տարի, 6-րդ կիսամյակ, շաբաթների թիվը` 17 |
|__________________________________________________________________________|
|1 | |Քաղ. պաշտպ. | 3 | 3 | 51 | 17 | 17| 17 | Կ/Ա | | 39 | ստ. |
| | |և անվտ. | | | | | | | | | | |
| | |արտակարգ իրա-| | | | | | | | | | |
| | |վիճակներում | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|2 | |Ագրարային | 4 | 3 | 51 | 17 | | 34 | | | 69 | քնն.|
| | |էկոնոմիկա - 2| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|3 | |Ապահովագրական| 3 | 3 | 51 | 17 | | 34 | | | 39 | ստ. |
| | |գործ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|4 | |ԱՊՀ զարգացման| 3 | 3 | 51 | 34 | | 17 | | | 39 | ստ. |
| | |կանխատեսում | | | | | | | | | | |
| | |և | | | | | | | | | | |
| | |պլանավորում | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|5 | |Մարքեթինգ | 4 | 4 | 68 | 34 | | 34 | | | 52 | քնն.|
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|6 | |Հաշվապահական | 4 | 3 | 51 | 34 | | 17 | | | 69 | ստ. |
| | |հաշվառումը | | | | | | | | | | |
| | |գյուղատնտես. | | | | | | | | | | |
| | |մեջ - 1 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|7 | |Հաշվապահական | 3 | 3 | 51 | 17 | | 34 | | | 39 | ստ. |
| | |հաշվառումը | | | | | | | | | | |
| | |բանկերում | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|8 | |Վերահսկում և | 2 | 2 | 34 | 17 | | 17 | | | 26 | ստ. |
| | |աուդիտ - 1 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|9 | |Հարկեր և | 3 | 3 | 51 | 34 | | 17 | | | 39 | ստ. |
| | |հարկային | | | | | | | | | | |
| | |քաղաքականու- | | | | | | | | | | |
| | |թյուն - 1 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|10| |Դրամաշրջանա- | 3 | 3 | 51 | 34 | | 17 | | | 39 | քնն.|
| | |ռություն | | | | | | | | | | |
| | |վարկեր և | | | | | | | | | | |
| | |բանկեր - 2 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Արտադրական | 5 | | 150*| | | | | | | |
| | |պրակտիկա` 5 | | | | | | | | | | |
| | |շաբաթ, որից | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Հաշվապահական | | | | | | | | | | |
| | |հաշվառումը | | | | | | | | | | |
| | |գյուղ. մեջ` | | | | | | | | | | |
| | |4 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |ԱՊՀ կազմակեր-| | | | | | | | | | |
| | |պությունների | | | | | | | | | | |
| | |ֆինանսներ` | | | | | | | | | | |
| | |1 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Ընդամենը 6-րդ| 37| 30 | 510 | 255| 17| 238| 1 | | 450 |7 |
| | |կիսամյակում | | |+150*| | | | | | |ստ., |
| | | | | | | | | | | | |3 |
| | | | | | | | | | | | |քնն. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Կամընտրային | | | | | | | | | | |
| | |առարկաներ | | | | | | | | | | |
|__________________________________________________________________________|
| 4-րդ տարի, 7-րդ կիսամյակ, շաբաթների թիվը` 17 |
|__________________________________________________________________________|
|1 | |Տնտեսամաթեմա-| 3 | 2 | 34 | 17 | 17| | | | 56 | ստ. |
| | |տիկական | | | | | | | | | | |
| | |մեթոդներ և | | | | | | | | | | |
| | |մոդելավորում | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|2 | |Գյուղատնտեսա-| 3 | 3 | 51 | 34 | | 17 | | | 39 | ստ. |
| | |կան | | | | | | | | | | |
| | |արտադրության | | | | | | | | | | |
| | |կազմակերպում | | | | | | | | | | |
| | |- 1 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|3 | |ԱՊՀ կազմակեր-| 2 | 2 | 34 | 17 | | 17 | | | 26 | ստ. |
| | |պությունների | | | | | | | | | | |
| | |կառավարում -1| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|4 | |Գյուղատնտես. | 3 | 3 | 51 | 34 | | 17 | | | 39 | ստ. |
| | |շուկայի վեր- | | | | | | | | | | |
| | |լուծություն | | | | | | | | | | |
| | |և | | | | | | | | | | |
| | |գնագոյացում | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|5 | |Ֆինանսական | 4 | 4 | 68 | 34 | | 34 | | | 52 | քնն.|
| | |մենեջմենթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|6 | |Հաշվապահական | 4 | 3 | 51 | 34 | | 17 | Կ/Ա | | 69 | քնն.|
| | |հաշվառումը | | | | | | | | | | |
| | |գյուղատնտես. | | | | | | | | | | |
| | |մեջ - 2 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|7 | |Վերահսկում և | 3 | 3 | 51 | 17 | | 34 | | | 39 | քնն.|
| | |աուդիտ - 2 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|8 | |Տնտեսական | 3 | 3 | 51 | 34 | | 17 | | | 39 | ստ. |
| | |գործունեու- | | | | | | | | | | |
| | |թյան վերլու- | | | | | | | | | | |
| | |ծություն - 1 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|9 | |Հարկեր և | 3 | 3 | 51 | 17 | | 34 | | | 39 | քնն.|
| | |հարկային | | | | | | | | | | |
| | |քաղաքականու- | | | | | | | | | | |
| | |թյուն - 2 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|10| |Արժեթղթերի | 3 | 3 | 51 | 34 | | 17 | | | 39 | ստ. |
| | |շուկա | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Ընդամենը 7-րդ| 31| 29 | 493 | 272| 17| 204| 1 | | 437 |6 |
| | |կիսամյակում | | | | | | | | | |ստ., |
| | | | | | | | | | | | |4 |
| | | | | | | | | | | | |քնն. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Կամընտրային | | | | | | | | | | |
| | |առարկաներ | | | | | | | | | | |
|__________________________________________________________________________|
| 4-րդ տարի, 8-րդ կիսամյակ, շաբաթների թիվը` 17 |
|__________________________________________________________________________|
|1 | |Տնտեսամաթեմա-| 5 | 5 | 85 | 34 | 51| | Կ/Ն | | 66 | քնն.|
| | |տիկական | | | | | | | | | | |
| | |մեթոդներ և | | | | | | | | | | |
| | |մոդելավորում | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|2 | |Գյուղատնտեսա-| 4 | 4 | 68 | 17 | | 51 | | | 52 | քնն.|
| | |կան | | | | | | | | | | |
| | |արտադրության | | | | | | | | | | |
| | |կազմակերպում | | | | | | | | | | |
| | |- 2 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|3 | |ԱՊՀ կազմակեր-| 3 | 3 | 51 | 34 | | 17 | | | 39 | քնն.|
| | |պությունների | | | | | | | | | | |
| | |կառավարում -2| | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|4 | |Շուկայական | 3 | 3 | 51 | 17 | | 34 | | | 39 | ստ. |
| | |տնտեսության | | | | | | | | | | |
| | |պետական | | | | | | | | | | |
| | |կարգավորում | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|5 | |Դատահաշվապա- | 3 | 3 | 51 | 17 | | 34 | | | 39 | ստ. |
| | |հական փորձա- | | | | | | | | | | |
| | |քննություն | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|6 | |Տնտեսական | 4 | 3 | 51 | 17 | | 34 | Կ/Ա | | 69 | քնն.|
| | |գործունեու- | | | | | | | | | | |
| | |թյան վերլու- | | | | | | | | | | |
| | |ծություն - 2 | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|7 | |Իրավագիտու- | 5 | 5 | 85 | 51 | | 34 | | | 65 | քնն.|
| | |թյուն | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Արտադրական | 5 | | 150*| | | | | | | |
| | |պրակտիկա` 5 | | | | | | | | | | |
| | |շաբաթ, որից | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Գյուղ. | | | | | | | | | | |
| | |արտադրության | | | | | | | | | | |
| | |կազմակերպում`| | | | | | | | | | |
| | |1 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |ԱՊՀ կազմակեր-| | | | | | | | | | |
| | |պությունների | | | | | | | | | | |
| | |կառավարում` | | | | | | | | | | |
| | |1 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Տնտեսական | | | | | | | | | | |
| | |գործունեու- | | | | | | | | | | |
| | |թյան վերլու- | | | | | | | | | | |
| | |ծություն` | | | | | | | | | | |
| | |1 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Վերահսկում և | | | | | | | | | | |
| | |աուդիտ` | | | | | | | | | | |
| | |2 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Ընդամենը 8-րդ| 32| 26 | 442 | 187| 51| 204| 2 | | 369 |2 |
| | |կիսամյակում | | |+150*| | | | | | |ստ., |
| | | | | | | | | | | | |5 |
| | | | | | | | | | | | |քնն. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Կամընտրային | | | | | | | | | | |
| | |առարկաներ | | | | | | | | | | |
|__________________________________________________________________________|
| 5-րդ տարի, 9-րդ կիսամյակ, շաբաթների թիվը` 14 |
|__________________________________________________________________________|
|1 | |Էլեկտրոնային | 4 | 4 | 56 | 28 | 28| | | | 64 | ստ. |
| | |կոմերցիա | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|2 | |Համակարգչային| 2 | 2 | 28 | | 28| | | | 32 | ստ. |
| | |հաշվառում | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|3 | |Միջազգային | 5 | 5 | 70 | 42 | | 28 | | | 80 | ստ. |
| | |տնտեսական | | | | | | | | | | |
| | |հարաբերու- | | | | | | | | | | |
| | |թյուններ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|4 | |Կազմակերպ. | 5 | 5 | 70 | 42 | | 28 | Կ/Ա | | 80 | քնն.|
| | |ֆինանսատնտե- | | | | | | | | | | |
| | |սական վերլու-| | | | | | | | | | |
| | |ծություն | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|5 | |Հարկային հաշ-| 3 | 3 | 42 | 14 | | 28 | | | 48 | ստ. |
| | |վապահություն | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|6 | |Ֆինանսական | 2 | 2 | 28 | 14 | | 14 | | | 32 | ստ. |
| | |հաշվետվու- | | | | | | | | | | |
| | |թյունների | | | | | | | | | | |
| | |համակարգ | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|7 | |Ֆինանսական | 3 | 3 | 42 | 28 | | 14 | | | 48 | ստ. |
| | |իրավունք | | | | | | | | | | |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Ընդամենը 9-րդ| 24| 24 | 336 | 168| 56| 112| 1 | | 384 |6 |
| | |կիսամյակում | | | | | | | | | |ստ., |
| | | | | | | | | | | | |1 |
| | | | | | | | | | | | |քնն. |
|__|____|_____________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
| | |Կամընտրային | | | | | | | | | | |
| | |առարկաներ | | | | | | | | | | |
|__________________________________________________________________________|
| 5-րդ տարի, 10-րդ կիսամյակ, շաբաթների թիվը` 10 |
|__________________________________________________________________________|
|Նախադիպլոմային | 4 | | | | | | | | | |
|պրակտիկա` 5 շաբաթ | | | | | | | | | | |
|_____________________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|Ամփոփիչ ատեստավորում | 2 | | | | | | | | | |
|_____________________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|Ավարտական որակավորման| 6 | | | | | | | | | |
|աշխատանքի թեզ | | | | | | | | | | |
|_____________________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|Ընդամենը 10-րդ | 12| | | | | | | | | |
|կիսամյակում | | | | | | | | | | |
|_____________________|___|____|_____|____|___|____|_____|_____|_____|_____|
|Ընդամենը |280| | 4331|1987|770|1574| 6 | | 3505|58 |
| | | |+564*| | | | | | |ստ., |
| | | | | | | | | | |27 |
| | | | | | | | | | |քնն. |
|__________________________________________________________________________|
|Ամփոփիչ ատեստավորման առարկաները * |
| |
|Տնտեսական գործունեության վերլուծություն |
|Ֆինանսական և կառավարչական հաշվառում |
|Վիճակագրություն |
|* Ամփոփիչ ատեստավորման առարկաների ցանկը սահմանված կարգով ենթակա է |
|փոփոխության |
.__________________________________________________________________________.