(ուժը կորցրել է 08.04.10 թիվ 439-Ն որոշում)
i
040.0900.260604
«ՎԱՎԵՐԱՑՆՈՒՄ ԵՄ»
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ՆԱԽԱԳԱՀ Ռ. ՔՈՉԱՐՅԱՆ
«26» հունիսի 2004 թ.
i
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ
ՈՐՈՇՈՒՄ
17 հունիսի 2004 թվականի N 900-Ն
i
ՄԻՋՆԱԿԱՐԳ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ՉԱՓՈՐՈՇԻՉԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ԵՎ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ 2000 ԹՎԱԿԱՆԻ ՄԱՅԻՍԻ 8-Ի N 226 ՈՐՈՇՈՒՄՆ ՈՒԺԸ ԿՈՐՑՐԱԾ ՃԱՆԱՉԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
«Կրթության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 36-րդ հոդվածի 2-րդ կետին և Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2004 թվականի մայիսի 27-ի N 771 որոշմամբ հաստատված հանրակրթության պետական կրթական չափորոշիչների ձևավորման և հաստատման կարգին համապատասխան` Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.
1. Հաստատել միջնակարգ կրթության պետական չափորոշիչը` համաձայն հավելվածի:
2. Հայաստանի Հանրապետության կրթության և գիտության նախարարին` 2006 թվականից մինչև 2008 թվականն աստիճանաբար ապահովել հանրակրթական դպրոցներում օգտագործվող ուսումնական պլանների, հանրակրթական առարկաների չափորոշիչների և ծրագրերի համապատասխանեցումը միջնակարգ կրթության պետական չափորոշչին:
i
3. 2006 թվականի սեպտեմբերի 1-ից ուժը կորցրած ճանաչել Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2000 թվականի մայիսի 8-ի «Միջնակարգ (լրիվ) ընդհանուր կրթության պետական չափորոշիչը հաստատելու մասին» N 226 որոշումը:
4. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող օրվանից:
ՍՏՈՐԱԳՐՎԵԼ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՎԱՐՉԱՊԵՏԻ ԿՈՂՄԻՑ
2004 ԹՎԱԿԱՆԻ ՀՈՒՆԻՍԻ 22-ԻՆ
Հավելված
ՀՀ կառավարության
2004 թվականի հունիսի 17-ի
N 900-Ն որոշման
ՄԻՋՆԱԿԱՐԳ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ՉԱՓՈՐՈՇԻՉ
1. ԲԱՑԱՏՐԱԳԻՐ
Միջնակարգ կրթության պետական չափորոշիչը սահմանում է կրթության բովանդակության կառուցվածքը, սովորողների ուսումնական բեռնվածության առավելագույն չափը, սովորողներին ներկայացվող ընդհանրական որակական պահանջները, գնահատման ձևերն ու սանդղակը:
Միջնակարգ կրթության պետական չափորոշչին համապատասխան`
1. ստեղծվում են ուսումնական առարկաների չափորոշիչներ ու ծրագրեր, օրինակելի ուսումնական պլաններ և ուսումնական գործընթացը կանոնակարգող նորմատիվ այլ փաստաթղթեր.
2. իրականացվում է հանրակրթական հաստատությունների լիցենզավորումը և դրանց գործունեության վերահսկողությունը.
3. կազմակերպվում են ուսուցիչների և մանկավարժական ղեկավար կադրերի պատրաստումը, մասնագիտական կատարելագործումը և ատեստավորումը.
4. գնահատվում են հանրակրթության արդյունքները.
5. վերանայվում են ծրագրերը, դասագրքերը և այլ ուսումնական նյութեր.
6. միջնակարգ կրթության պետական չափորոշիչը տեղայնացվում է դպրոցական բաղադրիչով` ելնելով դպրոցի առանձնահատկություններից:
Միջնակարգ կրթության պետական չափորոշիչը մշակվում է հանրակրթության պետական կրթակարգում սահմանված սկզբունքների համաձայն:
Միջնակարգ կրթության պետական չափորոշչի նորմերն ու դրույթները պարտադիր են Հայաստանի Հանրապետության կրթության կառավարման մարմինների, հանրակրթական ծրագիր իրականացնող ուսումնական հաստատությունների համար` անկախ դրանց կազմակերպական-իրավական ու սեփականության ձևերից և ենթակայությունից:
2. ՄԻՋՆԱԿԱՐԳ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ՉԱՓՈՐՈՇՉԻ ԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔԸ
Միջնակարգ կրթության պետական չափորոշիչը ներառում է`
1. հանրակրթության ուսումնական բնագավառները և բովանդակային բաղադրիչները.
2. սովորողին ներկայացվող ընդհանրական որակական պահանջները` ըստ ուսումնական բնագավառների և դպրոցի աստիճանների.
3. հենքային ուսումնական պլանը /իր աղյուսակներով և պարզաբանումներով/, ուսումնական առարկաների ցանկի ձևավորման հիմնական սկզբունքները, օրինակելի ուսումնական պլանի մշակմանն ու հաստատմանը ներկայացվող պահանջները.
4. գնահատման ձևերը, սանդղակը և գնահատականների գրանցման ու հաշվառման կարգը:
3. ՄԻՋՆԱԿԱՐԳ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ՉԱՓՈՐՈՇՉԻ ԳՈՐԾԱՌՈՒՅԹՆԵՐԸ
Միջնակարգ կրթության պետական չափորոշչի գործառույթներն են`
1. Հայաստանի Հանրապետությունում կրթության իրավունքի և հանրակրթության միասնական քաղաքականության ապահովումը.
2. կրթության բովանդակության սահմանումը.
3. սովորողի ուսումնական բեռնվածության սահմանումը.
4. կրթության համակարգի համապատասխանեցումը միջազգայնորեն ընդունված չափանիշներին.
5. հանրակրթության որակի բարելավումը.
6. սովորողների ընդունակություններին և նախասիրություններին կրթության համապատասխանեցումը.
7. սովորողների ուսումնական գործընթացի և ուսուցման արդյունքների գնահատումը.
8. ուսուցիչների մասնագիտական պատրաստվածության մակարդակի որոշումը և նրանց ատեստավորումը.
9. ուսուցիչներին, սովորողներին և նրանց ծնողներին, հասարակությանը կրթության բովանդակության և դպրոցից ակնկալվող արդյունքների մասին իրազեկումը.
10. զանգվածային լրատվամիջոցների և ինտերնետի (համացանցի) մանկավարժական ներգործության ապահովումը.
11. հանրակրթության իրականացման վերահսկումն ու գնահատումը.
12. առարկայական չափորոշիչների, ծրագրերի և միջնակարգ կրթության պետական չափորոշչի դպրոցական բաղադրիչի մշակման ապահովումը.
13. դպրոցական շենքերին, ուսուցման գործընթացին ներկայացվող պայմանների ապահովումը:
4. ՀԱՆՐԱԿՐԹԱԿԱՆ ԱՌԱՐԿԱՆԵՐԻ ՉԱՓՈՐՈՇԻՉՆԵՐԸ
Հանրակրթական առարկաների չափորոշիչները (այսուհետ` առարկայական չափորոշիչ) մշակվում են միջնակարգ կրթության պետական չափորոշչին համապատասխան և հաստատվում են կրթության պետական կառավարման լիազորված մարմնի` Հայաստանի Հանրապետության կրթության և գիտության նախարարության (այսուհետ` նախարարություն) կողմից:
Առարկայական չափորոշիչը մշակվում է հանրակրթության պետական կրթակարգում սահմանված հիմնական սկզբունքների համաձայն:
Առարկայական չափորոշչի հիման վրա մշակվում են ուսումնական առարկաների պետական ծրագրերը, որոնք հիմք են ծառայում դասագրքերի, ձեռնարկների և ուսումնական այլ նյութերի ստեղծման համար:
Առարկայական չափորոշչի հիման վրա կարող են ստեղծվել այլընտրանքային առարկայական ծրագրեր և դասագրքեր, որոնք նույնպես հաստատվում են նախարարության կողմից:
5. ՄԻՋՆԱԿԱՐԳ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆԸ
Միջնակարգ կրթության բովանդակությունը, սույն չափորոշչի համաձայն, կազմում են հանրակրթության ընդհանուր նպատակներին համապատասխան ընտրված և սովորողի կողմից յուրացման համար նախատեսված գիտական գիտելիքները, մանկավարժորեն և հոգեբանորեն չափորոշված-հարմարեցված սոցիալական փորձը, մշակութային, բարոյական և գեղագիտական, ազգային և համամարդկային արժեքները:
Միջնակարգ կրթության բովանդակությունը ներկայացվում է ուսումնական բնագավառներով և բաղադրիչներով:
Միջնակարգ կրթության պետական չափորոշիչով սահմանվում են հետևյալ ուսումնական բնագավառները.
հայոց լեզու, գրականություն,
օտար լեզուներ,
մաթեմատիկա,
ինֆորմատիկա և տեղեկատվական հաղորդակցական տեխնոլոգիաներ (ՏՀՏ),
բնական գիտություններ,
հասարակական գիտություններ,
արվեստ,
տեխնոլոգիա (տեխնիկական գիտելիքներ և աշխատանքային հմտություններ),
ֆիզիկական կրթություն, նախնական զինվորական պատրաստություն (ՆԶՊ) և անվտանգ կենսագործունեություն:
Յուրաքանչյուր ուսումնական բնագավառ ներկայացվում է պարտադիր և ընտրովի առարկաներով և թեմատիկ դասընթացներով:
Յուրաքանչյուր ուսումնական բնագավառ ներկայացվում է կրթության բովանդակության հետևյալ բաղադրիչների միջոցով.
գիտելիքների համակարգ,
կարողություններ և հմտություններ`
ճանաչողական, տրամաբանական,
հաղորդակցական,
համագործակցային,
ստեղծագործական,
ինքնուրույն գործունեության,
արժեքային համակարգ:
Միջնակարգ կրթության բովանդակային բաղադրիչները որոշակիացվում են ըստ ուսումնական բնագավառների և հանրակրթական դպրոցի աստիճանների` հաշվի առնելով սովորողների զարգացման ֆիզիոլոգիական, հոգեբանական և ազգային առանձնահատկությունները:
1. Գիտելիքների համակարգ
Ելնելով դպրոցի տարբեր աստիճանների նպատակներից` այս բաղադրիչով սահմանվում են սովորողների յուրացման համար նախատեսված գիտելիքները: Դրանք են`
ա) գիտելիքներ հայոց լեզվից, գրականությունից և այլ լեզուներից.
բ) գիտելիքներ մարդու` որպես կենսաբանական ու սոցիալական էակի մասին.
գ) գիտելիքներ մաթեմատիկայից.
դ) գիտելիքներ բնության, բնապահպանության և բնօգտագործման վերաբերյալ.
ե) գիտելիքներ հասարակության, նրա կառուցվածքի, հաստատությունների, սոցիալական խմբերի, զարգացման օրինաչափությունների մասին.
զ) գիտելիքներ հայոց և համաշխարհային պատմությունից.
է) գիտելիքներ փիլիսոփայությունից, տրամաբանությունից, բարոյագիտությունից, հոգեբանությունից, տնտեսագիտությունից, քաղաքագիտությունից և իրավագիտությունից.
ը) գիտելիքներ ինֆորմատիկայից և ՏՀՏ-ից.
թ) գիտելիքներ ֆիզիկական կրթության և անվտանգ կենսագործունեության մասին.
ժ) գիտելիքներ արվեստի և տեխնոլոգիայի բնագավառների մասին.
ժա) գիտելիքներ ազգային ու համամարդկային հոգևոր-մշակութային, սոցիալական, քաղաքական և տնտեսական արժեքների մասին:
2. Կարողություններ և հմտություններ
Այս բաղադրիչով տրված կարողությունների և հմտությունների ամբողջությունը սովորողին հնարավորություն է ընձեռում գործնականում կիրառել ստացած գիտելիքները, հարստացնել ճանաչողական գործունեության սեփական փորձը, զարգացնել տրամաբանական, հաղորդակցական, համագործակցային, ինքնուրույն գործունեության և ստեղծագործական ունակությունները, նպաստում է նրա սոցիալականացմանը:
Չափորոշիչներում առանձնակի կարևորվում են ճանաչողության հետևյալ մեթոդները` վերլուծում, մասնավորում, համադրում, վերացարկում, անդրադարձում, մակածում (ինդուկցիա), արտածում (դեդուկցիա), ընդհանրացում, կանխատեսում:
1) Ճանաչողական, տրամաբանական կարողություններ և հմտություններ ենթաբաղադրիչի նպատակն է սովորողին ծանոթացնել ճանաչողության մեթոդներին և ձևավորել դրանք գործնականում կիրառելու կարողություններ և հմտություններ, այդ թվում`
ա) գիտելիքներ ձեռք բերել` զգայության, ընկալման և մտապատկերման միջոցով.
բ) վերլուծել` քննարկման, մեկնաբանման, տարանջատման, համեմատության, խմբավորման միջոցով.
գ) մտահանգումներ անել` ամբողջացման, հակադրման, բնութագրման, հիմնավորման, ամփոփման, կշռադատման միջոցով.
դ) ընդհանրացնել և համադրել` վերացարկման, գնահատման, արժևորման, փաստարկման, ապացուցման, կանխատեսման, ծրագրման միջոցով.
ե) հիմնախնդիրը դիտարկել տարբեր տեսանկյուններից, ուսումնասիրել դրա լուծման հնարավոր եղանակները և գտնել լուծումներ.
զ) երևույթների նկատմամբ դրսևորել առողջ հետաքրքրություն և քննադատական մոտեցում.
է) վերլուծել իրավիճակը և կատարել եզրակացություններ.
ը) ինքնուրույն որոշումներ կայացնել և հիմնավորել.
թ) նպատակներ դնել, մշակել դրանց հասնելու ուղիներ և ծրագրել սեփական գործը:
2) Հաղորդակցական կարողություններ և հմտություններ ենթաբաղադրիչի նպատակն է, որ ուսումնառության արդյունքում յուրաքանչյուր սովորող կարողանա`
ա) լսել, ընկալել և համարժեք վերաբերմունք դրսևորել.
բ) բանավիճել, բանավոր և գրավոր տրամաբանված խոսք կառուցել.
գ) ըստ նշանակության և տեղին օգտագործել սովորած տերմինները (եզրերը), հասկացությունները և արտահայտությունները.
դ) հասկանալ և ճիշտ օգտագործել հաղորդակցման ոչ խոսքային միջոցները.
ե) օգտվել ժամանակակից հաղորդակցման տեխնիկական միջոցներից և այլն:
3) Համագործակցային կարողություններ և հմտություններ ենթաբաղադրիչի նպատակն է, որ ուսումնառության արդյունքում յուրաքանչյուր սովորող կարողանա`
ա) աշխատել խմբում, միասնական որոշումներ ընդունել և դրանց համար պատասխանատվություն կրել.
բ) սովորել և սովորեցնել.
գ) դրական հարաբերություններ ստեղծել, դրսևորել առողջ մրցակցություն.
դ) սեփական շահը գիտակցելով` ճանաչել և ընդունել ուրիշների շահերը.
ե) բախումնային իրավիճակներում հավասարակշռված պահվածք դրսևորել.
զ) ուսման ընթացքում և աշխատանքային հարաբերություններում լինել բարեկիրթ, հարգել գործընկերոջ իրավունքները.
է) զերծ մնալ բարոյական չափանիշներին հակասող նախապաշարումներից, կանխակալ մոտեցումներից.
ը) իրավիճակները դիտարկել և մեկնաբանել այլոց տեսանկյունից և այլն:
4) Ստեղծագործական կարողություններ ենթաբաղադրիչը նպատակ ունի զարգացնել սովորողի ստեղծագործական ընդունակություններն ու երևակայությունը, որպեսզի յուրաքանչյուր սովորող կարողանա`
ա) ստեղծագործաբար կիրառել ձեռք բերած գիտելիքները.
բ) դրսևորել ստեղծագործական երևակայություն.
գ) երևակայել, խորհել և ենթադրություններ անել ապագայի մասին.
դ) ընկալել և ընդունել նյութական և հոգևոր նոր արժեքները:
5) Ինքնուրույն գործունեության կարողություններ և հմտություններ ենթաբաղադրիչի նպատակն է, որ ուսումնառության արդյունքում յուրաքանչյուր սովորող կարողանա`
ա) անաչառ գնահատել սեփական ուժերն ու կարողությունները և ըստ այդմ ծավալել ուսումնական, աշխատանքային գործունեություն.
բ) գիտակցել սեփական գործի կարևորությունը, դրա նկատմամբ պատասխանատվություն և պարտաճանաչություն դրսևորել.
գ) ճիշտ տնօրինել ժամանակը, մշակել և պահպանել աշխատանքի և հանգստի ժամակարգ (ռեժիմ), վերահսկել սեփական վարքը.
դ) խնամել սեփական մարմինը, դրսևորել այն մարզելու կամք.
ե) զբաղվել ինքնադաստիարակությամբ և ինքնակրթությամբ.
զ) կողմնորոշվել տարբեր իրավիճակներում, գնահատել սեփական քայլերը և դրանց հետևանքները:
3. Արժեքային համակարգ
Սույն բաղադրիչով նախատեսված համակարգը արտահայտվում է սովորողի համապատասխան գործողությունների, վերաբերմունքի և վարքի միջոցով:
Այս բաղադրիչի նպատակն է ձևավորել անձ և քաղաքացի, որը պետք է`
ա) գիտակցի սեփական մշակույթի` լեզվի, պատմության, արվեստի, ավանդույթների, ազգային այլ արժեքների կարևորությունն ու նշանակությունը և լինի դրանց կրողը.
բ) հարգի Հայաստանի պետական խորհրդանիշերը, լինի հայրենասեր, կարևորի ազգային հիմնախնդիրների լուծման գործում իր մասնակցության անհրաժեշտությունը.
գ) գիտակցի, որ գիտությունը, արդիական տեխնոլոգիաները, կրթությունը մեծագույն արժեքներ են ժամանակակից աշխարհում.
դ) գիտակցի, որ իր համար կարևորագույն արժեքներ են գիտելիքները, աշխատանքային հմտությունները, մասնագիտական վարպետությունը.
ե) կարևորի բարոյական չափանիշները և քրիստոնեական ու համամարդկային արժեքները, լինի ազնիվ, գթասիրտ, արդարամիտ, օրինապահ, բարեկիրթ.
զ) կարևորի գեղագիտական արժեքները, գնահատի գեղեցիկը, բարին և ճշմարիտը.
է) գիտակցի իր տեղն ու դերը ընտանիքում և հասարակության մեջ, լինի նախաձեռնող, դրսևորի արժանավայել պահվածք.
ը) գիտակցի ծնողների, տարիքով մեծերի և փոքրերի, ընկերների և համայնքի նկատմամբ հարգանքի դրսևորման կարևորությունը.
թ) հարգի մարդու իրավունքներն ու հիմնարար ազատությունները, լինի մարդասեր, հանդուրժող, քաղաքակիրթ վերաբերմունք դրսևորի ուրիշ ժողովուրդների ներկայացուցիչների և նրանց մշակույթների հանդեպ.
ժ) անաչառորեն գնահատի իր ուժերն ու կարողությունները` բացառելով սեփական անձի թերագնահատումը կամ գերագնահատումը.
ժա) դրսևորի աշխատասիրություն, հնարամտություն, նպատակադրվածություն, արժևորի ու գնահատի սեփական և այլոց աշխատանքը.
ժբ) մշտապես հոգ տանի իր առողջության մասին, կարևորի մարմնակրթության դերը, հետևողական լինի առողջ ապրելակերպի և անվտանգ կենսագործունեության կանոնների կիրառման գործում:
6. ՍՈՎՈՐՈՂՆԵՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ԸՆԴՀԱՆՐԱԿԱՆ ՈՐԱԿԱԿԱՆ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
Ներկայացվող պահանջները սահմանում են այն մակարդակը, որը պետք է ապահովի միջնակարգ հանրակրթական դպրոցը` ըստ ուսումնական բնագավառների, բովանդակային բաղադրիչների և դպրոցի աստիճանների:
Ընդհանրական որակական պահանջները որոշակիացվում և ամրագրվում են հանրակրթական առարկաների չափորոշիչներում և ծրագրերում, որտեղ նշվում է նաև սովորողին ներկայացվող պահանջների պարտադիր նվազագույն մակարդակը: Ավագ դպրոցի ընդհանուր և տարբերակված հոսքերից յուրաքանչյուրի համար, այս պահանջների պահպանմամբ, մշակվում են առարկայական առանձին չափորոշիչներ:
1. Հայոց լեզու, գրականություն
Լեզուն մտածողության հիմնական միջոցն է: Մայրենի լեզուն սեփական մտքերը, հույզերն արտահայտելու, մարդկանց հետ շփվելու, շրջապատող աշխարհը և մարդկանց հասկանալու, բնության, հասարակության և մարդու մասին բազմաբնույթ գիտելիքներ ստանալու, գրական-գեղարվեստական արժեքներին հաղորդակից դառնալու, սեփական ստեղծագործական ունակությունները դրսևորելու և զարգացնելու բացառիկ հնարավորություններ է տալիս: Գրականության և քերականության ուսուցման գլխավոր նպատակը մայրենի լեզվի գերազանց իմացության ապահովումն է: Մայրենի լեզուն կրթության լեզուն է: Օտար լեզուների ուսուցումը կազմակերպվում է մայրենի լեզվի հիմքի վրա:
Մայրենի լեզվի և գրականության ուսուցման շնորհիվ մարդը ձեռք է բերում ազգային արժանապատվության խոր գիտակցում, իր նախնիների ստեղծած մշակութային արժեքները յուրացնելու և հաջորդ սերնդին փոխանցելու կարողություն:
ՀՀ պետական լեզուն` հայերենը, ազգային խորհրդանիշ է, պետության ու ազգային անվտանգության երաշխիք:
._________________________________________________________________________.
| Տարրական դպրոց | Միջին դպրոց | Ավագ դպրոց |
|_________________________________________________________________________|
| 1. Գիտելիքների համակարգ |
|_________________________________________________________________________|
|Տարրական դպրոցն |Միջին դպրոցն ավարտողը |Ավագ դպրոցն ավարտողը |
|ավարտողը պետք է` |պետք է` |պետք է` |
|1. գիտենա սահուն և |1. գիտենա կարդալ` |1. գիտենա կարդալ` |
|գրագետ կարդալ` |պահպանելով ուղղախոսական |ընկալելով կարդացածի |
|հասկանալով կարդացածի|կանոնները, ընկալելով |ենթատեքստը, փոխաբերական, |
|իմաստը և պահպանելով|կարդացածի լեզվաոճական և |այլաբանական և |
|հայերեն խոսքի ճիշտ |պատկերավորման |խորհրդանշական իմաստը, |
|արտասանությունը. |առանձնահատկությունները. |ոճական տարբերակների |
| | |հաղորդակցական |
| | |գործառույթները, հասկանա |
| | |արևմտահայերեն բնագրերը. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|2. ծանոթ լինի |2. գիտենա, ճանաչի հայ և |2. գիտենա և կարդա հայ և |
|դասական և արդի |արտասահմանյան ամենաանվանի |արտասահմանյան դասական ու |
|մանկական |գրողներին և նրանց |ժամանակակից գրականության |
|գեղարվեստական |ստեղծագործությունները, հայ|երկեր, հայ և այլ ազգերի |
|գրականության |և այլ ազգերի ժողովրդական |ժողովրդական |
|նմուշներին և |բանահյուսության որոշ |բանահյուսության նյութեր. |
|բանահյուսական |նմուշներ. | |
|նյութերի | | |
|մշակումներին. | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|3. գիտենա բանավոր և |3. գիտենա բանավոր և |3. գիտենա բանավոր և |
|գրավոր ճիշտ |գրավոր խոսք կառուցելու |գրավոր կապակցված խոսք |
|արտահայտվել` |սկզբունքները` պահպանելով |կառուցելու նրբերանգները` |
|պահպանելով |քերականական հիմնական |դրսևորելով հայոց լեզվի |
|ուղղախոսական, |կանոններն ու |քերականական կառուցվածքի, |
|ուղղագրական և |օրինաչափությունները, |լեզվաոճական |
|քերականական տարրական|ոճաբանական սկզբունքները. |առանձնահատկությունների և |
|կանոնները. | |ճարտասանական հիմնական |
| | |սկզբունքների իմացություն.|
|____________________|__________________________|_________________________|
|4. գիտենա կարդացած |4. իմանա գրական- |4. տիրապետի գրական լեզվի |
|տեքստերում հանդիպած |գեղարվեստական, |կենսունակ (գործածական) |
|բառերի իմաստն ու |գիտահանրամատչելի |բառապաշարին, տիրապետի |
|նշանակությունը. |տեքստերում հանդիպող բառերի|հայերենի բառաստեղծման |
| |նշանակությունը, գիտենա |սկզբունքներին. |
| |հայերենի բառակազմության | |
| |հիմնական | |
| |օրինաչափությունները. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|5. կարողանա |5. ունենա գրականագիտական |5. ունենա որոշակի |
|տարբերակել արձակ և |տարրական գիտելիքներ |գիտելիքներ |
|չափածո ստեղծա- |(գրական ժանրեր, |գրականագիտությունից, |
|գործությունները. |պատկերավորման միջոցներ). |գրականության տեսությունից|
| | |և գրաքննադատությունից. |
|_________________________________________________________________________|
| 2. Կարողություններ և հմտություններ |
|_________________________________________________________________________|
|Տարրական դպրոցն |Միջին դպրոցն ավարտողը պետք|Ավագ դպրոցն ավարտողը պետք|
|ավարտողը պետք է |է ունենա հետևյալ |է ունենա հետևյալ |
|ունենա հետևյալ |կարողություններն ու |կարողություններն ու |
|կարողություններն |հմտությունները` |հմտությունները` |
|ու հմտությունները` | | |
|6. լսել խոսակցին, |6. հաղորդվող նյութի հիման |6. ուսումնասիրել լեզվական|
|նրա ասածը հասկանալ |վրա վերլուծել, վերացարկել,|և գրական երևույթներ, |
|ու ճիշտ վերարտադրել,|կշռադատել, հարցն ընկալել, |արվեստի և գրականության |
|հիմնավորված պատասխան|մտքում պատասխանը կառուցել |նմուշներ, վերլուծել ու |
|տալ. |և բարձրաձայն արտահայտել. |համեմատել դրանք. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|7. կարդալ |7. համեմատել և վերլուծել |7. ճիշտ ընկալել գրական |
|գեղարվեստական ու |ազգային և արտասահմանյան |երկը` համապատասխան |
|գիտահանրամատչելի ոչ |գրական-գեղարվեստական |գեղագիտական և |
|բարդ տեքստեր և |նմուշները, ըմբռնել և |բովանդակային որակներով, |
|բանավոր ու գրավոր |մեկնաբանել գրական երկը. |ըմբռնել ենթատեքստը, |
|վերարտադրել դրանց | |կատարել համեմատական |
|բովանդակությունը. | |վերլուծություն. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|8. առաջադրված |8. գրավոր շարադրել սեփական|8. գեղարվեստական և |
|թեմային համապատասխան|մտքերը, զգացումները, |վերլուծական բնույթի |
|հարցեր կազմել և |կարծիքը, գրագետ խոսքը |գրավոր աշխատանքներ գրել, |
|գրավոր շարադրել |դարձնել ինքնարտահայտման և |ելույթներ ունենալ |
|պատասխանները. |ինքնադրսևորման միջոց. |գրականության և արվեստի |
| | |մասին. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|9. օգտվել դպրոցական |9. օգտվել ուղղագրական և |9. օգտվելով բառարաններից |
|բառարաններից և |բացատրական բառարաններից ու|և տեղեկատվական այլ |
|մանկական |հանրագիտարաններից, |աղբյուրներից հարստացնել |
|հանրագիտարաններից. |գործածել նոր սովորած |սեփական բառապաշարը և |
| |բառերն ու տերմինները. |կիրառել նոր բառերը |
| | |բանավոր և գրավոր |
| | |խոսքում. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|10. իրավիճակին |10. ուշադիր լսել, ըմբռնել |10. երկխոսություն, |
|համապատասխան խոսք |և վերարտադրել միջին |բանավեճ վարել, |
|կառուցել, իր մտքերը,|բարդության բանավոր խոսքը. |տրամաբանված կարծիք, |
|կարծիքը հստակ, ճիշտ | |տեսակետ, համոզմունք |
|հայերենով ձևակերպել | |հայտնել. |
|և հաղորդել ուրիշին.| | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|11. բանավոր և |11. հանդես գալ ընդարձակ և |11. օգտվել տարբեր |
|գրավոր խոսքով |հակիրճ ելույթով, |աղբյուրներից և ընտրել |
|ներկայացնել իր |արտահայտիչ և պատկերավոր |անհրաժեշտ |
|զգացմունքները, |խոսքով գրավել |տեղեկատվություն, տարբերել|
|երևակայությամբ |զրուցակիցների |գլխավորը երկրորդականից, |
|պատկերացրածը. |ուշադրությունը. |ուսումնասիրված նյութը |
| | |հաղորդել լսարանին. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|12. իր իմացածը ճիշտ |12. ուրիշին սովորեցնել իր |12. անհատական կամ համատեղ|
|և հասկանալի |սովորածն ու իմացածը. |ուսումնասիրություններ |
|հաղորդել ուրիշին. | |կատարել, ամբողջացնել դրա |
| | |արդյունքները և բանավոր |
| | |կամ գրավոր ներկայացնել. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|13. գրագետ հայերենով|13. ուրիշներին հաղորդել |13. նախաձեռնել տարբեր |
|բանավոր և գրավոր |գրական երկի սեփական |բնույթի միջոցառումներ |
|արտահայտել իր |ըմբռնումը, լսել նրանց |(գրական երեկո, հանդիսավոր|
|կարծիքը կարդացածի, |կարծիքները և տեսակետները.|արարողություն, |
|լսածի, տեսածի | |բեմադրություն) կամ |
|վերաբերյալ. | |մասնակցել դրանց. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|14. իր լեզվական |14. այլ առարկաներ |14. իր լեզվաոճական |
|կարողություններն |յուրացնելիս կիրառել իր |գիտելիքներն ու |
|օգտագործել այլ |լեզվական հմտությունները. |հմտություններն օգտագործել|
|առարկաներ | |նոր գիտելիքներ ստանալու, |
|ուսումնասիրելու | |ներլեզվական և |
|համար. | |միջլեզվական համեմատական |
| | |վերլուծություն կատարելու |
| | |համար. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|15. փորձել հորինել |15. երևակայության ու |15. գեղարվեստական խոսքի |
|փոքրիկ |պատկերավոր մտածողության |միջոցներով արտահայտել իր |
|պատմություններ, |օգնությամբ ստեղծագործել, |հույզերը, ապրումներն ու |
|հեքիաթներ, առակներ, |հորինել պատմություններ, |մտորումները, անել |
|ոտանավորներ. |հեքիաթներ. |ինքնուրույն |
| | |ստեղծագործելու փորձեր. |
|_________________________________________________________________________|
| 3. Արժեքների համակարգ |
|_________________________________________________________________________|
|Տարրական դպրոցն |Միջին դպրոցն ավարտողը |Ավագ դպրոցն ավարտողը |
|ավարտողը պետք է` |պետք է` |պետք է` |
|16. գիտակցի մայրենի |16. պահպանի մայրենի լեզվի |16. գիտակցի լեզվի |
|լեզվի և ազգային |անաղարտությունը և |մշակութային արժեքը, լինի |
|պատկանելության սերտ |առաջնայնությունը. |դրա կրողը, պահպանողն ու |
|կապը. | |տարածողը. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|17. գիտակցի մայրենի |17. ճանաչի և սիրի ազգային|17. գիտակցի հայ |
|լեզվի և |մշակույթը, ընդունի իր |գրականության` որպես |
|գրականության |նախնիների ստեղծած հոգևոր |ազգային մշակույթի |
|արժեքների ձեռքբերման|արժեքները. |կարևորագույն արժեքի, |
|կարևորությունն ու | |ազգային մտածողության և |
|անհրաժեշտությունը. | |հոգեբանության բացահայտողի|
| | |դերը. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|18. գեղարվեստական |18. հարգանքով վերաբերվի |18. գնահատի Հայաստանում |
|տեքստերի շնորհիվ |Հայաստանում ապրող մյուս |ապրող մյուս ժողովուրդների|
|տեսնի, ճանաչի և զգա|ժողովուրդների ազգային |և համաշխարհային գրական |
|գեղեցիկը. |լեզուներին և գրական- |մշակույթի արժեքները. |
| |մշակութային արժեքներին, | |
| |կարևորի համաշխարհային | |
| |գրականության դերը. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
| |19. ունենա ինքնակրթության,|19. ունենա գեղագիտական |
| |ինքնադաստիարակության, |ճաշակ, արվեստի գործերին, |
| |ինքնակատարելագործման |գրական |
| |մղում` գրական երկերից |ստեղծագործություններին |
| |սովորածի, նշանավոր |ծանոթանալու և |
| |մարդկանց կյանքի օրինակով: |հաղորդակցվելու պահանջ: |
._________________________________________________________________________.
2. Օտար լեզուներ
Օտար լեզուն ոչ հայախոս անձանց հետ շփվելու հիմնական, այլ երկրների ու ժողովուրդների քաղաքակրթությանն ու մշակույթին հաղորդակցվելու, դրանց լավագույն արժեքները յուրացնելու և հայերենով արտահայտելու, ինչպես նաև հայալեզու մշակույթն այլ ժողովուրդներին մատչելի դարձնելու լրացուցիչ միջոց է:
Օտար լեզուների իմացությունը նպաստում է անձի հաղորդակցելու ունակությունների զարգացմանը, միջմշակութային փոխըմբռնմանը, այլ մշակույթների արժեքների ընկալմանն ու գնահատմանը:
Օտար լեզվի ուսուցման նպատակն է ընդլայնել սովորողի հաղորդակցվելու և համագործակցելու ունակությունները: ՈՒսումնական այս բնագավառը նպաստում է նաև բնության և ժամանակակից աշխարհի մասին առավել ամբողջական գիտելիքներ ստանալուն, գեղագիտական, բարոյական, սոցիալական, համամարդկային և ազգային արժեքների գիտակցմանը, պահպանմանը և փոխանցմանը:
._________________________________________________________________________.
| Տարրական դպրոց | Միջին դպրոց | Ավագ դպրոց |
|_________________________________________________________________________|
| 1. Գիտելիքների համակարգ |
|_________________________________________________________________________|
|Տարրական դպրոցն |Միջին դպրոցն ավարտողը |Ավագ դպրոցն ավարտողը |
|ավարտողը պետք է` |պետք է` |պետք է` |
|1. գիտենա օտար լեզվի|1. գիտենա օտար լեզվի |1. գիտենա օտար լեզվի |
|հնչյուններն ու |ուղղագրական և |արտասանության և |
|այբուբենը, |ուղղախոսական հիմնական |հնչերանգի ոճական |
|արտասանության և |կանոնները, բառակազմության |տարբերակները` դրանց |
|ուղղագրության |հիմնական |հաղորդակցական |
|տարրական կանոնները. |օրինաչափությունները. |առանձնահատկությունները, |
| | |բառաստեղծման սկզբունքները|
|____________________|__________________________|_________________________|
|2. ունենա պարզագույն|2. ունենա իր |2. ունենա բնության, |
|հաղորդակցման և |նախասիրությունների և |հասարակության, |
|առօրյա |կենսագործունեության |մշակութային արժեքների |
|իրադրությունները |վերաբերյալ |վերաբերյալ կարծիք |
|նկարագրելու համար |նկարագրությունների և |արտահայտելու և |
|անհրաժեշտ բառապաշար`|հաղորդակցման համար բավարար|տեղեկություն հաղորդելու |
|ուսուցանվող օտար |բառապաշար. |անհրաժեշտ բառապաշար. |
|լեզվից. | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|3. գիտենա պարզագույն|3. տարբերակի օտար լեզվի |3. գիտենա օտար լեզվի |
|բառակապակցություններ|հիմնական քերականական |խոսքի մասերը, |
|և նախադասություններ|ձևերը, իմանա դրանց |նախադասության անդամները, |
|կազմելու կանոններ. |կազմությունը և իմաստները,|քերականական կանոններին |
| |գիտենա օտար լեզվի |կիրառության հիմնական |
| |շարադասության հիմնական |օրինաչափությունները. |
| |առանձնահատկությունները. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|4. պատկերացում | 4. պատկերացում ունենա |4. իմանա լեզվակիր |
|ունենա լեզվակիր |լեզվակիր ժողովրդի հիմնական|ժողովրդի պատմության |
|ժողովրդի |տոների, սովորույթների, |ուրվագծերը և |
|բանահյուսության և |հանրահայտ մարդկանց, |համամարդկային |
|երաժշտության որոշ |արվեստի և գրականության |նշանակություն ունեցող |
|նմուշների մասին |նմուշների մասին. |նվաճումները. |
|(հեքիաթներ, երգեր, | | |
|ոտանավորներ). | | |
|_________________________________________________________________________|
| 2. Կարողություններ և հմտություններ |
|_________________________________________________________________________|
|Տարրական դպրոցն |Միջին դպրոցն ավարտողը պետք|Ավագ դպրոցն ավարտողը |
|ավարտողը պետք է |է ունենա հետևյալ |պետք է ունենա հետևյալ |
|ունենա հետևյալ |կարողություններն ու |կարողություններն ու |
|կարողություններն ու |հմտությունները` |հմտությունները` |
|հմտությունները` | | |
|5. պարզ |5. կազմել և որոշակի |5. կարծիք հայտնել |
|նախադասություններով |սահունությամբ արտասանել |բնության և հասարակության|
|իր մասին բանավոր |կարճ մենախոսություններ և |երևույթների, պետության, |
|տեղեկություններ |երկխոսություններ իր կյանքի|արվեստի, հաղորդակցության |
|հայտնել. |և նախասիրությունների |միջոցների մասին. |
| |մասին. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|6. համառոտ նկարագրել|6. բանավոր խոսքով |6. բանավոր և գրավոր |
|ծանոթ իրերն ու |ներկայացնել հանձնարարված |խոսքով ներկայացնել |
|երևույթները. |ծանոթ թեման. |Հայաստանը, նրա |
| | |մշակութային արժեքները. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|7. գրել կարճ |7. լսած կամ կարդացած |7. գրել իր գիտելիքներն ու|
|գրություններ և |տեղեկության մասին |հետաքրքրություններն |
|փոքրիկ |պատրաստել գրավոր պարզ |արտացոլող միջին ծավալի |
|թելադրություններ. |հաղորդագրություններ, գրել |տեքստեր. |
| |նամակներ և պարզ | |
| |փոխադրություններ. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|8. կարդալ ծանոթ |8. տեղեկություններ քաղել |8. կարդալ միջին ծավալի |
|անուններ, պարզ բառեր|տարբեր աղբյուրներից, |տեքստեր, ընկալել և |
|և |կարդալ ծանոթ ոլորտների |առանձնացնել էականը. |
|նախադասություններ, |վերաբերյալ հիմնական | |
|փոքր ծավալի տեքստեր |բառապաշարով տեքստեր. | |
|(քարտեզներ, | | |
|վերնագրեր և | | |
|անվանումներ, կարճ | | |
|գրություններ, | | |
|տեղեկատուներ, | | |
|ուղեցույցներ). | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|9. լսելով ճանաչել |9. լսել և հասկանալ մաքուր|9. լսել և հասկանալ ծանոթ|
|օտար լեզվի հստակորեն|արտաբերված առանձին |թեմաներով որոշակի ծավալի|
|և դանդաղ արտաբերված|նախադասություններ, ըմբռնել|տեքստեր, անծանոթ թեմայով,|
|ծանոթ բառերն ու պարզ|առօրյա թեմաներին վերաբերող|միջին բարդության, ռադիո |
|արտահայտությունները.|խոսքի հիմնական իմաստը. |և հեռուստահաղորդումների |
| | |բովանդակությունը. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|10. պարզ |10. տարբեր տեղեկատվական |10. ինքնուրույն օգտվել |
|իրավիճակներում |աղբյուրներից հավաքել և |հանձնարարված օտարալեզու |
|համեմատել և |օգտագործել իրեն անհրաժեշտ |աղբյուրներից, բնութագրել,|
|խմբավորել, ըստ |տեղեկություններ. |վերլուծել և ընդհանրացնել|
|նպատակի ընտրել, | |ստացված տեղեկությունը. |
|հավանություն տալ կամ| | |
|մերժել կարծիքներն ու| | |
|առաջարկները. | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|11. հասկանալ |11. առօրյա հարցերի շուրջ |11. հանպատրաստի |
|զրուցակցի դանդաղ, |անմիջականորեն հաղորդակցվել|կողմնորոշվել օտար լեզվով |
|հստակ և համառոտ |հստակ խոսող զրուցակցի հետ,|հաղորդակցական |
|արտահայտված խնդրանքը|ստանալ և տալ որոշակի |իրադրություններում, |
|կամ հարցը, հստակ |տեղեկություն ծանոթ թեմայի |տեղեկություններ հավաքել |
|ձևակերպել պարզ |վերաբերյալ, վերաբերմունքի |և գրավոր վերարտադրել, |
|պատասխան, տալ ծանոթ |պարզ արտահայտություններով |որոշակի սահունությամբ և |
|իրադրության հետ |պահպանել զրույցի ընթացքը. |խորությամբ զրույց վարել. |
|անմիջական կապ | | |
|ունեցող պարզ հարցեր,| | |
|ներկայացնել իրեն, | | |
|ողջույնի կամ | | |
|հրաժեշտի խոսք ասել. | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|12. ինքնուրույն |12. սեփական մտքերն ու |12. օտար լեզվով |
|ճանաչել գրավոր և |վերաբերմունքն արտահայտելու|հաղորդակցության |
|բանավոր կապակցված |համար կառուցել գրավոր և |միջավայրում դրսևորել |
|պարզ խոսք. |բանավոր խոսքի ոչ մեծ |ինքնուրույն |
| |միավորներ, կատարել պարզ |մտածողություն. |
| |թարգմանություններ. | |
|_________________________________________________________________________|
| 3. Արժեքների համակարգ |
|_________________________________________________________________________|
|Տարրական դպրոցն |Միջին դպրոցն ավարտողը |Ավագ դպրոցն ավարտողը |
|ավարտողը պետք է` |պետք է` |պետք է` |
|13. գիտակցի օտար |13. հասկանա և կիրառի օտար|13. թարգմանական |
|լեզվի` որպես |լեզվի ճանաչողական և |գործընթացում կիրառել |
|տեղեկություն |հաղորդակցական |ոճական և գեղագիտական |
|ստանալու գործոնի |հնարավորությունները. |որոշ հնարներ. |
|դերն ու | | |
|նշանակությունը. | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|14. պատկերացում |14. ծանոթ լինի և հարգանք |14. գիտակցի օտար |
|ունենա տվյալ լեզուն |դրսևորի տվյալ օտար լեզուն|լեզուների կարևորությունն |
|ներկայացնող ժողովրդի|ներկայացնող ժողովրդի |ու ձգտում ունենա |
|և երկրի մասին: |մշակույթի նկատմամբ: |հարստացնելու իր |
| | |իմացությունը. |
| | |15. գնահատի տվյալ օտար |
| | |լեզուն կրող ժողովրդի |
| | |արժեքները և |
| | |ավանդույթները: |
._________________________________________________________________________.
3. Մաթեմատիկա
Մաթեմատիկան աշխարհաճանաչման յուրատեսակ և համընդհանուր միջոց է: Մաթեմատիկական մեթոդներին տիրապետելը խթանում է սովորողի հետաքրքրությունները, նպաստում կարողությունների և մտածողության զարգացմանը: Մաթեմատիկան հնարավորություն է ընձեռում իրական երևույթները և առօրյա խնդիրները մոդելավորելու միջոցով դրանց ուսումնասիրությունը փոխարկել թվերի, պատկերների և պայմանանշանների` ուսումնասիրելով դրանք մաթեմատիկական մեթոդներով:
ՈՒսումնական այս բնագավառի հիմնական նպատակն է մաթեմատիկական հասկացություններով աշխատելու, խնդիրներ և վարժություններ լուծելու միջոցով խթանել սովորողի մտավոր ունակությունների զարգացումը, բարձրակարգ մտածողության ձևավորումը, սովորեցնել հստակ ձևակերպել մտքերը, կատարել գրագետ դատողություններ և արագ կողմնորոշվել տարբեր իրավիճակներում:
._________________________________________________________________________.
| Տարրական դպրոց | Միջին դպրոց | Ավագ դպրոց |
|_________________________________________________________________________|
| 1. Գիտելիքների համակարգ |
|_________________________________________________________________________|
|Տարրական դպրոցն |Միջին դպրոցն ավարտողը |Ավագ դպրոցն ավարտողը |
|ավարտողը պետք է` |պետք է` |պետք է` |
|1. իմանա գրել, |1. իմանա իրական թվերով |1. ծանոթ լինի ֆունկցիայի |
|կարդալ և համեմատել |հաշվարկներ կատարել և |սահմանի և ածանցյալի |
|բնական թվերը. |բաղդատել դրանք. |գաղափարներին. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|2. տիրապետի |2. իմանա հանրահաշվական |2. իմանա տարրական |
|թվաբանական չորս |հիմնական |ֆունկցիաների հիմնական |
|գործողություններին |հասկացությունները, |հատկությունները. |
|և հիմնական |հանրահաշվական | |
|կանոններին. |արտահայտություններով | |
| |գործողություններ կատարելու| |
| |կանոնները. | |
| |3. գիտենա տարրական որոշ | |
| |ֆունկցիաների պարզագույն | |
| |հատկությունները. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|3. հասկանա ամբողջի |4. իմանա տոկոսի |3. ծանոթ լինի |
|և նրա մասերի կապը, |հասկացությունը և կարողանա|միացությունների և |
|իմանա սովորական |ամբողջի մասն արտահայտել |հավանականությունների |
|կոտորակի մասին. |տոկոսով և հակառակը. |տեսության տարրերին. |
| |5. գիտենա թվերի | |
| |բաժանելիության հիմնական | |
| |հատկությունները. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|4. ճանաչի |6. համակարգված գիտելիքներ |4. ճանաչի տարածական |
|երկրաչափական |ունենա երկրաչափական |մարմինները, իմանա դրանց |
|պարզագույն |պատկերների վերաբերյալ, |տարրերը, հատկությունները.|
|պատկերները և |իմանա դրանց տարրերը, | |
|մարմինները, իմանա |հատկությունները. | |
|պարզ չափումներ | | |
|կատարել. | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|5. գաղափար ունենա |7. գիտելիքներ ունենա |5. գիտելիքներ ունենա |
|երկարության, |պատկերների մակերես և որոշ|մարմնի ծավալ և |
|զանգվածի, մակերեսի, |տարածական մարմինների ծավալ|մակերևույթի մակերես |
|ժամանակի, արագության|հաշվելու մասին. |հաշվելու մասին. |
|մասին, իմանա չափման | | |
|որոշ միավորներ, | | |
|ծանոթ լինի չափման | | |
|պարզագույն | | |
|գործիքների. | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|6. ծանոթ լինի |8. իմանա բազմությունների |6. իմանա տրամաբանության |
|տրամաբանության |հետ տարրական |հիմնական |
|տարրական |գործողություններ կատարելու|հասկացությունները. |
|հասկացություններին. |կանոնները. |7. ծանոթ լինի |
| | |բազմությունների տեսության|
| | |տարրերին. |
|____________________|__________________________|_________________________|
| |9. գիտելիքներ ունենա |8. իմանա կոորդինատների |
| |թվային առանցքի և |մեթոդը և վեկտորների |
| |կոորդինատական հարթության |գործածությունը |
| |մասին, գաղափար ունենա |տարածության մեջ. |
| |վեկտորների մասին. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
| |10. իմանա գծային, |9. իմանա տարբեր |
| |քառակուսային, ռացիոնալ և |հավասարումներ ու |
| |դրանց բերվող հավասարումներ|անհավասարումներ, |
| |ու անհավասարումներ, |համակարգեր ու համախմբեր |
| |համակարգեր ու համախմբեր |լուծելու եղանակներ. |
| |լուծելու կանոնները. | |
|_________________________________________________________________________|
| 2. Կարողություններ և հմտություններ |
|_________________________________________________________________________|
|Տարրական դպրոցն |Միջին դպրոցն ավարտողը պետք|Ավագ դպրոցն ավարտողը |
|ավարտողը պետք է |է ունենա հետևյալ |պետք է ունենա հետևյալ |
|ունենա հետևյալ |կարողություններն ու |կարողություններն ու |
|կարողություններն ու |հմտությունները` |հմտությունները` |
|հմտությունները` | | |
|7. շրջապատող իրերն |11. շրջապատի և առօրյա |10. կառուցել |
|արտահայտել թվերով, |կյանքի տարբեր երևույթները |մաթեմատիկական մոդելներ, |
|նկարագրել և |նկարագրել մաթեմատիկական |մշակել ալգորիթմներ` |
|մեկնաբանել. |լեզվով. |դրանցում կիրառելով |
|8. վերլուծել խնդիրը |12. խնդիրներ լուծելիս |տրամաբանական զանազան |
|և ներկայացնել |ստեղծել մաթեմատիկական պարզ|մեթոդներ. |
|թվերի, գծապատկերների|մոդելներ, ալգորիթմներ. | |
|ու պայմանական | | |
|նշանների միջոցով. | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|9. հասկանալ «և», |13. իմանալ «և», «կամ», |11. «և», «կամ», «կամ, |
|«կամ», «եթե, ապա» |»կամ, կամ», «եթե, ապա» |կամ», «եթե», «ապա», |
|շաղկապների |շաղկապների, «առնվազն», |շաղկապներով, «առնվազն», |
|տրամաբանական իմաստը |«ցանկացած», «գոյություն |»ցանկացած», «գոյություն |
|և պարզագույն |ունի», «ամենաքիչը», |ունի», «ամենաքիչը», |
|դատողություններ |«ամենաշատը» բառերի իմաստը |»ամենաշատը», «այն և |
|կատարել դրանց |և դատողություններ |միայն», «անհրաժեշտ է և |
|միջոցով. |կատարել դրանց միջոցով. |բավարար», «համարժեք է» |
| | |բառերով ստեղծել |
| | |տրամաբանական կառույցներ. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|10. խնդիրներ |14. տրամաբանական |12. տարբեր իրավիճակներում|
|լուծելիս` նկատել |դատողությունների հիման |տրամաբանական |
|տարբեր լուծումների |վրա քննարկել խնդրի լուծման|դատողություններով սպառել |
|հնարավորությունը. |տարբեր դեպքեր. |հնարավոր բոլոր դեպքերը. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|11. տարրական |15. տրամաբանական հստակ |13. որոշել խնդրի |
|տրամաբանական |դատողություններ կատարել |ամբողջական և հստակ |
|եզրահանգումներ |և հիմնավորել ստացված |լինելը, նկատել ավելորդ |
|կատարել. |արդյունքը. |կամ պակասող տվյալները. |
|____________________|__________________________|_________________________|
| |16. կառուցել որոշ տարրական|14. կառուցել տարրական |
| |ֆունկցիաների գծապատկերներ.|ֆունկցիաների |
| | |գծապատկերներ. |
| | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|12. տրված տվյալների |17. բարդ խնդիրը տրոհել |15. հասկանալ |
|միջև |պարզ խնդիրների և նկատել |մաթեմատիկական զանազան |
|հարաբերություններ |միևնույն խնդրի տարբեր |գաղափարների |
|ստեղծել և |լուծումների |փոխկապակցվածությունը. |
|համեմատությունների |առանձնահատկությունները. |16. տվյալների հիման վրա |
|միջոցով | |վերլուծություններ |
|եզրահանգումներ անել.| |կատարել և պահանջներին |
| | |համապատասխան |
| | |եզրահանգումներ անել. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|13. համառոտ կերպով |18. ընկալել արտահայտված |17. ունենալ տրամաբանական |
|ներկայացնել խնդրի |միտքը և տրոհել առանձին |մտածողություն, տիրապետել |
|պայմաններն ու |մասերի, ձևակերպել |ապացուցման տարբեր |
|պահանջները. |ինքնուրույն |մեթոդների. |
|14. մի քանի |դատողություններ. |18. հարցադրումը կամ |
|տվյալներով |19. ունենալ տրամաբանական |պայմանը վերաձևակերպել |
|հարցադրումներ |մտածողություն և |դրա համարժեքով. |
|ձևակերպել. |օգտագործել փաստարկման պարզ| |
| |մեթոդներ. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|15. պատկերների |20. երկրաչափական |19. տարածաչափական |
|պարզագույն |դատողություններից անցում |խնդիրները հանգեցնել |
|ձևափոխություններ |կատարել հանրահաշվականի և |հարթաչափական խնդիրների. |
|կատարել. |հակառակը. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|16. խնդիրներ |21. տարբեր խնդիրներ |20. անհրաժեշտության |
|լուծելիս օգտվել |լուծելիս համագործակցել |դեպքում բանավեճ-քննարկում|
|ընկերների և |համադասարանցիների հետ. |նախաձեռնել, լսել |
|ուսուցիչների |22. հիմնավորել սեփական |զրուցակցի մտքերը, |
|դատողություններից. |մտքերը, բավարար |համադրել սեփական |
| |փաստարկների դեպքում |դատողությունների հետ և |
| |ընդունել այլոց |ճիշտ եզրահանգում կատարել.|
| |տեսակետները. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|17. նկատել պարզ |23. նկատել և բացահայտել |21. ոչ ստանդարտ |
|օրինաչափություններ |օրինաչափություններ, |իրավիճակներում արագ |
|և շարունակել դրանք.|հայտնաբերած |կողմնորոշվել և |
|18. պարզեցնել |օրինաչափությունը կամ |լուծումներ գտնել, |
|իրավիճակը, կրճատել |հատկությունը ձևակերպել |ինքնուրույն մոտեցում, |
|քայլերի կամ |բառերով ու մաթեմատիկական |հնարամտություն և մտքի |
|հաշվարկների քանակը. |սիմվոլներով. |ճկունություն ցուցաբերել. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|19. զգալ ժամանակը, |24. տարբեր իրավիճակներում |22. գործը նախագծել, |
|պատկերացնել |ընտրություն կատարել և |նպատակներ դնել և ծրագրեր|
|ժամացույցը, |լավագույն լուծումներ |ստեղծել. |
|օրացույցը և |գտնել. |23. ընտրել և մշակել |
|կարողանալ | |նպատակին հասնելու ուղիներ|
|կազմակերպել օրվա | |ու եղանակներ. |
|ժամակարգը (ռեժիմը). | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
| |25. մաթեմատիկական |24. մաթեմատիկական |
| |գիտելիքները կապել այլ |գիտելիքները կիրառել այլ |
| |առարկաներից ստացած |բնագավառներում. |
| |գիտելիքների հետ. | |
|_________________________________________________________________________|
| 3. Արժեքային համակարգ |
|_________________________________________________________________________|
|Տարրական դպրոցն |Միջին դպրոցն ավարտողը |Ավագ դպրոցն ավարտողը |
|ավարտողը պետք է` |պետք է` |պետք է` |
|20. գիտակցի սեփական |26. ունենա ինքնուրույն |25. հարցեր քննարկելիս |
|մտքերը ճիշտ |կշռադատություններ |ունենա անաչառությունը, |
|ձևակերպելու, ուրիշի|կատարելու ձգտում. |արդյունավետությունը, |
|մտքերը հասկանալու |27. կարևորի մտքի |ստեղծագործական մոտեցումն |
|անհրաժեշտությունն ու|ճշգրտությունը, |առաջնային համարելու |
|կարևորությունը: |ճկունությունը, |ձգտում. |
| |նրբագեղությունը, |26. ունենա սեփական |
| |ստեղծագործական մոտեցումը: |կարողությունները |
| | |գնահատելու, սեփական |
| | |կարծիքն արտահայտելու |
| | |վճռականություն: |
._________________________________________________________________________.
4. Ինֆորմատիկա և ՏՀՏ
«Ինֆորմատիկա և ՏՀՏ» բնագավառն ապահովում է հանրակրթության մեջ ժամանակակից տեխնոլոգիաների ներդրումն ու կիրառումը: Տեղեկագիտությունը (ինֆորմատիկան) համապարփակ միասնացնող (ինտեգրող) առարկա է, որի դասավանդումը դպրոցում ունի առանձնահատուկ կարևորություն` նպաստելով միջառարկայական կապերի բացահայտմանն ու խորացմանը: Բնագավառի հիմնական նպատակն է զարգացնել տեղեկատվություն ձեռք բերելու, ստեղծագործելու, հաղորդակցվելու, համագործակցելու, ինչպես նաև համակարգչային ծրագրերին ու ինտերնետային տեխնոլոգիաներին տիրապետելու կարողություններ և հմտություններ:
Այս բնագավառը նպաստում է ուսուցման արդյունավետության բարձրացմանը և կրթության շարունակականության ապահովմանը:
._________________________________________________________________________.
| Տարրական դպրոց | Միջին դպրոց | Ավագ դպրոց |
|_________________________________________________________________________|
| 1. Գիտելիքների համակարգ |
|_________________________________________________________________________|
|Տարրական դպրոցն |Միջին դպրոցն ավարտողը |Ավագ դպրոցն ավարտողը |
|ավարտողը պետք է` |պետք է` |պետք է` |
| |1. գիտելիքներ ունենա |1. համակարգված գիտելիքներ|
| |տեղեկատվության ստացման, |ունենա տեղեկատվության և |
| |մշակման, փոխանցման, |դրա ստացման, մշակման, |
| |պահպանման ու օգտագործման |փոխանցման, պահպանման ու |
| |մասին. |օգտագործման մասին. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|1. տեղեկություն |2. որոշակի գիտելիքներ |2. համակարգված գիտելիքներ|
|ունենա ինտերնետի |ունենա տեղեկատվական |ունենա տեղեկատվական |
|օգնությամբ մատուցվող|տեխնոլոգիաների, այդ թվում`|տեխնոլոգիաների մասին, |
|հիմնական |թվային, տեքստային, |իմանա ցանցերի |
|ծառայությունների |գրաֆիկական ինֆորմացիայի |աշխատանքների և ցանցային |
|մասին. |մշակման, տվյալների |տեխնոլոգիաների |
| |որոնման, կուտակման, |հիմունքները. |
| |մշակման և պահպանման, | |
| |ցանցային և մուլթիմեդիա | |
| |տեխնոլոգիաների մասին. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|2. ծանոթ լինի |3. ծանոթ լինի ծրագրային |3. գիտենա ծրագրային |
|համակարգչի հիմնական |ապահովման հիմնական |ապահովման հիմնական |
|հնարավորություններին|տեսակներին, դրանց |տեսակները (տարբեր |
| |նշանակությանը և հիմնական |օպերացիոն համակարգեր, |
| |գործառույթներին. |կիրառական ծրագրեր, |
| | |համացանցի զննիչներ, |
| | |հակավիրուսային ծրագրեր, |
| | |պրոտոկոլներ). |
|____________________|__________________________|_________________________|
| |4. ծանոթ լինի ծրագրավորման|4. ընդհանուր պատկերացում |
| |հիմունքներին, գիտենա |ունենա ծրագրավորման |
| |հիմնական ալգորիթմական |լեզուների մասին. |
| |կառուցվածքները. | |
|_________________________________________________________________________|
| 2. Կարողություններ և հմտություններ |
|_________________________________________________________________________|
| |Միջին դպրոցն ավարտողը պետք|Ավագ դպրոցն ավարտողը պետք|
| |է ունենա հետևյալ |է ունենա հետևյալ |
| |կարողություններն ու |կարողություններն ու |
| |հմտությունները` |հմտությունները` |
| |5. խնդիրներ լուծելիս |5. մոդելավորել բնության |
| |ցուցաբերել ալգորիթմական |և հասարակական կյանքի |
| |մոտեցում. |պարզ երևույթները և |
| | |օրինաչափությունները. |
|____________________|__________________________|_________________________|
| |6. տեսնել տարբեր |6. երևույթները |
| |երևույթների միջև |վերլուծելիս կիրառել |
| |գոյություն ունեցող |հետազոտական տարբեր |
| |պատճառահետևանքային |մեթոդներ, համադրել տարբեր|
| |կապերը, առաջադրված |առարկաներից ստացած |
| |խնդիրները տրոհել առանձին |գիտելիքները. |
| |մասերի և մշակել դրանց | |
| |լուծման ալգորիթմները. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
| |7. հաղորդակցական |7. ելույթներ, |
| |նպատակների համար օգտվել |զեկուցումներ, դասեր |
| |ինտերնետային ռեսուրսների |պատրաստելիս ինքնուրույն |
| |ընձեռած |օգտագործել տեղեկատվական |
| |հնարավորություններից |և հաղորդակցական |
| |(էլեկտրոնային փոստ, |տեխնոլոգիաներ. |
| |հեռաժողով, տեսաժողով, | |
| |զննիչներ). | |
|____________________|__________________________|_________________________|
| |8. մասնակցել խմբային |8. արդյունավետ |
| |աշխատանքի, հասկանալ |մասնակցություն ունենալ |
| |աշխատանքի բաժանման |խմբային աշխատանքին, |
| |անհրաժեշտությունը, |աշխատանքի բաժանում |
| |ստանձնել |կատարել և |
| |պարտավորություններ և կրել|պատասխանատվությամբ |
| |պատասխանատվություն, |վերաբերվել ստանձնած |
| |համագործակցել հեռահաս |պարտավորություններին, |
| |(վիրտուալ) գործընկերների |աշխատանքի բաժանման |
| |հետ. |ընթացքում օգտագործել |
| | |հեռահաս (վիրտուալ) |
| | |գործընկերների հետ |
| | |աշխատելու |
| | |հնարավորությունները. |
|____________________|__________________________|_________________________|
| |9. նախօրոք պլանավորել |9. օգտվել աշխատանքի |
| |աշխատանքը` օգտագործելով |պլանավորման համար |
| |նաև համակարգիչ. |ստեղծված համակարգչային |
| | |ծրագրերից. |
|____________________|__________________________|_________________________|
| |10. համակարգչով աշխատելիս |10. ինքնուրույն ընտրել և |
| |կիրառել անվտանգության |կիրառել տվյալների |
| |կանոնները և |պահպանման տարբեր ծրագրեր.|
| |տեղեկատվության պաշտպանման | |
| |ծրագրեր. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
| |11. զբաղվել |11. ինքնակրթության համար |
| |ինքնակրթությամբ` |օգտվել հեռահար ուսուցման |
| |օգտագործելով տեղեկատվական |տեխնոլոգիաներից. |
| |և հաղորդակցական | |
| |տեխնոլոգիաների ընձեռած | |
| |հնարավորությունները. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
| |12. համակարգչի օգնությամբ |12. ստեղծագործել` |
| |արտահայտել իր |օգտվելով համակարգչային |
| |ունակությունները, |հատուկ ծրագրերից, |
| |ստեղծագործաբար օգտագործել |ինքնուրույն ձևակերպել |
| |կիրառական տարբեր ծրագրերի |տարբեր խնդիրներ, տրոհել |
| |հնարավորությունները. |առանձին մասերի և մշակել |
| | |դրանց լուծման |
| | |ալգորիթմները. |
|____________________|__________________________|_________________________|
| |13. ինքնուրույն |13. համակարգչում |
| |ուսումնասիրել և |տեղակայել (ինստալյացիա) |
| |օգտագործել համակարգչային |տարբեր ծրագրեր, |
| |կիրառական նոր ծրագրեր. |ինքնուրույն ուսումնասիրել|
| | |և օգտագործել դրանք. |
|_________________________________________________________________________|
| 3. Արժեքների համակարգ |
|_________________________________________________________________________|
|Տարրական դպրոցն |Միջին դպրոցն ավարտողը |Ավագ դպրոցն ավարտողը |
|ավարտողը պետք է` |պետք է` |պետք է` |
|3. գիտակցի |14. գիտակցի տեղեկատվական |14. գիտակցի հայ ժողովրդի |
|ժամանակակից կյանքում|և հաղորդակցական |պատմական ժառանգության |
|համակարգչի դերն ու |տեխնոլոգիաների դերը |պահպանման գործում |
|նշանակությունը. |ժամանակակից արժեքների |տեղեկատվական |
| |համակարգում. |տեխնոլոգիաների դերը. |
|____________________|__________________________|_________________________|
| |15. կարևորի «անվտանգ» |15. գիտակցի և արժևորի |
| |տեղեկատվություն ստանալու |«անվտանգ» տեղեկատվություն|
| |և տարածելու հետ կապված |ստանալու և տարածելու հետ|
| |իր իրավունքներն ու |կապված իրավունքներն ու |
| |պատասխանատվությունը. |պատասխանատվությունը. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|4. ձգտում ունենա |16. կիրառի ինտերնետում |16. լինի ինտերնետում |
|ուսումնասիրելու և |աշխատելու համընդհանուր |աշխատելու համընդհանուր |
|կիրառելու համակարգչի|ճանաչում ստացած |ճանաչում ստացած |
|ընձեռած |վարվելակերպի կանոնները: |վարվելակերպի կանոնների |
|հնարավորությունները:| |կրողն ու տարածողը: |
._________________________________________________________________________.
5. Բնական գիտություններ
«Բնական գիտություններ» ուսումնական բնագավառի հիմնական նպատակը բնության երևույթները, օրինաչափություններն ու օրենքներն իմացող, ճանաչողության մեթոդներին տիրապետող և գործնականում կիրառող, բնության ներդաշնակությունը գիտակցող, գիտական աշխարհայացք ունեցող անձի ձևավորումն է:
._________________________________________________________________________.
| Տարրական դպրոց | Միջին դպրոց | Ավագ դպրոց |
|_________________________________________________________________________|
| 1. Գիտելիքների համակարգ |
|_________________________________________________________________________|
|Տարրական դպրոցն |Միջին դպրոցն ավարտողը |Ավագ դպրոցն ավարտողը |
|ավարտողը պետք է` |պետք է` |պետք է` |
|1. նախնական |1. գիտելիքներ ունենա |1. իմանա բնության մեջ |
|պատկերացում ունենա |բնության մեջ առավել |դիտվող հիմնական |
|կենդանի և անկենդան |տարածված ֆիզիկական և |օրինաչափությունները |
|մարմինների առանձնա- |քիմիական երևույթների, |բացատրող տեսությունները. |
|հատկությունների, |կենսաբանական համակարգերի | |
|դրանց |մասին. | |
|փոխազդեցությունների,| | |
|ինչպես նաև մարդու | | |
|օրգանիզմի մասին. | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|2. տարրական գաղափար |2. իմանա նյութի |2. համակարգված գիտելիքներ|
|ունենա շարժման, |կառուցվածքի, շարժման և |ունենա ժամանակի և |
|փոխազդեցության, |փոխազդեցության, էներգիայի |տարածության, նյութի |
|ջերմության, լույսի, |տեսակների և դրանց |կառուցվածքի և |
|ձայնի մասին. |փոխակերպումների մասին. |հատկությունների, շարժման |
| | |և փոխազդեցության, |
| | |էներգիայի տեսակների և |
| | |փոխակերպումների մասին. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|3. գաղափար ունենա |3. իմանա նյութերի հիմնական|3. համակարգված գիտելիքներ|
|շրջապատում հանդիպող |հատկությունները և |ունենա նյութերի |
|որոշ նյութերի |փոխակերպումները. |բազմազանության, |
|օգտակար և վնասակար | |կառուցվածքի, անօրգանական |
|հատկությունների | |և օրգանական նյութերի |
|մասին. | |փոխկապակցվածության մասին.|
|____________________|__________________________|_________________________|
|4. ճանաչի իր |4. գիտելիքներ ունենա |4. համակարգված գիտելիքներ|
|շրջապատում տարածված |կենդանի օրգանիզմների |ունենա բջջի |
|կենդանիներ, բույսեր |հիմնական հատկանիշների, |կենսաբանության, |
|ու սնկեր. |բազմազանության, մարդու |օրգանիզմների բազմացման և |
| |օրգանիզմի կառուցվածքի և |զարգացման, |
| |կենսագործունեության, |ժառանգականության, |
| |ընդհանուր կենսաբանական |փոփոխականության, |
| |օրինաչափությունների, առողջ|օրգանական աշխարհի |
| |ապրելակերպի |զարգացման, կենսոլորտի, |
| |անհրաժեշտության մասին. |մարդու օրգանիզմի |
| | |կենսաբանական |
| | |կայունությունն ապահովող |
| | |մեխանիզմների մասին. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|5. ճանաչի իր |5. իմանա Հայաստանի |5. իմանա մարդու վրա |
|հայրենիքը, թվարկի |բնությունը, գիտելիքներ |միջավայրի տարբեր |
|նրա մեծ քաղաքները, |ունենա երկրագնդի |գործոնների ազդեցության |
|լճերը, գետերը, |աշխարհագրական թաղանթի |մասին, բնապահպանության և |
|լեռները, իմանա իր |հիմնական բաղադրիչների, |բնօգտագործման, |
|բնակավայրի |դրանց |կենսատեխնոլոգիայի |
|աշխարհագրական |փոխպայմանավորվածության, |հիմունքները, ծանոթ լինի |
|առանձնահատկու- |զարգացման և տարածքային |տարածաշրջանային և |
|թյունները. |կազմակերպման |համընդհանուր էկոլոգիական |
| |օրինաչափությունների մասին.|հիմնախնդիրներին. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|6. տարրական |6. ճանաչի մարդ-բնություն | |
|գիտելիքներ ունենա |փոխադարձ կապը, գիտելիքներ | |
|մարդու և շրջակա |ունենա օրգանիզմի և շրջակա| |
|միջավայրի |միջավայրի փոխազդեցության | |
|փոխազդեցության և իր|մասին. | |
|կյանքում բնության | | |
|դերի մասին. | | |
|_________________________________________________________________________|
| 2. Կարողություններ և հմտություններ |
|_________________________________________________________________________|
|Տարրական դպրոցն |Միջին դպրոցն ավարտողը |Ավագ դպրոցն ավարտողը պետք|
|ավարտողը պետք է |պետք է ունենա հետևյալ |է ունենա հետևյալ |
|ունենա հետևյալ |կարողություններն |կարողություններն ու |
|կարողություններն ու |ու հմտությունները` |հմտությունները` |
|հմտությունները` |7. բնության մեջ և |6. մոդելավորել, վարկածներ|
|7. դիտարկել և |լաբորատոր պայմաններում |առաջադրել և փորձնական |
|նկարագրել բնության |դիտարկել, նկարագրել, |ճանապարհով ստուգել դրանք,|
|մեջ կատարվող |համեմատել, դասակարգել |ստացված արդյունքներն |
|պարբերական |երևույթները և |ընդհանրացնել և |
|փոփոխությունները |եզրակացություններ անել. |եզրահանգումներ անել. |
|(տարվա եղանակներ, | | |
|գիշեր-ցերեկ). | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|8. օգտվել պարզագույն|8. հավաքել ոչ բարդ |7. ծրագրել և իրականացնել|
|չափիչ սարքերից և |փորձնական սարքավորումներ, |փորձեր, գրանցել |
|կատարել չափումներ |կատարել չափումներ, |դիտարկումները, չափումների|
|(ժամանակ, |արդյունքները գրանցել |արդյունքները, դրանք |
|երկարություն, կշիռ, |աղյուսակների, գրաֆիկների, |համակարգել և մեկնաբանել.|
|ջերմաստիճան). |քարտեզ-սխեմաների, | |
| |դիագրամների տեսքով, տալ | |
| |մեկնաբանություններ. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|9. շրջապատում |9. եզրահանգումներ կատարել |8. տիրապետել |
|պարզագույն |բնության տարբեր |ճանաչողության ընդհանուր |
|օրինաչափություններ |երևույթների մասին` |մեթոդներին, տեսնել |
|նկատել և դրանց |հիմնվելով փաստերի, |շրջապատում եղած իրերի և |
|հիման վրա |հասկացությունների, |երևույթների փոխադարձ |
|եզրահանգումներ անել.|օրինաչափությունների և |կապը. |
| |օրենքների վրա. |9. կիրառել բնագիտական |
| | |օրենքների և |
| | |տեսությունների |
| | |իմացությունը բնության |
| | |երևույթները բացատրելու |
| | |համար. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|10. համագործակցել |10. նախագծել, պլանավորել, |10. զեկուցում պատրաստել |
|համադասարանցիների |մասնակցել, հարկ եղած |և իր մտքերը, |
|հետ, համատեղ մշակել |դեպքում ղեկավարել տարբեր |տեսակետները, ծրագրերը |
|և իրականացնել |ուսումնական միջոցառումներ,|լսարանի առաջ փաստարկված |
|բնապահպանական պարզ |փոքրիկ ծրագրեր. |և տրամաբանված |
|միջոցառումներ. | |ներկայացնել. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|11. օգտվել բնական |11. բնության առանձին |11. տարբերել գիտական |
|գիտությունների |երևույթների մասին կարծիք |փաստ, օրինաչափություն, |
|պարզագույն |հայտնելու և այն փաստերով |օրենք, սկզբունք, |
|հասկացություններից. |հիմնավորելու համար ճիշտ |տեսություն |
| |օգտագործել բնական |հասկացությունները, ստացած|
| |գիտություններին հատուկ |գիտելիքները համակարգել |
| |տերմինները, |այդ հասկացությունների |
| |հասկացությունները. |շրջանակներում. |
| | |12. փիլիսոփայական որոշ |
| | |ընդհանրացումներ անել |
| | |բնական երևույթների և |
| | |շրջապատող աշխարհի մասին. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|12. հոգալ |12. տարբերել և գնահատել |13. պատասխանատու |
|առողջության մասին, |առողջության համար օգտակար |վերաբերմունք դրսևորել |
|պահպանել օրվա |և վնասակար սովորույթները,|սեփական առողջության |
|ռեժիմը, անձնական և |իմանալ և պահպանել |նկատմամբ, պահպանել առողջ |
|բնակարանի հիգիենայի |սանիտարահիգիենիկ նորմերը, |ապրելակերպի կանոնները, |
|հիմնական կանոնները. |հոգ տանել սեփական |խուսափել |
| |առողջության մասին. |հիվանդություններից, |
| | |վնասակար |
| | |սովորություններից. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|13. օգտվել |13. իմանալ և պահպանել |14. կարողանալ |
|կենցաղային հեշտ և |անվտանգ |կողմնորոշվել և |
|անվտանգ կառավարվող |կենսագործունեության |համապատասխան որոշումներ |
|սարքերից, դպրոցում, |նորմերը, խուսափել |կայացնել անսովոր, անծանոթ|
|տանը և բնության մեջ|վտանգավոր իրավիճակներից. |իրադրություններում, |
|դրսևորել անվտանգ | |իրատեսորեն գնահատել |
|վարքագիծ. | |վտանգի աստիճանը և |
| | |խուսափել դրանից. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|14. խնամել ընտանի |14. տարբերակել |15. դրսևորել ընդհանուր |
|կենդանիներ և |բնապահպանական |էկոլոգիական գրագիտություն|
|բույսեր. |հիմնախնդիրները, տեսնել |և շրջակա միջավայրի |
| |դրանց դրսևորումները |նկատմամբ պատասխանատու |
| |Հայաստանում, լինել բնական |վերաբերմունք. |
| |միջավայրի պահպանողն ու | |
| |բարելավողը. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
| |15. ուսումնառության |16. զբաղվել ինքնուրույն |
| |ընթացքում օգտվել |ուսումնական |
| |ձեռնարկներից, |գործունեությամբ` այդ |
| |շտեմարաններից, |նպատակով օգտվելով |
| |համակարգչային ուսուցողական|տարաբնույթ աղբյուրներից, |
| |բազմաբնույթ ծրագրերից. |տեղեկատվական և |
| | |հաղորդակցական |
| | |տեխնոլոգիաներից. |
|_________________________________________________________________________|
| 3. Արժեքային համակարգ |
|_________________________________________________________________________|
|Տարրական դպրոցն |Միջին դպրոցն ավարտողը |Ավագ դպրոցն ավարտողը |
|ավարտողը պետք է` |պետք է` |պետք է` |
|15. սիրի բնությունը,|16. արժևորի բնագիտական |17. կարևորի բնական |
|գնահատի բնության |գիտելիքների դերն ու |գիտությունների դերը և |
|գեղեցկությունը. |նշանակությունն իր կյանքում|նշանակությունը |
| | |քաղաքակրթության զարգացման|
| | |և անձի աշխարհայացքի |
| | |ձևավորման գործում. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|16. հոգատար |17. գիտակցի բնական |18. պարտավորություն կրի |
|վերաբերմունք ունենա |պաշարների |բնության, հասարակության, |
|կենդանական և |սահմանափակությունը, մերժի |սեփական անձի հանդեպ, |
|բուսական աշխարհի |բնության նկատմամբ |ըմբռնի բնության հետ |
|նկատմամբ: |սպառողական |ներդաշնակ ապրելու |
| |հոգեբանությունը, գիտակցի |անհրաժեշտությունը: |
| |իր դերն ու | |
| |պատասխանատվությունը բնական| |
| |միջավայրի պահպանման | |
| |գործում: | |
._________________________________________________________________________.
6. Հասարակական գիտություններ
«Հասարակական գիտություններ» ուսումնական բնագավառն ընդգրկում է մարդկության պատմությունը, ներկան և զարգացման հեռանկարները, մարդու` որպես անձի և քաղաքացու, նկարագիրը և սոցիալականացման փորձը, հասարակության կյանքի քաղաքական, տնտեսական, սոցիալական և հոգևոր-մշակութային ոլորտները:
ՈՒսումնական բնագավառի հիմնական նպատակն է` սովորողին ամբողջական գիտելիքներ տալ մարդու և հասարակության մասին, ձևավորել ու զարգացնել նրա ճանաչողական, սոցիալական և անհատական կարողություններն ու հմտությունները, դաստիարակել ազգային ու համամարդկային արժեքներ կրող սոցիալապես ակտիվ անձ և քաղաքացի, բացահայտել նրա անձնային որակները և ապահովել սեփական ներուժին համապատասխան ուսումնական, աշխատանքային և գործունեության այլ տեսակների մեջ մասնակցությունը, ամրապնդել սովորողի հարգանքն ու հպարտությունը հայրենիքի, սեփական ժողովրդի պատմության, ավանդույթների և ազգային առանձնահատկությունների հանդեպ: Այն օգնում է սովորողին ճանաչել ինքն իրեն, ժամանակակից աշխարհը, կողմնորոշվել հասարակական բազմաբնույթ հարաբերություններում, ամբողջական պատկերացում ունենալ Հայաստանի քաղաքական, տնտեսական, սոցիալական և հոգևոր-մշակութային զարգացման հեռանկարների վերաբերյալ:
._________________________________________________________________________.
| Տարրական դպրոց | Միջին դպրոց | Ավագ դպրոց |
|_________________________________________________________________________|
| 1. Գիտելիքների համակարգ |
|_________________________________________________________________________|
|Տարրական դպրոցն |Միջին դպրոցն ավարտողը |Ավագ դպրոցն ավարտողը |
|ավարտողը պետք է` |պետք է` |պետք է` |
|1. ճանաչի իր |1. հիմնարար գիտելիքներ |1. հիմնարար գիտելիքներ |
|հայրենիքը, Հայաստանի|ունենա հայ ժողովրդի |ունենա հայ ժողովրդի |
|Հանրապետության |պատմության տարբեր փուլերի |ազգային հիմնախնդիրների |
|դրոշը, զինանշանը, |և նշանավոր |մասին. |
|իմանա պետական |իրադարձությունների, | |
|օրհներգը. |երևույթների ու փաստերի | |
| |մասին. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|2. ծանոթ լինի հայ |2. գիտելիքներ ունենա հայ |2. իմանա հայկական |
|ժողովրդի անցյալի ու |ժողովրդի հոգևոր և |քաղաքակրթության |
|ներկայի նշանակալի |նյութական արժեքների, դրանց|յուրահատկություններն ու |
|որոշ |ստեղծման, պահպանման ու |ստեղծած արժեքները. |
|իրադարձություններին,|զարգացման գործում | |
|գործիչներին, |տնտեսական, քաղաքական, | |
|մշակութային |ազգային, հոգևոր | |
|արժեքներին և |կառույցների և անհատների | |
|ազգային-պետական |դերի մասին. | |
|տոներին. | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|3. նախնական |3. գիտելիքներ ունենա |3. ամբողջական պատկերացում|
|գիտելիքներ ունենա |համամարդկային արժեքների, |ունենա |
|մարդու, |համաշխարհային պատմության |քաղաքակրթությունների |
|հասարակության և |հիմնական փուլերի, |զարգացման պատմական |
|բնական միջավայրի |օրինաչափությունների ու |ընթացքի և արդի փուլի |
|մասին. |առանձնահատկությունների |մասին. |
| |մասին. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|4. պատկերացում |4. պատկերացում ունենա |4. ունենա համակարգված |
|ունենա «հայրենիք», |պատմական տարբեր |գիտելիքներ պատմական |
|«տուն», «ընտանիք», |ժամանակաշրջաններում և |տարբեր ժամանակաշրջանների |
|«մարդ», «ազգ», |արդի փուլում մարդկանց ու |և արդի դարաշրջանում |
|«հասարակություն», |ժողովուրդների |մարդկանց ապրելակերպի, |
|«իրավունք», |ապրելակերպի, |աշխարհընկալման, |
|«սովորույթ», |աշխարհընկալման, |նպատակադրումների և |
|«պարտականություն», |նպատակադրումների և |գործունեության հիմնական |
|«աշխատանք», |գործունեության հիմնական |տեսակների մասին. |
|«տարեթիվ» |տեսակների մասին. | |
|հասկացությունների | | |
|մասին. | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|5. ունենա նախնական |5. ծանոթ լինի |5. իմանա ճանաչողության |
|գիտելիքներ բնական և |ճանաչողության գործընթացի |գործընթացի փուլերը և |
|հասարակական |հիմնական փուլերին ու |մեթոդները, հասկանա |
|երևույթները |մեթոդներին. |մարդու` որպես |
|պարզունակ գծագրերի, | |ճանաչողության օբյեկտի և |
|սխեմաների և | |սուբյեկտի փոխադարձ կապը. |
|քարտեզների միջոցով | | |
|ներկայացնելու մասին.| | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|6. պատկերացում |6. գաղափար ունենա |6. իմանա աշխարհի |
|ունենա մարդկանց |հասարակական և բնական |միասնականության և |
|լեզվական, ազգային, |երևույթների |բազմազանության վերաբերյալ|
|կրոնական |փոխազդեցության ու |փիլիսոփայական դրույթը և |
|բազմազանության |փոխկախվածության, աշխարհի |դրա դրսևորումն արդի |
|մասին. |միասնականության և |ժամանակաշրջանում. |
| |բազմազանության վերաբերյալ.| |
|____________________|__________________________|_________________________|
|7. պատկերացում |7. ամբողջական գիտելիքներ |7. համակարգված գիտելիքներ|
|ունենա իր բնակավայրի|ունենա համաշխարհային |ունենա ժամանակակից |
|պատմության և |տնտեսության կառուցվածքի, |աշխարհի քաղաքական |
|մշակութային |զարգացման նախադրյալների, |կառուցվածքի, Հայաստանի և |
|հուշարձանների մասին.|արդի հիմնախնդիրների, |տարածաշրջանի |
| |աշխարհի ժողովրդագրական |աշխարհաքաղաքական ու |
| |պատկերի, քաղաքական |տնտեսական իրավիճակի |
| |բաժանման մասին. |մասին. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|8. իմանա Հայաստանի |8. իմանա Հայաստանի |8. պատկերացում ունենա |
|և նրա հարևան |ժողովրդագրական ժամանակակից|արդի համամոլորակային |
|պետությունների տեղը |պատկերը, տնտեսության |հիմնախնդիրների, |
|քարտեզի վրա. |կառուցվածքը, |միջազգային |
| |տեղաբաշխվածությունը և |հարաբերությունների |
| |հասարակության տարածքային |առանձնահատկությունների |
| |կազմակերպման |և Հայաստանի համար |
| |առանձնահատկությունները. |համաշխարհայնացման |
| | |(գլոբալացում) հնարավոր |
| | |հետևանքների մասին. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|9. իմանա հասարակական|9. իմանա մարդու, քաղաքացու|9. յուրացնի իր ժողովրդի |
|վարքի կանոնները, իր |և ժողովուրդների |և պետության կյանքը |
|իրավունքներն ու |իրավունքները, |կարգավորող իրավական և |
|պարտականությունները.|հասարակության կյանքը |բարոյական հիմնական |
| |կարգավորող իրավական |նորմերը, իմանա ազգային |
| |նորմերը, պատկերացում |ավանդույթների |
| |ունենա Հայաստանի |նշանակությունն այդ |
| |Հանրապետության |գործում. |
| |օրենսդրության, սոցիալական | |
| |և հարկային | |
| |քաղաքականության | |
| |վերաբերյալ. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|10. պատկերացում |10. նախնական գիտելիքներ |10. համակարգված |
|ունենա մարդկանց |ունենա փիլիսոփայությունից,|գիտելիքներ ունենա |
|միջև |տնտեսագիտությունից, |փիլիսոփայության, |
|հավասարություն, |քաղաքագիտությունից, |տնտեսագիտության, |
|արդարություն, |հոգեբանությունից, |քաղաքագիտության, |
|բարեկամություն և |գեղագիտությունից և |հոգեբանության, |
|խաղաղություն |բարոյագիտությունից. |բարոյագիտության և |
|հաստատելու | |գեղագիտության ոլորտներից.|
|անհրաժեշտության | | |
|մասին. | | |
|_________________________________________________________________________|
| 2. Կարողություններ և հմտություններ |
|_________________________________________________________________________|
|Տարրական դպրոցն |Միջին դպրոցն ավարտողը |Ավագ դպրոցն ավարտողը պետք|
|ավարտողը պետք է |պետք է ունենա հետևյալ |է ունենա հետևյալ |
|ունենա հետևյալ |կարողություններն ու |կարողություններն ու |
|կարողություններն ու |հմտությունները` |հմտությունները` |
|հմտությունները` |11. վերլուծել, համեմատել, |11. աշխարհայացքային |
|11. հասկանալ, որ |ընդհանրացնել, վերացարկել |գիտելիքները կիրառել |
|մարդը բնության և |և համադրել հասարակական |հասարակության |
|հասարակության |կյանքի տարբեր ոլորտներին |պատմությունը բացատրելու, |
|մասնիկն է. |վերաբերող |ներկան հասկանալու և |
| |իրադարձությունները, |ապագան կանխատեսելու |
| |երևույթները և փաստերը. |նպատակով. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|12. զանազանել |12. գնահատել անձի և |12. վերլուծել և |
|մարդկանց միջև |հասարակության վերաբերյալ |մեկնաբանել հասարակական |
|գոյություն ունեցող |տարբեր տեսակետները և ճիշտ|իրադարձությունները, |
|տարիքային, սեռային, |կողմնորոշվել դրանց |երևույթները, |
|ռասայական, ազգային, |հիմնավորվածության հարցում.|համակարգերը, բացահայտել |
|աշխատանքային | |դրանց պատճառահետևանքային |
|տարբերությունները. | |կապերը. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|13. հաշվարկներ անել |13. ազգային շահերի |13. տարբերակել և |
|ժամանակագրական |տեսանկյունից վերլուծել |գնահատել համաշխարհային |
|միավորներով, օգտվել |և գնահատել Հայաստանի |ժամանակակից |
|քարտեզից. |ազգային, տնտեսական, |գործընթացները. |
| |քաղաքական և մշակութային | |
| |կապերի ուղղվածությունը. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|14. զանազանել |14. տարբեր |14. սկզբնաղբյուրները և |
|մարդու, |սկզբնաղբյուրներից |սոցիալական |
|հասարակության և |տեղեկատվություն ընտրել, |տեղեկատվությունը |
|շրջապատող աշխարհի |վերլուծել և |գնահատել, վերլուծել, |
|մասին տեղեկատվության|եզրակացություններ անել. |համեմատել և |
|տարբեր աղբյուրները | |մտահանգումներ անել. |
|և օգտվել դրանցից. | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|15. հետևել |15. կիրառել հաղորդակցվելու|15. իրավիճակին |
|հաղորդակցման |համարժեք ձևեր |համապատասխան կիրառել |
|տարրական կանոններին.|ուսումնական, աշխատանքային |հաղորդակցման տարբեր |
| |և գործունեության այլ |միջոցներ և ձևեր, այդ |
| |տեսակներում. |թվում` տեղեկատվական |
| | |տեխնոլոգիաներ. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|16. բանավոր և |16. կիրառել հոգեբանական |16. դրսևորել փոխըմբռնում|
|գրավոր խոսքում |գիտելիքներ և հնարներ` |միջանձնային |
|համարժեք օգտագործել |առօրյա կյանքի տարբեր |փոխհարաբերություններում |
|մարդու և |իրավիճակներում. |և հաշվի առնել ուրիշի |
|հասարակության մասին |17. ինքնուրույն |կարծիքը. |
|մատչելի |հաղորդակցվել ազգային և |17. հաղորդակցվել գիտական |
|հասկացություններ. |համաշխարհային |և մշակութային |
| |քաղաքակրթական արժեքներին. |արժեքներին. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|17. առօրյա կյանքի |18. ձևավորել փոխադարձ |18. դրսևորել համարժեք |
|տարբեր |հարգանքի և փոխօգնության |վարքագիծ` սոցիալական |
|իրավիճակներում |հարաբերություններ մարդկանց|շփումների տարբեր |
|հարգել և աջակցել |հետ առօրյա շփումներում. |իրավիճակներում. |
|ընտանիքի անդամներին,| | |
|տարիքով մեծերին. | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|18. ուսումնական |19. մասնակցել խմբային |19. ունենալ գործուն |
|գործընթացում և |գործունեությանը` տարբեր |մասնակցություն խմբային |
|խաղերի ժամանակ |դերերով (առաջնորդ, |աշխատանքին, կարողանալ |
|ստեղծել |մասնակից, դիտորդ). |ծրագրել և ղեկավարել այն.|
|փոխօգնության և |20. դպրոցում, ընկերական |20. կանխարգելել և |
|վստահության |շրջապատում, սպորտային |կարգավորել բախումնային |
|հարաբերություններ |խաղերի ժամանակ և այլ |իրադրությունները. |
|դասընկերների հետ. |իրավիճակներում հետևել |21. պահպանել հոգեբանական |
| |ազնիվ մրցակցության |առողջ մթնոլորտ |
| |սկզբունքին. |ընտանիքում, դպրոցում, |
| |21. ըմբռնել միջանձնային |ընկերական շրջապատում և |
| |հարաբերություններում |խմբային աշխատանքում. |
| |հոգեբանական առողջ |22. գնահատել և օգտվել |
| |մթնոլորտի կարևորությունը, |միջանձնային, ազգամիջյան |
| |նպաստել դրա ձևավորմանն |և միջազգային |
| |ընտանիքում, դպրոցում, |համագործակցության |
| |ընկերական շրջապատում. |պատմական փորձից. |
| |22. օգտվել միջանձնային, | |
| |ազգամիջյան և միջազգային | |
| |համագործակցության տարբեր | |
| |դրսևորումների փորձից. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|19. կիրառել անձնական|23. հասկանալ և գնահատել |23. հասնել ինքնաճանաչման,|
|հիգիենայի կանոնները |իր հասարակական դերը` որպես|ինքնավերահսկման և |
|և ցուցաբերել |որոշակի ժամանակաշրջանում |ինքնագնահատման` անձնական |
|ամենօրյա |և որոշակի տարածության մեջ|և հասարակական փորձի |
|հոգածություն իր |ապրող գործունեության |միջոցով. |
|առողջության |սուբյեկտ. | |
|նկատմամբ. | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|20. դրսևորել |24. արտահայտել սեփական |24. պաշտպանվել և զերծ |
|կամային հատկանիշներ`|կարծիքը և այն պաշտպանել |մնալ «զանգվածային |
|ուսումնառության |հասարակագիտական խնդիրների |մշակույթի» վնասակար |
|ընթացքում և |շուրջ կազմակերպված |ազդեցություններից. |
|առօրյայում. |քննարկումների և | |
| |բանավեճերի ընթացքում. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|21. պլանավորել իր |25. ձգտել հասնել անձնական,|25. ճիշտ գնահատել սեփական|
|ժամանակը (օրվա |խմբային և հասարակական |ունակություններն ու |
|ռեժիմ) և |շահերի ներդաշնակության. |հնարավորությունները` |
|գործունեությունը. | |մասնագիտություն ընտրելիս.|
|____________________|__________________________|_________________________|
|22. պաշտպանել |26. ունենալ գործուն |26. հանդես բերել |
|սեփական իրավունքներն|հասարակական դիրքորոշում |նախաձեռնություն և |
|ու շահերը. |և գործնականում կիրառել |քաղաքացիական |
| |ժողովրդավարական |պատասխանատվություն. |
| |սկզբունքները. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|23. ինքնուրույն |27. ունենալ հետազոտական |27. կատարել |
|օգտվել դպրոցական |գործունեության տարրական |ստեղծագործական բնույթի |
|բառարանից և |կարողություններ. |հետազոտական աշխատանքներ. |
|մանկական | | |
|հանրագիտարաններից` | | |
|մարդու և | | |
|հասարակության | | |
|վերաբերյալ նոր | | |
|գիտելիքներ ստանալու | | |
|նպատակով. | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
| |28. բերել ինքնուրույն |28. կազմել քաղաքական, |
| |փաստարկներ, ապացույցներ և |տնտեսական, մշակութային և |
| |հիմնավորումներ` սեփական |սոցիալական հիմնախնդիրների|
| |տեսակետն արտահայտելու |լուծման ինքնուրույն |
| |համար. |նախագծեր. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|24. հասկանալ իր |29. փնտրել, գտնել և |29. կայացնել և իրագործել|
|առջև ծառացած |կիրառել ինքնուրույն |ինքնատիպ ու անկախ |
|դժվարությունները և |լուծումներ սոցիալական և |որոշումներ` տարբեր |
|փորձել ինքնուրույն |հոգեբանական տարբեր |իրավիճակներում. |
|հաղթահարել դրանք. |իրավիճակներում. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
| |30. դրսևորել տրամաբանական|30. դրսևորել |
| |և ստեղծագործական ճկուն |տրամաբանական և |
| |մտածելակերպ. |ստեղծագործական |
| | |մտածողություն. |
|_________________________________________________________________________|
| 3. Արժեքային համակարգ |
|_________________________________________________________________________|
|Տարրական դպրոցն |Միջին դպրոցն ավարտողը |Ավագ դպրոցն ավարտողը |
|ավարտողը պետք է` |պետք է` |պետք է` |
|25. գիտակցի |31. ունենա ազգային |31. կարևորի |
|հայրենիքի, պետության|ինքնագիտակցություն, |ազգային-պետական |
|և ազգի դերն ու |կարևորի պետության և |մտածողություն և |
|նշանակությունը իր |ազգային-հոգևոր |գործելակերպ ունենալը և |
|կյանքում. |կառույցների դերը |դրսևորի դրան հասնելու |
| |հայապահպանության և |ձգտում ու կամք. |
| |Հայաստանի զարգացման | |
| |գործում. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
| |32. գիտակցի Հայաստանի |32. լինի հայրենասեր և |
| |Հանրապետության |պատրաստ` ծառայելու |
| |օրենսդրության պահանջները |հայրենիքի պաշտպանության |
| |կատարելու, ազգային և |գործին. |
| |բարոյական արժեքներին | |
| |հետևելու | |
| |անհրաժեշտությունը. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|26. կարևորի |33. կարևորի անձնական, |33. գիտակցի անձնական, |
|ընկերական |հասարակական և ազգային |խմբային, ազգային և |
|հարաբերությունների |շահերի միասնությունը. |պետական շահերի |
|դերն իր կյանքում. | |ներդաշնակեցման |
| | |անհրաժեշտությունը. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|27. կարևորի սեփական|34. կարևորի իր ակտիվ |34. գիտակցի իր ժողովրդի |
|և ուրիշների |մասնակցության |նյութական ու հոգևոր |
|աշխատանքը. |նշանակությունը |արժեքները պահպանելու |
| |Հայաստանում |անհրաժեշտությունը. |
| |ժողովրդավարական, | |
| |քաղաքացիական հասարակության| |
| |կայացման և զարգացման | |
| |գործում. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|28. կարողանա |35. գիտակցի մարդու` որպես |35. գիտակցի ընտանիք |
|գնահատել իր և |սոցիալական բարձրագույն |կազմելու և ազգային |
|մյուսների |արժեքի դերը, հարգի մարդու |ընտանեկան ավանդույթներին |
|հաջողությունները. |և քաղաքացու իրավունքները,|ու նորմերին հետևելու |
| |պայքարի դրանց պահպանման |անհրաժեշտությունը. |
| |համար. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|29. ընդունի |36. ընդունի ժողովուրդների,|36. կարևորի ազգամիջյան |
|համակեցության |կրոնների, մարդկանց և |և միջազգային |
|կանոնները. |նրանց ապրելակերպի միջև |հարաբերություններում |
| |գոյություն ունեցող |փոխադարձ հարգանքի, |
| |տարբերությունները և |հանդուրժողականության և |
| |հարգալից վերաբերմունք |բարիդրացիության |
| |դրսևորի ուրիշ |անհրաժեշտությունը. |
| |ժողովուրդների մշակույթների| |
| |հանդեպ. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
| |37. ունենա արդարության, |37. դրսևորի |
| |լավատեսության և |ինքնազարգացման կամք ու |
| |պատասխանատվության զգացում.|հետևողականություն. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|30. հասկանա ուսման |38. գիտակցի կրթվելու, |38. կարևորի «կրթություն |
|դերն իր կյանքում: |ամբողջ կյանքի ընթացքում |ողջ կյանքի ընթացքում» |
| |ինքնակրթությամբ զբաղվելու |ելակետային սկզբունքը և |
| |կարևորությունը: |հետևի դրան: |
._________________________________________________________________________.
7. Արվեստ
«Արվեստ» ուսումնական բնագավառի հիմնական նպատակը գեղարվեստական կրթության և գեղագիտական դաստիարակության ապահովումն է: Գեղարվեստական կրթությունը և գեղագիտական դաստիարակությունն անձի մտավոր և հոգևոր ներուժի բացահայտմանն ու զարգացմանն ուղղված շարունակական գործընթաց է, որն իրականացվում է արվեստի տարբեր տեսակներին հաղորդակցվելու և ինքնուրույն գեղարվեստական գործունեություն ծավալելու միջոցով: Արվեստի դասավանդումը նպաստում է սովորողի ինքնաճանաչմանը և ինքնարտահայտմանը, նրա մտահորիզոնի ընդլայնմանը, երևակայության, ստեղծագործական և վերլուծական մտածողության զարգացմանը, գեղագիտական ճաշակի և բարոյական բարձր չափանիշների ձևավորմանը, հայրենասիրական և մարդասիրական զգացումների արմատավորմանը և կյանքի, շրջապատող աշխարհի, աշխատանքի նկատմամբ ստեղծագործական վերաբերմունքի դրսևորմանը:
._________________________________________________________________________.
| Տարրական դպրոց | Միջին դպրոց | Ավագ դպրոց |
|_________________________________________________________________________|
| 1. Գիտելիքների համակարգ |
|_________________________________________________________________________|
|Տարրական դպրոցն |Միջին դպրոցն ավարտողը |Ավագ դպրոցն ավարտողը |
|ավարտողը պետք է` |պետք է` |պետք է` |
|1. նախնական |1. իմանա արվեստի տարբեր |1. հասկանա գեղագիտության |
|պատկերացում ունենա |տեսակները` կերպարվեստ, |հիմնական |
|կերպարվեստի` |երաժշտություն, |հասկացությունների` |
|գեղանկարչության, |գեղարվեստական |գեղեցիկի ու տգեղի, վեհի |
|գծանկարչության, |գրականություն, |ու նսեմի, ողբերգականի ու |
|քանդակագործության, |ճարտարապետություն, պար, |կոմիկականի |
|դեկորատիվ-կիրառական |թատրոն, կինո, և դրանց |տարբերությունները, դրանց |
|արվեստի, և |ճանաչողական, |բացարձակ կամ հարաբերական |
|երաժշտության մասին, |հաղորդակցական, |լինելը. |
|հասկանա դրանց |տեղեկատվական, | |
|յուրահատուկ |դաստիարակչական | |
|լեզուն և |գործառույթները. | |
|արտահայտչամիջոցները.| | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|2. իմանա |2. իմանա և ճիշտ օգտագործի| |
|արվեստագիտական որոշ |հիմնական արվեստագիտական | |
|տերմիններ, ժանրերի |տերմիններն ու | |
|բնութագրերն. |հասկացությունները. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|3. պատկերացում |3. ճանաչի հայ և |2. իմանա համաշխարհային և |
|ունենա տարբեր |արտասահմանյան նշանավոր |ազգային արվեստի |
|ժանրերում |արվեստագետներին և նրանց |պատմությունը, կարողանա |
|ստեղծագործող որոշ |հանրահայտ |ներկայացնել ազգային |
|արվեստագետների և |ստեղծագործությունները. |արվեստը. |
|նրանց գործերի մասին.| | |
|_________________________________________________________________________|
| 2. Կարողություններ և հմտություններ |
|_________________________________________________________________________|
|Տարրական դպրոցն |Միջին դպրոցն ավարտողը |Ավագ դպրոցն ավարտողը |
|ավարտողը պետք է |պետք է ունենա հետևյալ |պետք է ունենա հետևյալ |
|ունենա հետևյալ |կարողություններն ու |կարողություններն ու |
|կարողություններն ու |հմտությունները` |հմտությունները` |
|հմտությունները` |4. տեսնել և հասկանալ |3. տեսնել և հասկանալ |
|4. տեսնել և ընկալել|շրջապատող աշխարհի, մարդու |արվեստի ստեղծագործության |
|շրջապատող աշխարհի |ներաշխարհի և կյանքի |գեղագիտական արժեքն ու |
|գեղեցկությունն ու |տարբեր երևույթների |խնդիրները. |
|բազմազանությունը, և |արտացոլումն արվեստի | |
|այդ արտացոլումն |ստեղծագործություններում. | |
|արվեստի ստեղծա- | | |
|գործություններում. | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|5. հասկանալ, |5. ընկալել, ինքնուրույն |4. հասկանալ արվեստի |
|նկարագրել և |վերլուծել և մեկնաբանել |ստեղծագործության |
|վերարտադրել արվեստի |արվեստի ստեղծագործության |հեղինակի կամ կատարողի |
|ստեղծագործության |բովանդակությունը, |մտահղացումները, |
|բովանդակությունը, |այլաբանական իմաստը և |գաղափարները, |
|զգալ |խորհրդանիշերը. |արտահայտչամիջոցները, |
|տրամադրությունը, | |ճանաչել նրանց յուրահատուկ|
|արտահայտել անձնական | |ոճը, ձեռագիրը. |
|տպավորություններն ու| | |
|զգացմունքները դրա | | |
|վերաբերյալ. | | |
|6. զանազանել արվեստի| | |
|ստեղծագործություն- | | |
|ներն ըստ ձևի, | | |
|արտահայտչամիջոցների | | |
|և ժանրերի. | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|7. զբաղվել անհատական|6. մասնակցել դպրոցի |5. մասնակցել |
|կամ կոլեկտիվ |ձևավորման աշխատանքներին |գեղարվեստական նախագծերի |
|գեղարվեստական |և մշակութային կյանքին. |մշակմանը, միջոցառումների |
|գործունեությամբ` | |կազմակերպմանը և |
|նկարել, ծեփակերտել, | |քննարկմանը, կարծիքների |
|երգել, նվագել | |նկատմամբ ցուցաբերել առողջ|
|մանկական | |և գործնական մոտեցում. |
|նվագարաններով, | | |
|հանդես գալ | | |
|բեմադրություններում.| | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|8. երևակայել, |7. սեփական |6. ինքնադրսևորվել և |
|մտածել պատկերավոր, |ստեղծագործություններում |ինքնահաստատվել` |
|օգտագործել իր |արտահայտել մտքեր և |գեղարվեստական |
|գեղարվեստական |զգացմունքներ, |գործունեության միջոցով. |
|գիտելիքներն ու |ստեղծագործական աշխատանքի | |
|հմտություններն |ժամանակ ինքնուրույն ընտրել| |
|ուսումնական |համապատասխան | |
|գործընթացի տարբեր |արտահայտչամիջոցներ և | |
|բնագավառներում. |տեխնոլոգիաներ. գրաֆիկական | |
| |և դեկորատիվ աշխատանքներ | |
| |կատարելու համար օգտագործել| |
| |համակարգչի | |
| |հնարավորությունները. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|9. ճիշտ կազմակերպել |8. արդյունավետ օգտագործել |7. զբաղվել |
|և ավարտին հասցնել |ազատ ժամանակը` |ինքնակրթությամբ, արվեստի |
|սեփական աշխատանքը, |գեղարվեստական |բնագավառում |
|պահպանել և ճիշտ |գործունեությամբ զբաղվելու |ուսումնասիրություններ |
|օգտագործել նկարչական|նպատակով. |կատարել, տեղեկություններ,|
|պիտույքները, |9. համեմատել և գնահատել |նյութեր հայթայթելու համար|
|երաժշտական |սեփական և ուրիշների |օգտվել տարբեր |
|գործիքները, մանկական|կատարած աշխատանքը. |աղբյուրներից` ժամանակակից|
|նվագարանները. | |տեղեկատվական |
| | |տեխնոլոգիաներն |
| | |օգտագործելով. |
|_________________________________________________________________________|
| 3. Արժեքների համակարգ |
|_________________________________________________________________________|
|Տարրական դպրոցն |Միջին դպրոցն ավարտողը |Ավագ դպրոցն ավարտողը |
|ավարտողը պետք է` |պետք է` |պետք է` |
|10. զգայուն լինի |10. ունենա արվեստի |8. ունենա արվեստին |
|արվեստի ստեղծա- |միջոցով ինքնարտահայտվելու |հաղորդակցվելու մշտական |
|գործությունների, |ցանկություն և |պահանջմունք, կայուն |
|բնության և |կարողություն. |հետաքրքրություններ |
|շրջապատող աշխարհի |11. պարբերաբար այցելի իր |արվեստի բնագավառում և |
|գեղեցկության և |քաղաքի, մարզի մշակութային |դրանք բավարարելու համար |
|ներդաշնակության |օջախները. |անհրաժեշտ |
|հանդեպ. |12. դրսևորի հարգալից և |հետևողականություն. |
|11. ունենա պատշաճ |հոգատար վերաբերմունք |9. պատկերացում ունենա |
|վարքագիծ` |ազգային և համաշխարհային |գեղագիտական իդեալների |
|հասարակական |արվեստի արժեքների |մասին, ունենա գեղագիտական|
|վայրերում, |նկատմամբ: |բարձր ճաշակ և բարոյական |
|մշակութային | |կողմնորոշում: |
|միջոցառումների | | |
|ժամանակ: | | |
._________________________________________________________________________.
8. Տեխնոլոգիա
Տեխնոլոգիան գիտություն է նյութի, էներգիայի և տեղեկատվության փոխակերպման և մարդու կողմից դրանց օգտագործման մասին:
«Տեխնոլոգիա» ուսումնական բնագավառը նպատակաուղղված է սովորողների աշխատանքային հմտությունների ձևավորմանը, կենցաղում աշխատելու համար անհրաժեշտ գիտելիքների ու կարողությունների ձեռքբերմանը, ինչպես նաև մասնագիտությունների նախնական ծանոթացմանը և մասնագիտական կողմնորոշմանը:
._________________________________________________________________________.
| Տարրական դպրոց | Միջին դպրոց | Ավագ դպրոց |
|_________________________________________________________________________|
| 1. Գիտելիքների համակարգ |
|_________________________________________________________________________|
|Տարրական դպրոցն |Միջին դպրոցն ավարտողը |Ավագ դպրոցն ավարտողը |
|ավարտողը պետք է` |պետք է` |պետք է` |
|1. նախնական |1. ծանոթ լինի ժողովրդական |1. պատկերացում ունենա |
|տեղեկություն ունենա |արհեստների տեսակներին |տարբեր |
|բնական և արհեստական|և դրանցում կիրառվող |մասնագիտությունների, |
|որոշ նյութերի |տեխնոլոգիաների |աշխատանքի շուկայում |
|տեսակների և դրանց |հիմունքներին. |գոյություն ունեցող |
|հատկությունների | |պահանջարկի և |
|մասին (փայլ, գույն, | |մասնագիտական կրթություն |
|թափանցիկություն, | |ստանալու |
|առաձգականություն). | |հնարավորությունների մասին|
|____________________|__________________________|_________________________|
|2. իմանա |2. իմանա կենցաղում և |2. տեղյակ լինի տեխնիկայի |
|ուսումնառության |արտադրությունում |և տեխնոլոգիայի զարգացման|
|ընթացքում և տանն |օգտագործվող որոշ |պատմությանը, ներկա |
|օգտագործվող |մեքենաների, սարքերի, |վիճակին և զարգացման |
|գործիքների ու |գործիքների նշանակությունը,|հեռանկարներին. |
|հարմարանքների |կառուցվածքը և շահագործման| |
|շահագործման |կանոնները. | |
|եղանակները, դրանց | | |
|հայերեն | | |
|անվանումները. | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|3. իմանա ձեռքի |3. պատկերացում ունենա |3. ճանաչի տեխնոլոգիական |
|գործիքներով կատարվող|տնային տնտեսության |գործունեության հիմնական |
|պարզագույն |վարման, սննդի, հագուստի |տարատեսակները, համեմատի |
|տեխնոլոգիական |պատրաստման հիմունքների, |և գնահատի դրանք. |
|գործընթացներ. |գյուղատնտեսական |4. ծանոթ լինի |
| |տեխնոլոգիաների, |աշխատանքային |
| |գծագրության և ձևավորման |գործունեության իրավական |
| |վերաբերյալ. |հիմունքներին. |
|_________________________________________________________________________|
| 2. Կարողություններ և հմտություններ |
|_________________________________________________________________________|
|Տարրական դպրոցն |Միջին դպրոցն ավարտողը պետք|Ավագ դպրոցն ավարտողը |
|ավարտողը պետք է |է ունենա հետևյալ |պետք է ունենա հետևյալ |
|ունենա հետևյալ |կարողություններն ու |կարողություններն ու |
|կարողություններն ու |հմտությունները` |հմտությունները` |
|հմտությունները` |4. օգտագործել համակարգչի | |
|4. ելնելով աշխատանքի|հնարավորությունները | |
|բնույթից` |դիզայնի և գրաֆիկայի | |
|ինքնուրույն կամ |բնագավառում. | |
|ուսուցչի օգնությամբ | | |
|ընտրել համապատասխան | | |
|նյութեր և | | |
|գործիքներ. | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|5. զանազանել |5. իմանալ և ճանաչել | |
|նյութերի տարբեր |նյութերի ֆիզիկամեխանիկական| |
|տեսակները, պահպանել,|հատկությունները. | |
|մշակել և օգտագործել| | |
|դրանք. | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|6. ստեղծել ոչ բարդ |6. ընկալել գծագրության |5. անհատական և խմբային |
|գծագրեր, սխեմաներ, |կարևորությունն ու |գործնական աշխատանքներ |
|ուրվանկարներ, |օգտակարությունը գիտության |կատարել տեխնոլոգիական, |
|տեխնիկական նկարներ. |և տեխնիկայի, ինչպես նաև |տնտեսագիտական, |
| |դպրոցում ուսուցանվող այլ |գեղարվեստակառուցաբանական |
| |առարկաների յուրացման |(դիզայն) տարրերի |
| |գործում. |օգտագործմամբ. |
| |7. հասկանա և ճիշտ | |
| |օգտագործի հաղորդակցման | |
| |ոչ խոսքային միջոցները | |
| |(պայմանական նշաններ, | |
| |սխեմաներ, քարտեզներ | |
| |գծագրության տարրեր). | |
| |8. հասկանալ ժողովրդական | |
| |զարդանախշերի առանձին | |
| |խորհրդանիշերի | |
| |նշանակությունը և բաղադրիչ| |
| |տարրերի ձևաբանությունը, | |
| |ճիշտ օգտագործել | |
| |տեխնոլոգիական բնագավառին | |
| |հատուկ որոշ տերմիններ. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|7. ճիշտ կազմակերպել |9. պահպանել աշխատանքի |6. պահպանել աշխատանքային |
|աշխատանքը, պահպանել |անվտանգության կանոնները, |կարգապահությունը. |
|աշխատանքի |առողջապահական պահանջները | |
|անվտանգության |և անհրաժեշտության դեպքում| |
|կանոնները և |ցուցաբերել առաջին | |
|առողջապահական |բուժօգնություն. | |
|պահանջները. | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|8. օգտագործելով |10. ստեղծագործաբար և |7. սեփական |
|սեփական |նորովի օգտագործել |նախասիրություններից, |
|դիտարկումները, |ժողովրդական արհեստներին |նորաձևության միտումներից|
|երևակայությունը, |հատուկ ավանդական մոտիվները|և իր արտաքինի |
|գունազգացողությունը`|և կատարման |առանձնահատկություններից |
|զբաղվել պարզ |տեխնոլոգիաները. |ելնելով` ընտրել հագուստի |
|տեխնոլոգիական | |ուրույն ոճ. |
|գործունեությամբ. | | |
|9. պատրաստել | | |
|դեկորատիվ-կիրառական | | |
|բնույթի իրեր և | | |
|պարագաներ. | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|10. խնամել ընտանի |11. մասնակցել բնակարանի, |8. դպրոցի, տան |
|կենդանիներ և |դասասենյակի, դպրոցի |վերանորոգման, |
|սենյակային բույսեր. |ձևավորման աշխատանքներին. |բարեկարգման, ձևավորման, |
| | |ինչպես նաև բակի, փողոցի |
| | |կանաչապատման աշխատանքների|
| | |ժամանակ ստեղծագործական |
| | |մոտեցում դրսևորել. |
|_________________________________________________________________________|
| 3. Արժեքների համակարգ |
|_________________________________________________________________________|
|Տարրական դպրոցն |Միջին դպրոցն ավարտողը |Ավագ դպրոցն ավարտողը |
|ավարտողը պետք է` |պետք է` |պետք է` |
|11. դրսևորի |12. հարգանք ունենա ազգային|9. հարգալից վերաբերմունք |
|հարգալից |սովորույթների և |ունենա ազգային և |
|վերաբերմունք |արհեստների նկատմամբ. |համամարդկային, |
|ցանկացած աշխատանքի | |հասարակական, տնտեսական, |
|և մասնագիտության | |մշակութային արժեքների |
|նկատմամբ. | |նկատմամբ. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|12. ունենա |13. ուսման մեջ և |10. հասկանա մարդու |
|խնայողական |աշխատանքում դրսևորի |տեխնոլոգիական |
|վերաբերմունք |աշխատանքային |գործունեության դրական, |
|անձնական և |նախաձեռնություն, |բարեփոխիչ բնույթը և |
|դպրոցական գույքի |կարգապահություն, |հնարավոր բացասական |
|հանդեպ. |պարտաճանաչություն և |հետևանքները. |
| |նպատակասլացություն. | |
| | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|13. ընկալի և |14. կարևորի սեփական |11. գիտակցի կյանքում |
|գնահատի կենցաղն ու |հակումներին համապատասխան |սեփական տեղ, դիրք ու |
|շրջակա միջավայրը |մասնագիտություն ընտրելը: |կոչում ունենալու |
|գեղեցիկ և | |նշանակությունը. |
|հարմարավետ դարձնող | |12. ունենա միայն արդար |
|իրերի | |ճանապարհով և համառ |
|օգտակարությունն ու | |աշխատանքով բարեկեցության |
|գեղագիտական արժեքը: | |հասնելու կայուն սկզբունք:|
._________________________________________________________________________.
9. Ֆիզիկական կրթություն, ՆԶՊ և անվտանգ կենսագործունեություն
«Ֆիզիկական կրթություն, ՆԶՊ և անվտանգ կենսագործունեություն» ուսումնական բնագավառի հիմնական նպատակը ֆիզիկապես առողջ, բազմակողմանի զարգացած, աշխատանքային գործունեությանը նախապատրաստված, առողջ ապրելակերպի կանոններին տիրապետող, արտակարգ իրավիճակներում կողմնորոշվող և հայրենիքի պաշտպանությանը պատրաստ քաղաքացի ձևավորելն է:
._________________________________________________________________________.
| Տարրական դպրոց | Միջին դպրոց | Ավագ դպրոց |
|_________________________________________________________________________|
| 1. Գիտելիքների համակարգ |
|_________________________________________________________________________|
|Տարրական դպրոցն |Միջին դպրոցն ավարտողը |Ավագ դպրոցն ավարտողը |
|ավարտողը պետք է` |պետք է` |պետք է` |
|1. պատկերացում |1. գիտելիքներ ունենա |1. համակարգված գիտելիքներ|
|ունենա ֆիզիկական |առողջության ամրապնդման և |ունենա աշխատանքային և |
|վարժությունների, |աշխատանքային |զինվորական գործունեության|
|օրվա ռեժիմի և |գործունեության |նախապատրաստման, առողջ |
|անձնական հիգիենայի |նախապատրաստման գործում |ապրելակերպի կազմակերպման |
|մասին. |ֆիզիկական կուլտուրայի դերի|գործում ֆիզիկական |
| |մասին. |կուլտուրայի և սպորտի |
| | |նշանակության մասին. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|2. ըմբռնի ֆիզիկական |2. գիտելիքներ ունենա |2. իմանա անհատական |
|դաստիարակության դերն|ֆիզիկական կուլտուրայի և |որակների և օրգանիզմի |
|առողջության |սպորտի, անձնական հիգիենայի|հիմնական համակարգերի |
|պահպանման գործում. |և ինքնավերահսկողության |վերարտադրողական |
| |ձևերի վերաբերյալ. |գործառույթների վրա |
| | |ֆիզիկական պարապմունքների |
| | |ազդեցության մասին. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|3. իմանա որոշ |3. իմանա մարմնամարզական և |3. գիտելիքներ ունենա |
|շարժախաղերի |ատլետիկական |ֆիզիկական կուլտուրայի, |
|անվանումներն ու |վարժությունների |սպորտի, ազգային և |
|կանոնները. |անվանումները և սովորած |օլիմպիական խաղերի |
| |մեկ մարզախաղի կանոնները. |վերաբերյալ. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|4. պատկերացում |4. ճանաչի և գնահատի |4. իմանա արտակարգ |
|ունենա տանը, |վտանգավոր և արտակարգ |իրավիճակներում գործելու |
|դպրոցում, փողոցում |իրադրությունները. |և առաջին բուժօգնություն |
|և այլուր հնարավոր | |ցույց տալու կանոնները. |
|վտանգավոր | | |
|իրավիճակների և | | |
|դրանց հետևանքների | | |
|մասին. | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
| |5. ծանոթ լինի հայոց բանակի|5. ընդհանուր պատկերացում |
| |պատմական ավանդույթներին, |ունենա հայրենիքի |
| |Հայաստանի Հանրապետության |պաշտպանության |
| |զինված ուժերի խնդիրներին, |հիմնահարցերի և |
| |առանձնահատկություններին |զինվորական |
| |և դերին. |պատրաստականության |
| | |պահանջների մասին. |
| | |6. ծանոթ լինի հայոց |
| | |բանակի կազմավորման և |
| | |կայացման պատմական |
| | |ժամանակաշրջաններին. |
|_________________________________________________________________________|
| 2. Կարողություններ և հմտություններ |
|_________________________________________________________________________|
|Տարրական դպրոցն |Միջին դպրոցն ավարտողը պետք|Ավագ դպրոցն ավարտողը պետք|
|ավարտողը պետք է |է ունենա հետևյալ |է ունենա հետևյալ |
|ունենա հետևյալ |կարողություններն ու |կարողություններն ու |
|կարողություններն ու |հմտությունները` |հմտությունները` |
|հմտությունները` |6. ճանաչել իր մարմինը, |7. պահպանել |
|5. պահպանել օրվա |խնամել այն, հետևել իր |սանիտարահիգիենիկ նորմերը,|
|ռեժիմը և անձնական |առողջական վիճակին ու |առողջ ապրելակերպի |
|հիգիենայի կանոնները.|ֆիզիկական զարգացմանը, |կանոնները, կանխարգելել |
| |խուսափել վնասվածքներից. |վնասվածքները և խուսափել |
| | |վնասակար |
| | |սովորություններից. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|6. վերարտադրել |7. նկարագրել և |8. նկարագրել և |
|պարզագույն ֆիզիկական|վերարտադրել ֆիզիկական |վերարտադրել տարբեր |
|վարժությունները և |վարժությունները, |ֆիզիկական |
|շարժախաղերը. |մարզաձևերը, մարզախաղերը` |վարժությունները, |
| |օգտագործելով ճիշտ |մարզաձևերը, մարզախաղերը,|
| |տերմիններ և անվանումներ. |տիրապետել որևէ մարզախաղի|
| | |տեխնիկատակտիկական |
| | |հնարքներին. |
| | |9. ներկայացնել հայ |
| | |ժողովրդի ֆիզիկական |
| | |կուլտուրայի և սպորտի |
| | |ավանդույթները, ազգային |
| | |խաղերը և անվանի |
| | |մարզիկներին. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|7. կողմնորոշվել |8. մարզախաղեր և ֆիզիկական|10. տարբեր |
|տարբեր խաղային |վարժություններ կատարելիս |իրադրություններում արագ |
|իրադրություններում, |համագործակցել խաղընկերների|կողմնորոշվել և |
|համագործակցել |հետ, գնահատել իր տեղը և |համապատասխան որոշումներ |
|խաղընկերների հետ, |դերը խմբում և |կայացնել. |
|հարգել և գնահատել |պատասխանատվություն կրել |11. դրսևորել |
|իր և ընկերների |իր պարտականությունների |ինքնավստահություն, |
|գործունեությունը. |կատարման համար. |ինքնագնահատում, |
| | |ինքնատիրապետում, |
| | |նպատակաուղղվածություն, |
| | |տոկունություն. |
| | |12. խմբում համատեղ գործել|
| | |կազմակերպել ու անցկացնել |
| | |ընդհանուր զարգացնող |
| | |վարժությունների |
| | |համալիրներ, մարզախաղեր. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|8. շարժախաղերի |9. դրսևորել |13. տարբեր |
|ժամանակ ցուցաբերել |հանդուրժողականություն թե՛ |հանձնարարություններ և |
|փոխօգնություն. |հաղթանակի, թե՛ պարտության |առաջադրանքներ կատարելու |
| |դեպքում. |ժամանակ ցուցաբերել |
| | |փոխօգնություն. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|9. ընկալել տարբեր |10. վնասվածքների ժամանակ |14. ցուցաբերել առաջին |
|իրավիճակներում |ընկերոջը ցույց տալ առաջին |բուժօգնություն |
|օգտագործվող |բուժօգնություն. |պատահարների և աղետների |
|ազդանշանները և | |հետևանքով անհետաձգելի |
|ընտրել համապատասխան | |օգնություն պահանջող |
|պահվածք. | |իրավիճակներում. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|10. առավոտյան |11. կազմակերպել ֆիզիկական |15. անցկացնել անհատական |
|ինքնուրույն կատարել |վարժություններով |պարապմունքներ, մասնակցել |
|մարմնամարզական |ինքնուրույն պարապմունքներ |մրցումների. |
|վարժություններ. |և խաղային | |
| |գործողություններ. | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|11. ճիշտ քայլել, |12. ճիշտ վազել, ցատկել, |16. արագ վազել, ցատկել, |
|վազել, ցատկել, |նետել, կատարել |նետել, կատարել տարբեր |
|կատարել կեցվածք |մարմնամարզական տարրերից |վարժությունների |
|ձևավորող |կազմված վարժությունների |համակցումներ, ցուցադրել |
|վարժություններ. |համալիրներ. |որևէ մարզախաղի |
| | |տեխնիկական հիմնական |
| | |գործողությունները. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|12. սովորած |13. անսովոր պայմաններում |17. առողջ ապրելակերպի |
|ֆիզիկական |օգտագործել շարժողական |կազմակերպման համար |
|վարժությունները և |հմտությունները. |ֆիզիկական վարժությունների|
|շարժախաղերն այլ | |համալիրներ ինքնուրույն |
|պայմաններում | |կազմելու և դրանք |
|կատարելու | |օգտագործելու |
|կարողություն. | |կարողություն. |
| | |18. ֆիզիկական |
| | |կուլտուրայից ստացած |
| | |գիտելիքները և շարժողական|
| | |փորձը տարբեր պայմաններում|
| | |կիրառելու հմտություն. |
| | |19. ընդհանուր և հատուկ |
| | |ֆիզիկական |
| | |պատրաստականության |
| | |պարապմունքներ, |
| | |մարզախաղեր, տուրիստական |
| | |և հետիոտն արշավներ |
| | |կազմակերպելու |
| | |կարողություն. |
|____________________|__________________________|_________________________|
| |14. ձևակերպել հրամաններ |20. ընդունել զինվորական |
| |և արձակել, հետամուտ լինել|կարգապահության |
| |դրանց կատարմանը. |պահանջները, չստեղծել |
| |15. կատարել համազորային |բախումնային իրավիճակ. |
| |կանոնադրությունների |21. օգտվել կողմնացույցից |
| |պահանջները. |ու տեղագրական քարտեզից |
| | |և կողմնորոշվել |
| | |տեղանքում, ստացված |
| | |հայրենագիտական |
| | |գիտելիքները ծառայեցնել |
| | |հայրենիքի պաշտպանությանը.|
|____________________|__________________________|_________________________|
|13. արագ և ճիշտ |16. կարևորի արտակարգ կամ |22. ճիշտ կողմնորոշվել |
|կողմնորոշվել տանը, |վտանգավոր իրավիճակներում |արտակարգ իրավիճակներում, |
|դպրոցում, բակում, |փոխօգնություն ցուցաբերելը,|հանդես բերել նախաձեռնելու|
|տրանսպորտում, |վտանգի դեպքում խուճապի |և կազմակերպելու |
|փողոցում ստեղծված |չմատնվելու |ունակություն. |
|վտանգավոր կամ |անհրաժեշտությունը. |23. օգտագործել |
|արտակարգ | |ռազմարվեստի և անվտանգ |
|իրավիճակներում. | |ապրելակերպի մասին |
| | |գիտելիքներն ու |
| | |կարողությունները` ըստ |
| | |նպատակի. |
| | |24. օգտվել անձնական |
| | |անվտանգության միջոցներից.|
|_________________________________________________________________________|
| 3. Արժեքների համակարգ |
|_________________________________________________________________________|
|Տարրական դպրոցն |Միջին դպրոցն ավարտողը |Ավագ դպրոցն ավարտողը |
|ավարտողը պետք է` |պետք է` |պետք է` |
|14. գիտակցի սեփական |17. գիտակցի ֆիզիկական |25. ունենա |
|մարմնի խնամքին և |կուլտուրայով և սպորտով |պատասխանատվություն |
|առողջությանը |զբաղվելու |սեփական առողջության |
|հետևելու |անհրաժեշտությունն |պահպանման և ֆիզիկական |
|կարևորությունը. |առողջության պահպանման և |ներդաշնակ զարգացման |
| |ներդաշնակ զարգացման համար.|նկատմամբ. |
|____________________|__________________________|_________________________|
|15. գիտակցի |18. կարևորի սեփական |26. ունենա ֆիզիկական |
|պարբերաբար առավոտյան|առողջական վիճակին և |կուլտուրայով և սպորտով |
|հիգիենիկ |ֆիզիկական զարգացմանը |զբաղվելու մշտական պահանջ.|
|մարմնամարզություն |հետևելու պահանջը. | |
|կատարելու | | |
|անհրաժեշտությունը. | | |
| | | |
|____________________|__________________________|_________________________|
|16. գիտակցի |19. ունենա բարոյակամային |27. ունենա բավարար |
|ֆիզիկական |հատկանիշներ, լինի |ֆիզիկական |
|վարժություններով |ընկերասեր, հայրենասեր և |պատրաստականություն, |
|զբաղվելու |օգնության հասնելու |բարոյակամային բարձր |
|կարևորությունը. |պատրաստակամություն. |հատկանիշներ, փոխօգնության|
| | |հասնելու |
| | |պատրաստակամություն, |
| | |համարձակություն, |
| | |հայրենասիրություն, |
| | |ընկերասիրություն, |
| | |հանդուրժողականություն. |
|____________________|__________________________|_________________________|
| |20. գիտակցի հայոց |28. գիտակցի ազգային |
| |պետականության արժեքը և |բանակում ծառայելու և |
| |կրի քաղաքացիական |հայոց բանակի պատմական |
| |պատասխանատվություն |ավանդույթները |
| |հայրենիքի ամրապնդման և |շարունակելու իր պարտքը: |
| |պաշտպանության համար: | |
._________________________________________________________________________.
7. ՀԵՆՔԱՅԻՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՊԼԱՆ
Հենքային ուսումնական պլանը սահմանում է միջնակարգ կրթության բովանդակության ընդհանրական կառուցվածքը, ուսումնական բնագավառներին հատկացվող շաբաթական և տարեկան ժամաքանակները և սովորողների շաբաթական բեռնվածության առավելագույն չափը` ըստ դասարանների:
1. Հենքային ուսումնական պլանի կառուցվածքը
Հենքային ուսումնական պլանը կազմված է երեք բաղադրիչներից` պետական, դպրոցական և նախասիրական:
Պետական բաղադրիչը ներառում է ուսումնական բնագավառները և դրանց համար ըստ դասարանների նախատեսված ժամաքանակները:
Դպրոցական բաղադրիչը ըստ դասարանների ներառում է այն ժամաքանակը, որը տնօրինում է դպրոցը` ղեկավարվելով նախարարության կողմից երաշխավորված առարկաների ցանկով, հաշվի առնելով տեղական պայմանները և համայնքի կարիքները:
Նախասիրական բաղադրիչը հնարավորություն է ընձեռում վճարովի լրացուցիչ կրթություն, որն իրականացվում է սովորողի (նրա ծնողի կամ օրինական ներկայացուցչի) կամավոր ընտրությամբ, դպրոցի կողմից հաստատված ծրագրերով, որոնք չեն կրկնում պետական ու դպրոցական պարտադիր առարկայական ծրագրերը:
Պետական և դպրոցական բաղադրիչները պարտադիր են և ֆինանսավորվում են պետական բյուջեից:
2. Հենքային ուսումնական պլանի և առարկայացանկի ձևավորման հիմնական
սկզբունքները
Հենքային ուսումնական պլանի և առարկայացանկի ձևավորման հիմքում դրվում են հետևյալ սկզբունքները`
ա) հանրակրթական քաղաքականության միասնականության ապահովում,
բ) կրթության շարունակականության, հաջորդայնության և ամբողջականության ապահովում,
գ) դպրոցի ինքնուրույնությունը հաշվի առնելը,
դ) հանրակրթության գործընթացում սովորողի, ծնողի և համայնքի մասնակցության ապահովում,
ե) կրթական ավանդույթների շարունակականության և հայոց պետության սոցիալ-տնտեսական, ռազմավարական զարգացումների ապահովում,
զ) չափորոշիչով նախատեսված բովանդակային պահանջների ապահովում,
է) արդի աշխարհում Հայաստանի և հայ ժողովրդի տեղի ու դերի իմացության, նրա պատմամշակութային առանձնահատկությունների, ազգային հոգեբանության, ձգտումների և մտածելակերպի արտացոլում,
ը) սովորողների ուսումնական բեռնվածության կարգավորում և դասավանդվող առարկաների արդյունավետ քանակի ապահովում,
թ) ուսումնական նյութի ամբողջականության ապահովում և անհարկի կրկնությունների բացառում, ինտեգրման տարբեր մոտեցումների կիրառում,
ժ) ուսումնական բնագավառները, դպրոցի տարբեր աստիճանների նպատակները, սովորողների տարիքային և աշխարհընկալման առանձնահատկությունները հաշվի առնելը,
ժա) գիտությունների դասակարգման ժամանակակից մոտեցումների, ուսումնական առարկաների և առանձին դասընթացների արդյունավետ զուգորդում,
ժբ) տեղեկատվական և հաղորդակցական տեխնոլոգիաների ներդրման կարևորում,
ժգ) կոնկրետ բովանդակային նպատակների իրականացման ուղղությամբ դպրոցի մասնագիտացման պայմանների ապահովում,
ժդ) նախնական (արհեստագործական), միջին և բարձրագույն մասնագիտական կրթական ծրագրերի իրականացմանն ուղղված հիմքերի նախապատրաստում,
ժե) սովորողի նախասիրություններից բխող կրթական, աշխատանքային, սոցիալական հմտությունների զարգացման համար պայմանների ապահովում:
Առարկայական ցանկը ձևավորելիս` պետք է հաշվի առնել սովորողի զարգացման տարիքային փուլերով պայմանավորված հետևյալ առանձնահատկությունները:
Կրտսեր տարիքի սովորողին բնորոշ է շրջապատող աշխարհի, տարբեր առարկաների ու երևույթների ամբողջական, չտարրաբաժանված զգայական ընկալումը:
Ֆիզիկական աճի և մտածողության զարգացմանը զուգընթաց` մեծանում է սովորողի կողմից համակարգված գիտելիքների տրամաբանական յուրացման հնարավորությունը: Այնուհետև աշխարհաճանաչողության շնորհիվ գերակա է դառնում տարրաբաժանված, խորացված գիտական ճանաչողությունը: Սովորողի հետագա աճին զուգընթաց` էմպիրիկ գործունեության, վերացական, տրամաբանական, քննադատական-վերլուծական, ստեղծագործական մտածողության արդյունքում նրա գիտակցության մեջ ձևավորվում է աշխարհի ամբողջական գիտական պատկերը` աշխարհահայացքը:
Ելնելով այս ամենից` կրթության բովանդակության առավել ինտեգրումը (միասնացումը) կատարվում է տարրական դպրոցում և միջին դպրոցի ցածր դասարաններում: Միջին դպրոցի բարձր դասարաններում և ավագ դպրոցի ընդհանուր հոսքում ուսումնական բնագավառները հիմնականում ներկայացվում են առանձին առարկաների միջոցով: Ավագ դպրոցի տարբերակված հոսքերում իրականացվում է պետական պարտադիր (ընդհանուր հանրակրթական) և խորացված ուսուցման (հոսքային) առարկաների դասավանդում:
Հիմնական դպրոցի ուսումնական պլանի պետական բաղադրիչում նոր առարկա ավելացնելու դեպքում Հայաստանի Հանրապետության կրթության և գիտության նախարարությունը (այսուհետ` նախարարություն) վերանայում է տվյալ ուսումնական բնագավառի մյուս առարկաների առարկայական ծրագրերը և վերաբաշխում ժամաքանակները: Նոր առարկան պետք է ունենա հաստատված չափորոշիչ, ծրագիր, դասագիրք, ուսուցչի ձեռնարկ և անհրաժեշտ ուսումնական նյութեր: Այն պետք է առնվազն մեկ տարի փորձարկվի դպրոցում և ստանա փորձագիտական դրական եզրակացություն: Ավագ դպրոցում դասագրքի առկայությունը պարտադիր պայման է ընդհանուր հանրակրթական առարկայացանկում ընդգրկված առարկաների դասավանդման համար: Խորացված ուսուցման առարկաների դասավանդման համար պարտադիր պայման է համապատասխան ուսումնական գրականության (դասագիրք, ձեռնարկ, օժանդակ ուսումնական նյութեր) առկայությունը:
Հիմնական և ավագ դպրոցների դպրոցական բաղադրիչներով նախատեսված առարկաների ցանկը հաստատվում է նախարարության կողմից: Այս ցանկում ընդգրկվելու համար առարկան պետք է ունենա առարկայական ծրագիր, ուսուցչի մեթոդական ձեռնարկ կամ ուղեցույց և անհրաժեշտ այլ ուսումնական նյութեր: Նոր առարկան, նախարարության համաձայնությամբ, պետք է առնվազն մեկ տարի փորձարկվի դպրոցում և ստանա դրական եզրակացություն: Երաշխավորված առարկայացանկում նոր առարկա ընդգրկելու համար հանրակրթական ուսումնական հաստատությունը համապատասխան հայտ է ներկայացնում նախարարություն:
ՈՒսումնական բնագավառները ներկայացնող պարտադիր առարկայացանկի վերաբերյալ պարզաբանումները հիմնական դպրոցի համար ներկայացված են NN 1 և 2, իսկ ավագ դպրոցի համար` NN 3, 4, և 5, 6 աղյուսակներին կից բացատրագրերում:
3. Ավագ դպրոցի հենքային ուսումնական պլանները
Ավագ դպրոցի հենքային ուսումնական պլանների միջոցով նախատեսվում է ապահովել`
ա) յուրաքանչյուր սովորողի ընդհանուր հանրակրթական պատրաստվածությունը,
բ) սովորողի` հետագա ուսումնառության և աշխատանքային գործունեության համար հիմքերի ստեղծումը,
գ) ընդհանուր հոսքում ուսումնական բնագավառների ներդաշնակ և ամբողջական ուսուցումը,
դ) տարբերակված հոսքերում առարկաների արդյունավետ ընտրության և ժամաբաշխման կառուցակարգը:
Ավագ դպրոցում երաշխավորվում են հոսքերի հետևյալ խմբերը`
ա) ընդհանուր,
բ) հիմնական-հումանիտար, բնագիտամաթեմատիկական, արհեստագործական,
գ) լրացուցիչ-արվեստի, մարզական, ռազմական:
Յուրաքանչյուր հիմնական հոսք ունի իր ենթահոսքերը, որոնք սահմանվում են օրինակելի ուսումնական պլաններով: Լրացուցիչ խմբի հոսքերի հենքային ուսումնական պլանները հաստատվում են նախարարության առանձին որոշմամբ:
Արհեստագործական հոսքի ենթահոսքերը կազմվում են` հիմք ընդունելով Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2003 թվականի մայիսի 22-ի N 637-Ն որոշմամբ հաստատված նախնական մասնագիտական (արհեստագործական) կրթության մասնագիտությունների ցանկը: Յուրաքանչյուր ավագ դպրոց, ըստ իր հնարավորությունների և պայմանների, նախարարության հաստատմանն է ներկայացնում ուսումնական հաստատության հոսքերի և ենթահոսքերի ցանկը: Այդ ցանկում փոփոխություններ և լրացումներ կատարվում է նախարարության կողմից:
Ավագ դպրոցի ընդհանուր հոսքի հենքային ուսումնական պլանը (տարեկան և շաբաթական ժամաքանակներով) ներկայացված է NN 3 և 4 աղյուսակներում, իսկ տարբերակված հոսքի հենքային ուսումնական պլանը (տարեկան և շաբաթական ժամաքանակներով) NN 5 և 6 աղյուսակներում:
4. Օրինակելի ուսումնական պլանը
Հիմնական դպրոցի հենքային ուսումնական պլանի, ինչպես նաև առարկայացանկի ձևավորման սկզբունքների հիման վրա նախարարությունը հաստատում է օրինակելի ուսումնական պլան: Օրինակելի ուսումնական պլանում ամրագրվում են պետական պարտադիր առարկաները, դասընթացները և դրանց հատկացվող շաբաթական (տարեկան) ժամաքանակները` պահպանելով հենքային ուսումնական պլանով նախատեսված դպրոցական և նախասիրական բաղադրիչների ժամաքանակները: Ավագ դպրոցի տարբերակված հոսքում պետական պարտադիր առարկաների ժամաքանակը տրոհվում է ընդհանուր հանրակրթական և հոսքային ուսուցման բաղադրիչների:
Օրինակելի ուսումնական պլանում փոփոխությունները կատարվում են ըստ անհրաժեշտության, բաց ոչ ուշ, քան նոր ուսումնական տարվա սկզբից առնվազն չորս ամիս առաջ: Օրինակելի ուսումնական պլանի հիման վրա յուրաքանչյուր հանրակրթական ուսումնական հաստատություն մշակում է իր ուսումնական պլանը, որը հաստատվում է մանկավարժական խորհրդի կողմից:
Ազգային փոքրամասնությունների դպրոցների (դասարանների) ուսումնական պլաններում դպրոցական բաղադրիչով նախատեսված ժամաքանակը կարող է տրամադրվել ազգային լեզվի և մշակույթի ուսուցմանը:
Օրինակելի ուսումնական պլանին կից տրվում են պարզաբանումներ, որոնցում նախարարությունը սահմանում է առանձին առարկաների դասաժամերին դասարանները կիսելու, երրորդ օտար լեզվի ընտրության, հոսքային ուսուցում իրականացնելու, անհրաժեշտության դեպքում դասաժամի տևողությունը փոխելու, առանձին կարճատև` տարեկան մինչև 15 ժամ տևողությամբ, դասընթացներ, լրացուցիչ կամ նախասիրական պարապմունքներ անցկացնելու, կիսամյակներ կամ քառորդներ սահմանելու, սահմանվածից ավելի քիչ խտությամբ դասարան բացելու, գնահատման և քննություններ կազմակերպելու կարգն ու պայմանները:
5. Հենքային ուսումնական պլանների ընդհանրական պարզաբանումները
ՈՒսումնական շաբաթվա տևողությունը` 5-օրյա կամ 6-օրյա, սահմանում է նախարարությունը` տվյալ ուսումնական տարվա օրինակելի ուսումնական պլաններում: ՈՒսումնական տարին, որպես կանոն, սկսվում է սեպտեմբերի 1-ին: ՈՒսումնական տարվա տևողությունը սահմանվում է` 1-ին դասարանի համար` առնվազն 30, 2-րդ դասարանի համար` առնվազն 32, մյուս դասարանների համար` առնվազն 34 շաբաթ: ՈՒսումնական տարվա ավարտը և քննաշրջանի ժամկետը սահմանվում են նախարարության կողմից: Դպրոցում ուսումնադաստիարակչական աշխատանքների կազմակերպման ձևը դասն է: Դասի տևողությունը 45 րոպե է: Տարրական դպրոցում յուրաքանչյուր դասաժամի միջնամասում որոշակի ժամանակ հատկացվում է լիցքաթափող և վերականգնող վարժություններին ու խաղերին` նախարարության մեթոդական ցուցումների համաձայն:
Հանրակրթական հիմնական և ավագ դպրոցներում, ըստ աստիճանների, աշակերտների առավելագույն թիվը և միջին խտությունը սահմանվում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից: ՈՒսումնական տարվա ընթացքում նախատեսվում են աշնանային, ձմեռային, գարնանային արձակուրդներ, որոնց տևողությունը սահմանում է նախարարությունը:
Օրինակելի ուսումնական պլաններում միայն նախարարության համաձայնությամբ թույլատրվում է կատարել որոշակի փոփոխություններ`
ա) արտակարգ ընդունակություններ ունեցող սովորողների ուսուցումն առավել բարենպաստ պայմաններում կազմակերպելու համար,
բ) երկհամակազմ (երկկոմպլեկտ) դասարանների առկայության դեպքում,
գ) թերբեռնված դասարաններում կամ սահմանված կարգով երաշխավորված այլընտրանքային ծրագրերով ու մեթոդներով ուսուցում իրականացնելու դեպքում,
դ) նախարարության կողմից սահմանված կարգով երաշխավորված մանկավարժական գիտափորձ իրականացնելու համար,
ե) նախարարության կողմից երաշխավորված ծրագրերով, դասագրքերով և այլ ուսումնական գրականությամբ առանձին առարկաների խորացված ուսուցում իրականացնելու համար:
Անհրաժեշտության դեպքում դպրոցն իրավասու է նախարարության գիտությամբ ըստ կիսամյակների վերաբաշխելու տվյալ դասարանում ուսումնական առարկայի (առարկաների) ուսուցմանն օրինակելի ուսումնական պլանով հատկացված շաբաթական ժամերը` պահպանելով տվյալ առարկայի տարեկան ընդհանուր ժամաքանակը:
Ավագ դպրոցի ավարտական դասարանի ընդհանուր հանրակրթական, հոսքային ուսուցման և դպրոցական բաղադրիչներով սահմանված ընդհանուր ժամաքանակն առաջին կիսամյակում տրամադրվում է ուսումնական պլանով նախատեսված առարկաների դասավանդմանը, իսկ երկրորդ կիսամյակում` պետական քննական առարկաների ուսումնական նյութի կրկնությանը, անհատական և խմբային պարապմունքների կազմակերպմանը և քննությունների անցկացմանը:
(7-րդ գլուխը փոփ. 08.05.08 թիվ 426-Ն, 11.06.09 թիվ 649-Ն որոշումներ)
8. ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԻ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐԻ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԸ
Գնահատումն ուսումնական գործընթացի որակի և ուսուցման արդյունքների բացահայտման միջոց է:
Գնահատման հիմնական նպատակները, սկզբունքները և գործառույթները սահմանվում են հանրակրթության պետական կրթակարգում:
1. Գնահատման ձևերը
Հանրակրթության ոլորտը պայմանականորեն տարանջատվում է ներքին և արտաքին գնահատումների:
Ներքին գնահատումը կիրառվում է դասի ընթացքում` հարցման, ուսուցողական, ստուգողական և այլ առաջադրանքների ստուգման միջոցով, դասընկերների և ուսուցիչների հետ առօրյա շփումների, ուսումնական գործունեության ամփոփման ընթացքում: Այս ձևով գնահատվում են ոչ միայն յուրաքանչյուր սովորողի (դասարանի) ձեռք բերած գիտելիքներն ու կարողությունները, այլև նրա (դասարանի) զարգացման ընթացքը:
Արտաքին գնահատումն իրականացվում է դպրոցից դուրս գործող համապատասխան կազմակերպությունների կողմից: Արտաքին ամփոփիչ գնահատման դրական արդյունքները հիմք են դառնում շրջանավարտին կրթական ավարտական փաստաթուղթ տալու, որակավորում շնորհելու, կամ մասնագիտական ուսումնական հաստատության ընդունելության մրցույթին մասնակցելու համար:
Արտաքին գնահատմամբ բացահայտվում են ուսումնական գործընթացի ամբողջական արդյունքները, ինչպես նաև` որոշակի առարկայի յուրացման մակարդակը առանձին դպրոցում, մարզում կամ հանրապետության ողջ տարածքում (ազգային գնահատում): Արտաքին գնահատման առանձին տեսակ է միջազգային գնահատումը, որն իրականացվում է միջազգային ստուգատեսների միջոցով` Հայաստանի Հանրապետության մասնակցության դեպքերում:
Սովորողի պատրաստվածության մակարդակն ու նրա անձնային-անհատական որակները որոշելու համար գնահատվում են`
չափորոշիչներով սահմանված գիտելիքների յուրացումը.
սովորածը գործնականում կիրառելու կարողություններն ու հմտությունները.
մտավոր գործունեության մակարդակը:
Ձևավորված արժեքային համակարգը և վերաբերմունքը միավորային համակարգով չի գնահատվում:
Ըստ նպատակադրման կիրառվում են գնահատման հետևյալ ձևերը`
ա) ընթացիկ գնահատում (ստուգվում է ուսումնական նյութի առանձին միավորի կամ դրա մի մասի յուրացման աստիճանը).
բ) ամփոփիչ գնահատում (ստուգվում է ամբողջական թեմայի, դասընթացի, առարկայի յուրացման աստիճանը).
գ) հայտորոշիչ գնահատում (ճշգրտվում է ուսումնական նյութի յուրացման տարրապատկերը).
դ) ձևավորող գնահատում (ճշգրտվում է դասավանդվող նյութի բովանդակությունը, ծավալը, խորությունը, ուսումնական նյութը յուրացնելու նվազագույն շեմը, դասավանդման մեթոդները).
ե) հետազոտական գնահատում (հետազոտվում են ուսումնական գործընթացի կազմակերպումը և ուսուցման արդյունքները):
Հիմնական և միջնակարգ դպրոցի շրջանավարտի ուսումնառության արդյունքները գնահատելու համար նախարարության կողմից սահմանվում է պարտադիր ամփոփիչ գնահատման կարգը:
Գնահատումն իրականացվում է գրավոր կամ բանավոր` հարցման, առաջադրանքի և գործնական աշխատանքի կատարման ստուգման, հարցարանի լրացման, ստուգարքի, քննության և այլ միջոցներով:
Գնահատման անցկացման, արդյունքների ամփոփման և հանրությանը դրանց մասին իրազեկման կարգը մշակվում և հրապարակվում է գնահատումից առաջ` գնահատումն իրականացնող անձի (մարմնի) կողմից:
2. Գնահատման համակարգը, գնահատականների գրանցումը և հաշվառումը
Գնահատման արդյունքն արտահայտվում է պաշտոնապես ընդունված միավորների սանդղակով` գնահատականներով:
Գնահատումն իրականացվում է «10» միավորային սանդղակով`
.________________________.
|Միավորը | Անվանումը |
|________|_______________|
|10 |«բացառիկ» |
|________|_______________|
|9 |«գերազանց» |
|________|_______________|
|8 |«շատ լավ» |
|________|_______________|
|7 |«լավ» |
|________|_______________|
|6 |«միջինից բարձր»|
|________|_______________|
|5 |«միջին» |
|________|_______________|
|4 |«բավարար» |
|________|_______________|
|3 |«անբավարար» |
|________|_______________|
|2 |«վատ» |
|________|_______________|
|1 |«շատ վատ» |
.________________________.
Դրական գնահատական են համարվում 4-10 միավորները:
Գնահատման «10» միավորային սանդղակը որոշակիացվում է առարկայական չափորոշիչներում` հաշվի առնելով տվյալ առարկայի, ուսումնական նյութի, գնահատման ձևի առանձնահատկությունները և ստուգման նպատակները:
Բացի «10» միավորային համակարգից, ուսումնական գործընթացում կիրառվում են նաև գնահատման որակական եղանակներ` բնութագրային և ստուգարք:
Հիմնական և միջնակարգ դպրոցի ավարտական քննությունների ժամանակ նախարարության որոշմամբ կարող են կիրառվել գնահատման այլ համակարգեր: Միավորային տարբեր համակարգերի համարժեքությունը սահմանվում է նախարարության կողմից:
Առաջին դասարանում ընթացիկ և ամփոփիչ գնահատականներ չեն նշանակվում: Ընթացիկ գնահատումը կատարվում է բնութագրման միջոցով, իսկ տարեկան ամփոփիչ գնահատման նպատակով կազմվում է յուրաքանչյուր սովորողի աճի բնութագիր, որի ձևը, լրացման և սովորողների ծնողներին տեղեկացման կարգը սահմանվում է նախարարության կողմից:
Միավորներով և ստուգարքային գնահատումը կիրառվում է սկսած երկրորդ դասարանից:
Տարրական դպրոցն ավարտողը ուսումնական տարվա վերջին լրացնում է հատուկ մշակված հարցարան, որը հնարավորություն է ընձեռում պարզելու ուսումնական գործընթացի արդյունքում նրա ձեռք բերած գիտելիքները, կարողություններն ու հմտությունները, ինչպես նաև մտագործունեության մակարդակը: Այս ստուգումների արդյունքներն ունեն միայն տեղեկատվական բնույթ:
Մանկավարժական գիտափորձ իրականացնող դպրոցը կարող է մշակել և կիրառել ընթացիկ գնահատման այլընտրանքային համակարգ, որը պետք է համեմատելի լինի պաշտոնապես գործող համակարգի հետ:
Գնահատականների գրանցման կարգը, հաշվառման փաստաթղթերի ձևերը, դրանց ցանկը և վարման պահանջները սահմանվում են նախարարության կողմից:
Սույն կրթակարգի հիման վրա նախարարությունը սահմանում է դպրոցի գործունեության գնահատման չափանիշները:
Աղյուսակ 1
ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԴՊՐՈՑԻ ՀԵՆՔԱՅԻՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՊԼԱՆ
(տարեկան ժամաքանակներով)
._________________________________________________________________________.
| |Տարրական դպրոց | Միջին դպրոց |Ընդ.|
|____________________________|_______________|_______________________|____|
|ՈՒս. բնագավառ/դասարան | I |II |III|IV | V | VI | VII|VIII| IX |I-IX|
|_________________________________________________________________________|
| Պետական բաղադրիչ |
|_________________________________________________________________________|
|Հայոց լեզու, գրականություն |210|256|272|272|238|204 |170 |170 |170 |1962|
|____________________________|___|___|___|___|___|____|____|____|____|____|
|Օտար լեզուներ | - |64 |136|170|170|170 |170 |170 |170 |1220|
|____________________________|___|___|___|___|___|____|____|____|____|____|
|Մաթեմատիկա |120|128|136|136|170|170 |170 |170 |170 |1370|
|____________________________|___|___|___|___|___|____|____|____|____|____|
|Ինֆորմատիկա և ՏՀՏ | - | - |- |- |- |34 |34 |34 |34 |136 |
|____________________________|___|___|___|___|___|____|____|____|____|____|
|Բնական գիտություններ | | | | |68 |102 |170 |204 |204 |815 |
|____________________________| - |32 |34 |68 |___|____|____|____|____|____|
|Հասարակակ. գիտություններ | | | | |68 |102 |136 |204 |204 |781 |
|____________________________|___|___|___|___|___|____|____|____|____|____|
|Արվեստ | | | | |68 |34 |34 |- |- |456 |
|____________________________|180|128|102|102|___|____|____|____|____|____|
|Տեխնոլոգիա | | | | |34 |34 |68 |- |- |328 |
|____________________________|___|___|___|___|___|____|____|____|____|____|
|Ֆիզ. կրթ., ՆԶՊ և |90 |64 |68 |68 |68 |68 |68 |102 |102 |698 |
|անվտ. կենս. | | | | | | | | | | |
|_________________________________________________________________________|
| Դպրոցական բաղադրիչ |
|_________________________________________________________________________|
|Ընտրովի առարկաներ | - |32 | 68|68 |68 |102 |102 | 68 |102 |610 |
|____________________________|___|___|___|___|___|____|____|____|____|____|
|ընդամենը |600|704|816|884|952|1020|1122|1122|1156|8376|
|_________________________________________________________________________|
| Նախասիրական բաղադրիչ |
|_________________________________________________________________________|
|Նախասիր. պարապմունքներ |30 |32 |34 |34 |68 |68 |102 |102 |102 |572 |
._________________________________________________________________________.
(1-ին աղյուսակը փոփ. 10.01.08 թիվ 111-Ն որոշում)
Աղյուսակ 2
ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԴՊՐՈՑԻ ՀԵՆՔԱՅԻՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՊԼԱՆ
(շաբաթական ժամաքանակներով)
._________________________________________________________________________.
| |Տարրական դպրոց | Միջին դպրոց |Ընդ.|
|____________________________|_______________|_______________________|____|
|ՈՒս. բնագավառ/դասարան | I |II |III|IV | V | VI | VII|VIII| IX |I-IX|
|_________________________________________________________________________|
| Պետական բաղադրիչ |
|_________________________________________________________________________|
|Հայոց լեզու, գրականություն |7 |8 |8 |8 |7 |6 |5 |5 |5 |59 |
|____________________________|___|___|___|___|___|____|____|____|____|____|
|Օտար լեզուներ | - |2 |4 |5 |5 |5 |5 |5 |5 |36 |
|____________________________|___|___|___|___|___|____|____|____|____|____|
|Մաթեմատիկա |4 |4 |4 |4 |5 |5 |5 |5 |5 |41 |
|____________________________|___|___|___|___|___|____|____|____|____|____|
|Ինֆորմատիկա և ՏՀՏ | - | - |- |- |- |1 |1 |1 |1 |4 |
|____________________________|___|___|___|___|___|____|____|____|____|____|
|Բնական գիտություններ | | | | |2 |3 |5 |6 |6 |24 |
|____________________________| - |1 |1 |2 |___|____|____|____|____|____|
|Հասարակակ. գիտություններ | | | | |2 |3 |4 |6 |6 |23 |
|____________________________|___|___|___|___|___|____|____|____|____|____|
|Արվեստ | | | | |2 |1 |1 |- |- |14 |
|____________________________|6 |4 |3 |3 |___|____|____|____|____|____|
|Տեխնոլոգիա | | | | |1 |1 |2 |- |- |10 |
|____________________________|___|___|___|___|___|____|____|____|____|____|
|Ֆիզ. կրթ., ՆԶՊ և |3 |2 |2 |2 |2 |2 |2 |3 |3 |21 |
|անվտ. կենս. | | | | | | | | | | |
|_________________________________________________________________________|
| Դպրոցական բաղադրիչ |
|_________________________________________________________________________|
|Ընտրովի առարկաներ | - |1 |2 |2 |2 |3 |3 |2 |3 |18 |
|____________________________|___|___|___|___|___|____|____|____|____|____|
|ընդամենը |20 |22 |24 |26 |28 |30 |33 |33 |34 |250 |
|_________________________________________________________________________|
| Նախասիրական բաղադրիչ |
|_________________________________________________________________________|
|Նախասիր. պարապմունքներ |1 |1 |1 |1 |2 |2 |3 |3 |3 |17 |
._________________________________________________________________________.
(2-րդ աղյուսակը փոփ. 10.01.08 թիվ 111-Ն որոշում)
Հիմնական դպրոցի հենքային ուսումնական պլանի բացատրագիր
Հիմնական դպրոցում ուսումնական բնագավառները հիմնականում ներկայացվում են հետևյալ պետական պարտադիր առարկաներով`
ա) «Հայոց լեզու, գրականություն» բնագավառը 1-6-րդ դասարաններում ներկայացվում է ինտեգրված` «Մայրենի լեզու» առարկայով, 7-9-րդ դասարաններում` «Հայոց լեզու» և «Գրականություն» առանձին առարկաներով.
բ) «Օտար լեզուներ» բնագավառը ներկայացվում է երեք օտար լեզվով, որոնցից մեկը ռուսերենն է: Օտար լեզուների ընտրության կարգը և ըստ դասարանների դրանց դասավանդման հերթականությունը սահմանվում են օրինակելի ուսումնական պլանով.
գ) «Մաթեմատիկա» բնագավառը 1-6-րդ դասարաններում ներկայացվում է «Մաթեմատիկա» առարկայով, իսկ 7-9-րդ դասարաններում` «Հանրահաշիվ» և «Երկրաչափություն» առարկաներով.
դ) «Ինֆորմատիկա (տեղեկագիտություն) և ՏՀՏ» բնագավառը ներկայացվում է «Ինֆորմատիկա (տեղեկագիտություն)» առարկայով.
ե) «Բնական գիտություններ» բնագավառը տարրական դպրոցում ներկայացվում է «Հասարակական գիտություններ» բնագավառի հետ ինտեգրված` «Ես և շրջակա աշխարհը» (կամ «Կյանքի հմտություններ») առարկայով: Այս բնագավառը 5-6-րդ դասարաններում ներկայացվում է «Բնագիտություն» ինտեգրված առարկայով, որը ներառում է գիտելիքներ ֆիզիկական աշխարհագրությունից, աստղագիտությունից, էկոլոգիայից, կենսաբանությունից, քիմիայից, ֆիզիկայից: Բնագավառը 7-9-րդ դասարաններում ներկայացվում է «Ֆիզիկա», «Քիմիա» և «Կենսաբանություն» առանձին առարկաներով: «Ֆիզիկա» առարկան իր մեջ ներառում է նաև գիտելիքներ աստղագիտությունից: «Կյանքի հմտություններ» դասընթացի բովանդակությունը 5-9-րդ դասարաններում ներկայացվում է «Բնական գիտություններ» ու «Հասարակական գիտություններ» բնագավառների առարկաների միջոցով.
զ) «Հասարակական գիտություններ» բնագավառը միջին դպրոցի 5-րդ դասարանում ներկայացվում է «Հայրենագիտություն» ինտեգրված առարկայով և «Հայոց եկեղեցու պատմություն» առարկայով: 6-9-րդ դասարաններում` «Հայոց պատմություն», «Հայոց եկեղեցու պատմություն», «Համաշխարհային պատմություն», 7-9-րդ դասարաններում` «Հայաստանի աշխարհագրություն», «Ընդհանուր աշխարհագրություն» առարկաներով, իսկ 8-9-րդ դասարաններում` «Հասարակագիտություն» ինտեգրված առարկայով: Վերջինս ներառում է նախնական գիտելիքներ փիլիսոփայությունից, տնտեսագիտությունից, իրավագիտությունից, բարոյագիտությունից, գեղագիտությունից.
է) «Արվեստ» բնագավառը ներկայացվում է «Կերպարվեստ» և «Երաժշտություն» առարկաներով, որոնք ներառում են նաև գիտելիքներ արվեստի պատմությունից ու տեսությունից.
ը) «Տեխնոլոգիա» բնագավառը միջին դպրոցում ներկայացվում է «Տեխնոլոգիա» առարկայով, որտեղ ինտեգրված են «Գծագրություն» և «Աշխատանք» առարկաները.
թ) «Ֆիզիկական կրթություն, ՆԶՊ և անվտանգ կենսագործունեություն» բնագավառը 1-9-րդ դասարաններում ներկայացվում է «Ֆիզկուլտուրա», 2-4-րդ դասարաններում` նաև «Ես և շրջակա աշխարհը» առարկաներով, 8-9-րդ դասարաններում` «Նախնական զինվորական պատրաստություն» առարկայով և «Առողջ ապրելակերպ» դասընթացով.
ժ) «Առողջ ապրելակերպ» դասընթացի ուսումնասիրության համար 8-րդ և 9-րդ դասարաններում տարեկան տրամադրվում է 14-ական դասաժամ, որը գոյանում է տվյալ ուսումնական բնագավառի «Ֆիզկուլտուրա» և «Նախնական զինվորական պատրաստություն» առարկաների` համամասնորեն առանձնացված դասաժամերից: Ընթացիկ առաջադիմությունը չի գնահատվում: Դասընթացի ավարտից հետո 9-րդ դասարանում անցկացվում է ստուգարք: Դասընթացի անցկացման կարգը և ժամկետը սահմանվում են օրինակելի ուսումնական պլանով:
(բացատրագիրը փոփ. 10.01.08 թիվ 111-Ն որոշում)
Աղյուսակ 3
ԱՎԱԳ ԴՊՐՈՑԻ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՀՈՍՔԻ ՀԵՆՔԱՅԻՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՊԼԱՆ
(տարեկան ժամաքանակներով)
._________________________________________________________.
| ՈՒս. բնագավառ/դասարան | X | XI |XII |X-XII|
|_________________________________________________________|
| Ընդհանուր հանրակրթական բաղադրիչ |
|_________________________________________________________|
|Հայոց լեզու, գրականություն | 170| 170| 170| 510|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Օտար լեզուներ | 170| 170| 136| 476|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Մաթեմատիկա | 136| 136| 136| 408|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Ինֆորմատիկա և ՏՀՏ | 34| 34| 34| 102|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Բնագիտական առարկաներ | 238| 238| 204| 680|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Հասարակագիտական առարկաներ | 272| 204| 204| 680|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Ֆիզիկական կրթություն, ՆԶՊ և անվտանգ| 136| 136| 51| 323|
|կենսագործունեություն | | | | |
|_________________________________________________________|
| Դպրոցական բաղադրիչ |
|_________________________________________________________|
|Ընտրովի առարկաներ | 0| 68| 221| 289|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Ընդամենը |1156|1156|1156| 3468|
|_________________________________________________________|
| Նախասիրական բաղադրիչ |
|_________________________________________________________|
|Նախասիրական պարապմունքներ | 102| 102| 102| 306|
._________________________________________________________.
(3-րդ աղյուսակը փոփ. 11.06.09 թիվ 649-Ն որոշում)
Աղյուսակ 4
ԱՎԱԳ ԴՊՐՈՑԻ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՀՈՍՔԻ ՀԵՆՔԱՅԻՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՊԼԱՆ
(շաբաթական ժամաքանակներով)
._________________________________________________________.
| ՈՒս. բնագավառ/դասարան | X | XI |XII |X-XII|
|_________________________________________________________|
| Ընդհանուր հանրակրթական բաղադրիչ |
|_________________________________________________________|
|Հայոց լեզու, գրականություն | 5| 5| 5| 15|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Օտար լեզուներ | 5| 5| 4| 14|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Մաթեմատիկա | 4| 4| 4| 12|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Ինֆորմատիկա և ՏՀՏ | 1| 1| 1| 3|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Բնագիտական առարկաներ | 7| 7| 6| 20|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Հասարակագիտական առարկաներ | 8| 6| 6| 20|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Ֆիզիկական կրթություն, ՆԶՊ և անվտանգ| 4| 4| 1.5| 9.5|
|կենսագործունեություն | | | | |
|_________________________________________________________|
| Դպրոցական բաղադրիչ |
|_________________________________________________________|
|Ընտրովի առարկաներ | 0| 2| 6.5| 8.5|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Ընդամենը | 34| 34| 34| 102|
|_________________________________________________________|
| Նախասիրական բաղադրիչ |
|_________________________________________________________|
|Նախասիրական պարապմունքներ | 3| 3| 3| 9|
._________________________________________________________.
(4-րդ աղյուսակը փոփ. 11.06.09 թիվ 649-Ն որոշում)
Ավագ դպրոցի ընդհանուր հոսքի հենքային ուսումնական պլանի բացատրագիր
Ավագ դպրոցի ընդհանուր հոսքում ուսումնական բնագավառները հիմնականում ներկայացվում են հետևյալ պարտադիր առարկաներով`
ա) «Հայոց լեզու, գրականություն» բնագավառը ներկայացվում է «Հայոց լեզու» և «Հայ գրականություն» առանձին առարկաների միջոցով,
բ) «Օտար լեզուներ» բնագավառը ներկայացվում է երեք օտար լեզվով,
գ) «Մաթեմատիկա» բնագավառը ներկայացվում է «Հանրահաշիվ և մաթեմատիկական անալիզի տարրեր», «Երկրաչափություն» առարկաներով,
դ) «Ինֆորմատիկա և ՏՀՏ» բնագավառը ներկայացվում է «Ինֆորմատիկա և տեղեկատվական տեխնոլոգիաներ» առարկայով,
ե) «Բնագիտական առարկաներ» բնագավառը ներկայացվում է «Ֆիզիկա», «Քիմիա» և «Կենսաբանություն» առարկաներով,
զ) «Հասարակագիտական առարկաներ» բնագավառը ներկայացվում է «Հայոց պատմություն», «Համաշխարհային պատմություն», «Աշխարհագրություն», «Հասարակագիտություն» առարկաներով,
է) «Ֆիզիկական կրթություն, ՆԶՊ և անվտանգ կենսագործունեություն» բնագավառը 10-11-րդ դասարաններում ներկայացվում է «Նախնական զինվորական պատրաստություն», 10-12-րդ դասարաններում` «Ֆիզկուլտուրա» առարկաներով, և 10-11-րդ դասարաններում` «Առողջ ապրելակերպ» դասընթացով: «Առողջ ապրելակերպ» դասընթացի ուսումնասիրության համար տարեկան տրամադրվում է 14-ական դասաժամ, որը գոյանում է «Ֆիզկուլտուրա» առարկայից առանձնացված դասաժամերից, և ընթացիկ գնահատում չի կատարվում: Դասընթացի ավարտից հետո` 11-րդ դասարանում անցկացվում է ստուգարք: Դասընթացի անցկացման կարգը և ժամկետը սահմանվում են օրինակելի ուսումնական պլանով:
«Ֆիզկուլտուրա» առարկայի ուսուցումը 12-րդ դասարանում իրականացվում է միայն առաջին կիսամյակում` շաբաթական 3 ժամով:
(բացատրագիրը փոփ. 10.01.08 թիվ 111-Ն որոշում)
Աղյուսակ 5
ԱՎԱԳ ԴՊՐՈՑԻ ՏԱՐԲԵՐԱԿՎԱԾ ՀՈՍՔԻ ՀԵՆՔԱՅԻՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՊԼԱՆ
(տարեկան ժամաքանակներով)
._________________________________________________________.
| ՈՒս. բնագավառ/դասարան | X | XI |XII |X-XII|
|_________________________________________________________|
| Ընդհանուր հանրակրթական բաղադրիչ |
|_________________________________________________________|
|Հայոց լեզու, գրականություն | 136| 136| 136| 408|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Օտար լեզուներ | 102| 102| 68| 272|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Մաթեմատիկա | 102| 102| 102| 306|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Ինֆորմատիկա և ՏՀՏ | 34| 34| 34| 102|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Բնագիտական առարկաներ | 170| 68| 34| 272|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Հասարակագիտական առարկաներ | 136| 136| 85| 357|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Ֆիզիկական կրթություն, ՆԶՊ և անվտանգ| 136| 136| 51| 323|
|կենսագործունեություն | | | | |
|_________________________________________________________|
| Հոսքային ուսուցման բաղադրիչ |
|_________________________________________________________|
|Հոսքային առարկաներ | 306| 408| 612| 1326|
|_________________________________________________________|
| Դպրոցական բաղադրիչ |
|_________________________________________________________|
|Ընտրովի առարկաներ | 34| 34| 34| 102|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Ընդամենը |1156|1156|1156| 3468|
|_________________________________________________________|
| Նախասիրական բաղադրիչ |
|_________________________________________________________|
|Նախասիրական պարապմունքներ | 102| 102| 102| 306|
._________________________________________________________.
Աղյուսակ 6
ԱՎԱԳ ԴՊՐՈՑԻ ՏԱՐԲԵՐԱԿՎԱԾ ՀՈՍՔԻ ՀԵՆՔԱՅԻՆ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՊԼԱՆ
(շաբաթական ժամաքանակներով)
._________________________________________________________.
| ՈՒս. բնագավառ/դասարան | X | XI |XII |X-XII|
|_________________________________________________________|
| Ընդհանուր հանրակրթական բաղադրիչ |
|_________________________________________________________|
|Հայոց լեզու, գրականություն | 4| 4| 4| 12|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Օտար լեզուներ | 3| 3| 2| 8|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Մաթեմատիկա | 3| 3| 3| 9|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Ինֆորմատիկա և ՏՀՏ | 1| 1| 1| 3|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Բնագիտական առարկաներ | 5| 2| 1| 8|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Հասարակագիտական առարկաներ | 4| 4| 2.5| 10.5|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Ֆիզիկական կրթություն, ՆԶՊ և անվտանգ| 4| 4| 1.5| 9.5|
|կենսագործունեություն | | | | |
|_________________________________________________________|
| Հոսքային ուսուցման բաղադրիչ |
|_________________________________________________________|
|Հոսքային առարկաներ | 9| 12| 18| 39|
|Հարակից առարկաներ | | | | |
|_________________________________________________________|
| Դպրոցական բաղադրիչ |
|_________________________________________________________|
|Ընտրովի առարկաներ | 1| 1| 1| 3|
|____________________________________|____|____|____|_____|
|Ընդամենը | 34| 34| 34| 102|
|_________________________________________________________|
| Նախասիրական բաղադրիչ |
|_________________________________________________________|
|Նախասիրական պարապմունքներ | 3| 3| 3| 9|
._________________________________________________________.
Ավագ դպրոցի տարբերակված հոսքի հենքային ուսումնական պլանի բացատրագիր
Ավագ դպրոցի տարբերակված հոսքում ընդհանուր հանրակրթական բաղադրիչում ուսումնական բնագավառները ներկայացվում են հետևյալ պարտադիր առարկաներով`
ա) «Հայոց լեզու, գրականություն» բնագավառը ներկայացվում է «Հայոց լեզու», «Հայ գրականություն» առանձին առարկաներով,
բ) «Օտար լեզուներ» բնագավառը ներկայացվում է երեք օտար լեզուներով,
գ) «Հասարակագիտական առարկաներ» բնագավառը հումանիտար հոսքում ներկայացվում է «Հայոց պատմություն», «Համաշխարհային պատմություն», «Հասարակագիտություն», «Հայոց եկեղեցու պատմություն» առարկաներով: «Հասարակագիտական առարկաներ» բնագավառը մնացած հոսքերում ներկայացվում է «Հայոց պատմություն», «Հասարակագիտություն» առարկաներով: Այդ հոսքերում (ենթահոսքերում) «Համաշխարհային պատմություն» առարկան, դպրոցի մանկավարժական խորհրդի որոշմամբ, կարող է դառնալ հարակից առարկա,
դ) «Մաթեմատիկա» բնագավառը ներկայացվում է «Հանրահաշիվ և մաթեմատիկական անալիզի տարրեր» և «Երկրաչափություն» առարկաներով,
ե) «Ինֆորմատիկա և ՏՀՏ» բնագավառը ներկայացվում է «Ինֆորմատիկա և տեղեկատվական տեխնոլոգիաներ» առարկայով,
զ) «Բնագիտական առարկաներ» բնագավառը 10-րդ դասարանում ներկայացվում է «Ֆիզիկա», «Քիմիա», «Կենսաբանություն», «Աշխարհագրություն» առարկաներով, 11-12-րդ դասարաններում, հումանիտար հոսքում սովորողի ընտրությամբ, նշված առարկաներից երկուսով, բնագիտամաթեմատիկական հոսքում` երեքով: Բնագիտամաթեմատիկական հոսքում «Ֆիզիկա» առարկային համապատասխանում է «Ֆիզիկա, աստղագիտություն» առարկան,
է) «Ֆիզիկական կրթություն, ՆԶՊ և անվտանգ կենսագործունեություն» բնագավառը 10-11-րդ դասարաններում ներկայացվում է «Նախնական զինվորական պատրաստություն», 10-12-րդ դասարաններում «Ֆիզկուլտուրա» առարկաներով և 10-11-րդ դասարաններում` «Առողջ ապրելակերպ» դասընթացով: «Առողջ ապրելակերպ» դասընթացի ուսումնասիրության համար տարեկան տրամադրվում է 14-ական դասաժամ, որը գոյանում է «Ֆիզկուլտուրա» առարկայից առանձնացված դասաժամերից, և ընթացիկ գնահատում չի կատարվում: Դասընթացի ավարտից հետո` 11-րդ դասարանում անցկացվում է ստուգարք: Դասընթացի անցկացման կարգը և ժամկետը սահմանվում են օրինակելի ուսումնական պլանով:
«Ֆիզկուլտուրա» առարկայի ուսուցումը 12-րդ դասարանում իրականացվում է միայն առաջին կիսամյակում` շաբաթական 3 ժամով:»:
(բացատրագիրը փոփ. 10.01.08 թիվ 111-Ն որոշում)
(6-րդ աղյուսակը փոփ. 11.06.09 թիվ 649-Ն որոշում)