ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ
ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ
Սյունիքի մարզի առաջին Քաղաքացիական գործ թիվ 3-215 (Ա)
ատյանի դատարանի վճիռ 2007 թ.
քաղաքացիական գործ թիվ 2-2-250/2006 թ.
նախագահող դատավոր` Ի. ԲԵԳԼԱՐՅԱՆ
ՈՐՈՇՈՒՄ ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական պալատը /այսուհետ` Վճռաբեկ դատարան/,
նախագահությամբ Հ. ՄԱՆՈՒԿՅԱՆԻ
մասնակցությամբ դատավորներ Ա. ՄԿՐՏՈՒՄՅԱՆԻ
Է. ՀԱՅՐԻՅԱՆԻ
Վ. ԱԲԵԼՅԱՆԻ
Ս. ԱՆՏՈՆՅԱՆԻ
Ս. ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ
2007 թվականի մարտի 02-ին
դռնբաց դատական նիստում, քննելով Ժորա Միրզոյանի ներկայացուցիչ Գայանե Խաչատրյանի վճռաբեկ բողոքն ըստ դիմումի Սաշա Պարոնյանի` ըստ օրենքի ժառանգության ընդունման փաստը հաստատելու պահանջի մասին քաղաքացիական գործով ՀՀ Սյունիքի մարզի առաջին ատյանի դատարանի 03.03.2006 թվականի վճռի դեմ,
ՊԱՐԶԵՑ
1.Գործի դատավարական նախապատմությունը
13.02.2006 թվականին դիմելով առաջին ատյանի դատարան` Սաշա Պարոնյանը պահանջել է հաստատել իր կողմից Սյունիքի մարզի Քարաշենի համայնքում գտնվող և Ժենյա Միրզոյանի անվամբ գրանցված սեփական բնակելի տան և տնամերձի, սեփականաշնորհված հողատարածքների` պտղատու այգու, խոտհարքի, վարելահողերի, բանկային ավանդների` իրեն հասանելիք ժառանգությունն ընդունելու փաստը:
Սյունիքի մարզի առաջին ատյանի դատարանի 03.03.2006 թվականի վճռով դիմումը բավարարվել է:
Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Ժորա Միրզոյանի ներկայացուցիչը:
Վճռաբեկ բողոքին ներկայացվել է պատասխան:
2.Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, փաստարկները և պահանջը.
Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքերի սահմաններում` ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.
1) Դատարանը թույլ է տվել ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 227-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 3-րդ կետով նախատեսված դատավարական իրավունքի խախտում:
Բողոք բերող անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկով.
Ժորա Միրզոյանի կողմից Ժենյա Միրզոյանին պատկանող անշարժ գույքի և ավանդների իր բաժնեմասի նկատմամբ ժառանգությունն ընդունելու պայմաններում, Սաշա Պարոնյանին Ժենյա Միրզոյանի գույքի նկատմամբ ժառանգ ճանաչելու վերաբերյալ վճիռ է կայացրել գործին մասնակից չդարձած Ժորա Միրզոյանի իրավունքների և պարտականությունների վերաբերյալ, ինչը վերը նշված հոդվածի համաձայն` դատարանի վճիռը բոլոր դեպքերում բեկանելու հիմք է:
2) Դատարանը խախտել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 51-րդ և 53-րդ հոդվածների կանոնները.
Բողոք բերող անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկով.
Դատարանը Սաշա Պարոնյանի և Ժենյա Միրզոյանի ազգակցական կապը հաստատող որևէ ապացույց ներկայացված չլինելու պայմաններում` հաստատել է Սաշա Պարոնյանի կողմից Ժենյա Միրզոյանին պատկանող անշարժ գույքի և բանկային ավանդների 1/2 բաժնեմասի նկատմամբ ժառանգության ընդունման իրավաբանական փաստը` վճռի հիմքում դնելով այն, որ Սաշա Պարոնյանը հանդիսանում է Ժենյա Միրզոյանի եղբայրը` հետևաբար նրա ժառանգը:
3) Դատարանը սխալ է մեկնաբանել ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 1226-րդ հոդվածը.
Բողոք բերող անձը նշված պնդումը հիմնավորող որևէ փաստարկ չի ներկայացրել:
Վերը նշված հիմնավորումներով բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել դատարանի վճիռը և գործն ուղարկել նույն դատարան` այլ կազմով նոր քննության:
2.1 Վճռաբեկ բողոքի պատասխանի փաստարկները.
Վճռաբեկ բողոքին պատասխան ներկայացրած անձի կարծիքով վճռաբեկ բողոքը հիմնավոր չէ հետևյալ պատճառաբանությամբ.
1) Սյունիքի մարզի առաջին ատյանի դատարանի 15.06.2006 թվականի վճռով հաստատվել է Ժորա Միրզոյանի կողմից Ժենյա Միրզոյանի ժառանգության` միայն իր մասն ընդունելու իրավաբանական փաստը: Իսկ բողոքարկվող վճռով հաստատվել է ժառանգական գույքի մյուս 1/2 մասը Սաշա Պարոնյանի կողմից ընդունելու փաստը: Հետևաբար, անհիմն են ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 51-րդ և 52-րդ հոդվածների խախտման վերաբերյալ պատճառաբանությունները:
2) Սյունիքի մարզի առաջին ատյանի դատարանի 14.02.2007 թվականի վճռով հաստատվել է Ժենյա Միրզոյանի և Սաշա Պարոնյանի քույր և եղբայր հանդիսանալու իրավաբանական փաստը:
3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը.
Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը.
1) Սույն քաղաքացիական գործը քննվել է հատուկ վարույթի կարգով: Գործի քննությանը Ժորա Միրզոյանը, մասնակից չի դարձվել:
2) Սյունիքի մարզի առաջին ատյանի դատարանի 15.06.2005 թվականի վճռով հարգելի է համարվել Սյունիքի մարզի Քարաշենի համայնքում սեփականության իրավունքով Ժենյա Արմենակի Միրզոյանին պատկանող գույքի նկատմամբ` Ժորա Միրզոյանի կողմից ժառանգության ընդունման բաց թողնված ժամկետը և ժառանգությունը նրա մասով ճանաչվել է ընդունված:
4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումը.
Քննելով վճռաբեկ բողոքը նշված հիմքերի սահմաններում` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ.
1) բողոքն առաջին հիմքով հիմնավոր է հետևյալ պատճառաբանությամբ.
ՀՀ Սահմանադրության 19-րդ հոդվածի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք ունի իր խախտված իրավունքները վերականգնելու, ինչպես նաև իրեն ներկայացված մեղադրանքի հիմնավորվածությունը պարզելու համար հավասարության պայմաններում, արդարության բոլոր պահանջների պահպանմամբ, անկախ և անկողմնակալ դատարանի կողմից ողջամիտ ժամկետում իր գործի հրապարակային քննության իրավունք:
«Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածով երաշխավորված է հավասարության պայմաններում, արդարության բոլոր պահանջների պահպանմամբ, անկախ և անկողմնակալ դատարանի կողմից ողջամիտ ժամկետում իր գործի հրապարակային քննության իրավունք:
Սույն գործի փաստերի համաձայն` Սյունիքի մարզի առաջին ատյանի դատարանի 15.06.2005 թվականի վճռով հարգելի է համարվել Սյունիքի մարզի Քարաշենի համայնքում սեփականության իրավունքով Ժենյա Միրզոյանին պատկանող գույքի նկատմամբ` Ժորա Միրզոյանի կողմից ժառանգության ընդունման բաց թողնված ժամկետը, և ժառանգությունը նրա մասով ճանաչվել է ընդունված: Նշված վճռով հաստատված Ժորա Մինասյանի կողմից ընդունված ժառանգության կոնկրետ չափը որոշված չէ:
Սույն գործով դիմումատուն խնդրել է իրեն ճանաչել Ժենյա Մինասյանի ժառանգության 1/2 մասն ընդունած ժառանգ, այսինքն ի դեմս Սաշա Պարոնյանի, ի հայտ է եկել այլ ժառանգ, որը հավակնում է ժառանգական զանգվածի կոնկրետ` 1/2 մասին: Հետևաբար, դատարանը սույն գործը քննելով հատուկ վարույթի կանոններով և վճիռ կայացնելով Սաշա Պարոնյանի կողմից ժառանգությունն ընդունելու իրավաբանական փաստն հաստատելու մասին` վճիռ է կայացրել գործի քննությանը մասնակից չդարձված Ժորա Միրզոյանի իրավունքների վերաբերյալ:
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 227-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 3-րդ կետի համաձայն` վճիռը բոլոր դեպքերում ենթակա է բեկանման, եթե դատարանը վճիռ է կայացրել գործին մասնակից չդարձած անձանց իրավունքների և պարտականությունների վերաբերյալ:
2) բողոքն երկրորդ հիմքով հիմնավոր է հետևյալ պատճառաբանությամբ.
i
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 51-րդ հոդվածի համաձայն` գործի հանգամանքները, որոնք օրենքի կամ այլ իրավական ակտերի համաձայն պետք է հաստատվեն միայն որոշակի ապացույցներով, չեն կարող հաստատվել այլ ապացույցներով:
Նույն օրենսգրքի 53-րդ հոդվածի համաձայն` դատարանը յուրաքանչյուր ապացույց գնահատում է գործում եղած բոլոր ապացույցների բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտության վրա հիմնված ներքին համոզմամբ:
Տվյալ դեպքում դատարանը Սաշա Պարոնյանի և Ժենյա Միրզոյանի ազգակցական կապը հաստատող որևէ ապացույց քաղաքացիական գործում չունենալով, հաստատել է Սաշա Պարոնյանի կողմից Ժենյա Միրզոյանին պատկանող անշարժ գույքի և ավանդների 1/2 բաժնեմասի նկատմամբ ժառանգության ընդունման փաստը, նրանց դիտելով ազգականներ:
Տվյալ դեպքում, Ժենյա Միրզոյանի գույքի նկատմամբ ժառանգության ընդունման փաստը հաստատելու պահանջի մասին Սաշա Պարոնյանի դիմումը քննելիս, Ժորա Միրզոյանը պետք է մասնակից լիներ դատաքննությանը, քանի որ վերջինս հանդիսանում է ժառանգությունն ընդունած ժառանգ և նշված հարցի լուծումը ուղղակիորեն առնչվում է Ժորա Միրզոյանի իրավունքներին և պարտականություններին:
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 103-րդ հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն` դատարանը հայցը կամ դիմումը թողնում է առանց քննության, եթե իրավաբանական նշանակություն ունեցող փաստերի հաստատման մասին դիմումը քննելիս վեճ է ծագել իրավունքի մասին: Նույն օրենսգրքի 236-րդ հոդվածի 1-ին մասի 5-րդ կետի համաձայն` դատական ակտերի վերանայման արդյունքում Վճռաբեկ դատարանը հայցը կամ դրա մի մասը թողնում է առանց քննության, եթե հայցն առանց քննության թողնելու հիմքերն ի հայտ են եկել ստորադաս դատարանում գործի քննության ժամանակ:
Իրավաբանական նշանակություն ունեցող փաստերի հաստատման մասին հատուկ վարույթի կարգով քննվող գործերն այն գործերն են, որտեղ բացակայում է նյութաիրավական վեճը: Հատուկ վարույթի հիմնական տարբերությունը հայցային վարույթից կայանում է հենց իրավունքի մասին վեճի բացակայության մեջ:
Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ յուրաքանչյուր դեպքում իրավունքի վերաբերյալ վեճի առկայությունն ստուգելիս դատարանը պարտավոր է տվյալ գործի հանգամանքներից ելնելով պարզել, թե արդյո՞ք նման փաստի հաստատումը կարող է որևէ կերպ ազդել այլ անձանց իրավունքների ծավալի վրա: Եթե հատուկ վարույթի կարգով հաստատվող փաստը առնչվում է այլ անձանց քաղաքացիաիրավական իրավունքներին կամ պարտականություններին (թեկուզ առերևույթ), ապա նշանակում է առկա է իրավունքի մասին վեճ: Այսինքն, իրավունքի մասին վեճի առկայությունը կամ բացակայությունը փաստելու համար պարտադիր չէ անձանց միջև տվյալ պահին իրական իրավական վեճի առկայությունը կամ բացակայությունը, այլ դատարանի կողմից ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 103-րդ հոդվածի 4-րդ մասի իմաստով «իրավունքի մասին վեճի ծագում» արտահայտությունը իր մեջ ներառում է նաև իրավունքի մասին վեճի ծագման իրական հնարավորությունը, իսկ այդ հնարավորությունը միշտ առկա է այն դեպքերում, երբ հաստատվող իրավաբանական փաստը առնչում է այլ անձանց իրավունքներին և պարտականություններին և կարող է ազդել դրանց ծավալի չափի կամ դրանց իրականացման հնարավորության վրա:
Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ սույն գործով վեճ է ծագել իրավունքի մասին, քանի որ քաղաքացիական գործի փաստերի համաձայն` դատարանի 15.06.2005 թվականի վճռով Ժորա Միրզոյանը ճանաչվել էր ժառանգությունն մասով ընդունած ժառանգ: Նշված վճռով Ժորա Մինասյանի կողմից ընդունված ժառանգության կոնկրետ չափը որոշված չէ:
Սույն գործով դիմումատուն խնդրել է իրեն ճանաչել Ժենյա Մինասյանի ժառանգության 1/2 մասն ընդունած ժառանգ, այսինքն ի դեմս Սաշա Պարոնյանի, ի հայտ է եկել այլ ժառանգ, որը հավակնում է ժառանգական զանգվածի կոնկրետ` 1/2 մասին:
Նշված պատճառաբանությամբ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ սույն վճռաբեկ բողոքը պետք է բավարարել մասնակիորեն` բեկանելով դատական ակտը և գործով ներկայացված դիմումը թողնելով առանց քննության:
Վճռաբեկ դատարանը դիմումը առանց քննության թողնելու պայմաններում, սույն բողոքի երրորդ` ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 1226-րդ հոդվածի սխալ մեկնաբանման վերաբերյալ հիմքին անդրադառնալը նպատակահարմար չի համարում:
Այսպիսով Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ բողոքի առաջին և երկրորդ հիմքերը հիմնավոր են, իսկ դրանց առկայությունը բավարար հիմք է հանդիսանում բողոքը մասնակի բավարարելու համար:
Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 236-239-րդ հոդվածներով` Վճռաբեկ դատարանը
ՈՐՈՇԵՑ
1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել մասնակիորեն: Բեկանել Սյունիքի մարզի առաջին ատյանի դատարանի 03.03.2006 թվականի վճիռը և դիմումը թողնել առանց քննության:
2. Սույն որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից և ենթակա չէ բողոքարկման:
ՆԱԽԱԳԱՀՈՂ` Հ. ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ ԴԱՏԱՎՈՐՆԵՐ` Ա. ՄԿՐՏՈՒՄՅԱՆ Է. ՀԱՅՐԻՅԱՆ Վ. ԱԲԵԼՅԱՆ Ս. ԱՆՏՈՆՅԱՆ Ս. ՍԱՐԳՍՅԱՆ