ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ
ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ
ՀՀ վարչական վերաքննիչ Վարչական գործ թիվ ՎԴ2/0359/05/10
դատարանի որոշում 2011 թ.
Վարչական գործ թիվ ՎԴ2/0359/05/10
Նախագահող դատավոր` Ա. Աբովյան
Դատավորներ` Ա. Առաքելյան
Գ. Ղարիբյան
ՈՐՈՇՈՒՄ ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
Հայաստանի Հանրապետության վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական
պալատը (այսուհետ` Վճռաբեկ դատարան)
նախագահությամբ Ե. Խունդկարյանի
մասնակցությամբ դատավորներ Տ. Պետրոսյանի
Վ. Աբելյանի
Ս. Անտոնյանի
Վ. Ավանեսյանի
Ա. Բարսեղյանի
Մ. Դրմեյանի
Գ. Հակոբյանի
Է. Հայրիյանի
Ե. Սողոմոնյանի
2011 թվականի հոկտեմբերի 14-ին
դռնբաց դատական նիստում, քննելով «Կոճղասար» ՍՊԸ-ի (այսուհետ` Ընկերություն) վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վարչական վերաքննիչ դատարանի 26.04.2011 թվականի որոշման դեմ` ըստ հայցի Ընկերության ընդդեմ ՀՀ կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտեի Նոյեմբերյանի տարածքային հարկային տեսչության (այսուհետ` Տեսչություն)` 27.07.2010 թվականի թիվ 2321549 ստուգման ակտն առ ոչինչ կամ անվավեր ճանաչելու պահանջի մասին, և հակընդդեմ հայցի` գումար բռնագանձելու պահանջի մասին,
ՊԱՐԶԵՑ
1. Գործի դատավարական նախապատմությունը
Դիմելով դատարան` Ընկերությունը պահանջել է առ ոչինչ կամ անվավեր ճանաչել Տեսչության 27.07.2010 թվականի թիվ 2321549 ստուգման ակտը:
Հակընդդեմ հայցով դիմելով դատարան` Տեսչությունը պահանջել է Ընկերությունից բռնագանձել նշված ստուգման ակտով առաջադրված 900.000 ՀՀ դրամ հաստատագրված վճարի գծով լրացուցիչ հարկային պարտավորության գումարը:
ՀՀ վարչական դատարանի (նախագահող դատավոր` Հ. Թորոսյան) (այսուհետ` Դատարան) 29.12.2010 թվականի վճռով հայցը բավարարվել է` առ ոչինչ է ճանաչվել Տեսչության 27.07.2010 թվականի թիվ 2321549 ստուգման ակտը, իսկ հակընդդեմ հայցը մերժվել է:
ՀՀ վարչական վերաքննիչ դատարանի (այսուհետ` Վերաքննիչ դատարան) 26.04.2011 թվականի որոշմամբ Տեսչության վերաքննիչ բողոքը բավարարվել է` Դատարանի 29.12.2010 թվականի վճիռը բեկանվել է, և գործն ուղարկվել է նույն դատարան` նոր քննության:
Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Ընկերությունը:
Վճռաբեկ բողոքի պատասխան չի ներկայացվել:
2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը
Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքերի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.
1) Վերաքննիչ դատարանը խախտել է ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 64-րդ, 72-րդ հոդվածները, 117.12-րդ հոդվածի 1-ին մասը:
Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկներով.
Սույն գործով ներկայացված վերաքննիչ բողոքի ուսումնասիրությունից հետևում է, որ դրանում Տեսչությունը չի փաստարկել այն հանգամանքը, որ Դատարանը դուրս է եկել հայցի շրջանակներից: Մինչդեռ, Վերաքննիչ դատարանը փաստել է, որ Դատարանը դուրս է եկել հայցի շրջանակներից` քննության առնելով այնպիսի հանգամանք, որն արտացոլված չէ վերաքննիչ բողոքում` դրանով իսկ դուրս գալով վերաքննիչ բողոքի սահմաններից:
Բացի այդ, Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է, որ վճռի ներածական մասում Դատարանն արձանագրել է, որ քննում է «ստուգման ակտն առ ոչինչ կամ անվավեր ճանաչելու մասին» գործ, ինչից հետևում է, որ պարզապես առկա է գործի ելքի վրա ազդեցություն չունեցող գրավրիպակ և անկախ նրանից, թե ներկայացվել է ակտի անվավերության, թե դրա առ ոչինչ լինելու պահանջ, միևնույն է Դատարանը հայցի առարկայից դուրս չի եկել:
2) Վերաքննիչ դատարանը խախտել է ՀՀ Սահմանադրության 42-րդ հոդվածի 2-րդ մասը, «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի 13-րդ հոդվածը, ՀՀ դատական օրենսգրքի 7-րդ հոդվածի 2-րդ մասը, ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 24-րդ հոդվածը, չի կիրառել «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 61.1-րդ հոդվածը, 68-րդ հոդվածի 2-րդ մասը, «Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի 8-րդ, 62-րդ հոդվածները, որոնք պետք է կիրառեր:
Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկներով.
Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է, որ Դատարանի կողմից բոլոր ապացույցների ուսումնասիրության արդյունքում պարզվել է վիճարկվող ակտի առ ոչինչ լինելու հանգամանքը:
Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 26.04.2011 թվականի որոշումը և օրինական ուժ տալ Դատարանի 29.12.2010 թվականի վճռին:
3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը
Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը.
1) Տեսչության պետի 23.07.2010 թվականի թիվ 2321549 հանձնարարագրի համաձայն` հանձնարարվել է Ընկերությունում կատարել հաստատագրված վճարների ելակետային տվյալների և ուղղիչ գործակիցների ճշտության ստուգում (գ.թ. 18):
2) Ստուգման արդյունքներն արձանագրվել են 27.07.2010 թվականի թիվ 2321549 ակտում, որի համաձայն` Ընկերությանն առաջադրվել է հաստատագրված վճարի գծով 900.000 ՀՀ դրամ լրացուցիչ հարկային պարտավորություն (գ.թ. 19-20):
3) Սույն գործով Ընկերությունը ներկայացրել է Տեսչության 27.07.2010 թվականի թիվ 2321549 ստուգման ակտն առ ոչինչ լինելու, անվավեր ճանաչելու պահանջի մասին հայցադիմում, Դատարանը 11.11.2010 թվականի որոշմամբ վարույթ է ընդունել Տեսչության 27.07.2010 թվականի թիվ 2321549 ստուգման ակտն առ ոչինչ ճանաչելու պահանջի մասին հայցադիմումը, իսկ 20.12.2010 թվականի դատական նիստի արձանագրության համաձայն` Ընկերությունը խնդրել է առ ոչինչ կամ անվավեր ճանաչել Տեսչության 27.07.2010 թվականի թիվ 2321549 ստուգման ակտը (գ.թ. 1-5, 39, 62, 85):
4) Սույն գործով ներկայացված վերաքննիչ բողոքում Տեսչությունը չի նշել այն հանգամանքը, որ Դատարանը դուրս է եկել հայցի շրջանակներից` քննելով Ընկերության հայցադիմումի հիման վրա չհարուցված գործ (գ.թ. 110-115):
4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումը
i
Քննելով վճռաբեկ բողոքը նշված հիմքերի սահմաններում` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ`
1) վճռաբեկ բողոքն առաջին հիմքով հիմնավոր է հետևյալ պատճառաբանությամբ.
ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 64-րդ հոդվածի համաձայն` վարչական դատարանում գործը հարուցվում է հայցի հիման վրա:
ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 117.12-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` վերաքննիչ դատարանը դատական ակտը վերանայում է վերաքննիչ բողոքում ներկայացված պահանջի սահմաններում` ձեռնարկելով անհրաժեշտ միջոցներ բողոքն ըստ էության քննելու համար:
Սույն գործով Վերաքննիչ դատարանը, պատճառաբանելով, որ տվյալ դեպքում հայցադիմումի բովանդակած պահանջը վերաբերում է ստուգման ակտն անվավեր ճանաչելուն, իսկ Դատարանի 11.11.2010 թվականի որոշմամբ հարուցվել և քննվել է մեկ այլ գործ` նույն ստուգման ակտն առոչինչ ճանաչելու պահանջի մասին, գտել է, որ Դատարանը չի քննել այն գործը, որը ենթակա էր քննության Ընկերության ներկայացրած հայցադիմումի հիման վրա և ի սկզբանե` հայցադիմումը վարույթ ընդունելու փուլից սկսած, դուրս է եկել հայցի շրջանակներից:
Մինչդեռ, սույն գործով ներկայացված վերաքննիչ բողոքում Տեսչությունը չի փաստարկել այն հանգամանքը, որ Դատարանը դուրս է եկել հայցի շրջանակներից` քննելով Ընկերության հայցադիմումի հիման վրա չհարուցված գործ:
Հիմք ընդունելով վերոգրյալը` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ անդրադառնալով վերաքննիչ բողոքում չբարձրացված հարցի քննարկմանը` Վերաքննիչ դատարանը դուրս է եկել վերաքննիչ բողոքի սահմաններից` չձեռնարկելով անհրաժեշտ միջոցներ բողոքն ըստ էության քննելու համար:
Միաժամանակ Վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարում արձանագրել, որ չնայած այն հանգամանքին, որ Դատարանը վարույթ է ընդունել ստուգման ակտն առ ոչինչ ճանաչելու պահանջի մասին հայցադիմում, սակայն Ընկերությունը ներկայացրել է նշված ստուգման ակտն առ ոչինչ լինելու, անվավեր ճանաչելու պահանջի մասին հայցադիմում, իսկ գործի քննության ընթացքում խնդրել է առ ոչինչ կամ անվավեր ճանաչել այդ ստուգման ակտը, հետևաբար Դատարանը, վիճարկվող ստուգման ակտն առ ոչինչ ճանաչելով, սույն գործով հայցի շրջանակներից դուրս չի եկել:
2) Վճռաբեկ դատարանը վճռաբեկ բողոքի երկրորդ հիմքին չի անդրադառնում, քանի որ սույն գործով Վերաքննիչ դատարանը չի իրականացրել վերաքննիչ բողոքի ըստ էության քննություն:
Այսպիսով, վճռաբեկ բողոքի առաջին հիմքի առկայությունը Վճռաբեկ դատարանը դիտում է բավարար` ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 118.9-րդ հոդվածի, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 228-րդ հոդվածի ուժով Վերաքննիչ դատարանի որոշումը բեկանելու համար:
Միաժամանակ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ գործը ենթակա է Վերաքննիչ դատարանում նոր քննության, քանի որ բավարարելով վերաքննիչ բողոքը և գործն ուղարկելով նոր քննության` Վերաքննիչ դատարանը չի իրականացրել վերաքննիչ բողոքի ըստ էության քննություն:
Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 118.15-118.18-րդ հոդվածներով` Վճռաբեկ դատարանը
ՈՐՈՇԵՑ
1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել մասնակիորեն: Բեկանել ՀՀ վարչական վերաքննիչ դատարանի 26.04.2011 թվականի որոշումը և գործն ուղարկել նույն դատարան` նոր քննության:
2. Դատական ծախսերի բաշխման հարցին անդրադառնալ գործի նոր քննության ընթացքում:
3. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից, վերջնական է և ենթակա չէ բողոքարկման:
Նախագահող` Ե. Խունդկարյան
Դատավորներ` Տ. Պետրոսյան
Վ. Աբելյան
Ս. Անտոնյան
Վ. Ավանեսյան
Ա. Բարսեղյան
Մ. Դրմեյան
Գ. Հակոբյան
Է. Հայրիյան
Ե. Սողոմոնյան