ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԵՆՏՐՈՆԱԿԱՆ ԲԱՆԿԻ ԽՈՐՀՈՒՐԴ
ՊԱՇՏՈՆԱԿԱՆ ՊԱՐԶԱԲԱՆՈՒՄ
26 հունիսի 2018 թվականի թիվ 1
i
«ՖԻՆԱՆՍԱԿԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՀԱՇՏԱՐԱՐԻ ՄԱՍԻՆ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔԻ 35-ՐԴ ՀՈԴՎԱԾԻ 1-ԻՆ ՄԱՍԻ 2-ՐԴ ԿԵՏԻ ԿԻՐԱՐԿՄԱՆ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ
ՀՀ կենտրոնական բանկը վերաֆինանսավորող վարկային կազմակերպություններից ստացել է դիմումներ հետևյալ հարցադրմամբ`
Արդյո՞ք վերաֆինանսավորում իրականացնող վարկային կազմակերպությունների (այսուհետ` ՎՎԿ) նկատմամբ կիրառելի է «Ֆինանսական համակարգի հաշտարարի մասին» ՀՀ օրենքի (այսուհետ` Օրենք) 35-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ ենթակետը, քանի որ Օրենքի կարգավորման առարկայից և Օրենքով կարգավորվող նորմերից միանշանակ չէ ՎՎԿ նկատմամբ Օրենքի կիրառության ոլորտը:
ՀՀ կենտրոնական բանկի խորհուրդը նշված հարցադրմանը պարզաբանում տալու նպատակով կարևոր է համարում Օրենքի հետևյալ դրույթների իմաստների վերհանումը`
Օրենքի 1-ին հոդվածի համաձայն այդ օրենքը կարգավորում է Ֆինանսական համակարգի հաշտարարի կողմից ֆինանսական կազմակերպությունների դեմ հաճախորդների ներկայացրած մասնավոր իրավահարաբերություններից բխող պահանջների քննության կարգը:
Օրենքի 2-րդ հոդվածի համաձայն այդ օրենքում օգտագործվող հետևյալ հիմնական հասկացություններից են`
- կողմեր` Ֆինանսական համակարգի հաշտարարի քննությանը պահանջ ներկայացրած հաճախորդը և Կազմակերպությունը, որի դեմ ներկայացվել է պահանջը.
- հաճախորդ` ֆիզիկական անձ, որն օգտվում է Կազմակերպության ծառայություններից կամ դիմում է դրանցից օգտվելու համար.
- պահանջ` Ֆինանսական համակարգի հաշտարարի քննությանը հաճախորդի կողմից Կազմակերպության դեմ ներկայացվող պահանջ:
Օրենքի 3-րդ հոդվածի համաձայն Ֆինանսական համակարգի հաշտարարը իրավասու է քննելու այն պահանջները, որոնք ներկայացվում են հաճախորդի կողմից Կազմակերպության դեմ, կապված են Կազմակերպության կողմից մատուցվող ծառայությունների հետ:
Բացի նշված դրույթներից, հարցի պարզաբանման համար կարևոր է ՎՎԿ հասկացության և դրանց գործառնությունների վերհանումը: Մասնավորապես` ՀՀ կենտրոնական բանկի խորհրդի 2002 թվականի նոյեմբերի 2-ի թիվ 347-Ն որոշման համաձայն ՎՎԿ են համարվում այն վարկային կազմակերպությունները, որոնց հիմնական գործունեությունը բանկերի և վարկային կազմակերպությունների կողմից տրամադրված վարկերի վերաֆինանսավորումն է:
Նույն իրավական ակտի համաձայն ՎՎԿ-ին արգելված է ֆիզիկական անձանց ծառայություններ մատուցել, ինչն օբյեկտիվորեն բացառում է դրանց Օրենքի իմաստով հաճախորդ ունենալուց:
Վերը նշված կարգավորումների ներքո Օրենքի տառացի մեկնաբանությունից պարզ է դառնում, որ`
1. Օրենսդրությամբ ՎՎԿ-ները սահմանափակված են ֆիզիկական անձանց ծառայություններ մատուցելու գործառնությունների մեջ և հետևաբար դրանք չեն կարող ունենալ ֆիզիկական անձ հաճախորդներ.
2. Օրենքի կարգավորման ոլորտը ֆինանսական կազմակերպության և հաճախորդի մասնավոր իրավահարաբերությունից բխող պահանջի քննություն է, իսկ այս դեպքում ՎՎԿ և հաճախորդի միջև մասնավոր իրավահարաբերությունը բացակայում է.
3. Հաճախորդ և ՎՎԿ մասնավոր իրավահարաբերության բացակայության հիմքով չի կարող առկա լինել վեճ ՎՎԿ և հաճախորդի միջև, և, հետևաբար, Ֆինանսական համակարգի հաշտարարը օբյեկտիվորեն չի կարող քննել ՎՎԿ նկատմամբ պահանջ:
4. Օրենսդրությամբ սահմանափակված լինելու պատճառով պահանջի բացակայության և ֆինանսական համակարգի հաշտարարի կողմից պահանջի քննության բացակայության պայմաններում ՎՎԿ չպետք է վճարեն Ֆինանսական համակարգի հաշտարարի գրասենյակին:
5. Նշված պարզաբանումը ՎՎԿ նկատմամբ կիրառելի է սույն թվականի հունվարի մեկից` հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ Ֆինանսական համակարգի հաշտարարին վճարվող պարտադիր վճարները տարեկան են` ըստ հավասարաչափ չափաբաժիններով եռամսյակային բաշխվածությամբ:
Հաշվի առնելով վերոգրյալը և հիմք ընդունելով «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 42-44-րդ հոդվածները` Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի խորհուրդը պաշտոնապես պարզաբանում է.
Օրենքի 35-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետը չի տարածվում վերաֆինանսավորում իրականացնող վարկային կազմակերպությունների վրա: