ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ՆԻՍՏԻ
ԱՐՁԱՆԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆԻՑ ՔԱՂՎԱԾՔ
26 ապրիլի 2012 թվականի N 16
7. ԱՐՏԱԴՐՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՍՊԱՌՄԱՆ ԹԱՓՈՆՆԵՐԻ ՏԵՂԱԴՐՄԱՆ ԵՎ ՎՆԱՍԱԶԵՐԾՄԱՆ ԱՆՎՏԱՆԳ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԻ ՈՒՂԵՑՈՒՅՑԻՆ ՀԱՎԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՏԱԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
1. Հավանություն տալ`
1) արտադրության և սպառման թափոնների տեղադրման և վնասազերծման անվտանգ պայմանների ուղեցույցին` համաձայն N 1 հավելվածի.
2) թափոնների խմբերի և դրանց վնասազերծման ու թաղման մեթոդների անվանացանկին` համաձայն N 2 հավելվածի.
3) աղբավայրեր առանց սահմանափակումների ընդունվող` որպես մեկուսիչ նյութ օգտագործվող վտանգավորության IV դասի արդյունաբերական թափոնների անվանացանկին` համաձայն N 3 հավելվածի.
4) աղբավայրեր սահմանափակ քանակներով ընդունվող և համատեղ պահեստավորվող վտանգավորության III և IV դասի արդյունաբերական թափոնների անվանացանկին` համաձայն N 4 հավելվածի.
5) աղբավայրեր սահմանափակ քանակներով ընդունվող և հատուկ պայմանների պահպանմամբ պահեստավորվող վտանգավորության III և IV դասի արդյունաբերական թափոնների անվանացանկին` համաձայն N 5 հավելվածի:
ՍՏՈՐԱԳՐՎԵԼ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՎԱՐՉԱՊԵՏԻ ԿՈՂՄԻՑ
2012 ԹՎԱԿԱՆԻ ՄԱՅԻՍԻ 10-ԻՆ
Հավելված N 1
ՀՀ կառավարության
2012 թ. ապրիլի 26-ի նիստի
N 16 արձանագրային որոշման
ՈՒՂԵՑՈՒՅՑ ԱՐՏԱԴՐՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՍՊԱՌՄԱՆ ԹԱՓՈՆՆԵՐԻ ՏԵՂԱԴՐՄԱՆ ԵՎ ՎՆԱՍԱԶԵՐԾՄԱՆ ԱՆՎՏԱՆԳ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԻ
1. Ներածություն
1. Իրավաբանական անձանց և անհատ ձեռնարկատերերի կողմից իրականացվող տնտեսական գործունեության ընթացքում կարող են առաջանալ արտադրության և սպառման վտանգավոր թափոններ, որոնցում պարունակվող նյութերը հայտնվելով շրջակա միջավայրում կարող են կենսակուտակման արդյունքում վտանգ ներկայացնել մարդու առողջության համար, ինչպես նաև իներտ թափոններ, որոնց գոյությունը բացասական ազդեցություն չի թողնում մարդու և շրջակա միջավայրի վրա:
2. Արտադրության և սպառման թափոնների պահումը դրանց գոյակցման տեսակ է, որն իրենից ներկայացնում է թափոնների տեղադրում որոշակի տեղում, հայտնի պայմաններում և որոշակի ժամանակահատվածում` հետագա մշակման, փոխադրման, օգտագործման, ոչնչացման կամ թաղման նպատակով:
3. Արտադրության և սպառման թափոնների թաղումը ենթադրում է անսահմանափակ ժամկետով դրանց տեղադրումը նշանակված վայրում, որը բացառում է թաղված թափոնների վտանգավոր ներգործությունը մարդու առողջության և շրջակա միջավայրի վրա:
4. Արտադրության թափոնների վնասազերծման մասնագիտացված կազմակերպություններ և մասնագիտացված պոլիգոնների բացակայության պայմաններում հնարավոր է արտադրական թափոնների տեղադրումը աղբավայրերում: Թափոնների համատեղ տեղադրումը աղբավայրերում հնարավոր է միայն սահմանափակ թվով թափոնների համար, մինչդեռ արտադրության թափոնների շատ տեսակներ չեն կարող նման ձևով տեղադրվել:
5. Աղբավայրերում սահմանափակ քանակներով ընդունվող և համատեղ պահեստավորվող վտանգավորության III և IV դասի արդյունաբերական թափոնների տեսակները բերված են 4-րդ հավելվածում, իսկ հատուկ պայմանների պահպանմամբ պահեստավորվող թափոնների տեսակները` 5-րդ հավելվածում:
6. 3-րդ հավելվածում առաջարկված են վտանգավորության IV դասի արդյունաբերական թափոնների այն տեսակները, որոնք որպես մեկուսիչ նյութ աղբավայր են ընդունվում անսահմանափակ քանակությամբ:
7. Արդյունաբերական վտանգավոր թափոնները, ելնելով ֆիզիկաքիմիական հատկություններից և վերամշակման մեթոդներից, ստորաբաժանվում են խմբերի, որի հիման վրա կիրառվում է դրանց վնասազերծման և թաղման այս կամ այն մեթոդը: Թափոնների խմբերի և դրանց վնասազերծման ու թաղման մեթոդների ցանկը ներկայացված է 2-րդ հավելվածում:
8. Թափոնների դասակարգումն ըստ վտանգավորության աստիճանի իրականացվում է համաձայն` «Ըստ վտանգավորության դասակարգված թափոնների ցանկը հաստատելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանության նախարարի 2006 թվականի դեկտեմբերի 25-ի N 430-Ն հրամանի (պետական գրանցում` 28.12.2006թ. թիվ 10506440):
9. Սույն ուղեցույցով ներկայացված պայմաններն ունեն խորհրդատվական բնույթ և այն նպատակ է հետապնդում օգնել ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց` արդյունավետ ու անվտանգ գործածել թափոնները:
2. Թափոնների տեղադրման մեթոդները
10. Աղբավայրում թափոնների տեղադրման մեթոդներից մեկը թափոնների բեռնաթափման և տեղադրման մակերեսային մեթոդն է, որը ենթադրում է թափոնների բեռնաթափման, հարթեցման և վերևից խտացման միջոցով հորիզոնական կամ հորիզոնականին մոտ աստիճանաբար բարձրացվող հարթակների ստեղծում: Խտացումից հետո մակերեսի բարձրությունը չպետք է գերազանցի 2.0 մ: Թափոնները խտացնող մեխանիզմները շահագործվում են հարթակի վերևի հարթ մակերեսի վրա:
11. Թափոնների հարթեցումը և խտացումը պետք է իրականացվի աշխատանքային մակերեսի վրա դրանց բեռնաթափումից անմիջապես հետո, որը թույլ կտա.
1) եղած տարածության ներքո տեղադրել առավել քանակությամբ թափոն,
2) նվազեցնել աղբի, հրդեհների առաջացման, միջատների, վնասատուների և թռչունների տարածման հավանականությունը,
3) նվազագույնի հասցնել տեղանքի չափերը և մակերեսի նստեցումը կարճաժամկետ հեռանկարում:
12. Թափոնների բեռնաթափման և տեղադրման բջջային մոտեցման կիրառման դեպքում կառուցվում են լիրաթմբեր, որոնց սահմաններում պետք է տեղադրվեն թափոնները: Այս մեթոդի հիմնական առավելությունը կայանում է նրանում, որ բեռնաթափման տարածքը սահմանափակվում է, իսկ աղբի հետագա տարածման հավանականությունը նվազեցվում է բեռնաթափման տեղամասի պարագծով տեղադրված ժամանակավոր «հակաաղբային» ցանկապատի շնորհիվ: Նկարագրված տարբերակին բնորոշ հիմնական թերությունը լիրաթմբերի կառուցման համար անհրաժեշտ իներտ նյութերի ավելացող պահանջն է: Բացի դրանից, եթե լիրաթմբերը ժամանակին չեն հեռացվում, ապա դրանք կարող են խոչընդոտել թորանի և աղբավայրային գազի շրջանառությունը (վերահսկումը) արդեն լցված (ավարտված) աղբավայրում:
13. Անհրաժեշտ է ապահովել ակտիվ աշխատանքային բջիջների միջանկյալ կամ օրական ծածկում համապատասխան նյութերով: Ծածկման համար կարելի է օգտագործել կավի նման ոչ ծակոտկեն նյութեր կամ արհեստական նյութեր, ինչի նպատակն է նվազեցնել ջրի մուտքի, ինչպես նաև թորանի առաջացման հավանականությունը: Տեղադրված թափոնների օրական ծածկումը կկանխի աղբի և օդի տարածումը, թափառող կենդանիների, վնասատուների և թռչունների մուտքը, ինչպես նաև կբարելավի աղբավայրի և ակտիվ աշխատանքային տարածքի արտաքին տեսքը: Հողի կիրառումը թույլ կտա աղբավայրում ստեղծել միանման տեսք: Հնարավորության դեպքում օրական ծածկման համար կարելի է օգտագործել աղբավայրի տարածքում արտափորման արդյունքում ստացված նյութերը:
3. Թափոնների համատեղ տեղադրումը
14. Թափոնների համատեղ տեղադրումը նպատակահարմար է այն տեսակի թափոնների համար, որոնց նման տեղադրումը ֆիզիկապես անվտանգ է և որոնք կարող են վնասազերծվել թափոնների զանգվածում տեղի ունեցող պրոցեսների արդյունքում: Վերջին պայմանը բավարարելու համար թափոնը պետք է ունենա համապատասխան քիմիական հատկություններ, իսկ թափոնի ֆիզիկական տեսքը պետք է լինի այնպիսին, որ թափոնը կարողանա ուղղակի կամ թորանի միջոցով փոխազդել կենսազանգվածի վրա:
15. Թափոնների համատեղ տեղադրումն իրենից ներկայացնում է արդյունաբերական որոշ թափոնների և կենցաղային թափոնների կանխամտածված և վերահսկելի համատեղ տեղադրում և խառնում, որի նպատակն է ապահովել արդյունաբերական թափոնների վնասազերծումը, օգտագործելով կենցաղային թափոնների կլանող հատկությունները և կենցաղային թափոններում պարունակվող օրգանական նյութերի քայքայման (խմորման) հետ կապված քիմիական և կենսական ռեակցիաները:
16. Համատեղ տեղադրման հիմնական նպատակն է արդյունաբերական թափոնների մշակումը, որն ուղղված է դրանց վտանգավորության նվազեցմանն այնպես, որ շրջակա միջավայրի վրա աղբավայրի ազդեցությունը (հատկապես աղտոտիչ թորանի առաջացման և տարածման առումով) լինի այնպիսին, որպիսին այն կլիներ աղբավայրում բացառապես կենցաղային թափոնների տեղադրման դեպքում:
17. Համատեղ տեղադրումը կարող է հանդիսանալ որպես արդյունաբերական մի շարք թափոնների տեղադրման լավագույն գործնական և բնապահպանական տեսակետից անվտանգ տարբերակ, որը թույլ է տալիս խուսափել թափոնների տևողական պահեստավորումից, այն դեպքերում, երբ դրանց վնասազերծման օբյեկտները և մասնագիտացված պոլիգոնները բացակայում են:
18. Աղբավայրում կենցաղային կոշտ թափոնների քայքայման ընթացքում միաժամանակ տեղի են ունենում ֆիզիկական, քիմիական և կենսաբանական (կենսաքիմիական) բազմաթիվ պրոցեսներ: Այդ պրոցեսների մեծ մասը նման է այն պրոցեսներին, որոնք տեղի են ունենում թափոնների քիմիական վնասազերծման համակարգերում: Համատեղ տեղադրման նպատակն է այդ պրոցեսներն օգտագործել վտանգավոր թափոնների «վնասազերծման» և վտանգավորության նվազեցման նպատակով: Սա կարող է տեղի ունենալ քիմիական ռեակցիայի, թափոններում պարունակվող վտանգավոր բաղադրիչների անշարժացման (իմոբիլիզացման) կամ քայքայման միջոցով: Հետևաբար, աղբավայրը կարելի է դիտարկել որպես կենսառեակտոր կամ անաերոբ խմորիչ, որն իրենից ներկայացնում է վերականգնիչ, ջրային, քիմիական և գրեթե չեզոք միջավայր և դա ապահովվում է թափոնների քայքայման (խմորման) կենսաքիմիական ընթացիկ պրոցեսների շնորհիվ:
19. Այդ պրոցեսների միջոցով վտանգավոր թափոնների վնասազերծման օրինակներն են`
1) օրգանական բաղադրիչների կամ միացությունների միկրոկենսաբանական քայքայումը (մետաբոլիզմ), որի արդյունքում հիմնականում առաջանում են մեթան և ածխաթթու գազ.
2) կլանման և իոնափոխանակման, ինչպես նաև հիդրօքսիդների, կարբոնատների և սուլֆիդների նստեցման միջոցով ծանր մետաղների անշարժացումը (իմոբիլիզացում):
20. Նպատակահարմար է վտանգավոր թափոնները տեղադրել հասուն (մեկից հինգ տարի առաջ տեղադրված) թափոնների մեջ, քանի որ որոշ ժամանակ առաջ տեղադրված թափոններում ավելի հավանական է ապահովել օրգանական տարրերի մեթանոգեն քայքայման (երբ թորանը չեզոք է կամ հիմնային) պրոցեսի ավելի կայուն մակարդակ: Օրգանական միացությունների 4 անաերոբ խմորման սկզբնական փուլերում թորանը թթվային է, ինչը զգալիորեն նվազեցնում է ծանր մետաղների նման որոշ աղտոտիչներ չեզոքացնելու ունակությունը:
21. Թափոնների համատեղ տեղադրման արդյունքում աղբավայրում չպետք է տեղի ունենա թորանի որակի զգալի փոփոխություն: Բացի դրանից, պետք է բացառվեն աղբավայրը շահագործող անձնակազմի (աղբավայրը այցելող և մերձակայքում բնակվող մարդկանց) համար վտանգ ներկայացնող բոլոր գործոնները, ինչպես նաև աղբավայրի փակման, վերականգնման և հետագա խնամքի ընթացքում բացասական երևույթների առաջացման հավանականությունը:
22. Համատեղ տեղադրման համար ոչ նպատակահարմար թափոններն են`
1) դյուրավառ և բռնկման ցածր ջերմաստիճան ունեցող հեղուկները և տիղմերը.
2) օրգանական հեղուկները.
3) պայթուցիկ կամ խիստ ռեակտիվ (քիմիապես ակտիվ) նյութերը.
4) ծանր մետաղների կամ ցիանիդների պարունակություն ունեցող թափոնները.
5) պոլիարոմատիկ ածխաջրածինները, պոլիհալոգենացված բիֆենիլները:
23. Համատեղ տեղադրման համար առաջարկվող թափոնների տեսակներն են.
1) մոխիրները,
2) թափոնների կարծրացման արդյունքում առաջացող նյութերը,
3) աղտոտված հողերը,
4) արդյունաբերական կեղտաջրերի մաքրման արդյունքում առաջացող տիղմերը,
5) կենսական (այդ թվում նաև կեղտաջրերի) մաքրման արդյունքում առաջացող տիղմերը,
6) անասնապահական և սննդի արդյունաբերության թափոնները,
7) կաշվի մշակման արտադրության թափոնները,
8) գարեջրի արտադրության թափոնները,
9) հարակցանյութերի (կպչող) թափոնները,
10) լվացամիջոցները, յուղերը և քսանյութերը,
11) ներկման կետերի թափոնները,
12) հոսքաջրերի կոլեկտորների և տղմազտման պահեստարանների թափոնները,
13) հիմքային ճարպազերծիչները,
14) տաշեղները/յուղերը,
15) մետաղների մշակման թափոնները,
16) քայքայվող օրգանական միացություններ պարունակող հեղուկ թափոնները:
Համատեղ տեղադրման համար թույլատրվող լվացամիջոցները, յուղերը, քսանյութերը, ներկման կետերի թափոնները, մոխիրները, աղտոտված հողերը, արդյունաբերական կեղտաջրերի մաքրման արդյունքում առաջացող տիղմերը, կենսական (այդ թվում նաև կեղտաջրերի) մաքրման արդյունքում առաջացող տիղմերը, թափոնների կարծրացման արդյունքում առաջացող նյութերը և այլ զանգվածները չպետք է պարունակեն I և II դասի վտանգավորության թափոններ, այդ թվում ծանր մետաղներ, ցիանիդներ:
24. Եթե միևնույն աղբավայրում տեղադրվում են մի քանի տեսակի վտանգավոր թափոններ, ապա անհրաժեշտ է հաշվի առնել տարբեր նյութերի քիմիական համատեղելիությունը: Անհամատեղելի թափոնների համատեղ տեղադրման դեպքում կարող են ընթանալ հետևյալ անցանկալի ռեակցիաները.
1) քիմիական ռեակցիայի արդյունքում ջերմային էներգիայի արտադրություն, ինչը որոշ դեպքերում կարող է հանգեցնել հրդեհների և նույնիսկ պայթյունների,
2) թունավոր գազերի արտադրություն,
3) դյուրավառ գազերի առաջացում,
4) թունավոր բաղադրիչների լուծում:
25. Հետևաբար կարևոր է, որպեսզի միևնույն աղբավայրում համատեղ տեղադրվեն միայն քիմիապես համատեղելի թափոններ: Տարբեր տեսակի թափոնների տեղադրման տարածքները պետք է պիտակավորվեն, որպեսզի հնարավոր լինի խուսափել անհամատեղելի թափոնների համատեղ տեղադրման հնարավորությունից: Աղբավայրի անձնակազմը պետք է ապահովի թափոնների պատշաճ տեղադրումը աղբավայրի համապատասխան տարածքներում:
26. Վտանգավոր թափոնների և կենցաղային թափոնների համատեղ տեղադրման դեպքում անհրաժեշտ է հաշվի առնել այդ թափոնների քանակների հարաբերակցությունը` որպեսզի.
1) երաշխավորել թափոնների վտանգավոր բաղադրիչների վնասազերծման համար անհրաժեշտ չեզոքացնող ունակության մակարդակը, քանի որ թափոնների համատեղ տեղադրման սկզբունքը կայանում է նրանում, որ աղբավայրը գործում է որպես կենսառեակտոր, հետևաբար կարևոր է, որպեսզի վտանգավոր թափոնների տեղադրման քանակն ընտրվի այնպես, որպեսզի չխոչընդոտվեն կենցաղային թափոնների ներքո ընթացող մեթանոգեն քայքայման (խմորման) այն գործընթացները, որոնք նպաստում են վտանգավոր նյութերի վնասազերծմանը,
2) կանխել ավելորդ թորանի առաջացումը, այսինքն բացառել թորանի առաջացումն այն վայրերում, որտեղ բացակայում են թորանի վնասազերծման համակարգերը:
4. Թափոնների համատեղ տեղադրման գործողությունները
27. Աղբավայր մուտք գործող աղբատար բոլոր մեքենաները պետք է կանգնեցվեն պահակակետի կամ ստուգման այլ կետի մոտ: Աղբավայրի օպերատորը պետք է ստուգի ներմուծվող թափոններն ուղեկցող փաստաթղթերը, որպեսզի հստակեցվի փաստաթղթերում նշված ցուցանիշների համապատասխանությունը պայմանագրով սահմանված տվյալներին և զննի աղբատար մեքենայի պարունակությունը (հնարավորության դեպքում), որպեսզի երաշխավորվի մեքենայի պարունակության և ուղեկցող փաստաթղթերում նշված տվյալների համապատասխանությունը:
28. Թափոնի տեսակից և ֆիզիկական տեսքից կախված վտանգավոր թափոնների աղբավայրում տեղադրման մեթոդները տարբերվում են: Սակայն բոլոր դեպքերում հիմնական նպատակն է ապահովել վտանգավոր թափոնների պատշաճ բաշխումը և դրանց խառնումը կենցաղային թափոնների հետ` ժամանակի ընթացքում վտանգավոր բաղադրիչների ազդեցությունը նվազեցնելու նպատակով:
4.1 Հեղուկների տեղադրումը փակ խրամատներում
29. Այս մեթոդը կիրառվում է բոլոր տեսակի հեղուկ թափոնների դեպքում: Խրամատը փորվում է հասուն թափոնների զանգվածում (շերտում), այնուհետև, մինչև կենցաղային թափոններով խրամատի ծածկումը, խրամատում տեղադրվում են անվադողեր և ծակոտած խողովակներ: Այնուհետև հեղուկ թափոնը ներարկվում է ծածկված խրամատ: Խրամատները պետք է ունենան 1-2 մ լայնություն և մոտավորապես 3 մ խորություն, իսկ երկարությունը կախված է ներարկման ենթակա հեղուկ թափոնի ծավալից:
4.2 Չոր նյութեր կամ տիղմեր
30. Կոշտ վտանգավոր թափոնները և խիտ տիղմերը, տեղադրվում են աղբավայրի տեղադրման ակտիվ մակերեսի ստորին հատվածում և անմիջապես ծածկվում են կենցաղային թափոններով: Վտանգավոր թափոնների բարակ շերտով տեղադրումը նպաստում է աղբավայրի տարածքով թափոնների հավասար բաշխմանը և կենցաղային թափոնների հետ դրանց արդյունավետ շփմանը, ինչպես նաև կանխում է հիդրավլիկ արգելքների առաջացումը:
4.3 Տակառներում և կոնտեյներներում տեղադրված թափոնները
31. Հիմնականում կոնտեյներներով ներկրվող թափոնները չեն տեղադրվում աղբավայրում: Սակայն կոնտեյներներով ներկրվող սահմանափակ քանակությամբ կոշտ թափոնները կամ տիղմերը կարող են համատեղ տեղադրվել, եթե տակառները և կոնտեյներները այնպես բաշխվեն աղբավայրի տարածքում, որի դեպքում հնարավոր կլինի խուսափել մեկ տեղում դրանց կուտակումից: Տակառները պետք է տեղադրվեն ուղիղ, թափոնների տեղադրման մակերեսի ստորին հատվածում, միմյանցից առնվազն 0.5 մ հեռավորության վրա: Տեղադրման ընթացքում անհրաժեշտ է հեռացնել տակառների կափարիչները, իսկ տակառները պետք է լցվեն և այնուհետև ծածկվեն ավազով կամ հատիկավորված այլ իներտ նյութով: Դրանից հետո տակառների տեղադրման վայրը պետք է շարունակվի կանոնավոր կերպով ծածկվել կենցաղային թափոններով:
32. Կոնտեյներներում և տակառներում տեղադրված թափոնների թաղման վայրերը քարտեզագրվում են` նշելով թաղված կոնտեյներների և տակառների տեղադրման վայրերը, նյութի քանակը, տեսակը և քիմիական բաղադրությունը: Նույն նշումները կատարվում են նաև կոնտեյներների և տակառների վրա:
5. Թափոնների համատեղ տեղադրման համար նախատեսված աղբավայրերի
կառավարումը
33. Թափոնների համատեղ տեղադրման համար նախատեսված աղբավայրերի կառավարումը նախատեսում է գործողությունների պլանավորման, գործառույթների վերահսկման, տեղադրվող թափոնների մոնիթորինգի և բնապահպանական մոնիթորինգի իրականացումը: Այդ նպատակով անհրաժեշտ է ապահովել, որպեսզի չգերազանցվեն յուրահատուկ տեսակի վտանգավոր թափոնների տեղադրման նորմերը` համեմատելով վտանգավոր և կենցաղային թափոնների տեղադրվող ծավալները: Անհրաժեշտ է նաև գնահատել թորանի առաջացման ծավալները և հետևել, որպեսզի այդ ծավալները չգերազանցեն նախօրոք սահմանված արժեքները (չափանիշները):
34. Համատեղ տեղադրման աղբավայրերի շահագործման մոնիթորինգի ենթակա հիմնական գործոնները հետևյալն են.
1) աղբավայրում թափոնների տեսակավորման կամ հավաքման բացառում, ինչը բացատրվում է աղբավայրում վտանգավոր թափոնների և փորված խրամատների առկայությամբ,
2) աղբավայր ներկրվող թափոնների վերահսկում,
3) թափոնների համապատասխան (սահմանված) տարածքներում տեղադրում և անհամատեղելի թափոնների առանձնացում և առանձին տեղադրում:
35. Աղբավայրում անհրաժեշտ է ապահովել ներկրվող թափոնների պարբերական մոնիթորինգ: Թափոնների զննումը և վերլուծությունն անհրաժեշտ է թափոն առաջացնող կազմակերպության կողմից ներկայացված թափոնի նկարագրության հավաստիացման, թափոնների տեղադրմամբ զբաղվող անձնակազմի առողջության և անվտանգության ապահովման և թափոնների տեղադրման պատշաճ մեթոդի որոշման համար:
36. Տեղում իրականացվող պարզ ստուգումը ներառում է հետևյալ գործոնների ստուգումը.
1) արտաքին տեսքը,
2) հոտերի առաջացումը,
3) pH,
4) բոցավառելիությունը,
5) տեսակարար կշիռը:
37. Աղբավայրերում, հատկապես, համատեղ տեղադրման աղբավայրերում, անհրաժեշտ է իրականացնել բնապահպանական մոնիթորինգ, որի իրականացման պահանջն ամրագրված է «Թափոնների մասին» ՀՀ օրենքի 17-րդ հոդվածում, որպեսզի երաշխավորվի, որ դրանց շահագործումը չի հանգեցնի շրջակա միջավայրի վրա բացասական ազդեցությունների և որ աղբավայրը շահագործվում է լիցենզիայի կամ թույլտվության պայմանների համաձայն:
38. Համատեղ տեղադրման աղբավայրում մոնիթորինգի իրականացման նպատակն է նաև պատկերացում կազմել աղբավայրի ընդհանուր վիճակի և թափոնների տեղադրման արդյունքում հնարավոր ազդեցությունների մասին:
39. Մոնիթորինգի պետք է ենթարկվեն հետևյալ ցուցանիշները.
1) թորանը,
2) թափոնների զանգվածի ջերմաստիճանը և ջրի մակարդակը,
3) ստորգետնյա ջրերի որակը,
4) արտահոսող կեղտաջրերի որակը,
5) մթնոլորտային արտանետումները (փոշի և վտանգավոր բաղադրիչները, օրինակ, ասբեստը):
40. Թորանի մոնիթորինգի ենթակա համապատասխան պարամետրերի և մոնիթորինգի իրականացման կետերի ընտրությունը կախված է տեղադրվող արտադրության թափոնների տեսակից և դրանց տեղադրման մեթոդներից կամ վայրերից: Չափման ենթակա ցուցանիշները պետք է ներառեն ընդհանուր օրգանական ածխածինը, pH, թթվածնի քիմիական պահանջը, թթվածնի կենսաքիմիական պահանջը, ամոնիումի կոնցենտրացիան, ջերմաստիճանը և ընտրված միացությունները կամ ծանր մետաղները:
41. Օդի որակի պարբերական ստուգումը կարող է անհրաժեշտ լինի այն դեպքում, երբ աղբավայրում իրականացվում է ցնդող կամ փոշոտ նյութերի (հատկապես վտանգավոր, օրինակ ասբեստ) տեղադրում: Մոնիթորինգի ենթակա պարամետրերը հետևյալն են.
1) կախյալ կոշտ մասնիկների ընդհանուր թիվը մեկ, ութ կամ քսանչորս ժամվա ընթացքում,
2) ծանր մետաղների կոնցենտրացիան,
3) ցնդող օրգանական միացությունները:
42. Նմուշառման մեթոդները կախված են գնահատվող պարամետրից:
Հավելված N 2
ՀՀ կառավարության
2012 թ. ապրիլի 26-ի նիստի
N 16 արձանագրային որոշման
ԹԱՓՈՆՆԵՐԻ ԽՄԲԵՐԻ ԵՎ ԴՐԱՆՑ ՎՆԱՍԱԶԵՐԾՄԱՆ ՈՒ ԹԱՂՄԱՆ ՄԵԹՈԴՆԵՐԻ ԱՆՎԱՆԱՑԱՆԿ
._____________________________________________________________________.
|Թա- |Թափոններ |Թափոնների կազմը|Ագրեգատային |Վնասազերծման և թաղման|
|փոն-| | |վիճակը |մեթոդները |
|ների| | | | |
|խմբի| | | | |
|համա| | | | |
|րը | | | | |
|____|___________|_______________|_____________|______________________|
|1. |Գալվանական |Թույլ թթվային |Հեղուկ, |Վերամշակման |
| |արտադրու- |կամ հիմնային, |80-95% |ֆիզիկաքիմիական մեթոդ, |
| |թյուններ |որոնք |խոնավությամբ |որը կայանում է որոշ |
| | |պարունակում են |ըստ զանգվածի |մետաղների |
| | |մետաղների աղեր | |վալենտականության |
| | |կամ դրանց | |(Cr+6, Mn+7) |
| | |հիդրօքսիդներ | |նվազեցման, |
| | | | |հիդրօքսիդների և այլ |
| | | | |անլուծելի աղերի |
| | | | |նստեցման, ֆիլտրման |
| | | | |մեջ: Նստվածքները, |
| | | | |ֆիլտրումից հետո, |
| | | | |տեղափոխվում են հատուկ |
| | | | |քարտեր` թաղման |
| | | | |նպատակով, իսկ ֆիլտրատն|
| | | | |ուղարկվում է մաքրման |
|____|___________|_______________|_____________|______________________|
|2. |Մաքրող |Թույլ թթվային |Հեղուկ, |Վերամշակման |
| |կառույցների|կամ հիմնային, |80-90% |ֆիզիկաքիմիական մեթոդ, |
| |շլամային |որոնք |խոնավությամբ |որը կայանում է որոշ |
| |նստվածքներ |պարունակում են |ըստ զանգվածի |մետաղների |
| | |հանքային աղեր, | |վալենտականության |
| | |մետաղների աղեր | |(Cr+6, Mn+7) |
| | |կամ դրանց | |նվազեցման, |
| | |հիդրօքսիդներ | |հիդրօքսիդների և այլ |
| | | | |անլուծելի աղերի |
| | | | |նստեցման, ֆիլտրման |
| | | | |մեջ: Նստվածքները, |
| | | | |ֆիլտրումից հետո, |
| | | | |տեղափոխվում են հատուկ |
| | | | |քարտեր` թաղման |
| | | | |նպատակով, իսկ ֆիլտրատն|
| | | | |ուղարկվում է մաքրման |
|____|___________|_______________|_____________|______________________|
|3. |Մկնդեղ |Արսենական և |Հեղուկ, |Վերամշակման |
| |պարունակող |արսենային |85-98% |ֆիզիկաքիմիական մեթոդ, |
| |ա) հեղուկ |անհիդրիդներ և |խոնավությամբ |որը կայանում է մկնդեղի|
| | |մկնդեղի այլ |ըստ զանգվածի |միացությունները |
| | |միացություններ,| |կալցիումի արսենիդի |
| | |այլ աղերի հետ | |փոխարկման, |
| | |խառնուրդներով | |նստվածքարկման և |
| | | | |ֆիլտրման մեջ: |
| | | | |Նստվածքները, |
| | | | |ֆիլտրումից հետո, |
| | | | |տեղափոխվում են հատուկ |
| | | | |քարտեր` թաղման |
| | | | |նպատակով, իսկ ֆիլտրատն|
| | | | |ուղարկվում է խտացման` |
| | | | |գոլորշիացման միջոցով/ |
| | | | |շոգեհարման |
| |բ) կոշտ և |մկնդեղի աղեր |Կոշտ, 10-15% | |
| |խեժանման | |խոնավությամբ |Տարայավորում հերմետիկ |
| | | |ըստ զանգվածի |բեռնարկղերի մեջ և |
| | | | |թաղում հատուկ |
| | | | |քարտերում |
|____|___________|_______________|_____________|______________________|
|4. |Ցիանական |Ցիանական |Կոշտ, հեղուկ |Վերամշակման |
| |միացություն|միացություններ | |ֆիզիկաքիմիական մեթոդ, |
| |ներ |և այլ աղեր | |որը կայանում է կոշտ |
| | | | |թափոնների մանրացման |
| | | | |և հեղուկ թափոնների |
| | | | |(կամ ջրի) հետ դրանց |
| | | | |խառնման, ցիանիդները |
| | | | |ցիանատների փոխարկելու,|
| | | | |նստվածքարկման և |
| | | | |ֆիլտրման մեջ: |
| | | | |ֆիլտրումից հետո |
| | | | |տեղափոխվում են հատուկ |
| | | | |քարտեր` թաղման |
| | | | |նպատակով, իսկ ֆիլտրատն|
| | | | |ուղարկվում է տեղային |
| | | | |մաքրող կառույցներ |
|____|___________|_______________|_____________|______________________|
|5. |Օրգանական |Սրբող կտորներ, |Կոշտ |Ջերմային վնասազերծում |
| |դյուրավառ |աղտոտված թեփ, | |հեռացող գազերի |
| |ա) կոշտ |հնոտի, աղտոտված| |ջերմության |
| | |փայտե տարաներ, | |օգտահանմամբ` օգտահանիչ|
| | |պինդ խեժեր, | |կաթսաներում ջրային |
| | |մածիկ, յուղով | |գոլորշի ստանալու համար|
| | |տոգորված թուղթ | |և փոշու տարուքից, |
| | |և փաթեթվածք, | |քլորաջրածնի ու ծծմբի |
| | |պլաստմասսաների | |օքսիդներից հեռացող |
| | |կտորտանքներ, | |գազերի մաքրման |
| | |օրգանական | |համակարգով: Թափոնների |
| | |ապակի, | |այրման ժամանակ |
| | |լաքաներկա- | |առաջացած մոխիրն ու |
| | |նյութերի | |խարամը տեղափոխվում են |
| | |մնացորդներ, | |հատուկ քարտեր` թաղման |
| | |պեստիցիդներ | |նպատակով (դրանց |
| | | | |օգտահանման վերաբերյալ |
| | | | |շինարարական և |
| | | | |գյուղատնտեսական |
| | | | |կազմակերպությունների |
| | | | |հետ համաձայնության |
| | | | |բացակայության դեպքում)|
| |բ) հեղուկ |Հեղուկ | | |
| | |նավթամթերք, որը|Հեղուկ, |Ջերմային վնասազերծում |
| | |ենթակա չէ |մինչև 15% |հեռացող գազերի |
| | |օգտահանման, |խոնավությամբ |ջերմության |
| | |աղտոտված |ըստ զանգվածի |օգտահանմամբ` օգտահանիչ|
| | |լուծիչներ, | |կաթսաներում ջրային |
| | |աղտոտված | |գոլորշի ստանալու համար|
| | |բենզին, կերոսին| |և փոշու տարուքից, |
| | |նավթ և մազութ | |քլորաջրածնի ու ծծմբի |
| | | | |օքսիդներից հեռացող |
| | | | |գազերի մաքրման |
| | | | |համակարգով: Թափոնների |
| | | | |այրման ժամանակ |
| | | | |առաջացած մոխիրն ու |
| | | | |խարամը տեղափոխվում են |
| | | | |հատուկ քարտեր` թաղման |
| | | | |նպատակով (դրանց |
| | | | |օգտահանման վերաբերյալ |
| | | | |շինարարական և |
| | | | |գյուղատնտեսական |
| | | | |կազմակերպությունների |
| | | | |հետ համաձայնության |
| | | | |բացակայության դեպքում)|
| | | | | |
| |գ) մածուկա-|Աղտոտված |Մածուկանման, |Ջերմային վնասազերծում |
| |նման |մածուկանման |մինչև 10% |հեռացող գազերի |
| | |լաքեր, արծն, |խոնավությամբ |ջերմության |
| | |խեժեր, ներկեր, |ըստ զանգվածի |օգտահանմամբ` օգտահանիչ|
| | |յուղեր, | |կաթսաներում ջրային |
| | |քսուքներ | |գոլորշի ստանալու համար|
| | | | |և փոշու տարուքից, |
| | | | |քլորաջրածնի ու ծծմբի |
| | | | |օքսիդներից հեռացող |
| | | | |գազերի մաքրման |
| | | | |համակարգով: Թափոնների |
| | | | |այրման ժամանակ |
| | | | |առաջացած մոխիրն ու |
| | | | |խարամը տեղափոխվում են |
| | | | |հատուկ քարտեր` թաղման |
| | | | |նպատակով (դրանց |
| | | | |օգտահանման վերաբերյալ |
| | | | |շինարարական և |
| | | | |գյուղատնտեսական |
| | | | |կազմակերպությունների |
| | | | |հետ համաձայնության |
| | | | |բացակայության դեպքում)|
|____|___________|_______________|_____________|______________________|
|6. |Հեղուկ, |Աղտոտված |Հեղուկ, |Ջերմային վնասազերծում |
| |օրգանական, |լուծիչներ, |մինչև 15% |հեռացող գազերի |
| |դյուրավառ, |կաթսայի |խոնավությամբ |ջերմության |
| |քլոր |մնացորդներ |ըստ զանգվածի |օգտահանմամբ` օգտահանիչ|
| |պարունակող | | |կաթսաներում ջրային |
| |(առնվազն | | |գոլորշի ստանալու համար|
| |40%) | | |և քլորաջրածնի` |
| | | | |աղաթթվի, կալցիումի |
| | | | |քլորիդի կամ այլ աղերի |
| | | | |լուծույթների ձևով |
| | | | |օգտահանման համակարգով |
|____|___________|_______________|_____________|______________________|
|7. |Կեղտաջրերի |Թույլ թթվային |Հեղուկ, |Ջերմային վնասազերծում |
| |(միայն |կամ հիմնային |մինչև 80-08%|աղերի տարուքից հետագա |
| |այնպիսի |լուծույթներ, |խոնավությամբ |մաքրմամբ: Հանքային |
| |կեղտաջրերը,|որոնք |ըստ զանգվածի |աղերի խառնուրդը, որը |
| |որոնք |պարունակում են | |գոյանում է ջերմային |
| |տեխնիկապես |օրգանական և | |վնասազերծման |
| |հնարավոր |հանքային աղեր | |արդյունքում դուրս է |
| |չէ |կամ նյութեր | |բերվում ֆիլտրման |
| |վնասազերծել| | |(չորացման) ճանապարհով |
| |գոյություն | | |և տեղափոխվում հատուկ |
| |ունեցող | | |քարտեր` թաղման |
| |ֆիզիկաքիմիա| | |նպատակով |
| |կան և | | | |
| |կենսաբանա- | | | |
| |կան | | | |
| |մեթոդներով)| | | |
|____|___________|_______________|_____________|______________________|
|8. |Գալվանական |Մետաղների |Կոշտ, մինչև |Տեղափոխվում է հատուկ |
| |արտադրու- |աղերի կամ դրանց|10-15% |քարտեր` թաղման |
| |թյուններ |հիդրօքսիդների |խոնավությամբ |նպատակով |
| | |խառնուրդ |ըստ զանգվածի | |
|____|___________|_______________|_____________|______________________|
|9. |Սնդիկ |Անսարք |Կոշտ |Լամպերի |
| |պարունակող |սնդիկային | |դեմերկուրացում` սնդիկի|
| | |աղեղային և | |և այլ թանկարժեք |
| | |լյումինեսցեն- | |մետաղների օգտահանմամբ |
| | |տային լամպեր | | |
|____|___________|_______________|_____________|______________________|
|10. |Նավթամթեր- |Ավազ և |Կոշտ, մինչև |Շիկացում` ավազի |
| |քով |նավթամթերք |10% |օգտահանմամբ և ավազի |
| |աղտոտված | |խոնավությամբ |տարուքից ու վնասակար |
| |ավազ | |ըստ զանգվածի |նյութերի խառնուկներից |
| | | | |ծխագազերի հետագա |
| | | | |մաքրմամբ |
|____|___________|_______________|_____________|______________________|
|11. |Կաղապարման |Օրգանական |Կոշտ, մինչև |Շիկացում` հողի |
| |հող |նյութերով |10% |օգտահանմամբ և հողի |
| | |աղտոտված հող |խոնավությամբ |տարուքից ու վնասակար |
| | | |ըստ զանգվածի |նյութերի խառնուկներից |
| | | | |ծխագազերի հետագա |
| | | | |մաքրմամբ |
|____|___________|_______________|_____________|______________________|
|12. |Փչացած և |Փչացած բալոններ| - |Բալոնների պայթեցում |
| |չմակնշված |նյութերի | |հատուկ խցերում և |
| |բալոններ |մնացորդներով | |հետագա լվացում ու |
| | | | |չեզոքացում: Լվացաջրերը|
| | | | |ուղարկվում են |
| | | | |ֆիզիկաքիմիական կամ |
| | | | |ջերմային վնասազերծման |
|____|___________|_______________|_____________|______________________|
|13. |ՈՒժեղ |Արսենական և |Կոշտ, |Տարայավորում հերմետիկ |
| |ներգործող |արսենային |մածուկանման |բեռնարկղերի մեջ և |
| |թունավոր |անհիդրիդներ, | |թաղում հատուկ |
| |նյութեր |սուլեմա, | |քարտերում |
| | |կապտաթթվի աղեր,| | |
| | |նիտրիլակրիլաթ- | | |
| | |թվի աղեր | | |
._____________________________________________________________________.
Ծանոթություն. «Քարտ է» կոչվում աղբավայրի աշխատանքային տեղամասը`
համաձայն ՀՀ քաղաքաշինության նախարարի 2009 թվականի դեկտեմբերի 29-ի
N 321-Ա հրամանով գործողության մեջ դրված «Աղբավայրերի նախագծման և
շահագործման ձեռնարկի» 63-րդ կետի: Հատուկ քարտերի կառուցվածքը պետք է
համապատասխանի առողջապահության նախարարի 2009 թվականի հոկտեմբերի 29-ի
N 20-Ն հրամանով հաստատված «Վտանգավոր քիմիական թափոնների գործածությանը
և վտանգավոր քիմիական նյութերի պահպանմանը և փոխադրմանը ներկայացվող
հիգիենիկ պահանջներ» N2.1.7.001-09 սանիտարական կանոնների և նորմերի և
ՀՀ առողջապահության նախարարի 2008 թվականի մարտի 24-ի N 03-Ն հրամանով
հաստատված «Բժշկական թափոնների գործածությանը ներկայացվող հիգիենիկ և
հակահամաճարակային պահանջներ» N 2.1.3-3 սանիտարական կանոնների և
նորմերի, «Բժշկական թափոնների անվտանգ գործածության» ուղեցույցի
պահանջներին:
Հավելված N 3
ՀՀ կառավարության
2012 թ. ապրիլի 26-ի նիստի
N 16 արձանագրային որոշման
ԱՂԲԱՎԱՅՐԵՐ ԱՌԱՆՑ ՍԱՀՄԱՆԱՓԱԿՈՒՄՆԵՐԻ ԸՆԴՈՒՆՎՈՂ` ՈՐՊԵՍ ՄԵԿՈՒՍԻՉ ՆՅՈՒԹ ՕԳՏԱԳՈՐԾՎՈՂ ՎՏԱՆԳԱՎՈՐՈՒԹՅԱՆ IV ԴԱՍԻ ԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐԱԿԱՆ ԹԱՓՈՆՆԵՐԻ ԱՆՎԱՆԱՑԱՆԿ
.__________________________________________________________________.
| Թափոնի տեսակը |
|__________________________________________________________________|
| Ալյումոսիլիկատային շլամ ՍԲ-Գ-43-6 |
|__________________________________________________________________|
| Ասբեստ-ցեմենտային ջարդոն |
|__________________________________________________________________|
| Ասբեստի փշրանք |
|__________________________________________________________________|
| Բետոնիտի թափոններ |
|__________________________________________________________________|
| Կալցիումի կարբիդի արտադրության բանեցված գրաֆիտ |
|__________________________________________________________________|
| Վիտամին B-6-ի արտադրության գիպս պարունակող թափոններ |
|__________________________________________________________________|
| Չհանգած կիր, կրաքար, մարումից գոյացած շլամներ |
|__________________________________________________________________|
| Քիմիապես նստեցված կավճի կոշտ թափոններ |
|__________________________________________________________________|
|Բանեցված բրիկետների տեսքով ալյումինի օքսիդ (AlCl3 և ՊՎՔ-ի |
|արտադրությունից գոյացած) |
|__________________________________________________________________|
| Պարոնիտի թափոններ |
|__________________________________________________________________|
| Նատրիումի սուլֆատի աղերի հալույթ |
|__________________________________________________________________|
|Սիլիկագել (ոչ թունավոր գազերի չորացման ադսորբերներից) |
|__________________________________________________________________|
|Սիլիկագելի արտադրության քամիչ-մամլիչից գոյացած շլամ (պարունակում է|
|կավ և կավահող) |
|__________________________________________________________________|
| Սոդայի հատիկավորված շլամ |
|__________________________________________________________________|
|Սոդա-ցեմենտային արտադրության թորման թափոններ` CaSO4-ի տեսքով |
|__________________________________________________________________|
|Ծանր մետաղներ չպարունակող կաղապարաձողերի խառնուրդներ |
|__________________________________________________________________|
| Ջրի քիմիական մաքրման և փափկեցման շլամ |
|__________________________________________________________________|
|Լաքի էպօքսիդային խեժերի արտադրության կեղտաջրերի նատրիումի քլորիդի |
|նստվածքներ |
|__________________________________________________________________|
| Ոչ ստանդարտ քլորակիր |
|__________________________________________________________________|
| Հերձաքարի արտադրության կոշտ թափոններ |
|__________________________________________________________________|
|Ածխով, տորֆով, թերթաքարով կամ կենցաղային թափոններով աշխատող ՋԷԿ-ի,|
|կաթսայատան խարամ |
|__________________________________________________________________|
| Հղկանյութեր |
.__________________________________________________________________.
Հավելված N 4
ՀՀ կառավարության
2012 թ. ապրիլի 26-ի նիստի
N 16 արձանագրային որոշման
ԱՂԲԱՎԱՅՐԵՐ ՍԱՀՄԱՆԱՓԱԿ ՔԱՆԱԿՆԵՐՈՎ ԸՆԴՈՒՆՎՈՂ ԵՎ ՀԱՄԱՏԵՂ ՊԱՀԵՍՏԱՎՈՐՎՈՂ ՎՏԱՆԳԱՎՈՐՈՒԹՅԱՆ III ԵՎ IV ԴԱՍԻ ԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐԱԿԱՆ ԹԱՓՈՆՆԵՐԻ ԱՆՎԱՆԱՑԱՆԿ
.____________________________________________________________________.
|Թափոնի տեսակ |Արդյունաբերական թափոնների |
| |սահմանային թույլատրելի |
| |քանակը (տ) 1000 մ3 ԿԿԹ-ի |
| |նկատմամբ |
|________________________________________|___________________________|
|Քացախաթթվի անհիդրիդի արտադրության | 3 |
|կաթսայի մնացորդներ | |
|________________________________________|___________________________|
|Ռետինի թափոններ (պնդացած ֆորմալդեհիդային| 3 |
|խեժ) | |
|________________________________________|___________________________|
|Փրփրեցվող պոլիստիրոլային պլաստիկների | 10 |
|արտադրության կոշտ թափոններ | |
|____________________________________________________________________|
|Էլեկտրամեկուսիչ նյութերի արտադրության ժամանակ գոյացած թափոններ |
|____________________________________________________________________|
|Էլեկտրատեխնիկական թերթավոր գետինաքս | 10 |
|Շ-0,8 | |
|________________________________________|___________________________|
|Կպչուն ժապավեն ԼՍՆՊԼ-0,17 | 3 |
|________________________________________|___________________________|
|Պոլիէթիլենային խողովակ ՊՆՊ | 10 |
|________________________________________|___________________________|
|Ապակե գործվածք ԼՍԷ-0.15 | 3 |
|________________________________________|___________________________|
|Ապակե գործվածք Է2-62 | 3 |
|________________________________________|___________________________|
|Էլեկտրատեխնիկական թերթավոր տեքստոլիտ | 10 |
|Բ-16.0 | |
|________________________________________|___________________________|
|ֆենոպլաստ 03-010-02 | 10 |
|____________________________________________________________________|
|Սուսպենզիայի, էմուլսիայի արտադրության կոշտ թափոններ |
|____________________________________________________________________|
|Ստիրոլի և ակրիլոնիտրիլի կամ | 3 |
|մեթիլմեթակրիլատի սոպոլիմերների կոշտ | |
|թափոններ | |
|________________________________________|___________________________|
|Պոլիստիրոլային պլաստիկների կոշտ թափոններ| 3 |
|________________________________________|___________________________|
|Ակրիլոնինտրիլբութադիենստիրոլային | 10 |
|պլաստիկների կոշտ թափոններ | |
|________________________________________|___________________________|
|Պոլիստիրոլների կոշտ թափոններ | 3 |
.____________________________________________________________________.
Հավելված N 5
ՀՀ կառավարության
2012 թ. ապրիլի 26-ի նիստի
N 16 արձանագրային որոշման
ԱՂԲԱՎԱՅՐԵՐ ՍԱՀՄԱՆԱՓԱԿ ՔԱՆԱԿՆԵՐՈՎ ԸՆԴՈՒՆՎՈՂ ԵՎ ՀԱՏՈՒԿ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԻ ՊԱՀՊԱՆՄԱՄԲ ՊԱՀԵՍՏԱՎՈՐՈՂ ՎՏԱՆԳԱՎՈՐՈՒԹՅԱՆ III ԵՎ IV ԴԱՍԻ ԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐԱԿԱՆ ԹԱՓՈՆՆԵՐԻ ԱՆՎԱՆԱՑԱՆԿ
._____________________________________________________________________.
|Թափոնի տեսակ |Արդյունաբերական |Աղբավայրում պահեստավորման|
| |թափոնների |կամ արդյունաբերական |
| |սահմանային |կազմակերպություններում |
| |թույլատրելի քանակը|նախապատրաստման հատուկ |
| |(տ) 1000 մ3 ԿԿԹ-ի |պայմաններ |
| |նկատմամբ | |
|________________________|__________________|_________________________|
|Վիտամին B-6 արտադրության| 3 |Դարսում` 0,2 մ-ից ոչ ավել|
|ակտիվացված ածուխ | |շերտով |
|________________________|__________________|_________________________|
|Ացետոբուտիլատ | 3 |Մամլում` խոնավ վիճակում |
|ցելյուլյոզի թափոններ | |0,3*0,3*0,3-ից ոչ ավել |
| | |չափերով կույտերի |
|________________________|__________________|_________________________|
|Փայտանյութի և | 3 |Չպետք է պարունակեն թեփ, |
|թեփի տաշեղի թափոններ | |որն օգտագործվում է |
| | |արտադրական տարածքների |
| | |հատակի վրա լցնելու համար |
|________________________|__________________|_________________________|
|Քրոմի կտորտանք | 3 |Դարսում` 0,2 մ-ից ոչ ավել|
| | |շերտով |
|________________________|__________________|_________________________|
|Փայտե և թղթե տարա | 10 |Չպետք է պարունակեն |
| | |յուղոտված թղթեր |
|________________________|__________________|_________________________|
|Արհեստական կաշվե | 3 |Դարսում` 0,2 մ-ից ոչ ավել|
|եզրակտրվածք | |շերտով |
|________________________|__________________|_________________________|
|Սպիտակեցման հող | 3 |Դարսում` 0,2 մ-ից ոչ ավել|
| | |շերտով |
|________________________|__________________|_________________________|
|Ֆաոլիտային փոշի | 3 |Խոնավ վիճակում |
| | |տարայավորում պարկերի մեջ |
|________________________|__________________|_________________________|
|Գումարային սահմանային | 100 | |
|բեռնվածությունը` ըստ | | |
|հավելվածներ 4 և 5-ի | | |
._____________________________________________________________________.
Ծանոթություն. ռետինե թափոնները կարող են ընդունվել առանց քանակական
սահմանափակումների` հողում հատուկ դրանց համար հատված խրամափոսերի
առկայության դեպքում, դրանց հետագա լցման պայմաններում:
Հավելված N 2
ՀՀ կառավարության
2012 թ. մարտի 1-ի նիստի
N 8 արձանագրային որոշման
ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑ ԱՐՅԱՆ ԵՎ ԱՐՅԱՆ ԲԱՂԱԴՐԱՄԱՍԵՐԻ ԴՈՆՈՐՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՓՈԽՆԵՐԱՐԿՈՒՄԱՅԻՆ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՕԳՆՈՒԹՅԱՆ ԾՐԱԳՐԻ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ
._____________________________________________________________________.
|Միջոցառման անվանումը |Ժամկետը|Ակնկալվող |Պատասխանատու |Ֆինանսական|
| | |արդյունքն ըստ| |աղբյուրը |
| | |յուրաքանչյուր| | |
| | |նպատակի և | | |
| | |գործողության | | |
| | | | | |
|______________________|_______|_____________|_____________|__________|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
|_____________________________________________________________________|
|1. Արյան անհրաժեշտ պաշարների հավաքման մեթոդներն ու եղանակները |
|_____________________________________________________________________|
|1) Պլազմոֆերեզի/ |2015- |Հայաստանում |ՀՀ առողջապա- |Պետական |
|աֆերեզի իրականացման |2017 թթ|արյան, արյան |հության |բյուջե |
|կենտրոնի ստեղծում | |բաղադրամասերի|նախարարու- |ՀՀ օրենս- |
| | |և արյան |թյուն |դրությամբ |
| | |պատրաստուկ- | |չարգելված |
| | |ների | |այլ |
| | |անհրաժեշտ | |աղբյուրներ|
| | |քանակության | | |
| | |ապահովում | | |
|______________________|_______|_____________|_____________|__________|
|2) Արտագնա |2015- |Հայաստանում |ՀՀ առողջապա- |Պետական |
|պայմաններում արյան |2016 թթ|հավաքագրվող |հության |բյուջե |
|հավաքագրման | |արյան |նախարարու- |ՀՀ օրենս- |
|աշխատանքային խմբերի | |քանակու- |թյուն |դրությամբ |
|(բրիգադների) և արյան | |թյունների | |չարգելված |
|հավաքագրում | |ավելացում | |այլ |
|իրականացնելու | | | |աղբյուրներ|
|հնարավորության | | | | |
|ստեղծում | | | | |
|______________________|_______|_____________|_____________|__________|
|3) Արյան բաղադրամասերի|2015- |Արյան |ՀՀ առողջապա- |Պետական |
|պահպանման համար |2017 թթ|բաղադրամասերի|հության |բյուջե |
|նախատեսված | |պահպանման |նախարարու- |ՀՀ օրենս- |
|սարքավորումների | |ժամկետների |թյուն |դրությամբ |
|(սառնարան, սառցարան) | |երկարացում և | |չարգելված |
|վերազինում | |խոտանի | |այլ |
| | |նվազեցում` | |աղբյուրներ|
|_____________________________________________________________________|
|2. Արյան և դրա բաղադրամասերի անվտանգության և որակի ապահովման |
|ուղղված միջոցառումները |
|_____________________________________________________________________|
|1) «Արյան, դրա |2012 թ.|Արյան, դրա |ՀՀ առողջապա- |Ֆինանսա- |
|բաղադրամասերի | |բաղադրամասերի|հության |վորում չի |
|շրջանառության | |շրջանառության|նախարարու- |պահանջվում|
|ոլորտում բժշկական | |ոլորտում |թյուն | |
|փաստաթղթերի ձևերի և | |կիրառվող | | |
|դրանց լրացման կարգը | |բժշկական | | |
|հաստատելու մասին» | |փաստաթղթերի | | |
|ՀՀ առողջապահության | |կանոնակարգում| | |
|նախարարի հրամանների | | | | |
|ընդունում | | | | |
|______________________|_______|_____________|_____________|__________|
|2) «Արյան, դրա |2012 թ.|Արյան և դրա |ՀՀ առողջապա- |Ֆինանսա- |
|բաղադրամասերի | |բաղադրամասերի|հության |վորում չի |
|տեղափոխման, արյան | |որակի |նախարարու- |պահանջվում|
|բաղադրամասերի | |ապահովում |թյուն | |
|պատրաստման կարգը | | | | |
|հաստատելու մասին» ՀՀ | | | | |
|կառավարության որոշման | | | | |
|նախագծի ներկայացում ՀՀ| | | | |
|կառավարություն | | | | |
|______________________|_______|_____________|_____________|__________|
|3) «Արյան |2012 |Արյան և դրա |ՀՀ առողջապա- |Ֆինանսա- |
|բաղադրամասերի պետական | |բաղադրամասերի|հության |վորում չի |
|պաշարների պահպանման | |որակի |նախարարու- |պահանջվում|
|կարգը հաստատելու | |ապահովում |թյուն | |
|մասին» ՀՀ | | | | |
|կառավարության որոշման | | |ՀՀ արտակարգ | |
|նախագծի ներկայացում | | |իրավիճակների | |
|ՀՀ կառավարություն | | |նախարարու- | |
| | | |թյուն | |
|______________________|_______|_____________|_____________|__________|
|4) «Արյան և դրա |2012 թ.|Արյան և դրա |ՀՀ առողջապա- |Ֆինանսա- |
|բաղադրամասերի | |բաղադրամասերի|հության |վորում չի |
|պաշարների հավաքման | |որակի |նախարարու- |պահանջվում|
|և պահպանման կարգը | |ապահովում |թյուն | |
|հաստատելու մասին» ՀՀ | | | | |
|առողջապահության | | |ՀՀ արտակարգ | |
|նախարարի հրամանի | | |իրավիճակների | |
|ընդունում | | |նախարարու- | |
| | | |թյուն | |
|_____________________________________________________________________|
|3. Արյան դոնորության քարոզչությանն ուղղված միջոցառումներ |
|_____________________________________________________________________|
|Արյան կամավոր |2012- |Կամավոր |ՀՀ առողջապա- |ՀՀ օրենս- |
|դոնորությանը նվիրված |2017 թթ|արյունատվու- |հության |դրությամբ |
|քարոզչական նյութերի | |թյան խնդրում |նախարարու- |չարգելված |
|(բուկլետներ, | |հասարակության|թյուն |այլ |
|գրքույկներ) մշակում և | |մոբիլիզացիա | |աղբյուրներ|
|տպագրում, ինչպես նաև | |և |Միջազգային | |
|ռադիո և | |արդյունքում` |դոնոր | |
|հեռուստահաղորդումների | |կամավոր արյան|կազմակերպու- | |
|կազմակերպում և | |դոնորների |թյուններ` | |
|ժամանակակից գովազդային| |քանակի |(համաձայնու- | |
|տեխնոլոգիաների | |ավելացում |թյամբ) | |
|կիրառում: | | | | |
|_____________________________________________________________________|
|4. Փոխներարկումային բժշկական օգնության անվտանգության և որակի |
|ապահովմանն ուղղված միջոցառումներ |
|_____________________________________________________________________|
|1) «Փոխներարկումային |2012 թ.|1) Փոխներար- |ՀՀ առողջապա- |Ֆինանսա- |
|բժշկական օգնության | |կումային |հության |վորում չի |
|իրականացման կարգը | |բժշկական |նախարարու- |պահանջվում|
|հաստատելու մասին» ՀՀ | |օգնության |թյուն | |
|կառավարության որոշման | |իրականացման | | |
|նախագծի ներկայացում | |կանոնակարգում| | |
|ՀՀ կառավարություն | |և որակի | | |
| | |ապահովում | | |
|______________________|_______|_____________|_____________|__________|
|2) «Արյան, դրա |2012 թ.|2) Փոխներար- |ՀՀ առողջապա- |Ֆինանսա- |
|բաղադրամասերի որակի, | |կումային |հության |վորում չի |
|անվտանգության և | |բժշկական |նախարարու- |պահանջվում|
|փոխներարկումային | |օգնության |թյուն | |
|բժշկական օգնության | |անվտանգության| | |
|նկատմամբ որակի | |և որակի | | |
|ապահովման հսկման | |ապահովմանն | | |
|ներքին ընթացակարգը | |ուղղված | | |
|հաստատելու մասին» ՀՀ | |միջոցառում- | | |
|կառավարության որոշման | |ների | | |
|նախագծի ներկայացում | |կարգավորում | | |
|ՀՀ կառավարություն | | | | |
|_____________________________________________________________________|
|5. Արյան ծառայության զարգացմանն ուղղված միջոցառումներ |
|_____________________________________________________________________|
|1) Հանրապետության |2015- |Հանրապետու- |ՀՀ առողջապա- |Պետական |
|արյան ծառայության |2016 թթ|թյունում առկա|հության |բյուջե |
|ստորաբաժանումների | |արյան |նախարարու- |ՀՀ օրենս- |
|վերանորոգում: | |ծառայության |թյուն |դրությամբ |
| | |ստորաբաժա- | |չարգելված |
| | |նումների | |այլ |
| | |պայմանների | |աղբյուրներ|
| | |բարելավում: | | |
|______________________|_______|_____________|_____________|__________|
|2) ՀՀ Արագածոտնի և |2016- |Արագածոտնի և |ՀՀ առողջապա- |Պետական |
|Գեղարքունիքի |2017 թթ|Գեղարքունիքի |հության |բյուջե |
|մարզերում արյան | |մարզերի |նախարարու- |ՀՀ օրենս- |
|ծառայության | |փոխներարկու- |թյուն |դրությամբ |
|ստորաբաժանումների | |մային բուժ- | |չարգելված |
|(կայանների) ստեղծում: | |օգնություն | |այլ |
| | |իրականացնող | |աղբյուրներ|
| | |բուժհաստատու-| | |
| | |թյունների | | |
| | |պահանջարկի, | | |
| | |ներառյալ | | |
| | |արտակարգ | | |
| | |իրավիճակ- | | |
| | |ներում, | | |
| | |ապահովում: | | |
|_____________________________________________________________________|
|6. Արյան ծառայության համար անհրաժեշտ կադրերի, սարքավորումների, |
|նորագույն մեթոդների ապահովմանն ուղղված միջոցառումներ |
|_____________________________________________________________________|
|1) Արյան ծառայության |2015- |Արյան |ՀՀ առողջապա- |Պետական |
|կադրերի |2017 թթ|ծառայությունը|հության |բյուջե |
|վերապատրաստումների | |որակյալ և |նախարարու- |ՀՀ օրենս- |
|կազմակերպում | |արհեստավարժ |թյուն |դրությամբ |
|արտերկրում: | |կադրերով | |չարգելված |
| | |ապահովելու և | |այլ |
| | |հանրապետու- | |աղբյուրներ|
| | |թյունում | | |
| | |միջազգային | | |
| | |փորձի | | |
| | |ներդրման | | |
| | |միջոցով արյան| | |
| | |ծառայության | | |
| | |արդյունա- | | |
| | |վետության | | |
| | |բարձրացում: | | |
|______________________|_______|_____________|_____________|__________|
|2) Արյան ծառայության |2015- |Արյան |ՀՀ առողջապա- | |
|ստորաբաժանումների |2017 թթ|բաղադրամասերի|հության | |
|նյութատեխնիկական | |հավաքագրման |նախարարու- | |
|բազայի վերազինում` | |և պահպանման |թյուն | |
|հագեցնելով նորագույն | |անվտանգության| | |
|և ժամանակակից | |ապահովում: | | |
|սարքավորումներով: | | | | |
|______________________|_______|_____________|_____________|__________|
|3) Արյան բաղադրամասերի|2015- |Արյան |ՀՀ առողջապա- |Պետական |
|տեղափոխման համար |2017 թթ|բաղադրամասերի|հության |բյուջե |
|սարքավորումների և | |տեղափոխման |նախարարու- |ՀՀ օրենս- |
|փոխադրամիջոցների | |ժամանակ |թյուն |դրությամբ |
|ձեռքբերում | |անհրաժեշտ` | |չարգելված |
| | |պահանջվող | |այլ |
| | |պայմանների | |աղբյուրներ|
| | |ապահովում: | | |
|_____________________________________________________________________|
|7. Արյան և դրա բաղադրամասերի շրջանառության տեղեկատվական համակարգի |
|(արյան ռեեստրի) վարմանն ուղղված միջոցառումներ |
|_____________________________________________________________________|
|1) Արյան և դրա |2012 թ.|Արյան և դրա |ՀՀ առողջապա- |ՀՀ օրենս- |
|բաղադրամասերի | |բաղադրամասերի|հության |դրությամբ |
|շրջանառության | |շրջանառության|նախարարու- |չարգելված |
|տեղեկատվական | |տեղեկատվական |թյուն |այլ |
|համակարգչային ցանցի | |համակարգի | |աղբյուրներ|
|ստեղծման տեխնիկական | |(արյան | | |
|պահանջների մշակում: | |ռեեստրի) | | |
| | |ստեղծման | | |
| | |նախապայման- | | |
| | |ների | | |
| | |ապահովում: | | |
|______________________|_______|_____________|_____________|__________|
|2) Արյան դոնորների |2012- |Արյան |ՀՀ առողջապա- |ՀՀ օրենս- |
|միասնական |2013 թթ|դոնորների |հության |դրությամբ |
|գրանցամատյանի | |ցանկի |նախարարու- |չարգելված |
|(համակարգչային | |հստակեցում, |թյուն |այլ |
|ծրագրի) մշակում: | |նրանց | |աղբյուրներ|
| | |առողջության |Միջազգային | |
| | |վերաբերյալ |դոնոր | |
| | |տեղեկատվական |կազմակերպու- | |
| | |բանկի |թյուններ` | |
| | |ստեղծում: |(համաձայնու- | |
| | | |թյամբ) | |
|______________________|_______|_____________|_____________|__________|
|3) Մշակված տեխնիկական |2015- |Արյան և |ՀՀ առողջապա- |ՀՀ օրենս- |
|պահանջների հիման վրա |2017 թթ|արյան |հության |դրությամբ |
|նյութատեխնիկական | |բաղադրամասերի|նախարարու- |չարգելված |
|բազայի վերազինում և | |վերաբերյալ |թյուն |այլ |
|համակարգի (ռեեստրի) | |հավաքագրված | |աղբյուրներ|
|ստեղծում: | |տեղեկատվու- | | |
| | |թյան | | |
| | |գնահատում, | | |
| | |հետփոխներար- | | |
| | |կումային | | |
| | |բարդություն- | | |
| | |ների | | |
| | |գրանցում և | | |
| | |վերահսկում` | | |
| | |արյան և | | |
| | |արյան | | |
| | |բաղադրամասերի| | |
| | |շարժի բոլոր | | |
| | |փուլերում` | | |
| | |սկսած դոնորի | | |
| | |ընտրությունից| | |
| | |մինչև | | |
| | |փոխներարկումը| | |
|______________________|_______|_____________|_____________|__________|
|4) «Արյան ռեեստրի |2012 թ.|Արյան և |ՀՀ առողջապա- |Ֆինանսա- |
|գործունեության, | |արյան |հության |վորում չի |
|տեղեկությունների | |բաղադրամասերի|նախարարու- |պահանջվում|
|գրանցման, օգտագործման | |վերաբերյալ |թյուն | |
|և տրամադրման կարգը | |առկա | | |
|հաստատելու մասին» ՀՀ | |տեղեկատվու- | | |
|կառավարության որոշման | |թյան | | |
|նախագիծը ՀՀ | |հավաքագրում: | | |
|կառավարություն | | | | |
|ներկայացնելը | |Դոնորական | | |
| | |արյան | | |
| | |անվտանգության| | |
| | |բարձրացում, | | |
| | |հավաքագրված | | |
| | |պաշարների | | |
| | |ռացիոնալ | | |
| | |օգտագործում, | | |
| | |խոտանի | | |
| | |նվազեցում, | | |
| | |վարակակիր | | |
| | |անձանց վաղ | | |
| | |հայտնաբերում:| | |
|_____________________________________________________________________|
|8. Անհրաժեշտ քանակությամբ անվտանգ, արդյունավետ և որակյալ արյան և |
|դրա բաղադրամասերի ապահովմանն ուղղված այլ միջոցառումներ. |
|_____________________________________________________________________|
|1) Արյան |2012 թ.|Արյան |ՀՀ առողջապա- |Ֆինանսա- |
|բաղադրամասերի իրական | |բաղադրամասերի|հության |վորում չի |
|պահանջարկի գնահատման | |իրական |նախարարու- |պահանջվում|
|նպատակով | |անհրաժեշտ |թյուն | |
|ուսումնասիրությունների| |պահանջարկի | | |
|իրականացում | |առկայությունը| | |
|______________________|_______|_____________|_____________|__________|
|2) Գիտակիրառական |2013- |Գիտա- |ՀՀ առողջապա- |ՀՀ օրենս- |
|հետազոտությունների, |2017 թթ|կիրառական |հության |դրությամբ |
|ծախսարդյունավետության | |հետազոտու- |նախարարու- |չարգելված |
|և առկա ռեսուրսների | |թյունների, |թյուն |այլ |
|օգտագործման | |իրականացման | |աղբյուրներ|
|վերաբերյալ գիտական | |և | | |
|հետազոտությունների | |համակարգում | | |
|իրականացում և | |ներդրման ու | | |
|համակարգում ներդրում, | |արյունաբա- | | |
|արյունաբանության և | |նության և | | |
|փոխներարկաբանության | |փոխներարկա- | | |
|ոլորտում միջազգային | |բանության | | |
|ծրագրերի և | |ոլորտում | | |
|համաշխարհային | |միջազգային | | |
|կենտրոնների հետ | |ծրագրերի և | | |
|համագործակցություն: | |համաշխարհային| | |
| | |կենտրոնների | | |
| | |հետ համագոր- | | |
| | |ծակցության | | |
| | |արդյունքում | | |
| | |հանրապետու- | | |
| | |թյան արյան | | |
| | |ծառայության | | |
| | |համապատասխա- | | |
| | |նեցում | | |
| | |միջազգայնորեն| | |
| | |ընդունված | | |
| | |չափանիշներին:| | |
|______________________|_______|_____________|_____________|__________|
|3) Կլինիկական |2013- |Հետփոխներար- |ՀՀ առողջապա- |Ֆինանսա- |
|փոխներարկաբանության |2017 թթ|կումային |հության |վորում չի |
|զարգացման նպատակով` | |բարդություն- |նախարարու- |պահանջվում|
|տարբեր | |ների |թյուն | |
|հիվանդությունների | |կանխարգելման | | |
|ժամանակ արյան և | |և, հետփոխ- | | |
|արյան բաղադրամասերի | |ներարկումային| | |
|փոխներարկման | |բարդություն- | | |
|ցուցումների/ | |ները | | |
|չափորոշիչների | |բացառելու | | |
|մշակում և հաստատում | |նպատակով | | |
|ՀՀ առողջապահության | |տարբեր | | |
|նախարարի հրամանով | |հիվանդու- | | |
| | |թյունների | | |
| | |ժամանակ արյան| | |
| | |և արյան | | |
| | |բաղադրամասերի| | |
| | |փոխներարկման | | |
| | |գործընթացի | | |
| | |կազմակերպման | | |
| | |կանոնակարգում| | |
|_____________________________________________________________________|
|9. Արտակարգ իրավիճակներում արյան և արյան բաղադրամասերի ապահովմանն |
|ուղղված միջոցառումներ |
|_____________________________________________________________________|
|1) «Արտակարգ |2016 թ.|Արտակարգ |ՀՀ առողջապա- |Ֆինանսա- |
|իրավիճակներում արյան | |իրավիճակ- |հության |վորում չի |
|և արյան | |ներում արյան |նախարարու- |պահանջվում|
|բաղադրամասերի | |և արյան |թյուն | |
|ապահովմանն ուղղված | |բաղադրամասերի| | |
|ծրագիրը հաստատելու | |ապահովում |ՀՀ արտակարգ | |
|մասին» ՀՀ | | |իրավիճակների | |
|կառավարության որոշման | | |նախարարու- | |
|նախագծի ներկայացում | | |թյուն | |
|ՀՀ կառավարություն | | | | |
|_____________________________________________________________________|
|10. Արյան պատրաստուկների արտադրության զարգացմանն ուղղված |
|միջոցառումներ |
|_____________________________________________________________________|
|1) Արյան |2015- |Արյան |ՀՀ առողջապա- |Պետական |
|պատրաստուկների |2017 թթ|պատրաստուկ- |հության |բյուջե |
|արտադրության | |ների ցանկի |նախարարու- |ՀՀ օրենս- |
|զարգացում/վերազինում: | |ընդլայնում և |թյուն |դրությամբ |
| | |որակի | |չարգելված |
| | |բարձրացում, |ՀՀ |այլ |
| | |հանրապետու- |էկոնոմիկայի |աղբյուրներ|
| | |թյան արյան |նախարարու- | |
| | |պատրաստուկ- |թյուն | |
| | |ների | | |
| | |պահանջարկի | | |
| | |ինքնա- | | |
| | |ապահովում: | | |
._____________________________________________________________________.